Review: 5 centimet trên giây – Shinkai Makoto

Trong bài review có sự so sánh với các tác phẩm khác của Shinkai Makoto và một trong những tác phẩm đó không cùng thể loại tiểu thuyết với tác phẩm được review. Có sự tham khảo và hình như có sự spoil nhẹ thì phải ! ^v^

Let read it !

. . . . . . .

"Này, tớ nghe nói vận tốc là năm centimet trên giây."

"Gì cơ ?"

"Cậu thử đoán xem."

Bạn hãy thử đoán xem, năm centimet trên giây là gì ?

"Tớ chịu."

"Động não một chút nào. . ."

"Tớ không biết."

"Vận tốc rơi của hoa anh đào đấy. Năm centimet trên giây."

Khi cuộc sống thực tại không phải là một Hollywood hoa lệ, càng không phải là một câu chuyện cổ tích đầy hạnh phúc về sau, mà nó chỉ là tan tác, là đau lòng, là mất mát, là nuối tiếc, là buồn tênh. Đó chính là những cảm xúc mà quyển 5 centimet trên giây mang đến cho tớ, cũng như những cảm xúc mà Toono Takaki – nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết này cảm thấy.

Tớ mua quyển tiểu thuyết này cũng khá lâu rồi, tầm năm 2016 (chắc vậy) sau một buổi đi nhà sách như thường nhật mà thôi. 5 centimet trên giây gây ấn tượng với tớ bởi cái bìa vô cùng thẩm mĩ. Một bìa sách màu hoàng hôn sắc tím đẹp đẽ nhưng buồn bã với bóng lưng của một cô gái đang trông về một chàng trai đã khiến tớ động lòng vô cùng.

"Năm centimet trên giây không chỉ là vận tốc của những cánh anh đào rơi, mà còn là vận tốc khi chúng ta lặng lẽ bước qua đời nhau, đánh mất bao cảm xúc thiết tha nhất của tình yêu."

Để tớ nói sơ lược về quyển 5 centimet trên giây. 5 centimet trên giây là một quyển tiểu thuyết của Shinkai Makoto. Đây là quyển tiểu thuyết được chính tác giả Shinkai Makoto "tiểu thuyết hóa" từ một tác phẩm phim anime cùng tên do chính ông làm đạo diễn. Nó được chấp bút cùng thời điểm khi bộ phim anime của nó đang trong thời gian quảng bá, tức là vào năm 2007.

Cuốn tiểu thuyết 5 centimet trên giây không khác gì mấy so với tác phẩm anime của nó cả. Tuy nhiên thay vì ta cảm nhận nó qua những khung hình đẹp đẽ được trình chiếu trên màn ảnh rộng khiến ta phải theo dõi xuyên suốt thì quyển tiểu thuyết này lại cho ta cảm nhận tác phẩm qua những con chữ, những dòng chữ, qua từng trang giấy, cho đến khi cảm thấy đau lòng, ta vẫn có thể nhẹ gấp lại quyển sách mà tự mình từ từ xoa dịu đi nỗi đau. 

Tuy nhiên, như đã nói trên, vì được "tiểu thuyết hóa" nên tác phẩm này có khá nhiều thoại phim. Ai chưa xem phim anime của nó sẽ thấy tác phẩm này hay ho vương vấn. Nhưng nếu bạn đã xem bản anime rồi thì khi đọc tác phẩm này bạn sẽ cảm thấy khá là, chán.

Tớ nói khái quát về nội dung của 5 centimet trên giây một chút. Toàn bộ tác phẩm xoay quanh về một cậu bạn tên Takaki – Toono Takaki, và tác phẩm chủ yếu nói về mối quan hệ giữa Takaki với một cô bạn tên Akari từ khi hai người còn là những đứa trẻ vô ưu cho đến khi cả hai người đã là những con người trưởng thành phiền muộn. Ở giữa hai người bọn họ luôn tồn tại một khoảng cách, một khoảng cách về mặt địa lí và một chút gì đó khoảng cách ở mối quan hệ giữa người và người. Họ chỉ thường liên lạc với nhau qua thư từ con chữ.

Xuyên suốt câu chuyện đều nói về Takaki cả. Nhưng nó được chia thành ba chương với mỗi chương là mỗi ngôi kể khác nhau tạo nên nhiều giai đoạn và góc nhìn khác nhau về câu chuyện, và về cậu bạn Takaki. Đó cũng chính là điểm mà tớ thích nhất ở tác phẩm này.

