ktct 2
Hái - §¸p kinh tÕ chÝnh trÞ
C©u 33: Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH?
C©u 34: TÝnh tÊt yÕu vµ ®Æc ®iÓm cña thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
C©u 35: Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qóa ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
C©u 36: TÝnh tÊt yÕu cña sù ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh së h÷u vµ tån t¹i c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qóa ®é ë ViÖt Nam?
C©u 37: §Æc ®iÓm, vai trß c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qóa ®é ë ViÖt Nam?
C©u 38: TÝnh tÊt yÕu vµ t¸c dông cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸?
C©u 39: §Æc ®iÓm cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ vÊn ®Ò CNH - H§H ë ViÖt Nam?
C©u 40: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña CNH - H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
C©u 41: Nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan ®Ó CNH - H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
C©u 42: Kinh tÕ n«ng th«n lµ g×? Vai trß cña kinh tÕ n«ng th«n trong thêi kú qóa ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
C©u 43: CNH - H§H, n«ng th«n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
C©u 44: Néi dung ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n vµ x©y dùng n«ng th«n míi theo ®Þnh h¬íng XHCN?
C©u 45: ThÕ nµo lµ kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng? Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng ë ViÖt Nam?
C©u 46: §Æc ®iÓm kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam?
C©u 47: C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN ë ViÖt Nam?
C©u 48: Vai trß cña Nhµ n¬íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN ë ViÖt Nam vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ ®ã?
C©u 49: B¶n chÊt, chøc n¨ng vµ vai trß cña tµi chÝnh?
C©u 50: B¶n chÊt, chøc n¨ng vµ vai trß cña tÝn dông?
C©u 51: T¸c dông cña hÖ thèng Ng©n hµng, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Ng©n hµng Nhµ n¬íc vµ Ng©n hµng th¬¬ng m¹i?
C©u 52: ThÕ nµo lµ l¬u th«ng tiÒn tÖ? Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña l¬u th«ng tiÒn tÖ ë n¬íc ta hiÖn nay?
C©u 53: B¶n chÊt, vai trß cña lîi Ých kinh tÕ? Mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh tÕ c¸ nh©n, tËp thÓ vµ x• héi?
C©u 54: C¸c nguªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n trong thêi kú qóa ®é?
C©u 55: C¸c h×nh thøc thu thËp vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó tõng b¬íc thùc hiÖn c«ng b»ng x•
Tr¶ lêi kinh tÕ chÝnh trÞ
C©u 35: Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qóa ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n¬íc ta, nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n cÇn ®¬îc thùc hiÖn lµ:
* Ph¸t triÓn LLSX, coi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n¬íc lµ nhiÖm vô trung t©m cña c¶ thêi kú qu¸ ®é nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho CNXH.
Ngµy nay, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH ph¶i thÓ hiÖn ®¬îc nh÷ng thµnh tùu tiªn tiÕn nhÊt vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi... NhËn thøc ®óng ®¾n tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, chóng ta ®• tËp trung mäi lç lùc cè g¾ng cho sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n¬íc, nh»m kh¾c phôc sù tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi c¸c n-íc vµ khu vùc. V× vËy, trong nh÷ng n¨m tr¬íc m¾t, thùc hiÖn CNH-H§H, n«ng th«n lµ nhiÖm vô träng t©m. TËp trung ph¸t triÓn nguån lùc con ng¬êi - LLSX c¬ b¶n nhÊt cña ®Êt n¬íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
* X©y dùng tõng b¬íc quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh h¬íng XHCN:
X©y dùng hÖ thèng QHSX XHCN lu«n lµ mét nguyªn t¾c cña sù nghiÖp x©y dùng XHCN. §ång thêi, ph¶i tu©n thñ quy luËt QHSX ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX trong thêi kú qóa ®é. V× vËy, x©y dùng QHSX míi ®Þnh h¬íng CNXH ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu c©ï sau:
+ QHSX míi ®¬îc x©y dùng ph¶i dùa trªn kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn LLSX.
+ QHSX biÓu hiÖn trªn 3 mÆt: së h÷u TLSX; tæ chøc; qu¶n lý vµ ph©n phèi s¶n phÈm. V× vËy, QHSX ph¶i ®¬îc x©y dùng ®ång bé trªn c¶ 3 mÆt.
+ QHSX míi ph¶i thÓ hiÖn ®¬îc viÖc thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x• héi.
* Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ:
Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ang ®Æt ra cho chóng ta nh÷ng thêi c¬ vµ nh÷ng th¸ch thøc míi. §ã lµ, th©m nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Ó tranh thñ ®¬îc nguån vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n¬íc. Muèn vËy, ph¶i tõng b¬íc n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, tÝch cùc khai th¸c thÞ tr¬êng, tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, xö ký ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i víi ®éc lËp, tù chñ, tù lùc c¸nh sinh, b¶o vÖ an ninh kinh tÕ quèc gia.
* Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trªn lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, phøc t¹p. Nã ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ d©n téc trong ®iÒu kiÖn míi. §Ó giµnh thÊng lîi, chóng ta ph¶i cã nh÷ng chiÕn l¬îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x• héi ®óng ®¾n, tõ ®ã míi thùc hiÖn ®¬îc môc tiªu ®¬a ®Êt n¬íc ta v÷ng b¬íc tiÕn lªn con ®¬êng XHCN mµ §¶ng vµ B¸c Hå ®• lùa chän.
C©u 36: TÝnh tÊt yÕu cña sù ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh së h÷u vµ tån t¹i c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qóa ®é ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: 1. TÝnh tÊt yÕu cña sù ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh së h÷u.
* Së h÷u: lµ mét ph¹m trï kinh tÕ biÓu hiÖn c¸c quan hÖ gi÷a ng¬êi víi ng¬êi ®èi víi viÖc chiÕm h÷u cña c¸i vËt chÊt, tr¬íc hÕt lµ ®èi víi nh÷ng t¬ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu.
* Së h÷u TLSX quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, ph¬¬ng thøc qu¶n lý, ph©n phèi s¶n phÈm vµ c¬ chÕ ®iÒu tiÕt chóng. §Ó lµm râ ®iÒu nµy, cÇn ph©n tÝch nh÷ng lo¹i h×nh vµ h×nh thøc së h÷u ®ang ph¸t sinh, ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ vµ xu h¬íng, triÓn väng cña chóng.
* Trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam, cã 3 lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n, ®ã lµ: lo¹i h×nh c«ng h÷u, lo¹i h×nh t¬ h÷u vµ lo¹i h×nh së h÷u hçn hîp.
+ Mçi lo¹i h×nh së h÷u cã nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ cô thÓ kh¸c nhau.
+ Nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ cô thÓ lu«n lu«n biÕn ®éng linh ho¹t vµ ngµy cµng xuÊt hiÖn thªm nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ míi, phï hîp h¬n.
2. Sù tån t¹i c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam .
* ChÝnh sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh së h÷u vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ tån t¹i ®án xen víi nhau mµ h×nh thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu tæ chøc liªn doanh, liªn kÕt c¸c h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é hÕt søc phong phó trong thêi kú qóa ®é lªn CNXH.
* Sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ë n¬íc ta trong thêi kú qóa ®é lµ mét thùc thÓ kh¸ch quan. Bëi v×:
+ Mét sè thµnh phÇn kinh tÕ cña ph¬¬ng thøc s¶n xuÊt cò ®Ó l¹i (nh¬ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, kinh tÕ t¬ b¶n t¬ nh©n...) ®ang cã t¸c dông tèt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña LLSX.
+ Mét sè thµnh phÇn kinh tÕ míi ®¬îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¶i t¹o vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi nh¬ kinh tÕ Nhµ n¬íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t¬ b¶n Nhµ n¬íc; nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ nµy lµ nÒn t¶ng cña kinh tÕ XHCN.
* Sù tån t¹i kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ ®Æc tr¬ng c¬ b¶n cña thêi kú qu¸ ®é vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña LLSX. Bëi v×:
+ Sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, tøc lµ tån t¹i nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, nhiÒu ph¬¬ng thøc qu¶n lý phï hîp víi tr×nh ®é kh¸c nhau cña LLSX.
+ Sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng x• héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.
+ Sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®¸p øng ®¬îc lîi Ých kinh tÕ cña c¸c giai cÊp, tÇng líp x• héi, cã t¸c dông khai th¸c c¸c nguån lùc vµ tiÒm n¨ng cña ®Êt n¬íc nh¬: vån, lao ®éng, tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt n¬íc...
C©u 37: §Æc ®iÓm, vai trß c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qóa ®é ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: ViÖc x¸c ®Þnh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ n¬íc ta c¨n cø vµo tÝnh chÊt së h÷u cña QHSX. §¹i héi lÇn thø IX §¶ng ta ®• x¸c ®Þnh c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë n¬íc ta gåm:
+ Kinh tÕ Nhµ n¬íc
+ Kinh tÕ tËp thÓ
+ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ;
+ Kinh tÕ t¬ b¶n t¬ nh©n
+ Kinh tÕ t¬ b¶n Nhµ n¬íc
+ Kinh tÕ cã vèn ®Çu t¬ n¬íc ngoµi.
* Trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã ®Æc ®iÓm vµ vai trß riªng:
+ Kinh tÕ Nhµ n¬íc dùa trªn h×nh thøc së h÷u c«ng céng vÒ TLSX. Kinh tÕ Nhµ n¬íc bao gåm c¸c doanh nghiÖp Nhµ n¬íc nh¬ ®Êt ®ai, hÇm má, rõng, biÓn, ng©n s¸ch, c¸c quü dù tr÷ quèc gia, hÖ thèng b¶o hiÓm, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x• héi, phÇn vèn Nhµ n¬íc gãp vµo c¸c doanh nghiÖp thô«c c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
Kinh tÕ Nhµ n¬íc ph¶i v¬¬n lªn n¾m vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. NhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n¬íc ph¶i ®i ®Çu trong viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ®ång thêi lµ chç dùa ®Ó Nhµ n¬íc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt, qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ Nhµ n-íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ Kinh tÕ tËp thÓ dùa trªn h×nh thøc së h÷u tËp thÓ vÒ t¬ liÖu s¶n xuÊt (trõ ruéng ®Êt thuéc së h÷u Nhµ n¬íc). Kinh tÕ tËp thÓ bao gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng trong ®ã hîp t¸c x• lµ nßng cèt, liªn kÕt réng r•i ng¬êi lao ®éng, c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa kh«ng giíi h¹n quy m« linh vùc vµ ®Þa bµn. Kinh tÕ tËp thÓ ®¬îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù nguyªn, b×nh ®¼ng cïng cã lîi vµ qu¶n lý d©n chñ, thùc hiÖn ®óng luËt hîp t¸c x•.
+ Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ dùa trªn h×nh thøc tù së h÷u nhá vÒ TLSX vµ ho¹t ®éng dùa vµo søc lao ®éng cña tõng hé lµ chÝnh c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ cã thÓ tån t¹i ®éc l¹p, hoÆc tham gia c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ tËp thÓ, hai liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n¬íc d¬íi nhiÒu h×nh thøc.
+ Kinh tÕ t¬ b¶n t¬ nh©n dùa trªn h×nh thøc së h÷u t¬ nh©n t¬ b¶n chñ nghÜa vÒ TLSX vµ trªn c¬ së bãc lét søc lao ®éng lµm thuª. Kinh tÕ t¬ b¶n t¬ nh©n ®¬îc kinh doanh trong c¸c ngµnh nghÒ cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm Nhµ n¬íc t¹o m«i tr¬êng kinh doanh thuËn lîi cho thµnh phÇn kinh tÕ nµy b»ng luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch. XÐt vÒ l©u dµi cã thÓ h¬íng thµnh phÇn nµy ®i vµo kinh tÕ t¬ b¶n Nhµ n¬íc d¬íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau.
+ Kinh tÕ t¬ b¶n Nhµ n¬íc dùa trªn h×nh thøc së h÷u hçn hîp vÒ vèn gi÷a kinh tÕ Nhµ n¬íc víi kinh tÕ t¬ b¶n trong n¬íc vµ ngoµi n¬íc d¬íi c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh kinh tÕ t¬ b¶n Nhµ n¬íc cã kh¶ n¨ng to lín trong viÖc huy ®éng vèn c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý cña c¸c nhµ t¬ b¶n v× lîi Ých cña b¶n th©n hä còng nh¬ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n¬íc .
