Mùa hè năm 1961 tôi và chị Vũ Anh lên tàu hoả xuống Hải phòng để sống cùng mẹ. Mẹ tôi sau khi tốt nghiệp Đại học Bắc kinh, khoa báo chí , về nhận công tác ở báo Hải phòng.

Bây giờ nhớ lại tôi cứ tự ngạc nhiên, tại sao đang ở với Ba trong căn biệt thự to ( hồi ấy nhà tôi ở 74 Phan Đình Phùng, sau mới chuyển về 6 Hoàng Diệu ), có sân vườn, tiện nghi..., bỗng chuyển đến ở căn nhà cấp 4 , không có nhà vệ sinh, nhà tắm( chung nhau trong khu tập thể ) mà chúng tôi không hề thấy gì khác biệt, chỉ thấy rất vui khi được ở gần với mẹ, tuy đôi khi lại rất nhớ Ba và Hà nội.

Căn phòng có một cái bàn ở giữa nhà, bốn chiếc ghế, chúng tôi ăn cơm và học bài ở đó. Mẹ ngủ một giường, tôi và chị Vũ Anh một giường , Kiên Trung một thời gian sau Ba mới cho xuống thì ba chị em ngủ chung.

Thỉnh thoảng ba tôi xuống thăm, nếu đi về trong ngày , ông ngồi ăn chung ở cái bàn đó, còn nếu ở lại vài hôm thì sang ở nhà khách Thành uỷ bên kia đường.

Về sau, chắc thấy bất tiện ( mỗi lần như thế, các chú bảo vệ cứ đứng chật cả sân chơi bóng chuyền của cơ quan trước căn phòng mấy mẹ con ),họ chuyển gia đình tôi sang ở một phòng trong căn nhà chú Trần Kiên, chủ tịch thành phố, cũng ở Đường Đinh Tiên Hoàng.

Tôi học lớp 1 và lớp 2 ở trường Nguyễn Tri Phương, đến cuối năm 64 lại về Hà nội để mẹ quay về Nam chiến đấu.

Dẫu ngắn ngủi nhưng quả thật hai năm ở thành phố cảng là quãng thời gian tôi hiểu được phần nhiều thế nào là cuộc sống của trẻ em đường phố, cũng lang thang ở những ngõ hẻm, leo trèo ở bất cứ nơi nào có thể leo trèo được, thỉnh thoảng giả giọng miền Nam để hù bọn trẻ phố khác ( hồi đó có mấy trường học sinh miền Nam nổi tiếng là ''gấu''),rồi đánh nhau, rồi ném đá những đôi yêu nhau trong bóng tối vv và vv...

Nhưng chuyện tôi muốn kể là về một cậu bạn tên là Thắng, Viêt kiều hồi hương từ Thái lan.

Thực ra Thắng học lớp với chị Vũ Anh, hơn tôi ba tuổi, đáng nhẽ phải gọi anh nhưng Thắng không cho, mình là bạn bè thôi, Thắng bảo thế. Mà bạn cũng chỉ nhỉnh hơn bọn tôi tý xíu, không giống các anh lớp trên.

Nhóm chúng tôi có mấy đứa, bây giờ tôi chỉ nhớ: Hưng(con chú Kiên CT), Quân, Khang, còn vài đứa chỉ nhớ mặt, lạ thế.

Thắng dậy tôi biết ăn cánh hoa phượng, biểu tượng của Hải phòng, ngon nhất là cánh có điểm tý màu vàng, có tý sữa, Thắng bảo thế. Tôi ăn thấy chua chua, nhưng nhìn bạn ăn, mắt lim dim, miệng xuýt xoa, thì tự nhiên thấy ngon hẳn lên. Vì thế chỉ khi nào có bạn tôi mới xơi món đó.

Rồi bạn dậy tôi đập hột bàng lấy nhân. Trong cơ quan Thành uỷ mỗi lần lẻn vào là chúng tôi đập lấy đập để, đến khi nghe tiếng chú bao vệ thì ù té chạy, để lại phía sau một bãi ngổn ngang vỏ bàng.

Tôi vẫn nhớ có lần chơi bóng đá ở vỉa hè, tôi đá hụt bóng, ngã lăn quay. Cả bọn cười ré lên thích thú. Tôi vừa đau vừa quê, nhưng Thắng chạy tới đỡ tôi dậy và hỏi: Thành đau không? Nhìn gương mặt xót xa của bạn tôi như thấy cơn đau chạy sang bạn hết,sao lại có thể kỳ lạ đến vậy.

Rồi một hôm, trong bữa ăn, chị Vũ Anh nước mắt lưng tròng nói với mẹ : mẹ ơi, mẹ có thể xin bạn Thắng về nuôi được không hả mẹ, bạn ấy khổ lắm.

Nghe chị kể tôi mới biết, Thắng hồi hương theo gia đình chú ruột, bố mẹ sẽ về sau. Nhưng vì lý do gì đó mà gia đình bạn không hồi hương được nữa và từ đó ông chú và gia đình đối xử rất tệ. Thắng không được ngủ trên giường, nằm, ăn, học...dưới đất. Quần áo thì nhét dưới gầm giường con gái của chú, cùng tuổi,cùng học một lớp. Đến trường, người em kia diện mỗi hôm một bộ, quần áo của Thắng thì bẩn thỉu nhàu nát.

