Mười sáu truyện ngắn gọn ghẽ, xinh xắn và nói chung có khuynh hướng tuân theo các nguyên tắc cổ điển là có một cái gì đó có thể kể lại được; một cái gì đó được kể lại trong sự trọn vẹn của hình thức, tập trung vào một ấn tượng và có tính thống nhất về hiệu quả - những yêu cầu quan trọng của thể loại.

Cảm giác chung khi đọc tập truyện này là bắt gặp một tâm hồn dung dị, trong trẻo và hồn nhiên, chưa bị níu kéo, ràng buộc và do đó là tự nhiên. Tự nhiên cả trong những câu chuyện kể về cái ngày hôm nay bộn bề, có chủ định, có ý đồ giáo huấn về thế thái nhân tình, luân thường đạo đức.

Cá ông, Âm bản, Ngộ nhận, Quả báo, Đường xưa - Đường nay, Sức mạnh... Những truyện lộ rõ ý tưởng ngay ở cả tựa đề, đậm nhạt rung động và khác nhau về sự hợp lý, nhưng ở đây là sự tỉnh táo, rành mạch trong mỗi câu chữ, trong lý giải, nhất là ở sự tiếp nhận chất liệu đời sống khá tinh nhậy nên mỗi miêu thuật có sức thuyết phục ở sự sinh động và thêm nữa ở tấm lòng. Bỏ lại ở sau mình những đề tài ăn khách thời thượng, Phạm Việt Long quan tâm đến số phận những người lao động bình thường, quen thuộc trong cuộc sống hôm nay. Một chàng ngư dân chài lưới. Một người lính năm xưa nay bươn chải giữa cuộc sống thường nhật, vẫn giữ vững phẩm chất người lính. Một nhà báo và người vợ hám của, bạc tình. Một ông giáo và người con trai dốt nát, tàn nhẫn. Một cán bộ thuế tham lam, hư hỏng...

Chân dung mỗi nhân vật được khắc hoạ đây đó dẫu còn đôi nét chưa toàn vẹn, vẫn gây niềm tin tưởng về sự cần thiết phải hoàn thiện nhân cách như ý tưởng khá đặc sắc được bộc lộ ở truyện ngắn Âm bản của anh.

Cái khó của mỗi truyện ngắn là sự kết hợp hài hoà giữa câu chuyện được kể lại trong khoảng khắc với ý tưởng sâu xa gây xúc động lâu bền hàm chứa ở cốt truyện và mỗi tình tiết câu chuyện. Các truyện ngắn viết về những con người cụ thể trong chiến tranh ở tập truyện này thuộc loại truyện ấy. Và tôi có thiện cảm đặc biệt với chúng - những Chú bé vùng Ranh, Cõi mơ, Anh Bảy Trương, Mùa trông đợi, Những người con gái quê hương.

Ở những truyện này, người viết nhập thần vào nhân vật, vào dòng mạch chuyện kể, càng viết càng say, càng tự nhiên, đôi khi mất cả tự chủ, nhưng để lại những bắt gặp cảm động chân thành, trong những tình huống bất ngờ và cả những đối thoại ngẫu nhiên. Một chú bé liên lạc thông minh, gan góc. Những nữ giao liên, dân quân du kích hồn hậu, quả cảm. Những chiến sĩ Giải phóng quân dũng cảm nhưng thật hiền lành, chất phác. Các nhân vật này tự biểu hiện mình lần lần qua mỗi dòng kể và ở những giây phút cần thiết, quan trọng nhất, họ bất ngờ hiện lên trọn vẹn và chân thực, đó cũng là một điểm lý thú của loại truyện ngắn này. Đọc những truyện ngắn này thấy rõ tình yêu bền chặt của người viết với cuộc sống và nhân vật của mình. Cái tình ở đây tràn đầy, lắng động, tạo nên những trang viết xúc động và tin yêu, đôi khi đã lấn át cả cái nhược điểm đơn chiều sơ lược ở đôi chỗ. Một cô Nghị, một anh Bảy Trương, cái không khí rộn rực đêm du kích về thôn... đọc xong, gấp sách lại, tự hỏi: làm sao có thể viết được nếu không có sức quấn quyến của tình yêu và sự từng trải? Sự từng trải, tôi tin ở điều đó như tin một chân lý khi biết rằng: tác giả tập truyện này đã lặng lẽ, dòng dã viết đều đặn suốt 46 năm nay, kể từ truyện ngắn đầu tay viết 1970; Anh cũng đã là một người lính cầm bút của cuộc chiến tranh chống Mỹ, những truyện ngắn của anh đều là những kỷ niệm chắt lọc từ những gì anh đã trải qua, chứng kiến, chiêm nghiệm và in dấu trong trái tim.

