Myślę, że ta część poradnika przyda się nie tylko podczas pisania powieści historycznych, ale także przy okazji tworzenia opowiadań z każdego innego gatunku. A tematem są bohaterowie, czyli postacie ( zarówno historyczne, jak i fikcyjne), które uczestniczą w wydarzeniach, opisywanych w  książkach.

·         Jakie miejsce zajmują bohaterowie w powieści?

Znów posłużę się metaforą deseru. Jak pamiętacie, dobrze upieczonym ciastem było tło historyczne. Skoro  udało nam się stworzyć bazę do wymarzonego tortu/ ciasta/ innego deseru, pora aby pomyśleć o kolejnych składnikach.

Przyjmijmy, że moim idealnym deserem jest ciasto biszkoptowe z owocami i galaretką. Biszkopt ( tło historyczne) już  upiekłam. Dlatego teraz wybieram owoce! Kombinacji jest wiele; mogą to być jagody, porzeczki, maliny, truskawki, poziomki, śliwki, brzoskwinie itd. Tak jak wiele jest gatunków owoców, tak wiele jest postaci, które możesz stworzyć na potrzeby swojego opowiadania. Masz nieograniczony wybór, wszystko zależy od twojej pomysłowości i wyobraźni.

·         Jak więc stworzyć postacie, które idealnie będą współgrały z tłem historycznym?

Wróć do momentu wybierania epoki historycznej. Pamiętasz, jak to się odbywało? Jeśli nie wróć do rozdziału poświęconego wyborowi epoki, a jeśli pamiętasz mniej więcej jak przebiegał ten schemat, zatrzymaj się na moment w tym miejscu.

Wybrałeś na początku kontynent i kraj, gdzie będzie rozgrywać się akcja twojej powieści. W takim razie Twój bohater zapewne będzie obywatelem tego kraju. Pamiętaj, że stworzona przez ciebie postać powinna być jak najbardziej wiarygodna w odbiorze przez czytelnika.

Co to oznacza?

Traktuj swoich bohaterów, jak ludzi, których znasz, lub których dopiero co poznałeś. Zaprzyjaźnij się w ten sam sposób ze swoimi bohaterami, poznawaj ich i odkrywaj ich niezwykłość. Jeśli masz znajomego np. Francuza, to dlaczego nie miałbyś upodobnić do niego swoją postać z książki?

1.       Nadaj bohaterowi cechy, które cenisz u tego znajomego np. uprzejmość, poczucie humoru.

2.       Pamiętaj też o czymś charakterystycznym dla osób tej narodowości np. gościnności, wylewności.

3.       Aby z drugiej strony nie przesadzić, nie sugeruj się za bardzo stereotypami.

4.       Nadaj cechę wyjątkową twojej postaci, która odróżni ją z tłumu innych osób o tej samej narodowości np. przesadna gestykulacja lub oszczędność słów.

5.       Nie ma człowieka bez wad! Nie bój się obdarzyć swojego bohatera jakimiś negatywnymi cechami np. lekkomyślnością czy obrażaniem się o byle głupstwo.

Co może pomóc ci stworzyć bohatera od podstaw?

Pamiętasz, jak na lekcji języka polskiego nauczycielki zmuszały nas do pisania charakterystyk bohaterów literackich lub własnych najlepszych przyjaciół? Ja osobiście bardzo tego nie lubiłam pisać, jednak teraz z perspektywy czasu widzę, że bardzo mi to pomaga, gdy myślę o postaciach z moich opowiadań.

I.                    Metryczka

Poznajesz nową osobę. Co robisz? Pytasz o imię! Tak samo zaczyna się pisanie czyjejś charakterystyki – od danych osobowych! Co zatem trzeba uwzględnić tworząc postać?

1.       Imię i nazwisko

Wbrew pozorom to jedna z najtrudniejszych części. Tu nie powinien decydować przypadek. Ile to już razy spotykałeś w co drugim opowiadaniu imiona typu Hope, Sue, Alice, Harry?

