I-Đường lối xây dựng hệ thống chính trịtrước thời kì đổi mới (1945-1989)
1. Hoàncảnhlịchsửvàchủtrươngxâydựnghệthốngchínhtrị
* Đặctrưng của hệthống chính trị dân chủ nhân dân (1945-1954):
Thựchiệnnhiệmvụđườnglốicáchmạng:đánhđuổibọnđếquốcxâmlược, giành độclập dân tộc, xóa bỏ tính pk, phát triểnchế độ DCND.
• Dựa trên nền tảng củakhối đại đoàn kết dân tộc hết sứcrộng rãi:
• Cómột chính quyền tự xác định là công bộc củadân, coi dân là chủ và dânlàm chủ, cánbộ sống và làm việcgiản dị, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
• VaitròlãnhđạocủaĐảng(từ11-1945đến5-1951)ẩndấutrongvaitròcủa
QH &cánhân chủ tịch HCM
• Cómột mặt trận (Liên Việt)và nhiều tổ chức quầnchúng rộng rãi
• Cơsởkinhtếchủyếucủahệthốngchínhtrịdânchủnhândânlànềnsxhàng hóa nhỏ
• Đãxuấthiện(ởmộtmứcđộnhấtđịnh)củaxãhộidânsựđốivớiNhànướcvà Đảng;sựphảnbiệngiữahaiđảngkhác(Đảngdânchủvàđảngxãhội)đốivới Đảngcộng sản Việt Nam.
* Hệthống chuyênchính vô sản(giai đoạn 1955-1975 và giai đoạn 1975-1989) Giai đoạn1955-1975 bắt đầu thực hiện n.vụ chuyênchính vô sảnở miềnBắc.
Từ 30-4-1975, hệ thống chuyên chính vô sản hoạt động trong phạm vi cả nước.
a. Cơsởhình thành hệ thống CCVSở nước ta
* Mộtlà, Lý luận củaCN Mác–Lêninvề TKQĐvà CCVS
•Bảnchất của CCVSlà tiếp tục đấutranh giai cấpdới hình thứcmới.
- TheoMác:GiữaxãhộiTBCNvàxãhộiCSCNlàmộtthờikỳcảibiếncáchmạng từxã hộinọ sangxãhội kia.Thíchứngvớithời kỳấy làTKQĐ chínhtrị,Nhànớc củathời ký ấykhông có gì khác hơn là nền CCVS.
- Lêninnhấnmạnh:MuốnchuyểntừCNTBlênCNXHthìphảichịuđựnglâudài nỗi đau đớn củathời kỳ sinh đẻ, phải có một thời kỳ chuyên chính vô sảnlâu dài.
•CCVSlà tất yếu kháchquan của TKQĐ lên CNXH.
* Hailà, Đường lối chung của cáchmạng Việt Nam trong giai đoạnmới
•ĐạihộiIV:nắmvữngchuyênchínhvôsản,pháthuyquyềnlàmchủtậpthể củanhân dân lao động
•HiếnphápcủanướccộnghoàXHCNViệtNam,năm1980khẳngđịnh:Nhàn-
ước cộnghoà XHCN Việt Namlà Nhà nước chuyên chính vô sản.
•Đại hội V (1982)tiếptục khẳng định đường lối do đại hội IV đề ra.
* Balà,cơsởchínhtrịcủahệthốngCCVScủanướctađượchìnhthànhtừnhững năm 1930 vàbắt rễ vững chắctrong lòng dân tộc ViệtNam
* Bốnlà,cơsởkinhtếcủahệthốngCCVSlànềnkinhtếkếhoạchhoá,tậptrung, quan liêu, baocấp
* Nămlà,cơsởxãhộicủahệthốngchuyênchínhvôsảnlàliênminhgiữagiaicấp công nhânvới giaicấp nông dân và tầng lớp trí thức.
b. Chủ trươngxây dựng hệ thống chuyên chính vô sản mang đặc điểm ViệtNam
• Quanniệmvềhệthốngchuyênchínhvôsản: “Xâydựngchếđộlàmchủtập thểXHCN;tứclàxâydựngmộthệthốnghoànchỉnhcácquanhệxãhộingày càngđầyđủcủanhândânlaođộngtrêntấtcảcácmặt:chínhtrị,kinhtế,vănhoá, làm chủ xãhội, làm chủ thiên nhiên, làm chủ bản thân”.
• Nội dung củachủ trương chuyênchính vô sản :
+ Xácđịnhquyềnlàmchủcủanhândânđượcthểchếhoábằngphápluậtvàtổ chức.
+ XácđịnhNhànướctrongthờikỳquáđộlà:“Nhànướcchuyênchínhvôsảnthực hiện chếđộ dân chủ XHCN”.
