Dạy con làm giàu

Lời nói đầu

Lời nói đầuMột trong những nguyên nhân khiến người giàu ngày càng giàu, người  nghèo ngày càng nghèo, còn giới trunglưu  thì thườngmắcnợ chính là vì chủ đề  tiềnbạc thường đượcdạy ởnhàchứ không phải ở trường. Hầuhết chúng tahọc cáchxử l ý  tiềnbạct ừ chamẹ mình,  và thường thì người nghèo khôngdạy convề  tiềnbạc mà chỉ nói đơn  giản l à:  “Hãy đến trường và học chochăm  chỉ.” Vàrồi đứa  trẻ có thểsẽt ốt nghiệpvớimộtsố điểm xuấtsắc nhưngvớimột đầu óc nghèo nànvề cách quản lý tiềnbạc, vì  trườnghọc khôngdạyvề chuyện tiền  nong mà chỉtập trung vào việc giáodục sáchvở và nhữngkỹnăng nghề nghiệp mà không nói gìvềkỹnăng tài chính. Đó chính  là lý dotại sao những nhân viên ngân hàng,  bácsĩ,kế t oán thông mi nh dù đạt được nhiều điểmsố xuấtsắc ở  trường nhưnglạigặp nhiềurắcrối tài chính suốt  đời.  Và những mónnợ quốc gia chóngmặt thườngbắt nguồntừ nhữngvị lãnh đạo cóhọcvấn cao,  nhưng  chỉđược huấn luyệnrất ít hoặc không  có chútkỹnăng nàovềvấn đề tài chính. M ột quốc gia có th ểtồntại như thế nàonếu  việcdạy trẻ con quản l ý  tiềnbạcvẫn l à  trách  nhiệmcủa  phụ huynh,  mà hầuhếthọ không  có nhiều kiến thứcvềvấn đề này? Chúng ta phải làm gì để t hay đổisố phận tiềnbạclận đậncủa mình? Nhà giàu đã làm gi àu như thế  nàotừ hai bàn  tay trắng?... Cólẻbạnsẽtìm thấy cho mình nhữnglời  giải đápvề cácvấn đề đó trong  cuốn sách này. Tuy nhiên, do khác biệtvềvăn hoá,tập quán và chính thể, có thểmộtsố phần nào đócủa cuốn sáchsẽ khiếnbạn thấylạlẫm, thậm chí chưa đồng tình… dùrằng đây  làmột cuốn sách đã được  đón nhậnnồng nhiệt ởrất nhiềunước trên thế giới. Chúng tôi giới thiệu cuốn sách nàyvới mong muốn giúpbạn có  thêm  nguồn tham khảovềmột trong nhữnglĩ nhvựccầndạy con trẻ biết  trước khi vào đời, của cácbậc phụ  huynh ở cácnước khác…Rất mong nhận được những ý kiến đóng gópcủa các

bạn. Xin trân trọngcảm ơn.

Chơng 1:  Cha Giàu, Cha Nghèo

Tôi  có hai người cha,một người  giàu vàmột người nghèo  -một người cha ruột vàmột người  cha nuôi (chacủa Mi ke -bạn tôi). Cha ruột tôi đã cóbằng thạcsĩ,  còn người cha nuôi  thì chưahọchếtlớp  tám, nhưngcả hai người đều thành công  trongsự nghiệp và có ảnhhưởng đến người khác.Cả hai đều khuyên bảo tôirất nhiều điều,  nhưng nhữnglời khuyên đó không giống nhau. Cả hai đều  tintưởng mãnh  liệt vào sựhọc nhưnglại khuyên tôi học những khóahọc khác nhau.Nếu tôi chỉ cómột người cha, tôisẽ hoặc chấp nhận hoặc phản đối ý kiếncủa ông. Có hai người  chadạybảo, t ôi  thấy được những quan điểm trái ngược nhau giữamột người  gi àu vàmột người nghèo. Và thay vì chỉ đơn giản chấp nhận hay phản đối người này hay người kia, tôi đãcố suy nghĩ nhiềuhơn,  so sánh vàl ựa chọn cho chính mình.Cả hai người chacủa tôi khi bắt đầutạodựngsự nghiệp đều phải đấu tranhvới  chuyện  tiền nong,  nhưng cả hai có những quan đi ểm khác nhauvềvấn đề  tiềnbạc.

Vídụ, cha ruột tôi thường nói : "Ham mê ti ềnbạc l à nguồngốccủamọi điềuxấu. " Còn cha nuôicủa tôi lạibảorằng: "Thiếu thốn tiềnbạc  là nguồngốccủamọi điềuxấu." Nhữngsự khác nhau trong quan điểmcủahọ, nhất là khi đềcập đến  tiềnbạc,  khiến tôi  trở nên tò mò và bắt đầu suy nghĩ… Vì có hai người cha đầy ảnhhưởng,  tôi đãhọctừcả hai  người. Tôi  suy nghĩvề lời khuyêncủamỗi  người, và nhờvậy, tôi có đượcmột  hiểu biết sâusắcvề quyềnlực và tác độngcủa  suy nghĩ l ên cuộcsống con người như thế nào.Vídụ, cha ruột tôi thường nói : “Tôi không muanổivật đó.” Còn cha nuôi thìcấm tôi  nói nhưvậy ông muốn tôi nói:  "Làm thế nào để mua đượcvật đó?"Một bên l à câu khẳng định, còn bên ki a l à câuhỏi.Một bên khiếnbạnrũbỏ trách nhiệm, còn bên kia buộcbạn phải  suy nghĩ…

Hai  người chacủa tôi có những quan điểmcựckỳ khác biệt. Chẳnghạn,một người bảo: "Phảihọc cho giỏi thìmới được  làm việc ở những công tytốt.”

Người kiabảo: "Học cho  giỏi  thìmới mua được những công tytốt. "Một người ti nrằng: “Ngôi  nhà làsốđầutư nhiều nhất và l à tài sảnlớn nhấtcủa chúng ta. ” Người  kialại nghĩ khác:  "Ngôi  nhàcũng  làmột khoản tiền phải  trả, vànếu ngôi nhà  là khoản đầutưlớn nhấtcủa con thì congặprắcrốirồi đây."

Cả hai người cha đều  trả tiền hóa đơn đúng thờihạn,  nhưngmột người  luôn trả đầu ti ên còn người kia luôn trả sau cùng.

Một ngườivậtl ộn để  tiết kiệmtừng đồngmột.  Người kia chỉ  làmmột việc đơn giản l à đầutư.

Một ngườidạy tôi cách  viếtmột lá đơn xin việc thế nào cho ấntượng để có thể tìm được  việc làmtốt.

Người kiadạy tôi  cách viếtmộtdự án ki nh doanh  tài  chính như thế nào để có thểtạo ra công  việc.

Được huấn luyệnbởi hai người cha,  tôi có thể quan sát  tác độngcủa những suy nghĩ khác nhau  lên cuộc sống con người . Tôi thấy người  ta thậtsự  định hình cuộcsốngcủahọ qua suy nghĩcủa chínhhọ.

Vídụ, người cha nghèocủa tôi l uôn phàn nàn:  "Tôisẽ không bao giờ giàu  lênnổi.” Vàlời tiên đoán đó đã trở  thànhsự thật. Ngượcl ại , người cha giàucủa tôi l uôn nói những câu đại  loại  như: “Tôi làmột  người giàu, mà người gi àu thì không làm những  việc đó." Ngaycả khi ônggặp thấtbại thảmhại saumột cuộc đầutưl ớn không  thành,  ôngvẫn nghĩ mình l àmột người  giàu. ông nói:  "Có khác biệt giữa nghèo nàn và phásản. Phásản chỉ làtạm thời nhưng nghèo thì vinh tiễn. "

Những quyềnlựccủa suy nghĩ không bao  giờ có thể đo hay đánh giá được,  nhưng đó làmột điều  hiển nhi ên mà tôi nhận thức được ngaytừ khi còn nhỏ. Tôi thấyrằng người cha nghèo không phải  nghèo vìsốti ền ông kiếm được,  mà vì những suy nghĩ  và hành độngcủa ông.

Dùcả hai  người chacủa tôi đềurất t ôn trọng việc giáodục vàhọchỏi nhưnghọl ại bất đồngvề việchọc

cái gì là quan trọng.Một người muốn tôihọc hành chăm chỉ,  có thứhạng chuyên môn caodể có công

việctốt, kiếm được nhiều  tiền. Người ki a khuyến khích tôi học để  trở nên giàu có, để hiểu tiềnbạc l àm việc như thế nào vàhọc cáchbắt tiềnbạc phải  làm việc cho mình. Ông thường nhắc đi nhắclại: "Tôi không l àm việc vì tiền. Tiềnbạc phải l àm  việc vì tôi. "

Năm  lên 9 tuổi, tôi quyết định nghe  theo vàhọchỏitừ người  cha giàuvềvấn đề tiềnbạc. Vì l úc đó,  tôi chỉmới 9 tuổi  nên những bàihọc cha nuôi  tôidạyrất đơn giản. Thực ratấtcả chỉ  có 6 bài họcl ặp đil ặp lại và quyển sách này nóivề 6 bài học đó,cũng theo thứtự đơn giản như khi cha nuôi tôidạy tôi. Những bàihọc này là nhữngl ời hướngdẫn gi úpbạn và con cáibạn  trở nên giàu cóhơn,bấtkể điều gìsẽxảy ra trênmột thế giới không chắc chắn và đang thay đổi nhanh chóng như hiện nay.

Chơng 2:  Bài 1 Ngời giàu không  làm việc vì tiền

BÀIHỌCBẮT ĐẦU

“Tasẽ trả cho các con 10  xumột giờ."

Ngaycả vào nhữngnăm 1950, 10 xumột giờcũng là quá thấp.

Buổi  sáng hôm ấy, chacủa Mikehẹngặp t ôi  và nó lúc 8  giờ.  Vì l à chủcủamột kho hàng,một công ty

xâydựng,mộtsốcửa  hiệu và ba quán ăn, nên  ôngrấtbậnrộn…

Khi  chúng t ôi đến, cha Mi ke đang nói chuyện đi ện thoại và chúng  tôi  phải ngồi  chờ ông ởbăng ghế ngoài

hiên sau, cùngvới hai  người phụnữ vàmột người đàn ông trung niên l àm nhiệmvụ quản lý nhà hàng và

coi kho cho chacủa Mike.

Hai đứa tôi đã ngồi chờrất l âu,rồi khi tôicảm thấy mình đãbắt đầumấthết kiên nhẫn,  thình  lình cha

Mike xuất hiện.  Mike và tôi  giật mìnhbật  đứng  lên.

“Sẵn  sànghọc chưa, các con?” Cha Mikehỏi, kéomột cái ghế đến ngồivới chúng t ôi .

Tôi  và Mike cùnggật đầu. “Tốt.  Chasẽdạy các con,  nhưng không  phải theo  kiểu tronglớphọc. Nếu các

con làm việc cho cha,  chasẽdạy các con cách làm giàu.Nếu không, chasẽ khôngdạy… Thế đấy đồng  ý

hay không l à tùy các con."

“Ơ… con có thểhỏi vài  câu được không?" Tôi hỏi .

Không.  Chị u hay không chị u, thế thôi.  Cha có quá nhiều việc phải  làm và không thể l ãng phí th ời  gian

được.Nếu con không thể quyết địnhdứt khoát, consẽ khônghọc cách  kiếm tiền được đâu.Cơhội đếnrồi

đi.  Biết được khi nàocần quyết định làmộtkỹnăng quan trọng. Con cócơhội mà con đangcần.Lớphọc

sẽbắt đầu hoặckết  thúc trongmười  gi âynữa." Chacủa Mike nói cùngvớimộtnụcười .

“Con chịu” tôi và Mike cùng đáp.  “Tốt,” cha Mi ke nói . "Các consẽ l àm việcvới bà Martin. Cha trả các

con 10 xumột giờ và các con phải  làm việc ba ti ếng đồnghồmỗi thứBảy.”

“Nhưng hôm nay con cómột trận bóng chày” tôi nói .

Cha Mi ke trầm  giọng nghiêm khắc “Làm hay không làm nào?”

“Con làm ạ.” Tôi  trảl ời , quyết định  làm việc vàhọchỏi thay vì đi chơi  bóng.

30 XU SAU ĐÓ

Bà  đốc công Martinbắt chúng tôi  làm việc không ngơi  tay. Trong ba ti ếng đồnghồ chúng t ôi  phải khiêng

những thùng hàng hóa trênkệ xuống, phủi sạchbụibằngmột cây chổi  lônggả,  sau đósắpxếp chúnglại

một cáchgọn gàng. Đó quả  làmột công việc chán ngấy vì những cánhcửacủacửa hàng  luônmởrộng ra

đường và bãi đậu  xe. Mỗi lần cómột chiếc xe đi  ngang hay chạy vào bãi,bụi  mù  trời  tràn ngậpcửa

hàng…

Suốt  ba tu ần, Mike và tôi đến  làm  việc ở chỗ bà Martin trong ba  giờmỗi thứBảy. Vào buổi  trưa, khi công

việckết thúc,  bà trả chomỗi đứa 30 xu. Vào nhữngnăm 1950,vớimột đứa bé  9 tuổi  thì 30 xucũng chẳng

nhiều nhặn gì. Một quyển truyện tranhcũng đã đến 10 xurồi , vìvậy  sau khi được trả ti ền tôi chỉ mua

truyệnrồi đivề nhà.

Vào ngày thứTưcủa tuần th ứtư, tôi quyết địnhsẽ nghỉ việc. Tôi muốn được chacủa Mikedạy cách l àm

giàu, chứ đâu có muốn trở thành tên nôl ệcủa 10 xumột giờ. Trênhết,kểtừ ngày thứBảy đầu  tiên đến

nay, tôi vẫn chưagặplại ông ấy.

Vào giờ ăn  trưa ởcăn-ti n  trường,  tôi  nói với  Mike: "Tớbỏ việc thôi!" Mi kemỉmcười. Tôi  giậndữhỏi:

"Cậucười cái  gì  chứ?"

"Chatớ nói rằngcậusẽ xi n nghỉ. Cha nói trước khi nghỉ  việccậu hãy đếngặp ông ấy."

Tôi  phẫnnộ:

“Cái  gì? Thế ra chacậu đang chờ  xemtớ chán việc à?"

"Cũnggần nhưvậy.  Kiểudạycủa chatớ khácvới chacậu.  Chacậu nói  lý thuyết  nhiều còn chatớ thìrất ít

lời. Cậucứ chờ đến thứBảy này đi đã. Tớsẽ nói với  cha làcậu muốn nghỉ  việc.”

“Cậu muốn nói  làmọi thứ đã  đượcdự li ệu à?” “Không, khônghẳn thế… ThứBảy này chasẽ giải  thích

chocậu.”

NGÀY THỨBẢYXẾP HÀNG

Tôi đãsẵn sàng đốimặtvới chacủa Mike và tôi đã chuẩnbị  trước.  Thậm chí cha ruột tôicũngnổi giận,

ông chorằng chacủa Mike đã vi phạm luật l ao động trẻ em vàmọi  chuyện phải được làm cho rõ ràng.

Ôngbảo t ôi  phải đòihỏi những gìxứng đáng dành cho mình. ít nhất  là 25 xumột giờ. Ông còn nóirằng

nếu tôi không được nângl ương  thìtốthơn là nên nghỉ  việc.

Và vào  8  giờ  sáng ngày thứBảy đó, tôil ại đứng  trước cánhcửavăn phòngcủa cha Mike.

"Hãy ngồi chờ đến phiên mình nhé!" Cha Mike nói thế khi  tôibước vào.

Tôi  e dè ngồi xuốngkế bên hai người phụnữ đang ngồi  trênbăng ghế bên ngoàivăn phòng nhưbốn tuần

trước. 45 phút trôi qua và đầu tôigần như muốnbốchỏa. Hai người phụnữ đã vàogặp chacủa Mike và

đi ra 30 phút  trước đó. Một người đàn ônglớn tuổi ở đấy khoảng 20  phút vàcũng đã đi rồi.

