Mình có một ông anh làm nghiên cứu chính sách. Facebook của anh có nhiều người theo dõi, bàn luận về các vấn đề chính sách pháp luật.
Một điều mình rất ngưỡng mộ anh, là trong tranh luận trên mạng xã hội, dù gặp những ý kiến như dở hơi, ăn nói chỏng lỏn, bất lịch sự, thái độ ngang như cua bò, nhưng chưa bao giờ trong suốt mấy năm qua mình thấy anh nổi nóng, ăn miếng trả miếng với đối phương. Ngoại trừ một lần như thế này:
Khi phân tích một vụ án li hôn ngàn tỉ rất nổi tiếng ở Việt Nam, có một cô gái bình luận vào bài viết của anh: Người chồng phải đền bù cho những năm tháng thanh xuân trẻ trung xinh đẹp của người vợ. Người vợ đã hi sinh hết tuổi trẻ cho chồng, nên khi li dị phải tính toán để đền bù tuổi xuân cho người vợ.
Anh bình luận đáp trả: Nếu khi ra Tòa li dị, bạn nói như vậy, thì thẩm phán sẽ buộc bạn phải bồi thường những năm tháng thanh xuân của chồng bạn phải sống với người như bạn!
Tình huống đó làm mình nhớ mãi, vì trước giờ anh rất bặt thiệp với mọi người, nhất là nữ giới.
====
Thực ra, bình luận của cô gái năm nào, cũng là đại diện cho tâm lý của rất nhiều người Việt Nam. Nghe qua thì quan điểm ấy có vẻ "hợp lí": Con gái sẽ nhanh chóng già đi, và không còn nhan sắc như thời thanh xuân. Những năm tháng xinh đẹp nhất của họ, họ đã dành tình cảm cho một người đàn ông, thì họ cũng mong đợi, và có quyền đòi hỏi điều tương tự ở đối phương.
Nhưng vấn đề ở đây, là sự "hợp lí" đó dựa trên cơ sở đánh giá người phụ nữ như một món hàng nhanh chóng xuống cấp, và xem tình yêu như một mối quan hệ hợp đồng mua bán hàng hóa.

Mình ngán ngẩm nghĩ: Rồi sẽ đến lúc, người ta sẽ áp dụng CISG 1980 (Công ước Viên của Liên Hợp Quốc về mua bán hàng hóa) và INCOTERM (các điều khoản thương mại quốc tế) vào quan hệ luyến ái mất thôi. Đại loại như tình cảm phải được chuyển đổi thành hôn lễ không chậm hơn 8 năm kể từ ngày quen nhau. Tình cảm của nữ giới được chuyển giao cho nam giới theo điều kiện FOB - trách nhiệm của cô gái chấm dứt kể từ khi hàng giao lên tàu. Tình cảm của nam giới được chuyển giao cho nữ giới theo điều kiện CIF, người đàn ông phải chịu tiền hàng, bảo hiểm, và cước phí vận tải.

Quan niệm đó coi người phụ nữ như một món hàng, với chỉ báo chất lượng gần như duy nhất là nhan sắc. Và vì nhan sắc sẽ chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn ngủi mang tên "tuổi thanh xuân", nên họ mong muốn bán được món hàng đó với cái giá hời nhất trong quãng thời gian ngắn ngủi đó. Hết "tuổi thanh xuân", người phụ nữ như chậu hoa Tết chiều ngày 30, ế không bán được cho ai. Không thể và không nên đánh giá người phụ nữ chỉ bằng nhan sắc như thế.

Bây giờ là năm thứ 21 của thế kỉ XXI, người phụ nữ không thể là một món đồ vật để trao đổi, không thể là "tấm lụa đào phất phơ giữa chợ", để rồi không "biết vào tay ai" như thời phong kiến trung đại. Người phụ nữ hoàn toàn có thể lựa chọn hạnh phúc cho mình.
Mùa xuân này, chị đại Mỹ Tâm đã tròn 40 tuổi, nhưng có lẽ không ai thấy chị "phai tàn thanh xuân". Chị vẫn xinh đẹp và tài năng, liveshow vẫn cháy vé. Tương tự như thế, Lệ Quyên năm nay cũng đã hết tuổi đầu ba, bước sang đầu bốn, nhưng vẫn vô tư trong mối quan hệ tình cảm với một chàng trai trẻ. Lệ Quyên đã bước nhanh khỏi bóng tối của cuộc hôn nhân cũ, mà chẳng hề phàn nàn gì về "tuổi thanh xuân".
Tình cảm không phải là hợp đồng kinh tế, và ngay cả hợp đồng cũng có thể đơn phương hoặc song phương chấm dứt. Không có luật pháp nào bắt buộc đã yêu 8 năm, 9 năm là phải cưới, đã cưới thì không được li hôn (lạy Chúa đừng để điều đó xảy ra, vì các luật sư li hôn biết lấy gì mà nuôi con ?).

