III. Mét sè néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®é chÝnh trÞ theo HiÕn ph¸p 1992 ®· ®­îc söa ®æi, bæ sung theo NghÞ quyÕt sè 51/2001/QH10

          1. Nguån gèc quyÒn lùc nhµ n­íc

Nhµ n­íc ta hiÖn nay ra ®êi sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, lµ kÕt qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, cuéc c¸ch  m¹ng cña gia cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· xo¸ bá ¸ch thèng trÞ thùc d©n vµ phong kiÕn.

Ngay tõ khi thµnh lËp, Nhµ n­íc ta ®· thÓ hiÖn b¶n chÊt giai cÊp s©u s¾c, ®ã lµ Nhµ n­íc cña d©n, do nh©n d©n vµ v× nh©n d©n. Nguyªn t¾c nµy ®­îc kÕ thõa qua c¸c b¶n HiÕn ph¸p vµ ®­îc tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh trong HiÕn ph¸p 1992.

Nhµ n­íc CHXHCN ViÖt Nam lµ nhµ n­íc do nh©n d©n lao ®éng lËp ra, tån t¹i vµ ho¹t ®éng v× lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng. TÊt c¶ quyÒn lùc nhµ n­íc ®Òu thuéc vÒ nh©n d©n. Ngoµi b¶n chÊt giai cÊp, nhµ n­íc ta cßn thÓ hiÖn b¶n chÊt x· héi, b¶n chÊt d©n téc. B¶n chÊt x· héi cña Nhµ n­íc ta, còng gièng nh­ c¸c nhµ n­íc kh¸c nãi chung, ®Òu thÓ hiÖn ë chç nã thùc hiÖn c«ng viÖc qu¶n lý x· héi, thiÕt lËp trËt tù, æn ®Þnh cho x· héi, ®iÒu hoµ c¸c m©u thuÉn trong x· héi, b¶o vÖ c¸c lîi Ých chung cña toµn x· héi.

Nguån gèc cña quyÒn lùc nhµ n­íc ta b¾t nguån tõ quyÒn lùc nh©n d©n,  do nh©n d©n t¹o ra vµ nã lµ mét phÇn cña quyÒn lùc nh©n d©n, mét ph­¬ng thøc c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn quyÒn lùc nh©n d©n. Nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc cña m×nh  b»ng c¸ch kÕt hîp gi÷a ph­¬ng thøc thùc hiÖn quyÒn lùc trùc tiÕp (h×nh thøc d©n chñ trùc tiÕp) vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn quyÒn lùc gi¸n tiÕp (h×nh thøc d©n chñ ®¹i diÖn) . Trong ®ã, ph­¬ng thøc thùc hiÖn quyÒn lùc gi¸n tiÕp ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch nh©n d©n bÇu ra Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp vµ trao cho nh÷ng c¬ quan ®¹i diÖn cña m×nh mét sè quyÒn lùc nhÊt ®Þnh.

2. HÖ thèng chÝnh trÞ vµ viÖc sö dông quyÒn lùc nhµ n­íc

HÖ thèng chÝnh trÞ theo nghÜa réng lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ toµn bé lÜnh vùc chÝnh trÞ cña ®êi sèng x· héi víi t­ c¸ch lµ mét hÖ thèng bao gåm c¸c tæ chøc, c¸c chñ thÓ chÝnh trÞ, c¸c quan ®iÓm, quan hÖ chÝnh trÞ, hÖ t­ t­ëng vµ c¸c chuÈn mùc chÝnh trÞ, ph¸p luËt...

Theo nghÜa hÑp, hÖ thèng chÝnh trÞ lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ hÖ thèng tæ chøc, c¸c c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng chÝnh trÞ trong x· héi, nh­ c¸c ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ, c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp víi quyÒn lùc chÝnh trÞ.

Theo HiÕn ph¸p 1992 ®· ®­îc söa ®æi bæ sung, hÖ thèng chÝnh trÞ cña nhµ n­íc ta gåm cã c¬ cÊu: §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, Nhµ n­íc CHXHCN ViÖt Nam, c«ng ®oµn, mÆt trËn tæ quèc, héi n«ng d©n, héi liªn hiÖp phô n÷, ®oµn thanh niªn vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi kh¸c ho¹t ®éng trªn c¬ së lÊy liªn minh giai cÊp c«ng nh©n, n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, d­íi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n.

