a) Phát động Cao trào kháng Nhật, cứu nước và đẩy mạnh k nghĩa từng phần:

 Phát động Cao trào kháng Nhật, cứu nước: Đẩy mạnh khởi nghĩa từng phần, giành chính quyền bộ phận:

- Đầu năm 1945, chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc

- Phát xít Nhật lâm vào tình trạng nguy khốn. Mâu thuẫn Nhật – Pháp ngày càng gay gắt.

- Đêm 9-3-1945, Nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương. Quân Pháp đã nhanh chóng đầu hàng quân Nhật.

- Ngay đêm 9-3-1945, BTV TƯ Đảng họp Hội nghị mở rộng. Ngày 12-3-1945, BTV TƯ ra Chỉ thị "Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta":

+ Nhận định tình hình: Cuộc đảo chính của Nhật lật đổ Pháp đã tạo ra một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc, nhưng điều kiện khởi nghĩa chưa thực sự chín muồi. Tuy vậy, hiện đang có những cơ hội tốt làm cho những điều kiện tổng khởi nghĩa nhanh chóng chín muồi.

+ Xác định kẻ thù: Phát xít Nhật là kẻ thù chính, kẻ thù cụ thể trước mắt duy nhất của nhân dân Đông Dương, vì vậy phải thay khẩu hiệu "đánh đuổi phát xít Nhật – Pháp" bằng khẩu hiệu "đánh đuổi phát xít Nhật".

+ Chủ trương: Phát động một cao trào kháng Nhật, cứu nước mạnh mẽ, làm tiền đề cho cuộc Tổng khởi nghĩa.

+ Phương châm đấu tranh lúc này là phát động chiến tranh du kích, giải phóng từng vùng, mở rộng căn cứ địa.

+ Dự kiến những điều kiện thuận lợi để thực hiện tổng khởi nghĩa.

Từ giữa tháng 3-1945 trở đi, Cao trào kháng Nhật cứu nước đã diễn ra rất sôi nổi, mạnh mẽ và phong phú về nội dung và hình thức.

Phong trào đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần đã diễn ra trong nhiều nơi ở vùng thượng du và trung du Bắc Kỳ. VN tuyên truyền giải phóng quân và Cứu quốc quân phối hợp với lực lượng chính trị của quần chúng giải phóng hàng loạt xã, châu, huyện thuộc các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn.

Ở Bắc Giang, quần chúng nổi dậy thành lập Ủy ban dân tộc giải phóng ở nhiều làng. Đội du kích Bắc Giang được thành lập. Ở Quảng Ngãi, cuộc khởi nghĩa nổ ra ở Ba Tơ. Đội du kích Ba Tơ được thành lập.

Giữa lúc Cao trào kháng Nhật cứu nước đang dâng lên mạnh mẽ, ngày 15-4-1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng triệu tập Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ tại Hiệp Hòa (Bắc Giang). Hội nghị đã quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang sẵn có thành Việt Nam giải phóng quân.

Trong hai tháng 5 và 6-1945, các cuộc khởi nghĩa từng phần liên tục nổ ra và nhiều chiến khu được thành lập ở cả ba miền. Ở khu giải phóng và một số địa phương, chính quyền nhân dân đã hình thành, tồn tại song song với chính quyền tay sai của phát xít Nhật.

Ngày 4-6-1945, khu giải phóng chính thức được thành lập gồm hầu hết các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Hà Giang và một số vùng lân cận thuộc tỉnh Bắc Giang, Phú Thọ, Yên Bái, Vĩnh Yên.

Giữa lúc phong trào quần chúng trong cả nước đang phát triển mạnh mẽ , nạn đói đã diễn ra nghiêm trọng ở các tỉnh Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ do Nhật, Pháp đã vơ vét hàng triệu tấn lúa gạo của nhân dân. Xuất phát từ lợi ích sống còn trước mắt của quần chúng, Đảng kịp thời đề ra khẩu hiệu "Phá kho thóc, giải quyết nạn đói".

b) Phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền

Tình hình thế giới và chủ trương của Đảng

Chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.

 Ngày 9-5-1945, phát xít Đức đầu hàng không điều kiện. 

Ở châu Á, phát xít Nhật đang đi gần đến chỗ thất bại hoàn toàn. 

Trước sự phát triển hết sức nhanh chóng của tình hình, theo đề nghị của đồng chí Nguyễn Ái Quốc, Trung ương quyết định họp Hội nghị toàn quốc của Đảng tại Tân Trào (Tuyên Quang).

Hội nghị toàn quốc của Đảng (ngày 13 đến ngày 15-8-1945)

1. Phân tích đánh giá tình hình trong nước và quốc tế.

Cơ hội tốt cho ta giành độc lập đã tới và quyết định phát động toàn dân Tổng khởi nghĩa.

- Chỉ rõ khẩu hiệu đấu tranh lúc này là: "Phản đối xâm lược"; "Hoàn toàn độc lập"; "Chính quyền nhân dân".

+Nguyên tắc để chỉ đạo khởi nghĩa là tập trung, thống nhất và kịp thời.

+ Hội nghị còn quyết định những vấn đề quan trọng về chính sách đối nội và đối ngoại trong tình hình mới.

• Về đối nội, sẽ lấy Mười chính sách lớn của Việt Minh làm chính sách cơ bản của chính quyền cách mạng.

• Về đối ngoại, thực hiện nguyên tắc bình đẳng, hợp tác, thêm bạn bớt thù, lợi dụng mâu thuẫn giữa Pháp – Anh và Mỹ - Tưởng; phải tranh thủ sự ủng hộ của Liên Xô.

2. Cử Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc và kiện toàn BCH Trung ương

Đêm 13-8-1945, Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ra lệnh tổng khởi nghĩa.

c) KQ, YN, nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm của cuộc CM8

Kết quả và ý nghĩa:

- Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp trong gần một thế kỷ

Lật nhào chế độ quân chủ hàng mấy nghìn năm và ách thống trị của phátxít Nhật, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. 

Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội.

- Thắng lợi của CM8 đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của lịch sử dân tộc Việt Nam, đưa dân tộc ta bước vào một kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên độc lập tự do.

- Với thắng lợi của CM8, Đảng và nhân dân ta đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, cung cấp thêm nhiều kinh nghiệm quý báu cho phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc và giành chính quyền dân chủ.

- CM8 thắng lợi đã cổ vũ mạnh mẽ nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, thực dân giành độc lập tự do.

Nguyên nhân thắng lợi:

+ Kẻ thù trực tiếp là phát xít Nhật bị quân Đồng Minh đánh bại

+ Đảng đã chuẩn bị lực lượng vĩ đại, huy động được sức mạnh của toàn dân tộc

+ Đảng có đường lối đúng đắn, dày dặn kinh nghiệm đấu tranh, chớp đúng thời cơ, kiên quyết, khôn khéo, biết tạo nên sức mạnh tổng hợp.

Bài học kinh nghiệm:

- Kết hợp chống đế quốc và thực dân

- Toàn dân nổi dậy

- Lợi dụng kẻ thù

- Dùng bạo lực cách mạng

- Chọn đúng thời cơ