+ kinh tÕ cã vèn ®Çu t¬ n¬íc ngoµi dùa trªn h×nh thøc së h÷u 100% vèn cña n¬íc ngoµi. Nh¬ng chñ së h÷u kh«ng nhÊt thiÕt lµ nhµ t¬ b¶n. V× vËy, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t triÓn, c¶i thiÖn m«i tr-êng ph¸p lý vµ kinh tÕ ®Ó thu hót m¹nh vèn ®Çu t¬ n¬íc ngoµi, h¬íng vµo xuÊt khÈu, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ...
*C¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã mèi quan hÖ, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, ho¹t ®éng ®an xen víi nhau trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. Vai trß, tØ lÖ cuÈ mçi thµnh phÇn kinh tÕ phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l¬îng s¶n xuÊt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù ®ãng gãp cña chóng vµo viÖc ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ
C©u 38: TÝnh tÊt yÕu vµ t¸c dông cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸?
Tr¶ lêi: 1. Kh¸i niÖm
CNH-H§H ®¬îc §¶ng ta x¸c ®Þnh "lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ - x• héi, tõ sö dông lao ®éng mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng víi c«ng nghÖ, ph¬¬ng tiÖn, ph¬¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x• héi cao".
2. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc tiÕn hµnh CNH-H§H ë n¬íc ta.
* Mét x• héi ®i lªn tõ nÒn kinh tÕ l¹c hËu, muèn x©y dùng CNXH tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh CNH-H§H ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho chÕ ®é XHCN.
+ c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña mét x• héi lµ toµn bé hÖ thèng c¸c yÕu tè vËt chÊt cña LLSX x• héi, phï hîp víi tr×nh ®é kü thuËt (c«ng nghÖ) t¬¬ng øng mµ lùc l¬îng lao ®éng x• héi sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu x• héi.
+ C¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña CNXH lµ nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, cã tr×nh ®é x• héi ho¸ cao, dùa trªn tr×nh ®é khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®¬îc h×nh thµnh mét c¸ch cã kÕ ho¹ch vµ thèng trÞ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n
* TiÕn hµnh CNH-H§H lµ con ®¬êng ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña CNXH. §ã lµ qóa tr×nh mang tÝnh quy luËt, bëi v×: ngay sù qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNTB ®• cã c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña CNTB, nh¬ng ®ã míi lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt cã s½n. Muèn biÕn nã thµnh c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña CNXH, ph¶i tiÕn hµnh c¸c cuéc c¶i biÕn c¸ch m¹ng vÒ QHSX, tiÕp theo vËn dông vµ ph¸t triÓn cao h¬n nh÷ng thµn tùa khoa häc - c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ míi XHCN cã tr×nh ®é ca, s¾p xÕp l¹i nÒn c«ng nghiÖp TBCN mét c¸ch hîp lý, hiÖu qu¶ h¬n.
* §èi víi n¬íc ta, cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn ®i lªn CNXH, kh«ng qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN th× viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt, tiÕn hµnh CNH-H§H lµ tÊt yÕu vµ cÇn thiÕt. Bëi v×, c¬ së vËt chÊt - kü thuËt lµ ®iÒu kiÖn träng yÕu nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt cã liªn quan tíi sù ph¸t triÓn vÒ chÊt ®èi víi LLSX vµ n¨ng suÊt lao ®éng x• héi.
3. T¸c dông cña CNH-H§H
CNH-H§H cã t¸c dông rÊt to lín ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x• héi cña ®Êt n¬íc.
* T¹o ®iÒu kiÖn thay ®æi vÒ chÊt nÒn s¶n xuÊt x• héi, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, t¨ng søc chÕ ngù cña con ng¬êi ®èi víi thiªn nhiªn, t¨ng tr¬ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng.
* T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè t¨ng c¬êng vai trß kinh tÕ Nhµ n¬íc, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ®¶m b¶o cho Nhµ n¬íc cã søc m¹nh vËt chÊt cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu tiÕt, ®Þnh h¬íng nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng theo CNXH, b¶o ®¶m c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
* T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh, ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. T¨ng c¬êng lùc l¬îng vËt chÊt ®Ó ph¸t triÓn c¸c v¨n ho¸ - x• héi, cñng cè quèc phßng, an ninh, t¹o kh¶ n¨ng cho x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp d©n chñ. Trªn cë së ®ã, nÒn kinh tÕ cã thÓ chñ ®éng tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ.
nh¬ vËy, CNH-H§H lµ qu¸ tr×nh cã t¸c dông nhiÒu mÆt, lµ con ®¬êng ®Ó ph¸t triÓn LLSX, x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho CNXH, lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù th¾ng lîi cña CNXH ë mét n¬íc cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp nh¬ ë n¬íc ta. CNH-H§H sÏ tao ra ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x• héi trong thêi kú qóa ®é.
C©u 39: §Æc ®iÓm cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ vÊn ®Ò CNH - H§H ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi:
1.§Æc ®iÓm cña cuéc CM khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
* cuéc CM khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XX.Míi mÊy thËp niªn tr«i qua, nhÊt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cuéc CM khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®•lµm lªn sù thay ®æi to lín trªn nhiÒulÜnh vùc, lµm n¶y sinh vµ ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän hiÖn ®¹i.
+C«ng nghÖ ®iÒu khiÓn tù ®éng: Ngµy cµng ®¬îc ¸p dông réng r•i trong s¶n xuÊt. C¸c c«ng nghÖ øng dông vi ®iÖn tö - tin häc ®¬îc sö dông réng r•i trong viÖc chÕ t¹o ra R«bèt, thiÕt kÕ tù ®éng vµ ®iÒu khiÓn s¶n xuÊt tù ®éng b»ng m¸y tÝnh...
+C«ng nghÖ sinh häc: Cã nhiÒu ph¸t triÓn ®ét biÕn trªn nh÷ng thµnh tùu rùc rì cña sinh häc ph©n tö, vi sinh, c«ng nghÖ gien... nh¬ gi¶i m• b¶n ®å gien, nh©n b¶n v« tÝnh, sö dông c¸c c¬ thÓ sèng ®Ó biÕn ®æi c¸c c©y con, ph¸t triÓn vi sinh vËt... c«ng nghÖ sinh häc míi ®ang t¹o ra nh÷ng b¬íc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh y tÕ,n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp thùc phÈm, sinh th¸i, m«i tr¬êng...
+C«ng nghÖ vËt liÖu míi: VËt liÖu mèi lµ nh÷ng chÊt cã thµnh phÇn cÊu t¹o hay cÊu tróc vi m« míi, cã nh÷ng tÝnh chÊt tiªn tiÕn ¬u viÖt hoÆc chÊt l¬îng cao. §Æc biÖt lµ vËt liÖu p«lime, vËt liÖu gèm, vËt liÖu c«mpsit, vËt liÖu siªu dÉn, thÐp siªu dÎo, vËt liÖu cã cÊu tróc nano.
+C«ng nghÖ n¨ng l¬îng míi:Ngoµi nh÷ng n¨ng l¬îng truyÒn thèng (nhiÖt ®iÖn,thuû ®iÖn) Ngµy nay ®• vµ ®ang chuyÓn sang n¨ng l¬îng nguyªn tö lµ chñ yÕu vµ c¸c d¹ng n¨ng l¬¬ng "s¹ch" nh¬ n¨ng l-îng mÆt trêi.
+C«ng nghÖ hµng kh«ng -vò trô:Loµi ng¬êi ng¬êi ngµy cµng thÊy hµnh tinh cña m×nh lµ chËt hÑp, do ®ã ngµy cµng v¬¬n ra xa trong kho¶ng vò trô bao la ®Ó t×m hiÓu nghiªn cøu, chinh phôc vµ sö dông kho¶ng kh«ng vò trô ®ã.
*Nh÷ng méi dung trªn cã thÓ rót ra nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña cuéc CMKH -c«ng nghÖ hiÖn ®¹i:
+ cuéc CM khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ CM c«ng nghÖ ®• cã t¸c ®éng rÊt m¹nh mÏ, s©u s¾c ®Õn nÒn kinh tÕ TG vµ x• héi loµi ng¬êi, t¹o sù nh¶y vät trong LLSX. NÒn kinh tÕ TG b¬íc sang giai ®o¹n ph¸t triÓn míi kinh tÕ tri thøc, trong ®ã tri thøc, th«ng tin trë thµnh nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, KH c«ng nghÖ trë thµnh LLSX trùc tiÕp vµ quan träg hµng ®Çu.
+Thêi gian tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu KH ®Õn c«ng nghÖ vµ ®¬a s¶n phÈm ra thÞ tr¬êng ngµy cµng rót ng¾n. Phßng thÝ nghiÖm, c¬ quan KH ngoµi nghiªn cøu cßn mang c¶ chøc n¨ng s¶n xuÊt vµ kinh doanh, qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ diÔn ra cßn nhanh h¬n c¶ kh¶ n¨ng thÝch nghi cña con ng¬êi.
2.VÊn ®Ò CNH -H§H ë VN.
*Trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸, toµn cÇu ho¸ gia t¨ng nhanh chãng, KHCN ph¸t triÓn nh¬ vò b•o, nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh, ®Ó rót ng¾n qu¸ tr×nh CNH -H§H, ®ång thêi kÕt hîp søc m¹nh cña thêi ®¹i vµ søc m¹nh cña d©n téc. Cô thÓ lµ:
+CNH g¾n víi H§H.
+X©y dùng nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ TG, h¬íng m¹nh vÒ XK, thay thÕ NK = s¶n phÈm trong n¬íc, s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶;
+CNH, H§H lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã KT Nhµ n¬íc lµ chñ ®¹o.
+LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng¬êi lµ yªu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, t¨ng tr¬ëng kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn bé x• héi.
+KH -CN lµ ®éng lùc cña CNH, H§H, kÕt hîp CN trruyÒn thèng víi CN hiÖn ®¹i, tranh thñ ®i nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh, cÇn cã thÓ rót ng¾n thêi gian võa cã nh÷ng b¬íc ®i tuÇn tù, võa cã b¬íc nh¶y vät.
+LÊy hiÖu qu¶ KTXH lµm tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh ph¬¬ng ¸n ph¸t triÓn,l¬aj chän dù ¸n ®Çu t¬ vµo c«ng nghÖ.
+KÕt hîp KT víi quèc phßng, an ninh.
*§Ó lµm ®¬îc viÖc ®ã, chóng ta cÇn cã ®ñ n¨ng lùc trÝ tuÖ, cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, n¾m b¾t vµ lµm chñ c¸c tri thøc cña thêi ®¹i, chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ.Ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña m×nh ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc, thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp CNH, H§H ë n¬íc ta.
C©u 40: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña CNH - H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
Tr¶lêi:
CNH -H§H nÒn KT quèc d©n ë n¬íc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH cã nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y:
*Thùc hiÖn c«ng cuéc CM KH -CN ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho CNXH, ph¸t triÓn m¹nh mÏ LLSX:
Sau khi ®• kh¼ng ®Þnh CNH -H§H lµ nhiÖm vô trung t©m, §¶ng ta ®• chØ râ: Con ®¬êng CNH -H§H cña n¬íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian, võa cã nh÷g b¬íc tuÇn tù, võa cã b¬íc nh¶y vät. Ph¸t huy ®¬îc lîi thÕ cña ®Êt n¬íc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®Æc biÖt lµ CN th«ng tin vµ CN sinh häc, tranh thñ øng dông ngµy cµng nhiÒu h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu KH vµ CN.
Do vËy,CNH, H§H ph¶i g¾n víi cuéc CMKH -CN ®Ó XD c¬ së vËt chÊt -Kü thuËt cho CNXH, nh»m ph¸t triÓn m¹nh mÏ LLSX.
+øng dông nh÷ng thµnh tùu míi, tiÕn tiÕn vÒ KH -KT, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu...phôc vô ®¾c lùc cho viÖc CNH, H§H ®Êt n¬íc.
+Sö dông CN míi ph¶i g¾n víi gi¶i quyÕt viÖc lµm kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi CN hiÖn ®¹i.
