M¹ng l­íi ®­êng ®« thÞ vµ lý thuyÕt

dßng xe trªn ®­êng

3.1. Kh¸i niÖm chung vÒ m¹ng l­íi ®­êng ®« thÞ

3.1.1. Quan hÖ vËn t¶i gi÷a c¸c vïng trong thµnh phè

§Ó qui ho¹ch hîp lý m¹ng l­íi ®­êng trong thµnh phè cÇn ph¶i biÕt quan hÖ vËn t¶i gi÷a c¸c vïng. Quan hÖ vËn t¶i cña mét thµnh phè bao gåm quan hÖ vËn t¶i gi÷a c¸c vïng trong néi thµnh, quan hÖ gi÷a thµnh phè víi c¸c vïng ngo¹i vi, còng nh­ quan hÖ cña c¸c ®­êng giao th«ng quèc gia tiÕp cËn víi thµnh phè. Tõ quan hÖ nµy mµ h×nh thµnh nªn c¸c ®­êng ë néi thµnh, ®­êng ngo¹i vi, còng nh­ ®­êng dÉn ®Õn c¸c thµnh phè.

VÝ dô d­íi ®©y miªu t¶ quan hÖ vËn t¶i cña mét thµnh phè ®­îc ph©n chia thµnh 14 vïng kh¸c nhau. BÒ réng c¸c ®­êng thÓ hiÖn c­êng ®é vËn t¶i (tÊn/n¨m, hµnh kh¸ch / ngµy...), c¸c sè liÖu nµy dùa trªn c¬ së ®iÒu tra hay dù b¸o cho n¨m t­¬ng lai.­

§èi víi c¸c thµnh phè hiÖn cã th× c¨n cø vµo m¹ng l­íi ®­êng vµ ®iÒu tra l­u l­îng giao th«ng trªn tõng tuyÕn ng­êi ta sÏ vÏ ®­îc biÓu ®å l­u l­îng xe hay l­u l­îng hµng ho¸ trªn c¸c ®­êng ®ã (h×nh 3-2). Dùa vµo biÓu ®å l­u l­îng trªn c¸c tuyÕn thÊy ®­îc tÇm quan träng còng nh­  sö dông trong c«ng t¸c quy ho¹ch më thªm c¸c tuyÕn míi.

Trªn c¬ së m¹ng l­íi vËn t¶i nªu trªn, m¹ng l­íi ®­êng sÏ ®­îc thiÕt kÕ, c¶i t¹o cho phï hîp víi ph­¬ng ch©m: kho¶ng c¸ch, thêi gian ®i l¹i cña c¸c ph­¬ng tiÖn lµ nhanh nhÊt, tËn dông c¸c con ®­êng hiÖn cã, Ýt ph¶i ph¸ bá c¸c c«ng tr×nh do më réng ®­êng. TÇm quan träng cña c¸c con ®­êng ®èi víi thµnh phè ®­îc x¸c lËp trªn c¬ së l­u l­îng xe ch¹y vµ ý nghÜa phôc vô cña con ®­êng. Quy tr×nh lËp quy ho¹ch m¹ng l­íi ®­êng phè cã thÓ tham kh¶o h×nh 3-3

ViÖc tÝnh to¸n tèi ­u m¹ng l­íi ®­êng cã thÓ sö dông c¸c m« h×nh to¸n häc vµ m¸y tÝnh ®Ó nhËn ®­îc ®­îc kÕt qu¶. Nh­ng ®ã còng chØ lµ m¹ng l­íi tham kh¶o, ngµy nay chñ yÕu ng­êi ta vÉn sö dông ph­¬ng ph¸p chuyªn gia. §ã lµ c¸c chuyªn gia vÒ x©y dùng, giao th«ng b»ng kinh nghiÖm cña m×nh v¹ch ra mét vµi

ph­¬ng ¸n vµ so s¸nh chän ra ph­¬ng ¸n hîp lý vÒ kinh tÕ, kü thuËt lµm ph­¬ng ¸n kh¶ thi tr×nh c¸c cÊp cã thÈm quyÒn xem xÐt quyÕt ®Þnh.

3.1.2. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña ®­êng phè

a) Chøc n¨ng giao th«ng

§©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña m¹ng l­íi ®­êng phè, ®¶m b¶o liªn hÖ giao th«ng thuËn lîi, nhanh chãng víi qu·ng ®­êng ng¾n nhÊt gi÷a c¸c khu vùc cña thµnh phè, gi÷a néi thµnh víi ngo¹i thµnh, gi÷a c¸c vïng ngo¹i thµnh víi nhau vµ víi c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. C¸c tuyÕn GTCC ph¶i hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nh©n d©n thµnh phè tíi c«ng së, nhµ m¸y tr­êng häc vµ c¸c n¬i dÞch vô c«ng céng kh¸c. C¸c tuyÕn ®­êng ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n luång khi cÇn söa ch÷a hay cã ¸ch t¾c giao th«ng, tr¸nh lµm c¸c ®­êng ®éc ®¹o.

b) Chøc n¨ng kü thuËt

C¸c thµnh phè hiÖn ®¹i cã m¹ng l­íi kü thuËt phøc t¹p bè trÝ trªn hoÆc d­íi ®­êng phè, nªn ®­êng phè ph¶i cã mÆt c¾t ngang ®ñ réng ®Ó bè trÝ m¹ng l­íi kü thuËt (®iÖn, th«ng tin, cÊp tho¸t n­íc, giao th«ng ngÇm). Tèt nhÊt c¸c m¹ng l­íi nµy nªn ®­îc bè trÝ ë vÞ trÝ hÌ ®­êng, khi x©y dùng söa ch÷a khái ph¶i ®µo ph¸ ®­êng.

c) Chøc n¨ng mü quan

VÎ ®Ñp cña mét thµnh phè do c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc ven ®­êng, hÖ thèng c©y xanh, th¶m cá, hå n­íc t¹o nªn. C¸c c«ng tr×nh giao th«ng ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng tr×nh næi ph¶i hµi hoµ víi kiÕn tróc xung quanh ®Ó t¹o nªn vÎ ®Ñp cho thµnh phè.

3.2. C¸c d¹ng m¹ng l­íi ®­êng phè

3.2.1. C¸c d¹ng m¹ng l­íi ®­êng phè

H×nh d¹ng hay s¬ ®å h×nh häc cña m¹ng l­íi ®­êng phè phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Þa lý, ®Þa h×nh, ®iÒu kiÖn lÞch sö ph¸t triÓn riªng cña tõng thµnh phè. §èi víi c¸c thµnh phè miÒn nói, trung du, hay ven c¸c con s«ng, c¸c ®­êng phè l­în theo ®Þa h×nh ®Ó tiÕt kiÖm khèi l­îng x©y dùng. C¸c thµnh phè vïng ®ång b»ng hay miÒn b¸n sa m¹c c¸c ®­êng phè th­êng th¼ng. S¬ ®å h×nh häc cña m¹ng l­íi ®­êng phè cã c¸c d¹ng sau:

a) S¬ ®å vßng xuyÕn xuyªn t©m

Theo s¬ ®å lo¹i nµy, trung t©m thµnh phè lµ n¬i giao nhau cña c¸c ®­êng, ­u ®iÓm lµ liªn hÖ gi÷a trung t©m víi c¸c vïng ®­îc dÔ dµng, nh­îc ®iÓm lµ mËt ®é xe tËp trung ë trung t©m thµnh phè qu¸ lín g©y khã kh¨n cho viÖc tæ chøc giao th«ng. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ng­êi ta dïng c¸c ®­êng vßng nèi c¸c vïng víi nhau, hoÆc lµm c¸c ®­êng vµnh ®ai kh«ng cho xe qu¸ c¶nh ®i vµo thµnh phè.

HÖ sè g·y khóc trung b×nh cña lo¹i ®­êng nµy vµo kho¶ng tõ 1 ®Õn 1.1. S¬ ®å nµy th­êng ¸p dông cho c¸c thµnh phè lín.

H×nh 3-4a lµ thµnh phè cã s¬ ®å m¹ng l­íi ®­êng d¹ng vßng xuyÕn xuyªn t©m d¹ng c¬ b¶n, c¸c nót giao gi÷a ®­êng vµnh ®ai vµ ®­êng xuyªn t©m cã thÓ lµ c¸c nót giao th«ng kh¸c møc.

Thµnh phè cã s¬ ®å vßng xuyÕn xuyªn t©m ®iÓn h×nh lµ thµnh phè Matxcova (h×nh 3-5) víi c¸c ®­êng  tÇu ho¶, «t« h­íng t©m , c¸c ®­êng vµnh ®ai bao quanh thµnh phè.

b) S¬ ®å h×nh nan qu¹t

S¬ ®å lo¹i nµy th­êng ¸p dông cho c¸c thµnh phè ven biÓn hoÆc ven s«ng hå lín, chØ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vÒ mét phÝa víi trung t©m lµ ®iÓm nót cña h×nh qu¹t. Do dã, nã còng cã ­u nh­îc ®iÓm cña s¬ ®å vßng xuyÕn xuyªn t©m.

c) S¬ ®å h×nh bµn cê vµ bµn cê cã ®­êng chÐo

Theo s¬ ®å nµy, c¸c ®­êng phè th­êng vu«ng gãc víi nhau, t¹o nªn c¸c khu phè cã d¹ng h×nh vu«ng hay h×nh ch÷ nhËt, th­êng ¸p dông cho c¸c thµnh phè ë vïng ®ång b»ng hay b¸n sa m¹c.

VÝ dô thµnh phè Chicago cña Mü, Rangun cña Mianma vµ khu phè cò cña Sµi gßn.

¦u ®iÓm cña lo¹i nµy lµ ®¬n gi¶n, thuËn lîi cho viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh vµ tæ chøc giao th«ng, kh«ng g©y c¨ng th¼ng vÒ giao th«ng cho c¸c khu vùc trung t©m.

Nh­îc ®iÓm lµ hÖ sè g·y khóc lín tõ 1.25 ®Õn 1.3, lµm t¨ng kho¶ng c¸ch ®i l¹i.

§Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm vÒ kho¶ng c¸ch ®i l¹i, th× ng­êi ta thªm vµo c¸c ®­êng chÐo h­íng t©m, chia khu phè thµnh c¸c « tam gi¸c. Tuy nhiªn nã còng g©y nh­îc ®iÓm lµ xuÊt hiÖn nh÷ng nót giao nhiÒu nh¸nh (5, 6 hoÆc thËm chÝ 8 nh¸nh) g©y khã kh¨n cho viÖc tæ chøc giao th«ng, ngoµi ra c¸c khu phè h×nh tam gi¸c còng g©y khã kh¨n cho viÖc qui ho¹ch nhµ cöa.

 C¸c nhµ kiÕn tróc Ph¸p ®· quy ho¹ch nhiÒu khu phè cò trong c¸c thµnh phè lín ë n­íc ta d¹ng h×nh bµn cê vÝ dô mét khu phè Sµi gßn h×nh 3.6.

d) S¬ ®å h×nh tù do

C¸c thµnh phè du lÞch, do ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh c¸c ®­êng phè uèn l­în b¸m s¸t ®Þa h×nh nh­ ven s«ng hay ven nói. C¸c ®­êng phè cã d¹ng tù do cã ­u ®iÓm lµ phï hîp víi ®Þa h×nh, kh«ng ph¸ vì c¶nh quan. ë n­íc ta, ®iÓn h×nh cho thµnh phè lo¹i nµy lµ thµnh phè §µ L¹t víi c¸c con ®­êng uèn l­în theo s­ên ®åi.

e) S¬ ®å m¹ng l­íi ®­êng phè hçn hîp

M¹ng l­íi ®­êng cña thµnh phè lín th­êng cã d¹ng hçn hîp. C¸c khu phè cã c¸c s¬ ®å kh¸c nhau ®­îc liªn kÕt bëi c¸c ®­êng xuyªn t©m vµ vµnh ®ai, ®Ó gi¶m bít l­îng giao th«ng tËp trung vÒ trung t©m thµnh phè

.

§iÓn h×nh cña lo¹i nµy lµ thµnh phè Hµ Néi ngµy nay (h×nh 3.9). Khu phè cæ cã d¹ng h×nh bµn cê, hay tù do,  ®­îc liªn kÕt bëi c¸c ®­êng vµnh ®ai 1, 2, 3, 4 vµ c¸c ®­êng h­íng t©m qua c¸c cöa « cña thµnh phè.

ViÖc lùa chän s¬ ®å m¹ng l­íi ®­êng hîp lý cã ý nghÜa quan träng nh­ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè ®Þa h×nh, lÞch sö ph¸t triÓn cña thµnh phè. Nguyªn t¾c chung lµ khi quy ho¹ch ph¶i t«n träng lÞch sö, b¶o tån nh÷ng khu vùc lÞch sö, ph¸t triÓn, më réng vµ bæ xung nh÷ng khiÕm khuyÕt.

Xu h­íng chung lµ nªn x©y dùng c¸c thµnh phè vÖ tinh xung quanh c¸c ®« thÞ lín, tr¸nh tËp trung h×nh thµnh c¸c ®« thÞ qu¸ lín.

3.2.2. Bè trÝ ®­êng trong c¸c tiÓu khu

Ngoµi viÖc quy ho¹ch chung cho toµn thµnh phè, cßn ph¶i chó träng ®Õn viÖc quy ho¹ch trong c¸c tiÓu khu. Giao th«ng trong tiÓu khu ®­îc chia lµm hai lo¹i chÝnh ®ã lµ ®­êng « t« vµ ®­êng ®i bé. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc bè trÝ ®­êng trong c¸c ®¬n vÞ ë lµ ph¶i thuËn lîi trong sö dông ë c¶ hai lo¹i ®ång thêi kh«ng chång chÐo lªn nhau. §­êng «t« ph¶i ®­îc bè trÝ ®i tíi tËn tõng c«ng tr×nh ®­îc x©y dùng trong c¸c ®¬n vÞ ë.

Cã nhiÒu h×nh thøc bè trÝ ®­êng trong c¸c tiÓu khu:

-

HÖ thèng thßng läng: §­êng « t« ®i vßng s©u vµo trong ®¬n vÞ ë vµ tõ ®­êng vßng ®ã cã c¸c nh¸nh ®­êng côt vµo c¸c côm nhµ vµ nhãm nhµ.

-

HÖ thèng ®­êng vßng ch¹y xung quanh ®¬n vÞ ë xãm giÒng.

-

HÖ thèng cµi n¨ng lùc xen kÏ nhau gi÷a ®­êng «t« vµ vµ ®i bé.

3.2.3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ m¹ng l­íi ®­êng phè

a) MËt ®é ®­êng phè

MËt ®é ®­êng phè lµ sè kil«mÐt ®­êng trªn 1 km2 diÖn tÝch cña thµnh phè (km/km2). §©y lµ chØ tiªu quan träng quyÕt ®Þnh chÊt l­îng giao th«ng cña thµnh phè. MËt ®é ®­êng ph¶i phï hîp víi mËt ®é d©n c­ còng nh­ møc ®é trang bÞ ph­¬ng tiÖn giao th«ng, chiÒu réng cña c¸c ®­êng phè. Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®· ®­îc c¸c nhµ chuyªn m«n tæng kÕt vµ ®­a ra lêi khuyªn vÒ mËt ®é hîp lý t­¬ng øng víi qui m« c¸c thµnh phè nh­ sau:

MËt ®é trung b×nh m¹ng l­íi ®­êng víi c¸c nhãm thµnh phè kh¸c nhau

B¶ng 3.1

CÊp thµnh phè

Sè d©n (1000 ng­­êi)

MËt ®é tèi ­­u (km/km2)

I

500 - 1000

2,3 - 2,6

II

250 - 500

2,0 - 2,3

III

100 - 250

1,7 - 2,0

IV

50 - 100

1,4 - 1,7

MËt ®é ®­êng phè cã quan hÖ víi kho¶ng c¸ch c¸c ®­êng, kho¶ng c¸ch tõ nhµ ®Õn ®iÓm ®ç cña c¸c ph­¬ng tiÖn GTCC vµ tíi thêi gian ®i bé cÇn thiÕt tõ nhµ ®Õn ®iÓm ®ç xe. Quan hÖ ®ã cã thÓ tham kh¶o ë b¶ng 3.2 d­íi ®©y:

Chi phÝ thêi gian ®i bé cÇn thiÕt tíi bÕn phô thuéc vµo mËt ®é ®­êng

B¶ng 3.2

MËt ®é (km/km2)

Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®­­êng phè (km)

Kho¶ng c¸ch ®i bé tíi ®iÓm ®ç (km)

Chi phÝ thêi gian ®i bé (phót)

1

2

0.66

9

1.5

1.3

0.43

6.5

2

1

0.35

5.2

2.5

0.8

0.3

4.5

3

0.7

0.27

4.1

3.5

0.6

0.24

3.6

4

0.5

0.22

3.5

b) Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®­êng phè chÝnh

§©y còng lµ chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ m¹ng l­íi ®­êng phè v× c¸c ph­¬ng tiÖn GTCC th­êng ch¹y trªn c¸c ®­êng phè chÝnh. Kho¶ng c¸ch c¸c ®­êng phè chÝnh nªn lÊy trong kho¶ng 400 ®Õn 500 mÐt, ë khu trung t©m th× kho¶ng c¸ch nµy ng¾n h¬n so víi khu ngo¹i vi. Cßn mét lý do quan träng n÷a nÕu kho¶ng c¸ch c¸c nót giao th«ng c¸ch nhau 400-500 mÐt rÊt phï hîp víi ®iÒu khiÓn giao th«ng b»ng ®Ìn tÝn hiÖu, ®iÒu nµy sÏ ®­îc lµm râ ë phÇn tÝnh to¸n ®iÒu khiÓn.

c) HÖ sè g·y khóc

HÖ sè gÉy khóc lµ tû sè gi÷a chiÒu dµi thùc tÕ trªn chiÒu dµi ®­êng chim bay, chØ tiªu nµy nãi lªn møc ®é th¼ng cña ®­êng phè. Ng­êi ta ph©n lo¹i nh­ sau:

-

Lo¹i hîp lý khi cã hÖ sè gÉy khóc < 1.15

-

Lo¹i trung b×nh khi cã hÖ sè gÉy khóc tõ 1.15 ®Õn 1.2

-

Lo¹i gÉy khóc nhiÒu khi hÖ sè gÉy khóc tõ 1.2 ®Õn 1.3

-

Lo¹i gÉy khóc qu¸ nhiÒu khi cã hÖ sè gÉy khóc > 1.3

Ngoµi c¸c chØ tiªu trªn gãc giao nhau gi÷a c¸c ®­êng phè còng ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh giao th«ng vµ tæ chøc giao th«ng. C¸c nót cã gãc giao vu«ng gãc dÔ tæ chøc giao th«ng h¬n nót giao chÐo.

