Phần 1: Họcthuyếtgiátrị

Câu1:Phân tíchcácđiềukiệnrađờicủa sảnxuấthànghoávànhữngưuthế củasảnxuấthàng hoásovớikinh tế tựnhiên.

Bài làm:

1. Trướchết,để hiểusảnxuấthànghoá,tacầnhiểuthếnàolàkinhtếtựnhiên.Kinh tế tựnhiênlàkiểu sảnxuấttựcungtựcấp, sản phẩmlàmranhằmthoảmãnnhucầucủangười trựctiếpsản xuấtranó. Kiểu sảnxuấtnàygắnliềnvớinềnsảnxuấtnhỏ, lựclượnglaođộngpháttriểnthấp,phâncônglaođộngkém pháttriển.

Sản xuấthànghoálàkiểutổchứcsảnxuấttrong đósản phẩmlàm ra khôngphảiđểđápứngnhucầucủa ngườitrựctiếpsản xuấtmàđápứngnhucầucủaXH thôngquatraođổimuabán.

2. Để sảnxuấthànghoára đờivàtồntại cầncóhaiđiềukiện:

Thứnhấtlàphảicó sựphân cônglaođộngXH, tứclàcósựchuyênmônhoá sản xuất,phân chialaođộng XHvào cácngành,cáclĩnhvựcsản xuấtkhác.SựphânchialaođộngXH sẽlàmchoviệctraođổisản phẩmtrởnêntất yếuvìkhiđó mỗi ngườikhiđósẽchỉsảnxuấtmột haymột vàisản phẩmtrong khihọcó nhucầusửdụngnhiềuloạisản phẩmkhácnhau. Dođó,tấtyếudẫn đếntraođổi muabán. Sựphâncông laođộngcũnglàmcho năngsuất laođộngtănglên, sản phẩmthặng dưngàycàngnhiềuvà traođổisản phẩmngày càngphổbiến..Đây là tiềnđề,cơsởchosản xuất hàng hoá.

Thứ hailàphảicó sựtáchbiệt tươngđốigiữanhữngngườisảnxuấtvề mặtkinhtế, tứclànhữngngười sảnxuấttrởthànhnhữngchủ thể sản xuất,độclậpnhấtđịnh. Dođó,sản phẩmlàmrathuộcquyềnsởhữu hoặcdohọchiphối.Tronglịchsử,sựtách biệtnày làdochếđộtưhữuvề tư liệusảnxuấtquyđịnh còn trongnềnsản xuấthiệnđại,sựtáchbiệtnàycòn docáchìnhthứcsởhữukhácnhauvềtưliệusảnxuấtvà sựtáchrời giữaquyềnsởhữuvàquyền sửdụngđốivới tưliệusảnxuấtquyđịnh.

Đây làhaiđiềukiệncầnvàđủcủasảnxuấthànghoá.Thiếumột trong hai điềukiệntrênsẽkhôngcó sản xuấthànghoá.

3. Sovớisảnxuấttựcungtựcấpthìsản xuấthànghoá có những ưuthếhơnhẳn.

Dosảnxuấthànghoá dựatrênsựphâncônglaođộng XH,chuyênmônhoá sảnxuấtnênnókhaithác đượcnhữnglợithếtựnhiên,xãhội,kỹthuậtcủatừngngười,từngcơsởcũngnhưtừngvùng, từngđịa phương.Đồng thời,sảnxuấthànghoácũngtácđộngtrở lạilàmcho phâncông laođộngXH,chuyênmôn hoá sản xuấtngàycàngtăng, mốiquan hệ giữacácngành,cácvùngngàycàngtrởnên mởrộng, sâu sắc. Từđó,làmchonăngsuấtlaođộngtăng lênnhanhchóng,nhucầucủaXH đượcđápứng đầy đủhơn.

Trong nền sảnxuấthànghoá,quymôsản xuấtkhôngcòn bịgiới hạn bởinguồnlựcvànhucầucủamỗi cánhân,giađình, mỗicơsở, mỗi vùngmànóđượcmởrộng,dựatrêncơsởnhucầuvànguồnlựcXH. Từđó,tạođiềukiệncho việcứngdụngnhữngthành tựu KH – KTvào sảnxuất,thúcđẩysản xuấtphát triển, chuyểntừ sản xuấtnhỏsang sản xuấtlớn.

Trong nền sảnxuấthànghóa,để tồn tạivàsản xuất có lãi, ngườisản xuấtphảiluôn luôn năngđộng, cải tiếnkỹthuật,hợplýhoásản xuất, nângcaonăngsuất laođộng, giảmchi phísảnxuất, đáp ứng nhucầuvà

thịhiếucủangườitiêudùng. Nhờđó, lựclượng sản xuấtngàycàngpháttriển, năngsuấtlaođộngtăng,

hiệuquả kinh tếngày càngcao.

Sựpháttriểnsản xuất,mởrộngvà giaolưukinh tếgiữacáccánhân,cácvùng, cácnước...khôngchỉlàm cho đờisốngvậtchấtmà cảđờisốngvăn hoá, tinhthầncũng đượcnângcaohơn,phongphúvàđadạng hơn.

Tómlại, trongkhisản xuấttựcungtựcấpbịgiớihạnbởinhưcầuvànguồnlựccánhân,giađình, quymô sảnxuấtnhỏ, khôngtạođượcđộnglựcthúcđẩysảnxuấtpháttriểnthìsảnxuấthànghoálạitạođược

độnglựcsảnxuấtpháttriển, làmcho sản xuấtphùhợpvớinhucầu,gópphầnnângcaođờisốngvậtchất, tinh thầncủamỗi cánhânvà toànXH.

Câu2:Phân tíchhai thuộc tính củahànghoávàquanhệ củahai thuộctính đóvới tính haimặtcủa laođộngsảnxuất hànghoá.

Bài làm:

1. Hàng hoálàsảnphẩmcủalaođộngcóthểthoảmãnnhucầunàođócủaconngườithông quatraođổi buônbán.

Hàng hoácó thểởdạnghữu hình nhưsắt,thép, thựcphẩm...hayvôhìnhnhưdịchvụ, giaothôngvận tải...nhưngdùở dạng nàonócũngcóhaithuộctính:giátrịsửdụngvàgiátrị.

2. Giá trịsửdụnglàcông dụngcủahànghoá đểthoảmãnnhucầunàođócủaconngười.

Hàng hoánàocũngcómộthaymộtvàicôngdụngvàcộngdụngđólàmnócó giá trịsửdụng.Vídụnhư gạo làdùngđểăn,giátrịsửdụngcủagạolàđểăn...

Giá trịsửdụngcủa hàng hoálàdothuộctíntựnhiên(Lý,hoá,sinh)củathựcthể hàng hoáđóquyđịnh nhưngviệcpháthiệnra nhữngthuộc tính có íchđólại phụthuộcvàosựpháttriểncủaXH,củacon người.XH càngtiếnbộ,lựclượngsảnxuấtngàycàngpháttriển thìsốlượnggiátrịsửdụngngàycàng nhiều,chủngloại giátrịsửdụngngày càngphongphúvàchấtlượng giá trịsửdụngngày càngcao.

Giá trịsửdụnglàgiátrịsửdungXH.Nókhôngphảilàgiátrịsửdụngchongườitrựctiếpsản xuấtmàlà cho XH thôngquatraođổimuabán. Dođó,ngườisản xuấtphải luôn quan tâmđếnnhưcầucủaXH,làm cho sản phẩmcủahọphùhợpvớinhucầuXH.

Giá trịsửdụngmangtrên mìnhgiátrịtraođổi.

3. Để hiểugiátrịcủahànghoá, trướchết,taphảihiểugiátrịtraođổi. Giá trịtraođổilà mộtquanhệvềsố lượng, là tỷ lệ theođó một giá trịsửdụngloạinàyđượctraođổivớinhữnggiátrịsửdụngloạikhác.Ví

dụnhư:1mvảicó giá trịtraođổibằng5kgthóc.

Hai hàng hoákhácnhaunhưvậycó thểtraođổivớinhauthìgiữachúngphảicómộtcơsởchung.Lao độnghaophítạorahànghoáchính làcơsở chung choviệctraođổiđóvà tạoragiátrịcủahànghoá.Vậy giátrịcủahànghoálàlaođộngXH củangườisảnxuấthànghoákết tinhtrongsảnphẩm.Giátrịtraođổi làbiểuhiệnbênngoàicủagiátrị,giátrịlànộidungbêntrong,làcơsởcủa giá trị traođổi.

Giá trịbiểu hiện mốiquanhệgiữanhững ngườisản xuất hàng hoá. Vìvậy,giátrịlàmột phạmtrù lịchsử, chỉtồntại trong nền kinh tếhànghoá.

4. Hai thuộctínhđócủahànghoá vừamâuthuẫn, vừa thống nhất.Chúng thốngnhấtở chỗ: chúng cùng tồntại trong hàng hoá, mộthànghoáphảicóhaithuộctính này, thiếumột trong hai thuộctínhthìkhông phảilàhànghoá.Tuy nhiên,chúng mâuthuẫnởhaiđiểm:thứ nhất,về mộtgiátrịsửdụng thìhàng hoá

khácnhauvềchấtcònvề mặtgiátrịthìhànghoálạigiốngnhau về chất;Thứhai,giá trịđượcsửdụng trongquátrình lưuthôngcòn giá trịsửdụngđượcthựchiệntrong quátrìnhtiêudùng.

5.Haithuộctính củahànghoá này khôngphảilàdocóhaithứ laođộngkhácnhau kếttinhtrong hànghoá màlàdolaođộngsảnxuấthànghoácótính chấthaimặt,vừacó tínhtrừu tượng(laođộngtrừu tượng), vừacó tínhcụ thể(laođộngcụ thể).

Laođộngcụ thểlàlaođộngcóíchdướimột hình thứccụ thểcủanhững nghềnghiệpchuyênmônnhất định. Mỗimộtlaođộngcụthểcómụcđích,phươngpháp,côngcụ laođộng, đối tượnglaođộngvàkết quảlaođộngriêng.Dođó, laođộngcụ thểtạo ra giá trịsửdụngcủahànghoá.Nếuphâncông laođộng XHcàngpháttriển thì càngcónhiềugiátrịsửdụngkhácnhauđểđáp ứng nhucầucủaXH.

Laođộngtrừu tượngchínhlàsựtiêuhaosức laođộng(tiêuhaosứcbắp thịt, thầnkinh)củangườisản xuấthànghoá nóichung.Chínhlaođộngtrừu tượngcủangườisản xuấthànghoátạoragiátrịcủahàng hoá.Tacó thểnói,giátrịcủahànghoálàlaođộngtrừutượngkết tinh tronghànghoá. Đâychínhlàmặt chấtcủagiátrịhànghoá.

Câu3:Phân tíchlượnggiá trịhànghoávàcácnhân tốảnhhưởngđến lượng giá trị hànghoá.

Bài làm:

1. Giá trịcủahànghoálà laođộngtrừutượngcủangườisảnxuấtkếttinh trong hànghoá. Vậy lượnglao độngcủahànghoá đượcđobằng lượnglaođộngtiêuhaođể sảnxuấtrahànghoáđóvà tínhbằng thời gianlaođộng.

Trong thựctế, có nhiềungườicùng sảnxuấtmột hànghoánhưngđiềukiệnsảnxuất,trìnhđộtaynghề khácnhau...làmchothờigianlaođộnghaophíđểsảnxuấtrahànghoáđólàkhácnhau,tứclà mứchao phílaođộngcábiệtkhácnhau. Nhưng lượng giá trịcủahànghoá khôngdomứchaophílaođộngcábiệt hay thờigianlaođộngcábiệtquyđịnhmàdothờigianlaođộngXH cầnthiết.

Thời gian laođộng XH cần thiếtlà thờigianlaođộngcần thiếtđểsảnxuấtramộthànghoánàođótrong điềukiệnbìnhthườngcủaXHvới mộttrình độtrang thiếtbịtrung bình,với mộttrình độthànhthạo trung bìnhvà mộtcườngđộlaođộngtrungbìnhtrong XH đó. Vậy,thựcchất,thờigianlaođộng XHcầnthiết

làmứchaophílaođộngXH trung bình (thờigianlaođộngXH trung bình)đểsản xuấtra hànghoá.Thời gianlaođộngXH cầnthiếtcó thểthayđổi. Dođó,lượng giá trịcủahànghoácũngthayđổi.

2. Có banhântố cơbảnảnhhưởngtớilượnggiátrịcủahànghoá.

Thứnhất, đólànăngsuấtlaođộng. Năng suất laođộnglànăng lựcsảnxuấtcủangườilaođộng. Nóđược đobằngsốsản phẩmsản xuấtra trongmộtđơnvịthờigianhoặcsốlượngthờigianhao phíđểsản xuấtra một đơnvịsản phẩm.Năng suất laođộngtănglêntứclàthờigianlaođộngcần thiếtđểsảnxuấtramột đơnvịsảnphẩmgiảmxuống,tứclàgiátrịcủamộtđơnvịhànghoá giảmvàngượclại.Vậy,giá trịcủa hànghoá tỷlệnghịchvớinăngsuấtlaođộng. Mặt khác, năng suất laođộnglai phụthuộcvàonhiềuyếu

tốkhácnhưđiềukiệntựnhiên,trình độtrungbìnhcủangườicông nhân,mứcđộpháttriểncủakhoa học kỹthuật,trìnhđộquản lý,quymôsảnxuất...nênđểtăngnăngsuấtlaođộngphảihoànthiệncác yếu tố trên.

Thứ hai, đólàcườngđộlaođộng.Cườngđộlaođộngphảnánhmứcđộhaophílaođộngtrong mộtđơn vị thờigian. Nócho thấymứcđộkhẩntrương,nặngnhọchaycăngthăngcủalaođộng. Cườngđộlao độngtăng lên thìsốlượng(hoặckhốilượng)hànghoá sản xuấtra tăng lênvàsức laođộnghaophícũng tănglêntươngứng.Dođó, giátrịcủa mộtđơnvịhànghoá làkhôngđổivì thựcchấttăngcườngđộlao độngchính làviệckéodài thờigianlaođộng. Cườngđộlaođộngphụthuộcvào trình độtổchứcquảnlý,

quymôvàhiệusuấtcủatưliệusảnxuấtvàđặcbiệtlàthểchấtvàtinh thầncủangườilaođộng.Chínhvì vậy màtăngcườngđộlaođộngkhôngcóýnghĩa tíchcựcvớisựpháttriểnkinhtếbằngviệctăngnăng suấtlaođộng.

