MẬT CHIẾU TRONG ĐAI ÁO

Vào năm Tào Tháo đón Hán Hiến Đế về Hứa đô, Từ Châu mục là Lưu Bị bị Viên Thuật và Lã Bố giáp công, bị thua, phải chạy tới nương nhờ Tào Tháo. Lưu Bị là người quận Trác (nay là huyện Trác, Hà Bắc), vốn là dòng dõi hoàng thất thời Tây Hán. Ông mồ côi cha từ nhỏ, nhà nghèo khổ, phải cùng mẹ đan dép. dệt chiếu để kiếm sống. Sau đó, nhờ sự giúp đỡ của người trong họ, mới theo học được một ít chữ nghĩa. Nhưng ông ta không ham đọc sách, chỉ thích kết giao với hào kiệt trong thiên hạ. Có hai người lái buôn ngựa qua quận Trác, gặp Lưu Bị, rất kính trọng ông, liền bỏ tiền ra giúp ông chiêu binh mãi mã. Lúc đó, có 2 tráng sĩ đến quận Trác ứng mộ, một người tên là Quan Vũ, một người tên là Trương Phi. Lưu Bị thấy Quan Vũ, Trương Phi võ nghệ cao cường, lại có cùng chí hướng với mình, nên đối đãi đặc biệt thân thiết. Dần dần, tình cảm giữa họ với nhau phát triển thân mật hơn anh em ruột thịt. Do đó, truyền thuyết dân gian thường kể về họ là 3 anh em kết nghĩa.

Sau khi Lưu Bị tới nương nhờ Tào Tháo, Tào Tháo và Lưu Bị cùng nhau đánh Lã Bố, tiêu diệt thế lực cát cứ của Lã Bố. Về tới Hứa đô, Tào Tháo tâu xin Hán Hiến Đế phong cho Lưu Bị làm tả tướng quân và tỏ ra rất tôn trọng Lưu Bị, mỗi khi đi đâu, đều mời Lưu Bị đi cùng. Lưu Bị thấy Tào Tháo tôn trọng mình như vậy, trong lòng lại thấy áy náy không yên, bởi vì bản thân ngầm nuôi chí lớn, rất sợ Tào Tháo đoán ra và nghi ngờ. Tào Tháo ngoài mặt tôn trọng Lưu Bị, nhưng bên trong vẫn đề phòng. Ông cử người theo dõi hàng ngày, chỉ thấy Lưu Bị cuốc đất trồng rau và xách nước tưới rau không có gì đáng nghi, nên cũng dần yên tâm. Lúc đó, trong triều xảy ra một sự kiện. Vì quyền lực Tào Tháo quá lớn, Hán Hiến Đế thấy ông quá chuyên quyền, nên cùng ngoại thích Đổng Thừa bí mật bàn mưu diệt trừ. Hiến Đế viết một tờ mật chiếu, giấu vào một đai áo, rồi ban tặng cho Đổng Thừa chiếc đai áo đó.

Đổng Thừa nhận được mật chiếu, liền bí mật mời những người tin cậy nhất đến họp, bàn cách thực hiện nhiệm vụ. Ông thấy lực lượng mình còn ít, lại thấy Lưu Bị là dòng dõi hoàng thất, liền bí mật tìm đến mời Lưu Bị tham gia. Lưu Bị nhiệt thành nhận lời. Không lâu sau, Tào Tháo mời Lưu Bị đến uống rượu, nói chuyện vui vẻ chan hòa. Câu chuyện dần dần chuyển sang đề tài đại sự trong thiên hạ. Tào Tháo nâng cốc rượu nói: "Tướng quân xem, hiện nay bao kẻ đang ôm ấp hi vọng tranh giành thiên hạ, trong số đó ông thấy những ai đáng mặt anh hùng?". Lưu Bị khiêm tốn: "Tôi làm sao mà biết được".

