Lời nói đầu: Phong cách khó hiểu trong cốt truyện có lẽ đã lên đến đỉnh điểm ở FFX với hàng loạt vấn đề “khúc mắc ko lời đáp” và “mâu thuẫn khó hiểu” mà tôi nhận được từ cả fan và anti-fan của FF. Và để góp phần giải thích tất cả những điều kí bí đó của FFX, tôi xin phép trình bày những kiến thức thu lượm được trong quá trình chơi và nghiên cứu (xin cho một tràng pháo tay nào ).

Cốt truyện trước của FFX

Lục địa Spira đã ở đó từ bao giờ ko ai biết, được tạo ra từ một bàn tay thần bí của Thượng Đế hay là một kết quả của vũ trụ? Đó là một câu hỏi ko lời giải. Chỉ biết, trên lục địa trung tâm mang cái tên Spira tồn tại 4 chủng tộc hoà bình và thân ái: người Guado ở thành phố Guadosalam, người Ronso trên đỉnh Gagazet, người Al Bhed cùng NGƯỜI BÌNH THƯỜNG sống rải rác khắp nơi, trong đó tập trung đặc biệt ở 2 thành phố hiện đại: Bevelle và Zanarkan.

Nhưng sự sống yên bình của họ nhanh chóng bị đe doạ bởi sự phát triển ngày càng nhanh của kỹ thuật cơ khí, đặc biệt là trong lĩnh vực quân sự…

1000 năm trước

Cuộc đại chiến nổ ra giữa Bevelle và Zanarkan với sự tham gia của các “vũ khí công nghệ cao” (hay machina như sau này chúng được các tín đồ Yevon gọi). Machina của Bevelle hiện đại và mạnh mẽ hơn hẳn Zanarkan và nhanh chóng, thành phố Zanarkan tươi đẹp chìm trong đổ nát, khói lửa, gần như bị tiêu diệt, nếu ko có summoner Yu Yevon-thủ lĩnh của Zanarkan.

Yu Yevon ra lệnh cho những người dân còn lại của Zanarkan tự sát để trở thành các fayth. Các fayth duy trì nguồn năng lượng của sự sống-hay linh hồn- dưới dạng các pyrefly (ma trơi), còn bản thân fayth khóa trong các bức tượng mà khi được gọi ra-bằng một phương thức đặc biệt của Yu Yevon- sẽ tạo một năng lượng khổng lồ, biết đến với tên gọi Aeon. Bản thân Yu Yevon hi sinh trở thành vong hồn, sử dụng các quyền năng của mình, thu thập nguồn năng lượng từ hàng trăm ngàn người chết được các fayth duy trì, tạo thành một bộ giáp khổng lồ bất khả xâm phạm được biết dưới cái tên Sin. Với Sin, Yu Yevon tiêu diệt toàn bộ đạo quân machina của Bevelle một cách dễ dàng. Bằng năng lượng khổng lồ nắm giữ được, Yu Yevon dùng Sin để tái tạo một Zanarkan ảo, tồn tại ở một thế giới giấc mơ với đủ mọi thứ trước khi bị tiêu hủy-kể cả những người dân của nó.

Con gái của Yu Yevon, công nương Yunalesca, quyết tâm trừ khử hoàn toàn thế giới khỏi các cuộc xung đột đẫm máu bởi machina, thiết lập một tôn giáo gọi là Yevon, truyền dạy phương thức triệu hồi đặc biệt của cha mình cho những người tình nguyện, những người đó gọi là Summoner. Các summoner ko những có thể triệu hội các Aeon ra chiến đấu mà còn có thể siêu thoát các linh hồn người chết đến Farlane-nơi của người chết, ko thì các linh hồn đầy sức mạnh hoặc trở thành quái vật, hoặc tồn tại dưới dạng một con người-chỉ có linh hồn. Yunalesca sáng lập thêm một nghi thức gọi là Nghi Thức Triệu Hồi Cuối Cùng (The Rite of Final Summoning), dùng để triệu hồi Aeon mạnh nhất-Aeon cuối cùng (Final Aeon). Các summoner phải trải qua một cuộc hành hương đến các điện thờ Yevon trên khắp Spira, thu thập các Aeon để đến điện thờ cuối cùng ở Zanarkan-Zanarkan của hiện thực, đổ nát và hoang phế. Ở đó Yunalesca sẽ giúp họ có được Final Aeon. Final Aeon được tạo ra từ chính linh hồn của một trong những Hộ Vệ (Guardian) của Summoner-tức là họ phải chết để summoner có được Final Aeon. Tình cảm giữa Summoner và Guardian được chọn càng khắn khít thì Final Aeon sẽ càng mạnh hơn. Khi đó, summoner sẽ có thể tiêu diệt Sin.

