15.3.4 Kiến trúc Nho giáo.

Kiến trúc Nho giáo bao gồm: Văn miếu ở kinh đô và Trấn thành, Văn chí ở

huyệnvà tổng và Tự Chí ở xã. Văn Miếu có qui mô và điển hình hơn cả là Văn miếu

xây dựng ở Thăng Long vào thời nhà Lý và rải rác ở một số địa phương khác.

Đặc điểm kiến trúc: Công trình mô phỏng theo Văn miếu tại Khúc Phụ - Sơn

Đông (Trung Quốc). Các công trình được bố trí trên trục chính, ngăn cách với nhau

bằng các sân có trường bao.

Công trình kiến trúc tiêu biểu: Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội).

15.3.5 Kiến trúc Đạo giáo.

Đền đài, miếu mạo thường được xây dựng ở vị trí liên quan đến những truyền

thuyết hoặc sự tích cuộc sống của các vị thần siêu nhiên hay nhân vật được tôn thờ.

Đặc điểm kiến trúc: Bố cục công trình thường theo lối truyền thống đối xứng,

có các dạng hình chữ nhật hoặc tổ hợp một số nhà hình chữ nhật song song hoặc nối

nhau. Đa số có sân trước điện thờ để tiến hành nghi lễ, xung quanh có tường vây hoặc

hai bên có hành lang, phía trước có cổng lớn tứ trụ.

Công trình kiến trúc tiêu biểu: đền Quan Thánh, đền Ngọc Sơn…

15.3.6 Kiến trúc tín ngưỡng dân gian.

Tín ngưỡng thờ cúng ông bà là một trong những tín ngưỡng dân gian quan

trọng trong đời sống tâm linh người Việt. Từ đó, người ta cho rằng ngôi nhà là nơi ở

của người sống và ngôi mộ là nơi ở của người đã chết. Xây mồ mả là tỏ lòng thương

kính người đã khuất, nhưng cũng để cầu mong một cuộc sống tốt đẹp hơn. Trong số

các lăng mộ còn tồn tại đến ngày nay, lăng mộ của các vua triều Nguyễn là có giá trị

về mặt kiến trúc hơn cả. Đa số các lăng mộ được xây dựng khi vua còn tại vị, nằm tập

trung phía Tây-Nam Huế dọc theo bờ sông Hương. Vùng xây dựng lăng có nhiều đồi

núi, suối khe rất hợp với luật phong thủy.

Đặc điểm kiến trúc:

- Xung quanh lăng có khu vực bảo vệ rộng lớn với tường cao bao bọc,

bên trong là các công trình kiến trúc, hồ sen, cây cảnh... Tổng thể lăng chia làm hai

phần Lăng và Tẩm. Từ ngoài có cổng, sân chầu, hai bên có tưọng quan hầu, tượng thú,

nhà bia, sân tế lễ, điện thờ… cuối cùng là Bửu thành xây hình tròn, bao quanh gò đất

lớn có đặt phần mộ nhà vua.

- Đa số các lăng thời Nguyễn đều biết khai thác sử dụng thiên nhiên

khéo léo, dùng thiên nhiên làm ngoại cảnh tô điểm cho các công trình. Bên cạnh

những nét chung, mỗi lăng mang một số đặt điểm riêng tùy theo bối cảnh lịch sử của

từng triều đại, cá tính, phong cách của từng ông vua.

Công trình kiến trúc tiêu biểu: lăng Gia Long, lăng Minh Mạng, lăng Tự Đức,

lăng Khải Định…