Nãi chung, diÖn tÝch ®Êt dµnh cho giao th«ng bao gåm ®­êng s¸, bÕn b·i ®ç ph¶i ®¹t ®­îc con sè 20% diÖn tÝch mÆt b»ng thµnh phè (trõ c¸c diÖn tÝch s«ng, hå) th× míi ®¶m b¶o nhu cÇu chÊt l­îng giao th«ng ®éng còng nh­ giao th«ng tÜnh.

ë B¨ngkèc (Th¸i Lan) con sè nµy ®¹t 12%, tuy nhiªn ë Hµ Néi, con sè nµy hiÖn nay míi ®¹t ®­îc 6.7%.

3.3. Ph©n lo¹i ®­êng ®« thÞ

3.3.1. Kh¸i niÖm chung vÒ ®­êng ®« thÞ

§­êng ®« thÞ lµ d¶i ®Êt n»m gi÷a 2 ®­êng ®á x©y dùng (gäi lµ chØ giíi x©y dùng) trong ®« thÞ ®Ó cho ng­êi vµ xe cé ®i l¹i. Trªn ®ã ngoµi phÇn ®­êng cho xe ch¹y cã thÓ trång c©y xanh, bè trÝ c¸c c«ng tr×nh phôc vô c«ng céng nh­ ®Ìn chiÕu s¸ng, ®­êng d©y, ®­êng èng trªn vµ d­íi mÆt ®Êt.

Nãi chung, ®­êng n»m trong ®« thÞ (thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn) ®Òu ®­îc gäi lµ ®­êng ®« thÞ.

3.3.2. Môc ®Ých cña viÖc ph©n lo¹i ®­êng ®« thÞ.

Ph©n lo¹i ®­êng phè cã c¸c môc ®Ých sau:

-

Ên ®Þnh chøc n¨ng cña tõng ®­êng phè

-

X¸c ®Þnh vai trß cña tõng ®­êng phè trong toµn bé hÖ thèng ®­êng phè.

-

X¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc tr­ng giao th«ng tiªu biÓu cña tõng ®­êng phè nh­ thµnh phÇn dßng xe, tèc ®é, ®iÒu kiÖn ®i l¹i, ®Æc ®iÓm c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc.

Ph©n lo¹i ®­êng phè cßn cã ý nghÜa to lín trong viÖc tæ chøc ®i l¹i trªn ®­êng, biÖn ph¸p c¶i t¹o còng nh­ n©ng cÊp ®­êng phè còng nh­ toµn m¹ng. Trong tõng tr­êng hîp cô thÓ ph¶i xem xÐt t×nh h×nh hiÖn t¹i còng nh­ dù b¸o cho t­¬ng lai ph¸t triÓn l©u dµi, tèi thiÓu còng ph¶i lµ 20 ®Õn 30 n¨m.

3.3.3. Ph©n lo¹i ®­êng

®« thÞ

Chøc n¨ng chÝnh cña ®­êng ®« thÞ lµ ®¶m b¶o giao th«ng cho ng­êi vµ ph­¬ng tiÖn. §­êng thÞ ®­îc chia ra lµm nhiÒu lo¹i tuú thuéc vµo ý nghÜa, qui m« vµ ®Æc ®iÓm ®i l¹i trªn ®­êng.

Theo TCXD104:1983 th× ®­êng ®« thÞ ®­îc ph©n theo chøc n¨ng vµ tèc ®é tÝnh to¸n kÌm theo (b¶ng 3-3)

Ph©n lo¹i ®­êng ®« thÞ theo tiªu chuÈn x©y dùng ViÖt Nam

B¶ng 3-3

Lo¹i ®­êng phè

CÊp ®­êng phè

Chøc n¨ng chÝnh

Tèc ®é tÝnh to¸n km/h

§­êng phè chÝnh ®« thÞ

+§­êng cao tèc

+§­êng phè chÝnh

cÊp I

+ §­êng phè chÝnh cÊp II.

+Xe ch¹y víi tèc ®é cao liªn hÖ gi÷a c¸c khu ®« thÞ lo¹i I, gi÷a c¸c khu ®« thÞ vµ c¸c ®iÓm d©n c­ vµ c¸c ®iÓm d©n c­ trong hÖ thèng chïm ®« thÞ, tæ chøc giao th«ng kh¸c cao ®é.

+ Giao th«ng liªn tôc, liªn hÖ gi÷a c¸c khu nhµ ë, khu c«ng nghiÖp vµ c¸c trung t©m c«ng céng víi ®­êng cao tèc trong ph¹m vi ®« thÞ, tæ ch­c giao th«ng kh¸c cao ®é.ho¨c cã ®iÒu khiÓn

+Liªn hÖ trong ph¹m vi ®« thÞ gi÷a c¸c khu nhµ ë, khu c«ng nghiÖp vµ trung t©m c«ng céng nèi víi ®­êng phè chÝnh cÊp I, tæ chøc giao th«ng cã ®iÒu khiÓn

120

100

80

§­êng cÊp khu vùc

+ §­êng khu vùc

+§­êng vËn t¶i

+ Liªn hÖ giíi h¹n cña nhµ ë, nèi víi ®­êng chÝnh ®« thÞ

+ VËn chuyÓn hµng ho¸, c«ng nghiÖp vµ vËt liÖu x©y dùng ngoµi khu d©n c­, gi÷a c¸c khu c«ng nghiÖp vµ kho tµng bÕn b·i

60

80

§­êng néi bé

+ ®­êng khu nhµ ë,

+§­êng khu c«ng nghiÖp kho tµng

+ §­êng ®i bé

+Liªn hÖ gi÷ c¸c tiÓu khu, nhãm nhµ ë víi ®­êng khu vùc

+ Chuyªn chë hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ vËt liÖu x©y dùng trong giíi h¹n khu c«ng ngiÖp, khu kho tµng, nèi ra ®­êng vËn t¶i vµ c¸c ®­êng kh¸c.

+ Liªn hÖ giíi h¹n tiÓu khu , giao th«ng b»ng xe ®¹p, ®i tíi n¬i lµm viÖc, xÝ nghiÖp, trung t©m c«ng céng, khu nghØ ng¬i.

+Ng­êi ®i bé tíi n¬i lµm viÖc, c¬ quan, xÝ nghiÖp n¬i nghØ ng¬i gi¶i trÝ vµ bÕ xe c«ng céng.

-

Chó thÝch:

1.

Ph©n lo¹i ®­êng phè trªn chØ ¸p dông cho ®­êng ®« thÞ lo¹i I, c¸c ®« thÞ loai II, III kh«ng cã ®­êng cao tèc vµ ®­êng chÝnh cÊp I; C¸c ®« thÞ lo¹i IV tuú theo tÝnh chÊt vµ quy m« d©n sè cã thÓ lÊy chiÒu réng cña c¸c ®­êng phè chÝnh cña c¸c ®« thÞ t­¬ng ®­¬ng víi ®­êng khu vùc hay khu nhµ ë cã cïng d©n sè.

2.

Tèc ®é tÝnh to¸n ë c¸c ®« thÞ miÒn nói cho phÐp gi¶m bít:

- Víi ®­êng phè chÝnh khu vùc V= 60 km/h

- V¬i ®­êng néi bé 30 km/h

Trong c¸c thµnh phè lín hiÖn ®¹i ë c¸c n­íc còng cã c¸c lo¹i ®­êng phè sau:

a) §­êng «t« cao tèc ®« thÞ

Chøc n¨ng:

§­êng «t« cao tèc ®« thÞ phôc vô giao th«ng víi tèc ®é cao tõ 80 ®Õn 100 km/h, dïng ®Ó nèi c¸c khu vùc chÝnh cña thµnh phè, hoÆc gi÷a thµnh phè víi c¸c khu c«ng nghiÖp lín n»m ngoµi thµnh phè, hoÆc gi÷a thµnh phè víi s©n bay, c¶ng biÓn,...

§Æc ®iÓm:

-

V× tèc ®é xe ch¹y lín, nªn cÊm c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn cã tèc ®é chËm

-

Ph¶i lµm c¸c nót giao kh¸c møc víi c¸c ®­êng kh¸c, chØ lµm nót giao cïng møc trong c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt.

-

Ph¶i cã d¶i ph©n c¸ch t¸ch biÖt 2 dßng xe ng­îc chiÒu. C¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, nhµ d©n,... ph¶i c¸ch ®­êng cao tèc mét kho¶ng c¸ch an toµn theo qui ®Þnh.

b) §­êng giao th«ng chÝnh toµn thµnh phè

Chøc n¨ng

: §¶m b¶o giao th«ng chÝnh mang tÝnh toµn thµnh phè, nèi c¸c khu vùc lín cña ®« thÞ vÝ dô nh­ khu nhµ ë, khu c«ng nghiÖp, trung t©m ®« thÞ, nhµ ga, bÕn c¶ng, s©n vËn ®éng, vµ nèi víi c¸c ®­êng «t« chÝnh ngoµi ®« thÞ.

§Æc ®iÓm

:

-

L­u l­îng xe ch¹y lín, tèc ®é cao.

-

Ph¶i bè trÝ phÇn ®­êng dµnh riªng cho xe ®¹p vµ xe th« s¬.

-

Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c nót giao th«ng kh«ng nªn qu¸ gÇn (kh«ng nhá h¬n 500m)

§èi c¸c ®« thÞ lín, hiÖn ®¹i th× nªn lµm nót kh¸c møc khi giao c¾t víi ®­êng kh¸c.

c) §­êng giao th«ng chÝnh khu vùc

§©y lµ lo¹i ®­êng cã ý nghÜa cho tõng khu vùc nhÊt ®Þnh cña thµnh phè.

Chøc n¨ng

: phôc vô giao th«ng gi÷a c¸c khu nhµ ë, khu c«ng nghiÖp vµ nèi víi c¸c ®­êng giao th«ng chÝnh toµn thµnh phè.

§Æc ®iÓm

:

-

L­u l­îng xe ch¹y trung b×nh, thµnh phÇn xe ch¹y th× ®ñ lo¹i.

-

Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ng· 4 kh«ng nªn qu¸ 400m

-

Kh«ng nªn bè trÝ tr­êng häc, nhµ trÎ, mÉu gi¸o gÇn ®­êng phè

d) §¹i lé

Chøc n¨ng

: Ngoµi chøc n¨ng giao th«ng, nã cßn cã chøc n¨ng kiÕn tróc vµ thÈm mü. §¹i lé th­êng bè trÝ ë c¸c khu vùc trung t©m, g¾n liÒn víi c¸c qu¶ng tr­êng chÝnh cña thµnh phè.

§Æc ®iÓm

:

-

L­u l­îng xe ch¹y vµ kh¸ch bé hµnh lín

-

Kh«ng nªn cã tµu ho¶ vµ xe t¶i ch¹y

-

C¸c c«ng tr×nh lín hai bªn ®¹i lé th­êng lµ c¸c c¬ quan lín, nhµ h¸t, khu triÓn l·m, viÖn b¶o tµng,....

e) §­êng phè th­¬ng nghiÖp

Chøc n¨ng

: phôc vô hµnh kh¸ch ®­îc thuËn tiÖn trong bu«n b¸n th­¬ng nghiÖp, nã th­êng ®­îc x©y dùng ë nh÷ng phè bu«n b¸n lín vµ ë khu trung t©m thµnh phè.

§Æc ®iÓm

:

-

L­u l­îng dßng ng­êi ®i bé cao

-

Tèt nhÊt chØ cho c¸c lo¹i xe ®¹p, xe m¸y ®i vµo vµ cÊm c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn kh¸c.

f) §­êng xe ®¹p

§­îc ¸p dông khi khu vùc cã l­u l­îng xe ®¹p lín, cÇn t¸ch riªng khái dßng xe chung.

g) §­êng phè néi bé

Chøc n¨ng

: phôc vô ®i l¹i trong c¸c tiÓu khu vµ nèi liÒn ®­êng tiÓu khu víi c¸c hÖ thèng ®­êng bªn ngoµi tiÓu khu

§Æc ®iÓm:

-

L­u l­îng xe vµ kh¸ch bé hµnh nhá

-

Thµnh phÇn xe ®ñ lo¹i

-

Th­êng kh«ng bè trÝ GTCC trªn ®­êng nµy

-

C¸c ngâ phè ®­îc nèi víi ®­êng nµy ®Ó ra m¹ng l­íi ®­êng ngoµi phè

h) §­êng khu c«ng nghiÖp vµ kho tµng

Chøc n¨ng

: phôc vô vËn chuyÓn hµng ho¸, hµnh kh¸ch cã quan hÖ víi xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, kho b·i,...

§Æc ®iÓm

: giao th«ng xe t¶i chiÕm tØ lÖ lín.

i) §­êng ®Þa ph­¬ng

Chøc n¨ng

: liªn hÖ giao th«ng víi c¸c khu nhµ ë vµ khu c«ng nghiÖp, kho tµng ®øng riªng biÖt.

§Æc ®iÓm

: ®ñ c¸c lo¹i thµnh phÇn xe ch¹y trªn ®­êng.

Þ) §­êng ®i bé

T¹i c¸c trung t©m khu phè lín, l­u l­îng dßng ng­êi ®i bé lín, ph¶i thiÕt kÕ ®­êng dµnh riªng cho ng­êi ®i bé, hoÆc tæ chøc giao th«ng dµnh riªng cho ng­êi ®i bé.

C¸c lo¹i ®­êng phè vµ yªu cÇu t­¬ng øng

B¶ng 3.3

STT

Lo¹i ®­­êng phè

Vtk (km/h)

Sè lµn xe (lµn)

ChiÒu réng hÌ (m)

ChiÒu réng       ®­­êng (m)

1

§­­êng cao tèc

80 - 100

4 - 6

-

80 - 120

2

§­­êng giao th«ng chÝnh toµn thµnh

60

4 - 8

4 - 6

50 - 80

3

§¹i lé

40 - 60

4 - 6

6 - 8

65 - 80

4

§­­êng chÝnh khu vùc

40 - 60

4 - 6

3 - 5

40 - 50

5

§­­êng phè th­­¬ng nghiÖp

40

-

6 - 8

20 - 25

6

§­­êng khu vùc

20 - 30

2 - 3

2 - 3

20 - 25

7

§­­êng khu c«ng nghiÖp

40 - 60

2 - 3

2 - 3

40 - 50

8

§­­êng «t« ®Þa ph­­¬ng

40 - 60

2 - 4

2 - 3

30 - 40

9

§­­êng xe ®¹p

12 - 15

1m/lµn

-

3 - 5

10

§­­êng ®i bé

4 - 6

1m/lµn

-

2 - 8

3.4.  C¸c d¹ng mÆt c¾t ngang ®­êng phè

3.4.1. C¸c d¹ng mÆt c¾t ngang ®­êng phè

Tuú thuéc vµo cÊp thµnh phè, lo¹i ®­êng phè ng­êi ta thiÕt kÕ vµ x©y dùng ®­êng phè víi c¸c d¹ng mÆt c¾t ngang kh¸c nhau, trªn h×nh 3-11 giíi thiÖu mét sè lo¹i mÆt c¾t ngang ®iÓn h×nh c¸c ®­êng ®­êng phè chÝnh mµ c¸c n­íc th­êng ¸p dông, ®¬n vÞ kÝch th­íc trªn h×nh vÏ lµ mÐt.

ChiÒu réng ®­êng phè phô thuéc vµo sè lµn xe, tèt nhÊt lµ dù tr÷ mét lµn dµnh cho ®ç xe v× ®­êng thµnh phè kh¸c víi ®­êng quèc lé, chiÒu réng hÌ nÕu ®Êt ®ai cho phÐp còng nªn thiÕt kÕ réng.

Tuú thuéc vµo diÖn tÝch ®Êt dµnh cho nÒn ®­êng mµ quyÕt ®Þnh chiÒu réng d¶i ph©n c¸ch, khi ®iÒu kiÖn khã kh¨n cã thÓ chØ sö dông v¹ch ph©n lµn hoÆc d¶i ph©n c¸ch hÑp (1 mÐt), trong ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai cho phÐp cã thÓ nªn thiÕt kÕ d¶i ph©n c¸ch réng (3 - 4 mÐt) ®Ó cã thÓ bè trÝ lµn ®­êng cho xe rÏ tr¸i t¹i c¸c nót giao th«ng. Tr­êng hîp cã bè trÝ ®­êng xe ®iÖn th× d¶i ®Êt dµnh cho ®­êng xe ®iÖn cïng mÆt b»ng víi ®­êng «t« víi chiÒu réng 9,0 m, cã thÓ ®Æt gi÷a hoÆc vÒ mét bªn.

Nªn bè trÝ t¸ch riªng ®­êng cho xe ®¹p trªn c¸c ®­êng chÝnh cña thµnh phè lín.

VÒ kÝch th­íc mÆt c¾t ngang ®­êng phè thiÕt kÕ, ng­êi thiÕt kÕ cã thÓ tham kh¶o trong “ Qui tr×nh thiÕt kÕ ®­êng qu¶ng tr­êng vµ ®« thÞ -

TCXD104:1983

“

cña Bé X©y Dùng.