Tuy nhiên, linh hồn Yu Yevon với quyền năng của mình, sẽ chiếm hữu Final Aeon-bắt nó quay lại tiêu diệt summoner của mình- và tạo ra Sin một lần nữa, trong khoảng thời gian ngắn. Và sau đó, Sin-hay Final Aeon bên trong nó-lại tiếp tục xuất hiện đe doạ sự yên bình của Spira-nhằm tìm thêm năng lượng sự sống từ những người chết cho các Fayth sử dụng. Mục đích của việc này là để hồi phục năng lượng cho Yu Yevon, tiếp tục duy trì Zanarkan ảo, đồng thời cho người dân Spira một hi vọng, một niềm tin vào “Yevon giáo” và một trong những tiêu chí của Yevon chính là: cấm machina hoàn toàn.

Yunalesca đi tiên phong trong việc sử dụng Final Aeon-chính là linh hồn của chồng mình, Ngài Zaon-để tiêu diệt Sin, tạo niềm tin tuyệt đối cho người dân trên Spira vào đạo Yevon. Yunalesca cũng là High Summoner đầu tiên gục ngã sau khi diệt Sin (bị Final Aeon giết) nhưng từ chối được siêu thoát lên Farlane, vẫn ở lại Zanarkan, chào đón các summoner đã trải qua cuộc hành hương, giúp họ thực hiện nghi thức Final Summoning để lấy Final Aeon.

Bevelle run sợ trước sức mạnh của Sin và hi vọng vào những điều dạy của Yevon (Yevon’s Teaching) rằng : “một khi con người rũ bỏ mọi tội ác thì Sin sẽ biến mất” (và vì thế bộ giáp của Yevon mới có tên là Sin-Tội Lỗi), liền ra lệnh cấm sử dụng và phát triển hoàn toàn machina, ngoại trừ một vài thứ như sân vận động Luca (và thật gian xảo, các vũ khí của quân đội Bevelle vẫn còn một phần nào đó). Hàng loạt các điện thờ Yevon được dưng lên, mỗi cái trú ngụ một Fayth-hay Aeon sau khi được kết hợp vào một bức tượng năng lượng-giúp các summoner trẻ luyện tập khả năng summon của mình trên đường hành hương đến điện thờ cuối cùng ở Zanarkan. Chính quyền quân sự của Bevelle thay bằng Giáo Hội Yevon, quản lãnh các nhà thờ cùng tín đồ Yevon bằng các điều dạy của Yevon cùng với đội Chiến Binh Tu Sĩ (Warrior Monks)

Nền văn minh cơ khí của Spira chấm dứt với sự tiêu hủy gần như hoàn toàn mọi máy móc, sự ngăn cấm mọi công trình nghiên cứu khoa học kỹ thuật. Tuy nhiên, chủng tộc Al Bhed, với ngôn ngữ riêng của mình, ko chấp nhận thờ phụng Yevon, bị gọi là “Kẻ phản bội” (Traitors) bởi Giáo Hội (Yevon) ở Bevelle và bị đuổi ra khỏi lục địa chính của Spira. Mất đi mọi kiến thức và công nghệ về kỹ thuật cơ khí, người Al Bhed cố thu hồi tất cả những machina chưa bị tiêu hủy về sử dụng, dù ko rõ nhiều tác dụng của chúng.

Một vùng đất hoang phế ko người ở, do cuộc chiến Bevelle-Zanarkan gây ra, trở thành chiến trường quy định cho các summoner sở hữu được Final Aeon dùng để tiêu diệt Sin. Vùng đất đó, mang dấu ấn sự tiêu diệt của Sin, mở ra giai đoạn yên bình ngắn ngủi gọi là The Calm, sau được gọi với tên Calm Land.

Từ đây Yevon đã chết (chỉ còn tồn tại dưới dạng chiếm hữu Aeon), Yevon dùng phía dưới là để chỉ đạo Yevon.

