MỘT: HIẾU TRIẾT NGHỊ (GIA THUẬN) HOÀNG HẬU
******************************************************************************

Chuyện mẹ chồng nàng dâu là vấn đề của mọi thời đại, mọi tầng lớp, nếu có một cuộc thi xem vị hoàng hậu nào bị mẹ chồng hắt hủi nhất, có lẽ Hiếu Triết Nghị hoàng hậu sẽ giật giải quán quân.

Nàng tên thật là A Lỗ Đặc thị, xuất thân trong gia đình khoa bảng, tuy chỉ là Mông Cổ chính lam kỳ, địa vị trong xã hội không thực sự cao, nhưng lại có truyền thống học vấn tột độ, thân phận của nàng lại là Trạng Nguyên, tài luận văn chương lễ nghĩa vốn nổi tiếng truyền đi khắp kinh thành, nên chắc chắn là một ứng cừ viên nặng kí cho ngôi vị mẫu nghi thiên hạ.

A Lỗ Đặc thị cũng là một trong bốn vị hoàng hậu được hưởng quy chế lễ đại hôn khi thành thân với hoàng đế. Với tính cách nề nếp cương trực, ăn ngay nói thẳng, vốn không an phận theo sự sắp đặt của mẹ chồng Từ Hi, nàng sớm trở thành cái gai trong mắt bà ta, và nàng chỉ tại vị được gần ba năm vì chết trong cơn bạo bệnh ở tuổi 21. Cái chết vì bệnh của nàng sau khi Đồng Trị Đế băng hà vẫn còn gây khó hiểu cho hậu thế.

Nguyên nhân của sự mâu thuẫn mẹ chồng nàng dâu đến từ định kiến của Từ Hi thái hậu.

Từ Hi có ý muốn lập Phú Sát Phượng Tú (thuộc dòng dõi Phú Sát thị danh giá) lên làm hoàng hậu, nhưng rốt cuộc lại không thành, thay vào đó, A Lỗ Đặc thị trúng tuyển. Từ Hi rất lo lắng không vui với vị hoàng hậu mới, một trong những lý do khiến bà ta ghét nàng là vì ông ngoại của nàng, Trịnh thân vương Đoan Hoa. Đoan Hoa và Từ Hi có tư thù riêng trước đây, dù ông ta đã bị ban chết trong chính biến Tân Đậu, nhưng thù ông liên lụy sang cháu, nàng không tránh khỏi bị oán ghét lây. Cố mệnh Bát đại thần Đoan Hoa đã chết, nhưng chính nhất phẩm phu nhân của Đoan Hoa, Hữu Nỗ Lộc thị vẫn còn sống, bà ta là cô mẫu của Từ An thái hậu, nên nàng và Từ An có quan hệ dì - cháu trước đó.

Trong kì tuyển tú nữ vào ngày 3 tháng 2, trong khi Từ Hi thái hậu hết sức đề bạt Phú Sát Phượng Tú, thì Từ An thái hậu lại cố gắng nâng đỡ cháu gái A Lỗ Đặc thị, vốn là muốn tuyên chiến tới cùng với Từ Hi, hai bên đối đầu nhau gay gắt. Dù dòng dõi Phú Sát thị cao quý nhiều đời, nhưng Đồng Trị Đế vẫn quyết định chọn nàng làm chính cung hoàng hậu vì nể học thức sâu rộng của nàng, còn cho kiệu hoa quang minh chính đại đưa đến cung qua Đại Thanh môn. Đây là lễ đại hôn lớn theo di huấn của tổ tiên, vốn chỉ dành cho các hoàng hậu được hoàng gia tuyển chọn.

A Lỗ Đặc thị nhập cung vào tháng 9 năm Đồng Trị thứ 11 (1872) và ở Trữ Tú cung. Nàng bắt đầu khoảng thời gian ba năm đấu tranh mệt mỏi trong Tử Cấm Thành.Từ Hi thái hậu không thể lập Phú Sát thị lên, bà ta vô cùng căm phẫn, vì như thế chẳng khác nào bị Từ An tát vào mặt, trong lòng nóng như lửa đốt, bà luôn tìm mọi cách lăm le phế truất vương vị của con dâu, nhưng Gia Thuận hoàng hậu (tức A Lỗ Đặc thị) có một chỗ dựa vững chắc là thái hậu Từ An, nên thực chất không dễ gì xuống tay.

Một hôm, Từ Hi đến phàn nàn với Đôn thân vương về việc tân hoàng hậu không nghe theo lời quản giáo, Đôn thân vương liền nói:

"Muốn phế bỏ người đi từ Đại Thanh môn vào, phải do người đã đi từ Đại Thanh môn quyết định."

Ý ông ta như muốn nhắc nhở tới xuất thân tần thiếp của Từ Hi thái hậu, vốn không xứng đáng để phế bỏ hoàng hậu do chính hoàng gia tuyển chọn. Từ Hi nghe xong càng thêm giận dữ, có nhiều thuyết cho rằng cái chết trẻ của hoàng hậu ở tuổi 21 có liên quan mật thiết tới Từ Hi.

Nhiều người cho rằng, do quá sốc trước tin Đồng Trị Đế băng hà, Gia Thuận hoàng hậu đau buồn sâu sắc, ngày đêm không thiết ăn uống, vì thế cô gái trẻ xinh đẹp tài hoa ngày nào cũng ngã ốm liệt giường. Lại bị mẹ chồng Từ Hi âm thầm đầu độc và bỏ đói, sức khỏe nàng ngày càng suy kiệt.

Sau khi Quang Tự lên làm hoàng đế, nàng không con cái, không còn vị thế chính trị, thân thể bệnh tật nằm một mình trên giường bệnh, nàng ngẫm nghĩ về những ngày tháng về sau sống sẽ cô đơn và khổ sở thế nào, cuối cùng vì không chịu được mà đã treo cổ tự tử. Ở góc độ Nho gia, gia đình A Lỗ Đặc thị có truyền thống tuẫn tiết nhiều đời, nên có lẽ đức hạnh Tiết phụ đã ăn sâu vào tiềm thức nàng.

Cũng có thuyết nói thực chất nàng có mang long thai của Đồng Trị Đế, nhưng lại bị Từ Hi thái hậu bức tử, chết cả mẹ lẫn con. Nhưng dù là thuyết gì đi nữa, cũng chẳng có cái kết nào tốt cả.

Nàng qua đời ở Trữ Tú cung vào ngày 20 tháng 2, giờ Dần. Hưởng dương hai mươi mốt tuổi.