HÖ thèng chÝnh trÞ cña n­íc ta cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y:

Thø nhÊt, lµ mét hÖ thèng tæ chøc chÆt chÏ, khoa häc trªn c¬ së ph©n ®Þnh râ rµng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng tæ chøc. TÝnh tæ chøc cao cña hÖ thèng chÝnh trÞ n­íc ta ®­îc b¶o ®¶m bëi c¸c nguyªn t¾c chØ ®¹o thèng nhÊt, nh­ nguyªn t¾c tÊt c¶ quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n, sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n, tËp trung d©n chñ, ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa.

Thø hai, cã sù thèng nhÊt cao vÒ lîi Ých l©u dµi còng nh­ môc tiªu ho¹t ®éng. Sù thèng nhÊt ®ã ®­îc quy ®Þnh bëi sù thèng nhÊt vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, t­ t­ëng trong x· héi ta d­íi sù l·nh ®¹o cña mét chÝnh ®¶ng duy nhÊt. C¸c thiÕt chÕ cña hÖ thèng chÝnh trÞ cña n­íc ta tuy cã môc tiªu ho¹t ®éng cô thÓ riªng, cã vÞ trÝ, chøc n¨ng kh¸c nhau nh­ng ®Òu nh»m phôc vô cho lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng.

a)    VÞ trÝ, vai trß cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam trong hÖ thèng chÝnh trÞ

HÖ thèng chÝnh trÞ cña mçi n­íc ®Òu cã c¸c ®¶ng chÝnh trÞ vµ c¸c tæ chøc x· héi ho¹t ®éng nh­ng th­êng cã mét chÝnh ®¶ng cÇm quyÒn, gi÷ vai trß l·nh ®¹o. HÖ thèng chÝnh trÞ n­íc ta chØ tån t¹i mét chÝnh ®¶ng, ®ã lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam - lùc l­îng l·nh ®¹o duy nhÊt ®èi víi Nhµ n­íc vµ x· héi.

Điều 4 của Hiến pháp Việt Nam (1992, sửa đổi) quy định: "Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, theo chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội".

§©y lµ ®iÒu kh¸c biÖt víi hÖ thèng chÝnh trÞ cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, n¬i tån t¹i chÕ ®é ®a ®¶ng. Sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng chÝnh trÞ, lµ h¹t nh©n b¶o ®¶m sù thèng  nhÊt cña hÖ thèng ®ã. Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt nam lµ mét tÊt yÕu lÞch sö do:

- §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ lùc l­îng chÝnh trÞ tiªn tiÕn nhÊt ®­îc vò trang b»ng lý luËn khoa häc cña Chñ nghÜa M¸c - Lª nin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. Víi nh÷ng tri thøc khoa häc ®ã, §¶ng ®Ò ra nh÷ng ®­êng lèi, chÝnh s¸ch  ph¸t triÓn x· héi phï hîp ví quy luËt vµ cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tæ chøc thùc hiÖn thµnh c«ng ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ®ã.

- B»ng thùc tiÔn ®Êu tranh kiªn c­êng trong h¬n ba phÇn t­ thÕ kû qua, víi nh÷ng hy sinh vµ nh÷ng cèng hiÕn lín lao cho d©n téc, §¶ng ta ®· cñng cè ®­îc lßng tin cña tuyÖt ®¹i ®a sè nh©n d©n. Do ®ã, vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi hÖ thèng chÝnh trÞ cã c¬ së v÷ng ch¾c vÒ t×nh c¶m vµ tinh thÇn mµ c¸c tæ chøc kh¸c kh«ng thÓ nµo cã ®­îc.

- Lµ mét chÝnh ®¶ng kiªn tr× ®Êu tranh v× sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, chñ nghÜa thùc d©n cò vµ míi, §¶ng Céng s¶n ViÖt nam ®· cã uy tÝn quèc tÕ lín vµ ®­îc sù ®oµn kÕt, gióp ®ì cña c¸c quèc gia vµ d©n téc trªn thÕ giíi. ®iÒu ®ã cã t¸c dông quan träng trong viÖc kh¼ng ®Þnh vai trß cña §¶ng ®èi víi hÖ thèng chÝnh trÞ n­íc ta.

