CÂU 33. Trình bày khái niệm, kết cấu của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Trong xã hội có giai cấp, yếu tố nào là yếu tố giữ vai trò trọng yếu của kiến trúc thượng tầng.

* Khái niệm:

- Cơ sở hạ tầng dùng để chỉ toàn bộ những QHSX hợp thành cơ cấu kinh tế của xã hội.

* Kết cấu của cơ sở hạ tầng:

- QHSX hiện tại (thống trị).

- QHSX tàn dư của xã hội cũ.

- QHSX mầm mống của xã hội tương lai.

* Kiến trúc thượng tầng dùng để chỉ toàn bộ hệ thống kết cấu của các hình thái ý thức xã hội (đạo đức, triết học, tôn giáo...) cùng với các thiết chế chính trị - xã hội tương ứng (đảng phái, giáo hội, nhà nước...), được hình thành trên 1 cơ sở hạ tầng kinh tế nhất định. 

* Kết cấu chung của kiến trúc thượng tầng:

+ Hệ thống hình thái ý thức xã hội (hình thái ý thức chính trị, pháp quyền, tôn giáo, xã hội...).

+ Các thiết chế chính trị - xã hội tương ứng (nhà nước, chính đảng, xã hội...).

*Trong xã hội có giai cấp, yếu tố nào là yếu tố giữ vai trò trọng yếu của kiến trúc thượng tầng.

- Hình thái ý thức, chính trị, pháp quyền cùng hệ thống thiết chế, tổ chức chính đảng và nhà nước là 2 thiết chế, tổ chức quan trọng nhất trong hệ thống kiến trúc thượng tầng xã hội.

+ Nhà nước là bộ máy tổ chức quyền lực và thực thi quyền lực đặc biệt của xã hội trong điều kiện xã hội có đối kháng giai cấp.