Ngôi nhàvắngl ặng. Chacủa Mikevẫnmải mê l àm việc  trong phòng. Cuối  cùng,  saucả tiếng đồnghồ

chờ đợi , đúng 9 giờ, chacủa Mi kemớigọi  tôi vàogặp ông.

“Bác  biết con muốn đượctănglương hoặcsẽ nghỉ  việc.” Người cha giàuvừa nóivừa xoay ghế.

"Bác đã không l àm đúng thỏa thuận..." Tôi nói màgần nhưbật khóc.  Thật kinh khủng khimột đứa trẻ 9

tuổi phải đốimặtvới ngườilớn.

“Bác nói  là bácsẽdạy connếu con l àm  việc cho bác. Con đã làm việc chăm chỉ,bỏcả những trận bóng

chày để đến làm việc cho bác.  Thế mà bác không giữl ời .

Bác chẳngdạy con điều gìcả.  Bác chỉ  muốn có tiền và không thèm quan tâm đến những người  lao động.

Bácbắt con phải chờ đợi quá  lâu và không t ôn trọng con chút nàocả. Con chỉ l àmột đứa trẻ, và concần

phải được đối xửtốthơn chứ! ” Tôi ấm ức  tuôn ramột  tràng.

Người cha giàu nhìn chằm chằm vào tôi , rồi  thong thả nói.  "Khôngtệ. Trong vòng chưa đầymột tháng,

con nói  chuyện  giống nhưhầuhết những người l àm  việc cho bácvậy”

“Saocơ ạ?” Tôi  ngơ ngáchỏilại.Rồi chẳng hiểu ông đang nói  gì, tôi  tiếptụcbất bình:  "Con nghĩ  bácsẽ

giữ đúng gi ao kèo vàsẽdạy con. Nhưng thật ra bác chỉ muốn hànhhạcơn thôi. .."

“Bácvẫn đangdạy con đấy chứ.” Người cha giàu bình thản nói.

“Dạy con ư? Thậm chí bác còn không buồn nói chuyệnvới conkểtừ khi  con đồng ý  làm  việc chỉ vìmấy

xulẻ này. 10  xumột giờ, thế đấy,lẽ ra con đã  phải  báovới  chính quyềnvề bácrồi. Bác biết mà, chúng  ta

có luật  lao động trẻ em. Báccũng  biết là cha con làm việc cho chính quyền…” Tôi  la lên  giậndữ.

“Úi  chà, bây giờ thì con nói  chuyện nghe y như những người đãtừng làm việc cho bácvậy.  Những người

đó hoặc bác cho nghỉ  việc hoặchọtự xin nghỉrồi.”

“Bác đã nói dối  con. Con đã làm việc cho bác,  nhưng bác đã không giữlời.  Bác đã khôngdạy con điều  gì

cả.” Tôi nói dồndập,cảm thầy mình thật can đảm.

“Sao con nghĩ là bác khôngdạy con gìcả?"

Người cha giàuhỏilại.

Tôi bĩu môi : "Bác đâu nói  chuyệnvới con. Con đã làm việc được ba tu ần, vậy mà bác chẳngdạy con gì

cả."

“Dạy nghĩa là phải nói chuyện hoặc làmmột bài  diễn thuyết à?”“Ừm, vâng ạ.” Tôi  dèdặt trảlời.

“Đó l à cáchdạy ở trường,  còn ở đời sẽrất khác,” người cha giàumỉmcười  nói. "Đờisẽ chẳnghề nói gì

với  con mà chỉ xô đấy con thôi. Khi cuộc đời xô đẩy con, nó muốn nói rằng: “Dậy đi  thôi , cómột cáimới

đểhọc đây! ” Khibị  đời  xô đẩy,mộtsố ngườibỏ cuộc,mộtsố người khác thì chiến đấu. Mộtsố íthọc

được những bài học và tiếptục đi…

Nếu con l à loại người  không có chút can đảm nào,  consẽbỏ cuộcmỗilần cuộc đời  xô đẩy con.  Khi đó

consẽsốngmột cuộcsống sao cho an toàn,cố tránh những việc có thể không bao giờxảy ra.  Sau đó con

sẽ chết nhưmột ông giàtẻ nhạt.  Nhưngsự thật l à con đã để cho cuộc đời đẩy con đến bênbờ khuất phục.

Tận đáy l òng con lànỗi ki nh hoàng khi phảimạo hiểm. Con muốn chiến thắng,  nhưngnỗi l osợ thấtbại

cònlớnhơncả  niềm vui chiến thắng. Con đã chọnsự an  toàn mà.”

Tôi  nhìn chacủa Mikemột lúc l âu,rồibậthỏi.  “Thế ra bác đã  xô đẩy con ư?”

Người cha giàumỉmcười. "Bác muốn cho connếm thử chút mùi vị cuộc đời . Các con l à những người đầu

ti ên đề nghị  bácdạy cách làm gi àu. Bác cóhơn 150 nhân công, nhưng chẳng ai hỏi bácvề điều đócả.Họ

hỏi  bácvề công việc tiềnl ương mà khônghề yêucầu bácdạyvề tiềnbạc. Do đó,hầuhếtmọi  người dùng

nhữngnăm thángtốt nhất trong đời để làm việc vì  tiền mà thậtsự không  hiểuhọ đang l àm việc vì cái gì."

Tôi  ngồi imlặngl ắng nghe. Khi Mike nóivới bác  là con muốnhọc cách làm gi àu, bác quyết địnhsẽ thiết

kếmột khóahọc thậtgầnvới cuộcsống thực. Vì thế mà bác để cho đời  xô đẩy conmột chút, khi đó con

sẽ thấm những điều bác nói.  Chính vìvậy,  bác chỉ  trả con 10 xumột  giờ."

“Vậy bàihọc mà conhọc được khi l àm việc để có 10 xumột giờ là gì? Là bác đã quá keo kiệt và bóclột

nhân công à?” Tôivặnl ại .

Người cha giàubậtcười thật to.

“Đừng đổlỗi cho bác và đừng nghĩ bác  là nguồngốccủamọivấn đề. Nếu con nhận rarằngvấn đề  là ở

chínhbản thân con,  conmới  có thể thay đổi chính mình,học được cái gì đó và  trở nên khôn ngoanhơn.

Hầuhếtmọi người đều muốn người  khác thay đổi chứ không muốn mình thay đổi. Khi không được như

ý, họ nghỉ việc và đi tìmmột việc  làm khác, lương caohơn, vìhọ nghĩrằng những đi ều đósẽ giải quyết

đượcvấn đề. Nhưng,họ đãlầm. Tronghầuhếtmọi trườnghợp thì không đâu."

“Thế cái gìsẽ giải quyếtvấn đề?” Tôi hỏi. “Tiếptục làm việcvới 10 xumột  giờ vàcố vui à?”

“Đó l à điều mà những người cònl ại sẽ l àm, chấp nhận ti ềnlương thấp dù biếtrằnghọ và gi a đìnhhọsẽ

gặp khó khănvề tài  chính. Họ trông chờ được nângl ương,  hoặc  làm  thêmmột công việc thứ hai, hi vọng

rằng có nhiều tiềnsẽ giải quyết đượcvấn đề…”

Tôi gằmmặt nhìn xuống sàn,bắt đầu hiểu ra bài học mà người  cha giàu đang nói đến.

BÀIHỌCSỐ 1.

Ngời nghèo  làm việc vì tiềnbạc.  Ngời giàu  buộc tiềnbạc  làm  việc vì mình.

Người cha giàu tiếptục  giảng bàihọc đầu  tiên cho tôi.  “Bácrấtmừng khi connổi  giận  vì phải làm việc 10

xumột  giờ.Nếu con khôngtức  giận và chấp nhận nómột cách vuivẻ bácsẽ không thểdạy con được.

Con thấy đó,  việchọc thậtsự phảimất côngsức,  phải cósự đam mê và khát khao cháybỏng.Sự giậndữ

làmột phầnlớn trong công thức đó,  vì niềm đam mê làkếthợpcủa t ình yêu vàcơn giận. Khi  nói đến tiền

bạc, hầuhếtmọi người đều muốn được an toàn vàbảo đảm. Vìvậy, không phải niềm đam mê mà chính

sự e ngạisẽhướngdẫnhọ. Nhiều  tiền chưahẳn đã giải  quyết đượcvấn đề. Hãy nhìn cha con mà xem.

Ông ấy làm ra nhiều tiền, nhưngvẫn không thể trảhết các hóa đơn. Hầuhếtmọi người được cho  tiền chỉ

đểmắcnợ nhiềuhơn mà thôi.  Nguyên do vì ở  trường,họ chẳng đượchọc gìvề tiềnbạccả, vìvậyhọ  t in

rằng phải  làm việc để  kiếm  tiền.”

“Còn bác không nghĩvậy à?”  “Không, khônghẳn thế. Nếu con muốnhọc để  làm việc vì tiền,  hãyhọc ở

trường.  Cònnếu muốnhọc cách buộc  tiềnbạc phải l àm việc cho mình,  bác có thểdạy con, nhưng chỉ khi

con thậtsự muốnhọc mà  thôi.”

“Thế không phảimọi người đều muốnhọc hay sao?"

“Không. Vìhọc làm việc để có tiền  thìdễhơnrất nhiều, nhất là khisự e ngại  làcảm giác đầu ti ên khi

nhắc đến  tiềnbạc.”

“Con không hiểu.” Tôi nhănmặt nói.

Chínhsự lo ngại l à nguyên nhân khiến người ta phải  làm việc,họ l o không có đủ ti ền, l o phải bắt đầulại

từ đầu. Đó l à cái giácủa việchọcmột nghề nghiệp nào đó,  sau đó l à phải  làm việc  vì tiền. Hầuhếtmọi

người trở thành nôl ệ cho  tiềnbạc. .. và sau đóhọnổi  giậnvới ông chủ. "

“Học cách buộc ti ềnbạc l àm việc cho mình  làmột khóahọc hoàn toàn khác hay  sao ạ?" Tôihỏi. "Nhất

địnhrồi ," người cha giàu nói.

"Nhất định  làvậy."

Chúng  tôi ngồi im đặngmột lúc lâu.  Giờ này cólẽ cácbạn tôi đangbắt đầu tr ận bóng chày,  còn tôi  thì

đanghọc những điều màbạn bè tôisẽ khônghọc được ở trường.

“Lúc 9 tuổi , con đã đượcnếm thửcảm giác thế nào l à làm  việc vì tiền. Chỉcần nhânmột  thángvừa qua

cho 50năm, consẽ  hiểuhầuhết người ta phải  làm gì suốt đời." Người cha gi àu nhẹ nhàng nói.

“Con không hiểu…”

“Concảm thấy thế nào khi phải ngồi chờ bác để  được thuê làm việc và đểhỏi xintăngl ương?”

“Thật kinh khủng ạ?"

“Nếu con chọn làm  việc vì tiền, cuộcsốngcủa consẽ như thế đấy.” Người cha gi àu nói  tiếp. "Và concảm

thấy thế nào khi  bà Martin trả cho con 30 xu sau ba giờ l àm việc?"

“Concảm thấy không đủ. Cóvẻ như nó không là gìcả. Conrất thấtvọng.”

“Đó l àcảm gi ác màhầuhết các nhân viêncảm thấy khihọ nhận  tiềnlương, nhất  là sau khi phải  trả  thuế

và những chi phí khấu trừ. Ít ra thì concũng được nhận 100%rồi.”

“Bác muốn nói làhầuhếtmọi  người không được nhận toànbộ ti ềnlương sao?” Tôi kinh ngạchỏi.

"Rất tiếc là không. Chính quyềnsẽl ấy phần  trướchếtbằng các loại thuế.  Con phải  trả thuế khi con làm ra

ti ền. Con phải trả  thuế khi  con ti êu xài  ti ền. Con phải trả thuế khi  con tiết kiệm  tiền. Con phải  trả  thuế

ngaycả khi con chết.”

“Saolại như thế được ạ?” Tôi  lúng búnghỏi . Tôi chẳng thích những đi ều tôivừa nghe chút nào. Tôi biết

cha tôi thường xuyên  phàn nàn vì phải  trả  thuế quá nhiều, nhưng thậtsự ông không làm gìcả.  Có phải

cuộc đờicũng đang  xô đẩy ông hay không?

Người cha giàu chầm chậm đu đưa chiếc ghế vàlặnglẽ nhìn tôi.  "Bác đã nóirồi córất nhiều điều đểhọc.

Học cách khiến tiềnbạc phải l àm  việc cho mình là phảihọc suốt đời.Hầuhếtmọi ngườihọc đạihọc

trongbốnnăm,  sau đó khônghọcnữa.Họ đi  làm. lãnhlương, cân đối thu chi , và thế  thôi.  Trênhết,họ

vẫntựhỏitại  saohọgặp nhữngrắcrốivề  tiềnbạc.  Vàhọ nghĩrằng có nhiều  tiềnsẽ giải quyết đượcmọi

chuyện. Mộtsốrất ít nhận rarằng chính vìhọ không có kiến thứcvềvấn đề tài  chính nênmớinảy sinh

cácvấn đề khác. Hôm nay bác chỉ  muốn xem liệu con có đủ  say mê đểhọcvề tiềnbạc hay không thôi.

Hầuhếtmọi người đều không có.Họ đến  trường,họcmột nghề gì đó, vuivẻ làm việc và  kiếm được

nhiều tiền.Một ngày kiahọ thứcdậyvới nhữngrắcrối tài chính khổnglồ và không thể ngưng l àm việc

đượcnữa. Đó là cái  gi ácủa  việc chỉ  biết làm việc vì   tiền  thay vìhọc cách buộc  tiềnbạc làm việc cho

mình.Vậy con có còn đủ  say  mê đểhọc hay không?"

Tôi gật đầu.

“Tốtlắm”, người cha gi àu nói . "Bây giờ quaylại làm việc đi .Lần này, bácsẽ không trả con đồng nàocả."

"Sao ạ?"

Tôi  kinh ngạchỏi .

“Con ngherồi đấy. Không trả gìcả. Convẫnsẽ phải  làm việc ba giờmỗi thứBảy, nhưnglần này consẽ

không được trả 10 xumột giờnữa. Con nói con muốnhọc không phải để làm việc vì  tiền,  do đó bácsẽ

không trả con đồng nàohết.”

Tôi  không thể tin vào những gì mình đang nghenữa.

“Bác đã nói  chuyện nàyvới Mike.  Nó đang  làm  việc, l aubụi  và chất các  thùng hàng mà không được nhận

đồng nàocả. Cól ẽ con nên nhanh lên và quaylại l àm việc  thôi .”

Tôi  la lên: “Như thế là không côngbằng. Bác phải  trả con cái gì chứ! ”

“Con đã nói l à con muốnhọc mà. Nếu con khônghọc bây  giờ thì sau này consẽ giống như các nhân viên

của bác, l àm việc vì ti ền và hyvọng khôngbị sa thải . Hoặc giống như cha con,  kiếm thật nhiều  tiền chỉ để

nợnần đếntậncổ, l uôn hyvọng nhiều tiềnhơnsẽ  giải quyết đượcvấn đề. Nếu đó l à những đi ều con

muốn, bácsẽ  tiếptục  trả con 10 xumột  giờ như lúc đầu. Hoặc con có thể làm những điều màhầuhếtmọi

ngườisẽ l àm: phàn nàn  là ti ềnlương quá thấp,  nghỉ việc và đi  tìmmột công việc khác.”

Người cha giàuvỗ đầu t ôi  và nói tiếp: "Hãy dùng cái  này. Nếu con biết dùng cái đầucủa mìnhmột cách

tốt nhất sau này consẽ phải cảm ơn bác vì đã cho conmộtcơhội, và consẽl ớn l ên thànhmột người giàu

có."