+T¨ng c¬êng ®Çu t¬ cho ho¹t ®éng nghiªn c¬ó KH vµ CN.
+CÇn cã chÝnh s¸ch ¬u tiªn c¸c doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá, CN tiªn tiÕn, thu håi vèn nhanh, ®ång thêi chØ XD nh÷ng c«ng tr×nh cã quy m« lín khi thËt cÇn thiÕt vµ cã hiÖu qu¶.
*XD c¬ cÊu KT hîp lý vµ ph©n c«ng l¹i cã L§ x• héi:
+XD c¬ cÊu KT hîp lý:
+C¬ cÊu KT bao gåm c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng vµ cã cÊu thµnh phÇn. C¬ cÊu KT lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ KT gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc KT, gi÷a c¸c vïng KT. Trong hÖ thèng c¸c c¬ cÊu ®ã, c¬ cÊu ngµnh lµ quan träng nhÊt, bao gåm nh÷ng ngµnh giao th«ng vËn t¶i, XD c¬ b¶n vµ c¸c ngµnh trong lÜnh vùc ph©n phèi l¬u th«ng.
+C¬ cÊu KT hîp lý ph¶i ph¶n ¸nh ®óng yªu cÇu cña quy luËt kh¸ch quan, cho phÐp khai thøc cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n¬íc, tham gia vµo ph©n c«ng L§ vµ hîp t¸c quèc tÕ.
+ë n¬íc ta hiÖn nay, viÖc bè trÝ c¬ cÊu KT hîp lý lµ mét néi dung quan träng cña chiÕn l¬îc ph¸t triÓn KT -XH. Trong nh÷ng n¨m tr¬íc m¾t, cÇn tËp trung x©y dùng mét c¬ cÊu KT hîp lý theo h-íng ph¸t triÓn N«ng -L©m -Ng¬ nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. ®©y lµ nhiÖm vô träng t©m hµng ®Çu ®Ó æn ®Þnh t×nh h×nh KT -XH. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®i ®«i víi më réng KTdÞch vô, më réng s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng XK, th¨m dß,khai th¸c, chÕ biÕn dÇu khÝ...x©y dùng vµ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, trong ®ã ¬u tiªn ph¸t triÓn ®iÖn, giao th«ng, thuû lîi, th«ng tin liªn l¹c. Coi träng x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ vµ liªn kÕt gi÷a c¸c vïng, c¸c ®Þa ph¬¬ng, x©y dùng c¸c trung t©m KT cña c¸c vïng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ cÊu KT nhiÒu thµnh phÇn.
TiÕn hµnh ph©n c«ng l¹i L§ XH:
+Trong qu¸ tr×nh CNH, H§H tÊt yÕu ph¶i ph©n c«ng l¹i L§XH.
+Ph©n c«ng L§ lµ sù chuyªn m«n ho¸ L§, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh, trong néi bé tõng ngµnh vµ gi÷a c¸c vïng trong nÒn KT quèc d©n.
+Ph©n c«ng L§ x• héi cã t¸c dông rÊt to lín trong viÖc sö dông c¸c thµnh tùu cña cña cuéc CM KH-kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý.
C©u 41: Nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan ®Ó CNH - H§H nÒn kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: §Ó tiÕn hµnh CNH, H§H nÒn KT quèc d©n cã hiÖu qu¶ ph¶i cã nh÷ng tiÒn ®Ò sau:
*T¹o vèn cho CNH, H§H.
+®©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt. Cã hai nguån ®Ó tÝch luü vèn, ®ã lµ tÝch luü vèn tõ néi bé nÒn KT quèc d©n vµ tÝch luü vèn dùa vµo viÖn trî, vay nî n¬íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. Trong 2 nguån vèn,nguån vèn tÝch luü tõ néi bé nÒn KT quèc d©n, xÐt vÒ l©u dµi lµ nguån chñ yÕu, cã vai trß quyÕt ®Þnh.Nguån vèn tõ bªn ngoµi còng rÊt quan träng.
+TÝch luü vèn tõ néi bé nÒn KT ®¬îc thùc hiÖn trªn c¬ së hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Con ®¬êng co b¶n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tÝch luü vèn trong n¬íc lµ n¨ng suÊt L§XH trªn c¬ së øng dông tiÕn bé KH c«ng nghÖ.
+Nguån vèn bªn ngoµi ®¬îc huy ®éng tõ c¸c n¬íc trªn TG d¬íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: Vèn viÖn trî cña c¸c n¬íc, c¸c tæ chøc KT -XH; vèn vay ng¾n h¹n, dµi h¹n... biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó tËn dông, thu hót vèn bªn ngoµi lµ: ®Èy m¹nh më réng c¸c h×nh thøc quèc tÕ t¹o m«i tr¬êng ®Çu t¬ thuËn lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh n¬íc ngoµi, tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ.
*®µo t¹o nguån nh©n lùc cho CNH, H§H,
+Nguån nh©n lùc cho CNH, H§H ®ßi hái ph¶i cã nguån nh©n lùc vÒ sè l¬îng, ®¶m b¶o vÒ chÊt l-îng vµ cã tr×nh ®é cao. Do vËy, viÖc ®Çu t¬ cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹olµ mét trong nh÷ng h¬íng chÝnh cña ®Çu t¬ ph¸t triÓn.
+§i ®«i víi viÖc ®µo t¹o, båi d¬ìng nguån nh©n lùc ph¶i cã kÕ ho¹ch bè trÝ, sö dông tèt nguån nh©n lùc ®• qua ®µo t¹o, ph¸t huy ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng, së tr¬êng vµ nhiÖt t×nh lao ®éng s¸ng t¹o cña hä, ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt, chÊt l¬îng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp phÇn xøng ®¸ng vµo sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n¬íc.
* X©y dùng tiÒm lùc khoa häc, c«ng nghÖ theo yªu cÇu cña CNH-H§H:
+ Khoa häc- c«ng nghÖ ®¬îc x¸c ®Þnh lµ ®éng lùc cña CNH-H§H. V× thÕ, c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc-c«ng nghÖ cÇn ®¬îc xóc tiÕn m¹nh mÏ nh»m v¹ch ra nh÷ng ph¬¬ng h¬íng chÝnh x¸c cho viÖc lùa chän nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho CNXH.
+ Trong viÖc ph¸t triÓn nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ hiÖn nay, cÇn nghiªn cøu nh÷ng c«ng nghÖ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn cña n¬íc ta; ®ång thêi nghiªn cøu øng dông cã träng ®iÓm mét sè c«ng nghÖ hiÖn ®¹i thµnh nh÷ng ngµnh míi víi c«ng nghÖ cao h¬n c«ng nghÖ d©ï khÝ, ho¸ dÇu, ®iÖn tö, tin häc, sinh häc, vËt liÖu míi,...
* Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i:
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ xu h¬íng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ngµy cµng sau réng ®• vµ ®ang t¹o ra mèi liªn hÖ vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ d©n téc; ®ång thêi còng t¹o ra kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c n¬íc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nh¬ng ®©y míi chØ lµ kh¶ n¨ng, ®Ó kh¶ n¨ng nµy trë thµnh hiÖn thùc, chóng ta ph¶i cã mét ®¬êng lèi ®èi ngo¹i ®óng ®¾n, võa ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, kÕt hîp ®¬îc søc m¹nh cña d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i, võa ph¶i gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn d©n téc.
* T¨ng c¬êng sù l•nh ®¹o cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ n¬íc.
CNH-H§H ë n¬íc ta lµ mét qu¸ tr×nh ®Êu tranh gian khæ, phøc t¹p vµ l©u dµi. Song nh©n d©n ta, d¬íi sù l•nh ®¹o cña §¶ng , ®ang ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ nh»m cñng cè Nhµ n¬íc cña d©n, do d©n vµ vÞ d©n, thùc hiÖn d©n chñ réng r•i, n©ng cao n¨ng lùc l•nh ®¹o cña §¶ng, x©y dùng c¬¬ng lÜnh, chiÕn l¬îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x• héi. §©y lµ tiÒn ®Ò vµ còng lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng cho sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n¬íc.
C©u 42: Kinh tÕ n«ng th«n lµ g×? Vai trß cña kinh tÕ n«ng th«n trong thêi kú qóa ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: 1. Kinh tÕ n«ng th«n.
* Kinh tÕ n«ng th«n bao gåm: n«ng, l©m, ng¬ nghiÖp, cïng víi c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, c¸c ngµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c ngµnh th¬¬ng nghiÖp vµ dÞch vô.
* Kinh tÕ n«ng th«n cã néi dung rÊt réng, bao gåm c¸c ngµnh, lÜnh vùc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c bé phËn nµy cã quan hÖ vµ t¸c ®éng nhau. Cô thÓ lµ:
+ C¬ cÊu ngµnh nghÒ kinh tÕ n«ng th«n: n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng¬ nghiÖp ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ l¬îng thùc, thùc phÈm; c«ng nghiÖp g¾n víi n«ng, l©m, ng¬ nghiÖp vµ tr¬íc hÕt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn , c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp kh¸c c¸c lo¹i h×nh dÞch vô th¬¬ng nghiÖp.
+ C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ c«ng th«n: kinh tÕ Nhµ n¬íc hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶ së h÷u Nhµ n¬íc vÒ tµi nguyªn, ®Êt ®ai, sù t¸c ®éng tµi chÝnh cña Nhµ n¬íc... trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vÉn lµ thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß chñ ®¹o. Kinh tÕ tËp thÓ sÏ trë lªn ®a d¹ng h¬n, kh«ng nh÷ng chØ ph¸t triÓn trong n«ng nghiÖp, th¬¬ng nghiÖp, tÝn dông... Kinh tÕ hé gia ®×nh ch¬a tham gia hîp t¸c x• thuéc thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ cã tû träng kh¸ lín vµ chiÕm gi÷ vai trß quan träng. Kinh tÕ t¬ b¶n t¬ nh©n kinh tÕ Nhµ n¬íc tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nhiÒu ngµnh nghÒ, dÞch vô ë n«ng th«n, ®¬îc nhµ khuyÕn khÝch ph¸t huy t¸c dông.
+ Tr×nh ®é c«ng nghÖ kinh tÕ n«ng th«n: lµ sù kÕt hîp tæng thÓ tõ c«ng nghÖ truyÒn thèng cho ®Õn c«ng nghiÖp nöa hiÖn ®¹i, vÒ quy m« nhá vµ võa lµ thÝch hîp nhÊt.
+ C¬ cÊu x• héi - giai cÊp: qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n lµ qóa tr×nh ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x• héi, dÉn ®Õn sù biÕn ®æi vÒ c©u cÊu x• héi vµ giai cÊp.
2. Vai trß cña kinh tÕ n«ng th«n trong thêi kú qu¸ ®é.
ë n¬íc ta hiÖn nay, kinh tÕ n«ng th«n vÉn gi÷ vÞ trÝ, vai trß quan träng lµ v×:
* Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ n«ng th«n sÏ gãp phÇn t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng ®Î tiÕn hµnh th¾ng lîi CNH-H§H.
* Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ n«ng th«n sÏ gãp phÇn thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh CNH-H§H ngay t¹i khu vùc n«ng th«n víi trªn 70% d©n c¬ sinh sèng.
* Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ n«ng th«n sÏ gãp phÇn to lín trong viÖc b¶o vÖ vµ sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ b¶o vÖ m«i tr¬êng sinh th¸i.
* Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ n«ng th«n sÏ t¹o ra c¬ së vËt chÊt cho sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ ë n«ng th«n.
* Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ n«ng th«n sÏ gãp phÇn quyÕt ®Þnh sù th¾ng lîi cña CNXH ë n«ng th«n nãi riªng vµ ®Êt n¬íc nãi chung.
* Kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn sÏ t¹o ®¬îc c«ng ¨n viÖc lµm cho lao ®éng t¹i n«ng th«n, h¹n chÕ ®¬îc lµn sãng lao ®éng d¬ thõa trµn vµo thµnh phè, gãp phÇn quan träng vµo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ - x• héi ë n«ng th«n còng nh¬ c¶ n¬íc.