Mét vÊn ®Ò quan träng n÷a ®ã lµ quan hÖ gi÷a chiÒu réng nÒn ®­êng vµ chiÒu cao kiÕn tróc cña c¸c nhµ ven ®­êng ph¶i t­¬ng xøng víi nhau. NÕu gäi B lµ chiÒu réng nÒn ®­êng, H lµ chiÒu cao kiÕn tróc ven ®­êng (H×nh 3-13a) th× chiÒu réng cña nÒn ®­êng ph¶i ®ñ lín ®Ó chiÕu s¸ng cho c¸c nhµ ven ®­êng còng nh­ ®Ó nh×n thÊy kiÕn tróc ven ®­êng.

-

NÕu chiÒu cao kiÕn tróc H cña c¸c nhµ ven ®­êng lín h¬n chiÒu réng nÒn ®­êng (H>B) th× mÆt ®øng cña c¸c nhµ, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ tÇng trªn kh«ng nh×n thÊy ®­îc

-

NÕu H = B, chØ nh×n thÊy mÆt ®øng cña mét sè nhµ

-

NÕu H = (0.5

¸

0.75)B th× ®¶m b¶o nh×n ®­îc toµn c¶nh ven ®­êng.

ChÝnh v× vËy, tèi thiÓu ph¶i ®¶m b¶o H = B, hiÖn nay, ë nhiÒu thµnh phè cña chóng ta cã t×nh tr¹ng c¸c khu d©n c­ tù x©y dùng, ®­êng hÑp nh­ng nhµ cao 4 ®Õn 5 tÇng, khi ®i vµo c¶m gi¸c nh­ ®i vµo ®­êng hÇm vµ ¸nh s¸ng mÆt trêi kh«ng thÓ chiÕu ®­îc vµo trong nh÷ng ng«i nhµ, ®ã lµ ®iÒu kh«ng tèt vÒ kiÕn tróc còng nh­ vÖ sinh m«i tr­êng.

3.4.2. Vai trß c¸c bé phËn ®­êng phè

C

¸c bé phËn ®­êng phè gåm phÇn xe ch¹y, vØa hÌ, d¶i ph©n c¸ch, vµ ®­êng dµnh riªng cho xe ®iÖn (nÕu cã).

a) PhÇn xe ch¹y

Tr­íc hÕt, chiÒu réng

cña

phÇn xe ch¹y ph¶i ®¶m b¶o xe ch¹y an toµn , th«ng suèt. ChiÒu réng cña phÇn xe ch¹y do sè lµn xe quyÕt ®Þnh. Sè lµn xe l¹i phô thuéc vµo l­u l­îng xe, thµnh phÇn xe ch¹y trong t­¬ng lai, vµ kh¶ n¨ng th«ng qua cña mçi lµn, tuy nhiªn còng nªn xÐt 1 lµn cho d¶i ®ç xe. ChiÒu réng mçi lµn xe cã thÓ lµ 3.0m , 3.5m, 3.75m tuú thuéc vµo vËn tèc thiÕt kÕ. ChiÒu réng mçi lµn xe vµ sè lµn xe cã thÓ tham kh¶o ë b¶ng 3.4.

ChiÒu réng vµ sè lµn xe cña mét sè ®­êng phè

B¶ng 3.4

Lo¹i ®­­êng phè

ChiÒu réng 1 lµn xe (m)

Sè lµn theo c¶ 2 h­­íng

§­­êng cao tèc thµnh phè

3.75

4 - 6

§­­êng giao th«ng chÝnh toµn thµnh

3.5 - 3.75

4 - 8

§¹i lé

3.5

6 - 8

§­­êng giao th«ng chÝnh khu vùc

3.5

2 - 3

§­­êng phè khu c«ng nghiÖp

3.5

2 - 6

§­­êng « t« ®Þa ph­­¬ng

3.5

2 - 4

b) D¶i ph©n c¸ch

T

¸c dông chÝnh cña d¶i ph©n c¸ch lµ t¸ch c¸c luång xe theo h­íng ng­îc chiÒu, t¸ch gi÷a giao th«ng c¬ giíi vµ giao th«ng th« s¬. D¶i ph©n c¸ch ph¶i ®­îc x©y dùng ë c¸c ®­êng cao tèc chÝnh thµnh phè, ®­êng giao th«ng chÝnh toµn thµnh phè. ViÖc quyÕt ®Þnh chiÒu réng phô thuéc vµo quÜ ®Êt ®ai dµnh cho nÒn ®­êng. §èi víi c¸c ®­êng cò, ®­êng c¶i t¹o cã thÓ dïng v¹ch s¬n liÒn nÐt, hoÆc d¶i ph©n c¸ch mÒm. NÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp tèt nhÊt nªn chän chiÒu réng tõ 3 ®Õn 4 mÐt, víi chiÒu réng nµy cã thÓ ng¨n ¸nh s¸ng pha ®Ìn «t« ®i ng­îc chiÒu vÒ ban ®ªm (nÕu d¶i ph©n c¸ch nhá h¬n, ®Ó ng¨n pha ®Ìn chiÕu s¸ng, cã thÓ trång c©y xanh t¸n nhá). Còng thÓ bè trÝ lµn riªng rÏ tr¸i t¹i nót giao th«ng b»ng c¸ch xÐn d¶i ph©n c¸ch.

ë n­íc ta hiÖn nay th­êng bè trÝ chiÒu réng d¶i ph©n c¸ch mét sè ®­êng chÝnh chØ cã 1 mÐt lµ do ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai kh«ng cho phÐp, gi¶i phãng mÆt b»ng tèn kÐm vµ khã kh¨n.

D¶i ph©n c¸ch cã thÓ dïng v¹ch s¬n, bª t«ng, d¶i ph©n c¸ch mÒm b»ng t«n l­în sãng, hoÆc dïng vØa bª t«ng trªn cã l¸t g¹ch, trång c©y, cá hoÆc trång hoa nÕu ®ñ chiÒu réng.

Tr­êng hîp cÇn d¶i ®Êt dù tr÷ cho viÖc më réng ®­êng sau nµy, cã thÓ thiÕt kÕ d¶i ph©n c¸ch cã chiÒu réng lín ®Ó khi më réng thªm mÆt ®­êng kh«ng ph¶i ph¸ dì c¸c c«ng tr×nh hai bªn ®­êng.

c) HÌ ®­êng

HÌ ®­êng b¾t buéc ph¶i cã ®èi víi c¸c ®­êng phè, ®©y lµ n¬i dµnh cho ng­êi ®i bé, trång c©y xanh, bè trÝ c«ng tr×nh ngÇm phÝa d­íi, mét sè n­íc ch©u ¢u cßn bè trÝ ®­êng xe ®¹p trªn hÌ ®­êng. ë n­íc ta, hÌ ®­êng ®«i khi cho sö dông víi nhiÒu môc ®Ých nh­: ®i bé, ®Ó xe m¸y, ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi dÞch vô nhá gia ®×nh,... ChiÒu réng hÌ ®­êng cã thÓ tõ 3 - 6 mÐt tuú thuéc vµo lo¹i ®­êng, trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, cã thÓ bè trÝ réng h¬n nh­ng tèi thiÓu ph¶i ®¹t 2,2m

d) §­êng dµnh riªng cho xe ®iÖn, xe Buýt

§èi víi thµnh phè cã ®­êng xe ®iÖn th× cã thÓ bè trÝ trªn d¶i ph©n c¸ch gi÷a, hoÆc bè trÝ lÖch vÒ mét bªn. §èi víi ®­êng xe ®iÖn ch¹y nhanh ph¶i bè trÝ riªng hay bè trÝ lªn cao t¸ch riªng víi ®­êng bé.

ë nhiÒu thµnh phè lín, l­u l­îng xe buýt trªn tuyÕn lín, cã thÓ ng­êi ta bè trÝ riªng mét lµn mçi h­íng cho xe buýt vµ cÊm c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c ®i vµo ®Ó t¨ng vËn tèc vµ kh¶ n¨ng th«ng xe cña xe buýt.

e) §­êng xe ®¹p

-

Môc ®Ých: ®Ó h¹n chÕ tai n¹n giao th«ng gi÷a xe ®¹p vµ xe c¬ giíi, t¨ng vËn tèc vµ kh¶ n¨ng th«ng xe cña ®­êng, trªn c¸c ®­êng chÝnh cña thµnh phè, trªn ®­êng cao tèc ng­êi ta tæ chøc riªng cho ®­êng xe ®¹p. §­êng xe ®¹p cßn ®­îc thiÕt kÕ quanh c¸c khu du lÞch, c¸c danh lam th¾ng c¶nh.

-

Gi¶i ph¸p thiÕt kÕ:

Xe ®¹p dµi 1.7 mÐt, réng 0.6 mÐt, chiÒu cao cña bµn ®¹p 0.12 mÐt. VËn tèc xe ®¹p trªn ®­êng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­: ®iÒu kiÖn ®­êng, ®iÒu kiÖn giao th«ng trªn ®­êng, vµ løa tuæi sö dông. ë n­íc ta, vËn tèc vµo kho¶ng tõ 8 ®Õn 15 km/h.

TÜnh kh«ng ®èi víi ®­êng xe ®¹p lµ 2.5 mÐt, trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n cã thÓ lÊy 2.25 mÐt. ChiÒu réng mét lµn ®­êng xe ®¹p lµ 1 mÐt.

Kh¶ n¨ng th«ng xe cña ®­êng xe ®¹p phô thuéc vµo chiÒu réng cña lµn xe, ®iÒu kiÖn giao th«ng, cã thÓ tham kh¶o ë b¶ng 3.5 d­íi ®©y:

Kh¶ n¨ng th«ng xe cña ®­êng xe ®¹p

B¶ng 3.5

Lo¹i ®­­êng

BÒ réng (m)

Kh¶ n¨ng th«ng xe

Ghi chó

§­­êng riªng xe ®¹p

1.0

150 xe/10 phót

§­­êng 1 chiÒu

§­­êng riªng xe ®¹p

2.0

250 xe/10 phót

§­­êng 1 chiÒu

§­­êng riªng xe ®¹p

2.0

200 xe/10 phót

§­­êng 2 chiÒu

§­­êng chung xe ®¹p vµ ®i bé

2.5

10 xe vµ 10 ng­­êi/10 phót hoÆc 5 xe vµ 100 ng­­êi/10 phót

§­­êng 2 chiÒu

§Ó t¸ch gi÷a xe c¬ giíi vµ xe ®¹p cã thÓ dïng v¹ch s¬n liÒn nÐt vÏ lªn mÆt ®­êng vµ vÏ ký hiÖu xe ®¹p ®Ó ng­êi tham gia giao th«ng nhËn biÕt ®­îc ®­êng dµnh riªng cho xe ®¹p, h×nh thøc nµy c¸c n­íc th­êng ¸p dông.

Khi tæ chøc ®­êng ®i xe ®¹p chung víi ®­êng ®i bé tèt nhÊt lµ vÉn dïng v¹ch s¬n ng¨n riªng, kÕt hîp víi biÓn b¸o hiÖu chØ râ phÇn ®­êng cho xe ®¹p vµ ®i bé.

Ven c¸c ®­êng cao tèc, ®Ó t¸ch riªng ®­êng cho xe c¬ giíi vµ xe ®¹p ng­êi ta th­êng dïng d¶i ph©n c¸ch mÒm, hay d¶i trång c©y ®Ó t¨ng an toµn .

ViÖc thiÕt kÕ, x©y dùng ®­êng dµnh riªng cho xe ®¹p ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng tèt, mÆt ®­êng ph¶i b»ng ph¼ng, tho¸t n­íc tèt th× míi khuyÕn khÝch mäi ng­êi ®i vµo ®­êng dµnh cho xe ®¹p. Vµ quan träng h¬n lµ khi ®· cã ®­êng dµnh riªng cho xe ®¹p th× ph¶i cã biÖn ph¸p b¾t buéc mäi ng­êi ®i xe ®¹p ph¶i thùc hiÖn.

T¹i c¸c khu d©n c­, cã thÓ bè trÝ chung gi÷a ®­êng ®i bé vµ ®­êng xe ®¹p, nh­ng còng nªn chia gi÷a phÇn dµnh riªng cho xe ®¹p vµ ®i bé (h×nh 3-14)

3.5. §­êng cao tèc thµnh phè

3.5.1. Vai trß cña ®­êng cao tèc trong thµnh phè

ë mét sè thµnh phè lín, l­u l­îng giao th«ng cao, ng­êi ta x©y dùng c¸c ®­êng cao tèc nh»m t¨ng vËn tèc xe ch¹y vµ t¨ng kh¶ n¨ng th«ng qua.

§­êng cao tèc thµnh phè bao gåm:

-

§­êng cao tèc dÉn vµo thµnh phè

-

§­êng cao tèc bao quanh thµnh phè dµnh cho c¸c xe kh«ng cã nhu cÇu vµo thµnh phè

-

§­êng cao tèc c¾t qua thµnh phè, mét sè ®­êng chÝnh toµn thµnh (lo¹i nµy Ýt gÆp)

3.5.2. Tiªu chuÈn thiÕt kÕ

Tiªu chuÈn quan träng nhÊt lµ vËn tèc thiÕt kÕ, v× nã quyÕt ®Þnh c¸c yÕu tè h×nh häc cña ®­êng. Tiªu chuÈn nµy còng cã quan niÖm kh¸c nhau, mét sè n­íc yªu cÇu Vtk = 80

¸

100 km/h, nh­ng còng cã nh÷ng n­íc nh­ NhËt B¶n quan niÖm V = 50 km/h lµ ®­îc, miÔn lµ nã cã mÆt c¾t ngang ®ñ lín. Quan ®iÓm nµy ®­îc ®­a ra v× qua thµnh phè kh«ng cÇn cã tèc ®é lín, v× cã nguy c¬ g©y tai n¹n vµ « nhiÔm m«i tr­êng, h¬n n÷a ®Þa h×nh ë NhËt B¶n còng khã kh¨n, nÕu t¨ng vËn tèc thiÕt kÕ th× gi¸ thµnh x©y dùng t¨ng lªn nhiÒu.

N­íc ta kh«ng cã tiªu chuÈn riªng cho lo¹i ®­êng nµy, nh­ng còng cã thÓ dïng tiªu chuÈn ®­êng cao tèc “§­êng «t« cao tèc - yªu cÇu thiÕt kÕ TCVN 5729:1997”.

Ngoµi tiªu chuÈn vËn tèc thiÕt kÕ, ®­êng cao tèc thµnh phè cßn cã c¸c yªu cÇu sau:

-

MÆt c¾t ngang ph¶i cã tèi thiÓu 4 lµn xe, cã d¶i ph©n c¸ch gi÷a

-

C¸c yÕu tè h×nh häc trªn b×nh ®å vµ tr¾c däc ph¶i ®¶m b¶o vËn tèc thiÕt kÕ

-

C¸c nót giao th«ng ph¶i ®­îc thiÕt kÕ kh¸c møc

-

CÊm c¸c ph­¬ng tiÖn cã vËn tèc thÊp ch¹y trªn ®­êng

3.5.3. Gi¶i ph¸p thiÕt kÕ

Víi c¸c yªu cÇu nh­ trªn, gi¸ thµnh x©y dùng ®­êng cao tèc qua thµnh phè th­êng rÊt cao, ®Ó h¹ gi¸ thµnh x©y dùng, tr­íc hÕt ph¶i lîi dông ®Þa h×nh. Sau ®©y lµ mét vµi gi¶i ph¸p thiÕt kÕ:

-

§­êng cao tèc ®Æt thÊp h¬n cao ®é mÆt b»ng cã ­u ®iÓm lµm gi¶m ®­îc tiÕng ån, nh­ng sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc tho¸t n­íc.

-

§­êng cao tèc cã cïng cao ®é víi c¸c ®­êng kh¸c nh­ng ®­îc ng¨n riªng, chia thµnh phè thµnh c¸c khu vùc riªng biÖt, giao th«ng qua l¹i b»ng cÇu v­ît hoÆc ®­êng hÇm.

-

Thùc hiÖn mÆt c¾t ngang ®­êng cao tèc d¹ng ch÷ U khi thµnh phè ë c¸c vïng cao Ýt m­a vµ nÕu kh«ng gÆp khã kh¨n vÒ mÆt tho¸t n­íc (h×nh 3.15). Ph­¬ng ¸n nµy cã ­u ®iÓm h¹n chÕ ®­îc tiÕng ån cho thµnh phè. Nh­ng ë n­íc ta ®iÒu nµy gÆp khã kh¨n v× hÇu hÕt c¸c thµnh phè lín ®Òu n»m ë khu vùc ®ång b»ng m­a nhiÒu.

-

§­êng cao tèc ®Æt trªn nÒn ®¾p cao kÕt hîp t­êng ch¾n, hoÆc trªn cÇu (h×nh 3.15). Ph­¬ng ¸n ch¹y trªn cÇu cã nh­îc ®iÓm lµ gi¸ thµnh cao h¬n, nh­ng cã thÓ tËn dông diÖn tÝch phÝa d­íi lµm n¬i ®ç xe, ë c¸c n­íc ch©u ¸ th­êng ¸p dông gi¶i ph¸p nµy vÝ dô nh­ ë B¨ngKèc. Ph­¬ng ¸n ch¹y trªn cao còng cã ­u ®iÓm lµ tho¸t n­íc dÔ dµng, nh­ng nh­îc ®iÓm lµ tiÕng ån vang xa vµ c¸c nhµ ven ®­êng ph¶i cã chiÒu cao t­¬ng xøng.

Mét ph­¬ng ¸n kh¸c ®¾t tiÒn h¬n song l¹i chiÕm Ýt ®Êt ®ai h¬n, kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kiÕn tróc cña thµnh phè ®ã lµ x©y dùng c¸c ®­êng cao tèc lµ c¸c ®­êng hÇm chui qua ph¹m vi cña thµnh phè. Nh­îc ®iÓm chñ yÕu cña ph­¬ng ¸n nµy lµ gi¸ thµnh x©y dùng cao vµ vÊn ®Ò ®¶m b¶o tho¸t n­íc khã kh¨n. VÒ kÕt cÊu vµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng c¸c c«ng tr×nh ®Æc biÖt nµy ®­îc nghiªn cøu ë c¸c m«n häc kh¸c.