§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lµ ng­êi l·nh ®¹o toµn diÖn vµ tuyÖt ®èi hÖ thèng chÝnh trÞ. Sù l·nh ®¹o cña §¶ng thÓ hiÖn ë c¸c h×nh thøc chñ yÕu sau ®©y:

+ §Þnh ra chiÕn l­îc, môc tiªu c¬ b¶n, ®­êng lèi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn x· héi, lµm c¬ së ®Þnh h­íng cho c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trong hÖ thèng chÝnh trÞ;

+ Båi d­ìng c¸n bé cã phÈm chÊt, ®¹o ®øc vµ n¨ng lùc ®Ó giíi thiÖu vµo c¸c c­¬ng vÞ quan träng cña c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi.

+ §¶ng tiÕn hµnh kiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng. Th«ng qua c«ng t¸c kiÓm tra mµ ph¸t hiÖn nh÷ng thiÕu sãt, khuyÕt ®iÓm trong qu¶n lý nhµ n­íc ®Ó ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc.

+ C¸n bé, ®¶ng viªn vµ c¸c tæ chøc §¶ng g­¬ng mÉu trong viÖc thùc hiÖn ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc. §©y lµ h×nh thøc h÷u hiÖu ®Ó b¶o ®¶m cho c¸n bé, c«ng chøc nhµ n­íc thùc hiÖn tèt chøc tr¸ch cña m×nh trong qu¶n lý nhµ n­íc.

§¶ng thùc hiÖn sù l·nh ®¹o ®èi víi Nhµ n­íc b»ng ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc, thuyÕt phôc. Th«ng qua ph­¬ng ph¸p ®ã, §¶ng t¹o cho c¸n bé, c«ng chøc nhËn thøc ®óng ®¾n vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc.

§äc thªm:

          - Đại hội đại biểu toàn quốc là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam, do Ban Chấp hành Trung ương triệu tập thường lệ 5 năm một lần. Đại biểu dự đại hội gồm các Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương triệu tập đại hội và đại biểu do đại hội cấp dưới bầu.

          - Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (viết tắt là BCHTƯ hoặc BCHTW) là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam giữa hai nhiệm kì đại hội đại biểu toàn quốc. Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương do đại hội đại biểu toàn quốc bầu và số lượng ủy viên do đại hội quyết định. Họp thường lệ sáu tháng một lần; họp bất thường khi cần.

- Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, thường gọi tắt là Bộ Chính trị, theo điều lệ là cơ quan lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời gian giữa hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, nhưng thực tế chính là cơ quan lãnh đạo tối cao của Đảng. Các thành viên trong Bộ Chính trị do Ban Chấp hành Trung ương bầu ra. Bộ Chính trị gồm các ủy viên chính thức và có thể có các ủy viên dự khuyết.

Theo cơ cấu trong Đảng, các ủy viên Bộ Chính trị giữ tất cả những cương vị chủ chốt trong bộ máy chính quyền: Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội, Phó thủ tướng thường trực, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an. Từ khóa VII (1991-1996) trở đi, Bí thư Thành ủy Hà Nội và Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh luôn luôn có mặt trong Bộ Chính trị. Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cũng thường có mặt trong Bộ Chính trị, nhưng không phải trong mọi trường hợp: như các ông Hoàng Minh Giám, Ung Văn Khiêm, Xuân Thủy, Nguyễn Dy Niên không ở trong Bộ Chính trị. Các ủy viên khác giữ những cương vị chủ chốt của bộ máy đảng: Trưởng Ban Tổ chức trung ương Đảng (đảm nhiệm công tác cán bộ), Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra trung ương Đảng (kiểm tra tư cách đảng viên, chống tham nhũng). Tuy nhiên những người đứng đầu cơ quan tư pháp (Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao) lại không có mặt trong Bộ Chính trị.