C©u 43: CNH - H§H, n«ng th«n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: * CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n: lµ qóa tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo ®Þnh h¬íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, hiÖn ®¹i; g¾n n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, cho phÐp ph¸t huy cã hiÖu qu¶ cao mäi nguån lùc vµ lîi thÕ cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, më réng giao l¬u trong n¬íc vµ quèc tÕ, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x• héi trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n; x©y dùng n«ng th«n míi giµu cã, c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh vµ x• héi chñ nghÜa. Thùc chÊt cña CNH-H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ qóa tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n theo h¬íng tiÕn bé vÒ kinh tÕ - x• héi ®¹t tr×nh ®é cña mét n¬íc c«ng nghiÖp.
* CNH-H§H, n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë n¬íc ta lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt, lµ néi dung cÊp b¸ch hiÖn nay v×:
+ N«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n lµ vÊn ®Ò cã vÞ trÝ chiÕn l¬îc, cã vai trß to lín trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n¬íc;
+ Ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng tù cung tù cÊp, ®Èy m¹nh ®¬îc ph©n c«ng lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp cho ng¬êi lao ®éng.
+ Kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vÉn cßn nhiÒu mÆt kÐm, g©y khã kh¨n, trë ng¹i lín cho CNH-H§H, ®ßi hái ph¶i ®¬îc kh¾c phôc, gi¶i quyÕt;
+ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®Ó xo¸ dÇn kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®¬a n«ng th«n tiÕn lªn con ®¬êng v¨n minh, h¹nh phóc.
VÒ quan ®iÓm vµ môc tiªu cña CNH-H§Hµ Néi n«ng nghiÖp,n«ng th«n, cÇn ®¬îc chØ ®¹o vµ thèng nhÊt nh¬ sau:
* VÒ quan ®iÓm:
+ CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i t¹o ra mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ ®a d¹ng vµ phong phó;
+ CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i ¬u tiªn ph¸t triÓn LLSX; chó träng ph¸t huy nguån lùc con ng¬êi, øng dông réng r•i thµnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thóc ®Èy chuûen dÞch c¬ cÊu kinh tÕ;
+ CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i dùa vµo näi lùc lµ chÝnh, ®ång thêi tranh thñ tèi ®a nguån lùc tõ bªn ngoµi, ph¸t huy tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ;
+ CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ x• héi nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo;
+ CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i g¾n víi x©y dùng tiÒm lùc quèc phßng toµn d©n vµ thÕ trËn an ninh nh©n d©n.
* VÒ môc tiªu, môc tiªu tæng qu¸t vµ l©u dµi cña CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ:
+ X©y dùng mét nÒn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, cã n¨ng suÊt, chÊt l-îng, vµ søc c¹nh tranh cao trªn c¬ së øng dông c¸c thµnh t¬u khoa häc - c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®¸p øng nhu cÇu trong n¬íc vµ quèc xuÊt khÈu;
+ X©y dùng n«ng th«n ngµy cµng giµu ®Ñp, d©n chñ, c«ng b»ng v¨n minh, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, QHSX phï hîp, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x• héi ph¸t triÓn ngµy cµng hiÖn ®¹i.
* N«i dông c¬ b¶n cña CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n:
+ Ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ®a d¹ng, x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt trªn quy m« lín vµ tõng b¬íc ®¬îc H§H, ®¸p øng ®¬îc yªu cÇu cña thÞ tr¬êng strong n¬íc vµ xuÊt khÈu;
+ Thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh H§H n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, tr¬íc m¾t cÇn tËp trung vµo thuû lîi ho¸,c¬ giíi hãa, ®iÒu khÝ ho¸, ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n, ph¸t triÓn y tÕ, gi¸o dôc, v¨n ho¸ vµ khoa häc c«ng nghÖ;
+ Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n, t¹o viÖc lµm,t¨ng thu nhËp lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt hiÖn nay;
+ Ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ë n«ng th«n nh¬: thuû n«ng, thó y,dÞch vô cung øng vËt t¬...
+ X©y dùng n«ng th«n míi v¨n minh, h¹nh phóc vµ tiÕn bé.
C©u 44: Néi dung ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n vµ x©y dùng n«ng th«n míi theo ®Þnh h¬íng XHCN?
Tr¶ lêi: Trong nhiÒu n¨m qua, §¶ng vµ Nhµ n¬íc ta ®• cã nhiÒu chñ tr¬¬ng, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n theo h¬íng s¶n xuÊt hµng ho¸.Nh÷ng chñ tr¬¬ng vµ chÝnh s¸ch ®ã ®¬îc thÓ hiÖn nh¬ sau:
* ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ kinh tÕ n«ng th«n theo kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN:
+ C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n: lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau lµm tiÒn ®Ò cho nhau ph¸t triÓn.
+ C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n cã vai trß to lín, ¶nh h¬ëng chi phèi mäi ®êi sèng vËt chÊt vµ t×nh thÇn ë n«ng th«n. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n hîp lý sÏ quyÕt ®Þnh viÖc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ tèi ¬u tµi nguyªn, ®Êt ®ai, søc lao ®éng...
+ C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n n¬íc ta tuy ®• cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh , nh¬ng nh×n chung sù chuyÓn dÞch cßn chËm. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n vÉn ch¬a tho¸t khái t×nh tr¹ng ®éc canh, tù cÊp, tù tóc. C¸c ngµnh n«ng, l©m, ng¬ nghiÖp vÉn ph¸t triÓn t¸ch rêi, thiÕu sù kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau; ch¬a g¾n kÕt c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n víi CNH-H§H. Trong kinh tÕ n«ng th«n, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÞch vô ch¬a ®¬îc ®Çu t¬ tho¶ ®¸ng.
* Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë n«ng th«n víi c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn:
+ VÒ kinh tÕ Nhµ n¬íc, trong c¬ chÕ cò, bé phËn kinh tÕ nµy ho¹t ®éng mang nÆng tÝnh bao cÊp, kÐm hiÖu qu¶. ChuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr¬êng, mét sè doanh nghiÖp n«ng nghiÖp Nhµ n¬íc ®• ph¸t triÓn kh¸. Do vËy, ®Ó kinh tÕ Nhµ n¬íc ë n«ng th«n ph¸t triÓn cÇn ph¶i cñng cè, s¾p xÕp vµ t¨ng c-êng tÝnh ®éc lËp, tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ Nhµ n¬íc trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn lîi Ých kinh tÕ cña ng¬êi lao ®éng. X¸c ®Þnh quyÒn tù chñ kinh doanh cña ng¬êi lao ®éng vµ c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµm dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra gióp cho hé gia ®×nh tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh.
+ VÒ kinh tÕ tËp thÓ, mµ nßng cèt lµ hîp t¸c x•, ®¬îc tæ chøc theo nguyªn t¾c tù t¾c, tù nguyÖn trong n«ng, l©m, ng¬ nghiÖp vµ c¸c ngµnh nghÒ dÞch vô kh¸c, trªn c¬ së liªn kÕt gãp vèn, gãp søc ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Trong m« h×nh hîp t¸c x• kiÓu cò kh«ng cßn phï hîp n÷a, cÇn thóc ®Èy sù ra ®êi cña hîp t¸c x¸c kiÓu míi. Ph¬¬ng thøc ho¹t ®éng cña hîp t¸c x• kiÓu míi chñ yÕu lµm dÞch vô cho kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n hoÆc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thùc sù cã hiÖu qu¶.
+ VÒ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ë n«ng th«n lµ kinh tÕ hé gia ®×nh kh«ng tham gia hîp t¸c x•, mµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu dùa vµo vèn vµ søc lao ®éng cña b¶n th©n. Xu h¬íng ph¸t triÓn chung cña kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ chuyÓn lªn hîp t¸c x• kiÓu míi víi nhiÒu h×nh thøc vµ møc ®é kh¸c nhau, ®Æc biÖt chó träng h×nh thøc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng tr¹i vµ trang tr¹i.
+ VÒ kinh tÕ t¬ b¶n t¬ nh©n vµ kinh tÕ t¬ b¶n Nhµ n¬íc, víi h×nh thøc nµy míi chØ b¾t ®Çu ph¸t triÓn ë n«ng th«n. V× thÕ, trong thêi gian tíi, cÇn khuyÕn khÝch vµ ®Þnh h¬íng ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ nµy, ®ång thêi, t¹o ®iÒu kiÖn cho t¬ nh©n trong n¬íc vµ c¸c nhµ ®Çu t¬ n¬íc ngoµi bá vèn vµo ®Çu t¬ kinh doanh trong n«ng nghiÖp.
* Ng¨n chÆn sù xung ®ét lîi Ých trong néi bé n«ng th«n, gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ:
Trong qu¸ tr×nh CNH-H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ x©y dùng n«ng th«n míi, tÊt yÕu c¬ cÊu x• héi - giai cÊp ë n«ng th«n cã sù biÕn ®æi. C¬ cÊu x• héi giai cÊp thuÇn n«ng bÞ ph¸ vì, c¬ cÊu x• héi míi xuÊt hiÖn gåm nhiÒu tÇng líp x• héi kh¸c nhau. Tõ ®ã dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ giµu - nghÌo, ph©n ho¸ vÒ lîi Ých kinh tÕ, cïng víi kh¶ n¨ng xung ®ét vÒ lîi Ých kinh tÕ. §Ó th¶o gì kÞp thêi nh÷ng xung ®ét vµ ®èi kh¸ng vÒ lîi Ých trong n«ng th«n, gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, cÇn ph¶i cã nh÷ng bÞªn ph¸p ®Æc biÖt vÒ kinh tÕ, nhÊt lµ chÝnh s¸ch ph©n phèi, chÝnh s¸ch x• héi n«ng th«n, sao cho mäi ng¬êi ®Òu ®¬îc h¬ëng nh÷ng thµnh tùu cña sù ph¸t triÓn.
C©u 45: ThÕ nµo lµ kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng? Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: Kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ tr¬êng.
* Kinh tÕ hµng ho¸: lµ mét s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn LLSX cña x• héi loµi ng¬êi khi tÝch chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ phæ biÕn trong x• héi. Nã xuÊt hiÖn vµ tån t¹i trong nhiÒu PTSX x• héi vµ ®Õn tr×nh ®é cao th× trë thµnh kinh tÕ thÞ tr¬êng.
* Kinh tÕ thÞ tr¬êng: lµ m« h×nh kinh tÕ mµ ë ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®¬îc thùc hiÖn trªn thÞ tr¬êng, th«ng qua qóa tr×nh trao ®æi, mua b¸n. Trong kinh tÕ thÞ tr¬êng, c¸c quy luËt c¬ b¶n cña thÞ tr¬êng ph¸t huy t¸c dông trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt x• héi. Quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ph¸t triÓn ë mét tr×nh ®é cao sÏ ®¹t ®Õn kinh tÕ thÞ tr¬êng. Kinh tÕ thÞ tr¬êng lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸, dùa trªn sù ph¸t triÓn cña LLSX ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh.
2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng ë ViÖt Nam
* Trong thêi kú qu¸ ®é ë n¬íc ta, nh÷ng ®iÒu kiÖn chung ®Ó kinh tÕ hµng ho¸ xuÊt hiÖn vÉn cßn tån t¹i. Do ®ã, sù tån t¹i kinh tÕ hµng ho¸ ë n¬íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Nh÷ng ®iÒu kiÖn chung ®Ó kinh tÕ hµng ho¸ xuÊt hiÖn vµ tån t¹i lµ:
+ Ph©n c«ng lao ®éng x• héi lµ c¬ së tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vÉn tån t¹i vµ ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn vÒ chiÒu s©u.
+ Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, t¹o nªn sù t¸ch biÖt kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, còng lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng ë n¬íc ta.
*Trong thêi kú qóa ®é ë n¬íc ta, muèn ph¸t triÓn m¹nh mÏ LLSX th× ph¶i x• héi ho¸, chuyªn m«n ho¸ lao ®éng. Qu¸ tr×nh Êy diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi trong mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng. Bëi v× :
+ChØ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng míi lµm cho nÒn kinh tÕ n¬íc ta ph¸t triÓn n¨ng ®éng ;
+Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng lµ phï hîp víi sù ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt x• héi, còng cã nghÜa lµ s¶n phÈm x• héi ngµy cµng phong phó, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña mäi ng¬êi;
+Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®ßi hái ph¶i ®µo t¹o ngµy cµng nhiÒu c¸n bé qu¶n lý vµ lao ®éng cã tr×nh ®é cao;
+Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng luËt ph¸p ®ång bé vµ sù qu¶n lý chÆt chÏ cña nhµ n¬íc.