Phu nhân Yocun và Ngài Ohalland (vốn là cầu thủ Bliztball) hoàn tất 2 cuộc hành hương sau đó, tiêu diệt được và trở thành 2 High Summoner đầu tiên.

Biglhen, người Al Bhed, hoàn thành các cột thu lôi suốt Thunder Plain, chấm dứt những cái chết trên đoạn đường đầy rẫy tia chớp này, mặc dù chính Biglhn đã chết do bị sét đánh trong quá trình xây dựng.

Một tên trộm to gan đã lẻn vào điện thờ, lấy cắp bức tượng chứa Fayth của Yojimbo ra dấu trong động Sunken (Sunken Cave), đem đến cho động cái tên: Cavern of the Stolen Fayth (Động của Fayth bị đánh cắp). Mục đích rõ ràng của hắn là ngăn cuộc hành hương của các summoner.

800 năm trước

Ngài Mi’ihen thành lập đội quân tên gọi Những Lưỡi Gươm Tía (Crimson Blades) với mục đích tiêu diệt Sin, bảo vệ Spira. Lo sợ ảnh hưởng đến đến nghi thức Final Summoning, Giáo Hội Yevon buộc tội Mi’ihen “phản bội” và “báng bổ”. Ngài Mi’ihen đã đi bộ từ Luca đến Bevelle, trên con đường nổi tiếng sau này gọi là Mi’ihen Highroad, trả lời trước Giáo Hội rằng mình chỉ vì người dân Spira chứ ko hề chống lại những điều giảng dạy của Yevon. Giáo Hội có vẻ thấy sự thiếu-khả-năng-thành-công của đội quân nên cho phép duy trì nó, đưa vào hệ thống kiểm soát của Giáo Hội, đổi tên thành đội quân Crusaders (Thập Tự Binh-hay Quân Viễn Chinh Vì Tôn Giáo).

700 năm trước

Omega, một trong những thành viên mạnh mẽ của Giáo Hội, chống lại đức tin của mình, từ bỏ Đạo Yevon. Bị tuyên bố là “kẻ phản bội”, Omega trốn vào một hang động tối tăm sau này gọi là Omega Ruins (Phế Tích Omega). Vì ko được siêu thoát (chỉ có thể bởi tay một summoner) nên linh hồn Omega sau trở thành một trong những quái vật dữ tợn và mạnh mẽ nhất Spira.

400 năm trước

High Summoner Gandof hoàn tất cuộc hành hương và chiến đấu với Sin ở Calm Land, đánh ngã nó xuống tạo thành một thung lũng sâu, gọi là The Scar (Vết Sẹo), rồi tiêu diệt nó ở dưới đó và chết.

Trong khoảng 100 năm đến hiện tại

Ngài Mika trở thành Grand Maester (Đại Trưởng Lão) của Giáo Hội Yevon. Ngay cả sau khi Mika qua đời, ông vẫn ở lại, ko siêu thoát, để tiếp tục giữ chức Grand Maester.

Một summoner trẻ tên Belgemine ko may chết trên đường hành hương dù đã rất gần Zanarkan. Bà từ chối siêu thoát, ở lại để giúp các summoner trẻ trui rèn kỹ thuật summon Aeon của họ.

Trong khoảng 30 năm đến hiện tại

Sin tấn công đảo Bikanel, phá hủy thành phố machina Home of Al Bhed (Quê Hương Người Al Bhed). Chàng trai trẻ Cid đứng lên thống nhất những người Al Bhed tha hương về xây dựng lại Home of Al Bhed trên sa mạc Sanubia.

Chàng tu sĩ trẻ Braska, trong nỗ lực hóa giải căng thẳng giữa người Al Bhed và Giáo Hội ở Bevelle, lên đường đến Home of Al Bhed. Mặc dù thất bại trong việc thuyết phục Giáo Hội cứng nhắc ở Bevelle, Braska cũng đạt chút thành công: gặp gỡ và yêu em gái của Cid-thủ lĩnh trẻ tuổi của người Al Bhed. Hai người kết hôn trong sự khinh rẻ của Giáo Hội và các tín đồ Yevon. Sau khi hạ sinh cô con gái đầu lòng Yuna (đặt theo tên High Summoner đầu tiên, Yunalesca), người thiếu phụ ko may qua đời trên đường về Home of Al Bhed thăm anh trai mình, bởi Sin. Đây là một cú sốc lớn cho Braska và là động lực thúc đẩy ông trở thành một summoner, với quyết tâm tiêu diệt Sin.

