Kim Lân là nhà văn có sở truờng về truyện ngắn và gắn bó máu thịt với cuộc sống nông thôn. NH từng nx: "KL là nhà văn 1 lòng đi về vs đất, vs người, vs thuần hậu nguyên thuỷ của cs nông thôn ngày trc. Các tác phẩm của ông đều đẫm mồ hôi, nuớc mắt, lời than thở và khát vọng đổi đời".
"Vợ nhặt" trích trog tập CCXX năm 1962 chính là một tp như vậy. Truyện có tiền thân là 1 chương của tt Xóm ngụ cư dc KL viết năm 1946. Tuy nhiên đã mất bản thảo nên đến năm 1954, ông viết lại tp lấy nhan đề là VN. Nhan đề đã hé mở đề tài của tp - đề tài hôn nhân, đồng thời gây chú ý vs ng đọc bởi 1 th truyện đầy kịch tính. Đấy là chuyện anh cu Tràng, một chàng trai xấu xí, thô kệch, đã thế còn là dân ngụ cư vậy mà lấy đựoc vợ. Vc hôn nhân là 1 vc hệ trọng của đời nguời, phải ttải qua nhiều lễ nghi, thủ tục phức tạp nhưng a lại lấy dc một cách dễ dàng, đơn giản và cũbg đầy liều lĩnh. Bởi lẽ khi ấy là năm nạn đói khủng khiếp, "có lẽ đến năm 2000, con cháu cta vẫn còn kể cho nhau nghe để rùng mình" lan tràn khắp nơi, hp lứa đôi đi liền với những hiểm hoạ là cái đói, cái chết. Tht vừa là tr vui vừa là tr buồn, tr bi thảm vs sự đối đầu giữ sự sống và cái chết, hi vọng và tuyệt vọng, giữa cái thê luơng lạnh lẽo chết chóc và sự ấm apd của tính ng. Qua đó cũng bộc lộ dc niềm tin yêu hi vọng vào những ng nông dân tuy bị đẩy tới bờ vực của cái chết nhưng vẫn vuơn lên vs khát khao hp và tin tuởng vào ngày mai tuơi sáng. Điều đó dc bộc lộ trog cả 3 nv chính và đb là Tràng, là chủ thể của hđ nhặt vợ đầy éo le và cảm động.
Bối cảnh nạn đói những năm 1945. Cái đói đã mag ko khí chết chóc ảm đạm thê luơng đi khăpd nơi trog đó có xóm ngụ cự. Cái đói khiến bao ng nằm cỏng queo bên vệ đuờng. Những ng đói thì xanh xám dật dờ như nhữbg bóng ma. Cái chết đã hiện lên thsnhf hình, vẩn lên thành mùi và ám ảnh trog những âm thanh làm tê tái lòng nguời.