Tào Tháo cười, ung dung nói với Lưu Bị: "Theo tôi anh hùng trong thiên hạ đời nay chỉ có 2 người là tướng quân và Tháo này mà thôi. Bọn người như Viên Thuật thì có đáng kể gì".

Lưu Bị vì đã nhận lời với Đổng Thừa, trong lòng lúc nào cũng nơm nớp, nghe Tào Tháo nói thế thì giật nảy mình, đánh rơi đôi đũa đang cầm trong tay xuống đất. May vừa đúng lúc đó, một làn chớp lóe lên, rồi một tiếng sét vang dội. Lưu Bị nhanh trí vừa cúi xuống nhặt đũa vừa nói: "Tiếng sét ghê gớm quá, làm giật nảy cả người". Nhờ vậy ông đã che giấu được tình cảm thật, không để Tào Tháo thấy được. Sau buổi gặp đó, Lưu Bị nghiền ngẫm kĩ lời lẽ của Tào Tháo, cảm thấy Tào Tháo đã coi mình là địch thủ duy nhất, thì sẽ không dễ dàng bỏ qua mình. Từ đó, một mặt ông liên lạc với Đổng Thừa, tìm cách trừ Tào Tháo, một mặt tìm cơ hội rời khỏi Hứa đô.

Vừa gặp dịp Viên Thiệu cử con đem binh đến Thanh Châu để tiếp ứng cho em mình là Viên Thuật. Đường đi phải qua Từ Châu, Tào Tháo thấy Lưu Bị hiểu rõ khu vực đó, liền cử Lưu Bị đi đánh chặn. Lưu Bị đang nóng lòng muốn đi, liền tức tốc dẫn Quan Vũ và Trương Phi đem binh mã lên đường. Mưu sĩ quách Gia nghe nói Tào Tháo cử Lưu Bị đi, liền vội tới can Tào Tháo: "Lưu Bị có dã tâm, không nên để hắn đi".

Tào Tháo nghe ra, vội cử người đuổi theo, thì Lưu Bị đã đi xa. Lưu Bị đánh bại Viên Thuật, chiếm được Từ Châu, quyết định không trở về Hứa đô nữa. Từ Châu là nơi Lưu Bị đã từng làm châu mục, các quận huyện đều hưởng ứng theo, không phục tùng Tào Tháo nữa. Tào Tháo nghe tin Lưu Bị chống lại mình, thì vô cùng tức giận, Mùa xuân năm sau, có người cáo giác với Tào Tháo việc Lưu Bị đồng mưu với Đổng Thừa ở Hứa đô, Tào Tháo liền giết Đổng Thừa và 3 người tâm phúc, đồng thời quyết định tự mang quân đi đánh Lưu Bị. Lúc đó, Viên Thiệu đã kiêm tính cả U Châu (nay là miền bắc Hà Bắc và đại bộ phận tỉnh Liêu Ninh) có tới mấy chục vạn quân, phao tin sẽ đánh Hứa đô. Thủ hạ khuyên Tào Tháo: "Hiện nay kẻ tranh thiên hạ với ngài là Viên Thiệu. Nghe nói Viên Thiệu sắp đánh tới, mà ngài lại sang phía đông đánh Lưu Bị, lỡ Viên Thiệu từ phía bắc đánh xuống, thì làm thế nào?".

Tào Tháo nói: "Lưu Bị không phải là kẻ tầm thường, nay không sớm trừ đi, thì hậu họa thì sẽ vô cùng".

Quách Gia cũng nói: "Lưu Bị mới phản biến, người qui phục chưa nhiều, ta lập tức đánh ngay, nhất định sẽ thắng. Còn Viên Thiệu vốn tính đa nghi, dù muốn đến đánh ta, cũng không thể nhanh được".