Khóa X (2006-2011): 14 ủy viên chính thức: Nông Đức Mạnh (Tổng Bí thư), Lê Hồng Anh, Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Minh Triết, Trương Tấn Sang, Nguyễn Phú Trọng, Phạm Gia Khiêm, Phùng Quang Thanh, Trương Vĩnh Trọng, Lê Thanh Hải, Nguyễn Sinh Hùng, Nguyễn Văn Chi, Hồ Đức Việt, Phạm Quang Nghị,

Thường trực Ban Bí thư: Trương Tấn Sang

- Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, chức danh đầy đủ là "Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam", thường được gọi tắt Tổng Bí Thư, là người lãnh đạo cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- Các ban của Đảng: Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay có các ban sau đây mà chức năng chủ yếu là tham mưu về chủ trương, chính sách lớn thuộc lĩnh vực được giao cho Ban Chấp hành Trung ương: (1) Ban Tổ chức Trung ương là cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương mà trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực tổ chức cán bộ của hệ thống chính trị; đồng thời là cơ quan chuyên môn nghiệp vụ về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên của Trung ương. Ban này quan trọng nhất nên đứng đầu là một ủy viên Bộ Chính trị. (2) Ban Đối ngoại Trung ương là cơ quan tham mưu về chủ trương, chính sách lớn thuộc lĩnh vực đối ngoại, đồng thời là cơ quan tổ chức thực hiện quan hệ đối ngoại của Đảng. (3) Ban Bảo vệ Chính trị nội bộ là cơ quan tham mưu về lĩnh vực bảo vệ chính trị nội bộ, đồng thời là cơ quan nghiệp vụ về bảo vệ chính trị nội bộ. (4) Ban Tư tưởng-Văn hoá Trung ương là cơ quan tham mưu về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực tư tưởng, văn hoá. Ban này hình thành trên cơ sở hợp nhất Ban Tuyên huấn Trung ương và Ban Văn hóa Văn nghệ Trung ương tồn tại trước đó. Tuy nhiên hiện nay ở cấp thấp hơn (cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) thì lại có tên là Ban Tuyên giáo. (5) Ban Nội chính Trung ương là cơ quan tham mưu về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực nội chính. (6) Ban Kinh tế Trung ương là cơ quan tham mưu về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực kinh tế-xã hội. (7) Ban Khoa giáo Trung ương là cơ quan tham mưu về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực khoa giáo (bao gồm khoa học, công nghệ, giáo dục, đào tạo, sức khoẻ, giới trí thức). (8) Ban Dân vận Trung ương là cơ quan tham mưu về chủ trương, chính sách và giải pháp lớn về công tác dân vận. (9) Ban Tài chính Quản trị Trung ương là cơ quan quản lý tài chính của Đảng cũng các đơn vị kinh tế trực thuộc. (10) Ban Cán sự Đảng ngoài nước phụ trách công tác Đảng đối với các tổ chức Đảng và đảng viên ở ngoài nước.

- Ủy ban Kiểm tra Trung ương chuyên xem xét tư cách đạo đức các đảng viên là cán bộ cao cấp, các vụ việc tiêu cực liên quan đến các đảng viên cao cấp.

b)    VÞ trÝ, vai trß cña Nhµ n­íc trong hÖ thèng chÝnh trÞ

Trong hÖ thèng chÝnh trÞ, nhµ n­íc ®ãng vai trß trung t©m, bëi nã lµ thiÕt chÕ c¬ b¶n nhÊt ®Ó thùc hiÖn quyÒn lùc nh©n d©n. ChÝnh c¸c ®Æc tr­ng cña nhµ n­íc ®· t¹o cho nã cã mét vÞ trÝ, vai trß ®Æc biÖt nh­ vËy.

c)     VÞ trÝ, vai trß cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, chÝnh trÞ - x· héi - nghÒ nghiÖp trong hÖ thèng chÝnh trÞ

HiÕn ph¸p 1992 x¸c ®Þnh c«ng d©n cã quyÒn lËp héi, v× vËy trong x· héi tån t¹i rÊt nhiÒu tæ chøc, héi kh¸c nhau. Tuy vËy, kh«ng ph¶i bÊt kú tæ chøc nµo, héi nµo còng ®­îc coi lµ tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi- nghÒ nghiÖp.

