3 september 1939

ik moet eerlijk zijn. Die nacht heb ik zalig geslapen. Ik heb gedroomd dat ik op de rug van Max de velden kon af galopperen. Op het einde van een rit heb ik een jongen zien staan. Hij had blond krullend kort haar en bruine ogen. Hij streelde Max. hij zei dat het een prachtig paard was, een bijzonder. Maar goed. Die droom was vlug gedaan. Ik werd wakker van het geluid van een haan gevolgd door een broer die stond te roepen en dingen tegen het raam te hooien. 'OPSTAAN!' op zulke momenten kun je hem wurgen! Ik mocht lang slapen we deden niets bijzonder vandaag. Of wacht. Het was oost dag! Ik veerde recht uit mijn bed en trok snel andere kleren aan. Ik denk niet dat het leuk is voor voorbij gangers om een meisje in haar pyjama groenten te zitten oosten. Wat moesten ze dan wel niet denken? Hè, heb je die familie Driessens gezien? Ze oosten in hun pyjama! Zo belachelijk. Je wil toch niet gezien worden aan het kraam van de Driessens? Dus waar was ik? O ja, ik deed dus mijn kleren aan en liep naar benden. Mama was bezig om te sikkels uit te halen. Papa was al bezig om Renee en Andrea uit te leggen wat ze moesten doen. Maurice had me zien naar beneden gaan en stond te wachten met Max. Zijn zwarte vacht was mooi in de zonnestralen. Ik deed mijn botten aan die mijn moeder had klaar gezet en liep naar buiten. 'Ga jij maar naar Maurice. Die zal wel uitleggen wat je moet doen.' zei mama. Ik moest even lachen. Die opmerking was iets te overbodig. Ik ging naar buiten en deed de deur achter me dicht. 'Zo, je bent wakker.'' Ja, dank je.' hij lachte even. Nu zie je pas hoe vettig zijn haar is dacht ik. Hij gaf me de leidsels van Max.' Ik moet toch niet met Max over het veld he!' 'Nee, daar gaan we je nog voor sparen.' Wat jij met doen is als Max aan de rand van het veld is de tarwe ophalen dat hij heeft geoost en dat geven aan Andrea zij legt het op de kar.' er ging een zucht van verlichting door me heen. Het idee dat ik altijd achter dat paard had moeten lopen leek me slopend.'ok, laten we beginnen dan!' zei ik iets positiever. Papa had zitten kijken naar de conversatie en glimlachte even. Ik schrok even toen het me opviel dat hij kaal begon te worden op zijn hoofd. Hij draaide zich snel om en stond klaar aan de kar waar Max zometeen aan vast werd gemaakt. Papa en Maurice liepen achter Max, mama en Renee raapten de verdwaalde tarwe op en ik en Andrea, tja doen het minste werk. Maurice leidde Max al naar het veld. Ik en Andrea bleven dus even alleen achter bij de kar. 'Heb je Cyril nog gezien vandaag?' vroeg ik. Wel, ja, maar in de slechte zin. Hij klopte vanochtend aan en mama deed open. Hij stond daar zoals altijd heel nors. Hij zei mama dat we zijn oost hebben verpest al zijn eieren gebroken hebben en zijn honden gestolen hadden. Om het wat kort samen te vatten.''En? Was mama kwaad?'' Ja en nee. Ze weet dat Cyril sterk overdrijft maar ze is ook kwaad omdat we weer eens op Cyril's veld zijn gekomen. Ze ging ons daarover nog spreken.' Max, Maurice en papa waren al terug aan het komen. Mama en Renee waren nog maar halverwege. Hun manden waren nog leeg maar dat ging snel veranderen. De zon was al hoog en er waren niet veel wolken. Het materiaal voor ons kraampje lag al op de kar om naar de platse te gaan. En nu ik eraan denk het is morgen zondag, kerk dag dus. Ik had geen zin om weer naar die koude kerk te gaan biechten of bidden tot zijne zo heilige Jezus. Maar ja, er bestaan zusters die het elke dag doen dus kan je het fysiek overleven, maar mentaal was het altijd oer saai. Max was al aangekomen aan de rand van het veld. Ik verzamelde de Tarwe, en Andrea bond ze samen en legde ze op de kar. We herhaalden dat vele keren. De mand van mama en Renee vulde snel met verdwaalde tarwe. Ook zij kwamen veel om hun manden te vullen. Maurice en papa stonden al te zweten van top tot teen. Het zal gezellig zijn vanavond met twee mannen die stonken naar de pest! Ik werd even opgeschrikt door een raar geluid. Ik herkende het wel, maar het zat ver. Iets dat ik bijna nooit hoorde. Maar blijkbaar herkende mama en papa het wel. Geschrokken keken ze naar de hemel. Het geluid werd snel luider en luider. En inderdaad daar tussen de wolken vlogen twee vliegtuigen. Ze waren geladen met bommen en andere munitie. Het waren typische vliegtuigen dat je bij het leger vond. We keken de vliegtuigen na tot ze terug verdwenen. 