+Nh¬ vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®èi víi n¬íc ta lµ mét tÊt yÕu lÞch sö, lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch cña qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Thùc tÕ trong thêi gian võa qua, viÖc chuyÓn sang m« h×nh kinh tÕ thÞ tr¬êng lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ hîp quy luËt. Nhê ®ã, kinh tÕ ë n¬íc ta ph¸t triÓn vµ t¨ng tr¬ëng kh¸ cao. B¬íc ®Çu khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng trong n¬íc, thu hót nguån vèn ®Çu t¬ n¬íc ngoµi ®Ó x©y dùng hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ x• héi, ®êi sèng cña nh©n d©n ®¬îc c¶i thiÖn.
C©u 46: §Æc ®iÓm kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng trong thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: §Æc ®iÓm kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng trong thêi kú qu¸ ®é ë n¬íc ta hiÖn nay lµ:
* NÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng cßn ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn:
§Æc ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ë n¬íc ta biÓu hiÖn trªn c¸c mÆt:
+ KÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ x• héi ë tr×nh ®é thÊp, lao ®éng thñ c«ng vÉn chiÕm tû tränglín trong tæng sè lao ®éng x• héi.
+ C¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi vµ kÐm hiÖu qu¶. C¬ cÊu kinh tÕ ë n¬íc ta mang nÆng ®Æc tr¬ng cña mét c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp.
+ Chóng ta ch¬a cã thÞ tr¬êng theo nghÜa ®Çy ®ñ cña nã.
+ Thu thËp quèc d©n vµ thu thËp ®Çu ng¬êi thÊp, do ®ã søc mua h¹n chÕ , tû suÊt hµng ho¸ ch¬a cao.
+ §éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ cã tr×nh ®é cao Ýt, ch¬a ®¸p øng ®¬îc yªu cÇu to lín cña nÒn kinh tÕ.
+ HÖ thèng luËt ph¸p vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña Nhµ n¬íc cßn h¹n chÕ.
§Æc ®iÓm nªu trªn ®ßi hái chóng ta ph¶i v¬¬n lªn ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ c¶ vÒ sè l¬îng vµ chÊt l¬îng, còng nh¬ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i s¶n phÈm, ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr¬êng trong n-íc vµ thÕ giíi.
* NÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ Nhµ n¬íc gi÷ vai trß chñ ®¹o:
+ C¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt vµ l¬u th«ng hµng ho¸, dùa trªn c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ TLSX, c¹nh tranh, hîp t¸c, liªn kÕt vµ ®án xen víi nhau. Mçi ®¬n vÞ kinh tÕ lµ mæt chñ thÓ ®éc lËp, tù chñ vµ tÊt c¶ ®Òu b×nh ®¼ng tr¬íc ph¸p luËt.
+ Trong thêi kú qu¸ ®é, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tuy cã kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt kinh tÕ nh¬ng ®Òu lµ bé phËn cña mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. Tuy nhiªn, mçi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c nhau nªn cã nh÷ng m©u thuÉn khiÕn cho nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ë n¬íc ta cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn theo h¬íng kh¸c nhau. V× vËy, mét mÆt, Nhµ n¬íc ta khuyÕn khÝch sù lµm giµu chÝnh ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ; mÆt kh¸c, ph¶i kÕt hîp sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó ng¨n chÆn vµ h¹n chÕ khuynh h¬íng tù ph¸t tiªu cùc cña hä. §Ó thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy, Nhµ n¬íc ph¶i quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè, ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ n-íc, gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nµy.
* NÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ph¸t triÓn theo c¬ cÊu kinh tÕ "më":
Më réng quan hÖ kinh tÕ ra thÞ tr¬êng thÕ giíi lµ xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng ë n¬íc ta hiÖn nay cÇn ®¬îc thùc hiÖn theo nh÷ng ®Þnh h¬íng lín nh¬:
+ §a d¹ng ho¸, ®a ph¬¬ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ víi mäi quèc gia, mäi tæ chøc kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi.
+ Ph¸t huy cao ®é néi lùc, tranh thñ tèi ®a lîi thÕ so s¸nh trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cho tõng giai ®o¹n lÞch sö, phôc vô ®¾c lùc sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n¬íc.
* NÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ph¸t triÓn theo ®Þnh h¬íng XHCN d¬íi sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n¬íc.
§©y lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ë n¬íc ta. Nã kh¸c biÖt víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ TBCN. Nã còng kh¸c víi nÒn kinh tÕ hiÖn vËt trong thêi kú thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu, bao cÊp. Bëi v×:
+ NÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng mµ chóng ta ph¸t triÓn võa chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr¬êng, võa chÞu sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n¬íc XHCN.
+ Sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng cña Nhµ n¬íc ta lµ v× lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng, v× môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ CNXH.
C©u 47: C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN ë ViÖt Nam?
Tr¶ lêi: §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN, chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång bé nhiÒu gi¶i ph¸p:
* Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn:
NhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi sù ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh së h÷u lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ thÞ tr¬êng ph¸t triÓn. V× vËy:
+ CÇn ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ cña kinh tÕ Nhµ n¬íc vµ kinh tÕ tËp thÓ, ®Ó kinh tÕ Nhµ n¬íc v¬¬n lªn ®ãng vai trß chñ ®¹o, cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ KhuyÕn khÝch vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n.
* Më réng ph©n c«ng lao ®éng x• héi nh»m ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr¬êng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng kinh doanh kh«ng ®óng víi ph¸p luËt. Tr¬íc m¾t, cµn tËp trung më réng quan hÖ hîp t¸c víi n¬íc ngoµi nh»m g¾n ph©n c«ng lao ®éng trong n¬íc víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
+ TiÕp tôc ph¸t triÓn thÞ tr¬êng hµng ho¸, dÞch vô, thÞ tr¬êng søc lao ®éng, thÞ tr¬êng vèn, thÞ tr¬êng c«ng nghÖ, thÞ tr¬êng chøng kho¸n...
* Ph¸t triÓn c«ng t¸c nghiªn cøu, øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Èy m¹nh CNH-H§H.
§Ó ®øng v÷ng trong c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¸t triÓn c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ øng dông khoa häc - c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn vËy, c¸c c¬ së s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i th¬êng xuyªn ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kü thuËt, øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l¬îng tèt, gi¸ thµnh h¹, mÉu m• vµ chñng lo¹i phong phó.
* Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶:
+ Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ gi÷ v÷ng sù l•nh ®¹o cña §¶ng, vai trß qu¶n lý cña Nhµ n¬íc vµ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. Nhµ n¬íc cÇn h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt sù can thiÖp trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, lµm tèt chøc n¨ng t¹o m«i tr¬êng, dÉn d¾t, hç trî nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp.
+ HÖ thèng ph¸t triÓn ®ång bé lµ c«ng cô quan träng ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn.
+ §èi míi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶ nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn.
* X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸c nhµ kinh doanh giái:
+HÖ thèng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« ph¶i ®¬îc kiÖn toµn phï hîp víi nhu cÇu kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h-íng XHCN.
+ §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸c nhµ kinh doanh giái ph¶i phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi kú míi. §éi ngò nµy ph¶i cã n¨ng lùc chuyªn m«n giái, ®¸p øng ®¬îc yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr¬êng.
* Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cã lîi Ých cho ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN:
Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ lµ ®a ph¬¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i trªn nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. C¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, thu hót réng r•i nguån vèn vµ ®Çu t¬ n¬íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.
C©u 48: Vai trß cña Nhµ n¬íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN ë ViÖt Nam vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ ®ã?
Tr¶ lêi: 1. Vai trß cña Nhµ n¬íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng XHCN ë ViÖt Nam
Nhµ n¬íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN ë n¬íc ta lµ Nhµ n¬íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n, cã nhiÖm vô qu¶n lý ®Êt n¬íc vÒ mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ, x• héi. Vai trß cña Nhµ n¬íc ®¬îc thùc hiÖn chñ yÕu ë nh÷ng ®iÓm sau:
* Th«ng qua t¸c ®éng ®èi víi nÒn kinh tÕ, Nhµ n¬íc, mét mÆt kiÓm so¸t vµ hç trî sù ph¸t triÓn cña b¶n th©n nÒn kinh tÕ, mÆt kh¸c ®iÒu chØnh c¬ cÊu vµ thóc ®Èy tiÕn bé x• héi.
* C¬ chÕ t¸c ®éng cña Nhµ n¬íc vµo nÒn kinh tÕ víi t¬ c¸ch lµ:
+ Ng¬êi lËp kÕ ho¹ch, Nhµ n¬íc t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp vµo ph¬¬ng h¬íng ®Çu t¬ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, coi thÞ tr¬êng lµ kÕ ho¹ch ho¸ cÊp vÜ m« cña Nhµ n¬íc.
+Ng¬êi ®iÒu chØnh, Nhµ n¬íc t¸c ®éng vµo c¶ hai lÜnh vùc lµ kinh tÕ vµ x• héi.
+ Ng¬êi ®Çu t¬ kinh doanh, Nhµ n¬íc trùc tiÕp tham gia vµo kinh doanh trong mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng, b¶o ®¶m ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng.
* §Æc ®iÓm vÒ sù qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ë n¬íc ta lµ:
+ VÒ chÝnh trÞ, cã §¶ng l•nh ®¹o vµ Nhµ n¬íc lµ Nhµ n¬íc ph¸p quyÒn XHCN;
+ VÒ kinh tÕ, nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ Nhµ n¬íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ Nhµ n¬íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ lµ nÒn t¶ng cña nÒn kinh tÕ;
+ VÒ môc tiªu, Nhµ n¬íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng nh»m gi¶i phãng ng¬êi lao ®éng khái ¸p bøc bãc lét, mang l¹i cho hä mét cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc.
2. C¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN
* Sö dông c«ng cô kÕ ho¹ch trong khung khæ thÓ chÕ thÞ tr¬êng ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ. §©y lµ sù vËn dông quy luËt ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch ®Ó ®iÒu tiÕt t¸c ®éng cña c¸c quy luËt thÞ tr¬êng.
* Sö dông kinh tÕ Nhµ n¬íc vµ kinh tÕ tËp thÓ ®Ó ®Þnh h¬íng, dÉn d¾t nÒn kinh tÕ. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã vai trß më ®¬êng vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng nhanh vµ l©u dµi cña nÒn kinh tÕ.
* X©y dùng vµ sö dông hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé nh»m ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t triÓn theo nguyªn t¾c thÞ tr¬êng vµ ®Þnh h¬íng XHCN.
* Sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh, chñ yÕu lµ thu, chi ng©n s¸ch Nhµ n¬íc. ChÝnh s¸ch thuÕ ph¶i phï hîp, t¹o ®iÒu kiÖn vµ kÝch thÝch ®Çu t¬ ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. Ng©n s¸ch Nhµ n¬íc lµ c«ng cô rÊt quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn môc tiªu t¨ng tr¬ëng vµ c«ng b»ng x• héi.
* Sö dông c¸c c«ng cô tiÒn tÖ: b»ng c«ng cô tiÒn tÖ nh¬ l•i suÊt, t¨ng gi¸, dù tr÷ b¾t buéc, mua b¸n tr¸i phiÕu, Nhµ n¬íc cã thÓ th¾t chÆt hay níi láng cung øng tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ theo c¸c môc tiªu vÜ m« ®• ®Þnh.
* Sö dông c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®èi ngo¹i: Nhµ n¬íc sö dông nhiÒu c«ng cô, trong ®ã chñ yÕu lµ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, h¹n ng¹ch (quota), tû gi¸ hèi ®o¸i, b¶o ®¶m tÝn dông xuÊt khÈu, trî cÊp xuÊt khÈu, v.v... Th«ng qua c¸c c«ng cô nµy, Nhµ n¬íc cã thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®ång thêi b¶o hé mét c¸ch hîp lý nÒn s¶n xuÊt néi ®Þa, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam...
C©u 49: B¶n chÊt, chøc n¨ng vµ vai trß cña tµi chÝnh?
