II.Cách viết đoạn văn nghị luận xã hội
1. Kiến thức cơ bản
- Đoạn văn là đơn vị trực tiếp cấu tạo thành văn bản diễn đạt một nội dung nhất định . Hình thức được mở đầu bằng việc lùi đầu dòng,kết thúc chấm và ngắt đoạn . Nội dung của đoạn văn phù hợp,hoàn chỉnh trọn vẹn ý. Những thành phần khác trong đoạn văn không phải lúc nào cũng có sự hoàn chỉnh về nội dung
- Câu chủ đề là câu bao chứa trọn vẹn nội dung chính của đoạn văn,hình thức ngắn gọn, đầy đủ thành phần chính, có thể đứng ở đầu hoặc cuối câu
- Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ được dùng làm đề mục hoặc các từ ngữ được lặp đi lặp lại nhiều lần nhằm duy trì đối tượng biểu đạt
- Các kiểu đoạn văn thường sử dụng trong văn bản:
Đoạn văn diễn dịch
Đoạn văn quy nạp
Đoạn văn song hành
Đoạn văn móc xích
Đoạn văn tổng phân hợp
Đoạn văn nêu phản đề
Đoạn văn so sánh
Đoạn văn phân tích nhân quả
Đoạn văn vấn đáp

2.Cấu trúc chung khi viết đoạn văn nghị luận xã hội
* Bước 1. Xây dựng câu mở đoạn
Câu mở đoạn: Thường chủ được dùng một câu ( Câu tổng-chứa đựng thông tin của đề thi yêu cầu . Câu này mang tính khái quát cao )
* Bước 2. Xây dựng thân đoạn
- Giải thích các cụm từ khóa,giải thích các thuật ngữ ( giải thích nghĩa đen,nghĩa bóng,cần ngắn gọn, đơn giản )
- Bàn luận :
+ Đặt ra các câu hỏi và trả lời:
• Vì sao ?
• Tại sao ?
• Biểu hiện như thế nào ?
• Ý nghĩa của vấn đề đó đối với cuộc sống và con người ?
• Tác động hoặc tác hại của vấn đề nghị luận đối với cuộc sống và con người ?
• Sau đó bình luận, chứng minh từng ý lớn ( có thể chọn theo các mô típ viết từ : gia đình,nhà trường, xã hội,trong hóc tập,lao động...)
+ Đưa ra dẫn chứng phù hợp,ngắn gọn,chính xác ( tuyệt đối không kể chuyện rông dài,tán gẫu, sáo rỗng,có thể đưa dẫn chứng thực tế,dẫn chứng văn học)
+ Trong quá trình phân tích dẫn chứng có thể lồng cảm nghĩ,đánh giá,liên hệ
+ Bàn luận mở rộng : bàn luận phản đề hoặc mở rộng vấn đề - đồng tình hoặc không đồng tình
+ Bài học nhận thức và hành động : cho bản thân,mọi người
* Bước 3. Viết kết đoạn
Khái quát lại giá trị của vấn đề nghị luận,rút ra bài học
• Ví dụ: Bàn về vai trò và tác dụng to lớn của sách trong đời sống tinh thần của con người,nhà văn M.Go-rơ-ki có viết: "Sách mở rộng trước mắt tôi những chân trời mới" . Hãy giải thích và bình luận ý kiến trên
a. Xác định luận đề
Bài văn cần làm sáng tỏ vấn đề gì ?
Quan điểm của chúng ta về vấn đề đó như thế nào ?
b. Xác định các luận điểm
Căn cứ vào đề bài,vài yêu cầu của bài văn và huy động những hiểu biết của mình,anh( chị ) hãy suy nghĩ và trả lời các câu hỏi sau đây :
- Sách là gì ?
- Sách có tác dụng như thế nào ?
- Thái độ đối với sách và tiện đọc sách như thế nào?
c. Tìm luận cứ cho các luận điểm
Hãy lần lượt trả lời các câu hỏi sau đây :
- Đối với luận điểm 1 ( Sách là sản phẩm tinh thần kì diệu của con người )
+ Sách là sản phẩm thuộc lĩnh vực nào của con người ?
+ Sách phản ánh,lưu giữ những thành tựu gì của nhân loại ?
+ Sách có chịu ảnh hưởng của thời gian và không gian không ?
- Đối với luận điểm 2 ( Sách mở rộng những chân trời mới )
+ Sách đem lại cho con người những hiểu biết gì về tự nhiên và xã hội ?
+ Sách có tác dụng như thế nào với cuộc sống riêng tư và quá trình tự hoàn thiện mình ?
- Đối với luận điểm 3 ( Cần có thái độ đúng với sách và việc đọc sách )
+ Thái độ của anh ( chị ) đói với các loại sách ?
+ Đọc sách như thế nào là tốt nhất ?