Chương 1: Một đời vợ

Tôi ngồi xuống chiếc giường cọt kẹt, xõa tung mái tóc ra. Mẹ tôi tựa lưng vào cái gối, bà hơi mỏi, chốc chốc lại ngả ra đằng sau, nhưng nụ cười móm mém vẫn tươi rói, bàn tay chầm chậm chải từng lược trên mái tóc tôi. Bà nói, chải một lần nên vợ nên chồng, hai lần thì con đàn cháu đống, ba lần cùng sống đến già.

- Con gái mẹ đẹp thế này cơ mà! Mấy hôm nữa mầy lấy chồng, mẹ phải phăm phăm chạy theo bảo với khách khứa, cô dâu là con gái tôi đấy. Đảm bảo khối đứa hút mắt...

Nói đến đây, giọng điệu của bà trũng xuống:

- Con tôi đáng ra có bao nhiêu người theo... Nếu không phải vì mẹ vì em, đâu có chuyện đến ba mươi tuổi mới lấy được chồng.

Cả hai mẹ con chẳng biết đã khóc từ lúc nào, tôi cầm lấy bàn tay gầy guộc của bà, thủ thỉ:

- Lấy chồng muộn có cái tốt của lấy chồng muộn mà mẹ. Ít ra con gái mẹ lấy được người thành đạt. Ảnh cũng làm đến chức trưởng phòng rồi, tương lai sẽ còn thăng tiến hơn. Con gái mẹ không cần lo lắng về đồng tiền đồng nong nữa. Mà nhà ảnh cũng gia giáo, con có phước lắm mới kiếm được một người như thế đấy.

Mẹ tôi giả bộ hờn dỗi.

- Thôi đi, chàng rể kia phải có phước lắm mới lấy được con gái tôi thì có. Còn chưa lấy chồng mà đã bênh người ngoài rồi hả?

- Mẹ cứ đùa con!

- Đùa gì chớ. Mà con phải nhớ này, tiền bạc của cải gia giáo chẳng là gì hết, hai đứa phải hợp tính hợp tình rồi mới tính đến chuyện về sau. Con gái mẹ chưa đến nỗi lo thiếu chồng. Với cả, mẹ thấy con trai trên đó kén quá mầy ơi. Ba mươi lăm tuổi rồi vẫn chưa chịu lấy vợ...

Tôi quay đầu sang một bên, lo trên mặt mình biểu hiện ra điều gì. Chỉ sợ mẹ biết, tôi không những lấy chồng muộn, mà còn lấy người chồng đã có một đời vợ với hai đứa con riêng... Đến lúc ấy bà sẽ lo lắng đến nhường nào? May mà mẹ đã mệt, chỉ ậm ừ mấy tiếng rồi nằm xuống giường nghỉ ngơi. Sức khỏe của bà ngày càng yếu, cứ đặt lưng mấy chốc là đã thiếp đi.

Tôi tên là Ngọc, năm nay ba mươi tuổi. Nào có phải ngọc ngà châu báu gì, chỉ là một cô nông dân lớn lên trên vùng quê nghèo mà thôi. Ba mươi tuổi ở cái làng này, nhiều người chỉ cần chờ vài năm nữa thôi sẽ lên chức bà nội, nhưng tôi vẫn chưa đi lấy chồng. Gia cảnh neo đơn, mẹ tôi từ khi sinh con thứ hai, em Nghĩa, thì bệnh nặng, không làm được việc nhà nông, chẳng bao lâu sau bố cũng qua đời. Em còn quá nhỏ, mẹ bệnh tật liên miên, người ta nhìn vào, chẳng ai dám ngỏ lời cưới hỏi, chỉ sợ phải đèo bòng thêm cả gia đình vợ. Tôi lại thương mẹ, thương em, chồng vợ nếu lấy được nhau là duyên số, không có cũng chẳng sao. Duy chỉ có em mình, mẹ mình đấy, phận làm con nào yên lòng được để đi lấy chồng.

Thời gian chỉ một cái chớp mắt thôi mà trôi qua nhanh quá. Em Nghĩa đã lớn, đã học xong đại học, trở về quê làm thầy giáo trẻ, có đồng ra đồng vào. Hồi đó thiếu nhân lực, nhà nước còn trợ cấp cho giáo viên mấy cân gạo một tháng, gánh nặng trên vai tôi cũng buông xuống dần. Hai tháng trước, cô hai lấy chồng xa trở về quê, bỗng nhiên giới thiệu cho tôi một mối, người Hà Nội, con trai bạn của chú dượng. Anh này ba lăm tuổi, mải mê sự nghiệp mãi nên kén chọn, mãi chưa lấy được vợ, giờ đang làm trưởng phòng ở một công ty cơ khí. Người ta quý mến chú dượng lắm mới  muốn xem mặt tôi.