Auron, thủ lĩnh của các Warrior Monks ở Bevelle, bị trục xuất khỏi hàng ngũ các chiến binh tu sĩ vì từ chối kết hôn với con gái của một Đại Tu Sĩ (High Priest). Wes Kinoc, bạn của Auron, được thăng lên làm thủ lĩnh và sau này trở thành một Maester (Trưởng Lão). Auron kết bạn với Braska và trở thành Guardian cho Braska trên đường hành hương.

10 năm đến hiện tại

Jetch, ngôi sao Blitz Ball của đội tuyển Zanarkan Abes, ở thành phố Zarnakan ảo, gặp Sin trong một lần ra biển. Cuộc chạm trán làm Jetch bị lôi khỏi thế giới giấc mơ, đến thế giới thực của Spira. Sau một cuộc lộn xộn với các chiến binh tu sĩ, Jetch bị tống vào ngục vì bảo mình đến từ Zanarkan và ko chịu tôn sùng Yevon. Braska cảm thấy thú vị về gã sâu rượu này nên dùng danh dự của summoner cứu Jetch ra khỏi ngục, mời làm Guardian cho mình. Nghĩ rằng có thể tìm ra cách về Zanarkan của mình (ko biết là thế giới ảo), Jetch đồng ý.

Khi đến làng Besaid, Braska rất thích thú về sự yên bình ở đây, bảo Auron hứa là sẽ đem Yuna đến ở đây sau khi diệt xong Sin (biết rằng mình sẽ chết). Trong quá trình hành hương, tình cảm giữa họ ngày càng khắn khít (nhất là sau khi Jetch thề bỏ rượu vì trong lúc say đã đâm con Shoopuf, hại Braska dốc sạch tiền hành hương để đền).

Nhóm bạn trẻ vượt qua nhiều gian truân (trong đó có cuộc chạm trán với Chocobo Eater) để đến được Zanarkan Ruins (Phế Tích Zanarkan), điện thờ cuối cùng nơi cất giữ Final Aeon. Yunalesca, như suốt 1000 năm, vẫn ở đó chờ các summoner mới đến để giải thích và giúp họ thực hiện nghi thức Final Summoning. Thấy hết hi vọng về Zanarkan, Jetch quyết định hi sinh để trở thành Final Aeon cho Braska, trước đó dặn dò Auron tìm cách đến Zanarkan ảo chăm sóc “thằng bé nhỏng nhẽo” Tidus của mình .

Trong khi đó, Kihmari Ronso trẻ tuổi quyết đấu với Biran Ronso, người hùng của tộc Ronso, trên đỉnh Gagazet và bại trận. Ko chấp nhận thất bại, Kihmari bị Biran bẻ gãy sừng để nhục mạ. Kihmari bèn ra đi phiêu lưu để trui rèn kỹ năng chiến đấu, mong có ngày hạ được Biran.

Braska dùng Final Aeon tiêu diệt Sin và cũng như bao High Summoner trước, chết. Jetch bị Yu Yevon chiếm hữu và trở thành Sin mới (xuất hiện 10 năm sau). Auron, phẫn nộ và đau đớn, quay lại để tìm Yunalesca, chất vấn bà ta tại sao Braska phải chết. Yunalesca giải thích về việc các chết tạm thời của Sin sẽ cho Spira một niềm vui, hi vọng cũng như một sự cảnh cáo trước tội lỗi. Auron liền tấn công Yunalesca nhưng bị đánh trọng thương, thoi thóp dẫn Yuna 6 tuổi bỏ đi. Trên đường đi thì gặp Kihmari, biết ko thể cầm cự hơn nữa, Auron giao Yuna cho Kihmari nhờ đem về Besaid và chăm sóc cô bé. Kihmari nhận lời và ra đi. Auron được Rin-ông chủ của loạt cửa hiệu Al Bhed rải khắp Spira-cứu chữa nhưng ko khỏi và qua đời. Tuy nhiên, vẫn giữ lời hứa với Braska và Jetch, Auron từ chối siêu thoát rồi bỏ đi trong đêm.

