Het was kerstavond, 2038. Ergens in een knus huisje aan de rand van Lelystad was de open haard aangemaakt en had een familie zich verzameld rondom de kerstboom.

Tijd voor de jaarlijkse traditie: verhalen van vroeger ophalen. De man die dit jaar aan de beurt was om te vertellen, had er veel zin in. Hij was blij dat hij de meest wijze les die hij in zijn leven had geleerd, kon overbrengen op de jongere generatie.

Dirk Dierenliefhebber zette zijn brilletje nog eens recht, schraapte zijn keel, en keek zijn familieleden een voor een aan. Daarna richtte hij zich tot zijn twee tienjarige kleinkinderen. 'Dorus en Daantje,' zei hij, 'ik heb jullie een bijzonder verhaal te vertellen. Let goed op, want het is heel belangrijk.'

Dorus en Daantje knikten dat ze hem begrepen hadden.

'Dit is het verhaal van de grote grazers op de Oostvaardersplassen. Deze arme dieren kenden een verschrikkelijk einde, juist door de mensen die van ze hielden. Het speelde zich ongeveer twintig jaar geleden af, toen ik nog bruin in plaats van grijs haar had. Samen met enkele vrienden was ik lid van de Stichting Faunabescherming, een organisatie die zich druk maakte om de dieren. We hadden ruzie met Staatsbosbeheer en de provincie Flevoland.

'In die tijd was het bedrijventerrein tussen Lelystad en Almere nog een natuurgebied, de Oostvaardersplassen. Er leefden meerdere verschillende diersoorten en er was mooie natuur. Edelherten, bevers, vogels, noem maar op.'

Dorus en Daantje keken hem inmiddels met open monden aan.

'Helaas ging het in de winter van 2017 fout. Wij, leden van de Stichting, wilden dat de grote grazers van de Oostvaardersplassen bijgevoerd zouden worden. Het was sneu voor die dieren dat ze te weinig te eten hadden, toch? Dan zouden ze dood gaan. Verschrikkelijk! Het was er beter om er wat aan te doen. Althans, dat dachten we toen.

'Staatsbosbeheer en de provincie wilden niet naar ons luisteren. Staatsbosbeheer legde op haar website uit waarom. Volgens de boswachters had het bijvoeren van dieren in de winter geen zin. Ze beweerden dat de zwakkere dieren niet zouden profiteren omdat de sterkere dieren het eten weg zouden kapen, en dat bijvoeren bovendien het natuurlijke afweermechanisme tegen kou en winters verstoorde.

'Wij reageerden door balen hooi over het hek heen naar de dieren te gooien. Ha, daar hadden we die stomme boswachters even mooi tuk! Ze konden zeggen wat ze wilden, maar als de Stichting Faunabescherming wilde dat de dieren eten kregen, dan zou dat gebeuren ook.'

Dat hij en zijn kameraden ook de boswachters hadden bedreigd om hun doel te bereiken, liet hij maar even achterwege. Dat hoefden Dorus en Daantje niet te weten.

'Uiteindelijk was het niet Staatsbosbeheer, maar de provincie die viel voor onze tactieken. Zoals de Volkskrant kopte: "De heckrunderen, edelherten en konikpaarden in de Oostvaardersplassen krijgen toch extra te eten. De provincie Flevoland, beheerder van het natuurgebied, heeft Staatsbosbeheer de opdracht gegeven de grote grazers tijdelijk bij te voeren." We waren zo blij! Dat betekende dat er niet duizenden grote grazers afgeschoten hoefden te worden.'

Getuige de grote lach op hun gezicht leefden Dorus en Daantje duidelijk mee met de dieren.

'Helaas liep het daarna allemaal anders dan we hadden verwacht. We hielpen de dieren helemaal niet zo veel als we dachten. In tegendeel zelfs. Neem nou bijvoorbeeld Hansje Heckrund. Hansje werd geboren in de zomer van 2016. Zijn eerste winter, dus nog niet degene waarin hij extra eten kreeg, viel hem zwaar. Vanwege zijn kleine omvang en zwakke lichaam was het voor hem moeilijk om aan voldoende voedsel te komen. De grotere, sterkere dieren pikten al zijn eten in. Het enige dat hij zo af en toe kreeg, waren restjes die zijn moeder voor hem apart had gehouden.'

Dorus en Daantje keken elkaar boos aan. Zo konden de grote, sterke dieren toch niet zijn? Wat oneerlijk!