Tôi đứng đó, không ti nnổi vàosự thỏa thuận nonnớtcủa mình. Ban đầu tôi đến đây để đòi tăngl ương,

còn bây giờ tôi phải  ti ếptục làm việc mà không được trảdộng nàocả.

Trong ba tu ầnkế  tiếp,  Mike và tôi  làm việc ba giờmỗi  thứBảy mà không được trả công. Công  việc

không l àm tôi bực mình vàmọi chuyệncũngdần trở nêndễ dànghơn. Điềuvướngbận cònlại là phảibỏ

những trận bóng chày và không thể mua được vài cuốn truyện  tranhnữa.

Vào buổi  trưacủa tu ần  làm  việc thứ ba, người  cha gi àu ghél ại  chỗ chúng tôi . Sau khi  xem xét những  việc

đang  diễn ra trongcửa hàng, ôngbước đếntủ kemlạnh, lấy ra hai cây,  trả tiền và ra hiệu cho Mike và tôi

cùng ra ngoài đidạo. Cha Mike đưa kem cho hai đứa tôi  vàhỏi: "Mọi việc thế nàorồi, hai chàng  trai?"

“Tốt  thôi ạ.” Mike nói.

Tôi gật đầu đồng  ý.

Người cha giàulạihỏi.“Đãhọc được gì chưa?”

Mike và tôi  nhìn nhau, nhún vai  và đồng loạtl ắc đầu.

TRÁNH NHỮNGCẠMBẪYLỚN NHẤTCỦA CUỘC ĐỜI

“Các con thấy không,  bà Martin vàhầuhết những người ở đây đều phải l àm việccậtlực để kiếmmột  ít

ti ền, bám vào viễn ảnhcủamột công việcbảo đảm, mong chờmộtkỳ nghỉ kéo dài ba tuầnmỗinăm và

mộtsốlươnghưubủnxỉn saumấy chụcnăm l àm việc.Nếu điều đó l àm các con thấyhứng  thú,  chasẽ

nânglương các con lên 25 xumột giờ. ..”

“Nhưng đó  là những người  làm  việc chăm chỉ. Bác đang chế giễuhọ à?” Tôi hỏi.

Mộtnụcười thoáng qua trêngươngmặt người  cha giàu.

“Có thể nhữngl ời  nói của bác nghe cóvẻ  tàn nhẫn, nhưng bác  đangcốgắng để các con có thể thấy được

một cái gì đó.Hầuhếtmọi người không thấy được những cáibẫy màhọ đangmắc vào chỉ vìtầm nhìn

củahọ quáhẹp. ”

Mike và tôi  ngồi ngẩn ra đó, không  hiểu rõhết những gìvừa nghe. Người cha giàu nói chuyện nghe thật

tàn nhẫn.  Tuy nhi ên chúng tôi  có thểcảm thấy ông đangrất muốn chúng tôi hiểu đượcmột đi ều gì đó.

Người cha giàumỉmcười. "25 xumột giờ nghe cóvẻ tuyệt đấy chứ? Nó có làm cho tim các con đập

nhanhhơn không?"

Tôi lắc đầu.

“Thôi được 1 đô l amột  giờ.”

Người cha giàu nói cùngvớimộtnụcười kín đáo. Tim tôi đậpmạnh. Trí óc t ôi  muốn hét lên: “Nhận đi!

Nhận đi!” Tôi không thể tin vào những gì mình đang nghenữa. Nhưng tôivẫn không nói gìcả.

"À thế thì 2 đô  lamột giờ."

Bộ óc và  trái  tim 9 tuổicủa tôigần như muốnnổ tung. Tôi  không thểtưởngtượng l à mình có thể  kiếm

được ngần ấy ti ền. Tôi muốn nói “vâng ạ.” Tôi như thấy rõ trướcmắtmột cái xe đạpmới, mộtbộgăng

bóng chàymới vàsự ngưỡngmộcủabạn bè khi tôi xoè tiền ra. Nhưng không biếttại  sao, tôivẫn iml ặng.

Cây kem đang chảy xuống t ay tôi.  Bây giờ chỉ cònlại cái que và ởdưới đất l àmột đống vani  và sôcôla

màlũ kiếnrất khoái . Người  cha gi àu nhìn hai đứa  trẻ đang chăm chăm ngó ông, mắtmở to và đầu óc

trốngrỗng. Ông biết rằng cómột phần trong chúng t ôi  muốn đồng ý thỏa thuận này. Ông  biết trong tâm

hồncủamỗi người đều cómột phầnyếu đuối và tham lam mà người khác có thể mua được.  Và ôngcũng

biếtrằng  trong tâmhồncủamỗi  người đều cómột phầnmạnhmẽ và quyết  tâm không bao giờ mua được

cả.Vấn đề chỉ đơn giản là phần nàomạnhhơn mà  thôi .

"Thôi đượcrồi,  5 đô l amột  giờ. "

Bỗngdưng,  lòng  tôi  chợtlắnglại. Điều gì đó đã  thay đổi .Lờimời chào trở nên quálớn và đâm ralốbịch.

Vàonăm 1956, không có nhiều người lớn có thể kiếm đượchơn  5 đô lamỗi giờ.Sự cámdỗ biếnmất và

sự bìnhtĩ nh trởlại. Tôi chầm chậm quay sang nhìn Mi ke. Nó quaylại nhìn tôi. Cái  phầnyếu đuối  và tham

lam trong con người tôi đã imlặng. Cómộtsự điềmt ĩnh và chắc chắnvề tiềnbạc đếnvới  trí óc và tâm

hồn tôi.  Tôi  biết Mi kecũng đangcảm thấy điều đó.

“Tốtlắm.Hầuhếtmọi người đều cómột cái  giá.  Vàhọ có cái giá đó vìhọ có nhữngcảm xúc mà  tagọi là

nỗi  losợ vàsự tham lam. Đầu ti ên, nỗi l o không có tiền buộchọ phải  làm việc,  và khihọ lãnhlương thì

sự tham lam hoặc lòng thèm muốn khiếnhọbắt  đầu nghĩ  đến những thứ tuyệtvời mà ti ềnbạc có thể mua

được.  Khi đó  thìmột khuônmẫubắt đầu…" Người cha giàudị u dàng nói.

“Khuônmẫu nào ạ?”  Tôihỏi.

“Cái khuônmẫucủa việc thứcdậy, đi làm, trả hóa đơn, thứcdậy, đi l àm, trả hóa  đơn… Sau đó  thì cuộc

sốngcủahọcứ kéo dài mãi chỉvới hai cảm giác:nỗi losợ vàsự  tham l am. Khi được  đưa ra nhiều ti ền

hơn, họsẽ tiếptục cái  vòng luẩn quẩn nêu tr ênbằng cách giatăng các chi phí. Đó l à cái  mà chagọi là Rat

Race.”  “Cómột con đường kháchả cha?” Mikehỏi.

“Có đấy nhưng chỉmột  ít người  tìm ra nó. Đó  là con đường mà cha hyvọng hai consẽ  tìm ra khihọc và

làm việcvới cha. Chính vìvậy mà cha đã đề nghị đủ loại  ti ềnl ương cho hai con.”

“Cha có ám chỉ  gì khôngvậy?Tụi  con thấyrấtmệt khi phải  làm  việcnặng,  nhất l à khi không được  trả

công gìcả.” Mi ke nói  nho nhỏ.

“Các con có thấy những người l àm việc cho cha không?Nỗi  losợ không có tiền kìm  giữhọ trong cáicạm

bẫy: đi làm,  kiếm tiền, đi làm, kiếm  tiền, hyvọngnỗi l osẽvơi đi. Nhưngmỗi ngày khihọ thứcdậy, sự lo

lắng ấy thứcdậy cùnghọ,gặm nhấm trái timhọ. Tiềnbạc đi ều khiển cuộcsốngcủahọ, nhưnghọ không

dám thú nhậnsự thật đó. Tiềnbạc đi ều khiểncảm xúc  và làm chủ l uôncả tâmhồnhọ... ”

Mike và tôi lắng nghe nhưng không thậtsự hiểuhếtmọi đi ều… Tôi chỉ biếtrằng tôivẫn thườngtựhỏitại

sao những ngườil ớn l uôn phảivội  vã đi  làm, và  trônghọ không  bao  giờ cóvẻhạnh phúc, như thể cómột

cái gì đó buộchọ phải đì l àmvậy…

“Cha muốn hai con  tránhdược cái bẫy đó. Đó  là điều mà thậtsự cha đangdạy các con chứ không phải chỉ

dạy cách  kiếm tiền,bởi vì ti ền không giải quyết đượcvấn đề.”

“Không à?” Tôi  ngạc nhiênhỏi.

“Khônghề.  Người ta ham muốn tiềnbạc vì những niềm vui màhọ nghĩrằng nó có thể mua được.  Nhưng

niềm vui do tiềnbạc mang đến thườngrất ngắn ngủi , và người  talạicần  tiền để có được những  niềm vui

khác,  những điều  thúvị hơn, tiện nghihơn, an toànhơn. Vìvậy màhọ  tiếptục làm  việc, nghĩrằng tiềnsẽ

làmdịu đi tâmhồn đang khổsở vì nhữngnỗi l osợ và lòng ham muốncủahọ. Nhưng ti ền không thể làm

được đi ều đó. "

“Ngaycảvới những người giàu  sao?”

“Ừ,  ngaycảvới  những người gi àu. Nhiều người  gi àu khao khát kiếm tiền không phải  vì l òng ham muốn

mà vìnỗi losợbị  nghèo túng,  vìvậyhọ  tíchlũy hàngtấn tiền chỉdể chonỗi  losợ ấy ngày càngtệhại

hơn. Cha  biết nhiều người  có hàng triệu đô l al ại còn losợhơncả khihọ không có đồng nào trong t úi . Họ

rất  lobịmất tiền.Nỗisợ đã gi úp chohọ gi àu có naylại càngtồitệhơn.  Cái  phầnyếu đuối và  tham  lam

trong tâmhồnhọ đang hétlớnhơn.Họ không muốnmất những ngôi nhàlớn,  những chiếc xehơi vàmột

cuộcsống cao sang mà  tiềnbạc đã đem đến.Họ lo không biếtbạn  bèsẽ nói gì khihọ không còn tiềnnữa.

Rất nhiều ngườicảm thấy tuyệt vọng vàbịcăng thẳng thần kinh dù trônghọrấtl ộnglẫy và đang có nhiều

ti ền.”

“Thế những người nghèo cóhạnh phúchơn không ạ?”. Tôirụt rèhỏi.

“Không. Sự tránh né tiếnbạccũng chỉ  làmột  kiểu loạn thần ki nh giống như quágắn  bóvới  ti ềnbạc thôi.

Cha đãgặprất nhiều người nóirằnghọ không quan  tâm đến  tiềnbạc, nhưnglại làm việc để kiếm  tiền 8

giờmột ngày.Nếuhọ không quan tâm đến tiền thìhọ đi làm kiếm  tiền để l àm gì? Kiểu suy nghĩ đó cól ẽ

còntệhơncả những người chuyên tích cóp tiềnbạcnữa. ..”.

“Thế  ta phải l àm gì? Không làm việc kiếm tiền cho đến khihếtcảm thấy losợ và tham  lam hay sao?”

“Nếu lo không đủ ti ền, thay vì phải chạy đi l àm  việc ngaylậptức để  kiếm tiền, hãytựhỏirằng:  ‘Liệumột

công  việc có phải  là giải pháptột nhất đểvượt quanỗi  lo này hay không?’ Theo cha thì câu trảlời sẽ l à

‘Không’, đặc  biệt là khi con nhìn qua suốtmột đời  người. Công việc chỉ làmột giải  pháp ngắnhạn cho

mộtvấn đề dàihạn  thôi . Cũng giống như câu chuyệnvềmột conlừa kéo xe trong l úc người chủ treolủng

lẳngmộtcủ càrết trướcmũi  nóvậy. Người chủ có thểsẽ đến đượcnơi  mà ông ta muốn, còn conlừa thì

chỉ đuổi theomột ảotưởng thôi.Nếu conl ừa có thể nhìn thấy toàncảnhbức tranh này, có thể nósẽ  suy

nghĩl ại  xem có nên theo đuổicủ càrốtnữa hay không..."

“Thế bác khuyên con làm thế nào?” Tôibăn khoănhỏi .

“Hãycốnắm cho đượcsứcmạnhcủa  tiềnbạc, đừng esợ nó.  Nói  cho cùng thì chúng  ta đều là những

người làm côngcả, chỉ có điều l à ở nhữngmức độ khác nhau thôi. Cha chỉ muốn hai con cócơhội để

nhìn rõ cáicạmbẫy này, cáicạmbẫy gây rabởinỗi losợ và  lòng ham muốn.  Hãy kéo chúngvề phe mình

chứ đừng để chúng chốnglại mình. Đó l à  điều mà cha muốndạy các con. Nếu đầu  tiên mà các con không

thể  giải quyết đượcnỗi  losợ và  lòng ham muốn, mà  sau đó các conlại gi àu lên, thì các consẽ chỉ  là

những nôlệ được trảl ương cao mà thôi. ..”

Trên đường quay  trởl ạicửa hàng,  người cha giàu giải  t hích cho chúng tôi biết người gi àu đã  "làm ra tiền"

như thế nào. Lúc đó, chúng  tôi không  hiểu ông đang nói gì, nhưng nhiềunăm trôi  qua thìmọi thứdầndần

sángtỏ...

NHÌN THẤY NHỮNG GÌ NGƯỜI KHÁC KHÔNG THẤY

Trước khi leo lên chiếc xetải nhỏ bên ngoàicửa hàng, cha Mike nóivới chúng tôi:  "Hãysửdụng đầu óc

của mình.  Cái đầusẽ chỉ cho các con cách làm ra tiền còn nhiềuhơnsố ti ền cha có thể trả. Các consẽ

thấy được những điều mà người  khác không thấy.Cơhội ở ngay trướcmắtmọi người. nhưnghầuhết

người ta không thấy được chúng vìhọ đangbận  kiếm tiền vàsựbảo đảm công  việc nênhọ chỉ thấy được

có hai thứ đó  thôi. Một khi các con đã nhìn thấycơhộirồi  thì suốt đời các consẽ nhìn ra chúng. Khi các

con đã nhìn ra thì chasẽdạy cho các conmột điều khác…”

Hai  tuầnnữa  trôi qua,  chúng t ôi vẫn ti ếptục suy nghĩ, thảo luậnvới nhau và tiếptục l àm việc không

lương. Đi ều đáng buồn nhấtvới  tôi khi không đượchưởng 30 xumỗi thứBảy l à không có tiền mua

truyện tranhnữa.. .

Hết ngày thứBảy thứ hai,  khitạm biệt bà Martin, tôi  chợt thấy bà l àmmột  việc mà  trước đây tôi chưa

từng thấy, nói đúng ra là đãtừng thấy nhưng không chú ýl ắm. ..

Bà Martin đangcắt  trang đầu  quyển truyện tranh làm đôi. Bà giữlạinửa  trên bìa  sách và  quăngcả cuốn

cònlại vàomột  thùngcạc ônglớn. Khi tôi hỏi bà đang làm gì, bà trảlời: "Bácbỏ nó đi.  Bác đưa trảlại

nửa trên bìa sách cho người  gi ao truyện  tranh khi ông ta mang  sáchmới đến. Khoảngmột tiếngnữa ông

ấysẽ đến đây."