Tôi mới chợt nhớ ra cách đó mấy tuần, gọi tôi ra cửa, mặt buồn buồn, Thắng hỏi: nhà Thành có gì ăn không?
Tôi mang bát cơm to có thức ăn ra ( vì bạn nhất định không vào nhà ), và tôi chưa bao giờ thấy ai ăn ngon và nhanh như thế. Thì ra là bạn đã bị bỏ đói nhiều ngày.

Vài ngày sau mẹ tôi buồn rầu nói: mẹ đến phường, quận đặt vấn đề nhưng họ bảo: không được đâu chị ơi, họ là người ruột thịt, có gì để tụi tôi khuyên nhủ, động viên. Chứ họ không để cho cháu về sống với chị đâu.

Chị em tôi buồn lắm. Riêng tôi, cứ để dành ít bánh, ít kẹo mỗi khi mẹ cho để đưa cho bạn. Nhưng mỗi lần như thế Thắng bao giờ cũng bắt tôi ( và cả mọi người ) cùng ăn. Nhìn ngón tay bạn bẻ đều từng mẩu bánh tôi cứ nghèn nghẹn trong lòng, và nghĩ: lần sau nhất định xin mẹ nhiều hơn.

Tôi nhớ nhất hôm cả bọn đang ngồi chơi, một con chim sẻ non bất ngờ rớt từ trên mái nhà xuống. Còn gì vui bằng. Đứa thì bảo buộc nó vào bao diêm cho kéo ''xe bò'', đứa thì bảo vặt hết lông đi cho nó lớn cũng không bay được... Tôi cầm con chim, thấy nó run bần bật, như hiểu cái gì khủng khiếp đang đợi nó. Thắng bước đến, lấy con chim trong tay tôi, cho mình nhé, bạn nói. Rồi bàn tay bé nhỏ của bạn vuốt nhè nhẹ, nhè nhẹ lên đầu chú chim. Con chim tự nhiên hết run, mắt cứ chớp chớp nhìn ân nhân của mình.

Tôi chợt hiểu, tất cả những đứa chúng tôi không ai hiểu thế nào là cơn lạnh lẽo, đau đớn của sự cô đơn khi không có sự bao bọc của gia đình như bạn tôi, người bạn vẫn còn non nớt như chú chim kia.

Đến một ngày gần tết, Thắng tạt qua nhà tôi, mình đi ăn kem đi, bạn rủ. Tôi ngạc nhiên vô cùng. Kem là món ăn ngon nhất đời đối với tôi khi đó, nhưng giữa mùa đông lạnh đến thế, và Thắng làm sao có tiền?

Đợi tý mình thử moi lợn đất nhé,( tôi có con lợn đầy xu mọi người mừng tết),tôi bảo bạn.

Không, tớ mời, bạn vừa nói vừa kéo tôi đi.

Gần nhà tôi có cửa hàng kem Hồng Bàng, lâu lắm mẹ mới cho ăn trong những ngày he nóng nực.

Chúng tôi mỗi đứa hai cây kem, cũng là lần đầu tiên với tôi được ăn một lúc như thế, vừa mút, vừa nói cười, vừa run vì lạnh.

Lúc đưa tôi về nhà Thắng cứ vẫy mãi đến khi không còn nhìn thấy tôi nữa.

Ra tết, đi học được vài hôm, bỗng nhiên từ trường về chị Vũ Anh ôm chầm lấy mẹ khóc nức nở: mẹ ơi, bạn Thắng chết rồi!

Tôi không tin vào tai mình, mắt nhoè đi, cứ nấc nấc trong cổ.

Mẹ tôi nước mắt dàn dụa, ôm lấy chị, mẹ xin lỗi, mẹ xin lỗi...( mà mẹ nào có lỗi gi).

Sau này tôi mới biết, trước tết Thắng bán hết đống quần áo ít ỏi để khao bạn bè, chia tay.

Đêm 29 tết bạn treo cổ tự tử ở cây phượng trước nhà mình.

Khi rủ tôi đi ăn kem bạn rất vui vì biết rằng cuộc sống địa ngục sắp kết thúc. Bạn run run trong chiếc áo mong manh, vừa ăn, vừa hỏi: ngon không Thành, kem ngọt không...

Bây giờ tôi mới hiểu tại sao cây kem lúc ấy lại ngon và ngọt kỳ lạ như vậy. Đó là cây kem duy nhất trên đời có trộn cả tình thương và nước mắt của bạn tôi, bạn Thắng thân thương và tội nghiệp của tôi.

Những ngày hè này, hàng phượng trong khu Phú mỹ hưng lại đỏ rực lại làm tôi nhớ đến những ngày xưa ở thành phố cảng, nơi một phần tuổi thơ đã đi qua trong niềm vui và cả trong cay đắng, nhớ thương...