Theo HiÕn ph¸p 1992, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi gåm  cã: MÆt trËn tæ quèc, Héi n«ng d©n ViÖt Nam, Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam, Héi liªn hiÖp phô n÷, ®oµn thµnh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh, Héi cùu chiÕn binh ViÖt Nam. Tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi - nghÒ nghiÖp: Héi luËt gia ViÖt nam, Héi nhµ b¸o ViÖt Nam. Mçi tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, chÝnh trÞ - x· héi - nghÒ nghiÖp  nµy ®Òu cã mét vÞ trÝ, vai trß nhÊt ®Þnh vµ tham gia vµo thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n­íc ë møc ®é nhÊt ®Þnh.

c.1 Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là một bộ phận trong hệ thống chính trị của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Điều 9 của Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (1992) quy định: "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân. Mặt trận phát huy truyền thống đoàn kết toàn dân, tăng cường sự nhất trí về chính trị và tinh thần trong nhân dân, tham gia xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân, cùng Nhà nước chăm lo và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, động viên nhân dân thực hiện quyền làm chủ, nghiêm chỉnh thi hành Hiến pháp và pháp luật, giám sát hoạt động của cơ quan Nhà nước, đại biểu dân cử và cán bộ, viên chức Nhà nước. "Nhà nước tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên hoạt động có hiệu quả."

Thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp bao gồm tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài.

Việc gia nhập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, tán thành Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp xem xét công nhận.

Mặt trận Dân tộc thống nhất được tổ chức trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện, bình đẳng về địa vị và độc lập về tổ chức. Quan hệ giữa các thành viên trong Mặt trận được thực hiện theo các nguyên tắc: Hiệp thương dân chủ; Hợp tác bình đẳng, Đoàn kết chân thành, tôn trọng lẫn nhau, Phối hợp và thống nhất hành động.

Trong sinh hoạt Mặt trận, các thành viên tự do bày tỏ ý kiến của mình, cùng nhau bàn bạc, hiệp thương dân chủ đề đạt tới sự nhất trí, không mệnh lệnh, không áp đặt. Nếu có những ý kiến khác trên những vấn đề cụ thể thì cùng nhautrao đổi, thuyết phục, giúp đỡ nhau giải quyết. Trong hoạt động, các thành viên thoả thuận với nhau về chương trình hành động chung và có nghĩa vụ giúp đỡ nhau, phối hợp thống nhất hành động để thực hiện chương trình đã thoả thuận. Bốn nguyên tắc đó có quan hệ mật thiết với nhau, nhưng nguyên tắc một và bốn là rất quan trọng.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được tổ chức theo cấp hành chính:

- Trung ương;

- Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là cấp tỉnh);

- Huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (gọi chung là cấp huyện);

- Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã);

ở mỗi cấp có Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Dưới cấp xã có Ban công tác Mặt trận ở cộng đồng dân cư.

c.2 Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của giai cấp công nhân, đội ngũ trí thức và những người lao động tự nguyện lập ra nhằm mục đích tập hợp, đoàn kết lực lượng, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam lớn mạnh về mọi mặt; đại diện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, phấn đấu xây dựng nước Việt Nam độc lập, thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội.

Tổng Liên đoàn lao động việt nam có tính chất quần chúng và tính chất giai cấp của giai cấp công nhân, có chức năng: Đại diện và bảo vệ  các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của CNVCLĐ; tham gia quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế-xã hội, tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế; giáo dục, động viên CNVCLĐ phát huy quyền làm chủ đất nước, thực hiện nghĩa vụ công dân, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Tổng liên đoàn lao động Việt Nam là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, có quan hệ hợp tác với Nhà nước và phối hợp với các tổ chức chính trị- xã hội và các tổ chức xã hội khác; hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật của Nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Tổng liên đoàn lao động việt nam phát huy truyền thống đoàn kết quốc tế, tăng cường và mở rộng hợp tác với công đoàn các nước, các tổ chức quốc tế trên nguyên tắc hữu nghị, đoàn kết, bình đẳng, hợp tác cùng có lợi, phấn đấu cho mục tiêu: Vì lợi ích người lao động, vì hoà bình, dân chủ, độc lập dân tộc, phát triển và tiến bộ xã hội.

Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam là tổ chức thống nhất có các cấp cơ bản sau đây:

- Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

- Liên đoàn Lao động tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và công đoàn ngành Trung ương.

-  Công đoàn cấp trên cơ sở.

 - Công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn.

c.3 Hội Nông dân Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp nông dân do Đảng Cộng sản Việt nam lãnh đạo và là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ sở chính trị của Nhà nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Chức năng của Hội Nông dân Việt Nam: Vận động giáo dục hội viên, nông dân phát huy quyền làm chủ, tích cực học tập nâng cao trình độ, năng lực về mọi mặt; đại diện giai cấp nông dân tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước; chăm lo bảo vệ các quyền và lợi ích của nông dân Việt Nam.

