5. Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược 1946 - 1954

a. Nguyên nhân bùng nổ của cuộc kháng chiến

Với dã tâm xâm lược nước ta một lần nữa, Pháp đã có những hành động trắng trợn vi phạm các điều đã ký kết với chính phủ ta như Hiệp định sơ bộ (06/03/1954), Tạm ước (14/09/1946).

Từ cuối tháng 10/1946, thực dân Pháp liên tiếp bội ước, thực hiện các hành động quân sự chuẩn bị kịch bản cho cuộc đảo chính.

Ngày 18/12/1946, Pháp đưa tối hậu thư, đặt thời hạn là 24 giờ, ngày 19/12/1946 quân Pháp sẽ nổ súng.

Mặc dù chúng ta đã nhân nhượng với Pháp nhưng chúng ta càng nhân nhượng Pháp càng lấn tới, đến lúc chúng ta không thể tiếp tục nhân nhượng, toàn Đảng toàn dân ta quyết tâm kháng chiến để bảo vệ nền độc lập dân tộc của mình.

⇒ Do đó vào đêm 19/12/1946 tại Pháo Đài Láng, cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ.

b. Nội dung đường lối kháng chiến

Cơ sở của đường lối: Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng được hình thành, bổ sung, phát triển qua thực tiễn cách mạng Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1947. Đường lối thể hiện trong nhiều văn kiện của Đảng, nổi bật là ba văn bản:

- "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Hồ Chủ Tịch ngày 20/12/1946.

- Chỉ thị "Toàn dân kháng chiến" của TW Đảng ngày 12/12/1946.

- Tác phẩm kháng chiến nhất định thắng lợi của đồng chí Trường Chinh xuất bản đầu năm 1947.

Mục đích kháng chiến: Đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược, hoàn thành độc lập dân tộc, từng bước xây dựng chế độ mới.

Tính chất của cuộc kháng chiến: Đây chính là cuộc chiến tranh nhân dân bảo vệ tổ quốc. Một cuộc chiến tranh chính nghĩa: toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến.

Phương châm đường lối kháng chiến: Toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình là chính:

– Phương châm đường lối kháng chiến "Toàn dân" là đem toàn bộ sức dân, tài dân, lực dân; động viên toàn dân tham gia cuộc kháng chiến.

+ Xây dựng sự đồng thuận nhất trí của cả nước, đánh địch ở mọi nơi, toàn dân đánh giặc với tinh thần "mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi đường phố là một mặt trận, mỗi làng xã là một pháo đài đánh giặc...". Trong đó, Quânđội nhân dân làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc.

+ Thể hiện rõ trong Lời kêu gọi "Toàn quốc kháng chiến" của Hồ Chủ tịch": "Bất kỳ người đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia đảng phái, tôn giáo, dân tộc. Hễ là người Việt Nam phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có súng có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy, gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước..."

Kháng chiến toàn dân tạo ra sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc, của toàn dân

– Phương châm đường lối kháng chiến "Toàn diện" là đánh địch trên mọi lĩnh vực, mọi mặt trận không chỉ bằng quân sự mà cả về chính trị, kinh tế, ngoại giao, văn hóa, tư tưởng, trong đó mặt trận quân sự, đấu tranh vũ trang giữ vai trò tiên phong mang tính quyết định.

+ Về chính trị: thực hiện đoàn kết toàn dân, đoàn kết với nhân dân yêu chuộng tự do hòa bình trên thế giới.

+ Về quân sự: thực hiện vũ trang toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, tiêu diệt địch, giải phóng nhân dân và đất đai. Thực hiện du kích chiến, tiến lên vận động chiến, đánh chính quy.

+ Về kinh tế: thực hiện xây dựng kinh tế tự cung tự cấp, tập trung phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương mại, công nghiệp quốc phòng.

+ Về văn hóa: xóa bỏ văn hóa thực dân phong kiến, xây dựng nền văn hóa dân chủ mới theo 3 nguyên tắc: dân tộc, khoa học và đại chúng

+ Về ngoại giao: thực hiện thêm bạn bớt thù, biểu dương thực lực, sẵn sàng đàm phán nếu Pháp công nhận Việt Nam độc lập.

Kháng chiến toàn diện tạo sức mạnh trên tất cả các mặt trận trong cuộc kháng chiến của nhân dân VN.

– Phương châm đường lối kháng chiến "Lâu dài" là tư tưởng chỉ đạo chiến lược của Đảng trong bối cảnh tương quan lực lượng ban đầu giữa Việt Nam và thực dân Pháp quá chênh lệch.

