Małgorzata, Faust, Mefistofeles.

MAŁGORZATA

Wybacz, Henryku —

FAUST

Powiedz proszę.

MAŁGORZATA

Dawno się już z myślami noszę,

czy się zapytać, jak twa sprawa

z religią — jesteś grzeczny

i dobry człowiek, i serdeczny,

lecz w tym względzie na niedowiarstwo coś zakrawa.

FAUST

Daj temu spokój! Znasz mnie przecie,

wiesz, jak cię kocham, drogie dziecię,

a już gdy kocham — oddam krew i życie!

a przecież nie przeszkadzam wam, którzy wierzycie.

MAŁGORZATA

Niedobrze mówisz, jeszcze trzeba wierzyć!

FAUST

Trzeba?

MAŁGORZATA

Ach! gdybym mogła wiarę twą rozszerzyć!

Wiem to, że nie czcisz świętych sakramentów!

FAUST

Czczę je.

MAŁGORZATA

Bez pragnień duch się próżno biedzi!

Nie chodzisz na mszę ani do spowiedzi,

Wierzysz ty w Boga?

FAUST

A któż bez wykrętów

rzec może śmiele: Tak! ja w Boga wierzę!

Kapłan czy mędrzec odrzeknąż ci szczerze?

Mogąż powiedzieć: tak czy nie?

MAŁGORZATA

Nie wierzysz w Boga!

FAUST

Nie chciej mnie źle rozumieć, wysłuchaj mnie, droga!

Któż nań imieniem zawoła?

Któż Go ogarnąć zdoła

i rzec: ja w Boga wierzę?!

Któż się ośmieli,

zważy, rozdzieli —

by rzec: ja weń nie wierzę?!

On — wszechogarniający,

On — wszechpodtrzymujący,

czyż nie ogarnia zarazem mnie, ciebie

i samego siebie?!

Nad nami dale błękitnieją,

pod nami twardy ziemski glob,

nocą się wieczne gwiazdy śmieją

jak złote ziarna wsiane w strop.

Patrzą me oczy w twoje oczy —

oto ku sercu i ku myślom

wieczność się święta garnie, tłoczy —

tajemne znaki w mgle się kryślą —

i cały bezmiar sił wszechświata

świetlistym skrzeniem cię oplata —

już tęczą przed tym wzrokiem legł;

napełń swe czucie aż po brzeg

i nazwij to przed wiary progiem

miłością! szczęściem! sercem! Bogiem!

Ja nazwy nie mam na to!

Uczucie to najwyższa władza,

a nazwa to czczy dym,

który świetlistość ćmi, zaczadza.

MAŁGORZATA

Z radością słucham twojej mowy;

ksiądz także tak mniej więcej mówi,

jeno innymi słowy.

FAUST

Pod tym słonecznym, ziemskim niebem

tak samo każde serce powie, każde na sposób swój,

więc i ja w swojej mówię mowie.

MAŁGORZATA

Upajam się słów twoich winem,

lecz jest w nich to, czego nie słyszysz:

nie jesteś ty chrześcijaninem...

FAUST

Dziecino...

MAŁGORZATA

I jeszcze jeden ból ci zdradzę:

czemu on ma nad tobą władzę?

czemu ty z nim się towarzyszysz?

FAUST

Z kim?

MAŁGORZATA

Z człowiekiem, który chodzi z tobą;

czy wiesz co o nim? czy go znasz?

ja lęk przed jego mam osobą,

to człowiek zły i złą ma twarz!

Serce powtarza, wciąż ostrzega:

to człowiek zły i zły kolega.

FAUST

Nie lękaj się go, moja mała!

MAŁGORZATA

Od czasu, gdym go wtedy tu poznała,

obecność jego boli mnie i trwoży;

ja, która w ludziach zawsze dobro widzę,

tego człowieka z duszy nienawidzę;

na ciebie z dnia na dzień działa coraz gorzej!

Gdy stoi przy mnie, jakiś głaz mnie gniecie;

że się z nim wdajesz, pełnam jest rozpaczy;

jeśli go krzywdzę, niech mi Bóg wybaczy.

FAUST

Takie kaduki bywają na świecie.

MAŁGORZATA

Nie chciałabym z nim żyć pod jednym dachem!

ilekroć wchodzi, przejmuje mnie strachem:

zawsze z drwinami i zawsze zę złością,

a nigdy z sercem, prostotą, szczerością.

Spode łba patrzy jakoś chytrze, wrogo —

tacy pokochać nikogo nie mogą;

przeczuwam franta w nim i łgarza!

W twoich ramionach tak słonecznie

i tak swobodnie, i bezpiecznie —

jego obecność serce moje zmraża.

FAUST

Przeczucia twoja myśl powtarza.

MAŁGORZATA

Tak lękiem jestem spętana,

że gdy się do nas zbliża,

nie wiem, czy kocham, czym kochana —

myśl trwogą się naniża —

gdy na mnie wzrok swój zły wyszczerza,

to zapominam słów pacierza;

ty pewno też tak czujesz.

FAUST

To antypatia.

MAŁGORZATA

Iść już muszę.

FAUST

Czyż nigdy prośbą cię nie wzruszę?

Tak pragnę chwilę przemilczeć z twym śnieniem

i kochającym objąć cię ramieniem —

serce me stopić z twoim — w duszę wtopić duszę.

MAŁGORZATA

Ach, gdybym, widzisz — w domu spała sama,

drzwi byłyby otwarte, nie zamknięta brama.

Lecz, wiesz, matka śpi ze mną, sen ma bardzo lekki,

lada szmer ją przebudzi: otwiera powieki,

a gdyby nas we dwoje ujrzała! O, wstydzie!

żyć bym nie potrafiła w tak strasznej ohydzie!!

FAUST

Na to jest rada, mój aniele,

oto jej trzeba w napój wlać

trzy krople tego: całkiem śmiele,

a będzie twardo spać.

MAŁGORZATA

A co to jest? — czy tak się godzi?

FAUST

Nic jej to, miła, nie zaszkodzi!

MAŁGORZATA

Niczego odmówić ci nie zdolę

w tym miłującym dziele;

coś mnie przymusza pełnić twoją wolę,

choć mogę tak niewiele.

Wychodzi.

MEFISTOFELES

zbliża się

Poszła turkawka?

FAUST

Szpiegowałeś?

MEFISTOFELES

Dokładnie doszło do mych uszu

doktorskie katechizowanie;

dobregoś pełen animuszu!

Mają w tym swój interes panie,

nie bez kozery tak mniemają

— wniosek zupełnie słuszny:

kto skromnie podda się zwyczajom,

ten w domu będzie też posłuszny.

FAUST

Tego nie widzisz już, potworze,

że serce to ofiarnie

ogniem miłosnej wiary gorze,

że zanim rozpacz je ogarnie,

broni tą wiarą i sumieniem

mnie! mnie! przed wiecznym potępieniem!

MEFISTOFELES

Duchowa zmysłowości maska!

O, już ty wisisz u jej paska!

FAUST

Pomiocie piekielnego smrodu!

MEFISTOFELES

A jaka ona już za młodu

fizjonomistka! jak ją wzrusza

mej obecności moc nieznana —

wyczuwa we mnie i geniusza,

a może nawet i — szatana —

pod maskę tak się wejrzeć stara!

Więc dzisiaj będzie po harapie?

FAUST

Tobie od tego wara!

MEFISTOFELES

Kąsek uciechy i ja złapię!