Nie mówię, że to źle, jeśli tak nazwiesz swoich bohaterów, ale chcę jedynie zaznaczyć, że imię nie powinno być tylko ładnie brzmiącą nazwą. Powinno mieć też jakieś znaczenie, być ważne, coś mówić o tej postaci. Historia nadawania imion jest tak stara jak świat. Imię jest silnie powiązane z religią i kulturą miejsca, gdzie wychował się człowiek. Również imię mogło świadczyć o statusie społecznym rodziny. Obecnie rodzice wybierając imiona dla swoich dzieci sugerują się najczęściej  historią nadawania imion w swoich rodzinach, ówczesną modą lub nadają je po osobach, które najbardziej cenią. Pomyśl o bohaterze, jakby to było Twoje dziecko. Jeśli jest to np. postać wywodząca się arystokracji nadaj jej tradycyjne imię, jeśli zaś zwykła obywatelka jakiegoś kraju, to sugeruj się popularnymi imionami, jakie wtedy nadawano dzieciom. Przykładowo jeśli twoje opowiadanie ma miejsce w XIX-wiecznej Anglii – to ten schemat będzie idealny! W Internecie lub na stronach typu  pinterest można znaleźć listy imion popularnych w danej epoce historycznej! Ba, nawet na Wikipedii jest wykaz w którym roku, jakie imiona były najbardziej popularne w Polsce. Polecam zwłaszcza stronę behindthename , gdzie są nie tylko imiona z całego świata, ale i ich znaczenia, czy nawet ukazane są wykresy, w jakich latach były popularne.

2.       Dane na temat rodziny bohatera?

Twój bohater to żywa postać – z krwi i kości! Nie mógł się wziąć z powietrza. Ma lub miał rodziców, dziadków, przodków. A może stworzysz mu też rodzeństwo lub kuzynów? Wymyśl i narysuj drzewo genealogiczne swojej postaci. Stwórz ród, nadaj też specyficzne cechy dla jego rodziny np. skąpstwo, dziedziczne z pokolenia na pokolenie rude włosy, a może jakaś genetyczna choroba np. hemofilia? Pomoże ci to potem opisać rodzinę w jakiej wychował się bohater. Jakie odebrał wychowanie? Jego rodzice byli biedni czy zamożni? Z kim w rodzinie miał najlepszy kontakt? Jakie wydarzenia z dzieciństwa wpłynęły na jego psychikę?

3.       Kiedy się urodził?

Tak! To jest ważne. Wymyśl datę urodzin twojego bohatera. A może też innych rodzinnych uroczystości? Np. kiedy pobrali się jego rodzice, kiedy urodził się młodszy braciszek bohatera, albo kiedy bohater opuścił rodzinny dom?

4.       Skąd pochodzi?

O narodowości już wspominałam, ale jeszcze raz przypominam. Daj obywatelstwo twojemu bohaterowi. Pomyśl, jakie są korzenie jego rodziny. Może jego rodzina wyemigrowała do innego kraju z powodu wojny, a może żyli w tej samej posiadłości rodzinnej przez stulecia? To nie tylko kraj, ale i miejscowość. Gdzie mieszka? Jak wygląda jego dom? To pałac czy lepianka? Jaki ma akcent twój bohater? Mówi płynnie, a może zaciąga po Śląsku lub zmiękcza wyrazy? Jeśli jest arystokratą powinien mówić też po francusku lub angielsku, a może nie może uczyć się ojczystego języka, bo jego kraj jest pod zaborami? A może preferuje język ojczysty swojej matki, która dajmy na to jest obywatelką Węgier?

Czy twój bohater jest patriotą? A może to ksenofob lub antysemita? Jak traktuje osoby o tej samej narodowości, jak innego wyznania, kultury, narodowości? Cz jakieś wydarzenia z historii jego kraju wpłynęły na jego poglądy spostrzegania świata?

5.       Kto jeszcze jest dla niego ważny?

Może to być przyjaciel lub zwierzątko domowe. Kto jest dla niego autorytetem, a kto mu wyznacza wzorzec, jak nie należy postępować?

II.                  Wygląd

Nie masz pomysłu na wygląd postaci? Nic nie szkodzie, zawsze możesz zainspirować się jakimś obrazem z epoki, może filmem kostiumowym, a może starą fotografią z rodzinnego albumu? Może uznasz, że rozkapryszona księżniczka to wypisz wymaluj koleżanka, którą nie lubiłaś w podstawówce o blond włosach, a butny rycerz to wysoki chłopak o ciemnych oczach, które iskrzyły mu się jak dwa węgielki? Inspirację znajdziesz wszędzie. Pomyśl też o kraju pochodzenia twojej postaci lub o wyglądzie jego rodziców. Nie chodzi w tym miejscu tylko o twarz, oczy, włosy! Czy twój bohater ma np. krzywe nogi, niedowład ręki, a może bliznę z wojny? Od dziecka ma zaćmę na jedno oko, po matce odziedziczył piegi, a może ojciec w dzieciństwie zmuszał go do nauki rózgami, przez co ma teraz ślady na plecach? Nie bój się oszpecić bohatera, nie bój się uczynić go charakterystycznym, a przez to i godnym zapamiętania przez czytelnika! Pomyśl też o tym, jak ubiera się twój bohater. Jaki ma styl ubieranie, jakie preferuje tkaniny? Czy może sobie pozwolić na drogą biżuterię? Czy ma jakieś tatuaże, specyficzny makijaż? Jakie lubi kolory?