+ XácđịnhĐảnglàngườilãnhđạotoànbộcáchoạtđộngxãhộitrongđiềukiện chuyênchính vô sản.
+ Xácđịnh nhiệm vụ chung của mặt trận và cácđoànthể.
+ XácđịnhmốiquanhệĐảnglãnhđạo,nhândânlàmchủ,Nhànướcquảnlýlàcơ chếchung trong quản lý xãhội.
2.Đánhgiáthựchiệnđườnglối
•Điểmthànhcông:
ĐảngđãcoilàmchủtậpthểXHCNlàbảnchấtcủahệthốngchuyênchínhvôsản ởnướcta,đãxâydựngđợcmốiquanhệđảnglãnhđạo,nhândânlàmchủ,Nhàn ướcquảnlýthànhcơ chếchungtronghoạt độngcủahệ thốngchính trị ởtất cảcác cấp,cácđịa phương.
• Điểmhạn chế:
+ TronghệthốngCCVSgiaiđoạnnày,mốiquanhệgiữaĐảng,Nhànướcvànhân dân ở từng cấp,từng đơn vị cha được xác định rõ…
+ BộmáyquảnlýNhànướccòncồngkềnhvàkémhiệuquảmànguyênnhânlàdo cơ chếquản lý.
+ Sự lãnh đạo củaĐảng chưa ngangtầm nhiệmvụ của giai đoạn mới.
+ Đảngchưaphát huyhếtvai trò vàchứcnăng củacácđoànthể trong việcgiáodục, động viên quầnchúng tham gia quản lý kinh tế -xãhội…
•Nguyênnhân chủ quan:
+ Duy trì quá lâu cơ chếtập trung quan liêu bao cấp.
+ HệthốngCCVScóbiểuhiệnbảothủ,trìtrệ,chậmđổimớisovớinhữngđộtphá củacơ chế kinh tế.
+ Bệnhchủquan,duyýchí;tưtưởngtiểutưsảnvừatảkhuynh,vừahữukhuynh trong vai trò lãnh đạocủa Đảng.
II-Đường lối xây dựng hệ thống chính trị trong thời kì đổi mới
1. Quátrìnhhìnhthànhđườnglốiđổimớihệthốngchínhtrịcủađảng
Nhậnthứcvềmốiquanhệgiữađổimớikinhtếvàđổimớihệthống chính trị.
- Đổimớibắtđầutừđổimớikinhtế,trướchếtlàđổimớitưduykinhtế,đồngthời từng bước đổi mới hệ thống chính trị.
- Mốiquanhệgiữađổimớikinhtếvàđổimớihệthốngchínhtrị:chúngcómqh mậtthiếtvớinhautrongđóđổimớiKTthànhcôngsẽtạothuậnlợichođổimới CT.TuynhiênsựđổimớitíchcủaHTCTcũngcótácđộngtíchcựcđếnđổimới KT& tiêu cực đến KTnếu sự đổi mới ko phù hợp, ko theo kịp với đổi mới KT.
Nhậnthức mới về mục tiêu đổi mới hệ thống chính trị
- Cươnglĩnhnăm1991:“Toànbộtổchứcvàhoạtđộngcủahệthốngchínhtrịnước tatronggiaiđoạnmớilànhằmxâydựngvàtừngbướchoànthiệnnềndânchủ XHCN,bảo đảm quyền lực thuộc vềnhân dân”.
- Báocáochínhtrịcủađại hộiVII (1991)nhấnmạnh, thựcchất củađổimới vàkiện toànhệthốngchínhtrịcủanướctalàxâydựngnềndânchủXHCN.Dânchủvừa là mục tiêu vừalà động lựccủa công cuộc đổi mới.
Nhậnthứcvềđấutranhgiaicấpvàđộnglựcchủyếupháttriểnđất nướctrong gia đoạn mới.
- Mốiquanhệgiữacácg/clàquanhệhợptác&đấutranhtrongnộibộnhândân, đoànkếtvàhợptáclâudàitrongsựnghiệpXDvàbảovệTQdướisựlãnhđạocủa đảng.
- Nhậnthứclại về đấu tranhgiaicấp:
- Lợiíchcủagiaicấpcôngnhânphảithốngnhấtvớilợiíchchungcủadântộc,đảm bảo mụctiêuchung của DT.
- Nộidungcủađấutranhgiaicấp:đểthựchiệncôngbằngXH,đấutranhchống những hành vi saitrái, tiêu cực,đấu tranhchống những thế lực thù địch.
- Động lực chủyếu phát triển đất nước:
+ Thựchiệnđạiđoànkếttoàndântrongđóg/cCN–NDliênminhvớitầnglớptrí thức là lực lượng chủ yếu.
