Chương VIII

Phần I. Nội dung

I. Cơ cấu x• hội- giai cấp trong quá trình xây dựng CNXH

2. Xu hướng biến đổi cơ cấu x• hội - giai cấp trong quá trình xây dựng CNXH

a) Xu hướng chủ yếu

          -  Sự xích lại gần nhau giữa các giai tầng x• hội trong quan hệ với tư liệu sản xuất (1).  Xu hướng này thể hiện thông qua việc dần dần hoàn thiện quan hệ sản xuất XHCN từ thấp đến cao.  (ở nước ta, với chủ trương phát triển nhiều thành phần kinh tế, đa dạng hoá các loại hình sở hữu, các thành phần kinh tế đều được đảm bảo sự tồn tại của mình cùng liên kết, liên doanh trong sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện cho các thành phần x• hội tồn tại bên nhau, xích lại gần nhau, đan xen lẫn nhau để cùng phát triển)

          - Sự xích lại gần nhau về tính chất lao động (2). Xu hướng này thể hiện thông qua đẩy mạnh cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, áp dụng những thành tựu mới vào quá trình phát triển lực lượng sản xuất.

          - Sự xích lại gần nhau trong mối quan hệ phân phối tư liệu tiêu dùng (3) giữa các giai cấp và tầng lớp. Xu hướng này diễn ra chủ yếu do việc thực hiện ngày càng hoàn thiện nguyên tắc phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tế.

          - Sự xích lại gần nhau trong tiến bộ về đời sống tinh thần (4) giữa các giai cấp và tầng lớp, do quá trình xoá bỏ dần khác biệt giữa nông thôn và thành thị, giữa lao động trí óc lẫn lao động chân tay, do tác động trực tiếp từ cuộc CMXHCN trên lĩnh vực tư tưởng - văn hoá.

                   Lưu ý: Những xu hướng trên đây không tách rời nhau, trong thời kỳ quá độ, các xu hướng này đ• được thúc đẩy và  thể hiện trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, x• hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của toàn bộ x• hội.

b) Những vấn đề có tính qui luật của sự biến đổi cơ cấu x• hội - giai cấp

          - Sự biến đổi cơ cấu x• hội - giai cấp  được quy định bởi biến động cơ cấu kinh tế - (Đây là tính quy luật cơ bản bao trùm). Vì: kinh tế là yếu tố, xét đến cùng, quyết định mọi vấn đề x• hội.

          Trong thời kỳ quá độ lên CNXH cơ cấu x• hội - giai cấp không ngừng biến đổi, tuỳ thuộc vào cả tình hình chính trị, kinh tế, x• hội và mối quan hệ quốc tế. Sự biến đổi cơ cấu x• hội - giai cấp biểu hiện  thành những vấn đề có tính quy luật như sau:

1. Cơ cấu kinh tế nhiều thành phần tất yếu đưa tới một cơ cấu x• hội - giai cấp đa dạng và phức tạp ;

2. Trong cơ cấu x• hội giai cấp có sự đan xen, đấu tranh giữa những nhân tố mới và cũ (đông đảo các tầng lớp nhân dân và một bộ phận giai cấp, tầng lớp bóc lột).  Do đó, đặc điểm quá trình biến đổi từ cơ cấu giai cấp cũ sang cơ cấu giai cấp mới là quá trình liên tục, phức tạp và chỉ ổn định khi nền kinh tế có được trạng thái ổn định

3.  Cơ cấu x• hội - giai cấp biến đổi theo hướng xoá dần những bất bình đẳng giữa các giai tầng x• hội (đặc biệt giữa công nhân, nông dân và trí thức). Mức độ biến đổi này phụ thuộc vào điều kiện kinh tế x• hội ở mỗi giai đoạn phát triển của đất nưóc.

- Trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam, xu hướng vận động cơ cấu x• hội - giai cấp mang tính đa dạng và thống nhất. Do cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, nhiều hình thức sở hữu và  có sự thống nhất của khối liên minh công nông dưới sự l•nh đạo của Đảng

II. Liên minh công - nông - trí thức trong quá trình xây dựng CNXH

1.       Tính tất yếu của liên minh giữa giai cấp công nhân với nông dân và trí thức

- Thứ nhất, tính tất yếu của liên minh xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đấu tranh của giai cấp công nhân chống giai cấp tư sản và các giai cấp bóc lột khác, giành chính quyền.

                   + Quan điểm của C. Mác, Ph. Ăngghen: tổng kết thực tiễn các phong trào công nhân ở Châu Âu cuối thế kỷ XIX (nhất là Anh, Pháp), các ông đ• chỉ ra nguyên nhân thất bại của nhiều cuộc đấu tranh của công nhân chủ yếu là vì không tổ chức liên minh với “Người bạn đồng minh tự nhiên” của mình là giai cấp nông dân.

+ Quan điểm V. I. Lênin: kế thừa và phát triển lý luận về liên minh công - nông và các tầng lớp khác của C. Mác và Ph.Ăngghen trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.