+ Pháp mạnh về vật chất, phương tiện chiến tranh hiện đại, nhưng yếu vì tính phi nghĩa của việc đem quân đi xâm lược và do khoảng cách địa lí nên Pháp muốn đánh nhanh thắng nhanh, tránh sa lầy. . .

+ VN thì yếu về vật chất, phương tiện chiến tranh, nhưng mạnh về tinh thần. . . , nên VN đánh lâu dài để có thời gian xây dựng, tạo dần sự chuyển hóa tương quan về lực lượng, đồng thời phá thế chiến lược đánh nhanh thắngnhanh của Pháp. Khi thực lực mạnh, VN sẽ đẩy mạnh các cuộc tấn công quy mô lớn đẩy Pháp vào thế thua, buộc Pháp phải ngồi vào bàn đàm phán kết thúc chiến tranh lập lại hòa bình.

Kháng chiến lâu dài để có thêm thời gian làm chuyển hóa tương quan lực lượng giữa ta và Pháp. Kháng chiến lâu dài để có thời gian làm cho chỗ yếu cơ bản của địch ngày càng bộc lộ, chỗ mạnh của địch ngày một hạn chế; chỗ mạnh của ta ngày một phát huy, tiến tới áp đảo Pháp, kết thúc cuộc kháng chiến.

– Phương châm đường lối kháng chiến "Tự lực cánh sinh - Dựa vào sức mình là chính"

+ Đây là sự kế thừa tư tưởng chiến lược trong chỉ đạo sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh "đem sức ta giải phóng cho ta".

+ Xuất phát từ thực tế cuộc kháng chiến của nhân dân ta nổ ra trong điều kiện quốc tế bất lợi, Việt Nam nằm trong vòng vây của chủ nghĩa đế quốc, Việt Nam chưa được nước nào trên thế giới công nhận, đặt quan hệ ngoạigiao, và từ phong cách kháng chiến của dân tộc trong lịch sử- bình tĩnh kiên cường một mình kháng chiến, nên Đảng xác định dựa vào sức mình là chính trong kháng chiến chống Pháp.

+ Con đường duy nhất lúc bấy giờ là phải tự lực, tự cường, tự cấp, tự túc về mọi mặt; phải dựa vào nguồn nội lực của dân tộc, phát huy nguồn lực vật chất, tinh thần vốn có trong nhân dân làm sức mạnh, chỗ dựa chủ yếu củacuộc chiến tranh, làm cơ sở để sử dụng và phát huy ngoại lực khi có điều kiện. Bên cạnh đó, Việt Nam luôn đề cao và tranh thủ sự giúp đỡ của các nước, kết hợp hiệu quả sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế.

Triển vọng kháng chiến: mặc dù lâu dài, gian khổ, khó khăn song nhất định thắng lợi.

c. Ý nghĩa:Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, về chiến tranh cách mạng vào hoàn toàn thực tiễn Việt Nam. Đường lối đó còn là sự vận dụng những truyền thống, kinh nghiệm đánh giặc giữ nước của dân tộc.

Chính vì vậy, đường lối đó đã trở thành ngọn cờ dẫn đường, động viên toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta tiến lên. Đường lối đó được nhân dân ủng hộ, hưởng ứng trong suốt quá trình kháng chiến và trở thành nhân tố quan trọng hàng đầu quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp.

Phân tích phương châm kháng chiến: Toàn dân - Toàn diện trong đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1946-1954)? 

=> Trình bày nội dung lấy ở ý a, b, c câu 5.1 . Cụ thể:

• Nguyên nhân bùng nổ của cuộc kháng chiến

• Cơ sở của đường lối

• Mục đích kháng chiến

• Tính chất của cuộc kháng chiến

• Phương châm đường lối kháng chiến: Toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình là chính. Trong đó: Kháng chiếntoàn dân là ... Kháng chiến toàn diện là...

• Kết luận: ý nghĩa (mục c câu 5.1 )

Phân tích phương châm kháng chiến: Lâu dài - Tự lực cánh sinh trong đường lối kháng chiến chống thực dânPháp xâm lược (1946-1954)?

=> Trình bày nội dung lấy ở ý a, b, c câu 5.1 . Cụ thể:

• Nguyên nhân bùng nổ của cuộc kháng chiến

• Cơ sở của đường lối

• Mục đích kháng chiến

• Tính chất của cuộc kháng chiến

• Phương châm đường lối kháng chiến: Toàn dân, toàn diện, lâu dài, dựa vào sức mình là chính. Trong đó: Kháng chiếnlâu dài là ... Kháng chiến tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính là...

• Kết luận: ý nghĩa (mục c câu 5.1 )