Nhận xét về hình tượng rừng xà nu trong truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Trung Thành, có ý kiến cho rằng: Sức hấp dẫn của rừng xà nu chính là vẻ đẹp của một hình tượng thiên nhiên đặc trưng cho Tây Nguyên. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: Hình tượng này gây ấn tượng bởi vẻ đẹp biểu trưng cho những con người Tây Nguyên dũng cảm, ngoan cường. Bằng cảm nhận về hình tượng này, anh (chị) hãy bình luận các ý kiến trên.  

1. MB: TÁC GIẢ TÁC PHẨM

2.TB:

*Khái quát chung: 

Ngay từ năm 1962, trên đường hành quân, nhà văn NTT đã có dịp dừng chân bên những cánh rừng xà nu và ông đã nhận thấy: "Tôi yêu say mê CXN từ dộ ấy. Đó là loài cây HÙNG VĨ, CAO THƯỢNG, MAN DẠI, TRONG SÁNG. Thân cây CAO VÚT và ỨA NHỰA, tán lá THANH NHÃ và RẮN RỎI. VÌ vậy, tôi đã hình dung sẽ viết truyện ngắn dù chưa rõ cốt truyện ntn, nv chính là ai nhưng mở đầu và kết thúc sẽ là ha những cánh rừng xà nu nối tiếp tận chân trời"

Và đến 1965, khi cuộc kc chống Mĩ bước vào giai đoạn gay go ác liệt nhất, nhà văn đã viết truyện ngắn RXN theo ý tưởng của mình. Tác phẩm mở đầu bằng hình ảnh cánh rừng xà nu trong tầm đại bác của địch đã phải chịu nhiều đau thương mất mát như con người và kết thúc là ha rừng xà nu bất tận như là sức mạnh k gì có thể hủy diệt của con người tây nguyên.

*Giải thích: 

-Ý kiến 1: Như đã nói, CXN là hình tượng có thật, gắn bó sâu sắc với đời sống sinh hoạt của con người TN, tham dự vào mọi sự kiện trọng đại của làng Xô Man. Cây xà nu gắn với cuộc sống của người dân làng Xôman đến mức nó đã thấm sâu vào nếp suy nghĩ và cảm xúc của họ, cụ Mết nói về cây xà nu với tất cả tình cảm yêu thương, gần gũi xen lẫn tự hào "không có gì mạnh bằng cây xà nu đất ta". Cây xà nu đã trở thành một phần máu thịt trong đời sống vật chất và tinh thần của mảnh đất này. CXN cũng như một nhân chứng sống cho quá trình giác ngộ và đấu tranh cách mạng của dân làng Xô Man.  => Ý kiến 1 rất xác đáng và giàu sức thuyết phục

-Ý kiến 2: Nhưng qua hình tượng CXN chịu nhiều đau thương mất mát gợi lên nỗi đau xót xa của những người dân TN trong chiến tranh. Sự tồn tại kỳ diệu của rừng xà nu qua những hành động hủy diệt của kẻ thù cũng tượng trưng cho sức sống bất diệt, sự bất khuất, kiên cường và sự vươn lên mạnh mẽ của con người Tây Nguyên trong cuộc chiến mất còn với kẻ thù. +> Ý kiến 2 hợp lý và đầy ấn tượng.

*Phân tích chứng minh: 

- Cây xà nu gắn bó mật thiết với đời sống sinh hoạt hàng ngày của người dân làng Xô Man: đồi xà nu là nơi cụ Mết và Dít tiễn Tnú ra đi; khói xà nu xông đen bảng nứa giúp Mai và Tnú viết được những con chữ đầu đời, mở đường dẫn lỗi hướng về cách mạng; cây, rừng xà nu bảo vệ cho cả làng: "Cứ thế hai ba năm nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho làng". Nó là một phần của sự sống Tây Nguyên, mang đặc trưng Tây Nguyên, gắn bó mật thiết với con người nơi đây. Cây xà nu còn tham dự vào những sự kiện trọng đại của buôn làng Xô Man, của Tây Nguyên. Nó chứng kiến sự giác ngộ, sự hi sinh thầm lặng, lòng dũng cảm và ý chí quật khởi của dân làng Xô Man. Lửa xà nu thử thách ý chí cũng như lòng can sảm của Tnú. Đuốc xà nu soi sáng cho dân làng chuẩn bị vũ khí. lần tiếp theo, ánh lửa đuốc xà nu soi sáng cho dân làng chuẩn bị vũ khí. Lần tiếp theo, ánh lửa đuốc xà nu bừng sáng đỏ rực, lấp loáng ánh giáo mác , với tiếng hô "Chém hết!"của cụ Mết, đã soi tỏ xác mười tên giặc, trong đó có thằng Dục ác ôn, nằm sóng soài trên vũng máu, ngổn ngang quanh đống lửa xà nu. Bên bếp lửa xà nu, tại nhà ưng, cụ Mết tập hợp buôn làng, kể về cuộc đời đầy bi tráng của Tnú, kể về lịch sử hào hùng của bộ tộc.

