Nguồn gốc xã hội của ý thức

Có nhiều yếu tố cấu thành nguồn gốc xã hội của ý thức nhưng trong đó cơ bản nhất và trực tiếp nhất là nhân tố lao động và ngôn ngữ.

  Lao động là quá trình con người sử dụng công cụ tác động và giới tự nhiên nhằm thay đổi giới tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu của con người; là quá trình trong đó đóng vai trò môi giới, điều tiết sự trao đổi vật chất giữa mình với tự nhiên. Đây cũng là quá trình làm thay đổi cấu trúc cơ thể, đem lại dáng đi thẳng bằng hai chân, giải phóng hai tay, phát triển khí quan, phát triển não bộ,…của con người. Trong quá trình lao động. con người tác động vào thế giới khách quan làm thế giới khách quan bộc lộ những thuộc tính, những kết cấu, những quy luật vận động của nó, biểu hiện thành những hiện tượng hất định mà con người có thể quan sát được. Những hiện tượng đáy, thong qua hoạt động của các giác quan, tác động vào bộ óc người, thong qua hoạt động của bộ não con người, tạo ra khả năng hình thành những tri thức riêng và ý thức nói chung.

    Như vậy, sự ra đời của ý thức chủ yếu do hoạt động cải tạo thế giới khách quan thong qua quá trình lao động.

    Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệu vật chất chứa đựng thông tin  mang nội dung ý thức.không có ngôn ngữ, ý thức không thể tồn tại và thể hiện.

   Sự ra đời của ngôn ngữ gắn liền với lao động. Lao động ngay từ đầu đã mang tính tập thể. Mối quan hệ giữa các thành viên trong lao động nảy sinh ở họ nhu cầu phải có phượng tiện để giao tiếp, thay đổi tư tưởng. Nhu cầu này làm ngôn ngữ nảy sinh và phát triển ngay trong quá trình lao động. Nhờ ngôn ngữ con người không chỉ giao tiếp, trao đổi mà còn khái quát, tổng kết, đúc kết thực tiễn, truyền đạt kinh nghiệm, truyền đạt tư tưởng từ thế hệ này qua thế hệ khác.

   Như vậy, nguồn gốc cơ bản, trực tiếp và quan trọng nhất quyết định sự ra đời và phát triển của ý thức là nhân tố lao động. Sau lao động và đồng thời với lao động là ngôn ngữ; đó là hai sức kích thích chủ yếu ảnh hưởng đến bộ óc con vượn, đã làm cho bộ óc đó đân chuyển thành bộ óc con người, khiến cho tâm lý động vật dần chuyển hóa thành ý thức.