Cốt truyện của 5 centimet trên giây có vẻ khá giản đơn và thường nhật, không quá độc đáo hay có thể nói là "cũ", tuy nhiên qua ngòi bút của "ảo thuật gia của những nỗi buồn" Shinkai Makoto thì tác phẩm đã trở nên hoàn toàn khác, như người ta thường nói là kiểu "bình cũ rượu mới" vậy đó. Nó tuy đơn giản nhưng lại đánh trúng vào cái hiện thực, cái hiện thực phũ phàng và nghiệt ngã biết nhường nào. Cái hiện thực làm con người phải chia ly cách biệt mà rất có thể sẽ không tìm gặp thấy nhau một lần nào nữa trong đời. Và cái nghiệt ngã ấy không được tác giả khắc họa một cách mạnh mẽ cuộn trào và bi lụy làm người khác bị lôi cuốn và khổ sở đến bức người mà cứ thong thả dịu êm nhuộm buồn, cứ thế mà từ từ đi vào lòng của đọc giả, hình thành nên một vết thương lòng. Cả câu chuyện qua ngòi bút của Shinkai Makoto cứ nhẹ nhàng nhẹ nhàng tựa như một làn gió lướt qua mà thổi nhẹ cánh anh đào bay đi vậy. Bởi vì thế mà cho dù bạn muốn đọc quyển tiểu thuyết này một mạch thì cũng khó lòng mà thực hiện cho được. Nhưng cũng không bởi vì thế mà khiến ta dễ dàng buông bỏ tác phẩm chỉ vì những điều nhẹ nhàng nhàm chán.

5 centimet trên giây buồn, nhưng đó là man mác buồn, là từ từ mà đau lòng chứ không ngay lập tức làm người ta đau thương khổ sở. Và ngay cả nỗi buồn này vốn cũng đã được xây dựng trở nên rất khác biệt. Nếu so sánh với những tác phẩm khác trước và sau 5 centimet trên giây của Shinkai Makoto thì tác phẩm này quả thật rất khác.

Vào năm 2002, Shinkai Makoto cho ra mắt tác phẩm anime OVA Tiếng gọi từ vì sao xa và bản tiểu thuyết cùng tên được ông và Ooba Waku cùng chắp bút. Câu chuyện của tác phẩm nói về một mối quan hệ cách biệt không gian và thời gian của hai người bạn và xuyên suốt tác phẩm là hình ảnh của không gian vũ trụ được làm chủ đạo.

Trong Bên kia đám mây, nơi ta hẹn ước (bản anime được trình chiếu vào năm 2004 và bản tiểu thuyết được xuất bản vào năm 2005), thế giới giả tưởng, thế giới song song cùng với yếu tố quân sự đã được đưa lên làm nòng cốt.

Vào năm 2011 có tác phẩm phim anime Những đứa trẻ đuổi theo tiếng nói từ dưới đáy sâu, cả tác phẩm nói về cuộc hành trình bên dưới mặt đất – nơi mà con người khi chết sẽ đến đấy, của một cô bé để nói lời từ biệt.

Hay gần đây nhất có tác phẩm Tên cậu là gì ? được ra mắt vào năm 2016. Tác phẩm lấy bối cảnh về hiện tại và quá khứ, kể về sự hoán đổi cơ thể giữa hai con người khác biệt và cách biệt nhau trong khi sao chổi thiên niên kỉ đang đến gần Trái Đất.

Những tác phẩm được nêu ở trên đều có một điểm chung chính là sự chia li cách biệt giữa người và người gắn liền với những yếu tố kì ảo xa xôi. Nếu so với những tác phẩm trên thì ta đã có thể thấy tác phẩm 5 centimet trên giây mặc dù vẫn có yếu tố li biệt nhưng nó đã có một hướng đi hoàn toàn khác và đó chính là, hiện thực. Một hiện thực gần gũi. Tác phẩm không đi xa xăm muôn trùng mà đi thẳng vào cái gần ngay trước mắt chúng ta, đi vào cái bình thường cũ kĩ mà không kì ảo mới tinh. Nhờ đó mà 5 centimet trên giây đã tạo nên sự gần gũi khôn cùng và nó dễ dàng khiến người đọc thấu cảm, nhói lòng.

Nói nhiều về tác phẩm rồi, để tớ dành ra vài dòng ngắn ngủi nói về nhân vật chính Toono Takaki của chúng ta.

Ai rồi cũng sẽ phải thay đổi nhỉ ? Cậu bạn Takaki cũng như thế. Khi đọc qua ba chương của 5 centimet trên giây và đó cũng như ba giai đoạn trưởng thành của Takaki, thì bạn sẽ cảm thấy Takaki trưởng thành nhiều đến nhường nào. Ngày càng chững chạng hơn, ngày càng sâu sắc hơn, và cũng ngày càng bộn bề hơn, ngày càng mệt mỏi vì cuộc sống hơn, đúng với một người Nhật Bản trưởng thành điển hình trong xã hội của đất nước mặt trời mọc. Takaki của tuổi trưởng thành đã trải qua nhiều điều, nếm đủ mọi loại cảm xúc của cuộc sống, và cũng đã trải qua một vài mối tình, nhưng rốt cuộc cậu ta vẫn hoàn cô đơn. 