Thứ ba là mứcđộphức tạpcủalaođộng.Theođó, tacóthểchialaođộngthànhhailoại là laođộnggiản đơnvàlaođộngphức tạp.Laođộnggiảnđơn là laođộngmàbấtkỳmột ngườilaođộngbìnhthườngnào khôngcầnphảitrảiquađào tạocũng cóthểthực hiệnđược.Còn laođộngphứctạplàlaođộngđòihỏi phảiđượcđào tạo,huấnluyệnthànhlaođộngchuyênmôn lànhnghềnhấtđịnhmớicóthểthực hiện được.Trongcùng mộtthờigianlaođộngthìlaođộngphứctạptạoranhiềugiátrịhơnlaođộnggiảnđơn bởivìthựcchấtlaođộngphứctạplàlaođộnggiảnđơnđượcnhânlên. Trongquátrinh traođổi muabán, laođộngphức tạpđượcquyđổithànhlaođộnggiảnđơntrung bình một cáchtựphát.

Câu4:Phân tíchnguồngốc,bảnchấtvàchứcnăngcủatiềntệ.

Bài làm:

1. Nguồngốc củatiềntệ.

Để tìmhiểunguồngốccủatiền tệ,tahãyxemxétquátrình pháttriểncủacáchìnhtháibiểuhiệncủa giá trị:

Đầu tiên làhình tháigiảnđơn,ngẫunhiêncủa giátrị. Hình tháinàyxuất hiệnkhixã hộinguyênthủytan rãvàchỉ thườnggặpởnhữngmầmmốngđầutiêncủatraođổi.Ở đây, giátrịcủahànghoánàychỉbiểu

hiệnđơnnhấtởmộthànghoákhácvàquan hệ traođổimangtínhchấtngẫunhiên,trựctiếphàng lấy

hàng,tỷlệtraođổiđược hình thànhngẫunhiên.Vídụnhư20vuôngvải=1cáiáo. Cáiáo ởđâyđóngvai tròvậtnganggiá–hình tháiphôithaicủatiền tệ.

Khi quanhệtraođổitrởthànhquátrình đều đặn, thườngxuyên,thúcđẩysản xuấthànghoárađờivàphát triểnthìhìnhthái thứhailàhìnhtháiđầyđủhay mởrộngcủa hàng hoárađời. Hìnhtháinàyxuấthiện trongthựctếkhi mộthànghoá nàođóđượctraođổivớinhiềuhàng hoákhácmộtcáchthôngthườngphổ biến.Ở đây,giátrịcủahànghoá được biểuhiệnởnhiềuhànghoákhácnhauđóngvai tròlàmvậtngang giá. Đồngthờitỷ lệtraođổikhôngcòn mangtính chấtngẫunhiênnữamàdầndầndolaođộngquyđịnh. Tuy nhiên,ởhìnhtháinày,giátrịcủahànghoá được biểuhiệncòn chưahoàn tất, thống nhấtvàvẫn trao đổitrựctiếphàng–hàng. Vídụnhư20vuôngvải=1cáiáo,= 10đấuchè,= 40đấucàphê,=0,2gam vàng...

Dođó, khisảnxuấtvà traođổihànghoápháttriểnhơn,đòihỏiphảicó vậtngang giáchung,hình tháithứ baxuất hiện:Hình tháichungcủa giátrị.Ở hìnhtháinày, giá trịcủamọi hànghoáđượcbiểuhiệnở một hànghoá đóngvaitròlàmvật ngang giáchung–“vậtngang giáphổbiến”.Cáchànghoá đều đổi thành vật ngang giáchung,sauđó mới mangđổilấyhànghoácầndùng.Vật nganggiáchungtrởthànhmôi

giới.Tuynhiên,ởhìnhtháinày, bấtkỳhànghoá nàocũng có thểtrở thành vật ngang giáchung,miễnlà nóđượctáchra làmvậtnganggiáchung. Vídụnhư1cáiáo hoặc10đấuchèhoặc40đấu càphêhoặc0,2

gamvàng=20vuôngvải.

Khi sản xuấtvàtraođổihànghoápháttriểnhơnnữa,đặc biệtlàkhimởrộnggiữacácvùngđòihỏiphải có mộtvậtngang giáchung thông nhấtthìhình tháithứ tưrađời:hìnhthái tiền. Giátrịcủatấtcảcác hànghoá ở đây đềuđượcbiểuhiệnở mộthàng hoáđóngvai tròtiền tệ.Lúcđầucónhiềuhànghoáđóng vaitrò tiềntệnhưngdầndầnđượcchuyểnsang các kimloạiquýnhưđồng, bạcvàcuối cùnglàvàng. Ví dụnhư:10vuôngvảihoặc1cáiáohoặc10đấuchè= 0.02gamvàng.

Như vậy, tiềnrađờilàkếtquảpháttriển lâudàicủa sản xuấtvàtraođổihànghoá.

2. Bảnchấtcủa tiền:

Tiềnlàmột loạihànghoáđặcbiệtđượctáchra làmvậtnganggiáchung cho tấtcảcácloạihànghoá.Nó làsựthểhiệnchungcủagiátrị,đồngthờinóbiểuhiệnquanhệsản xuất giữanhữngngườisảnxuấthàng hoá.

3. Tiềncó 5chứcnăng. Nólà thướcđogiá trị,làphươngtiệnlưu thông,phươngtiệncất trữ, phươngtiện thanhtoánvàtiền tệ thế giới.

Trướchết, tiềnlàthướcđogiátrị, tứclànódùngđểđolườngvàbiểuhiệngiátrịcủa các hàng hoákhác. Khi đó,giá trịcủahànghoá đượcbiểu hiệnbằngmột lượngtiềnnhấtđịnhgọilàgiácảhànghoá. Giácả

hànghoá làhình thứcbiểuhiệnbằng tiềncủagiátrịhàng hoá. Giácảhànghoá cóthểlênxuốngxung quanh giá trịnhưng tổngsốgiácảluôn bằng giá trị.

Tiềnlàm môigiớitrongtraođổihànghoá, tứclàtiềnđóngvaitròlàmột phương tiệnlưuthông.Khiấy, traođổihànghoá vận độngtheocông thứcH –T–H’.Đây làcông thứclưuthônghànghoá giảnđơn.

Với chứcnăngnày, tiềnxuấthiệndướicáchìnhthức vàng thoi,bạcnén,tiềnđúc vàcuốicùng làtiền giấy.Tiền giấy làkýhiệugiátrịdonhànướcpháthànhbuộcXH côngnhận.Tiềngiấykhôngcógiátrị

thực(khôngkểđếngiá trịcủavật liệugiấydùnglàmtiền).Khi thựchiệnchứcnăngnày, tiềngiúpquá trình muabán diễn ra dễdànghơnnhưngnócũnglàmviệcmuabán táchrờinhau cảvềkhônggianlẫn

thờigiannênnóbaohàmkhảnăngkhủnghoảng.

Tiềnđôikhiđượcrútkhỏilưuthôngvàcấtgiữ lạiđểkhicầnthìđemra muahàng. Chỉcótiềnvàng,tiền bạc,cáccủacảibằngvàngcó giá trịthựcmớithựchiện đượcchứcnănglưu trữ. Ngoàira,tiền làm phươngtiệncất trữcòncó tácdụngđặcbiệt làdựtrữtiềncho lưu thông.

Khi kinh tếhànghoápháttriểnđến một mứcđộnào đótất yếusẽsinhramuabánchịuvà tiềncó thêm chứcnăngphươngtiệnthanhtoánnhưtrảnợ, đóngthuế... Tiềnlàmphươngtiệnthanhtoáncótácdụng đáp ứng kịp thờinhưcầucủangườisảnxuấthoặctiêudùngngaycảkhihọchưacótiềnhoặckhôngđủ tiền.Nhưngnócũng làmchokhảnăngkhủnghoảng tăng lên.Trong quá trìnhthực hiệnchứcnăng thanh toán, loạitiền mới- tiềntín dụng-xuấthiện,cónghĩalàhìnhthứctiềnđãpháttriểnhơn.

Chứcnăng cuối cùngcủatiền là tiềntệthếgiới.Chứcnăng nàyxuấthiệnkhibuônbánvượtra ngoàibiên giớiquốcgia,hình thànhquanhệbuônbángiữacác nước.Khi thựchiệnchứcnăngnày,tiền thựchiện

cácchứcnăng:thướcđogiátrị,phươngtiện lưuthông,phươngtiện thanhtoán, tín dụng,dichuyểncủa

cảitừ nướcnàysangnướckhác.Thựchiệntrứcnăngnày phảilà tiềnvànghoặc tiềntín dụngđượccông nhậnlàphương tiệnthanhtoánquốctế. Việctraođổitiềncủanướcnàysang tiềncủa nướckháctuântheo tỷgiáhổiđoái,tứclàgiácảcủamộtđồngtiềnnướcnàyđượctínhbằngđồngtiềncủa nướckhác.

Tómlại, cùng vớisựpháttriểncủasảnxuấtvà traođổihànghoá, tiềncó5chức năng. Nhữngchứcnăng nàycó quanhệ mậtthiếtvà thông thườngtiền làmnhiềuchứcnăngmộtlúc.

Câu5:Phân tíchnội dung(yêucầu),tácdụngcủa quyluậtgiá trịtrongnền sảnxuấthànghoágiản đơn.Nhữngbiểuhiệncủa quyluậtnàytrongcác giaiđoạnpháttriểncủa chủnghĩa tưbản?

Bài làm:

1. Quy luậtgiá trị làquyluậtgiá trịcơbản củasảnxuấtvà traođổihànghoá. Quy luậtgiá trịyêucầusản xuấtvà traođổihànghoá phải dựa trêncơsởgiátrịhàng hoácủanó, tứclà trêncơsởhaophílaođộng XHcần thiết.

Trong sản xuất,quyluậtgiátrịbuộcngườisản xuấtphảilàmchomứchaophílaođộngcábiệtcủamình phùhợpvới mứchaophílaođộng XH cần thiết.Còn trong traođổihay lưuthôngthìphảithực hiệntheo nguyêntắcngang giá.Traođổimuabánhàng hoáphảithực hiệnvớigiácảbằnggiátrị. Giácảhàng hoá

trên thị trườngcóthểbằnghoặcdaođộnglênxuốngxungquanh giá trịhànghoánhưng xét trênphạmvi toànXHthìtổnggiácảbằng tổng giá trị.

2. Trong nền sảnxuấthànghoá,quyluậtgiátrịcó batácđộngsau:

Thứnhất, nóđiềutiếtsản xuất và lưu thông hàng hoá. Khimột hànghoá có giácảcaohơngiá trị,bán có lãi,ngườisảnxuấtsẽmởrộngquymôsản xuất, đầutưtư liệusảnxuấtvàsứclaođộng, đồngthờinhững ngườisảnxuấtcáchànghoá kháccóthểchuyểnsang sản xuấtmặthàngnày. Còn nếu mặthàngđócógiá cảthấphơngiátrị,bịlỗ vốnthìngườisảnxuấtphảithuhẹpsản xuấthoặcchuyểnsang sảnxuấtmặthàng khác.Nhưvậy,quyluậtgiátrịđã tự độngđiềutiếttỷlệphânchiatưliệusảnxuấtvàsứclaođộngvàocác ngành sản xuấtkhácnhau,đápứngnhucầuxãhội. Đồngthời,nócòn thu húthànghoátừnơicó giácả thấpđếnnơicógiácảcao, gópphầnlàmcho hàng hoágiữacácvùngcó sựcânbằng nhất định.

Quy luậtgiá trịcũngkíchthíchcảitiếnkỹthuật,hợplýhoá sản xuất,tăngnăngxuấtlaođộng, hạgiá thànhsảnphẩm...Bởivìtrongsảnxuấthànghoá,để tồn tạivàcólãi,mọi ngườisản xuất đều phảitìm làmchomứchao phílaođộngcábiệtcủamìnhthấphơnhoặcbằngmứclaođộngxãhộicần thiết.Cuộc canhtranhcàngkhiếnchonhữngngườisản xuấttíchcực cảitiếnkỹthuật,nângcaonăngsuấtlaođộng... mạnhmẽhơn.Mọingườisảnxuấtđềulàmnhưvậysẽ làmchonăngsuấtlaođộngcủatoànxãhộităng lên, sản xuấtngàycàngpháttriển.

Tuy nhiên,quyluậtgiátrịcũng tự phát phân hoángườisảnxuấtrathànhngườigiàuvàngườinghèo. Người sản xuất nào cómứchaophílaođộngcábiệtthấphơn mứchaophílaođộng XHcần thiết sẽ thu đượcnhiềulãi vàgiàulên,mởrộngsảnxuất,thậmchí trở thànhôngchủ thuênhâncông.Cònnhững ngườisảnxuấtcó mứchaophílaođộngcábiệtcaohơnmứchaophílaođộngXH cầnthiếtsẽthualỗ, nghèođi,thậmchí có thểphásảnvà trở thành công nhânlàm thuê.

Vậy,quyluật giátrịvừacótácđộngtíchcực vừacó tácđộngtiêucực. Chúng tacầnpháthuymặt tích cựcvàhạnchế mặttiêucực củanó.

3. Trong giaiđoạnsản xuất tưbảnchủ nghĩa tựdocạnhtranh,giátrịhànghoátrởthànhgiácảsảnxuất. Giá trị làcơsở củagiácảsảnxuất.Khigiátrịhànghoáchuyểnthànhgiácảsảnxuấtthìquyluậtgiátrị

biểuhiệnthànhquyluậtgiácảsảnxuất.

Còn trong giaiđoạnchủnghĩatư bản độcquyền,donắmđược vịtríthốngtrịtronglĩnh vựcsản xuấtvà lưuthông,cáctổ chứccó khảnăngđịnhragiácảđộc quuyền.Giácảđộcquyền làgiácảhànghoá có sự chênhlệchrất lớnsovớigiácảsản xuất.Tuy nhiên,cơsởcủa giácảđộc quyềnvẫn làgiátrịvàtổnggiá cảđộcquyềnvẫnbằng tổng giá trị.Khiđó, quyluậtgiátrịbiểuhiệnrathànhquyluậtgiácảđộcquyền.

Phần 2: Họcthuyếtgiátrịthặngdư

Câu6:Phân tíchhànghoásức laođộng.

