"Fanfiction là gì?"

Một định nghĩa đã xuất hiện từ những năm 1940s và ngày một trở nên phổ biến hơn. Fanfiction là một dạng truyện được viết dựa trên một nguyên tác/nguyên mẫu nào đó.

Những nguyên tác/nguyên mẫu đó hoàn toàn không thuộc về người viết fanfic vì đó có thể là những nhân vật từ phim, truyện/manga, tiểu thuyết, game và thậm chí ngoài đời (diễn viên, ca sĩ, người mẫu,...).

"Tôi có sở hữu bản quyền fanfic mình viết không?"

Câu trả lời là, không.

Ngày trước, khi fanfic chỉ mới chớm nở ở Việt Nam đa số các fanfic đa số đều viết về game, phim và manga chứ rất hiếm viết về idol như hiện nay. Do lấy câu chuyện từ game, phim, mange nên họ thường lấy luôn cả các cốt truyện mà tác giả gốc đã viết. Vì vấn đề này, vấn đề bản quyền rất quan trọng.

Bạn không thể nào lấy ý tưởng của người khác rồi viết phóng ra theo hướng khác hoặc viết tiếp vào và bảo bản quyền câu chuyện bạn viết này thuộc về bạn được. Vậy bạn chỉ dùng nhân vật chứ không dựa theo một chút nào câu chuyện cũ, là hoàn toàn do bạn viết nên thì có bản phần không? Vẫn là không. 

Tại sao? Vì nhân vật bạn viết không phải do bạn tạo nên mà lấy từ những nhân vật trên phim ảnh - những nhân vật đã có sẵn. Bản quyền nhân vật đó thuộc về tác giả gốc, như nhân vật Harry Potter thuộc về J.K. Rolwing vậy.

Ngày nay, fanfic viết về idol rất nhiều nên câu chuyện đều hầu như do chính các tác giả viết fanfic tạo nên. Vấn đề bản quyền cũng từ đó mà bị coi nhẹ dần. Ở đây, bạn vẫn không sở hữu bản quyền được. Vì bạn sử dụng hình ảnh của các họ (idol,...) mà chưa được cho phép. Tất nhiên, không thể cứ đi viết là gửi tin nhắn hỏi bản quyền hình ảnh, cho nên fanfiction được tạo nên. Một nơi mà fan có thể thoả thích viết mà không cần xin bản quyền gì cả. Không có gì sai trái nếu bạn chỉ viết với mục đích giải trí và phi lợi nhuận. Nhưng nếu bạn viết với mục đích kiếm lợi nhuận thì lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.

Với các fanfic được viết dựa theo tác phẩm gốc (Harry Potter, Tokyo Ghoul,...) bạn sẽ bị người giữ bản quyền tác phẩm đó kiện với tội vi phạm bản quyền. Với các nhân vật công chúng, bạn sẽ bị công ty quản lý hoặc chính người đó kiện vì tội dùng hình ảnh trái phép.

"Vậy chúng ta phải làm sao để tránh việc đó?"

Dùng hình ảnh của mình kiếm tiền mà chưa có sự đồng ý của mình. Ai có thể chấp nhận được điều đó phải không nào? Cho nên chúng ta cần một ranh giới cho bản quyền ở đây. Điều quan trọng nhất trong fanfiction đó chính là disclaimer.

Bạn sẽ phải khẳng định rằng: Tôi không sở hữu các nhân vật nào đó (như các thành viên BTS, các nhân vật của tác giả J.K. Rolwing) và nếu dựa trên tác phẩm gốc nào đó thì phải khẳng định rằng tác phẩm này được dựa theo tác phẩm của ai đó (như Harry Potter của J.K. Rowling). Tác phẩm này được viết với viết với mục đích giải trí phi lợi nhuận.

Đây là chính là những lời cứu cánh cho bạn nếu có ai đó tố cáo bạn vi phạm bản quyền của ai đó. Bạn đã khẳng định rất rõ ràng rằng mình không sở hữu những nhân vật gốc. Disclaimer chính là điều kiện tiên quyết để bắt đầu một fanfic nên đừng bao giờ bỏ quên nó.

Quan trọng, bạn phải giữ và thực hiện được lời mình nói rằng - phi lợi nhuận. Tức không in ấn để bán hoặc đăng tải trên mang web tính phí để đọc. Nếu bạn vi phạm và tác giả/công ty quản lý biết được thì có lẽ bạn nên chuẩn bị hầu toà là vừa.

Tất cả các fanfic được mua bán bằng tiền đều là phạm pháp!

Việc viết chỉ vì đam mê và kiên quyết nói không với lợi nhuận là một khía cạnh tốt đẹp của thế giới fanfiction. Có thể nói đây chính là hành động góp phần xây dựng và giữ vững thế giới fanfiction đến ngày hôm nay. Chính là cốt lõi của fanfiction!