Khi nghe hoàn cảnh của đàng trai, tôi đã thoáng nghi ngờ. Nếu gia cảnh của anh tốt như vậy, làm gì đến phần mình. Hơn nữa còn lấy chồng xa, tôi hơi ngại. Cô lại gạt đi:

- Mày chẳng biết gì cả. Cô hại mày chắc. Thằng này giờ nó là trưởng phòng, nhưng ngày xưa cũng chỉ là dân lao động như nhà mình, khác là nó làm thuê cho người ta, chăm chỉ thì từ từ leo lên cao mà thôi. Chăm làm quá, giờ mới nhớ ra cần phải lấy vợ. Tao nói cho mà nghe, nó cao ráo, sáng sủa lắm, còn tốt tính nữa. Còn cháu tao, mày nhìn xem, khắp cái làng này có ai xinh xắn ngoan ngoãn hơn mày đâu.

Chàng trai tên Định, xem qua ảnh, có thể thấy anh là một người kiên nghị với đôi mắt sáng, nhưng chân mày hơi khắc khổ, chắc hẳn để có thành tựu như ngày hôm nay cũng không dễ dàng gì. Cô ruột rất thương hai chị em, chẳng có lý do gì đến lừa dối cháu. Mẹ của Định cũng về làng thăm nhà chúng tôi mấy lần, nếp sống khá giản dị, lại tốt bụng hay cười. Bà hay kể cho tôi và mẹ chuyện về Định lúc còn nhỏ rồi cười khúc khích:

- Thằng Định nhà bác bận quá, con thông cảm nha. Mấy hôm nữa được nghỉ phép, bác nhất định sẽ dắt nó đến đây.

Cả nhà tôi đều rất ưng gia đình đàng trai. Có cô ruột bảo đảm cho còn phải lo nghĩ gì. Mẹ tôi cứ tít mắt lại nghĩ đến cảnh con gái sắp đi lấy chồng, từ nay sẽ có người bầu bạn, có một gia đình nhỏ đầm ấm, không cần thui thủi một mình nữa.

Thế nhưng điều tôi không ngờ đến nhất đã xảy ra. Hôm ấy Định đến làng, hẹn tôi ra gặp mặt. Anh khác nhiều với trên ảnh, điển trai hơn, cười rất hiền, lại ngay ngại ngùng. Gặp tôi, mặt anh nhuốm đầy vẻ khó xử, liên tục nói xin lỗi:

- Anh thay mẹ xin lỗi em nhiều lắm. Thực ra anh... có một đời vợ rồi, trong nhà còn có hai cháu nhỏ nữa. Mẹ anh quen cô chú em, từ hồi nghe kể về hoàn cảnh nhà mình đã thích em lắm. Mà sợ em không chịu nên người lớn mới bàn nhau không nhắc đến chuyện này vội. Biết chuyện anh phải đến thông báo ngay.

Định nói rất gấp như sợ tôi sẽ không cho anh nói nốt:

-  Anh cũng muốn có một người vợ bầu bạn, nhưng ai đời lại đi lừa gạt em để... Sau này dù có thành được anh cũng chẳng còn mặt mũi nào mà nhìn em. Giờ xin lỗi đã muộn màng mất rồi, anh không biết làm thế nào mới bù đắp được cho em mới phải.

Tôi im lặng nghe hết lời người đàn ông nói, nhìn rõ cả sự ăn năn trên gương mặt anh. Chẳng hiểu cô hai nói dối vì điều gì, nhưng quả thực lần này cô đã đẩy tôi vào thế quá khó xử. Giờ xóm làng đều đã biết tôi có người mai mối cho, hai nhà còn mua quà qua lại thân thiết. Ngay cả mẹ cũng hồi hộp đợi con rể đến chơi nhà. Bà đã đợi ngày tôi lên xe hoa rất lâu rồi, có lẽ phải nhìn thấy con gái có chỗ dựa dẫm, bà mới có thể yên tâm được. Sức khỏe của mẹ ngày một yếu đi, chẳng biết có thể theo chân con cái được bao nhiêu năm.

Mẹ già như trái chín cây, giờ tôi mới thấy thấm thía, thương mẹ đến phát khóc.

Anh Định lại tiếp:

- Em muốn đánh muốn mắng... anh đều chịu hết. Em làm gì mà em cảm thấy dễ chịu hơn thì làm. Anh không muốn lừa gạt em...

- Giả sử tôi muốn đánh anh, anh cũng chịu hả?

Tôi nhìn chàng trai thật thà đang bối rối đến cuống cả lên, nửa đùa nửa thật mà hỏi. Anh nghiêm túc trả lời:

- Em cứ đánh đi, mắng đi, anh chịu hết. Anh biết rằng mình đã có một đời vợ, không xứng với em. Anh cũng hề nói lời này để em thương hại anh mà nhắm mắt đưa chân. Anh sẽ nói rõ với xóm làng, em có không cưới nữa thì anh đảm bảo chẳng ai nói vào nói ra em được.