Bài làm:

1. Sứclaođộnglà tổng hợptoànbộthểlựcvà trí lựctồn tạitrong mộtcon ngườivà đượcngườiđósử dụngvàosảnxuất.

2. Trong mọixãhội,sức laođộngđều làyếu tốcủasảnxuấtnhưngsứclaođộngchỉtrởthànhhànghoá sứclaođộngkhicó haiđiềukiệnsau:

Thứnhất, ngườilaođộngphảiđượctựdovề thânthể củamình, cókhả năng chi phốisức laođộngấyvà chỉbánsứclaođộngấytrong mộtthờigiannhấtđịnh

Thứ hai, ngườilaođộngkhôngcòncótưliệusản xuất cần thiếtđểtựmình thựchiệnlaođộngvàcũng

khôngcócủacảigìkhác,muốnsốngchỉcòncáchbánsức laođộngchongườikhácsửdụng.

3. Cũng nhưmọi loạihànghoákhác,hànghoásứclaođộngcũng cóhaithuộctính làgiá trịsửdụngvà giátrị.

Giá trịcủahànghoá sức laođộngcũngdosốlượnglaođộng XHcần thiếtđểsảnxuấtvà táisảnxuấtra nóquyếtđịnh. Doviệcsảnxuấtvàtái sảnxuất sức laođộngđượcdiễnrathôngquaquá trìnhtiêudùng, sinhhoạt, giá trịsức laođộngđượcquyra thành giátrịcủatoànbộcáctưliệusinhhoạtcần thiết để sản xuấtvà táisảnxuấtrasức laođộng,đểduytrìđờisốngcông nhânvàgiađìnhhọcũngnhưchiphíđào tạocông nhân cómột trìnhđộnhất định.Tuy nhiên,giátrịhàng hoásức laođộngkháchàng hoáthông thườngở chốnóbao hàmcảyếutốtinhthầnvàlịchsửcủa từngnước,từng thờikỳ...

Giá trịsửdụngcủa hàng hoásức laođộngcũng nhằmthoảmãnnhucầucủangườimuađểsửdụngtrong quátrình sảnxuấtrahànghoávàdịchvụ.Tuy nhiên,khácvớihànghoáthôngthường, trongquátrình lao động, sứclaođộngtạoramộtlượng giá trịmớilớnhơn lượng giá trịcủabảnthânnó, phầndôira đó

chínhlàgiátrịthặngdư. Đây làđặcđiểmriêngcủagiátrịsửdụngcủahànghoásứclaođộng.

Câu7:Phân tíchbảnchấtvàcáchình thức tiềnlươngdướichủnghĩa tưbản.

Bài làm:

1. Tiềncông làbiểuhiệnbằng tiềncủagiátrịhànghoásứclaođộng, làgiácảcủahànghoá sức laođộng. Cầnchúýrằng,trongxãhộitưbản, tiềncông khôngphảilàgiácảcủalaođộng. Cái mànhàtưbản mua củacông nhânkhôngphải làlaođộngmàlàsứclaođộng. Dođó, tiềncôngkhôngphải làgiátrịhaygiá cảcủalaođộngmàchỉ làgiá trịhaygiácảcủa hàng hoásứclaođộng.

2. Có haihìnhthứctiềncôngcơbản. Đólà tiềncôngtínhtheothờigianvàtiềncông tính theo sản phẩm. Tiềncông theothờigianlàhìnhthứctiềncông tínhtheothờigianlaođộngcủa công nhândàihayngắn

(giờ,ngày, tuần,tháng).

Tiềncông tínhtheosảnphẩmlàhìnhthứctiềncông tínhtheosốlượngsản phẩmđã làmra,hoặcsốlượng công việcđãhoànthành trong mộtthờigiannhấtđịnh. Mỗi sản phẩmđượctrảcông theomộtđơngiá

nhấtđịnhgoilàđơngiátiềncông.Thựcchấtthìtiềncông tínhtheosảnphẩmlàbiếntướngcủatiềncông tính theo thờigiannhưng nólại tạođộnglựcmạnhmẽ,kíchthíchngườilaođộngtíchcựclaođộng,tạo

thuậnlợichonhàtưbản trongviệcquảnlý,giảm sátlaođôngkcủacôngnhân.

Câu8:Trìnhbàynguồngốc,bảnchấtcủagiátrị thặngdưdướichủ nghĩatưbản.

Bài làm:

Để hiểubảnchấtvànguồngốccủagiátrịthặng dưdướichủ nghĩa tưbản., tahãy xét mộtvídụ.

Giảsửđể chếtạo ra 1kgsợi, nhà tư bản phảibỏra28.000đơnvịtiền tệbaogồm 20.000đơnvịtiềntệ mua1kgbông, 3.000đơnvịchohaophímáymócvà 5.000đơnvịmuasứclaođộngcủacôngnhân điều khiểnmáymóctrong 1ngày(10giờ).Giảđịnh việcmuanày làđúnggiátrị.Đồngthờigiảđịnh,mỗi giờ laođộng, ngườicôngnhântạo ra 1.000đơnvịgiátrịmớikếttinhvàotrongsảnphẩm.

Vậy bằnglaođộngcụthể,ngườicông nhânđãchuyểngiátrịcủabôngvàhaomònmáymócvàotrong sợivàbằnglaođộngtrừu tượng củamình, mỗi giờcôngnhânlạitạothêmmộtlượnggiátrịmớilà1.000 đơnvị.

Nếu chỉ trong vòng5giờ,công nhânđãkéoxong1kgsợi thì giátrị1kgsợilà:

- Giá trịcủa1kgbông=20.000đơnvị

- Hao mònmáymóc= 3.000đơnvị

- Giá trịmới tạo ra (trong5giờlaođộng,phầnnày vừađủbùđắpgiátrịsức laođộng)=5.000đơnvị Vậy tổngcộnggiátrịcủa1kgsợi là28.000đơnvị.

Tuy nhiên,donhàtưbảnđã thuêngườicông nhân trong 10giờnên trong 5giờlaođộngtiếptheo,nhà tư bảnkhôngphảibỏra 5.000đơnvịmuasức laođộngnữamàchỉcầnbỏra 20.000đơnvị tiềntệđểmua thêm1kgbông, 3.000đơnvịchohao mòn máymóc,tứclàvới23.000đơnvị tiềntệ,nhàtưbảncóthêm được1kgsợi.

Như vậy. trongmộtngàylaođộng, nhàtưbảnbỏra51.000đơnvịtiềntệđể thu được2kgsợi.Trong khi đó, giátrịcủa2kgsợi là:28.000. 2=56.000đơnvịtiền tệ.Dođó,nhàtưbảnthuđược1phầngiátrịdôi ra,tứclàgiátrịthặngdư, bằng5.000đơnvịtiền tệ.

Từvídụtrên,tathấygiátrịthặngdưchínhlàphầngiátrịmớidolaođộngcủa công nhântạorangoàisức laođộng, làkếtquảlaođộngkhôngcông củacôngnhâncho nhàtưbản. Chúýrằng,phầnlaođông

khôngcôngđótrở thànhgiátrịthặng dưvìnóthuộcsở hữu củanhàtưbảnchứkhôngphảilàcủangười laođông. Sởdĩnhàtưbảnchiphốiđượcsốlaođộngkhôngcôngấylàvìnhàtưbản làngườisởhữutư

liệusản xuất.

Câu9:Haiphươngphápnângcaotrìnhđộbóclộtgiátrị thặngdư

a)Phươngphápsảnxuất giátrị thặngdư tuyệt đốidướichủ nghĩatưbản.

Giá trịthặngdư tuyệtđối làgiátrịthặng dưthu đượcdokéodài thờigianlaođộngvượtquá thời gianlaođộngtấtyếutrongkhinăngsuấtlaođộng, giátrịsứclaođộngvàthờigian laođộngtất

yếukhôngthayđổi.

Tahãyxétmột vídụ:

Ngàylaođộnglà8giờ, thờigianlaođộngcầnthiết(t)là4giờ, thờigianlaođộngthặng dư(t’)là

4giờ, mỗigiờcông nhântạoramột giá trịmới là10đơnvị thìgiá trị thặng dưtuyệtđốilà40và tỷsuấtgiátrịthặngdưlà:

m’= (t/t’) . 100%=4/4. 100%=100%

Nhưngnếutakéodàingàylaođộngthêm2tiếng thìtvẫnbằng 4giờnhưng thờigian laođộng thặngdưlứcnàylại là t’=6. Dođó, giátrịthặngdưtuyệtđốisẽlà60đơnvịvà tỷ suất giátrị thặngdưsẽlà:

m’= 6/4 . 100%=150%

Doviệctăng thờigian laođộngkhôngthểvượtquá giớhạnsinhlýcủacông nhânnênkhithời gianlaođộngkhôngthểkéodàithêm được nữa,nhàtưbảnsẽ tìmcáchtăngcườngđộlaođộng. Về thực chấtthìtăngcườngđộlaođộngcũngtươngtựnhưkéodàingàylaođộng. Vìvậy, tăng thờigianlaođộnghoặctăngcườngđộlaođộnglàđểsản xuấtra giá trịthăngdưtuyệtđối.

b)phươngphápsảnxuất giátrị thặngdư tương đốidướichủnghĩa tưbản.

Giá trịthặngdưtươngđốilàgiá trịthặngdưthuđượcdorútngắnthờigian laođộngtấtyếubằng cáchnângcaonăngsuất laođộngtrongngànhsản xuấtratưliệusinh hoạtđểhạthấpgiátrịsức laođộng, nhờđómàtăngthờigianlaođộngthặngdưlênngaytrongđiềukiệnđộdàingày lao động, cườngđộlaođộngvẫnnhưcũ.

Tahãyxétmột vídụ

Ngàylaođộnglà10giờ, trongđó5giờlà thờigianlaođộngtấtyếuvà 5giờlà thờigianlao

đôngthặng dư. Nhờtăngnăngsuấtlaođộngtrong ngành sảnxuấtra tư liệusinhhoạt,giácảsinh hoạtrẻhơndẫnđếngiátrịsức laođộngcũngbịhạ thấp.Giảsửgiátrịsứclaođộnggiảmđi1giờ.

Khi đóthờigianlaođộngtất yếuchỉcòn 4giờvà thờigianlaođộngthặng dưtăng lên thành6

giờ.Khi đó,tỷ suấtgiátrịthặng dưtăng từ100% lên150%.

Như vậy, bằng cáchtăngnăngsuất laođộngtrongcácngànhsản xuất tưliệusinh hoạt và các ngành sản xuấttưliệusảnxuấtphụcvụchongànhsản xuất tưliệusinh hoạt màgiátrịcáctưliệu sinhhoạtcầnthiếtcho côngnhângiảm đi,kéo theo giá trịsức laođộngcủangườilaođộnggiảm đi vàđemlạigiátrịthặngdưtươngđốicho nhà tư bản màkhôngphảităngthờigianlaođộnghay cườngđộlaođộng.

Câu10:Tỉ suất vàkhốilượnggiátrị thặngdư

tỉ lệphầntrămgiữagiá trịthặngdư(m) và tư bản khảbiến(v), đượckíhiệu làm'(m' =m/v).Làhình thứcđặcthùbiểuthịmứcđộbóc lộtcủanhàtưbảnđốivớicông nhânlàm thuê.TSGTTDchỉ rõ:trong

một ngàycông laođộng,ngườicông nhânhaophíbaonhiêuphầnngàyđểbùlại giá trịsức laođộngcủa

mìnhvàbaonhiêuphần ngàycủahọlàmkhôngcôngcho nhà tư bản. Nếu một nửangàylaođộngngười công nhân dùngđể táisảnxuấtgiátrịsứclaođộngcủa mình,một nửangàyhọlàmviệcchonhàtưbản thìmứcđộbóclộtbằng100%.Cùng vớisựpháttriểncủachủ nghĩatưbản, TSGTTDtăng lên.Cácnhà

tưbảncó hai cách để tăngTSGTTD:sản xuấtgiátrịthặng dưtuyệtđốivàsản xuất giá trịthặngdưtương đối

Khối lượng giá trị thặng dư(M)làsốlượng giá trị thặng dưmànhàtưbảnthuđượctrongmột thờigian

sảnxuấtnhấtđịnhvàđượctínhbằngcôngthức: M=m'. V hoặcM= mvxV(1)

Trong đó:V là tổng tưbảnkhả biến được sửdụngtrongthờigiantrên. Khối lượng giá trị thặng dưtỷ lệ thuậnvớicảhainhântố m'và V.

Câu11:Tưbản làgì?Thếnàolà tưbảnbất biến,tưbảnkhảbiến, tưbảncố định,tưbản lưu động?Căncứ vàýnghĩa củacác cáchphânchiatưbản trênđây.

Bài làm:

1. Tưbản làphầngiátrịmanglại giá trịthặngdưchonhàtưbảnbằngcáchbóclộtsức laođộngcủacông nhânlàmthuê. Tưbảnlàmột quanhệsản xuấtphảnánhmối quanhệgiữatư sản vàvôsản.

2. Để sảnxuấtragiátrịthặngdư, nhàtưbảnphảiứngtrướctưbản ra để muatưliệusảnxuấtvàsứclao động.

Trong quá trìnhsảnxuất, giátrịcủatưliệusảnxuấtđượclaođộngcụ thểcủangườicôngnhânchuyển vàosản phẩmmới,lượng giá trịcủachúng khôngđổi. Bộ phận tư bản ấyđượcgọilàtưbảnbấtbiến©.

Nhưngđốivớibộphận tư bản dùngđể muasứclaođộngthì trongquátrình sảnxuất, bằng laođộngtrừu tượngcủamình,ngườicông nhân tạo ra mộtgiátrị mớikhôngchỉbùđắp đủgiátrịsứclaođộngcủacông nhânmà còn tạo ra giá trịthặngdưchonhàtưbản.Như vậy, bộphậntưbảnnàyđãcósựbiếnđổivề lượngvàđượcgọilà tưbảnkhả biến (v).

3. Cácbộphậnkhácnhaucủatưbảnsảnxuấtkhôngchuchuyểnmộtcáchgiốngnhauvì mộtbộphậntư bảnchuyểngiá trịcủanóvàosảnphẩmtheonhữngcáchthứckhácnhau. Dođó,tacó thểchiatưbảnsản xuấtthànhtưbảncốđịnhvà tư bản lưuđộng.