Kihmari đem Yuna đến được ngôi làng Besaid hiền hòa ven biển, định bỏ đi nhưng sao từ chối lời yêu cầu ở lại của cô bé Yuna, đành ở lại chăm sóc cô bé suốt 10 năm. Yuna lớn lên cùng với cô chị lớn Lulu cùng 2 anh em Wakka, Chappu (Lulu và Chappu dường như có sự phát triển nào đó hơn là tình bạn) một cách yên bình đến khi cha mẹ của 3 người chết trong một cuộc tấn công của Sin.

Trong khi đó, Auron đi cùng với Sin đến được thế giới của giấc mơ (vì Auron vốn giờ chỉ là linh hồn) và vào thành phố Zanarkan ảo. Auron chăm sóc cậu bé Tidus 7 tuổi mồ côi cả cha lẫn mẹ vì mẹ cậu-vợ Jetch- qua đời trong thương nhớ người chồng đã ko bao giờ trở lại. Tidus, với mong muốn vượt qua cha mình-vì cho rằng ông ko quan tâm gì đến mình mà lại luôn làm mẹ ko chú ý đến mình mỗi khi ông xuất hiện, trở thành một cầu thủ Blitz ball và là ngôi sao kế tiếp của Zanarkan Abes.

Jyscal Guado trở thành Maester của người Guado vì các công lao truyền bá đạo Yevon cho người Guado và xích gần quan hệ với Giáo Hội bằng cuộc hôn nhân với 1 phụ nữ loài người. Seymour Guado ra đời với 2 dòng máu nên luôn bị xem thường. Mẹ của Seymour hi sinh, trở thành Fayth của Aeon Anima, với hi vọng con trai mình sẽ mạnh mẽ hơn nhờ Anima. Seymour lớn lên và được làm High Priest của điện thờ Maccalania. Tuy nhiên sau khi có quyền lực trong tay, Seymour ngày càng đòi hỏi nhiều hơn thế nữa.

Wakka thành đội trưởng tuyển blitz ball Besaid Aurouchs (với em trai Chappu của mình trong đội), tuy nhiên họ ko thể giành được giải thưởng nào suốt 10 năm.

Rikku-con gái của Cid, thủ lĩnh người Al Bed-bị một con quái vật tấn công khi tập bơi. Brother-con trai lớn của Cid- định dùng phép Thunder cứu em nhưng lại đánh trúng Rikku. Từ đó Rikku mắc chứng khiếp sợ sét.

1 năm đến hiện tại

Lulu trưởng thành, trở thành Guardian cho một nữ summoner tên gọi Ginnem, tuy nhiên bà ta chết trong trận chiến với quái vật ở động Sunken và trở thành một quái vật mạnh mẽ trong động-do chưa bao giờ được siêu thoát. Điều này trăn trở suốt trong lòng Lulu đến tận khi trở về Besaid và nhân lên thêm sau cái chết của Chappu: anh gia nhập nhóm Crusader của Besaid và chiến đấu với Sin nhưng qua đời, theo các tín đồ Yevon là do các crusaders đã sử dụng machina. Từ đó Lulu trở nên lạnh lùng ít nói còn Wakka thì sùng đạo Yevon và căm thù Al Bhed với các machina mà-theo Wakka-đã hại chết Chappu, anh trở thành Guardian, định ko chơi blitz ball nữa.

Lulu cùng Wakka hộ tống Cha Zuke, tu sĩ của điện thờ Besaid, để thành summoner nhưng ông bỏ ý định giữa chừng và thành tu sĩ ở điện thờ Bevelle. Cảm thấy có vẻ chưa thích hợp với việc Guardian, Wakka (cùng Lulu) quay về Besaid để chơi giải cuối cùng trước khi giải nghệ. Chưa bỏ khát vọng diệt Sin, 2 người trở thành Guardian của cô bé Yuna-giờ đã quyết định trở thành summoner.

Seymour Guado đã đạt đến ngưỡng cuối của tham vọng quyền lực. Biết được sự bất đồng quan điểm giữa Maester Jyscal với Grand Maester Mika về việc dùng các summoner làm con mồi đem lại hi vọng cho Spira, Seymour giết chết cha mình là Jyscal để được phong làm Maester của người Guado. Jyscal thấy trước được nên để lại lời nhắn vào viên Video Sphere và cố vất vưởng trên Spira chứ ko chịu siêu thoát lên Farlane dù đã được siêu thoát (send).