Tr¶ lêi: 1. Kh¸i niÖm tµi chÝnh
Tµi chÝnh: lµ hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ trong lÜnh vùc ph©n phèi, biÓu hiÖn ë viÖc h×nh thµnh, ph©n phèi vµ sö dông mét c¸ch cã kÕ ho¹ch c¸c quü tiÒn tÖ tËp trung vµ kh«ng tËp trung trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh»m ®¶m b¶o ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
2. B¶n chÊt cña tµi chÝnh
B¶n chÊt cña tµi chÝnh trong thêi kú qu¸ ®é ë n¬íc ta ®¬îc biÓu hiÖn th«ng qua c¸c nhãm quan hÖ sau ®©y:
* Nhãm c¸c quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc x• héi, d©n c¬ víi Nhµ n¬íc. Nhãm quan hÖ nµy ph¶n ¸nh qóa tr×nh tËp trung cña c¶ d¬íi h×nh thøc tiÒn tÖ, ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng cña Nhµ n¬íc.
* Nhãm c¸c quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc x• héi, d©n c¬ víi hÖ thèng Ng©n hµng. HÖ thèng Ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông Nhµ n¬íc trong thêi kú qóa ®é sÏ t¹o ®µ cho viÖc ph¸t triÓn m¹nh mèi quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc x• héi vµ d©n c¬ víi Ng©n hµng.
* Nhãm c¸c quan hÖ tµi chÝnh gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi nhau trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng ®Þnh h-íng CHXN. C¸c quan hÖ nµy ngµy cµng ®¬îc sö dông nh»m ph¸t huy tèi ®a mäi nguån lùc tµi chÝnh trong x• héi.
* Nhãm c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong néi bé mçi chñ thÓ (doanh nghiÖp, tæ chøc x• héi, d©n c¬...). BiÓu hiÖn cña c¸c quan hÖ nµy lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña mçi tæ chøc.
Nh¬ vËy, b¶n chÊt cña tµi chÝnh trong thåi kú qu¸ ®é ë n¬íc ta ®¬îc biÓu hiÖn ë b¶n chÊt cña Nhµ n¬íc vµ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸.
3. Chøc n¨ng cña tµi chÝnh
* Tµi chÝnh cã hai chøc n¨ng c¬ b¶n lµ ph©n phèi vµ gi¸m ®èc.
+ Chøc n¨ng ph©n phèi cña tµi chÝnh: lµ sù ph©n phèi tæng s¶n phÈm quèc d©n (GNP) theo nh÷ng tû lÖ vµ xu h¬íng nhÊt ®Þnh cho tÝch luü vµ tiªu dïng, nh»m tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tho¶ m•n c¸c nhu cÇu cña Nhµ n¬íc, x• héi vµ c¸ nh©n. Ph©n phèi cña tµi chÝnh kh«ng ®¬n thuÇn lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi c¸c kÕt qu¶ ë ®Çu ra cña s¶n xuÊt mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ huy ®éng vµ thu hót mäi nguån vèn trong n¬íc vµ ngoµi n¬íc ®Ó ph©n phèi cho ®Çu t¬ ph¸t triÓn kinh tÕ
+ Chøc n¨ng gi¸m ®èc cña tµi chÝnh. BiÓu hiÖn ë chç tµi chÝnh cã vai trß nh¬ ng¬êi gi¸m s¸t, ®«n ®èc t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh tÕ. C¬ së cña chøc n¨ng gi¸m ®èc lµ sù thèng nhÊt gi÷a vËn ®éng cña c¸c qòy tiÒn tÖ, ng¬êi ta cã thÓ biÕt ®¬îc t×nh h×nh ho¹t ®éng ®ã cã ®Ó gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh.
* hai chøc n¨ng ph©n phèi chÆt chÏ víi nhau. th«ng qua ph©n phèi ®Ó kiÓm tra, ®ång thêi th«ng qua kiÓm tra ®Ó ph©n phèi ®óng ®èi t¬îng.
4. Vai trß cña tµi chÝnh.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, tµi chÝnh cã vai trß to lín nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ - x• héi cña ®Êt n¬íc.
* T¹o m«i tr¬êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó huy ®éng, ph©n phèi vèn ®óng ®Þnh h¬íng, thóc ®Èy t¨ng tr¬ëng kinh tÕ nhanh, bÒn v÷ng.
* Tµi chÝnh lµ c«ng cô chñ yÕu huy ®éng vµ ph©n phèi hîp lý cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, th«ng qua thuÕ kho¸n, tÝn dông Nhµ n¬íc vµ th«ng qua quü b¶o hiÓm, tÝn dông, Ng©n hµng...
* Tµi chÝnh lµ c«ng cô trô cét ®Ó thùc hiÖn kiÓm kª, kiÓm so¸t nÒn kinh tÕ, ®Ó Nhµ n¬íc gi÷ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, can thiÖp vµo thÞ tr¬êng, ®Þnh h¬íng ph¸t triÓn cho nÒn kinh tÕ.
* Th«ng qua ph©n phèi, tµi chÝnh ®iÒu tiÕt thu nhËp, chèng ph©n ho¸ giµu - nghÌo, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x• héi.
C©u 50: B¶n chÊt, chøc n¨ng vµ vai trß cña tÝn dông?
Tra lêi: 1. B¶n chÊt cña tÝn dông
* TÝn dông: lµ h×nh thøc vËn ®éng cña vèn cho vay. §ã chÝnh lµ quan hÖ tiÒn tÖ gi÷a ng¬êi ®i vay vµ ng¬êi cho vay, tøc lµ gi÷ chñ thÓ sö dông vèn nhµn rçi vµ chñ thÎ së h÷u vèn. Quan hÖ tÝn dông chØ lµ quan hÖ ph©n phèi l¹i.
* Nguyªn t¾c cña tÝn dông lµ tÝnh hoµn tr¶ vµ cã kú h¹n. Ng¬êi ®i vay khi ®Õn kú h¹n, ph¶i hoµn tr¶ cho ng¬êi vay c¶ vèn gèc vµ lîi tøc vèn.
* Quan hÖ tÝn dông trong thêi kú qóa ®é lªn CNXH ph¶n ¸nh hÖ thèng lîi Ých cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c quan hÖ tÝn dông nµy võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh víi nhau trong nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng, ®Þnh h¬íng XHCN, do vËy, ®ßi hái quan hÖ tÝn dông Nhµ n¬íc ph¶i kh«ng ngõng lín m¹nh ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß chñ ®¹o trong quan hÖ tÝn dông toµn x• héi.
* C¸c h×nh thøc cña tÝn dông:
+ TÝn dông th¬¬ng m¹i: lµ viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc cung cÊp dÞch vô b»ng c¸ch cho chÞu tiÒn víi kú h¹n nhÊt ®Þnh vµ lîi tøc nhÊt ®Þnh.
+ TÝn dông Ng©n hµng: lµ h×nh thøc tÝn dông gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã Ng©n hµng lµm trung t©m.
+ Ngoµi h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu nãi trªn, cßn cã mét sè h×nh thøc tÝn dông kh¸c nh¬: tÝn dông Nhµ n¬íc, tÝn dông tËp thÓ, tÝn dông tiªu dïng, tÝn dông häc ®¬êng...
2. Chøc n¨ng cña tÝn dông
* Chøc n¨ng ph©n phèi cña tÝn dông ®¬îc thùc hiÖn th«ng qua ph©n phèi l¹i vèn. Chøc n¨ng ph©n phèi cña tÝn dông dùa trªn c¬ së tù nguyÖn theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ vµ cã hiÖu qu¶.
* Chøc n¨ng gi¸m ®èc thÓ hiÖn ë chç th«ng qua quan hÖ tÝn dông, cã thÓ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Chøc n¨ng nµy cã liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm cña tÝn dông lµ quyÒn së h÷u t¸ch rêi quyÒn sö dông vèn.
3. Vai trß cña tÝn dông
Thùc hiÖn tèt chøc n¨ng ph©n phèi vµ gi¸m ®éc, tÝn dông cã bèn chøc n¨ng sau:
* Gèp phÇn quan träng trong viÖc huy ®éng vµ ph©n phèi l¹i vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, ®iÒu hoµ l¬u th«ng tiÒn tÖ nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n vµ gãp phÇn kh¾c phôc l¹m ph¸t tiÒn tÖ.
* Gãp phÇn cung cÊp l¬îng vèn cho c¸c doanh nghiÖp,tõ ®ã t¨ng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi thiÕt bÞ, ¸p dông tiÕn bé khoa häc - kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l¬îng s¶n phÈm, t¹o kh¶ n¨ng ®Çu t¬ vµo c¸c c«ng tr×nh lín, thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn.
* Gãp phÇn h×nh thµnh, ®iÒu chØnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h¬íng CNH-H§H.
* Gãp phÇn thóc ®Èy më réng mèi quan hÖ giao l¬u tiÒn tÖ n¬íc ta víi c¸c n¬íc trªn thÕ giíi.
C©u 51: T¸c dông cña hÖ thèng Ng©n hµng, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Ng©n hµng Nhµ n¬íc vµ Ng©n hµng th¬¬ng m¹i?
Tr¶ lêi: 1. T¸c dông cña hÖ thèng Ng©n hµng
* Ng©n hµng: lµ nh÷ng xÝ nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô huy ®éng cho vay vèn vµ thanh to¸n.
* Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, th«ng qua ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr¬êng , hÖ thèng Ng©n hµng cã vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x• héi.
+ §iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«, th«ng qua viÖc n¾m tÝnh h×nh kinh tÕ nãi chung, ph¸t hiÖn nh÷ng biÓu hiÖn mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó ®iÒu tiÕt quy m« tÝn dông vµ l¬îng cung cÊp tiÒn tÖ;
+ §iÒu tiÕt l¬u th«ng tiÒn tÖ vµ ph©n phèi tiÒn vèn b»ng huy ®éng vèn vµ cho vay;
+ Gi¸m ®èc cña Ng©n hµng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu th«ng qua viÖc cho vay vèn, më réng tÝn dông Ng©n hµng;
+ Qu¶n lý ngo¹i hèi (thu hót tiÒn göi ngo¹i tÖ, tËp trung ngo¹i hèi, gi÷ v÷ng sù c©n ®èi thu - chi ngo¹i hèi, sö dông tèt ngo¹i hèi...)
* HÖ thèng Ng©n hµng ë n¬íc ta ®¬îc chia lµm 3 lo¹i:
+ Ng©n hµng Nhµ n¬íc ViÖt Nam hay Ng©n hµng trung ¬¬ng cã nhiÖm vô qu¶n lý Nhµ n¬íc vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng nh»m æn ®Þnh tiÒn tÖ, ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ hÖ th«ng tiÒn tÖ cña ®Êt n¬íc, hç trî cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n.
+ Ng©n hµng ®Çu t¬: lµ Ng©n hµng kinh doanh nghiÖp vô ®Çu t¬ dµi h¹n.
+ Ng©n hµng th¬¬ng m¹i: lµ Ng©n hµng chñ yÕu thu hót tiÒn vèn ng¾n h¹n, trung h¹n vµ cung cÊp c¸c dÞch vô Ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp vµ d©n c¬. Ng©n hµng th¬¬ng m¹i ë n¬íc ta bao gåm: Ng©n hµng th¬¬ng m¹i së h÷u Nhµ n¬íc, Ng©n hµng th¬¬ng m¹i cæ phÇn, Ng©n hµng th¬¬ng m¹i t¬ nhan vµ Ng©n hµng th¬¬ng m¹i n¬íc ngoµi.
2.Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Ng©n hµng Nhµ n¬íc
* Chøc n¨ng:
+ Qu¶n lý Nhµ n¬íc vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng;
+ Lµ Ng©n hµng ph¸t hµnh tiÒn tÖ;
+ Ng©n hµng cña c¸c tæ chøc tÝn dông;
+ Ng©n hµng lµm dÞch vô tiÒn tÖ cho chÝnh phñ;
+ Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Nhµ n¬íc cã môc tiªu nh»m æn ®Þnh søc mua cña ®ång tiÒn, gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn ho¹t ®éng cña hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông vµ cuèi cïng gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m«.
* NhiÖm vô:
+ Tham gia x©y dùng chiÕn l¬îc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x• héi.