Tưbản cốđịnhlàbộphậnchủyếucủa tư bản sảnxuất(máymóc,nhàxưởng...) thamgiatoànbộvào quá trình sản xuấtnhưng giá trịcủanókhôngchuyểnhếtmột lầnvàosảnphẩmmàchuyểndần từngphần

theomứcđộhao mòncủanótrongthờigiansản xuất.Có hailoạihao mònlàhaomònhữuhình (hao mòn vềvật chất,haomònvềgiátrịsửdụngdotácđộngcủatựnhiên)vàhaomònvôhình (hao mòn tuầntuý

về mặtgiátrịdoxuất hiệnnhững máymóchiệnđạihơn, rẻ hơnhoặccó côngsuấtlớnhơn).

Còn tưbảnlưuđộnglàmột bộphậncủa tư bản sảnxuất(nguyên nhiênliệu, sức laođộng...) đượctiêu dùnghoàntoàntrong mộtchu kỳsảnxuấtvàgiá trịcủanóđượcchuyển toànbộvàosản phẩmtrongquá trình sản xuất.Tưbản lưuđộngchuchuyểnnhanhhơntưbảncố định vàviệctăng tốcđộchu chuyểncủa tưbảnlưuđộngcó ýnghĩaquantrọng.Nógiúp choviệctiếtkiệmđượctưbản ứng trướccũngnhưlàm tăngtỷsuấtgiátrịthặngdưtrongnăm.

4.Việcphânchiatưbảnbấtbiếnvàtưbảnkhả biếnlàdựavàovai tròcủatừngbộphận tư bản trong quá trình sản xuấtra giá trịthặngdưcònviệcphânchiatưbảncốđịnhvà tư bản lưuđộnglàdựavàophương thứcchuyểndịch giá trịcủachúng vào sảnphẩmtrong quátrìnhsản xuất hay dựavàotính chấtchu chuyểncủatưbản.

Việcphânchiatưbản thànhtưbảnbấtbiếnvà tưbảnkhả biếnphảnánh đượcnguồngốcsinhragiátrị thặngdư. Trongquátrình sản xuất,tưbảnbấtbiếnchỉlàđiềukiệnđểsinhragiátrịthặngdưcòn tưbản khả biến mớilànguồngốctạoragiátrịthặngdư.

Việcphânchiatưbảncố định vàtưbảnlưuđộngtuy khôngphảnánh nguồngốc sinhragiátrịthặng dư nhưnglại cóýnghĩaquan trong trongviệcquảnlý kinh tế.Nó làcơsở đểquảnlý,sửdụngvốncốđịnh vàvốnlưuđộngmột cáchcóhiệuquả cao.

c1 làgiátrịmáymóc,thiếtbị, nhàxưởng... c2 làgiátrịnguyên,nhiên,vật liệu...

vlà tưbảnkhảbiến

Vậy,tưbảnbấtbiến= c1+ c2; tưbảnkhả biến=v;

tưbảncố định =c1;tưbảnlưuđộng= c2+ v.

Câu12:Trìnhbày, phân tíchquy luậtgiá trị thặngdư? Bài làm:

Giá trịthặngdư,giátrịthặng dưtuyệtđối,giá trịthặngdưtươngđốivàgiátrịthặngdư siêu ngạch.

- Giá trịthặngdưlàphầngiátrịdôira ngoàigiá trịsức laođộng,docôngnhânlàmthuêtạoravà bịnhàtưbảnchiếmkhông.

Giá trịthặngdưphảnánh bản chấtcủaquanhệsản xuấttưbảnchủ nghĩa- quanhệbóclộtcủa nhàtưbảnđốivới laođộng

làm thuê.

Để thuđượcgiátrịthặngdư, cóhaiphươngphápchủyếu:

phươngpháp sảnxuấtgiátrịthặngdưtuyệtđốivàphươngpháp sản xuất giá trịthặngdưtương đối.

- Giá trịthặngdưtuyệtđốilàgiá trị thặng dưthu đượcdokéo dàingàylaođộngvượtkhỏigiới hạn thờigianlaođộngcầnthiết.

Ngàylaođộngkéodài trongkhi thờigianlaođộngcần thiếtkhôngđổi,dođóthờigian laođộng

thặngdưtănglên. Sảnxuấtgiátrịthặngdưtuyệtđốilàcơsở chungcủachếđộtư bản chủnghĩa. Phươngphápnàyđượcáp dụngphổbiếnởgiaiđoạnđầucủachủnghĩatư bản,khi laođộngcòn ởtrìnhđộthủ côngvànăng suất laođộngcònthấp.

Với lòngthamvôhạn, nhàtưbảntìmmọithủđoạn để kéodàingàylaođộng, nângcao trìnhđộ bóclộtsứclaođộnglàmthuê.Nhưng một mặt,dogiớihạntựnhiêncủasức lựccon người;mặt

khác,dođấu tranhquyếtliệtcủa công nhânđòirútngắnngàylaođộng,cho nênngàylaođộng

khôngthểkéodàivôhạn.Tuy nhiên,ngàylaođộngcũngkhông thểrútngắn đếnmứcchỉ bằng thờigian

laođộngtấtyếu.Mộthìnhthứckháccủasảnxuấtgiátrịthặngdưtuyệtđốilà tăngcườngđộlao động. Vìtăngcườngđộlaođộngcũnggiốngnhưkéodàithờigianlaođộngtrongngày,trong khi

thờigianlaođộngcần thiếtkhôngthayđổi.

- Giá trịthặngdưtươngđốilàgiátrịthặngdưthuđượcdo rútngắn thờigian laođộngtất yếu trêncơsở tăngnăngsuất laođộng

xãhội. Việctăngnăngsuấtlaođộngxãhội, trướchếtở cácngành sảnxuấtravậtphẩmtiêudùng,

sẽlàmchogiátrịsứclaođộng

giảmxuốngdođó,làmgiảmthờigian laođộngcầnthiết. Khiđộdàingày laođộngkhôngthay đổi, thờigian laođộngcầnthiết

giảm sẽ làmtăngthờigianlaođộngthặngdư - thờigianđểsản xuấtra giá trịthặngdưtươngđối

cho nhà tư bản.

- Để giànhưuthếtrong cạnhtranh,đểthu đượcnhiềugiátrịthặng dư,cácnhàtưbảnđã ápdụng nhữngtiếnbộkỹthuậtmớivào

sảnxuất,cải tiếntổchứcsảnxuất,hoàn thiệnphươngpháp quảnlýkinhtế, nângcaonăngsuất

laođộng. Kết quả là,giátrịcábiệt

củahànghóathấphơngiá trịxãhội. Nhà tưbảnnào thựchiệnđượcđiềuđóthì khibán hànghóa củamìnhsẽthuđượcmộtsốgiá

trịthặng dưtrộihơnsovớicácnhàtưbảnkhác.Phầngiátrịthặngdưthu đượctrộihơngiá trị

thặngdưbìnhthườngcủaxãhộiđượcgọilàgiá trịthặngdưsiêungạch.Xéttừngđơnvịsản xuất tưbảnchủ nghĩa,giátrịthặngdưsiêungạchlàhiệntượngtạmthờicụcbộ. Nhưngxétvềtoànbộ xãhộitưbản,giátrịthặngdưsiêungạchlàhiệntượngtồntại thườngxuyên.Vìvậy, giá trị thặng dưsiêungạchlàmột độnglựcmạnhnhấtthúcđẩy cácnhàtưbảnrasứccải tiếnkỹthuật,tăng năngsuấtlaođộng.

Giá trịthặngdưsiêungạchvàgiátrịthặngdưtươngđốiđềudựa trêncơsởtăngnăngsuấtlao động. Cáikhácnhaulàở chỗ giátrịthặngdưtươngđốithìdựa trêncơsởtăngnăngsuấtlaođộng

xãhội;còn giá trị thặng dưsiêungạch thìdựatrêncơsở tăngnăngsuất laođộngcábiệt.

2. Sản xuất giá trịthặngdưlàquyluậtkinh tếcơbảncủachủnghĩatưbản.

Quy luậtkinh tếcơbản làquy luậtphảnánhbảnchấtvà mụcđíchcủamộtphươngthứcsảnxuất. Mỗiphươngthứcsảnxuấtcómộtquyluậtkinhtếcơbản.Bịtướcđoạthết tưliệusảnxuấtcông

nhânbuộc phảibánsức laođộngcho nhàtưbản. Laođộngkhôngcôngcủa công nhânlàm thuêlà

nguồngốccủagiátrịthặngdư,nguồngốc làmgiàucủanhàtưbản.Sản xuất giá trịthặngdưlà mụcđíchduynhất củanềnsảnxuấttưbảnchủnghĩa.Vìmụcđíchđó, cácnhàtưbảnsản xuất bất cứloạihànghóanào,kểcảvũkhígiếtngườihàng loạt, miễnlàthuđượcnhiềugiátrịthặng dư. Phươngtiệnđểđạtmụcđíchlàtăngcườngbóclộtcông nhân làmthuêtrêncơsở pháttriểnkỹ thuật,tăngcườngđộlaođộng,kéodàingàylaođộng, tăngnăngsuấtlaođộngv.v..

Sản xuất giá trịthặngdưlàquyluậtkinh tếcơbảncủachủnghĩatưbản. Nộidungcủaquyluật là tạorangày càngnhiềugiá trị thặng dưchonhàtưbảnbằng cáchtăngcườngcácphươngtiệnkỹ

thuậtvàquảnlý để bóclộtngàycàngnhiềulaođộnglàmthuê.Quyluậtgiátrịthặngdưcó tác

dụngmạnhmẽtrongnhiềumặtcủađờisốngxã hội.Mộtmặt,nóthúcđẩykỹthuậtvàphâncông laođộngxãhộipháttriển, làmcho lựclượngsảnxuấttrong xãhộitưbảnchủnghĩapháttriểnvới tốcđộnhanhvànângcaonăngsuất laođộng.Mặt khác,nólàmcho cácmâuthuẫnvốncócủa

chủ nghĩa tưbản,trướchếtlàmâuthuẫncơbản củanó- mâuthuẫngiữatính chấtxãhộicủasản xuấtvớisựchiếmhữu tưnhântưbảnchủnghĩavềtưliệusản xuất- ngàycànggaygắt.

Câu13:Tíchlũy tưbản

a)  Kháiniệm: Tíchlũy tư bản,trongkinhtếchínhtrịMác-Lêninlàviệcbiếnmột bộphận giá trị thặngdưtrởlại thànhtưbản,còntrongcáclýluậnkinhtếhọckhác,nóđơngiảnlàsựhìnhthành tưbản(tăng lượngvốndướihìnhthứctưbảncố địnhvàlưukhocủachínhphủvàtưnhân)

b)   Nguồngốc:

Nguồngốcduynhấtcủatưbảntích lũy làgiá trị thặng dưvàtưbảntích lũy chiếmtỉ trọng ngày cànglớn trongtoànbộtư bản.Trong quátrìnhsản xuất, lãicứđậpvàovốn, vốncàng lớnthìlãi

cànglớn,dođólaođộngcủacôngnhântrongquákhứlạitrởthànhphươngtiệnđểbóclộtchính

ngườicôngnhân.

Quátrìnhtích lũy đãlàmchoquyềnsở hữutrong nềnkinhtếhànghóa biến thànhquyền chiếm đoạtTBCN.Trong sản xuấthànghóađơngiản,sựtraođổigiữanhững ngườisản xuấttheo

nguyêntắcngang giávềcơbảnkhôngdẫntới ngườinàychiếmđoạtlaođộngcủangườikia.Tuy

nhiêntrong nềnsảnxuấtTBCNdẫnđếnkếtquảlànhàtưbảnchẳngnhững chiếmđoạt đượcmột phầnlaođộngcủacông nhân màcònlàngườisởhữuhợppháplaođộngkhôngcông đó.Nhưng điềuđókhôngviphạmquyluậtgiátrị

c)   Thựcchất:

Táisản xuấtgiảnđơnkhôngphảilàhìnhtháiđiển hình củachủnghĩatưbản, mà hình tháitái sản xuất điểnhìnhcủanólà táisảnxuấtmởrộng.Táisản xuấtmởrộngtư bản chủnghĩalàsự lặp lạiquá trình sản xuấtvớiquymô lớnhơntrước,với mộttưbảnlớnhơntrước.Muốnvậy, phải biến mộtbộ phận giá trị thặng dưthànhtưbảnphụthêm.

Việc sửdụnggiátrịthặngdư làmtưbảnhaysựchuyểnhoá giá trịthặngdưtrở lạithànhtưbảngọilà tích luỹ tư bản. Như vậy, thựcchấtcủa tíchluỹ tưbản làtưbảnhoá giá trịthặngdư. Nóimột cáchcụ thể, tíchluỹtưbảnlàtái sản xuấtra tưbảnvớiquymôngày càngmởrộng. Sở dĩgiátrịthặngdưcó thểchuyểnhoáthànhtưbảnđượclàvìgiá trịthặngdưđãmangsẵnnhữngyếu tố vậtchấtcủatưbản mới.

Có thểminhhoạtích luỹ và táisản xuất mởrộngtư bản chủnghĩabằngvídụ:nămthứnhấtquymô sảnxuấtlà80c+20v+20m.Giảđịnh20mkhôngbịnhàtưbảntiêudùngtất cảchocánhân,mà đượcphânthành10m dùngđể tíchluỹvà10mdànhcho tiêudùngcánhâncủanhàtưbản.Phần10 mdùngđểtích luỹ đượcphânthành8c+ 2v,khiđóquymôsảnxuấtcủanămsausẽlà88c+22v+

22m(nếumvẫnnhưcũ). Như vậy, vào nămthứhai,quymôtưbảnbấtbiếnvà tưbảnkhả biếnđều tănglên, giá trị thặng dưcũngtănglêntươngứng.

Nghiêncứu tíchluỹvàtái sảnxuấtmởrộngtưbảnchủ nghĩachophéprútranhữngkếtluậnvạchrõ hơnbảnchấtbóclộtcủaquan hệ sảnxuấttư bản chủnghĩa:

Mộtlà,nguồngốcduynhấtcủatưbảntích luỹ làgiá trịthặngdưvàtưbảntích luỹ chiếmtỷlệngày cànglớn trongtoànbộtư bản. C.Mácnóirằng,tưbản ứng trướcchỉlàmột giọtnướctrongdòngsông củatíchluỹmàthôi.Trong quá trìnhtái sản xuất,lãi (m)cứđậpvào vốn,vốncàng lớn thìlãi càng lớn, dođólaođộngcủa công nhântrongquákhứlại trở thànhphươngtiệnđể bóclộtchínhngười côngnhân.