3.6. Mét sè vÊn ®Ò vÒ thiÕt kÕ ®­êng phè

3.6.1. ThiÕt kÕ b×nh ®å vµ tr¾c ngang ®­êng phè

Nguyªn t¾c chung lµ c¸c yÕu tè tuyÕn trªn b×nh ®å ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu cña vËn tèc thiÕt kÕ nh­ b¸n kÝnh cong b»ng, ®é dèc siªu cao. Nh­ng ®èi víi c¸c thµnh phè ë vïng ®ång b»ng ng­êi ta th­êng chän tuyÕn th¼ng, gãc ®æi h­íng nhá ®­îc bè trÝ trïng víi vÞ trÝ c¸c nót giao th«ng.

VÒ tr¾c ngang, ngoµi sè lµn xe ®¶m b¶o l­u l­îng xe thiÕt kÕ, cã thÓ thiÕt kÕ lµn dù tr÷ cho tæ chøc ®ç xe, ®­êng cho xe ®¹p. Trªn c¸c ®­êng chÝnh cã thÓ thiÕt kÕ 3 ®Õn 4 lµn xe, c¸c ®­êng dÉn tíi nót nªn thiÕt kÕ tèi thiÓu 3 lµn xe ®Ó t¸ch riªng lµn xe rÏ tr¸i.

HÌ phè cã ®iÒu kiÖn vÒ ®Êt nªn thiÕt kÕ réng vµ ph¶i cè g¾ng trång c©y xanh ë mäi chç cã thÓ, t¹o mü quan vµ tr¸nh t×nh tr¹ng bª t«ng hãa thµnh phè, t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho ng­êi ®i bé, cã thÓ thiÕt kÕ kÕt hîp víi chç ®ç xe, muèn ®¶m b¶o yªu cÇu nµy, hÌ phè ph¶i lín h¬n 8 mÐt.

3.6.2. ThiÕt kÕ mÆt c¾t däc cña ®­êng phè

Cao ®é ®­êng phè ph¶i theo cao ®é chuÈn qui ®Þnh vÒ mÆt b»ng ®Ó ®¶m b¶o tho¸t n­íc, cao ®é nµy n»m trong mÆt b»ng khèng chÕ chung cña thµnh phè sao cho cao ®é mÆt ®­êng ph¶i thÊp h¬n cao ®é nÒn nhµ ven ®­êng. §èi víi n­íc ta, vÊn ®Ò nµy ch­a ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch triÖt ®Ó dÉn ®Õn mét sè n¬i ®­êng cao h¬n nhµ.

§Ó ®¶m b¶o tho¸t n­íc tèt th× ®é dèc cña r·nh däc ph¶i ®¶m b¶o ®é dèc tèi thiÓu qui ®Þnh, ®é dèc däc cña ®­êng vµ cña r·nh däc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i gièng nhau.

3.6.3. ThiÕt kÕ mÆt ®­êng

MÆt ®­êng phè ph¶i ®¶m b¶o c¶ 4 yªu cÇu:

-

MÆt ®­êng ph¶i ®ñ c­êng ®é vµ ®é æn ®Þnh, chÞu ®­îc t¶i träng xe trong suèt thêi kú khai th¸c, kh«ng bÞ biÕn d¹ng vµ h­ háng.

-

MÆt ®­êng ph¶i cã ®ñ ®é b»ng ph¼ng, ®Ó xe cã thÓ ch¹y víi vËn tèc qui ®Þnh vµ ªm thuËn.

-

MÆt ®­êng ph¶i cã ®ñ ®é nh¸m ®¶m b¶o xe ch¹y an toµn, h·m xe trong kho¶ng c¸ch an toµn.

-

MÆt ®­êng kh«ng g©y bôi, ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr­êng.

§Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu trªn, mÆt ®­êng phè ph¶i ®­îc x©y dùng víi c¸c lo¹i mÆt ®­êng nh­: mÆt ®­êng bª t«ng nhùa, thÊm nhËp nhùa, l¸ng nhùa hoÆc mÆt ®­êng bª t«ng xi m¨ng. ViÖc tÝnh to¸n kÕt cÊu vÉn tu©n theo qui tr×nh thiÕt kÕ ¸o ®­êng 22TCN-211.93. Tuy nhiªn, viÖc qui ®Þnh Eyc cã kh¸c víi qui ®Þnh ®èi víi c¸c ®­êng «t« th«ng th­êng (tham kh¶o ë Qui tr×nh thiÕt kÕ ®­êng qu¶ng tr­êng vµ ®« thÞ – TCXD 104:1983 cña Bé X©y Dùng).

Trong tr­êng hîp sö dông mÆt ®­êng bª t«ng xi m¨ng, ®Ó tr¸nh ph¸ vì khi l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh ngÇm ph¶i thiÕt kÕ hÖ thèng hÇm kü thuËt däc, ngang, tèi thiÓu ph¶i cã hÇm kü thuËt ngang cßn c¸c c«ng tr×nh ngÇm ®Æt d­íi hÌ phè hoÆc d¶i ph©n c¸ch, khi ®Æt hay c¶i t¹o hÖ thèng kü thuËt kh«ng ¶nh h­ëng tíi phÇn mÆt ®­êng.

§Æc biÖt ®èi ®­êng phè ph¶i thiÕt kÕ hÖ thèng tho¸t n­íc, chiÕu s¸ng vµ bè trÝ c¸c c«ng tr×nh kü thuËt  ngÇm hay næi, vÊn ®Ò nµy ®­îc tr×nh bµy ë c¸c phÇn liªn quan ch­¬ng sau.

3.7. C¸c ®¹i l­îng c¬ b¶n cña dßng xe

3.7.1. §Þnh nghÜa

C¸c ®¹i l­îng c¬ b¶n cña dßng xe bao gåm:

·

L­u l­îng dßng xe (c­êng ®é dßng xe) ®¬n vÞ xe/h

L­u l­îng dßng xe: lµ sè l­îng xe th«ng qua mÆt c¾t ngang cña ®­êng (hoÆc cña lµn xe) trong mét ®¬n vÞ thêi gian:

                                 (xe/h)       ( 3-1 )

Trong ®ã:

     M : l­u l­îng xe (xe/h)

     T : thêi gian xe th«ng qua mÆt c¾t ngang(h)

     N: sè l­îng xe th«ng qua mÆt c¾t ngang (xe

)

·

MËt ®é dßng xe

MËt ®é dßng xe lµ sè l­îng xe trªn mét ®¬n vÞ chiÒu dµi ®­êng, th­êng lÊy lµ 1 km:                          ( xe/km)  ( 3-2)

Trong ®ã:

          D : mËt ®é dßng xe (xe/km)

          N : lµ sè l­îng xe (xe)

          L : chiÒu dµi dßng xe (km)

·

VËn tèc dßng xe

VËn tèc dßng xe lµ qu·ng ®­êng xe ®i ®­îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian ( 1 gi©y, 1 giê), ng­êi ta ph©n ra thµnh vËn tèc theo vÞ trÝ vµ vËn tèc theo thêi ®iÓm.

-

VËn tèc theo vÞ trÝ lµ vËn tèc c¸c xe ®o ®­îc t¹i mét mÆt c¾t x¸c ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã. Trong thùc tÕ ta th­êng x¸c ®Þnh vËn tèc theo vÞ trÝ t¹i mét mÆt c¾t nµo ®ã, b»ng c¸ch trªn ta cã thÓ tÝnh ra vËn tèc xe ch¹y trªn ®­êng, râ rµng vËn tèc xe ch¹y trung b×nh theo thêi ®iÓm nhá h¬n khi ®o ®­îc t¹i mÆt c¾t.

Kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a c¸c xe

Lµ kho¶ng thêi gian d·n c¸ch xe ®i qua cïng mét mÆt c¾t tÝnh b»ng gi©y (s).

·

Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c xe

Lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c xe trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng tÝnh b»ng mÐt (m)

3.7.3. C¸c m« h×nh dßng

xe

C¸c m« h×nh dßng xe ®­îc nghiªn cøu theo c¸c m« h×nh sau

:

a) M« h×nh vi m« bao gåm

-

M« h×nh ®éng

-

M« h×nh xe b¸m xe (c¸c xe c¸ch nhau mét kho¶ng c¸ch an toµn)

-

M« h×nh kho¶ng c¸ch t©m lý

b) M« h×nh vÜ m«, quan niÖm dßng xe nh­ dßng n­íc hoÆc dßng nhiÖt

Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu c¸c m« h×nh nµy lµ x¸c ®Þnh c¸c quan hÖ M , V, D. C¸c quan hÖ nµy ®­îc nghiªn cøu ë c¸c môc tr­íc, c¸c m« h×nh nµy cã thÓ tham kh¶o ë ch­¬ng V, gi¸o tr×nh thiÕt kÕ ®­êng «t« tËp I.

Môc ®Ých chÝnh cña viÖc nghiªn cøu m« h×nh c¸c dßng giao th«ng lµ x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng th«ng qua cña mçi lµn xe vµ cña mÆt c¾t ngang ®­êng.

3.7.4. Kh¶ n¨ng th«ng qua cña lµn xe vµ mÆt c¾t ngang ®­êng

a) Kh¸i niÖm chung

ViÖc nghiªn cøu kh¶ n¨ng th«ng qua cña lµn xe vµ mÆt c¾t ngang ®­êng víi môc ®Ých ®¸nh gi¸ tuyÕn ®­êng hiÖn cã hoÆc thiÕt kÕ tuyÕn ®­êng míi .

Kh¶ n¨ng th«ng qua cña ®­êng phô thuéc vµo:

-

§iÒu kiÖn cña ®­êng nh­ lµ chiÒu réng lµn xe, ®é dèc däc, b¸n kÝnh ®­êng cong b»ng, ®­êng cong ®øng, tr¹ng th¸i mÆt ®­êng, d¶i ph©n c¸ch, lÒ ®­êng, sè lµn xe, nót giao th«ng,...

-

§iÒu kiÖn giao th«ng nh­ lµ: tÝnh chÊt xe, thµnh phÇn xe, møc ®é tho¶ m·n (møc ®é c¨ng th¼ng thÇn kinh cña ng­êi l¸i).

-

C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh­ luËt giao th«ng, thêi tiÕt, thêi gian trong ngµy, trong tuÇn.

Mçi yÕu tè trªn cã møc ®é ¶nh h­ëng kh¸c nhau tíi kh¶ n¨ng th«ng xe cña lµn vµ cña mÆt c¾t ngang ®­êng.

b) C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh kh¶ n¨ng th«ng xe

Ch­¬ng 4

Nót giao th«ng

&

tæ chøc giao th«ng t¹i nót

4.1. Kh¸i niÖm chung vÒ nót giao th«ng

4.1.1. Kh¸i niÖm chung

Nót giao th«ng lµ n¬i giao c¾t gi÷a c¸c ®­êng «t« víi nhau, gi÷a ®­êng «t« víi ®­êng s¾t. Nót giao gi÷a ®­êng «t« cã thÓ n»m trong hay ngoµi ngoµi ®Þa phËn ®« thÞ, quan t©m ®Õn ®iÒu nµy v× khi thiÕt kÕ cã sù kh¸c nhau.

T¹i nót c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng cã thÓ ®æi h­íng nh­ rÏ ph¶i, rÏ tr¸i. C¸c dßng xe cã thÓ c¾t nhau, t¸ch hoÆc nhËp luång. Tai n¹n giao th«ng trªn c¸c nót còng chiÕm tØ lÖ lín, v× vËy, khi thiÕt kÕ nót giao ph¶i quan t©m hµng ®Çu ®Õn tiªu chuÈn an toµn giao th«ng, thuËn tiÖn sau ®ã míi lµ c¸c tiªu chuÈn kh¶ n¨ng th«ng qua, m«i tr­êng vµ cuèi cïng lµ kinh tÕ.

L­u l­îng xe t¹i nót phô thuéc vµo l­u l­îng xe t¹i c¸c ®­êng vµo nót, quan hÖ nµy ®­îc miªu t¶ ë h×nh 4.1.

4.1.2. §Æc ®iÓm chuyÓn ®éng cña dßng xe t¹i nót

C¸c dßng xe ch¹y trªn nót cã thÓ t¸ch, nhËp, vµ c¾t dßng. ë c¸c nót giao th«ng h×nh xuyÕn cßn cã ®o¹n hçn hîp (®o¹n trén dßng).

NÕu gäi nt, nn, nc lµ sè ®iÓm t¸ch nhËp vµ c¾t cña mét nót giao th«ng. LÊy ®iÓm t¸ch lµm chuÈn, cã hÖ sè b»ng 1 th× ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é phøc t¹p cña nót ng­êi ta tÝnh: M = 1.nt + 3.nn + 5.nc, nÕu:

-

M < 10,                 nót rÊt ®¬n gi¶n

-

M = 10

¸

25 ,         nót ®¬n gi¶n

-

M = 25

¸

55,          nót phøc t¹p võa ph¶i

-

M > 55,                 nót phøc t¹p

D­íi ®©y lµ vÝ dô vÒ c¸c ®iÓm xung ®ét cña ng· ba vµ ng· t­:

a)Xung ®ét t¹i ng· 4

Trong qu¸ tr×nh tæ chøc giao th«ng khi cho xe ch¹y mét chiÒu trªn mét tuyÕn (hoÆc c¶ hai tuyÕn) giao c¾t nhau th× sè ®iÓm xung ®ét sÏ gi¶m ®i nhiÒu, t¨ng kh¶ n¨ng th«ng xe vµ an toµn giao th«ng t¹i nót. Khi lËp ph­¬ng ¸n tæ chøc giao th«ng c¸c t¸c gi¶  th«ng qua c¸c b¶n vÏ, tÝnh ra sè ®iÓm xung ®ét ®Ó so s¸nh c¸c ph­¬ng ¸n.

4.1.3. Ph©n lo¹i nót giao th«ng

a) Nót giao cïng møc:

Nót giao cïng møc lµ nót giao th«ng mµ c¸c ®­êng ®­îc nèi víi nhau trªn cïng mét cao ®é, mäi ho¹t ®éng giao th«ng ®­îc diÔn ra trªn cïng mét mÆt b»ng. §©y lµ lo¹i nót giao chiÕm chñ yÕu trªn m¹ng l­íi ®­êng. Víi lo¹i nót cïng møc theo cÊu t¹o cã thÓ chia theo lo¹i:

-

Nót ®¬n gi¶n

-

Nót cã dÉn h­íng b»ng t¹o lµn cho xe rÏ ph¶i, tr¸i hoÆc ®¶o dÉn h­íng.

-

Nót giao h×nh xuyÕn

 Theo h×nh thøc ®iÒu khiÓn ®­îc chia thµnh:

      -    Nót kh«ng ®Ìn tÝn hiÖu.

-    Nót cã ®Ìn tÝn hiÖu

b) Nót giao th«ng kh¸c møc

Nót giao th«ng kh¸c møc lµ c¸c nót mµ c¸c ®­êng c¾t nhau kh«ng ë cïng mét cao ®é, triÖt tiªu ®­îc c¸c giao c¾t vµ ®­îc chia thµnh 2 lo¹i:

+ Nót giao kh«ng liªn th«ng, hai ®­êng chØ c¾t qua nhau c¸c xe kh«ng lªn xuèng víi nhau ®­îc.

+ Nót giao liªn th«ng, xe tõ ®­êng nµy cã thÓ chuyÓn sang ®­êng kh¸c.

-

Nót giao liªn th«ng hoµn chØnh:

Lµ lo¹i nót giao th«ng mµ lo¹i bá ®­îc hoµn toµn sù giao c¾t cña c¸c dßng xe nhê c¸c c«ng tr×nh cÇu v­ît hoÆc hoÆc hÇm chui kÕt hîp c¸c nh¸nh nèi.

-

Nót giao liªn th«ng kh«ng hoµn chØnh:

Lµ lo¹i nót giao th«ng mµ sù giao nhau gi÷a c¸c dßng xe chØ ®­îc lo¹i bá trªn ®­êng chÝnh. Tøc lµ vÉn cßn giao c¾t gi÷a c¸c dßng giao th«ng trªn ®­êng phô (vÉn tån t¹i cßn dßng rÏ tr¸i cïng møc).

4.1.4. Lùa chän lo¹i nót giao th«ng

Lùa chän lo¹i nót giao th«ng c¨n cø vµo l­u l­îng giao th«ng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ , ®Þa h×nh vµ vµo sù s¸ng t¹o cña ng­êi kü s­. §èi víi nót giao th«ng  cïng møc trong quy ph¹m TCVN 4054- 05 ®­a ra b¶ng lùa chän lo¹i nót d­íi ®©y.

Ph¹m vi sö dông c¸c lo¹i nót giao th«ng

B¶ng 4.1

L­u l­îng xe trªn ®­êng chÝnh xcq®/n®

L­u l­îng xe trªn ®­êng phô xcq®/n®

Nót ®¬n gi¶n

Nót kªnh ho¸

C¸c lo¹i h×nh kh¸c

Cã ®¶o trªn ®­êng phô

Cã ®¶o, lµn chê vµ lµn cho xe rÏ tr¸i

£

1000

£

500

500-1000

-

-

£

2000

£

500

500 - 2000

-

-

£

3000

£

450

450 -1000

1000 - 1700

³

1700

£

4000

£

250

£

250

250 - 1200

>

1200

£

5000

-

-

£

700

>700

>5000

£

700

>400

Khi lùa chän x©y dùng nót giao th«ng kh¸c møc ph¶i ®­îc xem xÐt kü v× nót kh¸c møc kinh phÝ x©y dùng lín, phøc t¹p, viÖc chän ph­¬ng ¸n hîp lý ph¶i dùa trªn

nhiÒu

yÕu tè sÏ tr×nh bµy tr×nh bµy ë phÇn sau.

4.2. Nót Giao th«ng kh«ng bè trÝ ®Ìn tÝn hiÖu

vµ

kh¶ n¨ng th«ng qua

T¹i c¸c nót giao th«ng kh«ng bè trÝ ®Ìn tÝn hiÖu, ph­¬ng tiÖn ph¶i ch¹y theo luËt vµ c¸c biÓn b¸o hiÖu t­¬ng øng.