Mike và tôi  ngồi chờ. Khi  người  giao sách đến, tôi hỏi ông xem liệu chúng tôi có thểlấy những cuốn

truyện tranh này không.  Ông trảlời:  “Cáccậu có thểlấy chúngnếu cáccậu làm việc chocửa hàng vànếu

cáccậu không bán chúnglại …”

Nhà Mi ke cómộtcăn phòng cònbỏ trống ởtầnghầm.  Chúng t ôi  laudọncăn phòng thậtsạchsẽ vàbắt

đầu chất hàng trăm cuốn truyện  tranh vào.  Sau đó,  thư viện truyện  tranhcủa chúng tôi nhanh chóng được

khai trương, với khách hàng làbọn trẻ trong xóm. Chúng tôi  thuê chị  gái của Mike,một ngườirất thích

đọc sách, đến làm thủ thư. Chị ấylấymỗi đứa trẻ 10 xu khi vào thư viện, và trong hai tiếngmởcửamỗi

ngày,  khách hàngcủa chúng tôi có thể đọc bao nhi êu cuốn truyệncũng được.  Như thếbọn trẻrất cólời vì

muamột cuốn truyện  tranh phảimất 10 xu, nhưngvới  10 xu đó,nếu đến thư  việncủa chúng tôi , trong hai

giờ chúng có thể đọc đến 5, 6 cuốn.

Chị của Mikesẽ kiểm trabọn  trẻ khi chúng ravề, để chắc chắnrằng chúng không đem quyển nàovề nhà.

Chị  ấycũng giữ gìn những quyển  sách, ghil ại có bao nhiêu đứa  trẻ vào xem,  chúng tên gì và chúng  bình

luận gì. .. Tính trung bình  sau ba tháng, Mi ke và tôi kiếm được 9. 5 $một tuần. Mỗi tuần chúng t ôi  trả cho

chịcủa Mike 1$ và cho chị ấy đọc truyện thoải mái, dùrất hiếm khi chị ấy đọc  truyện vì l úc nào chịcũng

phảihọc bàicả.

Mike và tôi  thu thậpt ấtcả truyện  tranhtừ nhữngcửa hàng khác. Chúng t ôi  giữlờihứavới người gi ao

sách l àsẽ không bán đi cuốn truyện  tranh nàocả. Khi chúngbị  rách nát, chúng tôi đốt đi.  Chúng tôi cố

gắngmởmột chi nhánhnữa, nhưng không thể tìm ramột người nàotốtbụng và có thể  tintưởng được

như chịcủa Mike.

Ngaytừ khi còn nhỏ, chúng tôi đã hiểu đượcrằng:  tìm được những nhân vi êntết  làrất khó.

Chơng 3: Bài 2Tại sao phảidạy convề tài chính?

Hầuhếtmọi người không nhận rarằng:  trong cuộcsống,vấn đề không phải l àbạn  kiếm được bao nhi êu

ti ền mà làbạn giữ được bao nhi êu ti ền và  làm cho nó sinh sôinảynở như thế nào.

Điều đócũng giống như trồngmột cái  câyvậy. Ban đầu,bạnsẽ phảimấtrất nhiều côngsức để chăm bón

nó, đếnmột ngày nào đó, khirễ cây đã đâm  sâu vào  lòng đất, cái  cây đã đủlớn đểtự mình phát triển,bạn

sẽ khôngcần phải tốn công chăm bónnữa màvẫn có th ể đượchưởng những mùa quả ngọt  lành.

Muốn cho cái  cây tiềnbạccủabạn phát  triển,bạn phải  có nhiều kiến thứcvề  tài chánh để biết chăm bón

nó thật  đúng cách.

Khi bắt đầuhọc cách  làm gi àu. tôi  và Mike hãy còn  là những đứa trẻ nên người cha giàu đã nghĩ ramột

cách đơn  giản đểdạy chúng tôi. Trong nhiềunăm, ông đãvẽ nhữngbứcvẽ vàsửdụng nhữngtừ ngữ đơn

giản để Mike và tôi  hiểu được những biệt ngữ vàsựvận độngcủa tiềnbạc.  Nhiềunăm sau đó ôngmớibắt

đầu thêm vào những consố.  Tuy đơn giản nhưng nhữngbứcvẽ này đã góp phầnhướngdẫn hai đứa trẻ bé

nhỏ trongmột bài  toánsốhọc khổngl ồvề tài chính, hình thànhmộtnềntảng sâusắc và kiêncố...

Quy luật 1.Bạn phải biếtsự khác nhau giữa  tàisản (asset) và ti êusản (liabi lity) và để được gi àu có,bạn

phải mua  tàisản.

Nghe thì cóvẻ đơn  giản đến buồncười, nhưnghầuhếtmọi người đều không  biết được nó uyên thâm đến

mức nào, vìhọ không biết đượcsự khác nhau  giữamột tàisản vàmột tiêusản l à ở đâu.

"Người  giàu kiếm được tàisản. Người  nghèo và người  trunglưu chỉ  thu được tiêusản, nhưnghọ nghĩ

rằnghọ đã kiếm được tàisản." Khi người cha giàu giải thích đi ều này cho Mi ke và tôi, chúng tôi nghĩ  ông

đang nói đùa.  Chúng t ôi đang chờ đợimột bímật l àm giàu, vậy mà ônglại  trảl ời  như thế đấy. Nó đơn

giản đếnmức chúng t ôi phải khựnglạimột l úc lâu để suy nghĩ về điều đó.

“Bác muốn nóitấtcả những điều chúng concần  biết là: tài sản là gì,  sau đó phải đi  kiếm nó vàrồi chúng

consẽ giàu có sao?” Tôi ngờvựchỏi.

Người cha giàugật đầu.“Đơn giản thế thôi.” “Nếu chỉ  đơn giản như thế,tại sao những người  khác không

giàu được?” Tôil ạihỏi.

Người cha giàumỉmcười. “Vì người ta không  biết đượcsự khác nhau  giữa tàisản và ti êusản.”

“Tại sao ngườilớnl ại  ngớ ngẩn thế nhỉ?Nếu đó chỉ  làmột điều đơn  giản nhưng quan trọng thìtại sao

người tal ại  không muốn tìm hiểu?”

Người cha giàu phảimất vài phútmới  giải thích được cho chúng tôi  biết  tàisản l à gì và ti êusản l à gì.

Làmột người lớn, tôicảm thấy  giải  thích điều nàyvới  những ngườil ớn khác thật khó khăn. Vì  saovậy?

Vì ngườilớn khôn ngoanhơn.Gần như  trongmọi  trườnghợp,hầuhết người lớn khôngnắm đượcsự đơn

giảncủamột ýtưởng vìhọ được giáodục khác nhau. Vàmột ngườil ớn thông mi nh thườngcảm thấybị

hạ thấp khi phải chú ý đến những khái  niệm quá đơn giản.

Người cha giàu tin vào quy luật KISS  - "Giữ Cho Đơn  Giản" (Keep I t Simple Stupi d) - vìvậy ôngcố làm

chomọi thứ trở nên thật đơn giảnvới hai chúng tôi…

Ông nói: "Những đi ều xác định nênmột tàisản không  phải  làtừ ngữ mà  là những consố.  Vànếu các con

không  biết đọcsố thì các con không thể xác  định đượcmột tàisản  trongmớ bòng bong ấy đâu."

Trongkế  toán, vấn đề không phải ởbản thân những consố mà là những consố ấy nói l ên điều gì.Cũng

nhưtừ ngữvậy,vấn đề không phải ởbản thântừ ngữ mà là câu chuyện nhữngtừ ngữ ấykể.

“Nếu con muốn trở nên gi àu có,  con phải đọc được và  hiểu được những consố.” Người cha giàulặp đi

lặplại câu nói ấycả ngànlầnvới chúng tôi: "Người gi àu kiếm được  tài sản. Người nghèo và người  trung

lưu chỉ  kiếm được tiêusản."

Mô hình vòng quaycủamột tàisản:

Hìnhhộp ở tr ên làBản kêlợitức, hay còngọi làBản kêlờil ỗ. Nó đo các khoản thu nhập và chi phí, tiền

vào và  tiền ra. Cáihộp bêndưới  làBản cân đối thu chi . Nó đượcgọi nhưvậy vì  nó đòihỏi phải  cósự cân

đối  giữa tàisản và ti êusản. Lý do chính gây ra những cuộcvậtlộn tài chính đơn  giản là vì người  ta không

biết đượcsự khác nhau  giữamột tàisản vàmột tiêusản. Nguyên nhâncủasự nhầmlẫn chính là vì định

nghĩacủa haitừ này. Càngcố  tratự đi ển, bạnsẽ chỉ càng nhầml ẫn nhiềuhơn thôi.

Người cha giàu đã nóivới  hai  chúng t ôimột cách đơn  giảnrằng:

"Tàisảnbỏ ti ền vào t úi các con, còn tiêusản t hì lôi  tiền  ra khỏi túi."

Mô hình vòng quaycủamột t i êusản:

Nếubạn muốn trở nên giàu có, hãy mua tàisản.Nếu muốn trở nên nghèo đi, hãy mua ti êusản.

Chính vì không phân  biệt đượcsự khác nhau này màrất nhiều ngườigặp cácrắcrốivề tài chính.

“Mù chữ” và“mùsố” đều là nguyên nhân gây ra những khó khăn t ài  chính. Nếu người  tagặp khó khăn

tài chính nghĩ a là đang cómột điều gì đó màhọ không hiểu được: hoặc nhữngtừ ngữ hoặc những consố.

Người giàu phát t ài được  là nhờhọ"biết đọc biết viết" t rong nhiềulĩnhvực khác nhauhơn những người

đang  phải vậtlộnvề tài chính.  Vìvậy,nếubạn muốn giàu có và  giữ đượccủacải , bạncần phải  hiểu biết

về tài  chính,cảvềtừ ngữlẫn những consố.

Mũi tên trongsơ đồ  biểu thị  vòng quay tiềnmặt.  Chỉ toàn những consố thì thể  hiện đượcrất ít. Chỉ  toàn

từ ngữcũng không nói l ên được gì nhiều. Đó l à câu chuyệnvềsự tính toán. Khi báo cáo tài  chính, việc

đọc những consố nghĩa là đang nhìn vàocốt truyện, câu chuyệnkểvềnơi đếncủa vòng quay ti ềnmặt.

Trong 80% các gi a đình, câu chuyện tài chính kém vui không phải vìhọ không làm ra tiền mà vìhọ dùng

ti ền để mua ti êusản chứ không mua tàisản.

Nhữngsơ đồ  trên thể  hiện vòng quay tiềnmặt  trong cuộcsống người  nghèo, người  trunglưu và người

giàu. Chính là vòng quay  tiềnmặt đangkể chuyện, câu chuyệnvềmột ngờisửdụng ti ềnbạccủa anh t a

như thế nào, anh  ta  làm gì sau khicầm tiền trong t ay.. .

Người ta thường nóirằng: “Tôi đangmắcnợ, vìvậy tôi phải đi  kiếm  tiền.”

Nhưng có nhiều tiền thường không giải quyết đượcvấn đề thậtsự nó chỉ  làm chomọi chuyện trở nên

trầm  trọnghơn  thôi.  Tiền làm cho những sai lầm bi thảmcủa con người trở nên hiển nhiên. Chính vìvậy

mà  thông thường,  khi người  ta đượchưởngmộtvận maybất ngờ - vídụ như được thừahưởng gia tài,

tăngl ương hay  trúngsố -  trước  sau gì  thìhọcũngsẽ trởvềvới tình trạng tài chínhhỗn độn như ban đầu,

nếu không muốn nói l àtệhơn lúc đầunữa. Tiền chỉ l àmnổibật mô hình vòng quay ti ềnmặt trong đầu

bạn. Nếubạn thườngsửdụnghếtmọi thứbạn có thìgần như chắc chắn l à việctăngl ươngsẽdẫn đếntăng

chi  t iêu.

Chúng  ta thường  kiếm tiềnbằngkỹnăng nghề nghiệpcủa mình và đasố  si nh viênrời trường mà không

cómộtkỹnăng tài chính nào, nên dù hàng triệu người cóhọc theo đuổi nghề nghiệpcủa mìnhmột cách

thành công,họvẫngặp phải rất nhiều khó khăn  tài  chính. Họ làm việcvấtvả nhưng không gi àu được.

Điều  thiếu sót trongvốnhọccủahọ không phải  là làm thế nào để kiếm tiền, mà l à l àm thế nào đểsửdụng

ti ền - kiếm được tiềnrồi thìcần phải làm gìvới chúng.  Cái đógọi l ànăngl ực tài chính -bạn l àm gìvới

ti ềnbạc sau khi đã kiếm ra chúng,  làm sao để giữ không cho người  khác chiếmlấy,bạn giữ chúng được

bao lâu, ti ềnbạcsẽ  làm  việc chobạn như thế nào?

Hầuhết những khó khăn tài  chính người  tagặp phải  là dohọ không hiểu được vòng quay ti ềnmặt. Một

người có thể đượchọc hànhtớinơitới  chốn, thành công  trongsự nghiệp nhưngvẫn không  hiểu gìvề  tài

chính. Những người này thường phải l àm  việc nhiềuhơncần thiết vìhọ đãhọc cách l àm  việc chăm chỉ,

nhưng không đượchọc cách buộc tiềnbạc phải l àm việc cho mình.

CÂU CHUYỆNVỀMỘT  GIẤCMƠ TÀI CHÍNH TRỞ THÀNHMỘTCƠN ÁCMỘNG TÀI CHÍNH

Cuốn phimvề những người làm việc chăm chỉ  cósẵnmột khuônmẫu. Sau khikết hôn,  nhữngcặpvợ

chồng trẻ liền thuêmột cănhộ để ở.Vấn đề  làcănhộ thì quá tù t úng,  nênhọ quyết định phải  tiết  kiệm để

muamột ngôi  nhà trongmộng và có thể có con. Lúc nàyhọ có hai nguồn thu nhập vàhọbắt đầutập trung

vàosự nghiệpcủa mình. Thu nhậpcủahọbắt đầutăng lên.

Chi  phísốmộtcủahầuhếtmọi người  là thuế:  thuế thu nhập,  thuế giá trị gi atăng khi  tiêu xài,  muasắm

hàng hoá… Khi  thu nhậptăng, chi phítăng theo, số  tiêusảncũngsẽtăng lên.

Có thể chứng minhbằng cách quaylại  vídụcủacặpvợ chồng  trẻ. Kết quảcủa  việc thu nhậptăng lên là

họ quyết địnhsẽ đi mua ngôi nhà  trongmộng. Khi đã có nhà, họsẽ phải  trảmột thứ thuếmớigọi  là thuế

bất độngsản. Sau đóhọ muamột chiếc xemới, đồ đạcmới và nhữngdụngcụmới đểhợpvới  ngôi nhà

mớicủa mình. Rồihọbỗng  giật mình nhận rarằng phí acột tiêusản đầy những mónnợcầmcố vànợ  tín

dụng.

Lúc này,họrơi vào cáibẫy Rat Race.Rồimột đứa trẻ  ra đời . Họ làm việc nhiềuhơn.  Nhiều tiềnhơn và

thuế caohơn,gọi là đóng  thuế theo thu nhập. Quá  trình đócứl ặp đil ặpl ại.Mộttấm thẻ tíndụng được

gởi đến. Họsửdụng nó.  Nóhếthạn.Một công ty cho vaygọi đến vàbảorằng "tàisản"lớn nhấtcủahọ,

ngôi nhà, được định giá cao. Công ty này đưa ramột mónnợbảo đảm  (bill consolidation loan) vàbảo

rằngtốthơnhết là thanh toán những mónnợ lãi suất caobằng thẻ tíndụngcủahọ. Bêncạnh đó, l ợi tức

nhờ mái nhàcủahọ chính làsự khấu trừ thuế.Họ l àm  t heo điều đó, và th ở dài nhẹ nhõm.  Nhữngtấm thẻ

tíndụng đã được  trả. Bây  giờhọ gom những mónnợ ti êu thụlại  thànhmộtvăntựcầm nhà. Số  tiền phải

trả  giảm xuống vìhọ giahạn mónnợ đến 30nămcơ mà.