Hai là,quátrình tíchluỹ đã làmcho quyềnsở hữu trongnềnkinh tếhànghoábiếnthànhquyền chiếmđoạt tưbảnchủ nghĩa.Trong sản xuấthànghoá giảnđơn, sựtraođổigiữanhững ngườisản xuấthànghoá theonguyêntắcnganggiávềcơbảnkhôngdẫntới ngườinàychiếmđoạtlaođộng

khôngcôngcủangườikia.Tráilại,nềnsản xuấttư bản chủnghĩadẫnđếnkếtquảlànhàtưbảnchẳng nhữngchiếmđoạtmộtphầnlaođộngcủacông nhân,màcòn làngườisở hữu hợppháp laođộng

khôngcôngđó. Nhưngđiềuđókhôngviphạmquyluật giátrị.

Độngcơ thúcđẩy tíchluỹ và táisản xuấtmởrộnglàquyluậtkinh tế tuyệtđốicủa chủ nghĩa tưbản- quyluậtgiátrịthặngdư,quyluậtnàychỉrõmụcđíchsảnxuấtcủanhà tư bản làgiá trịvàsựtăng

thêm giá trị.Đểthực hiện mụcđíchđó,cácnhà tư bản khôngngừngtíchluỹđểmởrộngsản xuất, xemđólàphương tiệncănbản đểtăngcườngbóclộtcông nhân làmthuê.

Mặtkhác, cạnh tranhbuộccácnhàtưbảnphảikhôngngừng làmchotưbảncủamìnhtănglênbằngcách tăngnhanhtưbản tíchluỹ.

d)   Nhữngnhântốảnhhưởngtới quymôtích lũy tưbảnvàxuhướng

Với một khốilượng giátrịthặng dưnhất định thìquy môcủatích luỹ tưbảnphụthuộcvào tỷ lệphân chiakhốilượnggiátrịthặngdưđóthànhquỹtích luỹ vàquỹtiêudùngcủanhàtưbản, nhưng nếu tỷ lệphân chiađóđãđượcxácđịnh, thìquymôcủatích luỹ tư bản phụthuộcvàokhốilượng giá trị thặngdư. Dođónhữngnhântố ảnhhưởngtớikhốilượnggiátrịthặngdưcũng chínhlànhântố quyết địnhquymôcủatích luỹ tưbản.Nhữngnhântốđólà:

Trìnhđộbóclộtsứclaođộng

Cácnhàtưbảnnângcao trình độbóclộtsứclaođộngbằng cáchcắtxénvàotiềncông.Khinghiên cứusựsảnxuấtgiátrịthặngdư, C.Mác giảđịnh rằng sựtraođổigiữacôngnhân và nhàtưbảnlàsự traođổinganggiá, tứclàtiềncông bằnggiátrịsứclaođộng. Nhưng trongthựctế,công nhânkhông chỉbịnhàtưbảnchiếmđoạtlaođộngthặngdư, màcònbịchiếmđoạtmộtphầnlaođộngtấtyếu,tức cắtxéntiềncông,đểtăng tíchluỹ tưbản.

Cácnhàtưbảncònnângcao trìnhđộbóclộtsức laođộngbằngcáchtăngcườngđộlaođộngvàkéo dàingàylaođộngđểtăngkhốilượnggiátrịthặngdư, nhờđótăng tíchluỹ tưbản.Cáilợiở đâycòn thểhiệnở chỗnhàtưbảnkhôngcầnứngthêmtưbảnđểmuathêmmáymóc,thiết bịmàchỉ cầnứng tư bảnđể muathêmnguyênliệu làcóthểtăngđượckhốilượngsảnxuất,tậndụngđượccôngsuấtcủa máymóc,thiết bị,nêngiảmđượchao mònvôhìnhvàchiphíbảo quảncủamáymóc,thiết bị.

Trìnhđộnăngsuất laođộngxãhội

Nếu năngsuấtlaođộngxã hộităng lên,thìgiácảtưliệusảnxuấtvà tưliệu tiêudùnggiảmxuống. Sự giảmnàyđemlại haihệquảchotíchluỹtưbản: mộtlà, vớikhốilượng giá trịthặngdưnhấtđịnh, phầndành chotích luỹ cóthểtănglên,nhưngtiêudùngcủa cácnhàtưbảnkhônggiảm, thậmchí có thểcaohơntrước;hai là,một lượng giá trịthặngdưnhấtđịnhdànhcho tíchluỹcó thể chuyểnhoá thànhmột khốilượngtưliệusảnxuấtvàsứclaođộngphụthêm lớnhơntrước.

Dođó, quymôcủa tíchluỹ khôngchỉ phụthuộcvàokhốilượng giá trị thặng dưđượctíchluỹ,mà còn phụthuộcvàokhốilượnghiệnvậtdokhốilượng giátrịthặng dưđócó thể chuyểnhoáthành. Như vậynăngsuấtlaođộngxã hộităng lênsẽcóthêmnhững yếutốvậtchấtđểbiếngiátrịthặngdư

thànhtưbảnmới,nên làmtăngquymôcủatích luỹ. Nếu năngsuất laođộngcao,thìlaođộngsốngsử dụngđượcnhiều laođộngquákhứhơn, laođộngquákhứđólại táihiệndưới hình tháicó ích mới,

đượcsửdụnglàmchứcnăngcủatưbảnngày càngnhiều,dođócũng làmtăngquymôcủa tíchluỹ tư

bản.

Sựchênhlệchngày càng tănggiữatưbảnsửdụngvàtưbảntiêudùng

Trong quátrìnhsản xuất,tưliệulaođộng(máymóc,thiết bị)thamgiatoànbộvàoquá trìnhsảnxuất, nhưngchúng chỉ hao mòndần, dođógiá trịcủachúng đượcchuyểndầntừngphầnvàosản phẩm.Vì vậycó sựchênhlệch giữatưbảnsửdụngvàtưbảntiêudùng.Mặcdùđãmấtdầngiátrịnhưvậy, nhưngtrongsuốtthờigianhoạtđộng,máymócvẫn cótácdụngnhưkhicòn đủgiátrị. Dođó, nếu khôngkểđếnphần giá trịcủamáymócchuyểnvàosản phẩmtrongtừngthờigian,thìmáymócphục vụkhôngcông chẳngkhácgìlựclượngtựnhiên.Máy móc,thiếtbịcànghiệnđại, thìsựchênhlệch giữatưbảnsửdụngvà tưbản tiêudùngcàng lớn,dođósựphụcvụkhôngcôngcủamáymóccàng lớn,tưbảnlợi dụngđượcnhữngthànhtựucủalaođộngquákhứcàngnhiều. Sựphụcvụkhôngcông đócủa laođộngquákhứlànhờlaođộngsốngnắmlấyvàlàmchochúnghoạtđộng. Chúng đượctích luỹlại cùngvớiquy môngàycàng tăngcủatíchluỹtưbản.

Quy môcủatưbảnứng trước

Với trìnhđộbóclộtkhôngthayđổi, thìkhốilượnggiátrịthặng dưdokhốilượngtưbảnkhảbiến quyếtđịnh. Dođóquymôcủa tư bản ứngtrước,nhấtlàbộphậntưbảnkhả biếncànglớn, thìkhối lượnggiátrịthặngdưbóclộtđượccàng lớn,dođótạođiềukiệntăngthêmquymôcủatích luỹ tư bản.

Từsựnghiêncứubốnnhântốquyếtđịnhquymôcủa tíchluỹ tưbảncó thểrút ra nhận xétchunglà để tăngquymôtích luỹ tưbản,cầnkhaitháctốtnhấtlựclượnglaođộngxãhội,tăngnăngsuấtlao động, sửdụngtriệtđểcôngsuấtcủamáymóc,thiếtbị và tăngquymôvốnđầutưbanđầu.

Phần 3: Họcthuyếtvềchủnghĩa TBđộcquyềnvàCNTBđộcquyền

Câu14:Cácđặcđiểm kinh tếcơbảncủa CNTBđộcquyền

Bài làm:

1.   Sựtậptrungsảnxuấtvàcáctổ chứcđộcquyền

a.Sựtậptrungsảnxuất:làquá trìnhthaythếcácxínghiệpnhỏ, bốtríphântánbằngcách xí nghiệplớncó đôngcông nhân vàlàm ra mộtkhốIlượngsản phẩm lớn.Chính sựtíchtụvà tập

trungtưbảnđãdẫn tớI sựtíchtụvàtậptrungsảnxuất.

Nguyênnhâncụ thể:

+ Đầu thếkỉ 20trong các nướctư bản sựcạnh tranhdiễnrahếtsứcgaygắtdẫnđến:

- 1sốnhàtưbảncó ưuthếvềvốnvàkĩthuậtchiếnthắngvà thôn tínhcácxí nghiệpnhỏ

- Xuấthiệnxuthếthànhlậpcáccôngtycổ phần

+ Đầu thếkỉ 20doKHKTpháttriểnnên đòihỏI vốnlớnđểứngdụngđượcvàosảnxuất

+ Trongkhủnghoảng kinhtếchỉ những xínghiệplớnđủkhảnăngtồntạI

+ Sựpháttriểnhệthống tíndụngtạođiềukiệncho tập trungsản xuất

Sựtậptrungsảnxuấtpháttriểnđến mộtmứcđộnhấtđịnhsẽ làmhìnhthànhcáctổchứcđộc quyền–liên minhgiữacácnhàtưbảnđểnắmphầnlớnviệcsản xuấtvàtiêu thụ 1sốloạIhàng hóa nào đónhằmthulợInhuậncao.

Các hình thứctậptrungsảnxuất:côngticổphầnvàxínghiệp liênhiệp b. Cáctổ chứcđộc quyền

Các hình thứctổchứcđộcquyền cơbản:cartel, syndicate,trust,consortium

Độcquyềnvàcạnh tranhlà2mặttrái ngượcnhau songở cácnướcđếquốckhixuất hiệncáctổ chứcđộcquyềnthìkhôngthủ tiêuđượccạnh tranhmàlạI làmcạnhtranhgaygắthơn

- Sựtồn tạIcủa cáctổ chứcđộcquyềnvẫndựatrêncơsở củachếđộchiếmhữutưnhântưbản chủ nghĩavề tư liệusảnxuất

- Ở cácnướcđếquốcvẫncòn tồn tạIcácxí nghiệpnhỏchưa bịthôn tính vào cáctổ chứcđộc quyền

- Trong các nướcđếquốcvẫn cònsảnxuấthànghóa củanôngdân vàthợthủ công

3loạIcạnh tranhtrong chủnghĩađếquốc:giữacáctổ chứcđộcquyềnvớI nhau,giữacáctổchức độcquyền vớIcácxínghiệpngoàiđộcquyền,vàngaytrong nộIbộtừngtổchứcđộcquyền

2. Tưbản tàichínhvàđầu sỏtài chính a. VaitròmớIcủatưbảnngân hàng

Trong giaiđoạnchủ nghĩa tưbảnđộcquyền,khitrong côngnghiệpdiễnra tíchtụvà tập trung sảnxuấtthìtrong ngânhàngcũng cótích tụ vàtập trung tưbản,làmhình thànhnêncácngân

hàng lớncạnhtranhvớI nhau–cáctổ chứcđộc quyềntrongngânhàng.Donắmđượclượngtư

bản tiềntệlớn, cácngânhàngcó khảnăngchiphốInhiềuhọatđộngkinh tế-xãhội.

b. Tưbản tàichính

Tưbản tàichínhlàmột loạItưbảnđượchình thànhtrêncơsởsựxâmnhậplẫnnhau giữatưbản công nghiệpvà tư bản ngânhàng.Tưbảnngân hàngvớI vai tròvàđịavịmớIcủamình, đãcử ngườItham giavào cáctổchứcđộcquyềncông nghiệpđểtheodõiviệcsửdụngvốnvay. Đểhạn chếsựchiphốI củangân hàng, cácnhàtưbảncôngnghiệpcũng can thiệpvàohọatđộngcủatư bảnngân hàngbằngcáchmuacổ phiếuhoặcthành lậpngânhàngcho riêngmình. 2quátrình thâmnhậpấygắnkếtvớInhau, làmcho tưbảncôngnghiệpvàtưbảnngân hàng dầntrởnên

đồngnhấtvớInhau,hình thànhnêntưbảntài chính.Cácnhóm tưbản tàichínhcótiềmlựcđủ mạnhtrởthànhcácđầusỏtàichính( haycòn gọI làtài phiệt), thựchiệnthaotúngđờIsốngkinh

tê- chính trịở các nướctư bản.

3. Xuấtkhẩu tư bản

a. Xuấtkhẩuhànghóa

Xuấtkhẩu hànghóalà thủ đoạn đểcácnướctưbảntiếnhànhbóclộtcácnướcchậmpháttriển thôngquatraođổI khôngnganggiá

b. Xuấtkhẩu tư bản

Xuấtkhẩu tư bản cũnglàxuấtkhẩugiátrịra nướcngoàinhưng đượctiếnhànhdướI hình thức đầu tưtưbảnranướcngoàiđểbóc lộtgiá trị thặng dưvàmột sốnguồnlợI khácởcácnướcnhập khẩutưbản.Đây thựcchấtlàcôngcụ đểcáctậpđoàntưbảnbóclộtcácnướcchậmpháttriển. Xuấtkhẩu tư bản là một tấtyếutrongthờIkìchủnghĩatưbảnđộcquyềnvì:

Đầu thếkỉ20mộtsốnướctưbảnđã tíchlũy đượcmộtlượngvốnkhổnglồmànếuđầu tưtrong nướcthìsẽthuđượclợInhuậníthơnsovớI nếu đầutưở nướcngoài

Các nướclạc hậu vềkinhtếthì thiếuvốnnhưnggiánhâncông thấp và nguyênliệu lạIdồI dào

Các nướctươngđốIpháttriểncónhucầuvềvốnđểđổI mớItrang thiết bịkĩthuật

Nhữnghình thứcxuấtkhẩutưbản:

- Xuấtkhẩutưbảnsảnxuất: nướcxuấtkhẩutưbảnđầutưvốnđể xâymớIhoặcmualạI xí nghiệp,đầutưxâydựngcơsởhạtầng

- Xuấtkhẩutưbảnchovay:nướcxuấtkhẩutưbảnchochínhphủhoặctưnhân vay tiềnhoặc

hànghóa,vậttư

4. Sựphân chiathế giớIvềkinh tế

Trong thờIkìtưbản tựdocạnh tranh,lượnghànghóa sản xuấtra chưalớn.SongđếnthờIchủ nghĩatưbảnđộcquyền,lượnghànghóa đượcsảnxuấtđãtăngchóng mặt, làmnảysinhnhucầu

về thịtrườngvànguyênliệungoàinước.Mặtkhác,hànghóa đembánởnướcngoàithu đượclợI

nhuậnlớnhơnsovớIhànghóa đembántrong nước.Do tầmquantrọng củathịtrườngbênngoài, giữacác nướcđếquốcdiễnracuộccạnh tranhgaygắtđể giành giậtthịtrườngthếgiớI,hình thànhnênnhững thỏathuậncó tínhchấtlũngđoạn giữacáctổchứcđộcquyềntrongviệcsản

xuấtvà tiêuthụmột sốloạIhànghóa, tạonênnhữngtổchứcđộcquyềnquốctế- liên minhgiữa cáctổchứcđộcquyềnlớncủacácnướcđểphân chiathịtrườngthế giớI,độc chiếmnguồn

nguyênliệu, quyđịnhquymôsản xuấtcủatừng tổ chức,địnhragiácảđộcquyền nhằmthu lợI

nhuậnđộc quyềncao.

