Hoàng Phủ Ngọc Tường quê gốc Quảng Trị nhưng sinh ra,lớn lên và gắn bó sâu sắc với Huế.Nên,thật dễ hiểu khi ông có vốn hiểu biết sâu rộng về xứ Huế như vậy.Là nhà văn chuyên về bút kí,những trang viết của HPNT cuốn hút người đọc bằng sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén và vốn tri thức uyên bác về triết học,văn học,lịch sử,địa lí cùng tâm hồn mang đậm chất Huế. Với "Ai đã đặt tên cho dòng sông" - một tiêu biểu cho sáng tác bút kí của ông - nét tài hoa và nghệ sĩ của HPNT được thể hiện rõ nét thông qua việc khắc họa vẻ đẹp của hình tượng dòng sông Hương.

Sông Hương hiện ra qua sự kết hợp nhiều góc nhìn khác nhau của Hoàng Phủ Ngọc Tường, từ địa lý, lịch sử, văn hoá, nghệ thuật.Trên nền không gian của đại ngàn Trường Sơn,sông Hương như một bản trường ca với nhiều tiết tấu hùng tráng.Khi thi' "rầm rộ qua những bóng cây đại ngàn",khi thì "mãnh liệt qua những ghềnh thác",lúc lại"cuộn xoáy như những cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn" và lại có khi trở nên "dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng".Không những là khúc hùng ca của đại ngàn Trường Sơn,dòng sông còn được tac giả miêu tả như một sinh thể có linh hồn, "một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại" với "một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng".Thật là một liên tưởng thú vị và độc đáo.Ví sông Hương như những cô gái Bô-hê-miêng , HPNT đã khắc sâu vào tâm trí người đọc một ấn tượng mạnh về vẻ đẹp hoang sơ,thuần khiết và đày cá tính.Không chỉ giúp người đọc có thêm một góc nhìn,một sự hiểu biết về vẻ đẹp hùng vĩ,man dại đầy chất thơ của sông Hương,HPNT còn muốn đem đén một cái nhìn sâu sắc hơn,muốn ghi công sông Hương như một đấng sáng tạo đã góp phần tạo nên,gìn giữ và bảo vệ văn hóa của một vùng thiên nhiên,xứ sở. Từng ngày,tùng giờ,sông Hương bồi đắp phù sa cho văn hóa thẩm mĩ đã được hình thành trên và hai bên sông.Thế nhưng dòng sông hình như không muốn bộc lộ cái công lao to lớn ấy,"đã đóng kín lại ở của rừng và ném chìa khóa trong những hang động dưới chân núi Kim Phụng".Sông Hương âm thầm chảy và lặng lẽ cống hiến nhiều thế kỉ qua.Đây chính là vẻ đẹp và tính cách của dòng sông mà nhà văn muốn khắc họa.

Với đôi mắt khảo sát nghiêm túc của nhà địa lí có một tầm văn hoá sâu rộng, kết hợp vốn ngôn từ nghệ thuật phong phú mượt mà giàu chất thi họa, Hoàng Phủ Ngọc Tường tái hiện thủy trình của sông Hương từ vùng trung du trở xuống, nó liên tục chuyển dòng, “theo những đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó”. Nhà văn đã đặt sông Hương vào giữa cảnh quan núi đồi, lăng tẩm, bãi biển vùng ngoại ô tây-nam thành phố Huế, gương mặt Hương Giang trong xanh phẳng lặng tạo nên những mảng phản quang nhiều màu sắc trên nền trời tây nam thành phố, “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím”. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn dòng sông Hương như một chủ thể có ý thức góp phần tôn vinh thêm vẻ đẹp của xứ Huế. Và trước khi về với Huế, sông Hương trôi lặng thầm giữa một vùng không gian “Bốn bề núi phủ mây phong. Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng vạn niên”. Giữa đám quần sơn lô xô, ở phía tây thành Huế, nơi dành cho giấc ngủ ngàn năm của các bậc vua chúa thời Nguyễn, sông Hương hiện ra với vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi kéo dài mãi “giữa những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà”. Đến khi sông Hương đổ vào thành phố tương lai của nó, “nó đã kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng tây nam-đông bắc..., nó đã thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như vành trăng non”. Nhà văn đã dành cho sông Hương một tình cảm trìu mến, thân thương. Có như vậy, ông mới liên tưởng trạng thái sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang cồn Hến như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu. Đôi mắt sâu sắc của nhà văn đã nhìn ra mối quan hệ giữa dòng sông Hương mềm mại với con người xứ Huế. Sông Hương dịu dàng, duyên dáng như đã góp phần hình thành nên tính cách nết na, ý nhị của người con gái cố đô.

Với một trình độ văn hoá uyên bác, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã so sánh vẻ đẹp của sông Hương với nhiều dòng sông nổi tiếng thế giới như sông Xen của Pari, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét, sông Nê-va của Nga,... Từ đó mà ông đã tôn vinh vẻ đẹp độc đáo của dòng sông Hương vào buổi đêm về, “vẫn lập lòe trong đêm sương, những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố hiện đại nào còn nhìn thấy được”. Có thể nói rằng Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn hoá Huế, ông không chỉ nhìn sông Hương trôi ở trong thì hiện tại, ngày ngày mang phù sa và nguồn nước ngọt trao tặng vô tư cho những cánh đồng Châu Hoà, cho cuộc sống người dân xứ Huế; mà ông còn nhìn sông Hương như là khởi nguồn cho những giá trị tinh thần lịch sử. Sông Hương trong quá khứ qua các triều đại phong kiến vàng son, nó đã từng mang cái tên Linh giang, dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam Tổ quốc nước Đại Việt. Từ hiện thực kiêu hùng của Huế, mà Hoàng Phủ Ngọc Tường cho rằng: “Sông Hương là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết dưới màu cỏ lá xanh biếc”

Sau khi đã ngân vang trong lòng người đọc như chính những tiếng đàn canh khuya,sông Hương chia tay với thành phố Huế.Dòng chảy ấy đầy nhớ nhung,lưu luyến,không nỡ xa rời:"nó đột ngột đổi dòng,rẽ ngoặt sang hướng đông tây để gặp lại thành phố lần cuối ở thị trấn Bao Vinh xưa cổ".Trong con mắt nghệ sĩ tài hoa của HPNT,khúc ngoặt ấy là biểu hiện của nỗi vương vấn,thậm chí có chút lẳng lơ kín đáo của người tình thủy chung và chí tình.Nhà văn hình dung sông Hương như nàng Kiếu trở lại tìm Kim Trọng để nói một lời thề trước khi đi xa.Quả là một phat' hiện,liên tưởng đầy thú vị độc đáo và đậm màu sắc văn chương của tác giả về dòng sông thân thương của xứ Huế

Xuyên suốt tác phẩm, HPNT gắn bó lòng yêu nước, tinh thần dân tộc với tình yêu sâu sắc dành cho thiên nhiên đất nước và với truyền thống văn hoá lịch sử lâu đời của dân tộc mà ông đã bỏ công say mê tìm tòi, tích luỹ cả một đời người. Tất cả những phẩm chất ấy đã được thể hiện rất rõ qua việc ông tái hiện lại vẻ đẹp của dòng sông Hương như một nhân vật trữ tình, với những nét tính cách phức tạp, biến đổi một cách kì diệu trong không gian thời gian bằng những lời văn giàu chất trí tuệ, kết hợp giữa tự sự và trữ tình tài hoa, mê đắm. Với "ADDTCDS" - hình tượng sông Hương đã được HPNT đưa lên một tầm cao mới bằng nét tài hoa và nghệ sĩ của mình