Tức cảnh liên cú ngũ ngôn bài luật nhất thủ, hạn "nhị tiêu" vận

Nhất dạ bắc phong khẩn,
Khai môn tuyết thượng phiêu.
Nhập nê liên khiết bạch,
Tạp địa tích quỳnh dao.
Hữu ý vinh khô thảo,
Vô tâm sức nuy điều.
Giá cao thôn nhưỡng thục,
Niên nhẫm phủ lương nhiêu.
Hà động hôi phi quản,
Dương hồi Đẩu chuyển tiêu.
Hàn sơn dĩ thất thuý,
Đống phổ bất văn triều.
Dị quải sơ chi liễu,
Nan đôi phá diệp tiêu.
Xạ môi dung bảo đỉnh,
Ỷ tụ lung kim điêu.
Quang đoạt song tiền kính,
Hương niêm bích thượng tiêu.
Tà phong nhưng cố cố,
Thanh mộng chuyển liêu liêu.
Hà xứ mai hoa địch?
Thuỳ gia bích ngọc tiêu?
Ngao sầu khôn trục hãm,
Long đấu trận vân tiêu.
Dã ngạn hồi cô trạo,
Ngâm tiên chỉ bá kiều.
Tứ cừu liên phủ thú,
Gia nhứ niệm trưng dao.
Ao điệt thẩm di hiểm,
Chi kha phạ động dao.
Ngai ngai khinh sấn bộ,
Tiễn tiễn vũ tuỳ yêu.
Chử vu thành tân thưởng,
Tản diêm thị cựu dao.
Vi thoa do bạc điếu,
Lâm phủ bất văn tiều.
Phục tượng thiên phong đột,
Bàn xà nhất kính dao.
Hoa duyên kinh lãnh tụ,
Sắc khởi uý sương điêu.
Thâm viện kinh hàn tước,
Không sơn khấp lão hào.
Giai trì tuỳ thượng hạ,
Trì thuỷ nhậm phù phiêu.
Chiếu diệu lâm thanh hiểu,
Tân phân nhập vĩnh tiêu.
Thành vong tam xích lãnh,
Thuỵ thích cửu trùng tiêu.
Cương ngoạ thuỳ tương vấn,
Cuồng du khách hỉ chiêu.
Thiên cơ đoạn cảo đới,
Hải thị thất giao tiêu.
Tịch mịch đối đài tạ,
Thanh bần hoài đạm biều.
Phanh trà băng tiệm phí,
Chử tửu diệp nan thiêu.
Một trửu sơn tăng tảo,
Mai cầm trĩ tử thiêu.
Thạch lâu nhàn thuỵ hạc,
Cẩm trù noãn thân miêu.
Nguyệt quật phiên ngân lãng,
Hà thành ẩn xích tiêu.
Thấm mai hương khả tước,
Lâm trúc tuý kham điều.
Hoặc thấp uyên ương đới,
Thì ngưng phí thuý kiều.
Vô phong nhưng mạch mạch,
Bất vũ diệc tiêu tiêu.
Dục chí kim triêu lạc,
Bằng thi chúc Thuấn Nghiêu.

Dịch nghĩa

  Một đêm gió bấc ào ào,
Cửa ngoài còn thấy tuyết dào dạt bay.
Thương thay thân trắng bùn dây,
Tiếc thay ngọc lại rắc đầy khắp nơi.
Muốn cho cỏ héo lại tươi,
Còn như mầm lụa tưới hoài công thôi.
Rượu quê giá đã lên rồi,
Được mùa kho thóc khá dồi dào thay.
Gió lay ống sậy, gió bay,
Giời kia ló mặt, sao này quay chuôi.
Hàn sơn xanh đã kém mùi,
Nước chiều gặp lạnh đọng rồi không dâng.
Trên cành liễu, bám lưng chừng,
Chuối kia lá rách, đong chăng được nào.
Đỉnh vàng mùi xạ ngạt ngào,
Vạt tay áo lụa ủ vào kim điêu.
Trước song sáng lấn gương treo,
Mùi thơm quyện lẫn hạt tiêu trên tường.
Vẫn còn ngọn gió tạt ngang,
Ai người tỉnh giấc mơ màng là ai
Nơi nào tiếng sáo hoa mai?
Nhà nào đương thổi mấy bài ngọc tiêu?
Cua buồn trục đất sắp xiêu,
Đuổi nhau rồng đánh tan vèo đám mây.
Chiếc thuyền bến nội về đây,
Bá kiều roi trỏ chốn này tặng thơ.
Áo cừu cho tướng nơi xa
Áo bông này thiếp gửi đưa tới chàng.
Tổ xây kiến khéo lo lường,
Cành kìa lá nọ xem nhường lung lay.
Sáng trong nhẹ bước đường mây,
Uốn lưng thoăn thoắt múa may giữa trời.
Đòi khi trà đắng thưởng chơi,
Rắc đầy hoa muối nhớ lời ca xưa.
Câu buông, tơi khoác trên bờ,
Tiếng tiêu văng vẳng vọng qua rừng nào.
Voi quỳ nghìn ngọn núi cao,
Một đường rắn lượn ngoằn ngoèo đằng xa.
Hoa này lạnh mới chồi hoa,
Màu này nào sợ sương sa kém màu.
Trong nhà sẻ lạnh xôn xao,
Cú già trên núi nghẹn ngào buồn tênh.
Trên thềm lên xuống lượn quanh,
Nước ao mặc sức bập bềnh khắp nơi.
Trong veo khi mới sáng trời,
Đến đêm khuya lại tơi bời bay cao.
Lòng thành biết lạnh đâu nào.
Điềm lành xua nóng tan vào từng mây.
Nằm khèo ai hỏi ta đây,
Chơi ngông có bạn rủ ngay đi cùng.
Dây lưng trắng đứt trên không,
Lụa giao chợ bể chớ mong sánh cùng.
Vẻ buồn che kín lầu hồng,
Giỏ bầu nghèo xác nhớ ông Nhan Hồi.
Trà pha nước mới gần sôi,
Lá tươi nấu rượu lá đời nào khô?
Chổi đâu sư muốn quét chùa,
Đàn vui đâu để trẻ khua gậy tìm.
Hạc trên lầu đã ngủ yên,
Quen người, mèo cũng ủ rền nệm nhung.
Trong trăng sóng bạc trập trùng
Thành mây thấp thoáng vầng hồng trên cao.
Hương mai hãy nhấm xem nào,
Rượu pha nước trúc nhấp vào càng say.
Uyên ương lưng ướt đầm dây,
Kìa chim phỉ thuý dính đầy cả đuôi.
Tiếng đâu như gió thổi ngoài,
Tiếng đâu sầm sập như trời đổ mưa.
Sớm nay hỏi đã vui chưa?
Mượn thơ để chúc Đường Ngu thanh bình.  