Tào Tháo liền cử một số tinh binh giữ chặt Quan Độ (nay ở đông bắc Trung Mâu, Hà Nam) phòng Viên Thiệu tấn công. Còn tự mình dẫn đại quân tiến đánh Từ Châu. Lưu Bị cử người đến cầu cứu Viên Thiệu. Thủ hạ của Viên Thiệu là mưu sĩ Điền Phong khuyên Viên Thiệu nên nhân dịp Hứa đô bỏ trống, đem quân nhanh chóng tập kích chiếm lấy, nhưng Viên Thiệu không nghe theo. Đại quân Tào Tháo tiến công Từ Châu, Lưu Bị ít quân, không chống đỡ nổi, đành bỏ Từ Châu, chạy sang Ký Châu nương nhờ Viên Thiệu.

ĐẠI CHIẾN QUAN ĐỘ

Lưu Bị chạy đến Nghiệp Thành (trị sở của Ký Châu, nay ở tây nam Lâm Chương, Hà Bắc) khiến Viên Thiệu thấy được Tào Tháo là một địch thủ đáng gờm. Vì vậy, ông quyết tâm đánh Hứa đô. Điền Phong, người trước kia khuyên Viên Thiệu đánh Hứa đô hồi trước, bây giờ lại khuyên Viên Thiệu không nên. Ông nói: "Hiện nay Hứa đô không còn bị bỏ trống nữa, sao có thể vội đánh được, Tào Tháo tuy ít quân nhưng lại giỏi dùng binh, nhiều tài biến hóa, không nên xem thường hắn. Tôi thấy nên tính toán kỹ lưỡng hơn đã".

Viên Thiệu không nghe, Điền Phong cứ cố can mãi. Viên Thiệu cho rằng Điền Phong làm rối lòng quân, liền bắt giam lại. Sau đó, sai người thảo hịch kể tội Tào Tháo, gửi đi các nơi. Năm 200, Viên Thiệu đem 10 vạn tinh binh, phong Thư Thụ làm giám quân, từ Nghiệp Thành xuất phát tiến tới Lê Dương (nay ở huyện Tuấn, Hà Nam), phái Nhan Lương làm đại tướng, đi tiên phong dẫn quân vượt qua Hoàng Hà, tiến đánh Bạch Mã (nay là huyện Hoạt, Hà Nam). Lúc đó, Tào Tháo đã dẫn quân về tới Quan Độ, nghe tin Bạch Mã bị vây, chuẩn bị tới cứu. Mưu sĩ Tuân Du khuyên: "Kẻ địch đông quân, chúng ta ít quân, không nên đọ sức với chúng. Chi bằng phái một đạo quân làm ra vẻ muốn vượt sông ở Diên Tân (nay ở tây bắc Diên Tân, Hà Nam) thu hút quân chủ lực Viên Thiệu sang phía tây. Lúc đó chúng ta sẽ phái đội khinh kỵ tới Bạch Mã đánh thì chúng sẽ trở tay không kịp".

Tào Tháo nghe theo Tuân Du, dùng kế giương đông kích tây để đánh lừa Viên Thiệu. Thiệu nghe tin Tào Tháo muốn vượt sông ở Diên Tân, quả nhiên phái đại quân đến ngăn chặn. Ngờ đâu Tào Tháo đã thân dẫn khinh kỵ binh đánh tới Bạch Mã. Đại tướng Nhan Lương đang bao vây thành Bạch Mã không phòng bị, bị quân Tào Tháo đánh đại bại. Nhan Lương bị giết, Bạch Mã được giải vây. Viên Thiệu nghe tin Tào Tháo đến cứu Bạch Mã, giết mất đại tướng của mình thì nổi giận đùng đùng. Giám quan Thư Thụ khuyên Thiện lưu đại quân ở Diên Tân, chỉ đưa một bộ phận xuất kích. Nhưng Thiệu nóng báo thù, không nghe theo lời khuyên đó, cứ hạ lệnh cho toàn quân vượt sông đánh đuổi quân Tào, và phái đại tướng Văn Sú mang năm sáu nghìn kỵ binh đi tiên phong. Lúc đó, Tào Tháo đang rút từ Bạch Mã về Quan Độ, nghe nói quân Viên Thiệu đuổi theo, liền cử 600 kỵ binh mai phục ở phía dốc Diên Tân, cho binh sĩ cởi bỏ yên cương, thả ngựa đi tản mát trên sườn núi, quăng vũ khí, khôi giáp vứt đầy đường.