Hệ thống tổ chức của hội gồm 4 cấp:

-Trung ương.

-Tỉnh (thành phố).

-Huyện (quận, thị xã, thành phố).

-Xã (phường, thị trấn và đơn vị tương đương).

c.4 Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh

  Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

§­îc x©y dùng, rÌn luyÖn vµ tr­ëng thµnh qua c¸c thêi kú ®Êu tranh c¸ch m¹ng, §oµn ®· tËp hîp ®«ng ®¶o thanh niªn ph¸t huy chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng, cèng hiÕn xuÊt s¾c cho sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, thèng nhÊt ®Êt n­íc, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. B­íc vµo thêi kú míi, §oµn tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc vµ b¶n chÊt tèt ®Ñp cña m×nh, kÕ tôc trung thµnh, xuÊt s¾c sù nghiÖp c¸ch m¹ng vÎ vang cña §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh; th­êng xuyªn bæ sung lùc l­îng trÎ cho §¶ng; tæ chøc ®éng viªn ®oµn viªn, thanh niªn c¶ n­íc ®i ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa.

          §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh lµ ®éi dù bÞ tin cËy cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, lµ lùc l­îng xung kÝch c¸ch m¹ng, lµ tr­êng häc x· héi chñ nghÜa cña thanh niªn, ®¹i diÖn ch¨m lo vµ b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p, chÝnh ®¸ng cña tuæi trÎ; phô tr¸ch §éi ThiÕu niªn TiÒn phong Hå ChÝ Minh; lµ lùc l­îng nßng cèt chÝnh trÞ trong phong trµo thanh niªn vµ trong c¸c tæ chøc thanh niªn ViÖt Nam.

          §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh lµ thµnh viªn cña hÖ thèng chÝnh trÞ, ho¹t ®éng trong khu«n khæ HiÕn ph¸p vµ Ph¸p luËt cña n­íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. §oµn phèi hîp víi c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¸c ®oµn thÓ vµ tæ chøc x· héi, c¸c tËp thÓ lao ®éng vµ gia ®×nh ch¨m lo gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ b¶o vÖ thanh thiÕu nhi; tæ chøc cho ®oµn viªn, thanh niªn tÝch cùc tham gia vµo viÖc qu¶n lý nhµ n­íc vµ x· héi.

          §oµn Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh ®oµn kÕt, ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c b×nh ®¼ng víi c¸c tæ chøc thanh niªn tiÕn bé, thanh niªn vµ nh©n d©n c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi, v× t­¬ng lai vµ h¹nh phóc cña tuæi trÎ.

c.5 Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Đại diện cho quyền bình đẳng, dân chủ, lợi ích hợp pháp và chính đáng của phụ nữ, tham gia quản lý Nhà nước, tham gia xây dựng Đảng.

Đoàn kết, vận động, tổ chức, hướng dẫn phụ nữ thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phụ nữ Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, tán thành Điều lệ Hội thì được xét kết nạp vào Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt nam .

Hệ thống tổ chức gồm 4 cấp:

-          Trung ương.

-          Tỉnh, thành phố trực thuộc TW

-          Huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh và tương đương.

-          Xã, phường, thị trấn và tương đương(gọi là cấp cơ sở).

c.6 Hội Cựu Chiến binh Việt nam là một đoàn thể chính trị- xã hội, thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, là một cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, một tổ chức trong hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, hoạt động theo đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước và Điều lệ của Hội.

Mục đích của Hội là tập hợp, đoàn kết, tổ chức, động viên các thế hệ Cựu chiến binh giữ gìn và phát huy bản chất, truyền thống "Bộ đội Cụ Hồ", tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ thành quả cách mạng, xây dựng và bảo vệ Đảng, chính quyền, chế độ , bảo vệ quyền lợi chính đáng và hợp pháp của Cựu Chiến binh, chăm lo giúp đỡ nhau về tinh thần và vật chất trong cuộc sống, gắn bó tình bạn chiến đấu.

c.7 Hội Luật gia Việt Nam đoàn kết, tập hợp rộng rãi các luật gia Việt Nam đã hoặc đang hoạt động trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng và an ninh tự nguyện hoạt động vì sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quyền dân chủ của nhân dân, góp phần xây dựng nền khoa học pháp lý, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam , dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.              