4.2.1. Nót giao th«ng ch¹y theo luËt ph¶i tr­íc, tr¸i sau

Khi giao nhau gi÷a hai ®­êng cÊp thÊp mµ kh«ng cã biÓn b¸o th× ng­êi l¸i xe ph¶i ch¹y theo luËt ph¶i tr­íc, tr¸i sau. Theo luËt nµy, khi gÇn vµo nót, l¸i xe nh×n vÒ phÝa bªn ph¶i, nÕu cã xe th× ph¶i ­u tiªn cho xe ®ã ®i tr­íc.

C¸c nót lo¹i nµy sö dông khi l­u l­îng giao th«ng nhá v× vËy kh«ng xÐt kh¶ n¨ng th«ng xe.

4.2.2. Nót giao th«ng gi÷a ®­êng chÝnh vµ ®­êng phô

Nót giao th«ng

lo

¹i nµy th­êng ¸p dông cho nh÷ng nót cã sù chªnh lÖch lín vÒ l­u l­îng gi÷a hai ®­êng, ph¶i c¾m biÓn b¸o ®­êng chÝnh, ®­êng phô ®Ó l¸i xe râ.

a) Thø tù ­u tiªn c¸c dßng xe t¹i nót cã ®­êng chÝnh, ®­êng phô

Nguyªn t¾c ch¹y xe t¹i c¸c nót giao th«ng lo¹i nµy lµ xe ch¹y hÕt trªn ®­êng chÝnh th× xe trªn ®­êng phô míi ®­îc qua, trªn mçi ®­êng, xe ®i th¼ng rÏ ph¶i ®i tr­íc, xe rÏ tr¸i ®i sau. Theo nguyªn t¾c nµy, xe ch¹y t¹i c¸c ng· 3, ng· 4 mµ h­íng ®­êng chÝnh kh«ng thay ®æi th× thø tù ­u tiªn ®­îc miªu t¶ trªn h×nh 4.7.

T¹i ng· 4 thø tù ­u tiªn nh­ sau:

-

¦u tiªn 1: ®­êng chÝnh ®i th¼ng, rÏ ph¶i

-

¦u tiªn 2: ®­êng chÝnh rÏ tr¸i, ®­êng phô rÏ ph¶i

-

¦u tiªn 3: ®­êng phô ®i th¼ng

-

¦u tiªn 4: ®­êng phô rÏ tr¸i

T¹i ng· 3, thø tù ­u tiªn nh­ sau:

-

¦u tiªn 1: ®­êng chÝnh ®i th¼ng, rÏ ph¶i

-

¦u tiªn 2: ®­êng chÝnh rÏ tr¸i, ®­êng phô rÏ ph¶i

-

¦u tiªn 3: ®­êng phô rÏ tr¸i

ViÖc ch¹y xe t¹i nót ®óng theo thø tù ­u tiªn nh­ trªn lµ vÊn ®Ò phøc t¹p, yªu cÇu ng­êi tham gia giao th«ng ph¶i n¾m v÷ng luËt, c¸c dßng xe cã thø tù ­u tiªn thÊp ph¶i chê l©u.

b) C¬ së tÝnh to¸n

Kh¶ n¨ng th«ng xe cña nót giao th«ng kh«ng ®Ìn tÝn hiÖu ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m gi¶i quyÕt nh­ Gabe (1954), Harders (1968), Sieloch (1972). C¬ së tÝnh to¸n dùa trªn lý thuyÕt qu·ng thêi gian trèng. Lý thuyÕt nµy cã thÓ tãm t¾t nh­ sau: gi÷a c¸c xe ch¹y trªn ®­êng cña dßng xe thø tù ­u tiªn cao h¬n cã kho¶ng thêi gian trèng, kho¶ng thêi gian trèng nµy phô thuéc vµo l­u l­îng dßng xe vµ ®­îc ph©n bè theo qui luËt x¸c suÊt nhÊt ®Þnh. C¸c xe cña dßng xe cã thø tù ­u tiªn thÊp h¬n th«ng qua qu·ng thêi gian trèng nµy ®Ó v­ît nót nÕu ng­êi l¸i xe thÊy kho¶ng thêi gian nµy lµ ®ñ lín vµ kh«ng g©y nguy hiÓm.

Sè l­îng xe cã thÓ th«ng qua trong kho¶ng thêi gian trèng phô thuéc vµo chiÒu dµi cña qu·ng thêi gian trèng ®ã vµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó mét xe cã thÓ ®i qua. Qui luËt nµy ®­îc miªu t¶ ë h×nh 4.8.

4.3. Nót giao th«ng ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu

4.3.1. Môc ®Ých ®iÒu khiÓn giao th«ng b»ng ®Ìn tÝn hiÖu

Nh­ ë phÇn trªn ®· nªu, nÕu c¸c nót giao th«ng ®iÒu khiÓn theo luËt ®­êng chÝnh ®­êng phô mµ l­u l­îng xe trªn ®­êng chÝnh qu¸ lín, xe trªn ®­êng phô ph¶i chê l©u, ng­êi l¸i xe cã c¶m gi¸c khã chÞu vµ dÉn ®Õn nh÷ng xö lý kh«ng ®óng, dÉn tíi tai n¹n, nót giao th«ng kh«ng ®¶m b¶o tÇm nh×n vµ th­êng ïn t¾c th× nªn chuyÓn sang ®iÒu khiÓn nót giao th«ng b»ng c¶nh s¸t, tiÕn tíi b»ng ®Ìn tÝn hiÖu ®Ó t¨ng an toµn giao th«ng.

§iÒu khiÓn giao th«ng b»ng ®Ìn tÝn hiÖu còng lµm t¨ng kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót, gi¶m hiÖn t­îng ïn t¾c. Kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót giao ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn lín h¬n rÊt nhiÒu so víi nót kh«ng cã ®Ìn tÝn hiÖu. Kinh nghiÖm cho thÊy kh¶ n¨ng th«ng qua nót ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn gÊp ®«i nót kh«ng cã ®Ìn vµ b»ng kho¶ng 60% nót giao th«ng kh¸c møc.

§iÒu khiÓn giao th«ng b»ng ®Ìn tÝn hiÖu lµm t¨ng v¨n minh ®« thÞ vµ mäi ng­êi thùc hiÖn luËt giao th«ng tèt h¬n.

Nãi chung, ®Ìn tÝn hiÖu víi c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt lín cho qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ. NÕu ®­îc liªn kÕt ®iÒu khiÓn theo m¹ng l­íi nót giao, th× mçi nót giao cã ®Ìn tÝn hiÖu cã thÓ coi nh­ mét cöa ngâ lµm gi¶m ïn t¾c giao th«ng trong ®« thÞ vµ n©ng cao chÊt l­îng chÊt l­îng phôc vô c¸c dßng xe, ngoµi ra nã cã thÓ ®­a ra c¸c thø tù ­u tiªn hîp lý ®èi víi c¸c lo¹i h×nh ph­¬ng tiÖn giao th«ng kh¸c nhau, vÝ dô ­u tiªn ®i bé, xe ®¹p, xe c«ng céng, sau ®ã míi ®Õn c¸c lo¹i xe c¬ giíi kh¸c, t¹o cho ng­êi sö dông ®­êng cã c¶m gi¸c yªn t©m khi v­ît qua nót giao.

HÖ thèng ®iÒu khiÓn t¹i nót gåm cã thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn (tñ ®iÒu khiÓn), c¸p dÉn vµ hÖ thèng ®Ìn.

Tñ ®iÒu khiÓn ®­îc cµi ®Æt c¸c ch­¬ng tr×nh tÝn hiÖu vµ ho¹t ®éng mét c¸ch tù ®éng, nÕu nót ®­îc ®iÒu khiÓn theo m¹ng l­íi th× toµn bé th«ng tin nµy ®­îc truyÒn vÒ trung t©m ®iÒu khiÓn ®Ó sö lý th«ng tin kÕt hîp víi c¸c nót kh¸c trong m¹ng l­íi. VÞ trÝ cña tñ ®iÒu khiÓn  nót ®¬n ®­îc ®Æt gÇn ph¹m vi nót.

HÖ thèng ®Ìn ®iÒu khiÓn bao gåm ®Ìn cho xe vµ ®Ìn cho ng­êi ®i bé (nÕu cã xe ®iÖn, th× t¹i nót cßn cã hÖ thèng ®Ìn dµnh riªng cho xe ®iÖn). Mçi mét côm ®Ìn dµnh cho ng­êi ®i bé gåm cã 1 ®Ìn xanh vµ 1 ®Ìn ®á (v× vËn tèc ®i bé thÊp, nªn kh«ng bè trÝ ®Ìn vµng). Mçi côm ®Ìn cho xe c¬ giíi gåm 1 ®Ìn xanh, 1 ®Ìn ®á vµ 1 ®Ìn vµng. Ngoµi ra cßn cã côm ®Ìn phô, c¸c ®Ìn nµy chØ cã t¸c dông nh¾c l¹i. T¸c dông ¶nh h­ëng cña mçi ®Ìn nh­ sau:

-

§Ìn xanh : b¸o hiÖu cho phÐp xe ®i qua nót

-

§Ìn vµng : b¸o hiÖu chó ý dõng l¹i (khi tíi v¹ch dõng xe thÊy ®Ìn vµng vÉn ®­îc phÐp ®i qua).

-

§Ìn ®á : b¸o hiÖu xe buéc ph¶i dõng l¹i.

H×nh vÏ d­íi ®©y miªu t¶ c¸c d¹ng ®Ìn tÝn hiÖu:

HiÖn nay ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, trªn mét nh¸nh nót cã nhiÒu lµn xe, th× trªn mçi lµn xe th­êng bè trÝ 1 côm ®Ìn tÝn hiÖu ®Ó ng­êi tham gia giao th«ng tu©n thñ theo ®óng qui t¾c giao th«ng trªn lµn xe cña m×nh.

4.3.2. C¸c tham sè ®iÒu khiÓn

 a) Pha

Pha lµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn cho mét sè h­íng nhÊt ®Þnh. Tuú thuéc vµo l­u l­îng xe vµ møc ®é phøc t¹p cña c¸c dßng xe t¹i nót mµ cã thÓ ®iÒu khiÓn b»ng 2 pha, 3 pha hoÆc 4 pha. Tuy nhiªn, viÖc ®iÒu khiÓn b»ng nhiÒu pha ph¶i ®­îc c©n nh¾c so s¸nh kü l­ìng v× cµng nhiÒu pha th× tæn thÊt thêi gian chuyÓn pha cµng t¨ng lµm gi¶m kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót.

T¹i c¸c nót l­u l­

îng

xe kh«ng lín nªn thiÕt kÕ ®iÒu khiÓn 2 pha, ®©y lµ lo¹i h×nh ®iÒu khiÓn ®¬n gi¶n nhÊt b»ng ®Ìn tÝn hiÖu. Nã cã ­u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn, tuy nhiªn nã vÉn cßn xung ®ét tån t¹i do dßng rÏ tr¸i ng¨n c¶n dßng ®i th¼ng ng­îc chiÒu,

ë

nh÷ng nót giao th«ng lín, thµnh phÇn dßng xe phøc t¹p th× ®iÒu khiÓn hai pha kh«ng phï hîp n÷a, ph¶i chuyÓn sang nhiÒu pha h¬n.

Khi ®iÒu khiÓn hai pha vÉn cßn cã xung ®ét gi÷a c¸c dßng giao th«ng ®i th¼ng vµ rÏ tr¸i,  gi÷a dßng giao th«ng  c¬ giíi víi ng­êi ®i bé, v× vËy nót giao th«ng cã l­u l­îng dßng rÏ tr¸i lín sÏ ®iÒu khiÓn nhiÒu pha (3, 4 pha)

c) Chu kú ®Ìn

Thêi gian chu kú ®Ìn (ký hiÖu lµ Tp) lµ kho¶ng thêi gian lÆp l¹i mét qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn, tøc lµ kho¶ng thêi gian b¾t ®Çu xanh  cña pha nµy ®Õn lóc b¾t ®Çu xanh pha ®ã ë qu¸ tr×nh tiÕp theo. Qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn theo qui luËt sau:

 Xanh- Vµng - §á

Khi

quan s¸t mét côm ®Ìn ta dÔ dµng x¸c ®Þnh ®­îc thêi gian mét chu kú ®Ìn :

Tp = Tx + Tv + T®

Tp : lµ thêi gian mét chu kú (s) 

Tx : lµ thêi gian ®Ìn xanh

Tv : lµ thêi gian ®Ìn vµng

T® : lµ thêi gian ®Ìn ®á

Tr­êng hîp ®iÒu khiÓn hai pha, ta cã thÓ xem thêi gian mét chu kú ®­îc miªu t¶ qua h×nh 4-20

Txa lµ thêi gian ®Ìn xanh pha A

Txb lµ thêi gian ®Ìn xanh pha B

Tzab lµ thêi gian chuyÓn pha tõ pha A

®

B

Tzba lµ thê gian chuyÓn pha tõ B

®

A

Tr­êng hîp ®iÒu khiÓn nhiÒu pha ta cã c«ng thøc tæng qu¸t:

Trong c«ng thøc trªn n lµ sè pha ®iÒu khiÓn n = 2,3, 4

d) Qui luËt xe tíi nót

Sè l­îng xe tíi nót cña pha trong mçi chu kú ®Ìn ®­îc x¸c ®Þnh theo qui luËt ph©n bè x¸c suÊt poisson:

( 4 –17)

Trong ®ã:

          P lµ tÝch luü xe ®Õn nót cña pha trong chu kú víi sè xe x

≤

k, k lµ sè tù nhiªn (®Ó tÝnh x¸c suÊt sè xe tíi nót nhá h¬n k).

m lµ sè l­îng xe trung b×nh tíi nót trong 1 chu kú

          M lµ l­u l­îng xe lín nhÊt trªn 1 lµn trong pha ®ang xÐt

Cã thÓ tra P ë c¸c sæ tay to¸n häc.

e) Qui luËt xe rêi nót

Môc ®Ých lµ x¸c ®Þnh sè xe lín nhÊt cã thÓ rêi khái nót ( qua v¹ch dõng) trong kho¶ng thêi gian xanh.

Khi gÆp ®Ìn ®á, c¸c xe tíi nót ph¶i chê tr­íc v¹ch dõng, ®Õn khi ®Ìn xanh xuÊt hiÖn, c¸c xe thø tù rêi khái nót nh­ h×nh 4.21 d­íi

®©y:

Sè l­îng xe qua ®­îc (n xe) trong kho¶ng thêi gian ®Ìn xanh TX (s) lµ:

  (xe)   ( 4-18)

Trong ®ã:

          TX lµ thêi gian ®Ìn xanh

          ta lµ thêi gian mÊt m¸t ban ®Çu

 tf lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó mét xe qua v¹ch dõng, víi xe con tf = 2 s

g) TÝnh ®æi xe

V× c¸c tham sè trªn lµ tÝnh cho xe con v× vËy l­u l­îng xe c¸c lo¹i cÇn ®­îc qui ®æi vÒ xe con. C¸c hÖ sè qui ®æi k cã thÓ tham kh¶o nh­ sau:

          - xe con                          k=1

          - xe t¶i nhá, xe buýt         k=1.7

          - xe t¶i lín                       k=2.7

          - xe m¸y                         k=0.3

          - xe ®¹p                          k=0.2

4.4. TÝnh to¸n ®iÒu khiÓn nót ®¬n víi chu kú cè ®Þnh

4.4.1. Thu thËp sè liÖu ®Çu vµo

§iÒu khiÓn nót ®¬n lµ c¬ së cho c¸c ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn theo trôc ®­êng hay m¹ng l­íi ®­êng. TÝnh to¸n ®iÒu khiÓn giao th«ng cho mét nót bao gåm viÖc x¸c ®Þnh c¸c tham sè ®iÒu khiÓn, kh¶ n¨ng th«ng qua tèi ®a cña nót, trong tr­êng hîp kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu giao th«ng th× cÇn cã biÖn ph¸p c¶i t¹o.

Muèn tÝnh to¸n ®­îc c¸c nót ®¬n nµy tr­íc tiªn ta ph¶i thu thËp sè liÖu vÒ giao th«ng c¸c giê cao ®iÓm, giê b×nh th­êng, l­u l­îng xe tõng h­íng rÏ vµ mÆt b»ng cña nót giao. Tõ c¸c sè liÖu ®ã cã thÓ ®Þnh ra mét ngµy ®iÒu khiÓn theo mÊy lo¹i chu kú ®Ìn vµ ph©n pha cho tõng chu kú ? Vµ sau ®ã lµ tÝnh to¸n c¸c tham sè ®iÒu khiÓn cho tõng lo¹i chu kú ®Ìn ®ã.

4.4.2. TÝnh thêi gian chu kú ®Ìn

Chu

kú ®Ìn ®iÒu khiÓn trong ngµy lµ kh¸c nhau v× l­u l­îng xe trong c¸c giê lµ kh¸c nhau. Trong ngµy cã thÓ chän ®iÒu khiÓn 2 hoÆc 3 chu kú ®Ìn t­¬ng øng víi c¸c giê cao ®iÓm s¸ng, chiÒu, giê b×nh th­êng, ban ®ªm l­u l­îng xe thÊp cã khi kh«ng cÇn sö dông ®Ìn tÝn hiÖu th× bËt chÕ ®é ®Ìn vµng nhÊp nh¸y b¸o hiÖu cã nót giao, ng­êi tham gia giao th«ng ph¶i chó ý.

Ph­¬ng ph¸p tr­íc ®©y th­êng sö dông lµ  ph­¬ng ph¸p thö dÇn, dùa vµo c«ng thøc( 4-16):                                 

                                            Tp =

å

Tzi +

å

Txi

ë ®©y

å

Tzi tÝnh dùa trªn quy m« nót vµ sè pha.