'Terug aan het werk!' riep mijn vader. Na een paar uur had Max het hele veld geoost. Al de tarwe lag op de kar om verkocht te worden. Alle tarwe lag mooi in hopen op de kar. Klaar om naar de platse gebracht te worden. Het was al bijna middag dus besloten we maar om eerst te eten. Mama had eerder gestopt om het eten klaar te maken. Samen liepen we naar binnen. Maurice had Max al aar de stal gebracht geborsteld water en eten gegeven. Mama zette de pot aardappelen en suikerbonen op tafel. Renee nam de lepel en schepte al een rote portie in haar bord. Ik gaf mijn bord aan haar. 'Een klein beetje' vroeg ik. Ze nam een halve lepel en deed het in mijn bord. Mama gaf ons elk een halve worst. De deur ging open en Maurice kwam binnen. Hij nam plaats aan tafel. 'Is iedereen bedient?' Vroeg mama. We gingen zitten en vouwden onze handen samen. 'Wees gegroet Maria. Vol van genade. De heer is met u, gezegend zijt gij boven alle vrouwen, en gezegend is de vrucht van u lichaam Jezus, heilige Maria, moeder Gods, arme zondaars, nu en in het uur van onze dood amen.' we namen ons bestek vast. 'Smakelijk' zei mama.'Smakelijk zeiden we haar na. Het was lang stil aan tafel. Niemand zei iets. Vooral mijn ouders waren gespannen sins ze die vliegtuigen over zien vliegen hebben. 'Dus, Cyril is gekomen.' zei papa om de stilte te doorbreken. Hij had ook best een ander onderwerp kunnen kiezen naar mijn mening. 'Ja, en hij had klachten over jullie. Ze zijn vast en zeker overdreven maar het ligt ook niet in zijn aard iets te verzinnen dus moeten jullie daar wel geweest zijn.' vulde mijn moeder aan. 'Dus, biecht maar op! Wat hebben jullie uitgestoken!' zei ze plots op een zeer strenge toon.' niemand durfde iets te zeggen. Hoe gingen we dit zeggen? We wisten ook wel dat we slim moesten zijn welke woorden we gebruikten. 'Ik wacht!' zei papa steng. 'We zijn inderdaad langs boer Cyril geweest.' zei ik. Andrea deed teken dat ik goed begonnen was. 'Dus, je zegt dat je op bezoek bent geweest?' vroeg papa. 'Wel, zoiets.' zei Andrea. 'We wilden hem.....' verder kwam ze niet. 'Helpen!' zei Renee. 'We dachten dat het misschien lief zou zijn als we zijn kippen voederden.' ze zei er wel niet bij dat we die kip thuis gevoederd hadden en dat we mee genomen hadden.' 'Hij zei dat jullie zijn eieren hadden gebroken. Wat is daar van waar?' 'Eieren gebroken?' vroegen we. We wisten zeker dat we geen eieren gezien hadden. Laat staan breken. 'Ja, hij zij dat hij een mand vol eieren had en dat jullie er een wedstrijd van maakten omtereerst de eieren breken.' legde mama uit. 'Wel, ten eerste het waren geen eieren maar aardappelen. En ten tweede hij kan die aardappelen nog verkopen mochten het eieren zijn geweest dan was hij gejost. 'Dan nog!' riep mama boos. 'Dat doe je niet, en zeker niet bij Cyril, en jullie hebben zijn oost ook nog eens verpest, of is dat ook maar schijnheilig volgens jullie!' we keken elkaar bang aan. Het was een feit dat er een paar planten gesneuveld zijn bij het deel over het land lopen. Maar zijn hele oost? 'Het is dus waar?' vroeg papa nu ook streng. 'Niet helemaal,' probeerde Renee. 'Genoeg!' riep Mama. Het is waar dat jullie zijn aardappelen hebben omgekieperd zijn planten hebben verwoest en nog weet ik veel anders. 'O en zijn honden is een leugen' zei papa nu in alle kalmte. 'Ik heb ze nog alle twee gezien vandaag.' jullie moeten morgen helpen met papa op het land!' zei mama. De rest van de tijd aan tafel gebeurde in stilte.