+ Kết hợp hàihoà cáclợi ích: cá nhân,tập thể, xã hội
Nhậnthức mới về cơ cấu và cơ chếvận hành của hệ thống chính trị.
Hệthốngchínhtrịhoạtđộngtheocơchế:“Đảnglãnhđạo,Nhànướcquảnlý,nhândânlàmchủ”.Trongđó:
- ĐảnglàmộtbộphậncủaHTCT,làhạtnhâncủaHT&phảichấphànhhiếnpháp
& pháp luật nhưng chúng tako chấp nhận đa nguyên,đađảng.
- NhànướcphápquyềnXHCN,lànhànướccủadân,dodân,vìdân,cótráchnhiệm biến cácchủ trương chínhsách củađảng thành cácthểchế quản lý.
- MặttrậntổquốcViệtNamlàliênminhchínhtrịcủacáctổchứcđoànthểlàm nhiệm vụ phản biện,giámsát Đảng & NN đểphát huy quyền làm chủ của ND
- Nhândânlàngườilàmchủxãhội vàlàmchủthôngquacáccơquanđạidiện, đồng thời làm chủ thông qua cơchế dân biết, dân bàn, dânlàm, dân kiểm tra.
Nhậnthức mới về việcxây dựng Nhànước pháp quyền tronghệ thống chính trị
• Thuậtngữ“xâydựngNhànướcphápquyền”lầnđầutiênđượcđềcậptạihội nghị TƯ2 khoá VII(1991).
• CácnộidungcủaviệcxâydựngNhànước:NNquảnlýbằngHP&PL,giữvị trí tối thượng trong việc điều chỉnh cácmqh, người dân được quyền tự do, dân chủ nhưng trong khuôn khổ của HP&PL
Nhận thứcmới vềvai trò lãnh đạo của Đảng tronghệ thống chính trị
- NhậnthứcrõhơnvềvịtrívàphươngthứclãnhđạocủaĐảngđốivớihệthống chính trị. Đảng lãnh đạo Nhànước,nhưng không làm thayNhà nước.
- Đảngquantâm,xâydựngvàcủngcốNhànước,mặttrậntổquốcvàcácđoànthể chính trị -xãhội
- ĐổimớiphươngthứclãnhđạocủaĐảngphảiđồngbộvớiđổimớitổchứcvà hoạt động củahệ thống chính trị, đổi mới kinh tế.
2. Mụctiêu,quanđiểmvàchủtrươngxâydựnghệthốngchínhtrịthờikỳđổi moi
a, Xây dựng Đảng tronghệ thống chính trị
Mụctiêu và quan điểm xây dựng hệthống chínhtrị
Muc tieu
- Mụctiêuchủyếucủađổimớihệthốngchínhtrịlànhằmthựchiệntốthơndân chủ XHCN,phát huy đầy đủ quyềnlàm chủ của nhân dân.
- Bảođảm quyền lực thuộc về nhândân
Quan diem
- Kếthợpngaytừđầuđổimớikinhtếvớiđổimớichínhtrị,lấyđổimớikinhtếlàm trọng tâm, đồng thời từng bướcđổi mới chính trị.
- Đổimớihệthốngchínhtrịnhằmlàmchotừngthànhtốvàcảhệthốnghoạtđộng năng động hơn, hiệuquả hơn, phù hợp với đường lối đổi mới toàn diện, đồng bộ
- Đổimớihệthốngchínhtrịmộtcáchtoàndiện,đồngbộ,cókếthừa,vớibướcđi, hình thức và cáchlàm phù hợp.
- Đổi mới mối quan hệ giữa cácbộ phận cấu thành trong hệ thống chính trị với nhau và với xãhội nhằmđạt được mục tiêu đổi mới toàndiện
Chủ trươngxây dựng hệ thống chính trị
• Trọngtâmcủađổimớihệthốngchínhtrịlàđổimớitổchứcvàđổimớicách thức, phương thức hoạt động củacácbộ phận cấuthành hệ thống
* XD Đảngtrong HTCT
- Nhậnthứcrõ hơn Đảng là củaai? đại biểu cho lợi ích củaai?
+ TheoquanniệmtrướcĐHXđảngCSVNlàđộiquântiênphongcủag/cCN,đại biểu trung thành cho lợi ích của g/c CN,nhân dân lao động vàcả dân tộc.
