Birinci Karabağ Savaşı, 1988-1994 yılları
arasında Azerbaycan ile Ermenistan
arasında gerçekleşen bir çatışmadır. Savaşın kökeni, Dağlık Karabağ bölgesinin statüsü konusundaki anlaşmazlıklara dayanır. Bu bölge, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı, ancak
nüfusunun büyük çoğunluğu Ermenilerden oluşuyordu.

Savaşın Arka Planı

Sovyet Dönemi:

Sovyetler Birliği'nin
kontrolü altında, Dağlık Karabağ
Azerbaycan'a bağlı özerk bir bölge olarak yönetiliyordu. 1980'lerin sonlarına doğru, Sovyetler Birliği'nin zayıflamasıyla birlikte bölgedeki Ermeni nüfus, Ermenistan'a bağlanma taleplerini yüksek sesle dile getirmeye başladı.

Gerginliklerin Tırmanması:

1988 yılında Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın parlamentosu, Ermenistan'a katılmak için oy kullandı. Bu karar, Azerbaycan'da büyük tepkilere yol açtı ve bölgede etnik çatışmalar başladı.

Sovyetler Birliği'nin Dağılması:

1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte Ermenistan ve Azerbaycan bağımsızlıklarını ilan ettiler. Ancak Dağlık Karabağ'ın statüsü hala çözülmemişti ve bu durum, savaşı daha da alevlendirdi.

Savaşın Seyri

⚫ İlk Çatışmalar:

1988-1992 yılları arasında bölgede düzensiz silahlı çatışmalar ve etnik temizlik olayları yaşandı. Her iki
tarafta da büyük kayıplar oldu ve
yüzbinlerce insan yerlerinden edildi.

Yoğun Çatışmalar (1992-1994):

1992 yılında, tam ölçekli savaş başladı.
Ermenistan, Karabağ Ermenilerine aktif
olarak destek verdi ve bölgedeki kontrolü ele geçirdi. Savaş sırasında, Ermeni kuvvetleri Karabağ dışındaki Azerbaycan topraklarını da işgal etti.

Hocalı Katliamı:

1992 yılında, Azerbaycan'ın Hocalı kasabasında büyük bir katliam yaşandı. Ermeni güçleri tarafından gerçekleştirilen bu katliamda yüzlerce Azerbaycanlı sivil hayatını kaybetti.

• Müdahale Çabaları:

Çeşitli ateşkes girişimleri ve barış görüşmeleri, çatışmaların şiddetini azaltmada başarısız oldu.

Savaşın Sonuçları

Ateşkes Anlaşması:

1994 yılında, Rusya'nın aracılığıyla bir ateşkes anlaşması imzalandı. Bu ateşkes,
çatışmaları durdurdu ancak kalıcı bir barış anlaşmasına varılamadı.

Sonuçlar:

Savaş sonucunda, Dağlık Karabağ ve çevresindeki bazı Azerbaycan toprakları Ermeni kontrolüne geçti. Yaklaşık 30.000 kişi hayatını kaybetti ve yüzbinlerce insan yerinden edildi.

Devam Eden Gerginlik:

Ateşkese rağmen, bölgedeki gerginlikler ve zaman zaman yaşanan çatışmalar, kalıcı bir çözümün bulunamadığını göstermektedir. Birinci Karabağ Savaşı, 2020'de yaşanan İkinci Karabağ Savaşı'na kadar süregelen bir
dizi diplomatik ve askeri olayın başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu çatışma, Kafkasya bölgesindeki etnik ve siyasi anlaşmazlıkların ne kadar derin olduğunu ortaya koymuştur.