5. Sựphân chiathế giớIvề lãnh thổ

Sựphân chiathế giớIvề mặtlãnhthổlàhệquả tấtyếucủasựphânchiathế giớI vềkinhtế, biểu hiệnở việc các nướcđếquốcxâmchiếmvà thuộcđịahóanhữngnướcchậmpháttriểnhòngđộc

chiếmnguồnnguyênliệu,thịtrườngtiêuthụhànghóa vàđịađiểmlậpcăncứ quân sự.

Quátrìnhpháttriểncủa chủ nghĩatư bản ở các nướcnóichungdiễnra khôngđều;có những nước tưbảnrađờI sau nhưng kinh tế lạIpháttriểnvượtbậc,muốnđấutranhđểphânchialạIthếgiới.

Phươngphápphổbiếnlàchiếntranh.

Câu15:Nguyênnhânhình thànhvàbảnchấtcủa chủ nghĩa tưbảnđộcquyềnnhànước

Bài làm:

a.   Nguyênnhân:

Mộtlà: SựpháttriểncủaLLSXdẫn đếnquymôcủanèenkinhtếngày càng lớn,tínhchấtxãhội hoá củanềnkinhtếngàycàngcaođòihỏiphảicósựđiềutiếtcủaxãhộiđốivớisảnxuấtvàphân

phối,mộtkế hoạchhoátậptrungtừmộttrungtâm.Nhànướcphảidùngcáccông cụkhácnhau

đểcan thiệp,điều tiếtnềnkinhtế.

Hai là:Sựpháttriểncủaphân cônglaođộngxãhộiđãlàmxuất hiện mộtsóngànhmàcáctổ

chứcđộcquyềntưbản tưnhânkhôngthểhoặckhôngmuốnkinh doanhvìđầu tưlớn,thuhồivốn chậmvàítlợi nhuận(nhưnănglượng,giao thông vận tải, giáodục,nghiêncứukhoa họccơ bản...).Nhànướctư sản trong khiđảmnhiệmkinhdoanhnhững ngànhđó, tạođiều kiệnchocác tổchứcđộcquyềntưnhân kinh doanhcácngànhkháccólợi hơn.

Ba là:sựthốngtrịcủađộcquyềnđã làmsâu sắc thêmsựđốikhánggiaicấpgiữagiaicấptưsản vàgiaicấpvôsản,nhândânlaođộng. Nhànướcphảicóchínhsáchđểgiảiquyếtnhững mâu thuẫnđó:Trợ cấpthấtnghiệp,điều tiết thu nhậpquốcdân,phattriểnphúc lợi xãhội.

Bốn là: Sựtíchtụvà tập trungtưbảncaodẫn đếnmâuthuẫngiữacáctổ chứcđộcquyềnvới nhau,mâuthuẫngiữatưbảnđộcquyềnvớicáctổchứckinhdoanh vừavà nhỏ….trởnêngay gắt

cầncó sựđiều tiết,canthiệpcủanhànước….

Năm là:Cùng vớixuthếquốc tếhóađờisốngkinh tế,sựbành trướngcủacáctổchứcliên minh độcquyền quốctếvấpphảinhững hàng rào quốcgiadântộcvàxungđộtlợiíchgiữacácđốithủ trên thì trườngthếgiới.Đòi hỏicósựđiềutiếtcácquanhệchính trị,kinh tếquốc tếcủanhànước tưsản.Nhànướctưsảncó vai tròquantrọngđểgiảiquyếtcácquanhệđó.

Ngoàira,việcthi hành chủnghĩathực dân mới,cuộcđấu tranhvới CNXHhiện thựcvàtácđộng củacáchmạngkhoahọc-côngnghệ,đòihỏicósựcanthiệptrựctiếpcủanhànướcvàođờisống kinhtế.

b. Bản chất.

- Xét vềbảnchấtCNTBđộcquyềnnhà nướcvẫnlàchủ nghĩa tưbản,chịusựchi phốicủaquy luậtgiá trịthặngdư, mặcdùđãcónhiềuthayđổisovớichủnghĩatưbảnthờikỳcanh tranhtự do.

- CNTBđộcquyền nhànướclànấcthangpháttriểnmớicủachủ nghĩa tưbảnđộc quyền,nhưng nóc vẫn chưathoátkhỏichủ nghĩa tưbảnđộc quyền.

- CNTBđộcquyền nhànướcchỉlàmột nấcthangmớisovớichủ nghĩa tưbảnđộc quyềnthờikỳ

đầu.

ĐặcđiểmnổibậtcủaCNTBđộcquyền nhànướclàsựcanthiệp,sựđiềutiếtcủanhà nướcvề kinhtế.

Như vậyCNTBđộcquyềnnhà nướckhôngphảilàmột chếđộkinh tế mớisovớiCNTB,lại càng

khôngphảichếđộtưbảnmớisovới CNTBđộc quyền.CNTBđộcquyềnnhànướcchỉlàCNTB độcquyền cósựcanthiệp,điềutiếtcủanhà nướcvềkinhtế, làsựkết hợpsức mạnhcủatưbản độcquyền vớisức mạnhcủanhànướcvềkinh tế.

Câu16:Thành tựuvàgiớihạncủa CNTB

1/Những thànhtựuchủ nghĩa tưbảnđạtđược

- Lựclượngsản xuấtpháttriểncaonhất hiệnnay làởcácnướctưbảnpháttriển.Các nướcnàyđangdiễn racuộccáchmạngkhoahọccôngnghệhiệnđại.Nămnộidungchínhcủacuộccáchmạngkhoahọccông

nghệhiệnđạilà:cáchmạngviđiện,điện tửkhoahọc,cáchmạngtronglĩnh vựcnănglượng,cácchmạng

tronglĩnh vựcvật liệumới,cáchmạngsinhhọc,cáchmạngtrong lĩnhvựccông cụ sảnxuất( Robotthế hệ thứV ).

Hầu hếtcácnướctưbảnpháttriểnđãđạttớitrình độpháttriểncaocủakhoahọcvàkỹ thuật, nềnkinhtế pháttriểncao.Vìvậy Mácnoí:chủ nghĩaxãhộichỉthắnglợi khinótạoranăngsuấtlaođộngcaohơn chủ nghĩa tưbản.

- Quanhệsản xuấttưbảnchủ nghĩađãcó nhiểuthayđổi:

+ Đa dạng hóahìnhthứcsởhữu, sởhữunhà nướcngàycànggiatăng, sởhữuhỗnhợplàphổbiến.

+ Tổchứcsảnxuấtmangtính toàn cầu,thểhiệnhệ thống tàichínhmangtính toàn cầu.Mộtnướcbị khủnghoảnglàlan ra khắpthếgiới.

+ Quanhệ phânphốicó nhiềubiếnđổi,cácnướctưbảnhiệnnayđãđưa ra đượccôngnghệphânphốitốt,

độngviênđượcmọinguồnlựcpháttriểnkhoa họcvàkinh tế.Có haicáchphânphốilàphânphốitheocơ chếthịtrường và phânphốibằngnhànước,tứclàphảicóchínhsáchphânphối,chếđộphânphốigọi chung làcông nghệphânphối. Ngườigiàulàphổbiến,ngườinghèolàthiểusố,quan hệchủ tớ thayđổi, quyềncon ngườiđuợcđềcao.

- Kiến thúcthượngtầng:đờisốngtinhthầnxãhộixuất hiệnnhiềuthànhtựuvănminhmới,baogồm:tiêu chívềxã hộivàgiaicấpthayđổi. Đánh giáconngườidựatrên trìnhđộsởhữuvànắmgiữthôngtin khoa học và sởhữu trí tuệđặt lênhàng đầu.

- Xuhướng đầu tư cho conngườiđượcđềcao.

- Sựtồn tạitrongquanniệmvàtrong thựctếvềnhànướcphúclợichung.

Đáng giáchung: Nhữngthànhtựucủachủnghĩatưbảnđốivới lịchsử: CNTBđãđưa loàingườitừxãhội thầndânsang xãhộicôngdân là mộtbướctiếncủalịchsử.

Chủ nghĩatưbảnđưaconngườiđếnđỉnhcaocủa trítuệvàvăn minh. Đến chủnghĩatư bản hômnay, con

ngườimớihạnhphúcnhất.Giúp con ngườihiểu rõhơnvềxãhộichủ nghĩavăn minh, lítưởngcủanhân loại.Xã hộilýtưởngđósẽ ra đời từ xã hộitưbảnvớitrình độcaonhấtvàvăn minhnhất.

Tuy nhiên,mặtkhácCNTBcũngđưaconngườixuốngvực thẳmcủađịangục

2. Nhữnghậuquảchủ nghĩa tưbảngâyra

- Tộiácvềchiếntranhvà chạyđuavũkhí: Cuộcchiếntranhthếgiới lầnI (1914-1918) đểchialại thuộc địacủacácnướcđếquốcđãlôikéo38nướctrên thế giớitham gia,huyđộng37triệuquânvàđã làm10 triệungườichết,20triệubịthương, trongđó20% làdânthường. Chiếntranhthếgiớilần2(1939- 1945) lúcđầu làcuộcchiếntranhđếquốc,sauđóchuyểnthànhcuộcchiếntranhchống phát xítđã lôikéo72 nướccủabốnchâulụctham gia,huyđộng110triệuquânchínhquy,làmcho gần55triệungườichết, trongđó50%là thườngdân( Liênxô:22triệu, Đức15triệu,Ba lan:6triệu).

Chiếntranhlạnhdochủ nghĩađếquốckhởi xướngvàdiễnratrong 5thậpkỷ, làthờikỳcăng thẳng,chạy đuavũtrang lớnnhấttrong lịchsửloài người.Sauchiếntranh lạnhkết thúc,xungđộtvũtrang tiếptục tănglên. Trong thờikỳchiếntranh lạnh,bìnhquântrênthếgiớicó4,3cuộcxungđộtvũtrang trong một năm. Tính từ 1975đến1998trên thếgiớixảy ra 150cuộcchiếntranhcụcbộ,làm30triệungườichết. Trong thờikỳhậuchiếntranh lạnh,nhữngmâuthuẫndântộc,sắc tộc,tôngiáophứctạppháttriển.

- Tộicácgâyrasựnghèokhổ, lạchậucủanhân dâncácnướcchậmpháttriển: Bảntuyênngôncuộchọp nhóm15tạiGiamaicađãvạchrõ:"'dokếtquảvòngđàmphán Urugoayvề thươngmạithếgiới;Hoakỳ

thulợiđược100tỷ USD,EUthulợi được55tỷ USD vàNhật Bảnthulợiđược45tỷ USD.Ngượclại

hơn50nướcđang pháttriểnbịthiệthạingangbằngconsốấy.Theothống kêcủaLHQ,48nướckémphát triểnnnhấtthế giới chiếm10% dânsốnhưng chỉ chiếm0,1%GDP thếgiới.Trong khiđónhómG7 chỉ chiếm20%dânsốthếgiớinhưngchiếm62,5GDP thếgiới.Năm1997,20%dânsốgiàunhấtthếgiới chiếm86%GDP,82% xuấtkhẩuhànghóa,68%đầu tư trựctiếpnướcngoài,trongkhiđó,20%dânsố nghèonhất thếgiớichỉchiếm1%GDP,1%XK,1%FDI.

Thế giới hiệnnay cóhơn830triệungườithiếuăn,ngaytại các nướcphát triểncũngcóđến trên100triệu ngườisốngdướimứcnghèokhổ.

- Tộiácngaytại các nướctưbảnpháttriển:thấtnghiệp,bạo lực, tệnạn xãhội...

- Môitrườngthế giới đang bịtànphánặngnề. Kết luận:

- Ngàynaycả thế giớiđanghướngtới mộtnền vănminhmới-xãhộicộngsảnmột cáchhiệnthựchơnvà thựctiễnhơn.Khi nàochủ nghĩacông sảntạo ra đượcmột năngsuất laođộnglớnhơnnăngsuấtlaođộng

củaCNTBhiệnnay...

- CNTBngày nay cònđangpháttriểnvà cókhả năng tự điềuchỉnhđểpháttriểnnhưng nhữngmâuthuẫn cơbảnvẫnchưagiảiquyết.

- CNTBhiệntại làsựchuẩnbịđầyđủnhấtvềvậtchấtvà tinhthầncho xãhộichủnghĩacủaloàingười. Các MácvàĂngghenđãchỉrõ:"đốivớichúngta, chủnghĩacôngsản khôngphảilàmột trạngtháicần

phảisángtạora,khôngphảilàlýtưởngmàhiệnthựcphảituântheo. Chúngtagọichủ nghĩacôngsảnlà

một phongtràohiệnthực,nóxóabỏtrạng tháihiệnnay.Nhữngđiềukiệncủaphongtràoấylàdonhững tiềnđềhiệntại tạora"

Phần 4: Sứ mệnhlịchsửcủa giai cấp công nhânvàcáchmạngXHCN Câu17:Sứmệnh lịchsửcủagiai cấpcông nhân

1.   Giai cấp công nhânvàsứmệnh lịchsửcủanó

a. Kháiniệm:

Giaicấpcông nhânlàgiaicấpcủanhững người laođộng,được hình thànhvàpháttriểncùngvới nềnsản xuấtcôngnghiệpngàycànghiệnđạivàxã hộihóacao;làgiaicấpđạibiểulựclượngsản

xuấtvàphương thứcsảnxuấttiên tiếntrongthờiđạingàynay,có sứmệnhlịchsửlàlãnhđạovà

tổchứcnhândân laođộngcácnướctiếnhànhcáchmạngXHCN,xây dựngchếđộxãhộichủ nghĩa,Cộng sản chủnghĩa.