Những người  hàng xómgọi điệnrủhọ đi muasắm, vì đang có đợt bán hàng giảm giá...Mộtcơhội để ti ết

kiệm chút ít ti ền.Họtự nhủ: “Tôisẽ không mua gìcả.  Tôi  chỉ đi  xem thôi.” Nhưng ngay khi nhìn thấy

mộtvật gì đó,họlạilấytấm thẻ tíndụng ra...

Tôi rất thườnggặp nhữngcặpvợ chồng như thế.  Tênhọ  thì khác nhau nhưng tình trạng tài chính  thì

giống nhaucả. Những thói quen ti êu xài đã buộchọ phải  kiếm  thêm nhiều nguồn thu nhập khác.

Họ không  biếtrằng chính cách tiêu xài tiềncủahọ, l à nguyên nhân chính gây ra những cuộcvậtlộn tài

chính. Mọi chuyện l à do không  hiểu biếtvề  tài chính và không phân  biệt đượcsự khác nhau giữa  tàisản

và tiêusản.

Người nghèo và người trungl ưurất thường cho phép tiềnbạc  làm chủ mình. Mỗi buổi  sánghọ chỉ đơn

giản thứcdậy và đi làm mà quêntựhỏirằng những điều mình đang l àm có ý nghĩa gì hay không. Không

am  hiểu nhiềuvề  tiềnbạc, phầnlớnmọi  người để cho quyềnlực đángsợcủa ti ềnbạc điều khiển mình.

Người ta thường l àmmột  việc gì đó vì những người  kháccũng làm nhưvậy.Họ  thích ứng mà không chịu

đặt câuhỏi.Họlặplạimột cách không suy nghĩ những điềuhọ nghe được, những ýtưởng theo  kiểu "căn

nhà làcảmột tàisản",  "ngôi nhà  làsự đầut ưlớn  nhấtcủabạn",  "hãy  tìmmột công  việc  an toàn","đừng

mạo  hiểm" . ..

Khi  Mi ke và tôi  16 tuổi,  chúng tôi bắt đầu làm việc cho cha Mi ke sau giờhọc vàmỗi cuối tuần.  Chúng  tôi

thường ngồi cùngvới  cha Mike  trong khi ông  tiếp những nhân vi ên ngân hàng,  luậtsư,kế toán vi ên,

người môi giới,  nhà đầutư, nhà quản l ý và những người lao động… Cha Mike đã không đi  theo đám

đông.  Ông có những suy nghĩ ri êng và ôngrất ghét câu nói :"Chúng tôi  phải l àmvậy vìmọi  người đều

làmvậy."  Ôngcũng không ưa nhữngtừ như “không thể.”Nếubạn muốn ông làmmột điều gì đó,  chỉcần

nói  khíchrằng:“Tôi không nghĩ  anh có thể l àm được điều đó.”

Khi  ngồidự những buổi họpcủa ông, Mike và tôihọc được nhiều thứ. Chacủa Mike không đượchọc

nhiều ở trường nhưng ông rànhvề tài chính và cuối cùng đã  thành công. Ông thường nóivới chúng tôi:

"Một người  thông minh thuê những người  còn thông minhhơn anh tanữa."

Tôi  nhớ lúc tôivẽ nhữngsơ đồ này cho cha tôi xem và chỉ cho ônghướng đicủamột vòng quay tiềnmặt,

những chi phílệ thuộc khi  làm chủmột ngôi  nhà. Một ngôi nhàl ớn nghĩa l à chi phílớn, và vòng quay

ti ềnmặtsẽ  tiếptục đi ra ngoài  quacột chi phí.

Tôi  biếtrằngvới nhiều người,một ngôi nhà đẹp làsự đầutưlớn nhấtcủahọ,  dùrằng nó không phải l à

một tàisản mà l àmột  t iêusản, vì nó làm cho tiền ra khỏi  túi nhiềuhơn. Tuy nhiên,sẽ có nhiều người

không đồng ývới  tôibởil ẽmột ngôi nhà đẹprấtdễ gây xúccảm. Và khi  nói đến chuyện  tiềnbạc  thì

nhữngcảm xúcmạnhmẽsẽ làmmờ đi trí  thông minh  t ài  chính.

1. Khi nhắc chuyện  nhàcửa, t ôi muốn nóirằng:hầuhếtmọi người  phải l àm  việc suốt đời để  trả tiền cho

một ngôi nhà màhọ không bao  giờ thựcsự đượcsởhữu.  Nói cách khác,  sau nhiềunăm, hầuhếtmọi

người đều muốn muamột ngôi nhàmới, mỗil ần mua nhàsẽdẫn đếnmột mónnợ kéo dài  nhiềunăm

trong khinợcăn nhà trước còn chưa trả xong.

2. Nhàcửa không phải l úc nàocũngtăng  giá.  Điềumất mátlớn nhất làbạn đểmất đi nhữngcơhội .Nếu

bạn đầutư toànbộ tiềnbạc cho ngôi  nhà, bạnbị buộc phải  làm việcvấtvảhơn vì ti ềnbạcsẽ tiếptục

chuyển qua bêncột chi phí thay vì thêm vàocột  tàisản, đó chính là khuônmẫu kinh điển vòng quay tiền

mặtcủa những gia đình trunglưu.Nếu ban đầumộtcặpvợ chồng trẻ để dành nhiều tiền vàocột tàisản

thì nhữngnăm sau nàyhọsẽsốngdễ dànghơn, nhất là khi  con cái đến tuổi đihọc. Tàisảncủahọsẽ phát

triển l ên và có thể giúphọ kiểm  soát các chi phí.  Thông thường thì cómột ngôi  nhàcũng  giống như gánh

một mónnợ trị gi á nhà phải  trả và làmtăng các chi phícủabạn.

Tómlại ,kết quả cuối cùng khi quyết địnhsởhữumộtcăn nhà  quá đắt  tiền  thay vì nênbắt đầumột danh

mụcvốn đầutư, sẽ  tác độngmạnh vàomột cá nhân theo  ít nhất là ba cách:

1.Mất thời gi an, trong l úc những tài sản khác có thểsẽ được nâng gi á trị lên.

2.Mấtmột phầnvốn, vìsố tiền đó có thể được đem đi đầutư thay vì phải trả các chi phíbảo quản trực

ti ếp li ên quan đến ngôi nhà.

3.Mấtcơhội  rèn  luyện. Người ta thường coi ngôi nhà,  ti ền tiết kiệm vàkế hoạchlươnghưu l àtấtcả

những gìhọ có  trongcột tài sản.  Vì không đầutư nênhọ đểmất đi những kinh nghiệm đầutư vàsẽ không

bao giờ có thể trở thành“những nhà đầutư sành điệu.”

Tôi  không nóibạn đừng mua nhà.  Tôi  muốn nói, hãy hiểu đượcsự khác nhau giữamột  tàisản vàmột ti êu

sản. Khi muốn cómộtcăn nhàl ớnhơn,  đầu  tiên tôi phải muamộtsố  tàisản để có thể phát sinh vòng quay

ti ềnmặt đủ trả cho ngôi  nhà ấy đã.

Nhữngbản kê tài chính cá nhâncủa cha ruột tôi  là minh chứngtốt nhất cho cuộcsốngcủamột con người

trong vòng Rat Race. Các chi phícủa ôngdường như l uôn đuổikịp các thu nhập,  khônghề cho phép ông

đầutư vàomột  tàisản nào. K ết  quả  làsố tiêusảncủa ông, vídụ như những móncầmcố haynợ thẻ  tín

dụng,  cònlớnhơncảsố tàisản. Nhữngbức tranh sau còn có gi á  trị hơncả ngàntừ ngữ:

Tráil ại , bản kê  tài chính cá nhâncủa người cha giàulại phản ánhkết quảcủamột cuộcsống dành cho

việc đầutư và giảm đếnmứctối  thiểu các  tiêusản:

Xemlạibản kê  tài chínhcủa người cha giàu tasẽ hiểutại sao người giàu càng ngày càng gi àuhơn.Cột  tài

sản làm phát  sinh nhiều thu nhậphơnsốcần thiết cho các chi phí, và chúngl ại được đem đầutưl ại vào

cột  tàisản.Cột  tàisảnsẽ ngày càng phát triển và vìvậy màsố  thu nhậpsẽ ngày càng nhiềuhơn.

Kết quả là người giàu ngày càng giàuhơn.

Những người  trunglưu luôngặp phải những khó khăn tài chính khôngdứt vì thu nhập chínhcủahọ là

ti ềnlương, và khi  tiềnlươngtăng  thì thuếcũngtăng.  Mà khilươngtăng thì các chi phícủahọcũng có

khuynhhướng giatăngbằngsố  tiềndư, vìvậy mà xuất  hiệncụmtừ"Rat Race. "Họ xem ngôi  nhà như

một tàisảnlớn nhất trong khi nó thực ra làmột loại  tiêusản,  thay vì phải đầutư tiềnbạc cho những tài

sản thậtsự có thểtạo ra thu nhập.

Khuônmẫucủa việc xem ngôi nhà nhưmộtsự đầutư và triết l ý chorằng:l ươngtăng nghĩa làbạn có thể

muamột ngôi  nhàlớnhơn, hay  tiêu xài nhiềuhơn,  chính lànềntảng chomột xãhội đầynợnần như ngày

nay. Quá  trình giatăng chi phí đẩy nhiều gia đình đến những mónnợ ngày càngl ớnhơn và tình trạng tài

chính không chắc chắnhơn,  dùrằng có thểhọ đang được thăng tiến trong công việc và được  trảl ương

caohơnmức bình thường.

Bikịch ở đây là việc thiếu kiến thức tài chính ban đầu đãtạo ra nhữngrủi ro mà giaicấp trungl ưu phải

đốimặt. Lý dohọ muốn được an toàn  là vìvị thế tài chí nhcủahọ quá mong manh.Bản cân đối  thu chi

củahọ không cânbằng.  Chúng chịu gánhnặngcủa quá  nhiều tiêusản mà không cómột tàisản thựcsự

nào làm phát  sinh thu nhậpcả. Thông thường, nguồn thu nhập duy nhấtcủahọ là ti ềnlương. Si nhkếcủa

họ phụ  thuộc vào các ông chủ.

Vìvậy,  khi đếnlượt mình được cuộcsống"chia bài", những người  này không thểnắmbắt được nhữngcơ

hội tốt.Họ muốn được an toàn đơn giản vìhọ đang phải làm việcvấtvả trả thuế ởmức cao nhất và gánh

hàng đốngnợnần... 

Như tôi đã nói ở phần trước, quy luật quan trọng nhất là  biết đượcsự khác nhau giữa  tàisản và  tiêusản.

Một khibạn đã  hiểu được những khác biệt này, hãytập trungmọinỗlực để mua những tàisản có khá

năng  phát sinh thu nhập. Đó là cáchtốt nhất đểbắt đầu con đường  làm gi àu.Cứ tiếptục nhưvậycột  tài

sảncủabạnsẽtăng  lên.Cốgắng chiết giảm  t iêusản và chi  phí xuống,bạnsẽ có nhiều tiềnhơn để đổ vào

cột  tàisản. Chẳngmấy chốc thìnềntảng tàisảncủabạnsẽvững vàng đếnmứcbạn có thể nghĩ  đến việc

đầutư…

Giới trungl ưugọi việc đầutư làmột hành động"mạo  hiểm." Thật rabản thân việc đầutư khônghềmạo

hiểm. Chínhsự  thiếu thông minh nhanh nhạyvề tài chí nh và thiếu những kiến thức tài chính đơn  giảnmới

là nguyên nhân gây rasựmạo hiểm.

Nếubạn l àm theo những điều mà đasốmọi người  thường  làm. nói  chung công việccủabạnsẽ như thế

này:

1. Nuôi chủ. Hầuhết những người  làm việchưởnglương đều làm cho các ông chủ hay nhữngcổ đông

giàuhơn.  Nhữngnỗlực và thành côngcủabạnsẽ giúp cho người chủ thành cônghơn và có nhiều tiền

hơn.

2. Nuôi chính quyền. Chính  quyền nhận phần mình trongsốl ươngcủabạn th ậm chí trước khibạn nhìn

thấy nónữa. Khicốgắng  làm  việc chăm chỉhơn, chỉ đơn giản  làbạn đang  làm gi atăngsố thuế phảinộp

cho chính quyền.

3. Nuôi ngân  hàng. Sau khi  trả thuế,  chi  phílớn nhấtkế tiếp thường l à những mónnợ tíndụng.

Vấn đề  là khibạncốgắng làm việc chăm chỉhơn thì ba  giới  trênsẽl ấy đimột phần chi lớnhơn trong

nhữngnỗlựccủabạn. Vìvậy,bạn phảihọc cách làm th ế nào để cho cácnỗlựccủabạn có thể l àmtăng

lợi nhuận trực tiếp chobản thân và gia đình mình.

Một khibạn đã  quyết địnhtập trunghết  tâm trí để chăm nom việc kinh doanh riêng, bạnsẽ xác  địnhmột

mục tiêu như thế nào?Vớihầuhếtmọi người, họ phải  giữlấy nghề nghiệpcủa mình vàdựa vào tiền

lương để  kiếm tài sản  .

Khi  tàisảnlớn l ên,họsẽ đomức độ thành công như thêm nào? Khi nào người  tamới  nhận rarằng mình

đã giàu có đã có tiền? Ngay khi  biết được những định nghĩ avề tàisản và ti êusản, tôi cũng đã định nghĩ a

ri êng cho mìnhvềsự có ti ền. Đúng  ra  tôi đãmượn định nghĩ a nàycủamột người bạn tên là Buckminster

Ful ler.

Anh ấy nói:"Sự có  tiền chinh là khảnăngtồntại củamột người trongmộtsố ngàysắptới…” hay nói

cách khác, nếu hôm naybạn ngưng  làm  việc thìbạnsẽtồntại được bao l âu?Sự có  tiền chính làsự đo

vòng  quay tiềnmặt bêncột  tàisản sovớicột chi  phí. Hãyl ấymột vídụ nhỏ.  Giảsử vòng quay  tiềnmặt

bêncột tàisảncủa tôi  là 1.000 $một tháng. Cònsố chi  phí hàng  thángcủa tôi l à 2.000  $.Vậy khảnăng

ti ềnmặtcủa tôi  như thế nào?

Quayvềvới định nghĩacủa Buckmi nster Fuller.Nếu xétmột tháng 30 ngày thì tôisẽ chỉ có đủsố ti ền

ti êu dùng trongnửa tháng.

Khi đạt đếnmức vòng quay ti ềnmặt bêncột tàisản l à 2. 000  $một tháng, tôisẽ trở nên có tiền.

Nhưvậy nghĩ a là tôi chưa giàu có, nhưng tôi có  tiền.  Lúc nàymỗi tháng tôisẽ có những thu nhậpmới

phát sinhtừ các tàisản có thể  giải quyếtvấn đề chi phí hàng  tháng cho mình. Nếu muốntăng chi phí, đầu

ti ên tôi phải tăng vòng quay ti ềnmặttừsố tàisản để có thể duy trìsự có tiền này.  Chú ýrằng vào th ời

điểm này,  tôi không cònbị phụ thuộc vào  tiềnlươngnữa. Tôi phảitập  trung vào và phải thành công trong

việc xâydựngcột tàisản đã gi úp t ôi  trở nên  sung t úcvề  tài  chính.Nếu hôm nay tôi  nghỉ việc,  tôivẫn có

thể  trang  trải các chi phí hàng tháng nhờ vòng quay tiềnmặt  tàisảncủa mình.

Mục đíchkế tiếp l à phải  códưmộtsố  tiền trong vòng quay tiềnmặt để đầutư trởlại vàocột tài sản. Càng

nhiều tiền đầutư vàocột tài sản thì nósẽ càng phát triển. Và chỉcần  giữ đượcsố chi phí thấphơnsố tiền

mặt phát  sinhtừ những  tài sản này thì tôisẽ  trở nên giàuhơn, với  ngày càng nhiều thu nhậptừ những

nguồn khác ngoài sứ l ao độngcủa mình.

