Câu 4. Nguyên tắc và quy trình đánh giá đất

1.3.2.1. Nguyên tắc đánh giá đất

- So sánh các LUT khác nhau trong vùng nghiên cứu.

- Mức độ thích hợp của đất được đánh giá và phân hạng cho các LUT cụ thể.

- So sánh hiệu quả kinh tế giữa các LUT về lợi nhuận thu được và đầu tư cần thiết (về phân bón, lao động, thuốc trừ sâu, máy móc, ...)

- Đánh giá đất đai trên quan điểm tổng hợp với sự phối hợp và tham gia của các nhà khoa học ở các lĩnh vực khác nhau như nông học, lâm nghiệp, kinh tế và xã hội học.

- Việc đánh giá đất phải phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của khu vực nghiên cứu.

- Khả năng thích hợp và đưa vào sử dụng của các LUT phải dựa trên cơ sở bền vững, các nhân tố sinh thái trong sử dụng đất phải được dùng để quyết định.

1.3.2.2. Quy trình đánh giá đất đai theo FAO

FAO đã đề xuất các bước chính trong quy trình đánh giá đất như sau.

Đây cũng chính là các bước tiến hành đánh giá đất đai để phục vụ cho công tác quy hoạch sử dụng đất (FAO, 1992)

Từ 9 bước trên, công tác đánh giá đất tập trung vào một số bước chính như sau:

* B1 - Xác định mục tiêu: Xây dựng ngay từ khi thành lập dự án

Đối với đánh giá đất nông nghiệp, mục tiêu phải làm rõ các vấn đề sau:

- Những loại sử dụng đất (LUT) nào phù hợp với điều kiện tự nhiên, có hiệu quả kinh tế và thích ứng với điều kiện xã hội ở vùng đánh giá.

- Những hạn chế của LUT về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường.

- Những đầu tư nào cần thiết để đạt được sản phẩm dự kiến và giảm thiểu các tác động bất lợi.

- Sản phẩm của LUT và ý nghĩa sử dụng của chúng

* B2 - Thu thập tài liệu: Dựa vào mục tiêu và quy mô của từng dự án đánh giá đất mà tiến hành thu thập các tài liệu, thông tin có sẵn về điều kiện tự nhiên, KTXH của vùng dự án.

- Nhóm tài liệu về kinh tế - xã hội

+ Mục tiêu phát triển và chính sách.

+ Tình hình phát triển kinh tế của ngành trong huyện.

+ Cơ sở hạ tầng.

+ Số liệu thống kê: dân số, bình quân diện tích tự nhiên, diện tích canh tác, tình hình sử dụng đất, năng suất, sản lượng của các loại cây trồng, bình quân thu nhập của nông dân...

- Các tài liệu sau khi thu thập sẽ tiến hành

+ Tổng hợp, xử lý và chọn lọc để sử dụng các tài liệu thu thập một cách hiệu quả nhất.

+ Đối chiếu các số liệu cũ so với hiện trạng để xác định tính phù hợp và tính hiện thực của số liệu (tập trung vào số liệu thiết yếu đối với mục tiêu đánh giá đặt ra).

+ Xử lý, tính toán và tổng hợp các số liệu cần thiết.

+ Dựa vào các tuyến điều tra chỉnh lý các bản đồ đất, hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp kết hợp với việc xem xét số liệu thống kê dự kiến số lượng phiếu điều tra hiệu quả sử dụng đất cần đánh giá.

* B3 – Xây dựng bản đồ đơn vị đất đai: Mô tả các LMU dựa trên kết quả điều tra tài nguyên đất. Mỗi một LMU có số lượng các đặc tính khác với LMU khác.

* B4 – Chuyển đổi các đặc tính của mỗi LMU thành các tính chất đất đai có tác động trực tiếp đến sự hình thành hệ thống sử dụng đất LUS. Đó chính là sự kết hợp  của LUT được lựa chọn với LMU.

* B5 – Xác định và mô tả các loại hình sử dụng đất LUT với các thuộc tính chính mà có liên quan đến:

+ Các chính sách và các mục tiêu phát triển.

+ Những hạn chế đặc biệt trong sử dụng đất.

+ Những nhu cầu và ưu tiên của các chủ sử dụng đất.

+ Các điều kiện tổng quát về KTXH và sinh thái nông nghiệp trong khu vực đánh nghiên cứu.

* B6 – Quyết định các yêu cầu sử dụng đất cho mỗi loại hình sử dụng đất LUT đã được lựa chọn. Chủ yếu là các yêu cầu về tự nhiên và sinh học.

* B7 – Đối chiếu xếp hạng các LUT trên cơ sở so sánh các yêu cầu sử dụng đất của các LUT với tính chất đất đai của LMU nhằm xác định mức độ thích hợp của các tính chất đất đai của LMU cho mỗi LUT. Từ đó tiến hành phân hạng thích hợp đất đai cho các LUT đã đối chiếu.

* B8 – Đề xuất các hệ thống sử dụng đất LUS tối ưu và các giải pháp cải tạo các LUT thích hợp phục vụ quy hoạch sử dụng đất và tăng cường công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên đất của khu vực nghiên cứu.

Như vậy, đánh giá đất dựa trên cơ sở so sánh các dữ liệu tài nguyên đất với các yêu cầu sử dụng đất của LUT. Nó cung cấp thông tin về sự thích hợp đất đai cho việc sử dụng đất, điều đó cũng có nghĩa là nó cung cấp các thông tin về sự thích hợp trong sử dụng đất phục vụ cho công tác quy hoạch sử dụng đất.