+ X©y dùng c¸c dù ¸n luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, ngo¹i hèi ®Ó tr×nh c¸c cÊp cã thÈm quyÒn phª chuÈn. Tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra thùc hiÖn c¸c hÖ thèng v¨n b¶n ®ã;
+ Tæ chøc in, ®óc vµ b¶o qu¶n tiÒn dù tr÷ ph¸t hµnh. Qu¶n lý l¬u th«ng tiÒn tÖ va thùc hiÖn nghiÖp vô ph¸t hµnh tiÒn tÖ;
+ Thùc hiÖn vai trß Ng©n hµng cña c¸c Ng©n hµng kinh doanh vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. NhËn göi cho vay ®èi víi kho b¹c Nhµ n¬íc;
+ C«ng bè l•i suÊt tiÒn göi vµ tiÒn vay (khung l•i suÊt), tû gi¸ hèi ®o¸i ®ång ViÖt Nam víi c¸c ngo¹i tÖ m¹nh;
+ Tæ chøc ®µo t¹o nghiÖp vô kü thuËt cho c¸n bé, c«ng chøc cña ngµnh;
+ Thùc hiÖn lµ vai trß Ng©n hµng quèc gia, Ng©n hµng Nhµ n¬íc ®¹i diÖn cho quèc gia t¹i c¸c tæ chøc tiÒn tÖ, tÝn dông quèc tÕ, ký kÕt c¸c ®iÒu ¬íc quèc tÕ vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, thµnh to¸n ngo¹i hèi, thùc hiÖn nghiÖp vô hèi ®o¸i, kinh doanh ngo¹i hèi trªn thÞ tr¬êng quèc tÕ.
3. Chøc n¨ng, nghiÖp vô cña Ng©n hµng th¬¬ng m¹i
* Ng©n hµng th¬¬ng m¹i cã chøc n¨ng kinh doanh tiÒn tÖ, ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh vµ lµm dÞch vô tiÒn tÖ. C¸c Ng©n hµng th¬¬ng m¹i ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù chñ tµi chÝnh, h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp.
*Ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th¬¬ng m¹i th«ng qua ba nghiÖp vô chñ yÕu lµ: huy ®éng vèn, cho vay vèn, dÞch vô thanh to¸n ng©n quü.
+ NghiÖp vô huy ®éng vèn lµ nghiÖp vô t¹o lËp nguån vèn ®Ó cho vay. Vèn huy ®éng Ng©n hµng bao gåm: vèn tiÒn tÖ, vèn huy ®éng, vèn tiÕp nhËn, vèn ®i vay.
+ NghiÖp vô cho vay vèn ®¬îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc xem xÐt ®iÒu kiÖn vay, môc ®Ých sö dông tiÒn vay, h×nh thøc vay, sè tiÒn vay, thêi h¹n vay, l•i suÊt, h×nh thøc b¶o ®¶m, gi¸ trÞ tµi s¶n b¶o ®¶m, ph¬¬ng thøc tr¶ nî.
+ NghiÖp vô thanh to¸n ®¬îc thùc hiÖn trªn c¬ së uû nhiÖm cña kh¸ch hµng trong c¸c kh©u thanh to¸n, gi÷ hé, ®ßi nî... th«ng qua c¸c ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn, thanh to¸n chøng tõ vµ ph¸t hµnh chøng kho¸n.
C©u 52: ThÕ nµo lµ l¬u th«ng tiÒn tÖ? Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña l¬u th«ng tiÒn tÖ ë n¬íc ta hiÖn nay?
Tr¶ lêi: 1. Kh¸i niÖm l¬u th«ng tiÒn tÖ
TiÒn tÖ lµ s¶n phÈm cña sù ph¸t triÓn l©u dµi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. TiÒn tÖ lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt ®ãng vai trß vËt ngang gi¸ chung cho tÊt c¶ c¸c hµng ho¸. Trao ®æi hµng ho¸ lÊy tiÒn lµm m«i giíi lµ sù thèng nhÊt lµm qu¸ tr×nh l¬u th«ng hµng ho¸ vµ l¬u th«ng tiÒn tÖ. L¬u th«ng tiÒn tÖ kh«ng chØ phôc vô l¬u th«ng hµng ho¸ vµ thanh to¸n c¸c dÞch vô, mµ cßn ph¶i ®¸p øng nhu cÇu l¬u th«ng c¸c chøng kho¸n, trong viÖc mua - b¸n c¸c hîp ®ång tû gi¸ hèi ®o¸i. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh khèi l¬îng tiÒn tÖ cÇn thiÕt cho viÖc l¬u th«ng ®¬îc tÝnh to¸n mét c¸ch kü l¬ìng.
2. Vai trß cña l¬u th«ng tiÒn tÖ ë n¬íc ta hiÖn nay.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, vai trß cña l¬u th«ng tiÒn tÖ ®¬îc thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau ®©y:
*L¬u th«ng tiÒn tÖ lµ ®iÒu kiÖn quan träng b¶o ®¶m cho t¸i s¶n xuÊt x• héi ®¬îc thuËn lîi.
*L¬u th«nng tiÒn tÖ lµ kh©u quan träng trong viÖc thùc hiÖnmôc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt theo ®Þnh h-íng cña XHCN.
*L¬u th«ng tiÒn tÖ th«ng suèt víi tèc ®é nhanh cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
*L¬u th«ng tiÒn tÖ lµ kh©u quan träng ®Ó thóc tiÕn giao l¬u KT, kü thuËt víi bªn ngoµi.
3.§Æc ®iÓm cña l¬u th«ng tiÒn tÖ ë n¬íc ta hiÖn nay.
.§Æc ®iÓm cña l¬u th«ng tiÒn tÖ ë n¬íc ta hiÖn nay lµ nh÷ng quan hÖ Êy ®ang n»m trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn KT mang nÆng tÝnh chÊt hiÖn vËt, vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn KT thÞ tr¬êng ®Þnh h¬íng XHCN. Cô thÓ lµ:
*Quan hÖ tiÒn tÖ vµ l¬u th«ng tiÒn tÖ tõ chç mang tÝnh cÊp ph¸t, kh«ng æn ®Þnh,l¹m ph¸t cao chuyÓn sang vèn kinh doanh tiÒn tÖ, gi¶m møc l¹m ph¸t, cñng cè søc m¹nh cña ®ång tiÒn VN, tõng b¬íc trë thµnh ®ång tiÒn cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi.
*Quan hÖ tiÒn tÖ vµ l¬u th«ng tiÒn tÖ tõ chç hÇu nh¬ chØ lµ ho¹t ®éng th«ng qua ®ång tiÒn cña hÖ thèng ng©n hµng Nhµ n¬íc chuyÓn sang nhiÒu h×nh thøc tæ chøc ng©n hµng thuéc c¸c thµnh phµn KT kh¸c nhau.
*Ng©n hµng tõ chç lµ Ng©n hµng mét cÊp vµ t«Ng©n hµng t¹i nh¬ mét c¬ quan cÊp ph¸t quèc gia chuyÓn thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp lµ ng©n hµng TW g¾n víi chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n¬íc lµ ng©n hµng kinh doanh, g¾n víi chøc n¨ng cña lý vi m« cña c¸c doanh nghiÖp.
*Quan hÖ tiÒn tÖ vµ l¬u th«ng tiÒn tÖ tõ chç mang tÝnh "khÐp kÝn" trong n¬íc chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ "më", héi nhËp khu vùc vµ TG.
C©u 53: B¶n chÊt, vai trß cña lîi Ých kinh tÕ? Mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých kinh tÕ c¸ nh©n, tËp thÓ vµ x• héi?
Tr¶ lêi:1.B¶n chÊt cña vai trß lîi Ých KT
*B¶n chÊt cña lîi Ých KT
+Mçi mét h×nh th¸i KT -XH ®Òu bao gåm c¶ hÖ thèng lîi Ých phøc t¹p. Trong hÖ thèng lîi Ých phøc t¹p ®ã, lîi Ých KT cã ý nghi÷a quyÕt ®Þnh nhÊt.
+C¸c lîi Ých KT ®¬îc quy ®Þnh bëi QHSX cña mçi chÕ ®é x• héi, trong ®ã QH s¬ h÷u ®èi víi TLSX cã vai trß chi phèi hÖ thèng lîi Ých KT
Nh¬ vËy,lîi Ých KT lµ nh÷ng quan hÖ KT ph¶n ¸nh nh÷ng nhu cÇu, nh÷ng ®éng c¬ kh¸ch quan vÒ ho¹t ®éng cña c¸c giai cÊp,nh÷ng nhãm x• héi hay tõng ng¬êi L§ riªng biÖt, do QHSX quyÕt ®Þnh.
*Vai trß cña lîi Ých KT
+Lîi Ých KT cã vai trß hÕt søc quan träng nã lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng KT cña con ng¬êi, bëi v×, nã g¾n liÒn víi nhu cÇu vËt chÊt, nh»m ®¸p øng nhu cÇu vËt chÊt, lµ nhu cÇu ®Çu tiªn cho sù tån t¹i ph¸t triÓn cña con ng¬êi vµ x• héi. Lîi Ých KT ®¬îc ®¸p øng sÏ t¹o tiÒn ®Ò ®Ó cho c¸c lîi Ých kh¸c dÔ thùc hiÖn.
+Cã thÓ nãi,mäi nguyªn nh©n suy cho ®Õn cïng ®Òu do ®éng lùc KT.Song kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta h¹ thÊp vai trß cña c¸clîi Ých kh¸c nh¬: ChÝnh trÞ, t¬ t¬ëng, v¨n ho¸ - x• héi vµ cÇn ph¶i chó träng ®Õn c¶ lîi Ých nãi trªn.
2.Mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých KT c¸ nh©n tËp thÓ vµ x• héi.
*Trong hÖ thèng lîi Ých KT ( lîi Ých c¸ nh©n, tËp thÓ vµ x• héi), lîi Ých c¸ nh©n lµ ®éng lùc trùc tiÕp, m¹nh mÏ nhÊt thóc ®Èy c¸c chñ thÓ tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng KT -XH. Bëi v×, lîi Ých c¸ nh©n ¶nh h¬ëng trùc tiÕp tíi tr¸ch nhiÖm, nhiÖt t×nh, tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña ng¬êi L§. Lîi Ých x• héi cã tÝnh chÊt bao trïm, xÐt vÒ l©u dµi, lîi Ých nµy ®ãng vai trß chñ ®¹o, thÓ hiÖn râ nh÷ng môc ®Ých vµ sù tiÕn bé cña XH. ®ång thêi nã còng bao qu¸t nh÷ng lîi Ých KT c¨n b¶n cña tËp thÓ ng¬êi L§ vµ cña mçi thµnh viªn trong x• héi. NÕu kh«ng cã lîi Ých toµn d©n th× còng kh«ng cã ®¬îc lîi Ých c¨n b¶n cña c¸ nh©n vµ tËp thÓ. NÕu kh«ng chó ý ®Õn lîi Ých c¸ nh©n th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nhÊt lîi Ých KT cña x• héi nãi chung hay tËp thÓ nh÷ng ng¬êi L§ nãi riªng.
*ë n¬íc ta hiÖn nay, viÖc vËn dông ®óng ®¾n c¸c lîi Ých KT lµ nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng to lín cña c¸c thµnh viªn trong x• héi, t¹o thµnh ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn KT Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù kÕt hîp c¸c lîi Ých KT, cÇn nhËn thøc râ c¸c lîi Ých c¸ nh©n lµ ®éng lùc trùc tiÕp, m¹nh mÏ nhÊt ®Ó cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n nh»m l«i cuèn mäi ng¬êi tham gia x©y dùng KT.
*Trong c¸c lîi Ých KT c¬ b¶n, chóng ta kh«ng lo¹i trõ nh÷ng m©u thuÉn cña chóng, còng nh¬ nh÷ng m©u thuÉn trong ph¹m vi mçi nhãm lîi Ých. Nhµ n¬íc cÇn ph¸t hiÖn kÞp thêi,kh¾c phôc, gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã th«ng qua viÖc ®Ò ra chÝnh s¸ch cã c¨n cø KH ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt x• héi.
C©u 54: C¸c nguªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n trong thêi kú qóa ®é?