Tôi hơi buồn rầu cúi đầu xuống, hoàn cảnh của tôi, có gì mà xứng với không xứng. Ở quê tầm tuổi này đã là gái lỡ thì, quanh năm đồng áng, bán buôn càng làm dáng vẻ con gái năm xưa già nua. Nhưng hoàn cảnh của anh khiến tôi lăn tăn là thật, ba lăm tuổi, một đời vợ, hai con riêng... Ai biết đằng sau mấy dòng tóm tắt ấy là phận đời và hoàn cảnh éo le nào, ai biết những tháng ngày sau này có dễ sống chung, hay lại vì "con anh, con tôi" mà cãi vã. Đời phụ nữ có bao nhiêu năm mà can đảm đánh cược.

Nhưng giờ mà thôi không cưới, mẹ tôi sẽ phải chịu đựng thế nào bây giờ? Rồi sẽ lại là những đêm tự trách buồn tủi vì liên lụy con gái, lo lắng tôi không có ai nâng giấc. Điều đó khiến tôi càng lo sợ hơn... Lại nhìn người đàn ông thành thật, tốt bụng trước mặt, tôi thở dài, hỏi rõ hoàn cảnh gia đình. Con mấy tuổi, sao mà vợ chồng bỏ nhau... Anh chân thành kể hết cả, con năm nay một đứa lên bảy, một đứa lên sáu. Hồi trước hai người học chung lớp đại học, anh bị lỡ dở vì bố mất nên nghỉ học sớm. Chị và anh vẫn cưới nhau, rồi anh chỉ là công nhân, chị đã thành giáo viên. Vị thế khác nhau dẫn tới cơm không lành, canh không ngọt, chỉ có hai năm đã ly hôn.

Tôi ngẫm lại hoàn cảnh của mình, nghĩ đến những tháng ngày rất dài. Ở tuổi này, tôi đã qua cái thời mơ mộng về tình yêu đầu đời lãng mạn. Nhiều khi, một gia đình có thể được ghép lại bởi những người hợp tính, hợp nết, sống cùng nhau, cùng vun vén. Có thể họ sẽ yêu nhau, có thể sống mà không yêu đến cuối đời. Đây là cách cuộc sống diễn ra, rất thực tế.

Tôi thắng thắn đề nghị:

- Thôi được rồi. Em nghĩ chúng ta nên tìm hiểu nhau thêm một thời gian nữa, nếu hợp nhau, vậy thì chúng ta cưới. Nhưng chuyện chồng vợ vẫn phải thành thật san sẻ với nhau, em không mong bị giấu điều gì nữa.

Định hơi ngỡ ngàng khi tôi bỏ qua mọi chuyện, thậm chí còn tiếp tục ngỏ ý tìm hiểu. Nhưng rồi ánh mắt anh ánh lên sự kiên định, hứa rằng nhất định sẽ cho tôi câu trả lời ổn thỏa.

Chúng tôi quen nhau hai tháng. Lúc nào anh rảnh là lại về thăm mẹ tôi, tay xách nách mang biết bao nhiêu đồ, tặng quà cho cả lũ nhỏ hay sang nhà tôi chơi. Bà con chòm xóm cứ cười khúc khích bảo cô con gái nhà bài Liên có anh rể mới tâm lý quá. Chỉ có tôi biết Định khá cục mịch, mỗi lúc cùng tôi đi dạo chỉ biết gãi đầu ngắm cây ngắm hoa, chứ chẳng có kinh nghiệm nào đáng kể cả. Nhưng riêng với người lớn thì anh cực kỳ biết lấy lòng. Anh kiên nhẫn kể chuyện cười cho mẹ tôi, cùng bà nói xấu mấy anh đồng nghiệp xấu tính trong công ty, kiên nhẫn dìu bà đi dạo quanh nhà, rồi hai bác cháu lại trồng hoa. Từ khi Định đến, căn nhà của chúng tôi dường như ấm áp hẳn lên. Song tạm thời tôi vẫn giấu mẹ về hoàn cảnh của anh. Nghĩa ghét Định ra mặt vì dám lừa chị gái mình. Cậu cứ dứ dứ đấm tay vào mặt Định, đe dọa:

- Anh mà không đối xử tốt với chị tôi, tôi cho anh đẹp mặt.

Nhưng thằng bé chỉ nói thế thôi, nó cũng nhìn ra Định là người tốt tính, nên mới không ngăn chị lại. Tôi cũng đã chắc chắn rằng Định là một người có thể gửi thân gửi phận, cuối năm ấy, chúng tôi lấy nhau, tôi lấy chồng lần đầu, anh tái hôn.

Thế nhưng mọi khó khăn cách trở, từ lúc ấy mới bắt đầu.