Về nguyên tắc, các công ty bình phong là không bất hợp pháp nhưng chúng cũng khiến người ta dễ suy diễn đến những hoạt động đen tối như rửa tiền bẩn hoặc tiền do phạm tội mà có. Lấy một ví dụ, trong số các khách hàng của chi nhánh Ngân hàng UBS tại Miami, bang Florida (Mỹ) có một công ty bình phong tên Chayofa Corp được Công ty luật Mossack Fonseca đăng ký giúp.

Chủ sở hữu công ty này là Giuseppe Donaldo Nicosia – một doanh nhân được cho là thân cận với cựu thủ tướng Ý đầy tai tiếng Silvio Berlusconi. Nicosia từng bị kết tội trong vụ bê bối gian lận thuế VAT có dính líu đến mafia ở Ý. Ông ta đã bỏ trốn và bị Interpol phát lệnh truy nã tầm thế giới từ năm 2014.

Trong khi đó Ngân hàng HSBC, theo tài liệu Panama, có khách hàng tên Rami Makhlouf – là người nhà và cũng là người thân tín của Tổng thống Syria đương nhiệm Bachar Al-Assad.

Makhlouf là một doanh nhân có thế lực đang đứng đầu một tập đoàn công nghiệp và được xem là nhà kinh tài cho chính quyền Damascus. Công ty Drex Technologies SA của Makhlouf sử dụng dịch vụ của Mossack Fonseca từ năm 2000.

Makhlouf nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ từ năm 2008 nhưng phải chờ đến khi nội chiến Syria bùng nổ và được thế giới chú ý thì đến tháng 9-2011, Mossack Fonseca mới quyết định ngưng giao dịch với nhân vật này.

Trong khi đó, một loạt thư điện tử mật trong “Tài liệu Panama” cho thấy các chi nhánh của HSBC ở London và Geneva đánh giá rằng “không có vấn đề gì” khi giao dịch với vị khách hàng đang thuộc danh sách bị trừng phạt này.

Cho đến nay, kho dữ liệu của Mossack Fonseca chưa thể giúp tìm được chính danh chủ nhân những tài sản khổng lồ đang cất giấu trong các tài khoản, nhưng ít nhất cũng giúp nhìn thấy những khoản tiền khổng lồ đã dịch chuyển giữa nước này sang nước khác như thế nào.

Các dữ liệu bước đầu cho thấy những giao dịch này phức tạp đến mức khó lòng kiểm tra được (dù đây là bước bắt buộc theo luật quốc tế) nguồn gốc xuất phát hoặc điểm đến cuối cùng của những số tiền đó.

“Tài liệu Panama” cũng hé lộ cho thấy việc các ngân hàng chủ động “tái cân bằng” để né tránh các quy định của luật quốc tế. Chẳng hạn quốc gia nào siết chặt quy định về thuế khóa thì không lâu sau đó các công ty bình phong

từ từ chuyển sang những quốc gia/lãnh thổ “dễ thở” hơn.

Chẳng hạn cho đến đầu những năm 2000, các công ty bình phong rất thích làm ăn ở quần đảo Virgin thuộc Anh vì môi trường ở đây cho phép mở và đóng công ty trong vòng chỉ 24 giờ.

Mãi đến năm 2004 đảo Tortola thuộc quần đảo Virgin mới bắt đầu có quy định siết chặt về tính ẩn danh của các công ty bình phong, và mãi bảy năm sau đó mới có quy định cấm hẳn việc giấu tên chủ sở hữu.

Virgin khó thì có Seychelles dễ. Phải đến năm 2011 quần đảo nhỏ bé thuộc Ấn Độ Dương này mới bắt đầu thật sự siết chặt quy định liên quan tài chính. Các ngân hàng cũng chẳng sợ vì họ còn đó những địa điểm trú ẩn như Panama, Hong Kong và Dubai…