-Cây xà nu tượng trưng cho phẩm chất và số phận con người Tây Nguyên trong kháng chiến chống Mỹ. Thương tích mà rừng xà nu phải gánh chịu do đại bác của kẻ thù gợi nghĩ đến những mất mát đau thương mà đồng bào ta đã phải trải qua trong thời kì cách mạng miền Nam bị khủng bố khốc liệt.
+ Mỗi ngày giặc bắn đại bác ba lần vào làng nhưng làng Xô Man vẫn bình yên vì "Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu cạnh con nước lớn". Đổi lại, vì bảo vệ cho dân làng nên cánh rừng xà nu lại chịu nhiều đau thương mất mát: "Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào là không bị thương. Có những cây bị đạn đại bác chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão". Ở chỗ khác, nhà văn miêu tả kỹ hơn: "Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người đã bị đạn đại bác chặt đứt làm đôi, ở những cây này nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, chỉ năm mười hôm là cây chết ".
Qua việc miêu tả ấy, bằng nghệ thuật nhân hoá, ẩn dụ tượng trưng tác giả đã làm hiện lên nỗi đau thương mất mát của dân làng Xô Man và tố cáo tội ác của kẻ thù. Viết về nỗi đau của cây mà ta cứ ngỡ như nỗi đau của con người. Mỗi một cây xà nu ngã xuống ta cứ ngỡ như một con người Xô Man ngã xuống. Phải chăng đó là hình ảnh của anh Xút, bà Nhan, mẹ con Mai, anh Quyết... những người đã ngã xuống vì chính nghĩa dưới bàn tay tàn bạo của kẻ thù. Nhưng trong đau thương, cây xà nu vẫn hiện lên bởi những vẻ đẹp thăng hoa đến sững sờ. Đẹp trong dáng ngã kiêu hùng, bất khuất "đổ ào ào như một trận bão". Đẹp bởi đường nét, màu sắc, hình khối, trong đau thương mà vẫn hiện hữu hương thơm và ánh sáng "nơi chỗ vết thương nhựa ứa ra tràn trề thơm ngào ngạt long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành cục máu lớn". Đó chính là vẻ đẹp gắn liền với chất bi tráng, chất sử thi hào hùng của vùng đất thiêng Tây Nguyên hùng vĩ.