Tình yêu không thể là sự hi sinh đơn phương của một bên, mà đó là sự gắn kết và chia sẻ tình cảm từ hai phía. Nếu không thể chia sẻ nữa thì nên chia tay, chứ sao lại níu kéo những quyền lợi nhân danh "tuổi thanh xuân"?
Vì vậy, đừng nên sử dụng những quan điểm về "tuổi thanh xuân ngắn ngủi" của nữ giới. Điều đó nghe qua thì giống như bảo vệ quyền lợi cho phái nữ, nhưng thực ra chính là hạ thấp giá trị và nhân phẩm của phụ nữ xuống chỉ còn bằng một món hàng. Chẳng lẽ, chỉ mỗi con gái mới có tuổi thanh xuân?
=====
Tuần qua dư luận nổi sóng về những thông tin liên quan đến chuyện tình cảm của bộ ba Sơn Tùng M-TP, Thiều Bảo Trâm, và Hải Tú. Mình rất ngạc nhiên vì dư luận đã tốn quá nhiều thời gian để bàn tán về một sự việc mà tất cả chỉ dựa trên đồn đoán.

Cho đến nay, Thiều Bảo Trâm vẫn chỉ được coi là "bạn gái tin đồn" của ca sĩ Sơn Tùng M-TP, chứ chưa có xác nhận chính thức nào.
Chỉ với vài thông tin như người này unfollow người kia, một vài nội dung được những bên khác đăng tải lên mạng, mà cộng đồng mạng đã kịp vẽ nên câu chuyện tình li kì: Yêu nhau 8 năm, hi sinh vì nhau, "tiểu tam" xuất hiện còn trắng trợn mặc cả áo váy của "chính thất" để khiêu khích, v.v... Có người còn đoán được cả gu của Sơn Tùng M-TP chỉ thích con gái tóc ngắn cá tính, nên bị "tiểu tam" cắt tóc ngắn để quyến rũ (!). Nói chung, nếu Sơn Tùng M-TP thiếu ý tưởng cho MV tiếp theo, anh hoàn toàn có thể sử dụng câu chuyện đang được lan truyền trên mạng xã hội Việt Nam vào những ngày này.

Nếu bình tĩnh nhìn lại một các sự kiện một cách logic, thì chỉ có thể thừa nhận hai sự kiện (fact) sau đây là có vẻ xác thực:
(i) Sơn Tùng M-TP và Thiều Bảo Trâm đã có quan hệ yêu đương trong khoảng 08 năm, không công khai hoàn toàn với công chúng, và đến nay đã chấm dứt;
(ii) Người yêu hiện tại của Sơn Tùng M-TP là Hải Tú.
Và chỉ như vậy thôi. Hoàn toàn không có chi tiết nào xác thực được nguyên nhân chia tay giữa Sơn Tùng và Thiều Bảo Trâm. Cũng không xác thực được Sơn Tùng có quan hệ tình cảm với Hải Tú trước khi chia tay Thiều Bảo Trâm.

Yêu đương rồi chia tay là chuyện bình thường. Không có luật pháp nào cấm chia tay sau khi yêu 8 năm. Chỉ có thể đánh giá về đạo đức của Sơn Tùng M-TP, nếu như anh ta "bắt cá hai tay", phản bội Thiều Bảo Trâm để đến với Hải Tú. Còn nếu như Sơn Tùng M-TP chia tay Thiều Bảo Trâm xong rồi mới yêu Hải Tú, thì chẳng thể phán xét được điều gì cả.
====
Để kết lại câu chuyện này, mình thấy không có đủ thông tin để kết luận về chuyện của Sơn Tùng và Thiều Bảo Trâm hay Hải Tú. Nhưng mình muốn đề cập đến hai vấn đề trong văn hóa tranh luận và tư duy của cộng đồng mạng Việt Nam:
Thứ nhất, không nên sử dụng quan niệm về tuổi thanh xuân của nữ giới để đòi hỏi quyền lợi cho phái yếu. Điều đó chính là hạ thấp nhân phẩm của phụ nữ, đi ngược lại các giá trị nữ quyền (feminism);
Thứ hai, không nên dễ dàng tin theo những thông tin thiếu căn cứ trên mạng, chỉ vì nó được cap màn hình và được nhiều người chia sẻ.

Chỉ có bò mới dễ dàng bị dắt mũi. Và có vẻ người chăn bò thực sự đã bắt đầu lộ diện vào sáng ngày hôm nay./.