Ban đầu tớ nghĩ rằng có lẽ là do cô bạn Akari đã ảnh hưởng đến Takaki như thế, bởi vì những ấn tượng về mối tình đầu cứ đẹp đẽ và đặc sắc đến thế cứ như một thước phim có thể tua đi tua lại trong đầu của Takaki bất kì lúc nào, cả tình cảm của Takaki cũng đặt vào tình yêu đó quá lớn nên vô tình điều đó đã trở thành một cái gì đó gọi là "lí tưởng" và "chuẩn mực" cho các mối tình sau này của Takaki. Khiến cậu ta "kén cá chọn canh", luôn nhớ về người cũ. Nhưng sau khi nghĩ lại thì tớ mới cảm thấy rằng, là do Takaki quá cố chấp với những gì đã qua, cứ đắm mình trong quá khứ không thôi. Có lẽ những điều ấy cũng là do dòng đời nghiệt ngã mà ra. Hay có lẽ cũng là do một thứ mà tớ luôn bi quan về nó, chính là tình yêu. Là tình yêu quá đậm sâu mà khó lòng thoát khỏi.

Trở lại với 5 centimet trên giây, ngôn từ mà Shinkai Makoto sử dụng trong tác phẩm rất tinh tế và đẹp đẽ, tuy nhiên tớ lại cảm thấy nó chưa đến nơi đến chốn, chỉ dừng lại ở mức gọi là ổn. Kiểu như bạn đọc một câu văn mà bạn cảm thấy hay ho nào đó trong tác phẩm, tuy nhiên ý của câu văn chưa diễn đạt được trọn vẹn, cảm thấy nó hơi thiếu thiếu thứ gì đó. Nó không quá trau chuốt vì nếu làm quá thì câu văn sẽ thật gượng gạo, nó lại không quá hời hợt vì hời hợt quá thì ai mà đọc cho nổi vì quá nhạt, cũng chính vì thế mà  việc diễn đạt và biểu cảm ở trong 5 centimet trên giây chỉ nằm ở tầm trung làm cho câu văn dòng chữ đôi lúc hơi thô. Tớ nghĩ đây là việc của người dịch, người dịch dịch không đủ đạt, không đủ ý tứ nên bản chuyển ngữ này mới bị như thế. Nếu bạn là một đọc giả dễ tính thì việc này sẽ chẳng đáng là bao, nhưng đối với một đọc giả khó tính thì chỉ cần một câu diễn đạt dở tệ là đã có thể phá hỏng cả một mạch cảm xúc và khiến bạn bỏ dở cả câu chuyện luôn rồi.

Cái kết của tác phẩm 5 centimet trên giây này là OE, vâng, là một kết thúc mở. Đó là điều làm mình cảm thấy không thích nhẹ ở tác phẩm này vì vốn tớ khá không thích OE cho lắm. Kết thúc mở tuy thường để lại nhiều ấn tượng hơn, khiến đọc giả phải tự suy nghĩ về những điều tiếp theo sẽ xảy đến, nó gây một niềm thương nhớ hơn so với kết thúc có hậu là HE, và đỡ đau thương hơn rất nhiều so với kết SE và BE. Tuy nhiên theo mình thì kết thúc mở ở tác phẩm này khiến cả câu chuyện trở nên hụt hẫng và khá khó chịu (đối với bản thân tớ). 

Tớ khá thích 5 centimet trên giây, cả về phim anime lẫn bản tiểu thuyết của nó mặc dù sự bình thường của nội dung. Từ cái ấn tượng ban đầu là nhờ cái bìa sách đẹp đẽ đơn giản mà man mác kia, cho đến những cái ấn tượng về cốt truyện tuy không độc đáo mà vẫn độc đáo, đánh trúng thực tại mà không đi xa xăm bốn bể. Cả về văn phong thong thả ung dung như chậm rãi gieo rắc nỗi buồn của tác giả. Rồi về việc xây dựng lên ba ngôi kể, ba giai đoạn khác nhau nhưng đều quay về phía nhân vật chính làm tớ đọc tác phẩm mà cứ như đau lòng theo từng nhân vật trong tác phẩm vậy, cả nhân vật phụ lẫn chính. Tuy nhiên vẫn cảm thấy không thích ở cái OE kia, và cái diễn dịch chưa đến nơi đến chốn kia, và cả sự cố chấp của nhân vật Toono Takaki nữa.

Nếu bạn muốn tìm đến sự bình yên trong cõi lòng, muốn suy nghĩ trong chốc lát về cuộc sống xô bồ, muốn đau lòng một cách chậm rãi vương vấn và ám ảnh, hay là dư thời gian mà không biết phải làm gì, đọc gì thì 5 centimet trên giây là một lựa chọn không hề tồi một chút nào cả. Còn nếu bạn muốn một chuyện tình gay cấn, "ngược" lên " ngược" xuống như sóng ngoài biển khơi đập thẳng vào mặt hay bạn là một đọc giả khó tính thì đừng tìm đến quyển tiểu thuyết này nhé ! Và nếu bạn có muốn thì tớ cũng đâu thể nào mà cản ngăn được. ^_^

~ Cảnh Hi – Wilfred J ~