+ Vận dụng lý luận của Mác Angghen về liên minh công nông và các tầng lớp lao động khác vào thực tiễn CM tháng 10 Nga (không chỉ liên minh công nông mà còn liên minh với các tầng lớp lao động khác)

 + Lênin đ• có luận điểm mới về  “Chuyên chính vô sản”; Ông cho rằng: “Chuyên chính vô sản là một hình thức đặc biệt của liên minh gia cấp giữa giai cấp vô sản, đội tiền phong của những người lao động, với đông đảo những tầng lớp lao động không phải vô sản “Tiểu tư sản,  tiểu chủ,  nông dân, tri thức...” (Lênin, Toàn tập, tập 38, tr 452).

+ Lênin nhấn mạnh: Trong một nước nông nghiệp, nông dân là chủ yếu thì liên minh là tất yếu; và sự liên minh của giai cấp công nhân như một nguyên tắc cao nhất của CCVS  “Nguyên tắc cao nhất của chuyên chính vô sản là duy trì khối liên minh giữa giai cấp vô sản và nông dân để giai cấp vô sản có thể giữ được vai trò l•nh đạo và chính quyền nhà nước” (Lênin, Toàn tập, tập 44,tr 57)

+ Quan điểm, đường lối của Đảng ta và của chủ tịch Hồ Chí Minh::

L•nh tụ Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam đ• có những quan điểm rõ ràng nhất quan từ lâu rằng,  trong “ Các tầng lớp lao động khác”, ngoài hai giai cấp công nhân cấp cơ bản là công nhân và nông dân, cần đặc biệt chú trọng tầng lớp liên minh (tức, còn một số tầng lớp lao động khác khi cần tập hợp lực lượng trong một tổ chức rộng r•i hơn nữa, đó là Mặt trận dân tộc thống nhất, đại diện cho khối đại đoàn kết dân tộc).

Hồ chí Minh đ• chỉ rõ: Lực lượng chủ chốt của cách mạng là công nhân và nông dân, nhưng cách mạng cũng cần có lực lượng trí thức, trong sự nghiệp cách mạng, lao động trí óc có một vai trò quan trọng và vẻ vang...; “ Công nông, trí thức, đoàn kết thành một khối ”.

Trong Văn kiện ĐH Đảng toàn quốc lần thứ II (1951), Đảng ta đ• khẳng định “ Chính quyền của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà là chính quyền dân chủ nhân dân...lấy liên minh công nhân, nông dân và lao động trí thức làm nền tảng và do giai cấp công nhân l•nh đạo”

          Văn kiện Đại hội VII (1991), Cương lĩnh Đại hội VII,  Văn kiện Đại hội VIII (1996) và Đại hội IX  (2001) Đảng ta tiếp tục khẳng định đường lối “ Liên minh công nông trí thức”,  sự kế thừa và phát triển đường lối liên minh công nông trí thức của Hồ Chí Minh và của Đảng ta từ trong giai đoạn cách mạng trước đó,

Thứ hai, trong quá trình xây dựng chủ nghĩa x• hội, tính tất yếu của liên minh xuất phát từ nhu cầu giữ vững vai trò l•nh đạo của giai cấp công nhân, nhu cầu giải phóng giai cấp nông dân và nhu cầu phát triển của tầng lớp trí thức.

2. Nội dung của liên minh công - nông - trí thức

- Nội dung kinh tế: Nhằm thoả m•n nhu cầu, lợi ích kinh tế của công nhân, nông dân và trí thức.

- Nội dung chính trị: Liên minh Công nông và trí thức là cơ sở vững chắc cho đại đoàn kết toàn dân; đảm bảo vai trò l•nh đạo của giai cấp công nhân đối với x• hội

- Nội dung văn hoá x• hội: Nhằm đảm bảo xây dựng nền văn hoá mới, con người mới; tiếp thu tinh hoa văn hoá loài người.

III. Cơ cấu x• hội – giai cấp và liên minh công - nông - trí thức trong quá trình xây dựng CNXH ở việt nam (sinh viên tự học)

Yêu cầu tìm hiểu:

- Cơ cấu x• hội - giai cấp trong quá trình xây dựng CNXH ở nước ta (gồm các nội dung: các giai cấp, tầng lớp trong cơ cấu x• hội - giai cấp Việt Nam hiện nay; đặc điểm và xu hướng vận động của cơ cấu x• hội - giai cấp nước ta?

- Tính tất yếu của liên minh công - nông -trí thức trong quá trình xây dựng CNXH ở Việt nam

          - Nội dung cơ bản của liên minh giữa giai cấp công nhân với nông dân và trí thức trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt nam. (Nắm được đặc điểm cơ bản của giai cấp CN, ND, tầng lớp trí thức ở Việt nam; mục tiêu và nội dung cụ thể của liên minh CN, ND, Trí thức trên lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá x• hội ở nước ta hiện nay)?