Het was een heel eind naar de platse als je te voet bent. En de zware kar vol tarwe hielp ook niet echt mee. Omdat we Cyril zijn gaan lastig vallen is mama, papa en Maurice thuis gebleven. We sleurden de kar naar boven. 'Kom op! We zijn er bijna!' sprak Renee ons bemoedigend toe. Het was warm, en een klein beetje wind. We waren bijna in de Beselare straat. Was er geen fietser die ons bijna omver reed! 'Kijk toch uit!' riep ik hem na. Hij keek om en viel bijna. Hij had in zijn hand een krant vast. En op zijn staantje van zijn fiets zaten ook vele kranten. Maar hij reed toch haastig door. 'nou die heeft haast.' zei Andrea. Nou, misschien verkoopt Durnez zijn broden voor de helft van de prijs? Stelde Renee voor.

Bij de platse aangekomen stelden we ons kraam op. We stonden links van de kerk. Hij was hier en daar nog een klein beetje beschadigt van de eerste wereld oorlog zei mama. Kwam al. Het waren vooral bakkers die kwamen kopen bij ons. Ze hadden het tarwe nodig oor hun brood. Terwijl Renee en Andrea stonden te verkopen ging ik al een beetje rond kijken. De fanfare stond ook te spelen. In hun witte pakken en met hun grote muziek instrumenten waren ze een plezier om bezig te zien. Iedereen stond er vrolijk bij te dansen. Er waren zelf koppeltjes aan het kussen zo te zien. Ook de zusters zaten te bidden bij de kerk. Lisa! Ik keek om en zag Anni op me af rennen. We waren al vriendinnen sins we in de eerste kleuterklas bij de zusters bloemen moesten plukken. Of andere werkjes in de tuin. En geloof me ze hebben een grote tuin! 'Heb jij ook die vliegtuigen zien overvliegen?' Vroeg ze direct. 'Eh. Ja, waarom?' mama en papa zeggen dat er een tweede wereldoorlog komt. Ik keek haar ongelovig aan. 'Een tweede wereldoorlog? Met wie? Rusland?' 'Nee! Met Duitsland net zoals de vorige keer.' Ik kon het me moeilijk voorstellen weer met Duitsland. 'Hebben ze dan nog niet geleerd? Ze zijn verloren en ze gaan het weer proberen? Nutteloos.' jammer genoeg bleek achteraf de ouders van Anni gelijk te hebben maar dat wist ik toen natuurlijk niet. We stonden nog een tijdje samen te luisteren naar de muziek die de fanfare maakte. Ik keek nog eens om naar ons kraampje en zag Renee teken doen dat ik moest komen. Ik liet het Anni weten en ging naar ons kraam. 'Wil jij het hier even overnemen? Ik ga eens kijken wie dat daar is!' En ze wees naar een jongen die wat verder stond. Ik moest even lachen. Snel liep ze weg. Op het moment dat ik wilde roepen dat er bij ons kraam tarwe te koop was kwam de jongen die ons eerder die dag omver reed. Het is oorlog! We zijn in oorlog met Duitsland! Iedereen was stil. De fanfare stopte met de muziek de markt kramers stopte met roepen. Iedereen gaapte de jongen aan. Oorlog? Met Duitsland? 'het staat hier in de krant!' riep de jongen. Hij nam een paar kranten en begon ze uit te delen. Renee kwam terug naar ons. 'Andrea haal een krant!' en en Lisa help mee om alles weer op te ruimen. We moeten naar huis.' we deden wat Renee zei dat we moesten doen. We hadden de helft van al onze tarwe verkocht voor een mooie prijs.

Toen we eenmaal thuis waren na de wandeling zetten we de kar snel in de stel en liep ik naar buiten. Ik hoorde mama en mama praten.' straks moeten we weer schuilen. Ons verstoppen voor de Duitsers. Ik heb geen zin nog meer familie te verliezen Gilbert!' 'rustig Arlet! Het waren maar een paar vliegtuigen. We weten er niets mee.' ik kon niet langer wachten. Mijn ouders hadden al een vermoeden dat er iets aan het gebeuren was. En nu moest ik hun vermoeden bevestigen. Nu ik zo dacht had ik hier geen zin in. Ze hadden al veel gruwelijke dingen verteld wat ze hadden meegemaakt in de eerste wereld oorlog. Hoe de Duitsers binnen vielen, hoe vele huizen vernielt werden en vele vrouwen hun mannen zijn verloren aan het front. Ze hadden de plek beschreven waar ooit Ieper had gelegen. De stat was met de vloer gelijk gemaakt. Er stond letterlijk geen muur meer over. Het idee dat ik hun moest vertellen dat ze dit nog eens zouden meemaken maakte me bang. Ik keek angstig naar mijn zussen die teken gaven dat ik naar binnen moest gaan. Goed dan, hoofd leeg maken, en niets ergs voor ogen zien. Ik deed de deur open. Mijn ouders keken me geschrokken aan. 'Lisa? Wat kom je hi...' ik liet papa zijn zin niet afmaken. 'Het is oorlog'. zei ik.