[ Nguồn: Thi Viện-  Bản dịch của nhóm Vũ Bội Hoàng]

....................................

 [ BÀI TỰA CỦA TIÊN PHONG MỘNG LIÊN ĐƯỜNG CHỦ NHÂN]

Trong trời đất đã có người tài tình tuyệt thế, tất thế nào cũng có việc khảm kha bất bình. Tài mà không được gặp gỡ, tình mà không được hả hê đó là cái căn nguyên của hai chữ đoạn trường vậy. Thế mà lại có kẻ thương tiếc tài tình, xem thấy việc, trông thấy người, thì còn nhìn thế nào được mà không thở than rền rĩ!  

  Cho nên phàm nhân đã ít tình, tất là không có tài, chỉ nửa lòa nửa sáng, sống chết trong vòng áo mũ, trong cuộc no say, dù có gặp cái cảnh thanh nhã như hoa thơm buổi sáng, trăng tỏa ban đêm, cũng chỉ trơ trơ như cây cỏ, như cá chim vậy!
Còn đến bậc tuyệt thế tài tình, mặt ngọc vẻ hoa, lòng gấm miệng vóc, ngâm thơ liễu nhứ(1), nổi tiếng đài gương vịnh phú ngô đông(2), khoe tài ấn bút, nếu một bậc quán tuyệt thiên thu(3)  

  (1): Tạ Đào Uẩn ngâm thơ liễu nhứ
(2): Mạnh Hạo Nhiên vịnh cây ngô đồng
(3): Vượt hơn tất cả xưa nay  

 Tóm cả một đời Thúy Kiều: khi lai láng tình thơ, người tựa án khen tài châu ngọc; khi nỉ non tiếng nguyệt, khách dưới đèn đắm khúc tiêu tao; khi duyên ưa kim cải, non bể thề bồi; khi đất nổi ba đào, cửa nhà tan tác; khi lầu xanh, khi rừng tía, cõi đi về nghĩ cũng chồn chân; khi kinh kệ, khi can qua, mùi từng trải nghĩ càng tê lưỡi. Vui, buồn, tan, hợp, mười mấy năm trời, trong cuốn văn tả ra như hệt, không khác gì một bức tranh vậy.
Xem chỗ giấc mộng đoạn trường tỉnh dậy dậy mà căn duyên vẫn gỡ chưa rồi; khúc đàn bạc mệnh gảy xong, mà oán hận vẫn còn chưa hả, thì dẫu đời xa người khuất, không được mục kích tận nơi, nhưng lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thắm trên tờ giấy, khiến ai đọc đến cũng phải thấm thía ngậm ngùi, đau đớn như đứt ruột. Thế thì gọi tên là Đoạn trường tân thanh cũng phải.  

...........................................

Thơ Hà Nhân

Quê khách buồng văn giấc lạnh lùng,
Mây mưa bỗng lạc tới Vu Phong.
Đua bay bướm giỡn so le trắng,
Liền cuống hoa phô rực rỡ hồng.
Một ổ thỏa thuê oanh ấm áp,
Đôi dòng san sẻ nước tây đông.
Hữu tình cùng giống phong lưu cả,
Mỗi vẻ nhưng riêng thú đượm nồng.
[Trúc Khê Ngô Văn Triện dịch]