1. Vị trí của quy luật

- Đây là 1 trong 3 quy luật cơ bản của phép duy vật biện chứng

- Quy luật này chỉ ra nguồn gốc của sự vận động, phát triển của sự vật

- Đây là quy luật cơ bản nhất, là hạt nhân của phép biện chứng

2. K/n

- Mặt đối lập biện chứng: là phạm trù Triết học chỉ những mặt có đặc điểm, thuộc tính, tính quy định có khuynh hướng vận động trái ngược nhau, tồn tại khách quan trong sự vật.

VD: cộng >< trừ, nhân >< chia trong phép toán, đồng hóa >< dị hóa trong cơ thể sinh vật, các giai cấp đấu tranh với nhau trong xã hội

- Mâu thuẫn biện chứng: là 1 phạm trù Triết học chỉ sự liên hệ tác động qua lại lẫn nhau của các mặt đối lập cùng tồn tại trong cùng 1 sự vật, trong cùng 1 thời gian, về cùng 1 mối liên hệ và thường xuyên tác động qua lại lẫn nhau, nhưng không phải các mặt đối lập nào cũng tạo thành mâu thuẫn biện chứng.

=> Mọi sự vật hiện tượng đều chứa đựng những mặt có khuynh hướng biến đổi ngược chiều nhau gọi là những mặt đối lập. Mối liên hệ của các mặt đối lập tạo nên mâu thuẫn. Cắc mặt đối lập vừa thống nhất với nhau và chuyển hóa lẫn nhau làm mâu thuẫn được giải quyết, sự vật biến đổi và phát triển, cái mới ra đời thay thế cái cũ

- Mâu thuẫn biện chứng là:

+ Sự thống nhất giữa các mặt đối lập

+ Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập

+ Sự chuyển hóa giữa các mặt đối lập

3. Phân loại mâu thuẫn

- Mâu thuẫn bên trong và bên ngoài

- Mâu thuẫn cơ bản và không cơ bản

- Mâu thuẫn chủ yếu và không chủ yếu

- Mâu thuẫn đối kháng và không đối kháng

4. Ý nghĩa phương pháp luận

- Cần tìm động lực của sự vật phải xuất phát từ chính nó

- Mâu thuẫn là khách quan, phổ biến nên nhận thức và giải quyết mâu thuẫn là cần thiết, không nên sợ mâu thuẫn, không né tránh mâu thuẫn

- Trong hoạt động thực tiễn phải biết xác định trạng thái chín muồi của mâu thuẫn để giải quyết bằng phương pháp phù hợp, kịp thời

- Việc giải quyết mâu thuẫn không phải chỉ đòi hỏi sự nhiệt tình hăng hái mà phải có sự hiểu biết, có tri thức khoa học, có vốn sống nhất định. (Ngu dốt + nhiệt tình = phá hoại)

5. Ý nghĩa quy luật mâu thuẫn trong việc nhận thức giải quyết những vấn đề đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay

- Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay vẫn là tất yếu

- Giải quyết mâu thuẫn trong cuộc đấu tranh giai cấp phải có quan điểm giai cấp, quan điểm lịch sử, quan điểm lợi ích giai cấp

- Sử dụng cả thống nhất và đấu tranh trong giải quyết mâu thuẫn giai cấp

- Thực hiện liên minh giai cấp, đồng thuận xã hội

- Kết hợp các mặt đối lập

- Chuyển hóa mâu thuẫn, cô lập, phân hóa kẻ thù

- Không thực hiện bằng thỏa hiệp