Câu 1: Khái niệm, chức năng của NHTM

a, Khái niệm.

            Là 1 DN đặc biệt kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng với nghiệp vụ chủ yếu là gửi tiền và nhận tiền gửi của KH với trách nhiệm hoàn trả và dùng số tiền này để tiến hành cho vay và hoàn thiện các dịch vụ của Nh như: thanh toán, chuyển tiền,  đầu tư.

b, Chức năng.

* Chức năng trung gian tín dụng.

            Làm trung gian tín dụng trong nền kinh tế, NHTM thực hiện các nghiệp vụ sau:

            Thứ nhất, NHTM huy động các khoản tiền nhàn rỗi của các chủ thể kinh tế trong xã hội, từ các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân, cơ quan nhà nước, NHTW, NHTM và các tổ chức tín dụng khác… để hình thành nguồn vốn cho vay.

            Thứ hai, NHTm dùng nguồn vốn đã huy động được để cho vay đối với chủ thể kinh tế thiếu vốn – có nhu cầu bổ sung vốn, gửi vào tài khoản dự trữ bắt buộc hoặc tài khoản thanh toán tại NHTW, NHTM hoặc các tổ chức tín dụng khác.

            Như vậy, hoạt động của NHTM là  “đi vay để cho vay”, là “cầu nối” giữa người có vốn dư thừa và người có nhu cầu về vốn.

            Chức năng trung gian tín dụng có ý nghĩa rất quan trọng đối với tất cả các đối tác trong quan hệ tín dụng.

            - Người gửi tiền thu được lợi từ vốn tạm thời nhàn rỗi với khoản lãi và tiền gửi. Hơn nữa, NH còn đảm bảo an toàn cho các khoản lãi tiền gửi và cung cấp cho KH các dịch vụ thanh toán tiện lợi.

            - Người đi vay thỏa mãn được nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh hoặc tiêu dùng, mà không phải tốn kém nhiều chi phí thời gian cho việc tìm kiếm nơi cung cấp vốn.

            - Bản thân NHTM sẽ thu được lợi nhuận từ chênh lệch giữa lãi suất cho vay và lãi suất tiền gửi. Lợi nhuận này là cơ sở để tồn tại và phát triển ngân hàng.

            -  Đối với nền kinh tế, chức năng này góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, điều hòa lưu thông tiền tệ, ổn định sức mua đồng tiền và kiềm chế lạm phát.

            Từ những nội dung trên, có thể kết luận rằng chức năng trung gian tín dụng là chức năng cơ bản và quan trọng nhất của NHTM.

* Chức năng trung gian thanh toán.

            NHTM làm người trung gian thanh toán trên cơ sở những hoạt động đi vay để cho vay. Việc nhận tiền gửi và theo giõi các khoản chi trên tài khoản tiền gửi của KH là tiền đề để NH thực hiện chức năng này. Mặt khác, việc thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt giữa các chủ thể kinh tế có nhiều hạn chế như không an toàn, chi phí lớn… đã tạo nên nhu cầu thanh toán không dùng tiền mặt qua ngân hàng.

            Khi làm trung gian thanh toán, NHTM tiến hành những nghiệp vụ như: Mở tài khoản tiền gửi, nhận vốn tiền gửi vào tài khoản và thanh toán theo yêu cầu của khách hàng. Trong khi các nghiệp vụ đó, thanh toán theo yêu cầu của khách hàng là kết quả sau khi thực hiện hai công việc trên. NH trích tiền từ tài khoản tiền gửi của KH để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi, tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của khách hàng.

            Chức năng trung gian thanh toán có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động kinh tế:

            - Nhờ tập trung công việc thanh toán của xã hội vào NH, nên mọi khoản thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ trở nên thuận tiện, nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm chi phí. Điều này góp phần đẩy nhanh tốc độ luân chuyển vốn và hiệu quả của quá trình tái sản xuất xã hội.

            - Do thực hiện chức năng trung gian thanh toán, NHTM có điều kiện huy động tiền gửi của khách hàng tới mức tối đa, mở rộng cho vay và đầu tư, đẩy mạnh hoạt động kinh doanh của NH.

            - Qua chức năng này, NHTM đã góp phần giám sát kỹ luật hợp đồng kinh tế, tài chính và thanh toán theo đúng quy định của pháp luật.

* Chức năng tạo tiền.

            Chức năng này được thực hiện trên cơ sở:

            - Khi hệ thống NH 2 cấp đã được hình thành, các NH không còn hoạt động riêng lẻ mà theo hệ thống. Trong hệ thống đó NHTW giữ độc quyền phát hành giấy bạc NH và với vai trò NH của các NH. Còn các NHTM chuyên kinh doanh tiền tệ trong mối quan hệ với các DN và cá nhân…

            - Với chức năng trung gian tín dụng và trung gian thanh toán, NHTM có khả năng tạo ra tiền gửi thanh toán. Thông qua chức năng làm trung gian tín dụng, NHTM sử dụng số tiền vốn huy động được để cho vay, số tiền cho vay lại được KH sử dụng để thanh toán, chuyển khoản cho KH ở NH khác, và chỉ khi thực hiện nghiệp vụ cho vay, NH mới bắt đầu tạo tiền.

            Từ một khoản tiền gửi ban đầu, thông qua cho vay bằng chuyển khoản trong hệ thống NHTM, số tiền gửi đã tăng lên gấp bội so với lượng tiền gửi ban đầu. Khả năng tạo tiền của NHTM phụ thuộc vào các yếu tố như: Tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tỷ lệ dự trữ dư thừa và tỷ lệ giữa tiền mặt so với tiền gửi thanh toán.

            Mở rộng tiền gửi là chức năng vốn có của hệ thống NHTM, gắn liền với hoạt động tín dụng và thanh toán. Hay nói cách khác khi NH cung ứng tín dụng bằng chuyển khoản là nó tạo ra tiền và tăng lượng tiền cung ứng, khi thu nợ, lượng tiền cung ứng giảm xuống. Như vậy lượng tiền giao dịch không chỉ là giấy bạc NH do NHTW phát hành, mà bộ phận quan trọng là do tiền ghi sổ do các NHTM tạo ra.

            Chức năng tạo tiền có ý nghĩa quan trọng:

            - Khối lượng tiền do các NHTM tạo ra có ý nghĩa lớn, tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của quá trình sản xuất, kinh doanh đáp ứng nhu cầu sử dụng tiền của xã hội.

            - Việc tạo ta tiền chuyển khoản để thay thế cho tiền mặt là một sáng kiến quan trọng thứ hai của lịch sử hoạt động ngân hàng. Chính nhờ phương thức tạo ra tiền đã tiết kiệm được chi phí lưu thông và NH trở thành trung tâm của đời sống kinh tế -  xã hội.

* Chức năng trung gian trong việc thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia: Chính sách tiền tệ gồm: lãi suất (i), hạn mức tín dụng, lãi suất chiết khấu, tái chiết khấu (Ck), dự trữ bắt buộc (rB).