Câu 32: testosteron: bản chất, tác dụng, điều hòa bài tiết và ƯDLS

*) nguồn gốc: chủ yếu do tinh hoàn bài tiết:

*) Bản chât: là hormon thuộc nhóm steroids có 19C đc tổng hợp từ cholesterol oracetyl_CoA

*) t/d:

a) trên nam giới:

- trong TK bào thai có t/d biệt hoá trung khu sọ

+ trong TK bào thai biệt hoá ống wolf thành đg SD trong của nam: mào tinh, ống dẫn tinh, túi tính, ống phóng tinh

+ giúp tinh hoàn hạ nang (ra khỏi ổ bụng)

- sau khi sinh ra (đb tuổi dậy thì): hormon SD giúp phát triển cả chiều cao và cân nặng (t/d lên chuyển hoá pr và cơ đvới chuyển hoá: tăng sx pr, cơ bắp nam phát triển hơn nữ nhờ HMSD)

+ HMSD nam làm cân nặng tăng lên (giữ muối và nc)

+ HMSD nam xhiện và bảo tồn các đặc tính SD of nam giới: đặ tính thứ phát (sau tuổi dậy thì mới xh)

FSH phát triển cơ quan SD chính

HMSD nam phát triển cơ quan SD phụ 1 phần phát triển tuyến tiền liệt. Kick thick sản sinh tinh trùng

- tác dụng lên xương: tăng tổg hợp khung pr của xg:

+ phát triển và cốt hoá sụn liên hợp ở đầu xg dài

+ làm dài xg

­+ tăng lắng đọng muối Ca2+ -> tăng sức mạnh của xg

+ làm hẹp đg kính, tăng chiều dài khung xg chậu

+ tăng sức mạnh của khung chậu

Do tác dụng làm tăng kick thước và sức mạnh cảu xg nên testosterol đc dùng để điều trị loãng xg ở ng đàn ông lớn tuổi

- tác dụng lên chuyển hoá cơ sở:

Với lg HMSD nam đc bài tiết hàng ngày ở trước tuổi thiếu niên chuyển hoá cơ sở tăng 5 – 10% so với khi ko có t/d của testosteron

- tăng quá trình sản sinh HC: tăng số lg HC trong 1 mm3 máu khoảng 20%

- tăng nhẹ sự táI hấp thu Na+ ở ống lượn xa

b) trên nữ giới: nồng độ HMSD nam nhỏ nên t/d ko rõ ràng. nếu quá cao có thể gây nam hoá, mọc trứng cá, có râu, cơ bắp

*) Điều hào bài tiết

+thời kỳ bào thai: testosteron đc bài tiết dưới t/d kick thick của HCG (hormon do rau thai bài tiết)

+Thời kỳ trưởng thành: testosteron đc bài tiết dưới t/d kick thick của LH do tuyến yên bài tiết.//

Câu 35: hormon sinh dục nữ: bản chất, tác dụng, điều hòa bài tiết và ƯDLS

Hai hormon chính của buồng trứng là estrogen và proestrogen. Ngoài ra hoàng thể còn bài tiết 1 hormon # nữa là inhibin

a) estrogen:

*) B/c: ở phụ nữ bthg ko có thai, estrogen đc bài tiết chủ yếu ở buồng trứng, chỉ 1 lg nhỏ do tuyến vỏ thg thận bài tiết. Khi có thai, rau thai bài tiết 1 lg lớn estrogen

- có 3 loại estrogen có mặt với 1lg đáng kể trong huyết tg đó là beta_estradiol, estron và estriol trong đó chủ yếu là beta_estradiol.

- estrogen là hợp chất steroids và đc tổng hợp ở buồng trứng từ cholesterol và cũng có thể từ acetyl coenzym A.

*) Tác dụng:

- làm xh và bảo tồn đặc tính sing dục nữ thứ phát kể từ tuổi dậy thì bao gồm phát triển các cơ quan sinh dục, phát triển lớp mỡ dưới da, giọng nói trong, dáng mềm mại, vai hẹp, hông nở…

- tác dụng lên tử cung:

+ làm tăng kick thước tử cung ở tuổi dậy thì và khi có thai

+ kick thick phân chia lớp nền – lớp táI tạo ra lớp chức năng trong nửa đầu của của CKKN

+ tăng tạo các mạch máu mới ở lớp cnăng và làm cho các mạch máu này trở thành các ĐM xoắn cung cấp máu cho lớp niêm mạc chức năng. tăng lưu lg máu đến lớp niêm mạc chức năng.

+ kick thick sự phát triển các tuyến niêm mạc. tăng tạo glycogen chứa trong tuyến nhưng ko bài tiết.

+ tăng khối lg tử cung, tăng hàm lg actin và myosin trong cơ, đb trong tkỳ có thai

+ tăng co bóp tử cung. Tăng tính nhạy cảm của tử cung với oxytocin

- tác dụng lên cổ tử cung:duới td của estrogen, các Tb bmô của nmạc cổ tử cung bài tiết một lớp dịch nhầy loãng, mỏng. dịch này có thể kéo thành sợi dài khi đc dặt vào lam kích.

- T/d lên vòi tử cung:

+ làm tăng sinh mô tuyến của nmạc ống dẫn trứng

+ làm tăng sinh các TB bmô lông rung

+ làm tăng hđ của các TB bmô lông rung theo một chiều, hướng về phía tử cung

- t/d lên âm đạo:

+ estrogen làm thay đổi bmô âm đạo từ dạng khối thnàh biểu mô tầng

+ kick thick các tuyến âm đạo bài tiết dịch có pH acid

- tác dụng lên tuyến vú:

+ ptriển hệ thống ống tuyến

+ ptriển mô đệm ở vú

+ tăng lắng đọng mỡ ở vú

- t/d lên chuỷên hoá:

+ làm tăng tổng hợp pr ở các mô đích như tử cung, tuyến vú, xg.