Hãy nhớ:

Ngời  gi àu mua t àisản

Ngời trunglưu mua những  tiêusản màhọ nghĩ  là tàisản

Ngời nghèo chỉ  có toàn chi phí

Chơng 4: Bài 3 Hãy nghĩ đến việc kinh doanhcủa mình.

Một ngườibạncủa  tôi tên là Keith Cunningham,  khi đang  theohọcmộtl ớp MBAcủa đạihọc

Texas ở Austi n, đã được nghe Ray Kroc, người sánglập McDonald’s, nói chuyện. Ray đãhỏi cảl ớp:“Đố

cácbạn, t ôi  ki nh doanh cái gì?”

Hầuhết các sinh viên MBA đềucười vì nghĩrằng Ray đang nói đùa.  Không có ai  trảlờicả, Ray

lạihỏil ầnnữa: “Theo cácbạn thì tôi kinh doanh cái gì?”

Các sinh viênlạicười , và cuối  cùngmột người la to:  “Ray,  ai mà không biết ông ki nh doanh

hamburger chứ. ”

Raytỏvẻ khoái  trá: “Tôicũng nghĩ anhsẽ nói  nhưvậy.” Ông ngừngmột lúc và nói nhanh: “Này

cácbạn, t ôi  không kinh doanh hamburger.  Tôi  kinh doanhbất độngsản!”

Ray đã dùng phầnlớn thời gian hôm đó để giải thích những quan điểmcủa ông. Ray chú  trọng

vào việc bán hamburger, nhưng ông không bao giờ quên đểmắttớivị trí buôn bán.  Ông biếtrằngbất

độngsản vàvị trícủa nó l à nhântốt quan trọng nhất  trongsự thành côngcủa  việc kinh doanh. Vềcơbản,

người mua hàngcũng phải trảmột phần tiền để mua khu đất ki nh doanh chotổ chứccủa Ray Kroc…

Khi  còn trẻ,  chúng tôi  khôngsốnggầnmộtcửa hàng McDonal d’s nàocả, tuy nhi ên, người cha

giàu đãdạy cho Mike và tôi  cùngmột bàihọc mà Ray Kroc đã nói ở  trường đạihọc Texas. Đó  là bímật

thứ 3của những người giàu.

Bímật đó là: “Hãy nghĩ đến việc kinh doanhcủa chính mình.” Những khó khăn t ài  chính thường

làkết quả trực tiếp do người  ta suốt đời phải  làm việc cho người khác. Sau những chuỗi ngày làm việcvất

vả, nhiều người không có được gìcả.

Đây l à biểu đồ thu nhập và cân đối thu chi môtảtốt nhấtlời khuyêncủa  ray Kroc:

Hệ thống gi áodục hiệntạitập trung vào việc chuẩnbị cho thanh ni ên cómộtsố việc  làmtốtbằng

cách phát triển nhữngkỹnăng sáchvở. Cuộcsốngcủahọsẽ quay tròn quanhsốl ương  tháng,  hay như mô

tả ở trên, quanhcột  thu nhậpcủahọ.  Và  sau khi phát triển nhữngkỹnăng sáchvở,họ tiến đếnmộtbậc

học caohơn để nâng cao nhữngkỹnăng chuyên môn cho phéphọ gi a nhập vàolựclượng lao động và

làm việc kiếm tiền.

Cómột khác biệtlớn  giữa nghề nghiệp chuyên môn và việc kinh doanh. Tôi thườnghỏimọi

ngườirằng:  “Anh kinh doanh cái gì?” Vàhọ trảlời: “Tôi làm việc ở ngân hàng.” Sau đó t ôi hỏi họ có

phải l à chủ ngân hàng không, vàhọ thườngl ắc đầu: “Không,  tôi chỉ l àm  việc ở đó thôi. ”

Trong trườnghợp này, họ đã nhầml ẫn giữa nghề nghiệp chuyên môn và  việc kinh doanh. Nghề

chuyên môncủahọ có thể làmột nhân viên ngân hàng, nhưnghọcũngcần có việc ki nh doanh riêngcủa

mình.  Ray Kroc phân biệtrất  rõ ràng giữa nghề chuyên môn và việc ki nh doanhcủa ông.  Nghề chuyên

môn thì lúc nàocũng  giống nhau – ông l àmột người  bán hàng.  Ban đầu ông  bán máy trộnsữa,  sau đó thì

ChiPhí

Tài sản

Việc kinh

doanhcủabạn.

Ti êu

Sản

Thu Nhập

Nghề chuyên

môncủabạn

chuyển  sang bán hamburger. Nhưng trong khi nghề chuyên môncủa ông là bán hamburger  thì việc ki nh

doanhcủa ông l à  tích luỹ nhữngbất độngsản có thể phát sinh thu nhập…

Suy nghĩcủa đasố thanh niên làhọc gì  thìsẽ l àmnấy.nếuhọc luật, bạnsẽ trở  thành luậtsư, còn

nếuhọccơ khí thìbạnsẽ l à thợ máy… Sai lầm trongvấn đề này  làrất nhiều người quên nghĩ đến việc

kinh doanh  riêngcủa mình. Suốt đờihọ quan tâm đến  việc kinh doanhcủamột người  nào khác và giúp

cho người đó gi àu l ên. Muốn được an  toàn tài chính,một ngườicần phải nghĩ đến việc ki nh doanh riêng

của mình.  Công việc kinh doanhsẽ quay tròn quanhcột  tài sản chứ không phải cột  thu nhập. Như đã nói

lúc đầu, quy luật 1 l à  biết đượcsự khác  biệt  giữa tàisản và ti êusảnrồi phải biết mua  tàisản. Người giàu

tập  trung vàocột  tài sản trong lúc những người khác thường chỉtập trung vàobản kêlợitức.

Đó  là lý do vì sao chúng ta thoáng nghe nói:  "Tôi muốn đượctănglương", gi á như tôi được thăng

chức. ..", “Tôi  muốn đihọc tiếp để có thể tìmmột công việctốthơn!”, “Tôi sẽ l àm việc  thêm ngoài giờ!”,

”Cól ẽ tôi sẽ tìmmột  việc làm thứ hai.”.

Nguyên nhân chính khiến phần đông người nghèo và người trungl ưa luôn  miệngbảo: "Tôi  không

có tiền đểmạo hiểm"  - chính l à  vìhọ không cómộtnềntảng tài chính nào.Họ phải  báml ấy công việc vì

họ muốn được an toàn.

Khimột công tyl ớnbị xuốngcấp  thì hàng triệu công nhânmới nhận rarằng cái màhọgọi là  tài

sảnlớn nhất: ngôi  nhà - đang ăntưởi nuốtsốnghọ. Hàng tháng, ngôi  nhàcủahọvẫn đòihỏi phải được  trả

ti ền.Một “t ài sản” khác là chiếc xehơicũng đang ngấu nghiếnhọ.  Những câygậy đánh gôn trị  gi á 1.000

$ nay không còn đáng giá 1.000 đô l anữa.Nếu không cóbảo hiểm công  việc, họ không còndựa vào thứ

gì đượccả. Những cái họ nghĩ là tàisản không thể giúphọtồntại quacơn khủng hoảng tài chính.

Đểtăngsố  tiềnmặt,họ phải  bán đi các thứhọ cho là tàisản,với gi á chỉbằngmột phần nhỏ giá  trị

ghi  trênbản cân đối  thu chi cá nhâncủahọ. Hoặcnếu bán được cólời,họ phải  trả thuế chosốlời đó. Như

vậy,mộtlầnnữa chính quyềnlại được chi a phần, và do đósố tiền có thể gi úphọ  thoátcảnhnợnầnlạibị

giảm đi .

Chính vìvậy mà tôi  nói rằng, gi á trị thực tàisảncủamột người thường íthơnhọ nghĩ . Hãybắt

đầu nghĩ đến  việc kinh doanhcủa chính mình. Cứ  giữlấy công việc hàng ngày nhưng hãybắt đầu mua

những tài sản thựcsự,  chứ không phải  những tiêusản hay những thứvậtdụng cá nhân không cómột giá

trị nào khibạn đem chúngvề nhà.Một chiếc xemớimấtgần 25% gi á trịvừa mua ngay khibạn lái nó ra

khỏi showroom. Nó không phải  làmột tàisản thựcsự dùrằng các nhân viên ngân hàng cho phépbạn liệt

kê nó nhưmột tài sản…

Với những ngườilớn,  hãy giữ các chi phí ởmức thấp,  giảm thiểu các ti êusản và hãycốgắng xây

dựngmộtnềntảng tài sảnvững chắc. Với những người trẻ tuổi còn chưarời ghế nhà  trường, cácbậc cha

mẹrấtcần phảidạy chohọsự khác biệt  giữa tàisản và ti êusản. Hãy gi úphọdựng nênmộtcột  tàisản

chắc chắn trước khi họbước vào đời, l ập gia đình,  mua nhà, có con vàrồibịmắckẹt vàomộtvị thế tài

chính đầyrủi ro bám víu vào công việc và muamọi thứbằng thẻ tíndụng. Tôi thấyrất nhiềucặp  trẻ tuổi

lấy nhaurồi đưa nhau vào cáibẫycủamột cáchsống không thể thoát khỏinợnầngần như suốt đời.

Vớihầuhếtmọi người, khi đứa con bé nhất  đã trưởng thành  thì cácbậc chamẹmới nhận rarằng

họ chưa chuẩnbị đầy đủ cho việcvềhưu vàhọbắt đầu chạy đuavới cuộc sống để dànhdụm ti ền. Nhưng

khi đó thì chính chamẹcủahọcũng đang  trở nên giàyếubệnhtật,  vàhọlại thấy mình có những trách

nhiệmmới.

Nhưvậy, tôisẽ đề nghịbạn và các concủabạncần kiếm những loại  tài sản nào? Trong giớicủa

tôi,  những tài sản thựcsự được chia  thànhmộtsố loại khác nhau:

1. Những việc kinh doanh khôngcầnsự cómặt cua tôi. Tôi sởhữu chúng,  nhưng chúng được

người khác quản l ý vàvận hành. Nếu  tôi  phải  làm  việc ở đó  thì nó không còn là việc ki nh doanhnữa,  nó

trở  thành công việcmấtrồi.

2. Cổ phần.

3. Ngân phiếu

4. Công trái chung.

5. Bất độngsản phát si nh thu nhập.

6. Giấynợ (Giấy cho vay,cầmcố).

7. Tiềnbản quyềnsớhữu chất xám như âm nhạc,kịchbản, bằng sáng chế.

8. Vàbấtcứ thứ gì có giá trị , tạo ra  thu nhập hay có khảnăngtăng giá và cósẵn thị trờng.

Khi  nói  hãy quan  tâm đến việc kinh doanh ri êngcủa mìn, tôi  muốn nói rằng hãy xâydựng và  giữ

chocột tàisản đượcvững chắc. Khimột đô  larơi vào  tay mình thì đừng bao  giờ để nó  ra đimột cách  vô

ích.  Hãy nghĩ theohướng này,  khi  cómột đô l a đi vàocột tài sản, nó phải trở thành nhân côngcủabạn.

Điềutốt nhấtcủa  tiềnbạc là chúng l àm việc 24 giờmột ngày và có thể làm việc đểtự phát sinh.Cứ giữ

công  việc hàng ngày và làmmột người l ao động tíchcực, nhưng hãy duy trì việc xâydựngcột tài sản này.

Khi  vòng quay  tiềnmặtcủabạn phát triển lên, bạn có thể muamột vài thứ đồ dùng xaxỉ.Một

điều quan trọngcần nhớ là: người gi àu mua những thứ xaxỉ này  sau cùng,  trong  lúc người nghèo và

người trunglưu có khuynhhướng mua chúng  trướchết. Người  nghèo và người  trunglưu thường mua

những thứ xaxỉ  như những ngôi  nhàl ớn, kimcương, áo  lông thú, nữ trang… vìhọ muốn trông cóvẻ gi àu

có. Trônghọ cóvẻ giàu có thật, nhưng thựcsựhọ đangmắcnợ ngập đầu...  Những người có kinh nghiệm

hay những người gi àu thường xâydựngcột tài sảncủahọ trước tiên. Sau đóhọsẽ dùng thu nhập phát

si nhtừcột tàisản để mua những thứ xaxỉ . Còn người nghèo và người  trungl ưu thìlại mua những thứ đồ

xaxỉ ấybằngmồ hôi và máucủa chính mìnhcũng như gia tài dànhdụm cho con cái mình.

Một thứ đồ  xaxỉ thậtsự là phần thưởng cho  việc đầutư và phát triểnmột tàisản thậtsự. Vídụ

như khi vợ chồng tôi đã có tiền phụ  thêm nhờ những ngôi nhà cho  thuê, vợ tôi liền muamột chiếc

Mercedes. Vợ tôi không phải  làm  việc thêm haymạo hiểm gì  vì chính những ngôi nhà cho thuê đã mua

chiếc xehởi cho cô ấy. Tuy nhiên, cô ấy phải chờ khoảng 4năm,  thời gian để cho danhmụcvốn đầutư

bất độngsảntăng lên và cuối cùng thìlại quăng đi đủsố vòng  quay tiềnmặt để trả cho chiếc xe. Nhưng

thứ đồ xaxỉ này, chiếc xe Mercedes,l ại làmột phần th ưởng thựcsự  vì cô ấy đã chứng mi nh đượcrằng cô

ấy biết cách phát  triểncột tàisảncủa mình.Với cô ấy, chiếc xehởi  này có ý nghĩ arất nhiều chứ không

chỉ đởn giản l àmột  chiếc xe thông thường, vì cô ấy đã dùngsự thông minh tài chínhcủa mình để mua

được nó.

Điều màhầuhếtmọi người thường l àm làvội vàng chạy đi muamột chiếc xehởi  haymột thứ đồ

xaxỉ gì đóbằng thẻ tíndụng. Có thểhọsẽ maucảm thấy chán và muốn cómột thứ đồ chơimới . Thường

thì khi muamột thứ đồ xaxỉbằng thẻ  tíndụng, sớm muộn gì người tacũng thấy không hài  lòngvới  nó,  vì

mónnợ mà nó mangl ại  trở  thànhmột gánhnặng tài chính chohọ.

Sau khi bạn đã dành thời gian đầutư và xâydựng  việc ki nh doanh cho  riêng mình,  lúc này chắc

hắnbạn đãsẵn  sàng đểhọc  thêmmột bímậtnữa - bímậtlớn nhấtcủa những người  giàu, một bímật l uôn

đặt những người giàu đứng  trướcmọi người, phần thưởng chosự kiên  trì ở cuối đoạn đường dành thời

gian nghĩ  đến việc kinh doanhcủa ri êng mình.

Chơng 5: Bài 4: Liên đoàn – bímậtlớn nhấtcủa  ngời giàu

Trong thờikỳ còn thuyền buôn, người  giàu đã  biết cách  thi ếtlập các  liên minh nhưmột cáchhạn

chếmạo hiểm tàisản  trongmỗi chuyến buôn. Người  giàubỏ ti ền vàomột liên đoàn t ài  trợ cho chuyến đi.

Sau đó  liên đoàn nàysẽ thuêmột  thủy thủ đoàn l ái  thuyền đi . Nếu chiếc thuyềngặpsựcố, sự  thual ỗcủa

người giàu chỉ giớihạn  trongsố tiềnhọ đầutư cho chuyến đi đó mà  thôi.Sở đồ sau diễntảcấu  trúccủa

một liên đoànnằm ngoàibản kêlợitức vàbản thu chi cá nhân.