Giaicấp công nhân trongXHCN

Lànhững ngườiđãcùngnhândânlaođộnglàmchủtưliệusản xuất chủ yếucủaxãhội,làmchủ quátrình sảnxuấtvàphânphối,khôngcònbóclột

Trong thờikỳquáđộlên CNXH,khinềnkinh tếcòntồntại nhiều thànhphầnthìcòn mộtbộ

phận công nhânlàm thuêtrongcácdoanhnghiệp tưnhân bịbóclộtgiá trịthặngdư.

Giai cấp công nhântrong xãhộiTư bản

+ Lànhữngngườitrựctiếphaygiántiếpvận hànhcáccông cụ sảnxuấtcótínhchấtcôngnghiệp ngày cànghiệnđạivà xãhộihoá cao.

+ LànhữngngườikhôngcóTLSX,phải đilàmthuê,bánsức laođộngcho nhàtưbảnvàbịtư bảnbóc lộtgiá trị thặng dư.

Quanniệm hiệnnayvềgiai cấpcông nhân (NQTWVIkhóaX)

Giaicấpcông nhânViệt Namlàmột lựclượngxãhộito lớn,đangpháttriển,baogồm những ngườilaođộngchântayvà tríóc,làmcông hưởnglươngtrong cácloạihìnhsản xuấtkinhdoanh

vàdịchvụcôngnghiệp,hoặcsảnxuấtkinhdoanhvàdịchvụcó tínhchấtcôngnghiệp.

b. Nội dungvàđặcđiểm sứmệnhlịchsửcủa giai cấp công nhân

Nộidungsứmệnhlịchsửcủagiai cấpcông nhân

Lênin:“điểmchủ yếu trong họcthuyết của Mác làởchỗ nólàmsáng tỏ vai trò lịchsửthếgiới củagiaicấpvôsản,làngườixâydựngxãhộixãhộichủ nghĩa”

Sứmệnhlịchsửcủagiaicấpcôngnhânthểhiệntrênhainộidungcụ thể sau:

- Lãnhđạonhân dân laođộngtiếnhànhcáchmạngxãhộixóa bỏchếđộtưbảnchủnghĩa,xóabỏ chếđộngườibóclộtngười

- Xây dựngxãhộimới-xãhộichủ nghĩa-cộng sảnchủnghĩa

Hai nộidungtrênquanhệchặtchẽvớinhau trong quátrìnhthựchiện.Thể hiệnsựnghiệpvĩđại củagiaicấpcôngnhânlàgiảiphónggiaicấp, giảiphóngdântộc,giảiphóngcon ngườivànhân loại.

Thựchiệnsứmệnhlịchsửcủa giaicấpcông nhânở các nướckhácnhaucó khácnhau.Ở nướcta giaicấpcôngnhânphải

+ Giai cấpcôngnhânthông qua độitiềnphongcủamình lãnhđạocuộccáchmạngcáchmạng

dân tộc dân chủnhân dân,giànhchínhquyền,thiếtlậpchínhquyềnchuyênchínhdânchủnhân dân

+ Lãnhđạonhân dânlàmcáchmạngXHCN,xâydựng thành công CNXHvàtiếntới xâydựng

CNCS.

Đặcđiểmsứmệnhlịchsửcủa giai cấp côngnhân

Dođịavịkinhtế-xãhộikháchquanquyđịnh. Giai cấpcôngnhân gắn vớilựclượng sản xuấttiêntiếnnhấtdướichủnghĩatưbản. Dovậy, nólàlựclượngquyếtđịnhphávỡquan hệ sảnxuất TBCN. Làgiaicấpduynhấtcókhảnănglãnhđạoxãhộixâydựngmột phươngthức sản xuất cộng sản chủnghĩa.Làgiaicấpduynhấtcókhảnănglãnhđạoxãhộixâydựngmột phươngthức sảnxuấtcộng sản chủnghĩa.Mặtkhácgiaicấpcông nhân bịgiaicấp tưsảnbóclộtnặngnề, có lợi íchđốikhángtrựctiếpvớigiaicấptư sản. Họchỉcó thểgiảiphóngmìnhbằngcuộccách mạngxãhộigiảiphóngtoànbộxãhộikhỏi chếđộtưbảnchủ nghĩa.

Câu18:Mụctiêuđộnglựcnội dungCách mạngxãhội chủnghĩa.

1. Mụctiêucủacáchmạngxãhộichủ nghĩa

Cáchmạngdânchủtưsảnvớikhẩu hiệu tựdo, bìnhđẳng,bácáiđã tậphợpquần chúng nhândân lao độngtrong cuộcđấutranh lậtđổgiaicấpquítộc,phongkiến. Nhưngkhigiaicấp tư sản giànhđượcchính quyền,thìmọiquyềntựdo, dânchủcủaquần chúng nhândân laođộngkhôngđượctôn trọng.Tựdo

trongchếđộtưbảnchủnghĩalà tự dobóclộtcủagiaicấp tư sản,tựdobánsứclaođộngcủangườicông nhân;tựdobóclộtcủa nước giàuvớinướcnghèo,tựdothống trịcủanướclớnvớinướcnhỏ, v.v..

Giảiphóngconngười,giảiphóngxãhộilà mụctiêucủagiaicấpcôngnhân,củacáchmạngxãhộichủ

nghĩa,chonêncó thểnóichủnghĩaxãhộimangtính nhânvăn,nhânđạosâu sắc.Chủ nghĩaxãhộikhông chỉdừnglại ởý thức,ở khẩu hiệu giảiphóngconngười,màtừngbướcthực hiệnviệcgiảiphóngcon người "trên thựctế, biếncon người từvươngquốc củatất yếu sangvươngquốctựdo", tạonênmộtthể liênhiệp"trongđósựpháttriển tự docủamỗi người làđiềukiệncho sựpháttriển tựdocủatất cả mọi người"1.

Khi chúngtanóimụctiêu làcáiđíchcầnđạttới, dovậy, những mụctiêukhảthinêu trêntừngbướcbiến thànhhiệnthựcthông quaquátrình laođộngnhiệttìnhcủaquầnchúngnhândân laođộng,thông qua

nhữngbiệnpháptổ chứcxãhộimộtcáchkhoa họctrên tấtcảcáclĩnhvựcđờisốngxã hộicủanhà nước

xãhộichủnghĩa,dướisựlãnhđạocủa đảng cộngsản.

Mụctiêugiaiđoạnthứnhấtcủa cáchmạngxãhộichủnghĩalàgiànhlấychínhquyềnvềtaygiaicấpcông nhân và nhândân laođộng.

Mụctiêugiaiđoạnthứhaicủa cáchmạngxãhộichủnghĩalà"xoábỏmọichếđộngườibóclộtngười...

nhằmđưalại đờisốngấmnocho toàndân"2. Khimà"xoábỏtìnhtrạngngườibóclộtngười thìtìnhtrạng dân tộc này bóclộtdântộckháccũng sẽ bịxoábỏ"3.

1. Sđd, t.4, tr.628.

2. HồChíMinh:Toàntập,Nxb. Chínhtrịquốcgia, Hà Nội, 2002,t.9, tr.156.

3. C.MácvàPh.Ăngghen:Toàntập,Nxb.Chínhtrịquốc gia,Hà Nội,1995, t.4,tr.624.

49

2. Nội dungcủacáchmạngxãhộichủnghĩa

Cáchmạngxãhộichủnghĩađượctiếnhànhtrên tấtcảcáclĩnhvựccủađờisốngxãhội.

Trênlĩnhvựcchính trị: đưaquầnchúngnhândânlaođộngtừđịavịnôlệ,làm thuê,bịápbức,bóclộttrở thànhngườilàmchủ nhànước,làmchủ xã hội,bằng laođộngsảnxuất,bằngcuộcđấu tranhxoábỏ nhữngcáixấucủa xã hộicũ,xâydựngxãhộimớivề mọi mặtlàmcho xãhộingày càngpháttriển,mức sốngcủanhândânngày càngnânglên.

Muốnthựchiệnđượcnhữngnộidungnêutrên,giaicấpcôngnhân cùng vớinhândân laođộng,dướisự lãnhđạocủađảngcộngsản,dùngbạo lựccáchmạngđập tanbộmáynhànướccủa giaicấptưsản,"giai cấpvôsảnmỗi nướctrướchếtphảigiànhlấychínhquyền,phải tựvươnlênthànhgiaicấpdântộc"1.. Bướctiếptheo,giaicấpcông nhân phảikhôngngừngnângcao trìnhđộtrithức về mọi mặtchoquần chúng nhân dânlaođộng, tạoranhữngđiềukiệncầnthiếtđểngày càngmởrộngdân chủcho nhân dân, thuhútquầnchúngnhândân laođộngtham giavào côngviệcquảnlýnhà nước,quảnlý xãhội, làmcho nhà nướcthựcsựlàcủadân,dodân,vìdân.

Quátrìnhxâydựng nềndânchủ xãhộichủ nghĩa, quátrình nhân dânthực hiệnquyềnlàmchủ vềchính trịcũng làquátrình đấu tranhgaygoquyếtliệtgiữacáicũ vàcáimới,giữacánhânvà tập thể,giữachủ

nghĩacáchmạngvàphản cáchmạng,v.v..

Trênlĩnhvựckinhtế: những cuộccáchmạngtrướcđâyvề thựcchấtlàcáchmạngchính trị.Chúngkết thúcbằngviệclật đổáchthống trịcủagiaicấpnày, thaythếbằngsựthống trịcủagiaicấpkhác.Cuộc

cáchmạngxãhộichủ nghĩa,thựcchất,làcótínhchất kinh tế.Việcgiànhđượcchínhquyềnvềtaygiai

cấpcông nhân,nhân dânlaođộngmới làbướcđầu. Nhiệmvụtrọng tâm,có ýnghĩaquyếtđịnhcho sự thắnglợicủacáchmạngxãhộichủ nghĩa làphảiphát triểnkinh tế,khôngngừng nângcaonăngsuấtlao động, cảithiệnđờisốngnhândân.

Cáchmạngxãhộichủnghĩatronglĩnh vựckinh tế,trướchết, phảithayđổivịtrí,vai tròcủangườilao độngđốivớitưliệusảnxuất,thaychếđộchiếmhữu tư nhân tư bản chủnghĩabằngchếđộsở hữu xãhội

chủ nghĩadướinhữnghình thứcthíchhợp; thựchiệnnhữngbiệnpháp cần thiếtgắnngườilaođộngvới tư

liệusản xuất.

Trêncơsởlựclượng sản xuấtpháttriển,năngsuất laođộngngày

1. Sđd, t.4,tr.623-624.

50

càngtăngcao,từngbước cải thiệnđờisốngnhân dânlaođộng, nângcaochấtlượngsứckhoẻ,nănglực củangườilaođộng. Mặt khác, dướichủ nghĩaxãhội, tìmmọicáchpháthuytính tíchcựcxãhội,khả năngsáng tạocủangười laođộngđểngày càngnângcaonăngsuất laođộng, hiệuquảcôngtáclàmcho nềnkinh tếxã hộichủnghĩangày càngpháttriểngópphầnchiếnthắngchủ nghĩa tưbản.

Dướichủ nghĩaxãhội,cóđiềukiện đưa tiếnbộkhoahọcvàosản xuất,gópphầnnângcaonăngsuất lao động, tạoranhiềucủacảixãhộiphụcvụquần chúng nhândân laođộng,vìcó sựthống nhấtvềlợiích giữacánhân, tập thể và xãhội.

Chủ nghĩaxãhộithựchiệnphânphốitheolaođộng, dovậy, năng suất laođộng,hiệuquảcôngtáclà thướcđođánhgiásựđónggópcủamỗingườicho xã hội. Năngsuấtlaođộng,hiệusuấtcông táclàbiểu

hiệncụ thểcủalòng yêunước,ýthức giaicấp, ýthứcdântộccủamỗi ngườiởtrongxãhội.

Trênlĩnhvựctưtưởng- vănhoá:Trongcácxãhộitrướcđây, giaicấpbóc lột nắmtưliệusản xuấtvật chất,họcũngnắmluôncông cụthốngtrịvề mặttinh thần.Dướichủ nghĩaxãhội,giaicấpcông nhânvà quần chúng nhândân laođộngđãlànhữngngườilàmchủnhữngtưliệusảnxuấtchủ yếucủaxãhội,do vậy,cũnglànhữngsáng tạo ra những giá trị tinh thầncủa xã hội. Ngườilaođộnglàngườisángtạo, làm phongphúthêmnhững giá trịvănhoátinhthầncủa xã hội,đồng thờicũnglànhữngngườihưởngthụ nhữnggiátrịvăn hoátinh thầnđó.

Trêncơsởkế thừacó chọn lọcvànângcaocác giá trịvănhoátruyềnthốngcủadân tộc,tiếp thu các giá trịvăn hoátiên tiếncủathờiđại,cáchmạng xã hộichủnghĩatrên lĩnh vựcvănhoáthực hiệnviệcgiải phóngnhững người laođộngvềmặt tinh thầnthông qua việcxâydựngtừngbướcthế giới quan vànhân sinhquanmớicho người laođộng, hình thànhnhững con người mớixã hộichủnghĩa,giàu lòng yêu nước,thươngdân, có bảnlĩnh chính trị,nhân văn, nhânđạo, cóhiểubiếtvàbiếtgiảiquyếtđúngđắn mối quan hệ cánhân,gia đình vàxãhội...,cónănglựclàmchủ xãhội.

Cáchmạngxãhộichủnghĩadiễnrađồngthời trêncáclĩnh vựcvàcáclĩnh vựcđócó quan hệmật thiết, tácđộng, thúcđẩylẫnnhau.

Nhìnchung,cáchmạng xã hộichủnghĩalàmột quátrìnhcảibiếntoàndiệnxãhộicũ thành xã hộimới, trongđócông cuộccải tạokếthợpchặtchẽvớicông cuộcxâydựngmàxâydựng làchủ yếu. Cảitạo

đóngvai trònhư mộtphươngtiệnphụcvụchomụctiêuxây dựng xãhộimới,ngược

51

lại,công cuộcxâydựngxãhộimớitạoranhữngđiềukiệncó ýnghĩaquyếtđịnhđểtriểnkhaicông cuộc cảitạo.