+ QuanniệmcủaĐHX:“ĐảngCSVNlàđộiquântiênphongcủanhândanlao độngvàcủadântộcVN,đạibiểutrungthànhlợiíchcủag/cCN,nhândânlao động và củadân tộc”
- NhậnthứcrõhơnvàđổimớicóhiệuquảhơnphươngthứclãnhđạocủaĐảngđối vớihệthốngchínhtrị,khắcphụccả2khuynhhướngthườngxảyralàĐảngbao biện làm thay hoặcbuông lỏng sự lãnh đạo củaĐảng
* Xâydựng nhànước pháp quyền XHCNtrong HTCT
- Nhànướcphápquyềnlà1tấtyếucủalịchsử,làspcủanềnvănminhnhânloại mà VNcần tiếp thu.
- ChếđịnhNhànướcphápquyềnkhôngphảilàmộtkiểunhànước,mộtchếđộnhà nước. Trong lịch sửloài người chỉ có 4 kiểu nhà nước
- Nhànướcphápquyềnlàcáchthứctổchứcphâncôngquyềnlựcnhànướcđểthực hiện quyềnlựcnhà nước
b, Xây dựng Nhànước pháp quyền XHCNtrong hệ thống chính trị
* Thuật ngữ này xuất hiện lần đầu tiên tại TW2 (Khóa VII)năm 1991
* Nhµnướcphápquyềnlàmộttấtyếulịchsử,làsảnphẩmcủanềnvănminhnhân loại, Việt Namcần tiếp thu.
• NộidungcủakháiniệmNhànướcphápquyềnxãhộichủnghĩaViệtNam
- ChếđịnhNhànớcphápquyềnkhôngphảilàmộtkiểunhànước,mộtchếđộnhà nước. Trong lịch sửloài ngời chỉ có 4 kiểu nhà nước.
- Nhµnướcphápquyềnlàcáchthứctổchứcphâncôngquyềnlựcnhànướcđểthực hiện quyềnlựcnhà nước.
Nhà nước pháp quyền XHCNVNđượcxd theo5 đặc điểm:
- Mộtlà,đólànhànướccủadân,dodânvàvìdân,tấtcảquyềnlựcnhànướcthuộc về nhândân
- Hailà,quyềnlựcnhànướclàthốngnhất,cósựphâncôngrànhmạchvàphốihợp chặtchẽgiữacáccơquannhànướctrongviệcthựchiệncácquyềnlậppháp,hành pháp vàtư pháp.
- Balà,nhànướcđượctổchứcvàhoạtđộngtrêncơsởHiếnpháp,phápluậtvàbảo đảmchoHiếnphápvàphápluậtgiữvịtrítốithượngtrongđiềuchỉnhcácquanhệ thuộc tất cảcáclĩnh vực của đời sốngxã hội
- Bốnlà,nhànướctôntrọngvàbảođảmquyềnconngười,quyềncôngdân;nâng caotráchnhiệmpháplýgiữanhànướcvàcôngdân,thựchànhdânchủ,đồngthời tăng cường kỷ cương,kỷ luật
- Nămlà,nhànướcphápquyềnXHCNViệtNamdomộtĐảngduynhấtlãnhđạo, cósựgiámsátcủanhândân,sựphảnbiệnxãhộicủaMặttrậnTổquốcViệtNam và cáctổ chức thành viên củaMặt trận
•ĐểviệcxâydựngNNphápquyềncầnthựchiệntốt1sốbiệnpháplớn sauđây:
- Hoànthiệnhệthốngphápluật,tăngtínhcụthể,khảthitrongcácvănbảnpháp
luật.Xâydựng,hoànthiệncơchếkiểm tra, giámsáttính hợphiến, hợppháp trong cáchoạt động và cácquyết định của cơ quan công quyền
- Tiếptụcđổimớitổchứcvàhoạtđộngcủaquốchộiđểthựchiệntốthơnnhiệmvụ quyết định cácvấn đề quan trọng của đất nước và chứcnăng giám sát tối cao.
- Đẩymạnhcảicáchhànhchính,đổimớitổchứcvàhoạtđộngcủaChínhphủtheo hướng xây dựng cơ quanhành pháp thống nhất, thông suốt, hiện đại.
- Xâydựnghệthốngcơquantưpháptrongsạch,vữngmạnh,dânchủ,nghiêm minh, bảo vệ cônglý, quyền con người.
- Nângcaochấtlượnghoạtđộngcủahộiđồngnhândânvàuỷbannhândân,bảo đảmquyềntựchủvàtựchịutráchnhiệmcủachínhquyềnđịaphươngtrongphạm vi được phân cấp.
c, Xây dựng MTTQ và các tổ chứcCT-XH trongHTCT
• VaitròcủaMặttrậnTổquốcViệtNamvàcáctổchứcchínhtrị–xãhộiphải được xácđịnh rõ hơn và phải đượcthểchế hóa
• Đổi mới hoạt động củacácchủ thể này
Bạn đang đọc truyện trên: AzTruyen.Top