Chính kiến thứcvề quyềnlựccủamộtcấu trúc li ên đoànhợp pháp đã cho người giàumột thuận

lợirấtl ớn sovới người nghèo và người  trungl ưu. Cho dù đám đông  “lấycủa người giàu” có  lên đến đâu

đinữa thì người  giàuvẫn  luôn tìm được cáchvượt qua. Chính vìvậy mà cuối  cùng  thuếlại đènặng lên

giai cấp trunglưu. Người gi àu quamặt những người  lao động trí óc chỉ  vìhọ hiểu được quyềnl ựccủa

ti ềnbạc, một chủ đề không đượcdạy trong trườnghọc.

Người giàu quamặt những người  lao động trí óc như thế nào?

Những nhàtưbản thựcsự tìm đếnsựbảovệcủa li ên đoàn. Một l iên đoànbảovệ người  giàu.

Nhưng cómột điều mà những người  chưa bao giờ  thiếtl ập li ên đoàn không thể biết được, đó  làmột li ên

đoàn không thựcsự phải l àmột  cái gì đó. Một li ên đoàn chỉ đởn  thuần  làmộtcặp giấytờvới vài tài liệu

hợp phápnằm trong vài văn phòng luậtsư và được đăng kývới cáccơ quan nhànước. Nó không  phải  là

một tòa nhàlớn có ghi tên li ên đoàn tr ên đó.  Nócũng không phải làmột nhà máy haymột nhóm người.

Một l iên đoàn chỉ  làmột tài li ệuhợp pháp đểtạo nênmột cái  xáchợp pháp mà không cóhồn.Mộtl ần

nữacủacải của người  giàu đượcbảovệ.Mộtl ầnnữa, cáchsửdụng liên đoàn trở nên phổ  biến -một khi

những đạo luật  thu nhập thường xuyên đã  được thông  qua  - vìtỉlệ  thuế thu nhập  liên đoàn thấphơntỷlệ

thuế thu nhập cá nhân. Ngoài ra, như đã nói ở  trên, một liên đoàn cómộtsố chi  phí nhất định phải trả

trước khi  trả thuế.

Thu nhập

Chi  phí

Thuế

Các ph í tổn

Tàisản  Tiêusản

Một liên

minh cá

nhân

Giảmbớt t huế

thu nhập

Mỗi khi người ta muốn  trừng phạt người giàu,  người  giàu không chỉ đởn giản tuân  theo, họ phản

ứnglại. Họ có đủ tiềnbạc và quyềnlực để thay đổi nhiều thứ. Họ không chịu ngồitự gi ác trả nhiều  thuế

hơn. Họ tìmmọi cách để giảm thiểutối đa gánhnặng thuế má màhọ phải chị u.Họ  thuê những luậtsư và

kế toán vi ên khôn ngoan nhanh nhạy,họ thuyết phục các nhà chính trị thay đổi luậtlệ haytạo ramột vài

lỗhổng.Họ có đủmọi phương cách để thực hiện các thay đổi đó.

Người nghèo và người trungl ưu không có nhữngkế sách nhưvậy, đởn giản vìhọsợ chính

quyền. Và tôi  biết các nhân vi ên thu thuếcủa chính quyền đángsợ đến thế nào.  Người cha nghèocủa  tôi

không bao giờ có ý  phản kháng.  Người cha giàucũng không. Ông chỉ chơi  trò chơimột cách khôn khéo

hơn, và ông làm điều đó thông qua các l iên đoàn - bímậtlớn nhấtcủa ngời  gi àu.

Bạn hãy nhớlại  bài học đầu ti ên tôihọctừ người cha giàu.  Lúc ấy tôi l àmột đứa  trẻ 9 tuổi phải

ngồi chờ để được nói chuyệnvới ông. Tôi  ngồi trongvăn phòng và chờ ông chú  ý đến mình, trong khi

ông thìcố tình phớtlờ tôi . Ông muốn tôi nhận thức được quyềnl ựccủa ông và khao khát có được quyền

lực đó vàomột ngày nào đấy. Trong nhữngnăm tháng tôihọchỏi ở ông,  ông luôn nhắc nhở t ôirằng:

chính tri thứcmới là quyềnlực.

Và đi  cùngvới  tiềnbạc  làmột quyềnl ực tol ớn đòihỏi phải có kiến thức để giữ gìn và làm cho

nó  sinh sôinảynở. Nếu không có  kiến thức đó, bạnsẽbị  thế giới xô đẩy.  Vànếubạn chỉ  biết  làm việc để

kiếm  tiền,bạn đã  trao quyền cho người chủcủabạn.Nếubắt ti ền phải  làm  việc chobạn thì chínhbạn đã

giữ gìn và điều  khiển quyềnlực đó.

Khi  chúng t ôi đãnắmvững cách khiến tiềnbạc l àm việc cho mình, người cha giàu muốn chúng

tôi  trở nên khéo léohơnvề tài  chính và phải  hiểu xem luật pháp l àm  việc như thế nào.Nếu không hiểu rõ,

bạnrấtdễbịbắtnạt. Nếubạn  biết mình đang nói gì,bạn đã cócơhội để đấu  tranh. Đó chính  là  lý do vì

sao ông trả côngrấthậu cho nhữngkế toán viên và các luậtsư  thuếvụ khôn ngoansắcsảo… Bàihọc hay

nhấtcủa ông đốivới tôi , bài học mà tôisửdụnghầu như suốt đời, l à:  “Hãy khéo  léohơn vàbạnsẽ không

bị xô đẩy nhiều.” Người  cha giàu  hiểu biết luật pháp vìnếu không  biếtsẽ phải trả giárất đắt.  “Nếubạn

biết làbạn đúng, bạnsẽ không l osợ gì khi  phải đấu tranh”.

Người cha nghèo luôn khuyến khích tôi  tìmmột công việctốt  trongmột liên đoànvững chắc.

Ông nóivề những ưa đi ểmcủa việc  "l eo lên nhữngnấc thang l iên đoàn." Ông không  hiểurằng,nếu chỉ

dựa vào tiềnl ươngcủa người chủ liên đoàn,  tôisẽ chỉ làmột con bòdễbảo luônsẵn  sàng cho người ta

vắtsữa.

Khi  tôikể cho người cha giàu nghe nhữnglời khuyêncủa cha ruột tôi, ôngcười vàhỏilại : "Thế

tại  sao không làm chủ cái  thang đó?”

Làmột đứa trẻ, tôi không  hiểu người cha giàu ngụ ý gì khì nóirằng phải  làm chủ li ên đoàncủa

chính mình. Điều đó nghe thật đángsợ vàdường như không thể thực hiện được. Dùrấthứng  thúvới ý

tưởng này nhưng tuổi còn quá trẻ không cho phép  tôi hình dung đượchết những triểnvọngvềmột  ngày

nào đó,  những ngườil ớnsẽ làm việc chomột công ty do chính mình làm chủ.Năm 16 tuổi,  tôi  biết mình

sẽ không đi  theo con đường màhầuhết những người bạnhọccủa tôi đang đi.  Quyết định đó đã làm thay

đổi cả cuộc đời tôi.

Nhiều người chủ chorằng khuyên nhân vi ên lo kinh doanh riêngsẽ cóhại cho  việc ki nh doanh

củahọ.  Nhưngvới tôi  việctập trung vào kinh doanh ri êng và phát  triển tàisản giúp tôi  trở thànhmột nhân

viêntốthơn. Lúc này tôi cómộtmục đích để phấn đấu.  Tôi đi  làmsớm và  làm  việc chăm chỉ,  tíchl ũy

càng nhiều  tiền càngtốt để có thểbắt đầu nhữngvụ đầutư nho nhỏcủa mình.

Nhữnglời khuyêncủa người cha giàu  trở nên có ý nghĩa… Tiềnbạc  làm việcrất chăm chỉ để

kiếm  thêm tiền cho tôi.Mỗi đồng đô l a trongcột tàisản  làmột nhân vi ên tíchcực, làm  việc để có thêm

nhiều “nhân viên”nữa và mua cho ông chủcủa chúngmột chiếc Porschebằngsố ti ền trước thuế.

Nhờsửdụng những bài họctừ người cha giàu,  tôi có thể thoát khỏi vòng Rat Racecủamột nhân

viên ngaytừ khi còn trẻ.Nếu không cóvốn  kiến thức này (tôigọi l à IQ tài chính) con đườngcủa tôihẳn

sẽ khó khănhơn nhiều. Bây giờ tôidạyl ại người khác  t rong những chuyên đề nghiêncứu hyvọng có thể

chiasẻvốn  kiến thức nàyvớihọ.Mỗilần nói chuyện,  t ôi luôn nhắc nhởmọi ngườirằng: IQ tài chính

được xâydựng nhờ những kiến thứctừbốn  lãnhvực chuyên môn khái quát sau:

1. Kế toán, haysự hiểu biết tài chính, mộtkỹnăngcựckỳ quan  trọngnếubạn muốn xâydựng

một đế chế ki nh doanh. Đây là hoạt độngcủa phần não  trái  hay phần tính toán chi tiết. Hiểu biết tài chính

là khảnăng đọc và hiểu được cácbản kê tài chính.  Khảnăng này cho phépbạn nhận  biếtmặtmạnh và

mặtyếucủabấtcứmột công ty ki nh doanh nào.

2. Đầutư, hay những chiếnlược và công thức tiền kiếm tiền. Đây  là hoạt độngcủa phần não phải

hay phần  sángtạo.

3. Hiểu biết thị trờng, hay ngành khoahọccủa cung vàcầu.Cầnnắmvững những khíacạnh

“kỹ thuật”,của thị trường docảm xúc  làm chủ đạo. Một nhântố thị trường khác l à gi ác quan ki nhtế khi

đầutư.Sự đầutư có ý nghĩa hay không t ùy thuộc vào điều kiện thị trường hiệntại.

4. Hiểu biết luật pháp.Một hên đoàn được  “góikỹ”, bằng nhữngkỹnăngkỹ thuậtkế  toán, đầu

tư và  tiếp thị có thể đem đếnmộtsự phát triển bùngnổ. Một cá nhân có kiến thứcvề những thuậnlợi  thuế

vụ và được  liên đoànbảovệ, có thể  trở nên giàu có nhanhhơnrất nhiều sovới những nhân vi ên hay chủ

sởhữu các doanh nghiệp nhỏ đởn độc. Vàvề l âu dài  thì độ chênhl ệch đó càng  sâusắchơn nhiều.

a. Những thuậnl ợi thuếvụ:Một li ên đoàn có thể làm nhiều thứ màmột cá nhân không thể l àm

được,  chẳnghạn như được chi  phí trước khi  trả thuế. Đó làcảmột lãnhvực chuyên mônrất thúvị, nhưng

khôngcần thiết phải dính vào  trừ phibạn cómột tàisản hay doanh nghiệp khálớn.

Các nhân viên kiếmhến, trả thuế vàcốsốngbằng những gì cònl ại .Một liên đoàn thì kiếm  tiền,

chimọi  thứ có thể và chỉbị đánh thuế  trênsố cònl ại  mà  thôi . Đó làmột trong những cách giảm thuếhợp

pháptốt nhất mà người gi àusửdụng.Một li ên đoànrấtdễ  thiếtl ập và không quátốn kémnếubạn có  tài

sản đầutưt ạo ramột vòng quay ti ềnmặttết Vídụ, khibạnsởhữumột li ên đoàn,  nhữngkỳhọp là những

ngày nghỉ  ở Hawaii. Tiền mua xe,bảo hiểm, sửa chữa đều là chi phícủa công ty.  Tiền ytế là phụ phícủa

công  ty. Hầuhết nhữngbữa ăn nhà hàngcũng  làmột phần công  tác phí. Đi ều quan trọng  là hãy làm cho

mọi chuyệnhợp phápbằng  các đồng tiền trước thuế.

b. Biện pháp tránh khỏi kiện cáo: Chúng tasống trongmột xãhội l uôn tranh chấp. Người  giàu

che giấu phần nhiều tàisảncủahọbằng các phương  tiện như li ên đoàn và tíndụng đểbảovệ  tàisảncủa

mình.  Khi ai đó kiệntụngmột người giàu,họ thườnggặp phải nhiềulớpbảovệhợp pháp, và thường  thì

họ thấyrằng người giàu này thựcsự không có gìcả.Họ điều khiểnmọi thứ nhưng khôngsởhữumột cái

gìhết. Còn người  nghèo và người  trunglưu  thìlạicốsởhữumọi thứrồi để chúngl ại rơi vào  tay chính

quyền hoặc những người thích kiệntụng người giàu…

Chúng  tôi thành thật khuyênbạn nênsởhữumột li ên đoàncủa ri êng mình  trongsố tàisảncủa

bạn như l àmột phầncủa chiếnl ược  tài chínhtổng thể.

CHƯƠNG 6 – Bài 5: Ngời giàut ạo ra  tiền

Trongmỗi chúng  ta đều ẩn chứa những  tiềmnăng  tolớn, nhữngnăng khiếubẩm  sinh. Tuy nhiên,

điều kìm nén chúng ta chính làsự  thiếutự tin.

Hãy  nhớ:

Người   giàuvới  l iên đoàn

4.  Kiếmtiền

5.  Dùng tiền

Hãy  nhớ:

Người   giàuvới  l iên đoàn

4.  Kiếmtiền

5.  Dùng tiền

Khi rời trường,hầuhết chúng ta đều  biếtrằng thế  giới thực ngoàicửa trườnghọc đòihỏi những

điều khác ngoài  các điểmsố. Nhữngtừ như “gan góc”,  “can đảm”,  "bạodạn", "khéo léo,' , "táobạo", "ki ên

quyết tài  giỏi"...mới l à nhữngtừ quan trọng trong câu chuyệntưởng  laicủa chúng  ta chứ không phải  là

những điểmsố...

Những  tính cáchtốt đẹp đó đều có trongmỗi con người chúng  ta, nhưng  “yếu đuối", “bất tài”, và

“hèn kém”cũng cónữa. Saumộtnăm làm phi  công cho Manne Corps ở  Việt Nam,  tôi thựcsự hiểu được

cả hai  khíacạnh này trong con người mình. Không có  tính cách nàonổi trộihơn tính cách nàocả.

Tuy nhi ên, làmột giáo viên,  tôi nhận rarằng chínhnỗi sợ hãi vàtự nghi ngờ quámức làsựtự

dèm pha thi êntưcủa chínhbản  thân mìnhlớn nhất. Tôicảm thấy thắt l ong khi nhìn những  sinh viên biết

câu trảlời nhưnglại  không đủ can đảm để nói ra. Thông thường  trong cuộcsống thực, không phảisự

thông minh mà chính làsự táobạosẽ giúpbạnvượt  lên.

Theo ki nh nghiệm cá nhân tôi , nănglực  tài chính đòihỏi cả kiến thứckỹ  thuậtlẫnsự can đảm.

Nếunỗisợ quálớn  thì thi êntưsẽbị  át đi. Tronglớphọc, tôi luôn thúc  đẩy các  sinh viênhọc cáchmạo

hiềm, để thi êntưcủahọ biếnnỗisợ  thành quyềnlực và tài  hoa. Nỗisợsẽ làm việc chomộtsố người và

làm khiếpsợ những người khác.  Tôi  thấyhầuhếtmọi người khi nói đến  tiềnbạc đều muốn được an toàn.

Tôi đãgặp  phải  những câuhỏi như:Tại  sao phảimạo hiểm?Tại  sao  tôi phải quan t âm đến I Q tài chính

của mình?Tại sao phải  hiểu biếtvề  tài  chính?

Và tôi trảlời:  "Chỉ để có nhiềul ựa chọnhơn.”.

Ba trămnăm trớc, đất đai  làcủacải . Vìvậy có đất l à có vàng. Ngày nay l à thời đại  thông

ti n.  Ai có những  thông ti n đúng  lúc nhất ngời đósẽ l àm gi àu.Vấn đề l à các thông  tin bay vòng

quanh thế giớibằngtốc độ ánh sáng. Loạicủa cáimới này khôngbị ngăn chặnbởi những đường biên giới

nhưvới đất đai và nhà máy.  Nó  thay đổi  nhanhhơn và đột ngộthơn.Sốl ượng các nhà đa-triệu phú gi a

tăngmột cách đầy ấntượng. Tuy nhiên, cũng không ít người bịrơi lại phía sau.