'Toch overleefde Hansje die winter zonder al te veel moeite. Zijn lichaam raakte gewend aan de kleine hoeveelheid voedsel waar hij het mee moest doen. De zeurende honger ging over in een minder heftige trek die slechts zo af en toe even opspeelde. Vanwege het weinige voedsel werd hij minder actief, en vanwege het minder actief zijn, kreeg hij nog minder honger. Op die manier wapende zijn eigen lichaam zich tegen de grote boze kou.

'Toen het weer warmer werd, kwam er langzaamaan meer eten en werd Hansje weer actiever. De nieuwe seizoenen waren goed voor hem. Hij had genoeg eten om weer actief te zijn en leidde een fijn leventje.

'Bij het aanbreken van de volgende winter wist hij al hoe het ging verlopen en bereidde hij zich weer voor op een wat rustiger leven. Dat ging goed, tot wij met de Stichting roet, of beter gezegd hooi, in het eten gooiden.'

Dorus en Daantje begrepen de woordgrap niet, maar de rest van de familie kon er smakelijk om lachen. Dirk glimlachte naar ze en ging daarna verder met vertellen.

'Het extra eten dat Hansje kreeg, zorgde ervoor dat zijn lichaam dacht dat de lente alweer begonnen was. Daardoor rekende het op meer eten en raakte het hongerig toen dat eten er niet kwam. De extra balen hooi werden namelijk door de sterkere grazers opgegeten, waardoor er niks meer voor Hansje was. Nu had hij wel een probleem; hij had net als vorige winter geen eten, maar deze keer had hij wel honger. Die honger werd steeds erger, tot het punt dat hij het bijna niet meer kon verdragen.

'Precies toen hij dacht dat hij het echt niet langer meer aankon, was de winter voorbij en ging het weer goed met hem. Er deed zich echter een ander probleem voor; de kudde begon sneller te groeien dan hij eerder gedaan had. Dat betekende dat er minder ruimte was voor Hansje en zijn vriendjes om fijn te leven. Weer een winter later waren er nog meer dieren en had hij nog minder leefruimte. En opnieuw kreeg Hansje één hap extra voedsel, waarna hij de rest van de drie maanden moest lijden.

'Dit bleef zich enkele jaren herhalen, tot iedereen eindelijk tot het inzicht kwam dat het toch niet zo slim was om extra voedsel te geven aan de grote grazers. Zo werd Hansje eindelijk uit zijn lijden verlost. Piew, had het geklonken. Daarna was de schreeuwende honger weg en was er niks meer.

'Dus, om even samen te vatten wat er gebeurde: het bijvoeren verstoorde de natuurlijke bescherming die Hansje en zijn medegrazers tegen de honger hadden. Daarnaast leidde het tot een grotere kudde, waardoor er meer stress ontstond onder de levende dieren. Uiteindelijk gebeurde juist hetgeen dat de Stichting zo graag wilde voorkomen. Duizenden dieren werden afgeschoten. En nu hadden ze zelfs extra veel pijn geleden voor ze dood gingen.'

Een kleine glimlach verscheen op Dirks gezicht toen hij zag dat het verhaal zijn kleinkinderen bijna tot tranen had gebracht. Die emotie was goed, dat betekende dat het indruk had gemaakt.

'En dat, lieve kinderen, is waarom we tegenwoordig ons verstand gebruiken. Achter je emotie aanlopen—dieren extra eten willen geven omdat ze anders doodgaan—voelt goed op het moment zelf, maar het verliest altijd van goed nadenken. Je emoties volgen werkt goed op de korte termijn, maar lang niet altijd even goed op de lange termijn. Voor je een overhaaste beslissing neemt, zoals wij destijds met de Stichting deden, kun je beter eerst goed onderzoek doen naar het onderwerp. Lees eens wat stukken informatie erover, en luister vooral goed naar de mensen die er verstand van hebben, zoals in ons geval Staatsbosbeheer. Dat is uiteindelijk altijd het beste.'

Dorus en Daantje beloofden allebei dat ze Dirks advies zouden opvolgen. Ze zouden opgroeien tot gerespecteerde onderzoekers op het gebied van flora en fauna die meehielpen bij het het nemen van de juiste beslissingen over nieuwe natuurgebieden.

Hun verhaal kende dezelfde afloop als de meeste sprookjes; ze leefden nog lang en gelukkig. Niet in het minst vanwege de wijze les van grootvader Dirk Dierenliefhebber; trek nooit overhaaste conclusies op basis van emotie.