Văn chương đem lại những xúc động cao quý cho người đọc. Đó là nguyên tắc bất biến. Nâng cao chất lượng nghệ thuật để văn chương có hiệu quả cao hơn trong việc bồi bổ tình cảm tâm hồn cho con người, đó cũng là một yêu cầu không thể dao động, điều đó có lẽ càng đặc biệt có ý nghĩa với tác giả của tập truyện ngắn đầu tay có nhiều thành công này.

Nhà văn  Ma Văn Kháng

"A SYMPHONY OF SHORT STORIES": PHAM VIET LONG'S NOTABLE ACHIEVEMENTS

In the realm of literature, Pham Viet Long has garnered significant success with his collection of sixteen concise and charming short stories. Overall, these tales follow the classical principles of storytelling, emphasizing the ability to narrate something, a narrative that thrives in its formal integrity, focusing on an impression while maintaining a unified sense of effectiveness—critical requisites of the genre.

Reading this collection a sense of encountering an open, fresh, and unburdened soul—one elicited by constraints or bindings, thereby exuding naturalness. This naturalness pervades even in stories depicts the complexities of today's busy, purposeful life, carrying pedagogical intentions about human nature, ethical norms, and customary morals.

From "The Old Man," "Soundboard," and "Realization" to "Karmic Retribution," "Old Path - New Path," and "Strength," the story titles themselves vividly convey their concepts. Vibrant in their emotional resonance and distinct in their logical coherence, these stories exhibit a keen awareness, intricately woven into each sentence, each explanation. Especially notable is their adeptness in capturing the nuances of life, rendering each narrative persuasive through vividness and, more important, heartfelt sentiment.

Amidst the plethora of contemporary, popular themes, Pham Viet Long's focus gravitates towards the destinies of ordinary, familiar laborers within today's society. A skilled fisherman cast in nets, an ex-soldier navigating the mundane, retaining his soldierly virtues, a journalist and his materialistic wife, tinged with affection, a priest and his wayward, callous son, a corrupt and decadent tax officer...

Portraits of each character emerge, though some contours remain incomplete; they nevertheless inspire confidence in the imperative to continually refine one's character—a distinctive notion exemplified poignantly in his short story "Soundboard."

The challenge of each short story lies in the delicate balance between a tale conveyed within a brief moment and the profound emotions resonating long-term within the narrative core and each plot detail. The short stories featuring specific individuals during wartime in this collection fall into this category. Personally, I hold a special regard for them—those Little Boy from the Borderlands, Dreamland, Mister Bay Truong, The Season of Waiting, and Daughters of the Homeland.

In these narratives, the author merges with the characters, intertwining with the narrative flow, writing with an increasing fervor, greater naturalness, occasionally losing self-possession. This genuine, touching moments, unexpected situations, and serendipitous conversations. A clever and resolute young boy, resolute female couriers, soulful guerrilla fighters, gallant yet gentle liberation soldiers—these characters consistently express themselves through each line of narration and emerge fully and authentically during critical, essential moments. It's a fascinating characteristic of this genre. Upon reading these short stories, one perceives the author's enduring affection for life and his characters. Emotions permeate these pages, still and deep, producing moving and trust-inducing passages, occasionally overshadowing the unidirectional brevity in certain instances. Nghi and Bay Truong, the atmosphere of a guerrilla return to the village—upon finishing, closing the book, one wonders: How can one write without the enthralling power of love and lived experiences? Lived experiences—I believe in their power, much like one in a truth, knowing that for 46 consistent years, the author of this collection has silently and earnestly written, from his story penned in 1970. He was once a soldier wielding the pen during the anti-American war, and each of his short stories derives from distilled memories of his personal experiences, observations, reflections, imprinted deeply in his heart.

Literature evokes noble emotions within its readers. This principle remains immutable. Elevating artistic quality benefits the efficacy of literature in nurturing the emotional and spiritual aspects of human, an unshakable requirement, particularly resonant with the author of this collection—his debut of many successes.

Ma Van Khang

Cá ông