Tôi đoán đây là hai anh em. Cậu anh tuổi khoảng trên dưới 25. Què một chân, đi bằng chiếc nạng gỗ với một cánh tay chống đỡ mà chân trước trên cát thoăn thoắt. Người có vẻ dị dạng vì cái đầu hơi bự, lại đội chiếc mũ lưỡi trai tùm hum che mất cả đôi lông mày. Mặt mày điểm chút ngây ngô như kẻ bị chứng si ngốc Mông-gô-lít. Thế nhưng anh ta lại có cặp mắt sắc, sáng và đáo để. Đứa em chừng l5, 16 gì đó. Cả hai anh em mỗi người đều làm việc chăm chú từng nơi cách nhau khi dăm bảy khi mươi mười lăm mét, chẳng bao giờ thèm nhìn ngó nhau.

Cần câu thật quá mức đơn giản. Không làm gì có cần câu. Hay nếu bảo cánh tay thay cần câu thì cũng được. "Chỉ câu" là loại chỉ sợi ba lăng nhăng vớ đâu đấy miễn là không đến nỗi quá bở là được rồi. Lưỡi câu và mồi câu... cũng không cần thiết nốt. Với một đoạn chỉ dài chưa tới hai mét kia, hai đầu đều buộc vào mỗi đằng một vỏ con ốc đinh: một ốc to, một ốc nhỏ, coi như mồi đấy.

Nắng sáng buổi mai vừa được biển cả bao la hất ngược vào bờ, làm cho từng loạt chân sóng sau khi rút lùi về biển Đông, đã để lại một mặt bằng toàn cát láng mềm. Cậu anh cũng như đứa em, lợi dụng thời điểm chưa có một móng chân dã tràng nào lí nhí bấu lên, liền quan sát toàn thể mặt cắt với cái nhìn nghề nghiệp. Hang dã tràng khác xa hang tôm tít. Mỗi sáng sớm khi thủy triều rút xuống và mặt cát có một thời gian nguyên trinh, bọn dã tràng xe cát từ dưới lòng đất chuẩn bị chui lên. Chưa có mặt nó đâu.

Chỉ mấy mấy cục cát tí xíu rất tròn, xinh được đùn lên thong thả, lăn đâu đó thì lăn... Sau cùng thì dã tràng mới xuất hiện. Hắn ta đã thấy bao nhiêu là viên cát ở quanh miệng hang của mình làm thành vành ba-ri-e.

Tôi hỏi cậu anh:

- Còn hang tôm tít thì sao?

Cậu ta gật gật qua loa, phát một cử chỉ như bảo để rồi trả lời sau, hiện nay đang bận. Cách ngồi của người què chân thấy hơi bừa bãi nhưng vẫn khéo dáng. Vừa qùi người xuống bằng cái chân khỏe thì một tay cầm chiếc muỗng xúp không cần múc ngoặc một cái: thìa cát nhão đã ném sang bên. Một lỗ hõm có thể bỏ lọt hột nhãn hiện ngay ra. Bàn tay kia vội buông mẩu chỉ buộc vỏ con ốc đinh xuống. Nhún nhún uốn éo luôn mấy cái để mẩu ốc lọt theo đường hang hình như không được thẳng tắp dưới kia. Sợi chỉ trên tay ngày càng ngắn lại. Cậu ta bỗng thẳng lưng rồi giật phắt! Một mẩu gì đó ngoằn nghèo tung lên theo. Nó giãy nảy mình từ sấp sang ngửa, lại từ ngửa sang sấp như đang loạng quạng tìm lại cái hang vừa mới đó đã biến đâu mất rồi? Hóa ra người đi câu đã xóa mất nó bằng một vốc cát ướt bít trọn hang từ đời tám hoánh!

Anh ta vớt ngay con tôm tít cho vào một chiếc ca nhựa đã lúc nhúc bao nhiêu đồng loại ở trong rồi. Chẳng cần nhìn gì tôi, anh ta nói như nói với tiếng sóng biển ầm ào từ những ngày tạo thiên lập địa:

- Thấy hang nó rồi chớ?

Tôi định trả lời chưa. Vì vừa qua tôi chỉ thấy hang nó sau khi cậu ta lấy thìa múc vớt một phần mặt cát. Tôi muốn làm sao tự mình phát hiện được cái tí tăm dạng gì đó bằng mắt, chứng tỏ bên dưới mặt cát đúng là hang ổ con tôm tít.

Chỉ một bước sải nhờ cánh tay khỏe bên phái chân què, cậu ta đã ngồi thụp xuống múc ngay muỗng cát nhão ném sang bên. Lại thòi ra lỗ hang khác. Lại những động tác cũ. Kiên nhẫn lắc lư mẩu chỉ sợi. Hình như vỏ con ốc đinh đang bị đường hang ngáng lại sơ sơ làm cho bàn tay điều khiển càng giỏi giống như một nghệ sĩ múa rối uốn nắn cái dây con rối. Đoạn chỉ tụt xuống thêm nửa gang tay... rồi dừng. Anh ta nhăn dúm đôi mắt, bộ mặt trở nên khó khăn như kẻ đói nghèo. Sợi chỉ hình như thương tình rút xuống cho anh một khúc nữa - ngăn ngắn thôi, và bỗng chốc, cánh ta giật tung.

Lại một con tôm tít, con này lớn hơn con vừa rồi. Nó lại uốn éo tìm tòi: chỗ ở tôi đâu rồi, chỗ ở tôi đâu? Thân mình vừa nhảy vừa bò làm vung vãi ra chung quanh từng tí xíu cát nhẹ như khói. Cái hang đã bị cả loài người cũng khó tìm ra.

