tháng ba. hà nội đổi gió, những cơn mưa xuân rơi lất phất như sương.

xuân bách đứng trong studio nhỏ, nơi tường phủ đầy ảnh và dây đèn vàng nhạt. anh đang chuẩn bị cho triển lãm cá nhân đầu tiên sau nhiều năm, chủ đề "ánh sáng lạc đường".

tên triển lãm ấy không phải ngẫu nhiên.

nó là kết quả của hàng nghìn khung hình bách chụp suốt quãng thời gian sống lại sau bóng tối, ánh sáng trên bàn tay, ánh sáng sau khung cửa, ánh sáng phản chiếu qua giọt nước.

mỗi khung hình đều có một "người" ẩn trong đó, dù không ai thấy.

chỉ riêng anh biết, ánh sáng ấy mang hình dáng của thành công.

anh không nói điều đó với ai.

cũng không ký tên thật ở những bức ảnh đầu tiên.

chúng chỉ được ghi chú ngắn gọn ở góc dưới bằng nét chữ nhỏ:

"light found its way."

ánh sáng đã tìm được đường.

⸻

hôm dựng triển lãm, trời mưa.

âm thanh của mưa hòa với tiếng khung sắt va chạm, tiếng nhân viên dán nhãn, tiếng nhạc jazz vang nhẹ trong không gian.

bách đứng giữa căn phòng trắng, ngước nhìn bức ảnh lớn nhất treo giữa gian chính, ảnh chụp một người ngồi dưới nắng, tay che mắt, gương mặt chỉ thấp thoáng.

không ai biết người ấy là ai.

chỉ có anh biết, đó là thành công, chụp bằng cuộn phim đầu tiên, trong buổi chiều khi ánh nắng lọt qua cửa quán cũ.

"mặt trời đi lạc vào đêm."

anh từng đặt tên như thế.

và bây giờ, mặt trời ấy vẫn đang đi đâu đó, có thể rất xa, nhưng ánh sáng thì đã tìm được đường trở về.

⸻

cùng lúc đó, ở tokyo, thành công đang đứng trong hiệu ảnh nhỏ.

trên kệ bày vài tấm postcard nghệ thuật của các nhiếp ảnh gia châu Á.

một tấm trong số đó khiến cậu dừng lại: ánh sáng xuyên qua ly cà phê, hắt lên khuôn mặt người đàn ông ngồi cạnh cửa sổ.

tông màu, bố cục, cả cách xử lý độ sáng, tất cả quen thuộc đến đau.

công run run cầm lên, đọc dòng chữ in nhỏ ở mép dưới:

"light found its way - by x.b."

chữ ký tắt ấy như một mũi kim xuyên qua ngực.

x.b. - xuân bách.

không thể nào nhầm được.

cậu đứng lặng hồi lâu, lòng chộn rộn đến nghẹn.

tấm ảnh trong tay không phải ảnh mới, mà là bản in từ việt nam, ghi chú "from hanoi exhibition - march".

có nghĩa là... anh ấy vẫn đang chụp.

vẫn sống.

và ánh sáng, sau tất cả, vẫn là ngôn ngữ của cả hai.

công mua tấm postcard ấy.

về đến phòng, cậu đặt nó lên bàn, cạnh bức ảnh cũ chụp hai người dưới nắng.

hai khung hình, hai thời gian, nhưng ánh sáng gần như giống hệt nhau, chỉ khác là, trong bức mới, bách không còn né nắng nữa.

anh ngồi thẳng, để ánh sáng rọi lên má, bình thản như thể đã chấp nhận nó.

công chạm tay lên mặt ảnh, khẽ cười.

- anh đã tìm được đường rồi à?

giọng cậu khàn đi, run run.

ánh sáng ngoài cửa rọi vào khung hình, khiến đôi mắt anh trong ảnh sáng lên lấp lánh.

⸻

ở hà nội, triển lãm khai mạc.

khách đến đông hơn bách nghĩ.

những người lạ dừng lại trước các bức ảnh, nói về cảm giác dịu dàng, về nỗi buồn ẩn trong ánh sáng, về một "người trong ảnh" mà họ không nhìn thấy nhưng cảm nhận được.

một cô gái trẻ hỏi:

- anh ơi, tại sao tất cả các ảnh đều có ánh sáng từ hướng tây nam vậy?

bách mỉm cười, đáp:

- vì nơi ấy có người tôi từng nhìn thấy ánh sáng đầu tiên.

cô gái không hiểu, chỉ gật đầu.

nhưng với anh, câu nói ấy là thật.

thành công - ánh sáng đến từ hướng tây nam, từ nụ cười và giọng nói của một người từng kéo anh ra khỏi bóng tối.

⸻

tối đó, khi khách đã về, bách ngồi lại trong gian trưng bày.

đèn tắt dần, chỉ còn lại ánh sáng vàng hắt từ ngoài đường.

anh ngước nhìn bức ảnh giữa gian, tấm lớn nhất, rồi khẽ nói:

- công à, nếu em đang ở đâu đó, hy vọng ánh sáng này tìm được em.

⸻

ba tuần sau, một phong bì từ nhật được gửi đến địa chỉ studio của bách.

không có người gửi, chỉ đề:

"for light."

bên trong là một tấm ảnh: bình minh trên tuyết, ánh sáng vàng mờ ảo, có bóng một người chụp xa.

mặt sau viết bằng tay, nét chữ nghiêng nhẹ:

"ánh sáng đã tìm được anh.
còn em - đang trên đường trở về."

xuân bách đọc, lòng như có ai bóp chặt.

anh ngồi lặng, nhìn tấm ảnh thật lâu.

bên ngoài, trời bỗng nắng lên, nắng tháng tư rực rỡ, trong vắt, lan tràn qua khung cửa.

anh nhắm mắt lại.

lần đầu tiên sau bao năm, anh ngẩng mặt đón nắng.
không còn sợ hãi, không còn né tránh.

chỉ có ánh sáng, dịu dàng, ấm áp, chảy qua từng đường nét trên gương mặt anh, len lỏi vào từng nhịp thở.

"cậu ấy... vẫn là mặt trời đi lạc vào đêm."

"nhưng lần này, đêm sẽ mở đường để đón cậu về."

⸻

đêm ấy, thành công ngồi trên chuyến bay đêm về hà nội.

qua ô cửa nhỏ, ánh sáng đầu tiên của rạng đông đang vươn lên từ chân trời.

cậu lấy máy ảnh, chụp một khung, ánh sáng rọi xuyên qua lớp mây, nhuộm vàng bầu trời.

tấm ảnh cuối cùng của hành trình lạc lối.

tấm ảnh đầu tiên của đường về.

"Light found its way."
Cậu mỉm cười, thì thầm – như lời đáp lại người ở bên kia ánh sáng.