- Trong bom đạn chiến tranh, thương tích đầy mình cây xà nu vẫn hiên ngang vươn lên mạnh mẽ như người dânTây Nguyên kiên cường bất khuất, không khuất phục trước kẻ thù tàn bạo.
+ Bằng bút pháp miêu tả tác giả đã mang đến cho người đọc sức sống hoang dại, mãnh liệt của rừng xà nu: "Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời". Đúng như có lần Nguyễn Trung Thành đã từng viết "Một cây ngã cả rừng cây lại mọc/ Người nối người đã mấy vạn mùa xuân". Sự sống của xà nu quả là bất diệt, bất tử, không một thế lực nào, không mưa bom bão đạn nào của kẻ thù có thể hủy diệt được. Như một mẫu số nhân "một ngã" thì "bốn năm cây con mọc lên" thách thức, kiêu hãnh. Đúng như lời cụ Mết đã khẳng định: "Không có cây gì mạnh bằng cây xà nu đất ta. Cây mẹ ngã, cây con mọc lên, đố chúng nó giết hết được cả rừng xà nu này".
+ Quả đúng là "Một cây ngã cả rừng cây lại mọc", thế hệ này ngã xuống, thế hệ khác đứng lên thay thế, tiếp tục chiến đấu với kẻ thù. Con người Xô man cũng vậy: anh Xút bà Nhan hi sinh thì có thế hệ của Mai và Tnú lớn lên tiếp tục xông pha vào mưa bom bão đạn để viết tiếp trang sử của làng. Mai ngã xuống khi tuổi xuân và hạnh phúc đang căng nồng thì Dít lớn lên nhanh chóng trở thành bí thư chi bộ. Rồi thế hệ bé Heng đang tiếp bước cha anh. Tất cả tạo nên một đội ngũ trùng điệp "Người nối người đã mấy vạn mùa xuân". Sự tồn tại kỳ diệu của rừng xà nu qua những hành động hủy diệt, tàn phá thể hiện sự bất khuất, kiên cường, sự vươn lên mạnh mẽ của con người Tây Nguyên, của đồng bào miền Nam trong cuộc chiến đấu một mất một còn với kẻ thù.
+ Vẻ đẹp nữa của cây xà nu đó là loài cây ham ánh sáng mặt trời, yêu tự do. Sự sống của nó chính là sự vươn lên để sinh tồn. Cây xà nu rất ham ánh sáng và khí trời: "nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, vô số những hạt bụi vàng bay ra từ nhựa cây thơm mỡ màng". Đó chính là tiếng gọi của tình yêu tự do. Cũng như Tnú, như dân làng Xôman yêu tự do, khát khao ánh sáng nên họ đã cầm giáo, cầm gươm quyết tâm bảo vệ vùng trời tự do ấy. Có thể nói, đặc tính "ham ánh sáng" của cây xà nu tượng trưng cho niềm khao khát tự do, lòng tin vào lý tưởng Cách mạng của người dân Tây Nguyên, của đồng bào miền Nam.
+ Và ở rừng Xà Nu còn xuất hiện những cây khác vững chãi, không chịu khuất phục trước giông bão, đạn bom của kẻ thù : "Có những cây xà nu cành lá xum xuê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ, đạn đại bác không giết nổi chúng. Những vết thương của chúng chóng lành như trên một cơ thể cường tráng. Cứ thế ba năm nay , rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình che chở cho cả dân làng". Hình ảnh ấy của cây rừng xà nu khiến ta liên tưởng đến hình ảnh của cụ Mết với giọng nói uy nghiêm, của sức sống Tnú, của Mai, của Dít... Đó là vẻ đẹp của bức thành đồng kiên cố, tấm lá thép vĩ đại của làng Xô man. Vì vậy mà suốt năm năm chưa hề có cán bộ nào bị giặc bắt hoặc chết trong rừng làng này. Bởi rừng xà nu đã mang tầm vẻ đẹp "Rừng che bộ đội rừng vây quân thù". Tất cả nối tiếp nhau tạo thành một đội ngũ trùng trùng điệp điệp nối tiếp nhau chạy đến tận chân trời.
Khả năng sinh sôi mãnh liệt của cây xà nu cùng sự rộng lớn, bạt ngàn của rừng xà nu gợi nghĩ đến sự tiếp nối của nhiều thế hệ người dân Tây Nguyên đoàn kết bên nhau kháng chiến. Phải chăng đó là vẻ đẹp của cụ Mết, người truyền và giữ ngọn lửa tinh thần cách mạng với chân lí ngời sáng "Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo". Là vẻ đẹp của người anh hùng Tnú với tinh thần kìm nén đau thương để biến thành sức mạnh quật khởi. Là vẻ đẹp của Dít với đôi mắt mở to trong suốt, bình thản. Dít như cây xà nu nhanh chóng trưởng thành, nhanh chóng trở thành bí thư chi bộ cùng cụ Mết lãnh đạo dân làng Xô Man đánh giặc. Vẻ đẹp của bé Heng, thế hệ xà nu măng non, chưa trưởng thành nhưng tinh thần thì đã "nhọn hoắt như những mũi lê"... Có thể nói hình tượng xà nu nổi bật xuyên suốt tác phẩm, câu chuyện mở ra trong vẻ đẹp mãnh liệt của sự sống trước đau thương mất mát để rồi khép lại vẫn là hình ảnh hào hùng của sự thách thức . Bên cạnh "bốn năm cây xà nu đã bị đánh ngã đã có vô số những cây con đang mọc lên". Mới mọc thôi nhưng tinh thần chiến đấu lại rất mãnh liệt "Có những cây mới nhú khỏi mặt đất nhọn hoắt như những mũi lê".

*Đánh giá: 

  Hai ý kiến đều đúng, tuy có nội dung khác nhau, tưởng đối lập, nhưng thực ra là bổ sung nhau; hợp thành sự nhìn nhận toàn diện và thống nhất về ý nghĩa của hình tượng này; giúp người đọc nhận thức sâu sắc hơn về giá trị nội dung tư tưởng của tác phẩm, cũng như thấm thía hơn ý tưởng nghệ thuật của nhà văn. Hình tượng này là một biểu tượng nghệ thuật, tượng trưng cho số phận, phẩm chất, con đường đấu tranh của nhân dân Tây Nguyên, nói rộng ra là của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Các biện pháp tu từ được sử dụng phối hợp (nhân hóa, so sánh, trùng điệp, phóng đại, khoa trương) khiến cho hình tương này hiện lên sinh động, giàu đường nét, màu sắc; góp phần tạo nên vẻ đẹp sử thi của tác phẩm.  

** Nghệ thuật xây dựng hình tượng: Thủ pháp nghệ thuật so sánh, đối chiếu, ngôn ngữ sử thi hào hùng, thủ pháp nhân cách hóa ... đã tạo nên sự chuyển hóa, hòa hợp giữa hình tượng thiên nhiên và con người, tạo nên một bản hợp xướng đầy chất thơ hào hùng tráng lệ về sức sống bất diệt về cuộc chiến đấu bất khuất kiên trung của nhân dân Tây Nguyên giành 

3. KB:
  Tóm lại, Nguyễn Trung Thành đã khắc họa thành công hình tượng cây xà nu tiêu biểu cho vẻ đẹp hào hùng, đầy sức sống của thiên nhiên và con người Tây Nguyên. Trong nghệ thuật miêu tả cây xà nu, chất thơ và chất sử thi hòa quyện nhuần nhuyễn, thể hiện rõ một phong cách văn xuôi vừa say mê, vừa trầm tư, vừa giỏi tạo hình, vừa giàu sức khái quát của Nguyễn Trung Thành.  

-