Tp tÝnh theo ph­¬ng ph¸p thö dÇn b»ng c¸ch cho tr­íc Tp sau ®ã x¸c ®Þnh sè xe ®Õn mçi pha trong , thêi gian xanh cho mçi pha, céng l¹i gÇn b»ng Tp  cho tr­íc lµ ®­îc.

chän chu kú ®Ìn trong kho¶ng nµy.

4.4.5. TÝnh kh¶ n¨ng th«ng xe cña nót ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu

Kh¶ n¨ng th«ng qua cña c¶ nót phô thuéc vµo kh¶ n¨ng th«ng qua cña mçi lµn xe vµ b»ng tæng kh¶ n¨ng th«ng qua cña tÊt c¶ c¸c lµn xe. V× vËy t¨ng sè lµn xe th× còng t¨ng kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót, tuy nhiªn ng­êi ta th­êng giíi h¹n mçi ®Çu vµo cña nót kh«ng qu¸ 6 lµn xe. V× nÕu t¨ng nhiÒu lµn xe th× lóc ®ã thêi gian chuyÓn pha sÏ t¨ng vµ tæn thÊt thêi gian sÏ lín khi ®ã kh¶ n¨ng th«ng qua cña tõng lµn sÏ gi¶m xuèng dÉn ®Õn tæng kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót gi¶m.

C«ng thøc tæng qu¸t x¸c ®Þnh tæng kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót:

                                  (xe/h),  ( 4- 30)

 víi  k lµ tæng sè lµn xe c¸c ®Çu vµo nót.

                             ,  lµ kh¶ n¨ng th«ng qua cña lµn thø i, trong ®ã Si lµ dßng b·o hoµ cña lµn i,

l

i

®· ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ trªn.

Kh¶ n¨ng th«ng xe thùc tÕ b»ng kho¶ng 80% kh¶ n¨ng th«ng xe lý thuyÕt:

Ctt = 0.8 * Cm      ( 4-31)

4.4.6. Mét sè vÊn ®Ò thiÕt kÕ ®Ìn tÝn hiÖu ë Hµ Néi

ë

Hµ Néi, tõ n¨m 1997 lÇn ®Çu tiªn ®­îc chÝnh phñ Ph¸p ®Çu t­ víi 106 nót ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu (con sè nµy míi ®¹t 1/4 sè l­îng cÇn l¾p ®Æt), vµ lóc ®ã ®­îc thiÕt kÕ hÇu hÕt b»ng ®iÒu khiÓn 2 pha. §iÒu nµy b­íc ®Çu cã mÆt lîi lµ dÔ sö dông, lµm cho ng­êi tham gia giao th«ng dÔ tiÕp cËn (nhÊt lµ Hµ Néi, mét thµnh phè cæ ch­a ®­îc tiÕp cËn nhiÒu víi v¨n minh ®« thÞ), phï hîp víi dßng xe hçn hîp phøc t¹p, tuy nhiªn nã vÉn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng xung ®ét nguy hiÓm cña dßng rÏ tr¸i vµ ®i th¼ng ng­îc chiÒu vµ ®iÒu nµy lµm ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn n¨ng lùc cña nót. V× vËy, qua thêi gian l­u l­îng xe ngµy mét t¨ng, nã cµng thÓ hiÖn ®iÒu bÊt hîp lý ®ã, tøc lµ t¾c nghÏn giao th«ng t¹i c¸c nót ngµy mét t¨ng, trong khi kü thuËt ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu hÇu nh­ dÉm ch©n t¹i chç, kh«ng cã g× thay ®æi. Vµ ®©y lµ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt cho giao th«ng ®« thÞ ë Hµ Néi.

N¨m 2004, Hµ Néi ®· ®­îc Ng©n hµng thÕ giíi (WB) ®Çu t­ vèn l¾p ®Æt thªm 78 nót giao th«ng b»ng ®Ìn tÝn hiÖu (trong ®ã cã 23 nót lµ nh÷ng nót cò cÇn c¶i t¹o n©ng cÊp), con sè nµy còng ch­a ®¸p øng ®ñ, song nã còng gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn giao th«ng mét c¸ch ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, c¸c nót nµy còng chØ ®­îc thiÕt kÕ ®iÒu khiÓn 2 pha, mµ ch­a cã c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ kü thuËt ®iÒu khiÓn.

Còng ë Hµ Néi, víi sù hîp t¸c cña c¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n, lÜnh vùc qu¶n lý giao th«ng vµ an toµn giao th«ng còng cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. §Æc biÖt, biÖn ph¸p ®iÒu khiÓn 3 pha ®Çu tiªn ®­îc thiÕt lËp ë nót Kim M· - LiÔu Giai, vµ b­íc ®Çu nã ®· thÓ hiÖn ­u viÖt cña nã, t¾c nghÏn giao th«ng ®· gi¶m h¼n ë nót nµy so víi tr­íc ®ã.

Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ dßng giao th«ng ë Hµ Néi cã thÓ tãm t¾t nh­ sau: mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh cña dßng giao th«ng ë Hµ Néi ®ã lµ kh«ng cã luËt ­u tiªn ë c¶ nót cã ®Ìn tÝn hiÖu lÉn nót kh«ng ®Ìn. §©y lµ mét vÝ dô: giao th«ng ®i th¼ng cÇn ®­îc ­u tiªn, v× vËy nªn t¸ch biÖt dßng xe rÏ tr¸i nÕu l­u l­îng dßng rÏ tr¸i lín, ®Ó tr¸nh x¶y ra xung ®ét gi÷a xe ®i th¼ng vµ xe rÏ tr¸i ng­îc chiÒu mµ ®iÒu nµy lµm gi¶m n¨ng lùc cña nót mét c¸ch ®¸ng kÓ.

VÊn ®Ò thø 2, ®ã lµ dßng giao th«ng hçn hîp: ë ®©y chñ yÕu lµ hçn hîp gi÷a xe 4 b¸nh vµ xe 2 b¸nh. Hai lo¹i xe nµy cã kÝch th­íc rÊt kh¸c nhau, vµ ®Æc tÝnh ch¹y xe còng kh¸c nhau. ¤t« lín h¬n xe m¸y nhiÒu lÇn, v× vËy nã chiÕm dông diÖn tÝch mÆt ®­êng lín h¬n, vµ nã còng kh«ng thÓ chuyÓn lµn mét c¸ch nhanh chãng. Trong khi ®ã xe m¸y l¹i chuyÓn ®éng dÔ dµng vµ nhanh nhÑn h¬n. V× vËy hai lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy víi hai ®Æc tÝnh kh¸c nhau, l¹i chung mét dßng xe, nh­ vËy xung ®ét ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra, ®ã lµ xe m¸y nhiÒu ®· lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÕ ®é ch¹y xe cña

«t«, vµ «t« c¶n trë dßng xe m¸y. Nh­ vËy, ý kiÕn ®­a ra lµ nªn t¸ch biÖt 2 lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy ë c¸c lµn xe kh¸c nhau ®Ó n©ng cao an toµn giao th«ng vµ cã ®­îc dßng giao th«ng trËt tù h¬n.

KÕt luËn:

Víi viÖc t¨ng mçi ®Çu vµo mét lµn xe vµ thay ®æi thêi gian ®iÒu khiÓn ®· lµm t¨ng kh¶ n¨ng th«ng xe tõ 3137 xe/h lªn 4005 xe/h, l¹i gi¶m thêi gian chê trung b×nh c¸c xe qua nót tõ 53,28 s xuèng 34, 54 s.

Nh­

vËy râ rµng ph¶i kiÕn nghÞ chän ph­¬ng¸n 2.

4.5. §iÒu khiÓn giao th«ng víi chu kú thay ®æi theo l­u l­îng xe t¹i nót vµ ®iÒu khiÓn theo

lµn sãng xanh

4.5.1. Kh¸i niÖm chung

Khi ®iÒu khiÓn c¸c cho nót ®¬n víi mét hoÆc hai lo¹i chu kú ®Ìn trong ngµy sÏ x¶y ra ®iÒu bÊt hîp lý lµ khi l­u l­îng h­íng nµy Ýt th× vÉn gÆp ®Ìn xanh cßn l­u l­îng h­íng kia nhiÒu l¹i gÆp ®Ìn ®á dÉn ®Õn viÖc lµm l·ng phÝ thêi gian. HoÆc lµ khi ng­êi l¸i xe ®i trªn mét trôc ®­êng cã tèc ®é trung b×nh nhá gÆp nhiÒu ®Ìn ®á trªn c¸c nót cña trôc ®­êng còng cã thÓ g©y t©m lý khã chÞu cho ng­êi l¸i xe.

Khi c«ng nghÖ ®iÒu

khiÓn

giao th«ng ph¸t triÓn cïng víi viÖc ¸p dông lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin vµ tÝn hiÖu th× ta sÏ cã ®­îc c¸c biÖn ph¸p ®iÒu khiÓn tiªn tiÕn. §èi víi nót ®¬n th× cã thÓ ®iÒu khiÓn víi chu kú ®Ìn thay ®æi phï hîp víi l­u l­îng xe thùc tÕ trªn nót, ®èi víi trôc ®­êng th× cã thÓ thiÕt kÕ theo ‘lµn sãng xanh’, tiÕp theo ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a th× ng­êi ta ®iÒu khiÓn phèi hîp c¸c nót theo m¹ng l­íi nót cña mét vïng hoÆc mét thµnh phè. TÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn nµy ®Òu ®­îc thiÕt lËp vµ ho¹t ®éng tù ®éng,®Æt ë trung t©m ®iÒu khiÓn cña thµnh phè.

4.5.2. §iÒu khiÓn nót ®¬n cã chu kú ®Ìn thay ®æi phï hîp víi l­u l­îng xe

Yªu cÇu mçi ®Çu vµo cña nót ph¶i cã thiÕt bÞ ®Õm dß l­îng xe vµo vµ ra khái nót, thiÕt bÞ nµy vÉn ®­îc goi lµ detector, trªn mçi lµn xe ®Òu ph¶i cã 2 detector (1 ë gÇn v¹ch dõng, vµ 1 c¸ch v¹ch dõng 1 kho¶ng c¸ch tuú theo chiÒu dµi d¶i ®ç xe), thiÕt bÞ nµy sÏ tù ®éng ®Õm sè xe vµo lµn, c¸c sè liÖu ®­îc th«ng b¸o vÒ trung t©m ®iÒu khiÓn ®Ó sö lý theo ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc lËp tr×nh s½n. Th«ng th­êng ®Ó ®¶m b¶o an toµn giao th«ng ng­êi ta sö dông ch­¬ng tr×nh víi thø tù c¸c pha kh«ng thay ®æi, chØ kÐo dµi hay lµm ng¾n thêi gian ®Ìn xanh cña c¸c pha cho phï hîp víi l­u l­îng giao th«ng. ë mçi pha thêi gian ®Ìn xanh thay ®æi tõ gi¸ trÞ nhá nhÊt tíi gi¸ trÞ lín nhÊt ®¶m b¶o thêi gian chu kú thay ®æi tõ TPmin ®Õn TPmax. Víi ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn nµy sÏ h¹n chÕ ®­îc viÖc tæn thÊt thêi gian.

4.5.3. §iÒu khiÓn theo lµn sãng xanh

-

§iÒu khiÓn giao th«ng b»ng lµn sãng xanh tøc lµ hÖ thèng ®Ìn trªn mét trôc ®­êng ®­îc nèi vÒ trung t©m ®iÒu khiÓn sao cho c¸c xe trªn trôc lu«n gÆp ®Ìn xanh trªn c¸c nót, vµ tæng thêi gian chê cña c¸c xe trªn c¸c trôc ®­êng phô lµ nhá nhÊt.

-

ViÖc ®iÒu khiÓn b»ng lµn sãng xanh ®èi víi ®­êng 1 chiÒu lµ ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn ®èi víi ®­êng 2 chiÒu th× ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn sau:

+ §­êng ph¶i cã Ýt nhÊt 4 lµn xe vµ mét d¶i ph©n c¸ch

+ T¹i c¸c nót giao ph¶i cã lµn dµnh riªng cho xe rÏ tr¸i vµ bè trÝ ®ñ thêi gian ®Ìn xanh cho xe rÏ tr¸i. NÕu kh«ng th× cã thÓ cÊm xe rÏ tr¸i.

+ Thµnh phÇn xe ch¹y trªn ®­êng ph¶i t­¬ng ®èi ®ång ®Òu, ®¶m b¶o vËn tèc t­¬ng ®èi gièng nhau, ®iÒu nµy ph¶i cã biÓn b¸o vËn tèc ë ven ®­êng

+

T¹i c¸c nót giao th­êng ®­îc ®iÒu khiÓn víi cïng mét chu kú.

·

C¸ch tÝnh lµn sãng xanh cho ®­êng mét chiÒu:

C¸c nót ®iÒu khiÓn cïng mét chu kú vµ thêi gian b¾t ®Çu xanh cña nót sau chËm h¬n thêi gian b¾t ®Çu xanh cña nót tr­íc mét kho¶ng thêi gian  víi L lµ kho¶ng c¸ch gi÷a 2 nót (m), V lµ vËn tèc xe ch¹y (m/s).

·

§èi víi ®­êng 2 chiÒu

-

C¸c nót ®­îc ®iÒu khiÓn víi cïng mét chu kú TP vµ chu kú nµy ®­îc tÝnh to¸n cho nót chÝnh cña trôc ®­êng:

         (s) (4-33)

Trong ®ã lµ tæng thêi gian chuyÓn pha, tf = 2 s, Y nh­ ®· ®­îc ®Þnh nghÜa ë trªn.

S¬ ®å c¬ b¶n miªu ta thêi gian 1 chu kú nh­ h×nh 4.26

Trong ®ã: lm = TP/2.V (m) víi V (m/s) lµ vËn tèc lµn sãng xanh.

Trªn s¬ ®å ta thÊy r»ng nÕu kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c nót giao th«ng ®Òu b»ng lm th× rÊt dÔ dµng cho viÖc tÝnh to¸n vµ bè trÝ ®iÒu khiÓn. Trong thùc tÕ kho¶ng c¸ch c¸c nót kh«ng ®ång ®Òu v× vËy ph¶i thay ®æi thêi gian xanh hay vËn tèc cho phï hîp.

Trªn s¬ ®å ta còng dÔ dµng thÊy r»ng nÕu vÞ trÝ c¸c nót c¸ch ®iÓm mót trong kho¶ng l0 th× sÏ dÔ dµng cho viÖc ph©n chia thêi gian gi÷a c¸c pha. Tr­êng hîp vÞ trÝ nót l¹i ë vÞ trÝ c¸ch mót mét kho¶ng l th× ph¶i kiÓm tra ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m thêi gian xanh cho dßng xe c¾t qua trôc ®­êng ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng lµn sãng xanh.

Trªn h×nh vÏ GA1, GE1 lµ thêi gian xanh b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cho h­íng ®i

                    GA2, GE2 lµ thêi gian b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cho h­íng vÒ

Thêi gian xanh cho c¸c h­íng kh«ng ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng lµn sãng xanh chØ cã thÓ ®ù¬c bè trÝ trong c¸c kho¶ng GE2 (chu kú tr­íc) ®Õn GA1, GE1 ®Õn GA2, GE2 ®Õn GA1 (cña chu kú tiÕp).

TÝnh to¸n ®iÒu khiÓn theo lµn sãng xanh( ®iÒu khiÓn phèi hîp) rÊt phøc t¹p v× v­a ­u tiªn cho h­íng chÝnh l¹i ®¶m b¶o th«ng xe cho h­íng c¨t qua, khi kho¶ng c¸ch c¸c nót kh«ng ®Òu nhau.

C¸c n­íc tiªn tiÕn ng­êi ta tÝnh theo ph­¬ng ph¸p chuyÓn, ng­êi ta lËp ph­¬ng ¸n víi mét chu kú ®iÒu khiÓn víi vÞ trÝ ban ®Çu sau ®ã cho dÞch chuyÓn dÇn ®Ó tim ph­¬ng ¸n tèi ­u.

Tr­êng hîp trªn trôc ®­êng kh«ng nhiÒu nót dïng ph­¬ng ph¸p vÏ x¸c ®Þnh thêi gian b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cho tõng côm ®Ìn. H×nh 4-27

Nh­ trªn ®· nªu, ®iÒu khiÓn theo lµn sãng xanh ph¶i cã ®iÒu kiÖn phï hîp, trong t×nh h×nh giao th«ng, ë n­íc ta hiÖn nay viÖc thùc hiÖn ®iÒu khiÓn theo lµn sãng xanh chØ cã thÓ thùc hÞªn trªn c¸c ®­êng mét chiÒu, vµ ®Õn ®Çu n¨m 1999 n­íc ta míi cã duy nhÊt mét trôc ®­êng ®­îc ®iÒu khiÓn theo lµn sãng xanh ë Hµ Néi, ®ã lµ trôc ®­êng Trµng Thi.

§èi víi c¸c thµnh phè lín, ng­êi ta còng cã thÓ thiÕt lËp c¸c trung t©m ®iÒu khiÓn giao th«ng, nèi víi hÖ thèng camera theo dâi t×nh h×nh giao th«ng t¹i c¸c nót vµ c¸c vÞ trÝ quan träng. T×nh h×nh giao th«ng t¹i c¸c nót nhê ®ã ®­îc th«ng b¸o vÒ trung t©m, ®Ó cã biÖn ph¸p chØ huy phï hîp ®ång thêi gãp phÇn b¶o vÖ an ninh trËt tù x· héi.

4.6. ThiÕt kÕ nót giao th«ng cïng møc

4.6.1. C¸c yªu cÇu chung

Nót giao th«ng cïng møc chiÕm vÞ trÝ chñ yÕu trong tæng sè c¸c nót giao th«ng cña thµnh phè v× cã nh÷ng ­u ®iÓm sau:

-

Kh«ng ph¸ vì kh«ng gian kiÕn tróc cña thµnh phè vÒ mÆt b»ng còng nh­ mÆt ®øng. §èi víi n­íc ta cµng cã ý nghÜa v× c¸c thµnh phè cña ta hÇu hÕt n»m trong vïng ®ång b»ng vµ hiÖn t¹i c¸c nhµ lµ thÊp tÇng.