III.                Charakter

O tym dużo już napisałam na samym początku. Jeszcze raz powtórzę: wybieramy cechy charakteru zarówno pozytywne, jak i negatywne. Warto też dodać coś specyficznego dla grupy etnicznej, z której się wywodzi, a także coś indywidualnego, co wyróżnia go spośród innych ludzi. Nie rób z bohatera stereotypowego „ Szkota", „ blondynkę" czy „ Mary Sue". Zrób z niego osobę, która żyje własnym życiem i potrafi zaintrygować czytelnika!

IV.                Umiejętności i zdolności

Każdy człowiek posiada też jakieś specyficznego dla niego zdolności i umiejętności. Zastanów się, co potrafi twój bohater, a co nie? Czy ma piękny głos, a może talent malarski? Szybko liczy w pamięci, a może ma analityczny umysł. Tworzy rękodzieła, rzeźbi, a może ma talent pisarski? Daj mu mocne strony, ale też i ograniczenia. Może nie potrafi się skoncentrować, gdy ktoś na niego patrzy?

V.                  Marzenia i obawy

Nie znam osoby, która by nie posiadała marzeń! Spraw, aby twój bohater czegoś pragnął. Może chce być jak jego autorytet? Może marzy mu się kariera, albo kochająca rodzina? Obawy też dużo mówią o danej postaci. Czy twój bohater ma wrażenie, że inni nie traktują go na poważnie, albo obawia się samotności? Czy robi coś, aby spełnić swoje plany na przyszłość lub zapobiec temu, co go blokuje przed spełnieniem marzeń?

VI.                Wykształcenie i zainteresowania

Twój bohater wychował  się w danym środowisku, przejął jakieś wzorce i... odebrał wykształcenie adekwatne do jego statusu społecznego. Czy był w prestiżowej, prywatnej szkole? Na pensji w większej miejscowości, a może pojechał na zagraniczne studia? Mógł też urodzić się w ubogiej rodzinie, którą nie było stać na zapewnienie warunków do nauki. Wykształcenie i status materialny bohatera ma też wpływ na jego zainteresowania. Co ciekawi twoją postać? Zbiera znaczki, kolekcjonuje okazy motyli, a może zachwyca się poezją lub grą na fortepianie?

VII.              Co osoba sama o sobie myśli ( czyli psychika postaci)

Ukaż też myśli bohatera, jak on sam siebie spostrzega? Czy jego samoocena jest adekwatna czy zniekształcona? Jak on sam siebie traktuje? Jakie przeważają u niego stany emocjonalne, uczucia, nastroje? Jak się zachowuje w konkretnych sytuacjach? Czy szybko traci cierpliwości, czy opłakuje śmierć bliskich osób? A może podchodzi do wszystkiego ze spokojem? Postać to nie tylko ciało, ale i psychika!

VIII.            Osobisty stosunek do postaci

Jeśli jesteś narratorem to ty przedstawiasz czytelnikom swoją postać. Ukazujesz jego osobowość, psychikę i sugerujesz czytelnikom, jak powinni go spostrzegać. Ten punkt jest szczególnie ważny przy opisywaniu postaci historycznych! Ukazujesz w opowiadaniu swoją osobistą ocenę tej postaci i wskazujesz innym, jak ją sam widzisz. Jak wiadomo, gdy bohaterem jest postać autentyczna, twoja fikcja literacka jest ograniczona i powinieneś ściśle iść za tym, co przekazują historyczne źródła i biografie. Na podstawie tych materiałów tworzysz swój własny stosunek do postaci, a w powieści ukazujesz go swoim czytelnikom.

Poruszyłam temat narracji, a więc w kolejnym wpisie podam wam typy narracji w powieści.