3. Động lựccủacáchmạngxãhộichủ nghĩa

"Tấtcảnhữngphongtrào lịchsử,từtrướcđến nay, đềulàdothiểusốthực hiện,hoặcđều mưulợiíchcho thiểusố.Phongtràovôsản làphongtràođộc lậpcủakhốiđạiđasố, mưulợi íchcho khốiđạiđasố"1.

Cáchmạngxãhộichủnghĩavới mụcđíchgiảiphónggiaicấpcôngnhân,nhân dân laođộngrakhỏitình

trạngápbứcbóclột, dovậy, thuhútđượcsựtham giacủa giaicấpcông nhânvàcáctầnglớpnhân dân laođộngkhác.

Giaicấpcông nhânngàycàng tăngvềsốlượng,nângcaovềchấtlượng,ngày cànggiácngộvềlợiích

giaicấpcủamình thông quasựlãnhđạocủa đảng cộngsản,chonên làđộnglựccơbản, chủyếucủa cuộc cáchmạngxãhộichủ nghĩa.Vai tròđộnglựcvàvai tròlãnhđạocủagiaicấpcông nhânlàyếutố hàng đầubảo đảmchosựthắnglợi củacuộccáchmạngxãhộichủ nghĩa.Thựctếlịchsửđãchỉ ra rằng,khi

nàovà ở đâu phongtràocôngnhân vững mạnh,sựlãnhđạocủa giaicấpcông nhân sángsuốt thìcách mạngthắnglợi,nhữnglựclượngphảnđộngquốctếbịđẩylùi. ởđâuvà khinàophongtràocông nhânsuy

yếu,sựlãnhđạocủagiaicấpcôngnhân giảmsútthìphongtràocáchmạngsẽgặpkhókhăn.

Giaicấpnôngdâncó nhiềulợiíchcơbảnthốngnhấtvớilợiíchcủagiaicấpcôngnhân,dovậy,giaicấp này trở thànhđộnglựccáchmạngtolớn trongcuộccáchmạng xã hộichủnghĩa.Trongquátrình đấu tranhgiànhchínhquyền, giaicấpcông nhân chỉ giành thắnglợikhigiaicấpnôngdânđitheogiaicấp công nhân,làmchosứcmạnhcủacáchmạngtăng lên.Trướcđây,C.Mácđãchỉ ra,nếugiaicấpcông nhânkhôngthực hiệnđược bài đồngcacáchmạngvớigiaicấpnôngdân thì bàiđơncacủagiaicấpcông nhân sẽ trở thành bài aiđiếu.

Trong quá trìnhxâydựng chủnghĩaxãhộicũng vậy, giaicấpcông nhân chỉ cóthểhoànthànhđượcsứ mệnhlịchsửkhiđạiđa sốgiaicấpnôngdânđitheo giaicấpcông nhân,cùng giaicấpcông nhânxây dựngxãhội mớingày càngtốtđẹptrên tấtcảcáclĩnhvựcđờisốngxã hội.

Sựthamgiađôngđảocủagiaicấpnôngdânvàocuộccáchmạngxãhộichủ nghĩa làđiềukiệnđảmbảo sựlãnhđạocủa đảng,làcơsởxâydựng chínhquyềnnhànướcvững mạnh,xâydựngmộtxãhộiquyền

lựcthuộcvềnhândân.Giaicấpnôngdânlàlựclượngquantrọngtrongsựpháttriển

1. Sđd, t.4,tr.611.

52

kinhtếcủađấtnước,cùngvớigiaicấpcông nhân xâydựngnềnkinh tếngày càngpháttriển- điềukiện đảmbảocho sựthắnglợi củachủnghĩaxãhộiđốivớichủnghĩatư bản.

Tríthứclànhững ngườicó vịtríquantrọngtrongcáchmạngxãhộichủ nghĩa,trong quátrình đấu tranh giànhchínhquyềnvàxâydựngchủ nghĩaxãhội.Trướcđây V.I. Lêninđãkhẳng định, khôngcótrithức

khôngthểcóchủnghĩaxãhội.Tríthứclànhững ngườicó đónggópto lớntrong chămsócsứckhoẻ nhân dân,pháttriểndân trí,đào tạonguồnnhânlựcchođấtnước,thamgiaxâydựng đường lối củađảng, chính

sách, phápluậtcủanhànước, đưachúng vàotrongquầnchúng nhândânvà tổ chứcquần chúngthực hiện cho được đườnglối,chínhsáchđó.

Trong thờiđạikhoahọccôngnghệ,lượnggiátrịlaođộngchấtxámngày càngchiếmtỉ lệcao trong sản phẩmhànghoá,thìvai trò độnglựcpháttriểnxãhộicủatríthứclại càngcao. Ngàynay,khôngmộtsản

phẩmnào trongcông nghiệp,trong nôngnghiệplại khônggắnvớikhoahọccông nghệ.

Vai tròtríthứcngày càng tăng trongxãhội.Tríthứcngàycàngcó ýnghĩatolớnvớisựpháttriểnđất nước,nhưng tríthứckhôngbaogiờ trở thànhlựclượnglãnhđạocáchmạng,vìhọkhôngđạibiểucho bất

cứmột phươngthức sản xuấtnào, khôngcóhệ tưtưởngđộclập. Trí thứcphụcvụcho giaicấpnào thì

mangýthứchệcủa giaicấpđó. Tríthứctrong cáchmạngxãhộichủnghĩathìtheoýthứchệcủagiaicấp công nhân - chủnghĩaMác-Lênin.

Báocáotổngkết20nămđổimới(1986-2006)củaĐảng đãchỉrõ:Để đẩy mạnh sựnghiệpđổi mới,phải tạolậpvàpháthuycácđộnglựccủanó, cónhưvậymớigiảiphóngđượclựclượngsảnxuất, giảiphóng

con người.

- Pháthuysức mạnhđạiđoàn kết toàndântộctrênnền tảng liênminhgiaicấpcôngnhân,giaicấpnông dânvà độingũtrí thứcdướisựlãnhđạocủaĐảng.Đây lànguồnsức mạnh và làđộnglựcchủyếubảo

đảmthắnglợi bềnvữngcủa sựnghiệpxâydựng vàbảovệTổquốc.

- Pháthuydânchủ xãhộichủnghĩavừalàmụctiêuvừa làđộnglựccủa công cuộcđổimới.

- Kết hợphàihoàlợi íchxãhội,tậpthểvàcánhân,quan tâmlợiíchthiếtthâncủacon người.

- Trong sựnghiệpđổimới,cầnquantâmtới cácđộnglựckhácrất quan trọng,nhưpháttriểnvănhoá,xây dựngcon người,thiđuaxãhộichủ nghĩa,... kểcảđộnglựctinh thần(tinhthầnyêunước,yêuchủ nghĩa

xãhội,53

ýchí vươn lên,tựlựctựcường,khoahọc-công nghệ...).Bản thânđổimớicũng là mộtđộnglựccủa sự pháttriển1.

Câu19:Xuthế tấtyếu rađời hình tháiKTXHCN

- Sựpháttriểncủaxãhộiloàingười là mộtquátrình lịchsửtựnhiêncủasựthaythếcác hình tháikinh tế xãhộitừthấpđếncao.Lịchsửxãhộiloàingườitrảiqua các hình tháikinhtếxãhội:cộngxãnguyên thuỷ,chiếmhữunôlệ,phongkiến,tưbảnchủnghĩavàcộngsảnchủ nghĩa.

- Sựpháttriểncủa CNTBđãtạo ra nhữngtiềnđề vậtchất:nềnđạicông nghiệp,giaicấpcôngnhânhiện đại,sựphát triểncácmâuthuẫntronglòngxãhộitưbản:mâuthuẫngiữagiaicấpcông nhânvàgiaicấp

tưsản; mâuthuẫngiữaLLSXxãhộihoángày càngcaovớichếđộchiếmhữutưnhântưbảnchủ nghĩa

vềTLSX. Nhucầu tấtyếucủa sựthaythếhìnhthái KTXHTBCN bằng hìnhthái KTXH-cộngsản chủ nghĩa.

Câu20:xâydựngnền dânchủ XHCN

76nămqua, ĐảngCộng sảnViệtNamđã luôn dàycông tìmtòi,sángtạo, khôngngừngđổimớivàhoàn thiệnphươngthứclãnhđạocủa mìnhđốivớinhànướcNhànước,nhằmlàmchoNhànướckhôngngừng vữngmạnhvà thựcsựlàcơquanquyềnlực,côngcụ biểuhiệnýchí,nguyện vọng,thựchiệnvàbảo vệ quyềndân chủthực sựcủanhândân.Đặcbiệtlàtừngàythực hiệnđườnglốiđổimớiđấtnướcđếnnay, sinhhoạtdânchủ trong xã hộiViệt Namngày càngđượcmởrộng,đờisốngvậtchất,tinhthầncủanhân dân mỗingàymộtnângcao,tiếngnóitâmhuyếtcủanhândânvìmột xãhộicông bằng,bìnhđẳng,dân chủ,vănminhđượccáccấpchínhquyềnlắngnghe,tôntrọngvà tiếpthuđúngđắn. Năm1998,Bộ Chính trịBanChấphànhTrung ương Đảng khoá VIIIbanhành Chỉ thịvề xâydựngvà thựchiệnquychếdân chủ ởcơsở,Chínhphủbanhànhquychếthực hiệndânchủở xã, phườngnhằmtiếptụcpháthuy, mạnh mẽquyềnlàmchủcủanhân dân... đãtạonênmột sắctháidânchủmới trong xãhội.Sựthậtđónóilên rằng,dướisựlãnhđạocủa Đảng Cộng sản Việt Nam,nềndânchủxãhộichủnghĩaở Việt Namđang từngbướcđượcthực hiệnngày càngtốthơntheođàphát triểncủadântríViệtNam.Tuy nhiên,chúng ta cũng thẳngthắnthừanhậnrằng,hiệnnay, “Nềnkinhtếpháttriểnchưavữngchắc, hiệuquảvàsứccạnh tranh thấp,..Tỷ lệ thấtnghiệpở thành thị và thiếuviệclàmởnôngthôn cònở mứccao...Mộtsốgiátrị vănhóa vàđạođứcxã hộisuygiảm...Mứcsốngnhândân, nhấtlànôngdânở mộtsốvùngquáthấp...Sự phânhoá giàunghèogiữacácvùng,giữathànhthịvànôngthôn,giữacáctầng lớpdâncưtăngnhanh chóng.Tìnhtrạngkhiếukiệncủanhândânởnhiềunơikéodàivàphứctạp,chưađuợccác cấpcácngành giảiquyếtkịp thời...Cáctệnạn xãhội,nhấtlànạn matuý vàmạidâmlan rộng... Trậttựantoànxãhội

chưađượcbảođảmvữngchắc...Cơchế,chính sáchkhôngđồngbộ...Tìnhtrạng thamnhũng, suythoáivề tưtưởngchính trị,đạo đức,lốisốngở một bộphậnkhôngnhỏcánbộ,đảng viênlà rấtnghiêm trọng...Tìnhtrạng lãngphí,quanliêucòn khá phổbiến”,đã làmhạnchế mứcđộ thựchiệndânchủcủaxã hộitavà lànguyên cớđểkẻthùvàbọncơhội,bất mãn,công kíchchúng ta.Dovậy,đểkiêntrìbảovệvà xâydựng nềndânchủ xãhộichủnghĩa-nền dânchủ nhấtnguyênchính trịdoĐảngCộng sảnViệtNam lãnhđạo,Đảng, Nhànướcvànhândântamột mặtphảikiênquyếtkhăcphụcnhững yếu kém;mặtkhác phảithực sựkiênđịnh con đườngđộclậpdân tộcvàchủnghĩaxãhội,cảnhgiácvàkiênquyếtđấu tranh vạchtrầnmọi luận điệuxuyên tạc,dụdỗ,lừamịcủakẻthù,cùngnhauđoàn kết mộtlòng chung quanh Ban Chấphành Trungương Đảng,quyếttâmđưasựnghiệpcáchmạngcủaĐảng vànhândân ta tiếnlên giànhnhiềuthànhtựuhơnnữa.

Câu21:XâydựngnhànướcXHCN

ChuyểnnềnkinhtếViệtNamsnagnênkinhtếthịtrườngtheođịnhhướngxãhộichủnghĩa.

+ Xây dựng nhà nướccủadân,dodân,vìdânmởrộngvà thựchiệnnêndânchủ xãhộichủ nghĩa.

+ Xây dựng mốiquan hệ bìnhđẳngqualạigiữanhànướcvàcông dân.

+ Mởrộngviệcgiaolưuhợptácmọi mặtvớinướcngoài.Nội dungcơbản vềviệcxâydựngnhà nước phápquyền ở Việt Namđãđượcđề ra trongvănkiện Đại hộiVII củaĐảng cống sản Việt Namvàcábài

phátbiểucủacácvịlãnhđạo Đảngvà Nhànướcđólà:

- Xây dựngnhà nướcphápquyềnViệtNamcủanhândân, donhândânvàvì nhân dân. Nhànướcquản lý xãhộibằngphápluật,khôngngừng tăngcườngphápchếxãhộichủnghĩa.

- Xây dựngnhà nướcphápquyềnViệtNam trêncơsởtăngcườngkhốiđạiđoàn kếtdân tộc,lấyliên minhcôngnônglàmnền tảng,dưới sựlãnhđạocủaĐảng.

- Tôn trọng vàbảođảmthựctếcácquyềntựdocơbảncủacon người

- Xây dựngmột nhànướcphápquyềntrong đónhà nướcphải có mối liênhệchặtchẽvớinhân dân, kiên quyếtđấu tranhchốngquanliêu, cửaquyền,chống thamnhũng, lãngphí,đặcquyền,đặclợi.

- Bộ máynhà nước đượctổ chứctheonguyêntắctậptrungthốnnhấtquyềnlựcvàocơquanđạidiệncao nhấtnhưngcó sựphân côngrànhmạchgiữalậppháp,hànhpháp,tưpháp.

- Nhànướcphápquyền Việt Namcó mộtnềnhành phápchínhquốcgiathốngnhấđảmạnhcảicáchhành chínhmàtrướcmắt làcảicách cácthủ tục hành chínhnhằmtạo ra sựhoạt độngbìnhthườngcủabộmáy

nhà nước,ngănngừavi phạmquyềncôngdânvà tệnạnthamnhũng.

- Nhànướcphápquyền Việt Namxácđịnhrõquychếcông chứcvàchếđộcông vụ.