-

Gi¸ thµnh x©y dùng c¸c nót cïng møc còng thÊp h¬n c¸c nót kh¸c møc.

-

Trong thµnh phè th­êng h¹n chÕ tèc ®é xe kh«ng qu¸ 60 km/h ®Ó chèng ån, qua khu d©n c­ kh«ng qu¸ 30 km/h.

Víi ­u ®iÓm trªn trong thµnh phè th­êng sö dông nót giao th«ng cïng møc cã ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu.

Yªu cÇu chung khi thiÕt kÕ nót giao cïng møc lµ: ®¬n gi¶n, dÔ nhËn biÕt h­íng vµo vµ h­íng ra cña nót, trªn trôc ®­êng th× s¬ ®å nót nªn thèng nhÊt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi l¸i xe dÔ ®i l¹i. Nãi chung, mét sè c¸c yªu cÇu sau ph¶i ®¶m b¶o khi thiÕt kÕ lo¹i nót giao nµy:

          + Ph¶i ®¶m b¶o an toµn giao th«ng,

          + Giao th«ng qua nót ph¶i th«ng tho¸t,

          + B¶o vÖ m«i tr­êng,

          + Chi phÝ x©y dùng vµ chi phÝ khai th¸c nót lµ Ýt nhÊt,

Khi thiÕt kÕ nót giao cïng møc cÇn chu ý c¸c ®iÓm sau:

-

Nót nªn ®Æt ë chç b»ng ph¼ng, trong tr­êng hîp ph¶i ®Æt ë ®o¹n dèc th× ®é dèc kh«ng qu¸ 4%

-

C¸c gãc giao tèt nhÊt lµ gãc vu«ng, nÕu kh«ng th× còng ph¶i n»m trong ph¹m vi tõ 600

¸

1200. Tr­êng hîp hai nh¸nh nót c¾t nhau theo gãc nhá th× tèt nhÊt lµ c¶i t¹o thµnh 2 ng· ba hoÆc lµ c¶i tuyÕn ®Ó ®¹t gãc lín h¬n.

TÇm nh×n ph¶i ®¶m b¶o ­u tiªn cho ®­êng chÝnh, ph¹m vi ®¶m b¶o tÇm nh×n nh­ trªn h×nh 4.28

4.6.2. CÊu t¹o mét sè nót giao th«ng cïng møc

a) Nót giao th«ng ®¬n gi¶n

-

Khi hai ®­êng kh«ng quan träng gÆp nhau th× c¸c nót giao th«ng chØ cÇn vuèt b»ng c¸c b¸n kÝnh nhÊt ®Þnh (R = 6

¸

12 m)

-

Ph¹m vi ¸p dông: chØ dïng ®èi víi ®­êng «t« cÊp thÊp, ®­êng phè nhá mang tÝnh chÊt khu vùc, l­u l­îng xe thÊp (nhá h¬n 1000 xe/ng.®), vµ chØ nªn ¸p dông ®èi víi nót giao cã 4 nh¸nh.

Trªn h×nh vÏ, nót giao th«ng ®¬n gi¶n a) vµ b) th­êng ¸p dông cho c¸c khu d©n c­ hay ®­êng cã l­u l­îng nhá. D¹ng c) vµ d) ¸p dông trong tr­êng hîp cã ph©n thµnh ®­êng chÝnh, ®­êng phô râ rÖt.

C¸c d¹ng ë h×nh 4-30 ¸p dông ®èi víi c¸c m¹ng ®­êng chÝnh, c¸c nót giao th«ng ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu.

C¸c d¹ng nót trªn cã ­u ®iÓm lµ h×nh d¹ng ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn cho giao th«ng vµ ®iÒu khiÓn giao th«ng nªn ®­îc sö dông phæ biÕn. T¹i c¸c gãc th­êng ®­îc gät trßn víi b¸n kÝnh R= 6

¸

12 m, 6m ®èi víi ®­êng phô.

T¹i c¸c ng· ba khi gãc nèi giao gi÷a 2 ®­êng nhá, cã thÓ c¶i t¹o nót cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn giao th«ng b»ng viÖc n¾n tuyÕn hay sö dông c¸c ®¶o giao th«ng (h×nh 4.31)

§èi víi nh÷ng tr­êng hîp b¸n kÝnh rÏ lín th× cã thÓ thiÕt kÕ mét ®­êng ®­êng cong tæng hîp gåm ba ®­êng cong trßn nèi tiÕp cã b¸n kÝnh kh¸c nhau, tèt nhÊt tû lÖ c¸c b¸n kÝnh lµ: RE : RH : RA = 2 : 1 : 3

C¸c th«ng sè trªn h×nh vÏ ®­îc tÝnh nh­ sau:

SE=0.8452.RH        YE = 0,1874 . RH                      

D

R­E = 0,0937 .

RH

SA=1.0260.RH        YA = 0,1809 . RH             

D

R­A = 0,1206. RH

tE =.RH    tA=.RA

D­íi ®©y lµ khuyÕn c¸o c¸c gi¸ trÞ RH, RE, RA theo quy tr×nh cña §øc:

Lo¹i ®­êng phè

RH (m)

RE(m)

RA(m)

§­êng phè chÝnh

Tèi ®a

12

24

36

Tèi thiÓu

9

18

27

§­êng khu vùc

Tèi ®a

9

18

27

Tèi thiÓu

6

12

18

(ghi chó: gãc ch¾n c¸c cung trßn còng lÊy theo khuyÕn c¸o cña quy tr×nh §øc)

§¬n gi¶n nhÊt ng­êi ta th­êng chØ thiÕt kÕ gät trßn b»ng mét ®­êng cong

b) Nót giao th«ng cã ®¶o dÉn h­íng

Bè trÝ ®¶o dÉn h­íng trªn mÆt b»ng nót giao cïng møc nh»m ph©n chia c¸c luång giao th«ng dÉn c¸c luång xe ®i theo h­íng nhÊt ®Þnh nh»m n©ng cao an toµn ch¹y xe vµ kh¶ n¨ng th«ng xe cña nót. C¸c ®¶o dÉn h­íng cã t¸c dông gi¶m bít c¸c ®iÓm nguy hiÓm, ph©n t¸n c¸c ®iÓm xung ®ét, gi¶m ®é phøc t¹p cña nót. C¸c ®¶o cßn cã t¸c dông h­íng dÉn xe ra vµ vµo nót ®ång thêi lµm chç dõng ch©n cho ng­êi ®i bé. C¸c ®¶o cã thÓ dïng v¹ch s¬n trªn mÆt ®­êng hoÆc dïng ®¸ vØa x©y cao h¬n mÆt ®­êng kho¶ng 15

¸

20 cm.

H×nh d¹ng vµ vÞ trÝ cña ®¶o phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh khu vùc ®Æt nót vµ s¬ ®å tæ chøc giao th«ng quyÕt ®Þnh.

C¸c ®¶o th­êng sö dông lµ c¸c ®¶o h×nh giät n­íc, h×nh tam gi¸c (H×nh 4.33)

§¶o giät n­íc th­êng ®Æt ë ®­êng phô, kÝch th­íc ®¶o tham kh¶o trªn h×nh vÏ, tuú quy m« nót cã thÓ thay ®æi cho phï hîp. §¶o h×nh tam gi¸c ®Æt t¹i trung t©m ng· ba khi kh«ng ph©n h­íng chÝnh phô vµ th­êng bè trÝ t¹i c¸c gãc cña ng· t­ khi t¹o lµn cho c¸c xe rÏ ph¶i.

Trong tr­êng hîp ®¶o cã quy m« lín hay gãc c¾t nhá ng­êi ta cã thÓ bè trÝ nhiÒu ®¶o kÕt hîp d¶i ph©n c¸ch dÉn h­íng cho xe ®i vµo, ®i ra. (H×nh 4.34)

Sè lµn xe vµo nót ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo l­u l­îng giao th«ng vµ ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn, th«ng th­êng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng th«ng xe cña nót ng­êi ta ph¶i më réng nót.

§èi víi nót giao th× c¸c xe rÏ tr¸i th­êng c¶n trë giao th«ng v× vËy ®Çu vµo cña nót ng­êi ta th­êng thiÕt kÕ c¸c lµn xe rÏ tr¸i b»ng c¸ch xÐn d¶i ph©n c¸ch gi÷a hay gÇn tíi nót t¹o d¶i ph©n c¸ch sau ®ã l¹i thu l¹i t¹o lµn rÏ tr¸i. Sau ®©y lµ mét sè khuyÕn c¸o cô thÓ:

-

NÕu chiÒu réng cña mÆt ®­êng 

≥

9 m th× khi dïng v¹ch s¬n trªn ph©n chia thµnh 3 lµn xe, 2 lµn cho h­íng vµo vµ 1 lµn cho h­íng ra. NÕu mÆt ®­êng chØ bè trÝ ®­îc 2 lµn xe mµ nót giao cã ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu th× tèt nhÊt lµ cÊm xe rÏ tr¸i.

-

Khi l­u l­îng xe lín, nót giao th«ng cã ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu th× trªn c¸c ®­êng chÝnh th­êng ph¶i bè trÝ lµn riªng cho xe rÏ tr¸i b»ng c¸ch dïng v¹ch s¬n hoÆc xÐn d¶i ph©n c¸ch khi bÒ réng d¶i ph©n c¸ch

≥

3 m. Trong tr­êng hîp d¶i ph©n c¸ch nhá h¬n 3 m th× gÇn ®Õn nót ng­êi ta sÏ më réng d¶i ph©n c¸ch ®Ó cã chiÒu réng tõ 3.5

¸

4 m, sau ®ã l¹i thu l¹i t¹o nªn lµn ®­êng cho xe rÏ tr¸i (tr­êng hîp nµy nªn më réng nÒn ®­êng t¹i

nót).

ViÖc xÐn d¶i ph©n c¸ch ph¶i cã ®­êng mÐp xÐn ®¶m b¶o cho xe chuyÓn lµn an toµn, cÊu t¹o cña ®­êng nµy nh­ sau:

NÕu bÒ réng lµn xe më thªm b = 3 mÐt th× b¶ng d­íi ®©y lµ c¸c gi¸ trÞ tÝnh to¸n cho tõng lo¹i b¸n kÝnh kh¸c nhau:

ChiÒu dµi nh¸nh më réng víi c¸c b¸n kÝnh kh¸c nhau

B¶ng 4.7

B¸n kÝnh

ChiÒu dµi nh¸nh më réng

R1

R2

L1

L2

L

100

50

19.80

9.90

29.70

150

75

24.40

12.20

36.60

200

100

28.20

14.10

42.30

300

150

35.20

17.60

52.80

Trong tr­êng hîp khi R1 = 200 m vµ R2 = 100 m th× d­íi ®©y lµ chiÒu dµi ®o¹n më t­¬ng øng víi bÒ réng lµn cÇn më b:

ChiÒu dµi më t­¬ng øng víi bÒ réng lµn më réng

B¶ng 4.8

BÒ réng lµn b (m)

ChiÒu dµi ®o¹n më thªm lµn

L1

L2

L

2.75

27.00

13.50

40.50

3.00

28.20

14.10

42.30

3.25

29.40

14.70

44.10

3.50

30.40

15.20

45.60

3.75

31.60

15.80

47.40

4.00

32.60

16.30

48.90

4.7. Nót giao th«ng h×nh xuyÕn

4.7.1. Kh¸i niÖm chung

T¹i c¸c nót giao th«ng ng· 5, ng· 6, qu¶ng tr­êng, hoÆc t¹i c¸c nót cã gãc giao c¾t nhá ng­êi ta thiÕt kÕ c¸c ®¶o trßn hoÆc ªlÝp ë gi÷a vµ c¸c xe ph¶i chuyÓn ®éng xung quanh ®¶o nµy. Nhê ®ã mµ c¸c dßng giao c¾t bÞ lo¹i bá, chØ cßn c¸c dßng t¸ch vµ nhËp luång. D¹ng nót nµy phï hîp víi giao th«ng tèc ®é thÊp, dßng giao th«ng hçn hîp. Nót h×nh xuyÕn cßn ®­îc dïng lµm ®­êng dÉn cho nót giao th«ng kh¸c møc. HiÖn cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, mét thêi gian ng­êi ta h¹n chÕ ¸p dông, nh­ng quan s¸t thÊy r»ng nhê cã ®¶o trung t©m buéc l¸i xe ph¶i h¹n chÕ tèc ®é do ®ã gi¶m h¼n c¸c tai n¹n nghiªm träng, v× vËy, gÇn ®©y ng­êi ta b¾t ®Çu ¸p dông trë l¹i. ë Anh ng­êi ta cßn ¸p dông rÊt nhiÒu c¸c nót cã ®­êng kÝnh nhá vµ mang l¹i hiÖu qu¶. ë n­íc ta nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· ¸p dông c¸c nót giao th«ng h×nh xuyÕn víi nhiÒu kÝch th­íc ®¶o kh¸c nhau.

Nót giao th«ng lo¹i nµy cã c¸c ­u nh­îc ®iÓm sau:

·

¦u ®iÓm

-

Giao th«ng cña dßng xe ®i trong nót lµ tù ®iÒu chØnh, tèc ®é gi¶m cho phï hîp víi b¸n kÝnh ®¶o vµ l­u l­îng xe, c¸c dßng xe tõ c¸c h­íng ®­êng vµo nót sau ®ã tù nhËp dßng, trén dßng vµ t¸ch dßng ®Ó ®i ra c¸c khu phè kh¸c

-

Khi chuyÓn tõ nót giao kh«ng cã ®¶o trung t©m sang nót giao cã ®¶o trung t©m th× xung ®ét gi¶m ®i nhiÒu, riªng ®èi víi dßng xe c¬ giíi víi nhau chØ cßn cã t¸ch vµ nhËp luång, h×nh 4.38 lµ thÝ dô mét ng· t­ khi kh«ng cã ®¶o trung t©m víi ng· t­ cã ®¶o trung t©m

Lo¹i nót vµ tèc ®é thiÕt kÕ

B¶ng 4-9

Lo¹i nót ®¶o

Tèc ®é thiÕt kÕ (Km/h)

Vßng xuyÕn nhá

Nót trong ®« thÞ

Lµn ®¬n trong ®« thÞ

Lµn ®«i trong ®« thÞ

Lµn ®¬n ngoµi ®« thÞ

Lµn ®«i ngoµi ®« thÞ

25

25

35

40

40

50

-

An toµn giao th«ng cao do triÖt tiªu toµn bé c¸c ®iÓm xung ®ét nguy hiÓm (®iÓm c¾t) mµ chØ cã ®iÓm t¸ch vµ nhËp, tèc ®é thÊp nªn gi¶m tai n¹n nghiªm träng.

-

§¶m b¶o giao th«ng liªn tôc nªn kh¶ n¨ng th«ng xe ®¸ng kÓ

-

Kh«ng cÇn chi phÝ cho ®iÒu khiÓn giao th«ng

-

Kh«ng cÇn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh ®Æc biÖt ®¾t tiÒn nªn gi¸ thµnh rÎ

-

H×nh thøc ®Ñp, t¨ng mü quan cho thµnh phè, trªn ®¶o trung t©m cã thÓ x©y dùng bån hoa hoÆc t­îng ®µi

·

Nh­îc ®iÓm

-

DiÖn tÝch chiÕm dông mÆt ®­êng lín. B¸n kÝnh ®¶o phô thuéc vµo vËn tèc thiÕt kÕ. VÝ dô, b¸n kÝnh ®¶o R = 25

¸

50 m vµ vßng xuyÕn cã tõ 3 ®Õn 4 lµn xe th× diÖn tÝch chiÕm ®Êt cña nót F = 0.3

¸

0.5 ha.

-

Hµnh tr×nh xe ch¹y trong nót dµi, bÊt lîi cho xe th« s¬ ph¶i ®i qua vßng xuyÕn b¸n kÝnh lín.

4.7.2. Yªu cÇu thiÕt kÕ

a) VËn tèc thiÕt kÕ

VËn tèc thiÕt kÕ phô thuéc vµo cÊp ®­êng thiÕt kÕ, ®èi víi c¸c ®­êng phè ®Ó ®¶m b¶o an toµn giao th«ng ng­êi ta chØ qui ®Þnh vËn tèc xe 40

¸

50 km/h, khu d©n c­ vËn tèc tèi ®a lµ 30 km/h v× vËy vËn tèc vµo nót cã thÓ thiÕt kÕ thÊp h¬n.

Theo khuyÕn c¸o cña AASHTO th× vËn tèc thiÕt kÕ phï hîp víi lo¹i nót theo b¶ng 4-9a.

b) C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót

§èi víi nót giao th«ng h×nh xuyÕn ( h×nh4-39),  muèn x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng th«ng qua th× c¸c xe ph¶i ch¹y theo luËt quy ®Þnh.

LuËt nµy ®­îc Liªn hîp quèc ( UNO) häp n¨m 1968 t¹i Viªn, quy ®Þnh “ ph¶i tr­íc tr¸i sau” tøc lµ ­u tiªn c¸c xe ch¹y quanh ®¶o, xe ë c¸c nh¸nh muèn vµo ph¶i chê. Kh¶ n¨ng th«ng xe cña ®­êng phô tÝnh theo lý thuyÕt qu·ng thêi gian trèng. Trªn h×nh 3-38, kh¶ n¨ng th«ng xe qz cña nh¸nh 2 phô thuéc vµo ®­êng chÝnh quay quanh ®¶o qk . Cã nhiÒu t¸c gi¶ dùa trªn c¬ së lý thuyÕt nµy vµ cã kÕt qu¶ kh¸c nhau.

ë §øc, theo Brilon nÕu ®­êng vßng vµ ®­êng vµo cã mét lµn xe, th× kh¶ n¨ng th«ng qua qz ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:

                       qz = 1.089. e( -

0,000 72.qk)

 xe/h ( 4-33)

Theo c«ng thøc trªn, kh¶ n¨ng th«ng qua nh¸nh qz , ch­a xÐt tíi kÝch th­íc nót mµ chØ xÐt tíi ¶nh h­ëng l­îng ®­êng vßng q k.