Tôi hỏi cho ra đôi điều bí mật:

- Con tôm tít thích ăn vỏ con ốc đinh sao anh bạn? Cậu ta nhìn thẳng ra phía biển Đông mà cười ha hả, cười thoải mái, để lộ ít nhất là ba cái răng sún của người đang trai trẻ mà đã quen sáng trưa chiều phải có vài ly rượu đế. Vắt mũi và nước mắt cười ném vào đằng sau lưng mình xong, cậu ta vẫn còn đỏ mặt, nói rằng nó ăn gì cái khỉ mốc con ốc đinh đâu chú! Nó nổi giận vì có vật lạ dám xuống bịt hang ổ, làm nó sẽ không còn đường chui lên khi thủy triều ngập dâng. Vậy nên phải ôm chặt cái đuôi vỏ ốc. Cầm sợi chỉ trong tay là biết nó ôm chặt hay chưa thôi. Lúc này mình giật ngay: bắt nó lên theo...

Vừa nói cậu ta vừa bước sải, làm cho cái vai có chiếc nạng gỗ dướng cao qua mỗi bước chân. Đi tìm hang con tôm tít khác.

Lúc này đứa em đã ở cách xa tôi hàng trăm mét rồi. Cũng đang cặm cụi làm việc. Tôi bước tới hướng đó trong lúc nó đang vừa đi vừa nhìn xéo nghiêng nghiêng trên mặt cát. Bỗng nó ngồi thụp xuống vốc một muống cát nhão ném đi. Hiện ra một lỗ hổng. Nó thòng vỏ ốc đinh xuống, vẫn quen cái miệng để cho môi dưới ôm che hết cả môi trên. Lắc lư sợi chỉ. Nương khẽ sợi chỉ. Dừng chút, sợi chỉ lại thông trơn... rồi bỗng ngưng. Chú bé giật ngay. Cũng một thằng tôm tít tung lên không, rồi rơi xuống đúng cái hang nó trở lại. Nó loạng quạng một khác rồi được đà tọt xuống đất trở lại.

Cậu bé cười chúm miệng, kiểu như con tôm tít là kẻ dưới tay, không thèm tức giận.

- Chú có bật lửa không?

Tôi chiều ý đưa bật lửa mặc dù không hiểu nó dùng bật lửa để làm gì. Nó rút ngay mẩu thuốc lá còn lại phần ba kẹp từ mép tai xuống, châm lửa. Còn biết lịch sự hỏi đẩy đưa:

- Chú không hút thuốc hả chú?

Tôi bảo không. Ra coi anh em câu tôm tít chơi chút thôi. Nó gật đầu như cách hiểu quá rồi. Và ném cái tàn thuốc lá chỉ còn tí vỏ giấy. Lại tiếp tục công việc. Thòng chỉ. Đưa đà bàn tay. Nương sợi chỉ cho khéo léo. Chờ đợi một hoàn cảnh ăn khớp... Và giật! Cũng là cái thằng tôm tít quá ngu ngốc vừa lên sống một lúc với cậu bé có cái vỏ ốc đinh lợi hại như lưỡi câu. Lần này thì chú bé đã vội dập ngay hang bằng một vốc cát lớn. Rồi cũng hớt nhanh cái tôm tít vào chiếc ca nhựa bên trong đang ngọ ngoạy đầy loài sinh vật này.

Tôi hỏi chuyện vì sao không cầm bắt nó bằng tay mà phải múc bằng muỗng? Chú bé giải thích vì con tôm tít có cái càng nhọn ở sau đuôi, nó kẹp cho đau lắm! Nhìn số tôm tít đánh bắt được trong khoảng vài tiếng đồng hồ như vậy, thấy lối câu bắt cũng thật quá đơn giản. Vừa theo dõi cách nhìn, cách phát hiện của người đi câu, tôi cũng đã phân biệt được hang tôm tít khác hang dã tràng. Hãy nhìn tạt qua mặt cát đang còn láng mịn, nếu thấy một lỗ hũm nhỏ bằng mình que tăm: đó là hang tôm tít. Lấy thìa vớt vạc, sẽ lộ ra một hang ổ bằng ngón tít. Vậy là dòng sợi chỉ xuống, buông câu...

Tôi vẫn bám theo chú bé. Nói vớ vẩn cho vui:

- Hai anh em cháu mỗi sáng mà câu được nhiều như vậy, thật quá giỏi.

- Không phải đâu! Mỗi người ở nhà riêng. Anh kia kêu con bằng "anh" đó! Anh em chú bác mà chú!

Tôi á lên một tiếng thích thú. Chú ta nói thêm:

- Con tôm tít kho ăn cũng ngon như mấy thứ tôm khác. Nhưng khoái nhất là đem lăn bột rồi chiên thiệt vàng. Bợm rượu giờ này đã chực sẵn ở nhà con đó chú ơi!

Tôi hỏi lại, vậy riêng cháu, mỗi lần trong nhà có bữa nhậu tôm tít chiên, cháu cũng có lai rai tí tửu chứ?

- Đâu có? Trẻ nít ai nhậu nhẹt!

Bỗng có tiếng gọi trong tiếng gió hoà tiếng sóng biển:

- Anh Cược ơi, về chớ? Tui về đây!

- Ờ thì về ...

Miệng thì bảo thế nhưng chú ta lại ngồi xuống vạc một muỗng cát nhão, để thòi ra cái hang tôm tít, buông con ốc đinh xuống, bàn tay lung lay sợi chỉ câu. Chuẩn bị một động tác cuối cùng...

(Giữa 1992)