Kỵ binh của Văn Sú tới dốc phía nam, thấy vậy cho rằng quân Tào đã chạy xa nên cho binh sĩ đi thu nhặt vũ khí, khôi giáp trên đường. Bất ngờ, theo lệnh Tào Tháo, 600 phục binh bất ngờ xông ra chém giết, quân Thiệu không kịp chống trả, bị đánh tơi tả, Văn Sú cũng bị giết chết trong đám loạn quân. Mới đánh 2 trận, Viên Thiệu đã mất luôn 2 viên đại tướng, tinh thần tướng sĩ hoang mang. Nhưng Viên Thiệu vẫn cay cú, nhất định truy kích Tào Tháo, giám quân Thư Thụ bàn: "Quân ta tuy đông, nhưng không dũng mãnh bằng quân Tào; quân Tào tuy dũng mãnh nhưng không nhiều lương thực như quân ta. Vì vậy, ta nên giữ vững ở đây đợi khi quân Tào hết lương, chúng sẽ phải tự động lui quân".

Viên Thiệu vẫn không nghe lời khuyên của Thư Thụ, cứ ra lệnh cho tướng sĩ tiếp tục tiến quân, đuổi tới tận Quan Độ, mới dừng lại hạ trại. Binh mã của Tào Tháo đã về tới Quan Độ từ lâu, bố trí xong thế trận, giữ vững thành lũy. Viên Thiệu thấy quân Tào dựa vào thành lũy cố thủ, liền sai quân đắp núi đất dựng đài cao ở ngoài thành, để binh sĩ leo lên bắn tên vào thành. Quân Tào phải dùng khiên mộc để chống lại mỗi khi di động trong thành. Tào Tháo bàn với các mưu sĩ, thiết kế ra một máy bắn đá, gọi là "xe sấm sét". Xe gồm một cần bẩy lớn, có thể phóng những tảng đá nặng mấy chục cân, phá nát các đài cao của Viên Thiệu, khiến nhiều quân Viên Thiệu bị toạc đầu vỡ trán.

Viên Thiệu lại nghĩ cách khác. Ông sai quân ngầm đào các đường hầm vào ban đêm, định xuyên vào thành của Tào Tháo. Nhưng hành động đó sớm bị quân Tà phát hiện, đối phó bằng cách đào các hào dài và sâu trong chân thành để sớm tìm và chặn các đường ra của hầm ngầm. Kế hoạch của Viên Thiệu lại thất bại. Cứ như vậy, quân 2 bên cầm cự nhau ở Quan Độ hơn 1 tháng. Thời gian càng kéo dài thì quân Tào càng  khó khăn về lương thực, binh sĩ cũng mỏi mệt. Tào Tháo thấy khó giữ được lâu, liền viết thư cho Tuân Húc ở Hứa đô, báo tin sắp lui quân. Tuân Húc vội viết thư trả lời, khuyên Tháo cố gắng giữ vững dù có gặp khó khăn thế nào, để sẵn sàng nắm bắt thời cơ mới. Lúc đó, lương thực của quân Viên Thiệu từ Nghiệp Thành lại ùn ùn chở tới. Viên Thiệu cử đại tướng quân Thuần Vu Quỳnh dẫn 1 vạn quân đi hộ tống đoàn xe chở lương tới tích trữ tại Ô Sào cách Quan Độ 40 dặm. Mưu sĩ của Viên Thiệu là Hứa Du biết quân Tào Tháo thiếu lương, liền hiến kế với Viên Thiệu, cử 1 đội quân nhỏ vòng qua Quan Độ đánh úp lấy Hứa đô, Viên Thiệu vẫn không nghe, cứ một mực thúc quân đánh Quan Độ.