T¸c gi¶ Stuwe ®· nghiªn cøu ®­a ra c«ng thøc cã xÐt ®Õn ¶nh h­ëng yÕu tè h×nh häc cña nót:

                     qz = 1.805,16. E( -0,000742.qk) + F(DD) + F ( EM) (4-34)

Trong hai c«ng thøc trªn qk lµ l­u l­îng trªn ®­êng chÝnh, qz lµ kh¶ n¨ng th«ng xe cña nh¸nh; DD = A/A ; D – lµ ®­êng kÝnh ®¶o tÝnh b»ng mÐt, A - sè nh¸nh cña nót; F(DD); F(EM) lµ c¸c hµm sè phô thuéc c¸c th«ng sè nãi trªn. Nh­ng hai c«ng thøc trªn vÉn ch­a xÐt tíi sè lµn xe cña ®­êng vßng vµ ®­êng vµo nót.

Brilon tiÕp tôc nghiªn cøu vµ «ng ®­a ra biÓu ®å x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng th«ng qua qz cña ®­êng vµo, phô thuéc vµo l­u l­¬ng qk sè lµn xe cña ®­êng vßng vµ ®­êng dÉn ( h×nh 4-40)

1)

2 lµn ®­êng vµo, 3 lµn quanh ®¶o; 2) 2 lµn ®­êng vµo, 2 lµn quanh ®¶o;

3) 1 lµn ®­êng vµo ,2-3 lµn quanh ®¶o; 4) 1 lµn ®­êng vµo , 1 lµn quanh ®¶o

Víi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn cho ta x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng th«ng qua cña nh¸nh chø ch­a ph¶i cña c¶ nót. Qua kinh nghiÖm thùc tÕ, c¸c t¸c gi¶ ®­a ra kh¶ n¨ng th«ng qua giíi h¹n nót cã 1 lµn vßng quanh ®¶o  25.000 – 28.000 xcq®/ n®, nót cã quy m« lín cã thÓ ®¹t tíi 50.000 – 60.000 xcq®/n®. Nh­ vËy kh¶ n¨ng th«ng xe phô thuéc nhiÒu vµo quy m« nót.

          ë  Anh, NhËt ng­êi ta dïng c«ng thøc thùc nghiÖm x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng th«ng qua cña nót. Mét nót cã s¬ ®å h×nh xuyÕn  h×nh 4- 41, th× kh¶ n¨ng th«ng qua cña c¶ nót:

                                 Q = K (

S

W +

Ö

A  )    ( xcq®/h)

S

W – tæng chiÒu réng c¸c ®­êng vµo nót ( m)

A – lµ tæng diÖn tÝch më réng m2

K – hÖ sè th«ng xe tuú thuéc vµo sè nh¸nh

Nót 3 nh¸nh K= 80 xcq®/nh¸nh; 4 nh¸nh k= 60 xcq®/ h; 5 nh¸nh k= 55 xcq®/h

VÒ thêi gian chê trung b×nh c¸c xe nhiÒu n­íc th«ng nhÊt dïng c«ng thøc sau:

                            T =

e3,15R       ( s)

R lµ tû sè gi÷ a sè xe thùc tÕ vµ kh¶ n¨ng th«ng qua cho phÐp ( lÊy b»ng 80% kh¶ n¨ng th«ng qua lý thuyÕt)

c) §­êng kÝnh ®¶o trung t©m

Khi thiÕt kÕ, ®èi víi ®¶o trung t©m ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt 2 vÊn ®Ò sau:

·

Chän h×nh d¹ng ®¶o

-

NÕu nót giao nhau bëi hai ®­êng phè cÊp ngang nhau, giao th¼ng gãc th× cã thÓ sö dông ®¶o trung t©m h×nh trßn (tr­êng hîp a)

-

NÕu ®­êng chÝnh giao víi ®­êng phô, mµ ­u tiªn giao th«ng cho h­íng chÝnh th× dïng ®¶o ªlÝp (tr­êng hîp b)

-

NÕu ta cÇn tho¸t xe nhanh ra khái nót (vÝ dô nót ë khu vùc qu¶ng tr­êng) th× ®¶o trung t©m cã d¹ng h×nh vu«ng ®­îc gät trßn c¹nh (tr­êng hîp c)

-

NÕu h­íng xe rÏ ph¶i t­¬ng ®èi nhiÒu th× dïng d¹ng ®¶o con thoi.

·

KÝch th­íc ®¶o

KÝch th­íc ®¶o phô thuéc vµo tèc ®é xe thiÕt kÕ, l­u l­îng xe vµo nót, chiÒu dµi ®o¹n trén dßng, sè l­îng vµ gãc giao nhau gi÷a c¸c trôc ®­êng phè vµo nót. Tuy nhiªn, kÝch th­íc ®¶o cµng lín th× diÖn tÝch chiÕm dông ®Êt cµng nhiÒu, hµnh tr×nh xe trong nót cµng t¨ng. Chóng ta cã thÓ tham kh¶o c¸c sè liÖu sau khi thiÕt kÕ kÝch th­íc ®¶o:

- Ph©n lo¹i ®¶o theo ®­êng kÝnh : ®¶o nhá D = 5 – 25 m, trung b×nh 25 – 40 m, lín D> 40 m, rÊt lín D> 50 m.

-

Theo qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ ph©n tÝch chÕ ®é chuyÓn ®éng cña xe trªn c¸c ®­êng th× cã thÓ tham kh¶o ë b¶ng sau:

§­êng kÝnh ®¶o vµ sè lµn xe trong vßng xuyÕn

B¶ng 4.10

§­­êng kÝnh ®¶o trung t©m(m)

20

40

60

80

100

Sè lµn xe ch¹y trong vßng xuyÕn

1

1

2

2

2

BÒ réng tæng céng phÇn xe ch¹y trong vßng xuyÕn

6.0

5.8

9.5

9.5

9.0

-

Theo Liªn X« cò, th× tuú thuéc vµo cÊp ®­êng vµ sè ®­êng vµo nót mµ lùa chän ®­êng kÝnh ®¶o nh­ sau:

CÊp h¹ng ®­êng vµ ®­êng kÝnh ®¶o, sè nh¸nh nót

B¶ng 4.11

CÊp h¹ng kü thuËt ®­­êng

§­­êng kÝnh ®¶o khi sè ®­­êng vµo nót

4

4

I

120

I

120

II

110

II

110

III

90

III

90

IV - V

50

IV - V

50

-

Theo A.A Ruzkov (Nga) th× cã thÓ lùa chän nh­ sau:

+ ë c¸c phè d©n c­ th× R®¶o = 10 m

+ Gi÷a ®­êng phè chÝnh toµn thµnh phè vµ ®­êng phè khu vùc khi:

§

l­u l­îng xe thÊp th× R®¶o = 25 m

§

l­u l­îng xe cao th× R®¶o = 40 m

+ T¹i c¸c khu c«ng nghiÖp, kho tµng th× R®¶o = 25

¸

40 m

+ Nót giao cña c¸c ®­êng trôc cã xe ®iÖn b¸nh h¬i R®¶o = 40 m.

-

Theo qui tr×nh VN 20TCN - 104 - 83 cña ViÖt Nam:

Sè nh¸nh nót vµ b¸n kÝnh ®¶o theo 20TCN-104-83

B¶ng 4.12

Tªn gäi

Sè ®­­êng phè vµo nót

3

4

5

6

B¸n kÝnh tèi thiÓu cña ®¶o trung t©m  (m)

20

25

30

40

-

Theo h­íng dÉn AASHTO: ng­êi ta kh«ng chØ quan t©m tíi ®¶o chÝnh mµ quan t©m tíi c¶ ®­êng kÝnh vßng trßn néi tiÕp (tøc lµ ®­êng kÝnh ngoµi kÓ c¶ phÇn xe ch¹y quanh nót).

+ Ng­êi ta ®­a ra ®­êng kÝnh vßng ngoµi ®èi víi nót giao th«ng h×nh xuyÕn cã mét lµn xe nh­ sau (B¶ng 4-13)

d) C¸c yÕu tè kh¸c

Ngoµi ®­êng h×nh d¹ng vµ kÝnh ®¶o mang tÝnh quyÕt ®Þnh khi thiÕt kÕ ta cßn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c yÕu tè thiÕt kÕ chi tiÕt nh­:

-

BÒ réng phÇn xe ch¹y cña vßng xuyÕn vµ sè lµn xe

-

ChiÒu dµi cña ®o¹n trén dßng (cã nh÷ng n¬i qui ®Þnh Ltrén dßng = (3

¸

4) V mÐt,  víi V km/h))

-

C¸c ®¶o dÉn h­íng (nÕu cã)

-

C¸c b¸n kÝnh ®­êng cong vµo vµ ra nót

-

Chó ý ®­êng cho ng­êi ®i bé. (H×nh 4-43) lµ vÝ dô nót giao th«ng h×nh xuyÕn víi ®Çy ®ñ c¸c ®¶o, v¹ch, biÓn b¸o h­íng dÉn cho ng­êi ®i bé.

-

NhËn xÐt chung:

Víi giao th«ng ®« thÞ ViÖt Nam hiÖn nay lµ giao th«ng hçn hîp víi vËn tèc thÊp nªn ¸p dông nhiÒu nót giao h×nh xuyÕn víi b¸n kÝnh ®¶o nhá vÉn cã hiÖu qu¶, ®«i khi  víi ®­êng phè kh«ng ph¶i phè chÝnh ®¶o trung t©m b¸n kÝnh  chØ 5-10 mÐt

.

4.8. Nót giao th«ng kh¸c møc

4.8.1. Kh¸i niÖm chung

Khi l­u l­îng giao th«ng lín, nót giao th«ng cïng møc kh«ng ®¶m b¶o th«ng xe dÉn ®Õn ïn t¾c, hay khi ®­êng cao tèc giao nhau víi c¸c ®­êng kh¸c th× ph¶i x©y dùng nót giao th«ng kh¸c møc. Nót giao th«ng kh¸c møc cã nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm sau:

·

¦ u ®iÓm

Kh¶ n¨ng th«ng xe lín, tr¸nh ïn t¾c, xe ch¹y qua nót kh«ng ph¶i chê ®îi do ®ã tiÕt kiÖm thêi gian, nhiªn liÖu vµ an toµn giao th«ng.

·

Nh­îc ®iÓm

Gi¸ thµnh x©y dùng cao, chiÕm diÖn tÝch ®Êt lín, vµ nÕu kh«ng phèi hîp tèt sÏ ph¸ vì kiÕn tróc xung quanh, kh«ng phï hîp víi ®« thÞ cã nh÷ng nhµ thÊp tÇng. §Ó kh«ng ph¸ vì kiÕn tróc xung quanh th× ph¶i lµm c¸c ®­êng hÇm chui dÉn ®Õn khã kh¨n trong vÊn ®Ò tho¸t n­íc vµ t¨ng cao gi¸ thµnh x©y dùng.

ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn nªn nót giao th«ng kh¸c møc th­êng ®­îc x©y dùng ë c¸c cöa ngâ cña thµnh phè, vµo bªn trong thµnh phè th× Ýt ®­îc x©y dùng.

4.8.2. C¸c yªu cÇu thiÕt kÕ

a) H×nh d¹ng nót

ViÖc chän h×nh d¹ng cña nót lµ phô thuéc vµo dßng xe t¹i nót, theo nguyªn t¾c ­u tiªn h­íng cã l­u l­îng lín vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh. Mçi nót giao th«ng kh¸c møc ph¶i lµ c«ng tr×nh hµi hoµ víi ®Þa h×nh xung quanh v× vËy rÊt ®a d¹ng. H×nh thøc nèi tiÕp gåm nh¸nh a) rÏ ph¶i, b) rÏ tr¸i b¸n trùc tiÕp, c) rÏ tr¸i gi¸n tiÕp ë h×nh 4-45.

Tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®­êng ng­êi ta th­êng ph©n ra ®­êng chÝnh vµ nh¸nh.

-

Tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®­êng chÝnh:

Trªn c¸c ®­êng chÝnh, c¸c tiªu chuÈn thiÕt kÕ ®é dèc däc, mÆt c¾t ngang, ®é dèc ngang, b¸n kÝnh ®­êng cong b»ng, ®­êng cong ®øng, tÜnh kh«ng phï hîp víi tiªu chuÈn cña ®­êng trôc ®ã. Trªn ®­êng cao tèc ®é dèc däc 4

¸

5 % (th«ng th­êng lµ 4%, trong tr­êng hîp khã kh¨n míi dïng 5%) th× tÜnh kh«ng lµ 4.5 m, nÕu xÐt ®Õn n©ng cÊp ®­êng th× tÜnh kh«ng lµ 4.7 m.

-

Tiªu chuÈn ®­êng nh¸nh:

Yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn ®­êng nh¸nh t­¬ng øng víi vËn tèc thiÕt kÕ ®­îc lÊy ë b¶ng 4.16 .

§­êng cong chuyÓn tiÕp trªn b×nh ®å dïng ®­êng cong Cl«t«it víi tham sè A = 1/3 R, víi nh÷ng ®­êng cong cã R = 40

¸

60 m lÊy A = R.

§é dèc däc qui ®Þnh ë b¶ng 4.16, nh­ng tr­êng hîp khã kh¨n cã thÓ sö dông i = 10% trªn h­íng xuèng dèc.

MÆt c¾t trªn ®­êng nh¸nh phô thuéc vµo l­u l­îng giao th«ng cã thÓ tham kh¶o ë h×nh 4.53 hoÆc 4.54, ®o¹n gi÷a ®­êng nh¸nh

th­êng thiÕt kÕ hai lµn xe cã d¶i ph©n c¸ch hoÆc kh«ng d¶i ph©n c¸ch.

§é dèc ngang trªn ®­êng nh¸nh phô thuéc vµo b¸n kÝnh ®­êng cong vµ vËn tèc thiÕt kÕ, ®é dèc ngang lÊy lµ 2%, trong ®­êng cong lµ 6% (h×nh 4.48)

ThiÕt kÕ c¸c lµn qu¸ ®é theo nguyªn t¾c chiÒu réng t¨ng tõ tõ, gãc më 120, quan hÖ gi÷a chiÒu dµi vµ chiÒu réng ®o¹n t¸ch vµ nhËp tham kh¶o ë h×nh 4.55 vµ 4.56.

          Ng· ba trªn ®­êng cÊp thÊp th­êng cã c¸c ®¶o dÉn h­íng, t¹i ®ã c¸c xe ph¶i ch¹y theo luËt ®­êng chÝnh ®­êng phô hoÆc ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng ®Ìn tÝn hiÖu.

Ch­¬ng 5

tæ chøc giao th«ng trong ®« thÞ

5.1. Môc ®Ých cña tæ chøc giao th«ng

Môc ®Ých cña tæ chøc

giao

th«ng lµ:

- Sö dông cã hiÖu qu¶ hÖ thèng ®­êng, c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt trªn ®­êng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng th«ng qua cña m¹ng l­íi ®­êng, tr¸nh ïn t¾c giao th«ng trong thµnh phè.

- N©ng cao chÊt l­îng phôc vô cho ng­êi tham gia giao th«ng ®Æc biÖt cho nh÷ng ng­êi sö dông ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng.

- §¶m b¶o an toµn giao th«ng, nh»m gi¶m sè l­îng c¸c vô tai n¹n giao th«ng.

- Gi¶m tiªu hao nhiªn liÖu cña ph­¬ng tiÖn, gi¶m l­îng khÝ th¶i, gi¶m tiÕng ån, bôi trong kh«ng khÝ, ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr­êng sèng cho nh©n d©n thµnh phè.

Tæ chøc giao th«ng cßn cã nhiÖm vô gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cña ®Þa ph­¬ng vµ cña ngµnh.

5.2. C¸c biÖn ph¸p tæ chøc giao th«ng

5.2.1. C¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn qui ho¹ch m¹ng l­íi ®­êng vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn giao th«ng (c¸c biÖn ph¸p vÜ m«)

Muèn tæ chøc giao th«ng cã hiÖu qu¶ th× ph¶i ®Ò cËp tíi ngay tõ khi lµm qui ho¹ch x©y dùng thµnh phè, qui ho¹ch m¹ng l­íi ®­êng. Ph¶i ph©n ®Þnh râ ý nghÜa vµ chøc n¨ng cña tõng con ®­êng. VÝ dô: ®­êng vµnh ®ai (cho c¸c xe kh«ng nhiÖm vô kh«ng ®i vµo thµnh phè), ®­êng chÝnh, ®­êng khu vùc, ®­êng giao th«ng c«ng céng... §Æc biÖt lµ: ngoµi viÖc quan t©m tíi giao th«ng ®éng, ph¶i chó ý quan t©m tíi giao th«ng tÜnh. §©y lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó c¸c biÖn ph¸p tæ chøc giao th«ng kh¸c mang l¹i hiÖu qu¶.

C¬ cÊu hîp lý c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng, ph¶i cã tØ lÖ thÝch hîp gi÷a sè l­îng ng­êi sö dông ph­¬ng tiÖn GTCC vµ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n. N©ng cao chÊt l­îng phôc vô cña giao th«ng c«ng céng sÏ gi¶m ®­îc ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n trªn ®­êng. Muèn vËy, nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn giao th«ng c«ng céng nh­ bï lç, gi¶m thuÕ, trî gi¸.

Ph©n bè hîp lý thêi gian lµm viÖc cña c¸c c¬ quan trong thµnh phè, tr¸nh tËp trung c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng trªn ®­êng trong c¸c giê cao ®iÓm. VÝ dô thay ®æi thêi gian b¾t ®Çu lµm viÖc cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, tr­êng häc, c¸c c¬ së s¶n xuÊt. TÊt nhiªn ®©y còng lµ vÊn ®Ò khã, cã tÝnh chÊt x· héi cÇn ph¶i ®­îc nghiªn cøu kü. VÝ dô ¶nh h­ëng tíi thêi giê ®­a ®ãn con ®i häc sao cho kh«ng ¶nh h­ëng tíi thêi gian ®i lµm cña nh÷ng ng­êi cã con nhá.