+ làm tăng nhẹ qtrình tổng hợp pr của toàn cơ thể

+ tăng lắng đọng mỡ ở dưới da đb ở ngực, mông đùi để tạo dáng nữ.

+ tăng nhẹ tốc độ chuyển hoá

- tác dụng lên xg

+ tăng hđ của TB xg

+ kick thik gắn đầu xg vào thân xg

+ tăng lắng đọng muối calci – phosphat ở xg

+ làm nở rộng xg chậu

- tác dụng lên chuyển háo muối nc: giữ ion Na+ và tăng giữ nc

*) điều hào bài tiết: estrogen bài tiết nhiều hay ít tuỳ thuộc vào Cm LH của tuyến yên. nồng độ Lh tăng sẽ kick thick TB của lớp áo trong nang noãn bài tiết estrogen. Ngc lại Cm LH giảm thì estrogen cũng đc bài tiết it

b) progestroteron:

*) B/c: ở phụ nữ ko có thai, progestroteron đc bài tiết chủ yếu từ hoàng thể trong nửa sau CKKN. Khi có thai rau thai bài tiết 1 lg lớn progestroteron

- progestroteron là 1 hc steroids đc tổng hợp từ cholesterol or acetyl CoA

*) t/d:

- tử cung:

+ kick thick sự bài tiết ở nmạc tử cung vào nửa sau của CKKN. Các tuyến của nmạc tử cung dài ra, cuộn lại cong queo và bài tiết glycogen

+ làm giảm co bóp cơ tử cung do đó ngăn cản việc đẩy trứng đã thụ tinh ra ngoài và tạo môI trường yên ổn cho bào thai phát triển

- t/d lên cổ tử cung: progestroteron kick thick nmạc vòi tử cung bài tiết một lớp dịch nhầy, dày

- tác dụng lên vòi tử cung: progestroteron kick thick nmạc vòi tử cung bài tiết dịch chứa chất dinh dưỡng để nuôI dưỡng trứng đã thụ tinh thực hiện quá trình phân chia trong khi di chuyển vào buồng tử cung.

- Tác dụng lên tuyến vú:

+ làm phát triển thuỳ tuyến

+ kcik thick các TB bọc tuyến vú tăng sinh, to lên và trở nên có knăng bài tiết.

- tác dụng lên thân nhiệt: progestroteron làm tăng nhiệt độ của cơ thể do vậy ở nửa sau CKKN thân nhiệt của phụ nữ thường cao hơn nửa đầu từ 0,3 – 0,5độ

*) Điều hoà bài tiết:

Sự bài tiết progestroteron chịu ảnh hưởng đkhiển trực tiếp của hormon LH do tuyến yên bài tiết. Nừu Cm LH tăng trong máu, hoàng thể sẽ đc nuôI dưỡng và sẽ bài tiết nhiều progestroteron. Ngc lại nếu tuyến yên bài tiết ít LH, hoàng thể sẽ bị thoáI hoá và progestroteron sẽ đc bài tiết ít.//

/37/Loại này dùng trong tr­ờng hợp giao hợp ko đ­ợc bảo vệ giao hợp ko đồng tính.

-GnRH tổng hợp: GnRHlà hormon vùng d­ới đôì có tác dụng kich thích tuyến yên bài tiết FSH,LH-> chữa vô sinh do nguyên nhân ko phóng noãn với liều thích hợp GnRH lại có tác dụng ức chế phóng noãn.

- tránh giao hợp vào ngày phóng noãn dựa vào khoảng time cố dịnh từ lúc phóng noãn đến ngày có kinh đầu tiên của chu kì kế tiếp vào khoảng 14ngày ta có thẻ tính đ­ợc ngày phóng noãn.ph­ơng pháp này chỉ an toàn với những nguoi co kinh đều và cặp vợ chồng sống gần nhau.

_nam: dùng bao cao su xuất tinh ngoài âm đạo: ­u điểm: vừa tránh thai, vừa tránh lây nhiễm các bệnh qua đ­ờng tình dục:lậu giang mai, hiv...

-nữ:màng ngăn âm đạo ,mũ tử cung

-đặt vòng:ngăn cản qua trình gắn và làm tổ của phôi.

Cơ chế; ch­a rõ

Nh­ợc điểm;những dụng cụ tránh thai thế hệ mới th­ờng có tráng một lớp đồng, khi đ­ợc đặt vào buồng tử cung ion đồng khuyếch tán vào lòng tử cung -> viêm teo niêm mạc tử cung.

­u diểm: h quả tránh thai cao, ko gây phiền phức hàng ngày.

*vĩnh viễn:

- thắt ống dẫn tinh và thắt ống dẫn trứng

Noãn đ­ợc xuất khỏi buồng trứng hàng tháng cũng nh­ tinh trùng vẫn đ­ợc sản sinh hàng ngày nh­ng noãn ko dc đ­a vào ống dẫn trứng cũng nh­ tinh trùng ko dc phóng vào âm đạo khi giao hợp.

­u điểm: đơn giản, ko gây ảnh h­ởng đến cnang nội tiết ở phụ nữ cũng nh­ nam giới do vậy nhu cầu và hd tinh dục vãn binh th­ờng.//