Hứa Du đang muốn khuyên thêm nữa, thì từ Nghiệp Thành có tin tới, nói người nhà Hứa Du phạm pháp, đã bị quan địa phương bắt giam. Viên Thiệu đọc thư, liền trách mắng Hứa Du thậm tệ. Hứa Du căm giận, lại nghĩ mình với Tào Tháo là bạn cũ, nên ngay trong đêm, rời bỏ trại quân của Viên Thiệu, chạy sang với Tào Tháo. Tào Tháo vừa cởi bỏ quần áo ngoài chuẩn bị đi ngủ, nghe tin Hứa Du tới, thì vô cùng mừng rỡ, không kịp khoác áo xỏ giày, vội chạy ra đón reo to: "Hay quá, bạn ta đến, chắc là đại sự sắp thành công rồi".

Hứa Du vừa ngồi xuống liền hỏi: "Quân Viên Thiệu mạnh lắm. Ngài định đối phó thế nào? Lương ăn của quân sĩ còn được bao nhiêu?".

Tào Tháo nói: "Còn đủ ăn 1 năm nữa".

Hứa Du cười nhạt nói: "Không còn nhiều thế đâu".

Tào Tháo lại nói: "Đúng vậy! Chỉ còn khoảng nửa năm nữa thôi".

Hứa Du giả làm mặt giận nói: "Ngài chẳng lẽ không muốn đánh thắng Viên Thiệu sao? Lẽ nào với bạn cũ mà còn nói dối như vậy?".

Tào Tháo đành nói thực: "Lương thực trong quân chỉ đủ dùng 1 tháng nữa thôi. Ông xem có cách nào không?".

Hứa Du nói: "Tôi biết bạn cũ đang gặp khó khăn nên tìm tới giúp đỡ đây. Hiện Viên Thiệu có hơn 1 vạn xe lương thực và khí giới, để cả ở Ô Sào. Thuần Vu Quỳnh phòng bị rất lơi lỏng. Ngài nên phái một đội khinh kỵ đến tập kích phóng hỏa đốt tất cả đi, thì chỉ không tới 3 ngày, quân Viên Thiệu không cần phải đánh cũng tan".

Nhận được tin tình báo quan trọng đó, Tào Tháo liền gọi ngay Tuân Du, Tào Hồng tới, dặn dò giữ vững Quan Độ, còn mình tự dẫn 5000 kỵ binh đi suốt đêm tới Ô Sào. Quân Tào đều mang cờ hiệu của Viên Thiệu, gặp quân canh gác, đều nói là Viên Thiệu sai tới tăng viện cho Ô Sào, quân canh gác không nghi ngờ gì, cứ để họ đi qua. Quân Tào tới Ô Sào, liền vây chặt rồi phóng hỏa, đốt hết 1 vạn xe lương, tướng giữ Ô Sào là Thuần Vu Quỳnh đang mải chè chén, luống cuống đem quân đối phó, bị quân Tào giết chết. Tướng sĩ của Viên Thiệu đang vây đánh Quan Độ thấy phía Ô Sào lửa cháy rực trời, thì hoang mang rối loạn. Hai đại tướng của Viên Thiệu là Trương Cáp, Cao Lãm chạy sang hàng quân Tào. Quân Tào thừa thế xông ra đánh mãnh liệt. Viên Thiệu và con là Viên Đàm không kịp mang khôi giáp, cuống quýt đem theo 800 kỵ binh chạy về phía bắc.

Qua trận quyết chiến này, quân chủ lực của Viên Thiệu bị tiêu diệt. Hai năm sau, Viên Thiệu ốm chết. Tào Tháo mất 7 năm nữa mới quét hết thế lực tàn dư của Viên Thiệu, thống nhất được miền bắc Trung Quốc.