Tr¶ lêi: Trong thêi kú qu¸ ®é, quan hÖ ph©n phèi cã tÝnh chÊt ®a d¹ng. Do ®ã, c¸c nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu hiÖn nay ë n¬íc ta lµ:
* Ph©n phèi theo lao ®éng:
+ Ph©n phèi theo lao ®éng: lµ nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp cho ng¬êi lao ®éng dùa vµo sè l¬îng vµ chÊt l¬îng lao ®éng mµ mçi ng¬êi ®• ®ãng gãp cho x• héi, kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, t«n gi¸o, d©n téc vµ tuæi t¸c.
+ §èi vÝ n¬íc ta hiÖn nay, h×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng lµ nguyªn t¾c chñ yÕu, thÝch hîp nhÊt ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t¬ liÖu s¶n xuÊt. Ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong thêi kú qóa ®é bëi v×:
Do dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ TLSX, nªn tÊt c¶ mäi ng¬êi ®Òu cã quyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng nh¬ nhau:
Cßn cã sù kh¸c biÖt gi÷a lao ®éng gi¶n ®¬n vµ lao ®éng phøc t¹p, gi÷a tay ch©n vµ trÝ ãc;
LLSX tuy ®• ph¸t triÓn, nh¬ng ch¬a ®Õn møc ®Ó ph©n phèi theo nhu cÇu, do ®ã ph¶i thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng.
+ Yªu cÇu cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng: viÖc tr¶ c«ng theo lao ®éng ph¶i c¨n cø vµo sè l¬îng vµ chÊt l¬îng lao ®éng cña mèi ng¬êi, ph¶i tr¶ c«ng b»ng cho lao ®éng ngang nhau, tr¶ c«ng kh¸c nhau cho lao ®éng kh¸c nhau. Trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, lao ®éng nh¬ nhau cã thÓ ph¶i tr¶ c«ng kh¸c nhau, hoÆc lao ®éng kh¸c nhau cã thÓ tr¶ c«ng b»ng nhau.
+ T¸c dông cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng: ®¸p øng ®¬îc nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch cña sù c«ng b»ng x• héi; ®ång thêi khuyÕn khÝch ng¬êi lao ®éng ®i s©u vµo chyªn m«n, lµm cho ®éi ngò nh÷ng ng¬êi lao ®éng lµnh nghÒ ngµy cµng ®«ng ®¶o. Nã t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh trong c¶ n¬íc viÖc ph©n bè vµ sö dông nguån lùc lao ®éng ®¬îc æn ®Þnh trong c¶ n¬íc, gãp phÇn gi¸o dôc quan ®iÓm vÒ th¸i ®é vµ kû luËt lao ®éng ®èi víi mçi thµnh viªn x• héi, lµm cho ng¬êi lao ®éng ra søc s¶n xuÊt vµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh.
* Ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng qua c¸c quü phóc lîi x• héi:
H×nh thøc nµy ®¬îc ¸p dông lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy cã t¸c dông:
+ N©ng cao thªm møc sèng cña toµn d©n, nhÊt lµ nh÷ng ng¬êi cã møc thu nhËp thÊp.
+ Gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn con ng¬êi toµn diÖn trong CNXH, v× ®ã lµ nh÷n ®iÒu kiÖn vËt chÊt,tinh thÇn nh»m tho¶ m•n nhu cÇu ®a d¹ng, phong phó cña con ng¬êi.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ph©n phèi theo lao ®éng lµ c¬ b¶n, chñ yÕu, cßn ph©n phèi qua quü phóc lîi chØ cã t¸c dông bæ sung.
* Ph©n phèi theo vèn:
+ Ph©n phèi theo vèn: lµ nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp dùa trªn c¬ së së h÷u gi¸ trÞ tµi s¶n hay vèn ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
+ Víi c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, cßn nhiÒu h×nh thøc së h÷u vÒ TLSX vµ nhiÒu h×nh thøc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau (doanh nghiÖp Nhµ n¬íc, doanh nghiÖp t¬ nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x•...) nªn tÊt yÕu ph¶i ph©n phèi theo vèn.
+ §Ó sö dông c¸c nguån vèn nhµn rçi trong d©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cÇn t¹o nªn mäi ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ yªn t©m m¹nh d¹n bá vèn vµo ®Çu t¬ s¶n xuÊt kinh doanh. Víi quan ®iÓm ®ã, ph¶i xem xÐt viÖc ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ theo tµi s¶n cña mçi c¸ nh©n ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x• héi d¬íi h×nh thøc "lîi tøc", "lîi nhuËn" lµ mét h×nh thøc ph©n phèi hîp lý vµ ®¬îc ph¸p luËt b¶o vÖ thu nhËp hîp ph¸p ®ã.
C©u 55: C¸c h×nh thøc thu thËp vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó tõng b¬íc thùc hiÖn c«ng b»ng x• héi trong ph©n phèi thu nhËp ë n¬íc ta hiÖn nay?
Tr¶ lêi: 1.C¸c h×nh thøc thu thËp.
Tõ c¸c nguyªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n trong thêi kú qu¸ ®é, c¸c h×nh thøc thu thËp chñ yÕu ®¬îc biÓu hiÖn lµ:
* TiÒn l¬¬ng, tiÒn c«ng:
+ TiÒn l¬¬ng: lµ h×nh thøc biÓu hiÖn chñ yÕu cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Thùc chÊt cña tiÒn l¬¬ng lµ phÇn thu nhËp quèc d©n dïng ®Ó ph©n phèi cho ng¬êi lao ®éng d¬íi h×nh thøc tiÒn tÖ, c¨n cø vµo sè l¬îng vµ chÊt l¬îng lao ®éng cña tõng ng¬êi.
+ TiÒn l¬¬ng cã hai h×nh thøc chñ yÕu lµ tiÒn l¬¬ng theo thêi gian va tiÒn l¬¬ng theo s¶n phÈm. Song cÇn ph©n biÖt gi÷a tiÒn l¬¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬¬ng thùc tÕ. TiÒn l¬¬ng danh nghÜa lµ tiÒn l¬¬ng mµ ng¬êi lao ®éng nhËn ®¬îc d¬íi h×nh thøc tiÒn tÖ. Nã ®¬îc biÓu hiÖn b»ng sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong bé phËn thu nhËp quèc d©n dµnh cho tiªu dïng c¸ nh©n, phï hîp víi sè l¬îng vµ chÊt l¬îng lao ®éng mµ hä ®• hao phÝ. Nh¬ng tiÒn l¬¬ng danh nghÜa ch¬a ph¶n ¸nh chÝnh x¸c møc sèng cña ng¬êi lao ®éng. ChØ cã tiÒn l¬¬ng thùc tÕ, tiÒn l¬¬ng ®¬îc biÓu hiÖn b»ng sè l¬îng t¬ liÖu sinh ho¹t vµ dÞch vô mµ ng¬êi lao ®éng ®¬îc sö dông, míi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c møc sèng cña ng¬êi lao ®éng. Møc tiÒn l¬¬ng thùc tÕ chØ râ sè l¬îng vËt phÈm tiªu dïng vµ dÞch vô mµ ng¬êi lao ®éng cã thÓ mua ®¬îc b»ng tiÒn l¬¬ng danh nghÜa cña m×nh.
+ Ngoµi tiÒn l¬¬ng, ng¬êi lao ®éng cßn nh©n ®¬îc tiÒn th¬ëng, ®ã lµ phÇn bæ sung tiÒn l¬¬ng ®èi víi ng-êi lµm viÖc cã kÕt qu¶.
+ TiÒn c«ng: lµ h×nh thøc tr¶ c«ng cho ng¬êi lao ®éng trong c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c ®¬n vÞ t¬ nh©n, c¸ thÓ... ngoµi hÖ thèng do nhµ n¬íc tr¶ l¬¬ng.
* Thu nhËp c¸c quü tiªu dïng c«ng céng:
Ngoµi lao ®éng ngoµi tiÒn l¬¬ng nhËn ®¬îc tõ ph©n phèi theo lao ®éng, cßn ®¬îc nhËn tõ c¸c quü tiªu dïng chung cña x• héi, nh÷ng kho¶n ¬u ®•i nhÊt ®Þnh nh¬: tiÒn trî cÊp, tiÒn b¶o hiÓm vµ c¸c kho¶n chi tr¶ ¬u ®•i kh¸c (häc hµnh, ch÷a bÖnh, th¬ëng thøc v¨n ho¸, nghÖ thuËt...) H×nh thøc thu nhËp nµy lµ mét sù bæ sung cÇn thiÕt vµo tæng thu nhËp cña ng¬êi lao ®éng, trong ®iÒu kiÖn thu nhËp thùc tÕ b»ng lao ®éng cßn ë møc h¹n hÑp vµ khã kh¨n.
* Lîi nhuËn, lîi tøc, lîi tøc cæ phÇn:
+ §©y lµ kho¶n thu nhËp ®¬îc h×nh thµnh tõ nguyªn t¾c ph©n phèi theo vèn.
§èi víi vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp còng nh¬ cæ phÇn cña c¸c cæ ®«ng trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, sau tõng chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, ng¬êi së h÷u nã nhËn ®¬îc thu nhËp d¬íi h×nh thøc lîi nhuËn hay lîi tøc cæ phÇn.
+ §èi víi vèn vay, thu nhËp tõ nguån vèn nµy gäi lµ lîi tøc hay lîi tøc cho vay.
* Thu nhËp tõ kinh tÕ gia ®×nh:
Kinh tÕ gia ®×nh cã vai trß rÊt quan träng, nã lµ lo¹i tæ chøc kinh tÕ ®Æc biÖt. Ho¹t ®éng cña nã dùa vµo sö dông lao ®éng ngoµi giê lµm viÖc ë xÝ nghiÖp, c¬ quan, hîp t¸c x•... V× vËy, thu nhËp tõ kinh tÕ gia ®×nh võa g¾n víi ph©n phèi theo lao ®éng võa g¾n víi ph©n phèi theo tµi s¶n hoÆc vèn.
2. Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó tõng b¬íc thùc hiÖn c«ng b»ng x• héi trong ph©n phèi thu nhËp ë n¬íc ta hiÖn nay.
§Ó tõng b¬íc thùc hiÖn c«ng b»ng x• héi trong ph©n phèi thu nhËp ë n¬íc ta hiÖn nay, cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau:
*Ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l¬îng s¶n xuÊt.
Ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l¬îng s¶n xuÊt ®Ó ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vËt chÊt, tinh thÇn cña ®Êt n¬íc, thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH -H§H ®Êt n¬íc,lµm ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt l¬îng cao, chñng lo¹i phong phó. §ã lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x• héi trong ph©n phèi.
*TiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn c«ng, tiÒn l¬¬ng, chèng CN b×nh qu©n vµ thu nhËp bÊt hîp lý, bÊt chÝnh:
§Ó thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng,hîp lý, cÇn cã chÝnh s¸ch ph©n phèi ®¶m b¶o thu nhËp cña ng¬êi L§. G¾n chÆt tiÒn c«ng, tiÒn l¬¬ng víi n¨ng suÊt, chÊt l¬îng vµ hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o quan hÖ hîp lý vÒ thu nhËp c¸ nh©n gi÷a c¸c ngµnh nghÒ.
*§iÒu kiÖn thu nhËp d©n c¬, h¹n chÕ sù chªnh lÖch qu¸ ®¸ng vÒ møc thu nhËp.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n¬íc ta,mét mÆt,ph¶i thõa nhËn vÒ sù chªnh lÖch vÒmøc thu nhËp c¸ nh©n, tr¸nh sù ph©n ho¸ x• héi thµnh giai cÊp ®èi lËp,b»ng c¸ch tiÒu tiÕt thu nhËp vµ gi¶i ph¸p qu¶n lý.
*KhuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p ®i ®èi víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
Nhµ n¬íc khuyÕn khÝch lµ giµu hîp h¸p b»ng c¸ch t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n vµ c¸c nhµ ®Çu t¬ më réng ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm,t¨ng thu nhËp cho ng¬êi L§. §ång thêi, thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ chñ tr¬¬ng, chÝnh s¸ch cña ®¶ng, Nhµ n¬íc ®èi víi vïng s©u, vïng xa, vïng c¨n cø CM...
Bạn đang đọc truyện trên: AzTruyen.Top