Hội Luật gia Việt Nam  mở rộng quan hệ hữu nghị và hợp tác với các tổ chức luật gia các nước trong khu vực và trên thế giới, góp phần xây dựng một trật tự thế giới mới công bằng, tiến bộ vì sự nghiệp hoà bình, hợp tác và phát triển.

Công dân Việt Nam có phẩm chất đạo đức, đã hoặc đang làm công tác pháp luật trong các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể nhân dân, các tổ chức kinh tế, xã hội, trong lực lượng vũ trang nhân dân, tán thành Điều lệ Hội, tự nguyện và tích cực tham gia hoạt động cho Hội đều có thể xin vào Hội.

Hội Luật gia Việt Nam  có những nhiệm vụ và quyền hạn:

-Tập hợp những người đã hoặc đang làm công tác pháp luật vào Hội, xây dựng Hội vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và nghề nghiệp.

-Phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong hội viên, viên chức Nhà nước, và nhân dân.

-Tham gia xây dựng pháp luật; tham gia giám sát việc thực hiện pháp luật và kiến nghị với các cơ quan Nhà nước, các tổ chức kinh tế, xã hội về những vấn đề xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật.

-Tham gia những hoạt động chính trị, pháp lý phục vụ các trọng tâm công tác của Nhà nước để thực hiện nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự , an toàn xã hội.

-Phản ánh kịp thời tâm tư nguyện vọng của giới luật gia với Nhà nước, cùng các cơ quan chính quyền, mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức kinh tế, xã hội; bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, kiến thức pháp lý cho hội viên, bảo vệ lợi ích hợp pháp của hội viên.

-Thành lập các tổ chức tư vấn và dịch vụ pháp lý do Hội bảo trợ theo quy chế của Nhà nước và tham gia ý kiến với cơ quan Nhà nước trong việc giám sát hoạt động tổ chức luật sư; tư vấn và dịch vụ pháp lý.

-Xuất bản và phát hành sách, báo pháp luật đáp ứng yêu cầu hoạt động đối nội và đối ngoại của Hội.

-Tham gia các hoạt động quốc tế phù hợp với tôn chủ, mục đích của Hội.

-Vận động luật gia là người Việt Nam định cư ở nước ngoài góp phần xây dựng đất nước

Đại hội đại biểu toàn quốc là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Hội. Đại hội đại biểu toàn quốc họp 5 năm một lần theo triệu tập của Ban chấp hành Trung ương Hội. Đại hội đại biểu toàn quốc có thể họp bất thường, việc triệu tập đại hội phải được ít nhất 2/3 số uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương nhất trí. Ban Chấp hành Trung ương Hội là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Hội giữa hai nhiệm kỳ đại hội. Ban Thương vụ Trung ương Hội  do Ban Chấp hành Trung ương Hội bầu để điều hành công việc của Hội giữa hai kỳ họp của Ban Chấp hành Trung ương. Ban Thường vụ cử ra Ban Thường trực để điều hành công tác thường xuyên của Hội. Các Ban, tổ chức chuyên môn trực thuộc Trung ương Hội gồm có: -Văn phòng -Ban Tổ chức - Ban kiểm tra - Ban quan hệ quốc tế -Ban nghiên cứu pháp luật -Ban Thông tin tuyên truyền (bao gồm xuất bản sách báo pháp luật, câu lạc bộ pháp lý...)

C. 8 Hội Nhà báo Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp của những người làm báo Việt Nam, là một bộ phận trong hệ thống chính trị của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

    Hội Nhà báo Việt Nam đại diện quyền làm chủ, nguyện vọng, lợi ích hợp pháp của giới báo chí Việt Nam.

    Tập hợp, đoàn kết, động viên các nhà báo phát huy tài năng, sáng tạo, sát cánh cùng các tổ chức chính trị, xã hội, kinh tế, văn hoá... và nhân dân cả nước phấn đấu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, thực hiện dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

    Hợp tác và tham gia các tổ chức báo chí dân chủ, tiến bộ của các nước, khu vực và quốc tế; tích cực góp phần vào việc thực hiện đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.