Ngày nay, tôi  thấyrất nhiều người  phải đấu  tranhvới cuộcsống thường thìhọcố làm việc chăm

chỉhơn, đởn giản vìhọ còngắn bóvới những quan niệmcũ.Họ muốnmọi  thứ đều theol ệ thường,họ

phản đối các thay đổi. Tôi  biếtrằng có những ngườibịmất việc haymất nhà,  vàhọ đổ thửamọi thứ cho

công nghệ, chonền ki nhtế hay cho ông chủcủahọ. Đáng buồn l àhọ khônghề nhận rarằng chínhhọmới

làvấn đề.  Những  suy nghĩlỗi thời  chính là tiêusảnl ớn nhấtcủahọ. Đởn giản vìhọ không nhận thức

đượcrằng cách  suy nghĩ hay cách làm việccủahọ chỉ là tàisản trong ngày hôm qua mà thôi, mà ngày

hôm qua thì đã  quarồi.

Một hôm,  khi  tôi đanghướngdẫnmột nhómhọc viên cách chơimột  trò chơi có tên là “Vòng

quay  tiềnmặt,”  thìmột phụnữ tìnhcờ đếnlớphọc và  thamdự vào cuộc chơi. Người phụnữ nàyvừamới

lydị,bị  cháy túi vì những thỏa thuận l y hôn nên bà đang phải đi  tìmmột  giải  pháp…

Trò chơi “Vòng quay  tiềnmặt"của  tôi được thiếtkế để giúpmọi  người  hiểu được tiềnbạc l àm

việc như thế nào. Khi chơi trò này, người tahọc đượcsựtưởng tác giữabản kêlợitức vàbản cân đối  thu

chi, biết được ti ềnmặt “sẽ quay” như thế nào giữa haibản kê này và con đường đi đến giàu cósẽ làcố

gắng gi atăng vòng  quay tiềnmặt hàng thángtừcột tài sản đếnmứcvượt quasố chi phí hàng  tháng.Một

khi đã đạt được đi ều này,bạnsẽ có thể thoát khỏi vòng Rat Race (cái vòng luẩn quẩn kiếm  tiền, trả hóa

đởn vàmắcnợcủa những người  nghèo)  để đến đường Fast Track (sựtự do tài chínhcủa những người

giàu đúng nghĩa).

Với trò này,mộtsố người  thích, mộtsố người không thích, cònmộtsố khácl ạibỏ qua.  Ngay ở

vòng đầu người  phụnữ  đã nói ở trên rút trúngmột lá bài  có hình chiếc du thuyền trên đó.  Ban đầu bàrất

vui vẻ: "A, tôi cómột chiếc du thuyền”, Sau đó, khi ngườibạn giải  thíchvề những consố đang làm việc

trênbản kêlợitức, bản cân đối thu chi  và vòng quay ti ềnmặt hàng thángcủa bà thì bà giật mình thấy

rằng chiếc du thuyền đang nuốtsống mình...Với bà, đó quả  làmột trò chơi  kinh khủng.

Trongnăm 1984,  tôibắt đầudạyhọc qua các trò chơi. Tôi luôn khuyến khích những  sinh viên

trưởng  thành chú  ý xem trò chơi  phản ánhlại những gìhọ  biết và những gìhọcầnhọc. Điều quan trọng

nhất l à  trò chơi phản ánh cáchcưxửcủamỗi người. Nó  làmộthệ thống phảnhồi lậptức.  Thay vì các

giáo viên  diễn thuyết  thì trò chơi cungcấp bài  diễn thuyết chotừng cá nhân và được viết riêng chobạn.

Cũng nhưmột trò chơi, thế  giới luôn cungcấp cho chúng ta những phảnhồil ậptức. Ta có thể

học đượcrất nhiềunếu biếttự điều chỉnh.Một ngày  trước đây không lâu, tôi phàn nànvớivợ tôirằng,

hẳn chấtt ẩy quần áo đã  làm cho cái quầncủa tôi bị rútlại.Vợ tôicười vàlấy tay nhấn vàobụng t ôi  cho

tôi thấyrằng không phải cái  quầnbị  rútlại  mà chính tôi đã phình ra.

Trò chơi  "Vòng quay ti ềnmặt” được  thiếtkế để cungcấp phảnhồi chotừng người  chơi.Mục

đíchcủa nó là đặt ra chobạn cácl ựa chọn.Nếubạn  rút phải  lá bài  hình chiếc du thuyền và nó làmbạn

mangnợ,  câuhỏisẽ là "Bây giờbạn có thể l àm gì?”.  Lúc nàybạnsẽ có bao nhi êul ựa chọn khác nhau?

Đó chính làmục đíchcủa trò chơi :dạy cho người chơi cách  suy nghĩ  và tìm ra nhiềulựa chọn tài chính

khác nhau…

Tôi đã quan sáthơn hàng ngàn người chơi  trò chơi  này. Những người thoát khỏi vòng Rat Race

nhanh nhất  là những người hiểu được các consố và cómột đầu óc  tài chính sángtạo.Họ nhận biết được

nhiềulựa chọn khác nhau. Những ngườimất thời gian lâu nhất là những người không quen thuộcvới  các

consố và thường không hiểu được quyềnlựccửasự đầutư. Thường  thì những người  giàumới chính  là

những người  sángtạo và chịumạo hiểmhơncả.

Có những người chơi  trò "Vòng quay  tiềnmặt, kiếm đượcrất nhiều tiền trong trò chơi, nhưnghọ

không  biết phải  làm gìvới nócả. Hầuhết những người  này đều không  thành côngvề  tài chính trong cuộc

đời  thực.Dường như những người khác đangvượt quahọmặc dùhọ có tiễn  trong tay. Và đócũng  làmột

sự thực trong cuộcsống. Lắm ngời córất nhiều tiền nhưng không có tiếnbộ gìvề  tài chínhcả.

Hạn chế cácl ựa chọncủa mìnhcũng giống nhưcố báml ấy những quan niệmcũ. Một ngườibạn

thời trunghọccủa tôi  hiện đang làm ba công việcmột  lúc. Haimươinăm trước, anh ta  là người  giàu nhất

trongsố cácbạnhọc. Khi đồn điền l àm đường ở  địa phươngbị  đóngcửa công tycủa anh  tacũng  suysụp

theo. Trong đầu anh ta chỉ  cómộtlựa chọn duy nhất: l àm việc  tíchcựchơn. Vấn đề là anh ta không thể

tìm đượcmột công  việctương đương và những thâm niên  làm  việc như ở công tycũ.Kết quả là anh ta có

dư khảnăng cho công việc hiệntại nhưngvẫn phải chấp nhậnmộtmứclương thấphơn. Hiện nay anh

phải l àmmột lúc ba việc thìmới đủsống.

Tôi đã thấy nhiều người chơi trò “Vòng  quay tiềnmặt”,  than phiềnrằng những lá bàicơhội thích

hợp không bao  giờ đến  tayhọcả. Vìvậy màhọ chỉ ngồi yên đó. Tôi  biết trong cuộcsống thực có những

người như thế. Họ ngồi chờmộtcơhội “thíchhợp”. Tôi đã thấy nhiều người có được lá bài cơhội thích

hợp nhưnglại  không có ti ền. Sau đóhọ cacẩmrằng đáng l ý rahọ đã thoát khỏi vòng Rat Racenếuhọ có

đủ  tiền.  Vàhọcũng ngồi yên đó. Tôi biết trong cuộcsốngcũng có những người như thế.Họ thấy được

cáccơhội nhưnghọ không có ti ền.

Và tôi thấy nhiều người  rút được l á bàicơhộilớn, đọc to l ên nhưng khônghề biết nó làmộtcơ

hội lớn.Họ có tiền, có thời gian chín muồi, họnắm quân bài  trong  tay nhưnghọ không thấycơhội đang

mỉmcười với họ.Họ không biếtkế hoạch  tài chínhcủahọ có thể giúphọ thoát khỏi vòng Rat Race như

thế nào. Và tôi biết  trong cuộcsống có nhiều người như thếhơncả những người kiacộnglại.Hầuhếtmọi

người đều có nhữngcơhộivụt sáng ngay  trướcmắt nhưng không thấy được nó. Phảimấtcảnăm  sauhọ

mới nhận ra nó,  lúc đó thì những người khác đã gi àu lênrồi.

Nếu cósự thông minh tài  chính,bạnsẽ có nhiềulựa chọnhơn. Nếubạn không cómộtcơhội  nào

cả,bạn có thể làm gì đểcải  thiện tình  hình tài chínhcủa mình?Nếubạn cócơhội mà không có  tiền và

không thểmượn ngân hàng được thìbạn có thể l àm gì đểtậndụngcơhội đó?Nếu các linhcảmcủabạn

sailầm vàmọi tính  toán đều thấtbại , bạnsẽ  làm gì để  biếnmột xu  thànhmột triệu đô la? Đó chính  làsự

thông minh tài chính. Thông minh tài chính là khảnăngbạn có thể nghĩ ra bao nhiêu  giải pháp tài  chính

khác nhau để xoaysởmộtvấn đề.  Thông mi nh tài chính  là chuyệnbạn có khảnăng sángtạo như thế nào

trong khi  giải  quyết cácvấn đề tài  chính.

Hầuhếtmọi người chỉ biếtmột  giải pháp:  làm việc tíchcực tiết kiệm và vaymượn.

Vậytại  sao phảicốtăngsự thông minh tài  chính?Bởi vì có nhưvậybạnmới  có thểtạo ravận

may cho chính mình, mới  biết cáchnắmlấytấtcả những gìxảy ra và làm cho nótốt đẹphơn.Rất ít người

nhận  biết đượcrằngvận may l à do con ngườitạo ra.  Và  tiềnbạccũngvậy.Nếubạn muốn được maymắn

và kiếm được nhiều tiềnhơn mà không phải  làm việc quásức, khi ấysự thông mi nh tài  chính làrất quan

trọng. Nếubạn  thuộc típ người chờ thời,bạnsẽ phải  chờrất  lâu,cũng giống như ngồi chờ cho đến khi đèn

xanhbậthết suốt  5dặm thìmới chịubắt đầu chuyến đi vậy.

Khi  Mi ke và tôi  còn nhỏ, người cha gi àu thườngbảo chúng t ôi rằng:  "Tiền không có thực. Người

nghèo và người  trunglưu làm việc kiếm tiền, còn người gi àu làm ra tiền.  Các con càng nghĩ tiềnbạc l à có

thực thì các con càng phải  làm việcvấtvảhơn cho chúng.Nếu các con hiểu đượcrằng  tiềnbạc không có

thực, các consẽ làm giàu nhanhhơn.”

“Vậy ti ềnbạcsẽ l à gìnếu chúng không có thực?” Mike và tôi cùnghỏi .

“Các con nghĩ chúng  là gì thì chúngsẽ l à cái đó.” Người  cha giàu trảlời.

Tài sản quyềnlực nhất màtấtcả chúng ta  đều có chính làbộ óc.Nếu được huấn l uyệntốt, nó có

thểtạo ra nhữngcủacải  khổngl ồ  trong chốc lát.

Trong thời đại thông tin, tiềnbạc giatăng  theocấpsố nhân. Mộtsố người có thể  lành giàu đến

mức khó  tintừ hai bàn t ay trắng, chỉ với những ýtưởng và các thỏa thuận.Nếubạnhỏi  những ngườisống

bằng cách buôn bán chứng khoán hay cácdạng đầutư khác,bạnsẽ thấy rõ đi ều đó.  Thường thì những

người này kiếm được hàng triệu đồng  trong chốc l át không nhờmột cái gìcả. Khi nóirằng “không nhờ gì

cả”, tôi muốn nói  là khônghề cósự  trao đổi  tiềnbạc. Điều đó được thực  hiện qua các thỏa thuận:một tín

hiệu taytạinơi kinh doanh, một đốm sáng trên màn hìnhcủamột nhà buôn ở Lisbon  truyềntới màn hình

củamột người ở Toronto,một cú điện thoại cho người  môi  giới để mua và bán chúng ngay  sau đó.  Tiền

không đổi chủ, chỉ có những thỏa  thuận  thay đổi  mà  thôi .

Tómlại , trí  thông minh  tài chính đượctạo ra nhờ 4kỹnăng chuyên môn  sau.

1. Sự hiểu  biết tài chính. Khảnăng đọc hiểu được các consố

2. Những chiếnlợc đầutư. Ngành khoahọc tiền kiếm tiền.

3. Thị trờng. Cung vàcầu. Alexander Graham Bell đã cungcấp cho thị  trường những cái  mà  nó

đòi hỏi.  Bill Gatescũngvậy.

4. Luật pháp. Sự hiểu biếtvề những điềulệ, phéptắcvềkế toán, liên đoàn, chính quyền và quốc

gia.  Tôi  khuyênbạn hãy luôn chơi  cho đúng luật.

Chínhsựkếthợpcủabốnkỹnăng trên l à điều kiệncần để  thành công trên đườngmưucầusự

giàu có, dùbằng cách mua bán những ngôi nhà nhỏ, nhữngcănhộlớn,  công  ty,cổ phiếu, ngân phiếu,  quỹ

chung, kim loại quý, chương trình bóng chày haybấtcứ cái gìtưởngtựvậy.

Ở đây tôi  muốn nóirằngvốn đầutưsẽ đếnrồi đi , thị trường  lênrồi  xuống, ki nhtế phát  triểnrồi

suysụp. Mỗi ngày trong đời , thế giới l uôn luôn trao chobạn nhữngcơhội trong cuộcsống, nhưng thường

thì  ta không nhìn ra chúng. Nhưng chúngvẫn ở đó. Và thế giới càng  thay đổi , công nghệ càng thay đổi thì

sẽ càng có nhiềucơhội cho phépbạn và gia đìnhbảo đảm  tài chính cho những thếhệ sau này.

Nhưvậytại  sao phải nghĩ  đến chuyện phát triển  trí thông minh tài chínhcủabạn? Xin nhắclại

rằng: chỉ cóbạnmới có thể  trảl ời được câuhỏi đó. Tôi biết vì  sao tôi phải  tiếptụchọc và phát  triển,bởi

vì thế giới đang thay đổi. Tôi thích đón chào những thay đổi nàyhơn làcứ phải  báml ấy quá khứ.  Tôi  biết

sẽ có nhữngvụ bùngnổ trên thương trường và nhữngvụsụp đổ thị  trường.  Tôi  muốn tiếptục phát triển

trí thông mi nh tài chínhcủa mình vìmột khi thị  trường thay đổi thìsẽ cómộtsố người phải  quỳlụy công

việccủa mình. Trong khi đó, những người  khácsẽ nhận quả  đắng nà đời đem chohọ  - thỉ nh thoảngtấtcả

chúng ta đều ăn phải quả đắng đó  - và  biến chúng  thành hàng triệu đô l a. Đó chính  làsự thông mi nh tài

chính.

Riêng cá nhân mình, tôi sửdụng hai  phương ti ện để đạt đượcsựlớnmạnhvề tài chính:bất  động

sản và nhữngcổ phiếu nhỏ. Tôi dùngbất độngsản làmnềntảng.Mỗi ngày trôi  qua, tàisảncủa  tôi cung

cấp vòng  quay tiềnmặt và đôi  lúc chúngbứt nhanh nâng cao giá  trị. Nhữngcổ phiếu nhỏ  thì được dùng

để phát triển nhanh.

Tôi  không khuyến khíchbạn l àmmọi thứ như tôi đã làm. Vídụ thì chỉ là vídụ. Nếu nhưcơhội

quá phứctạp và tôi không hiểu biếtvềsự đầutư thì tôi sẽ không thực hiện chúng. Những bài  toán đơn

giản vàmột giác quan nhanh nhạy làtấtcả những gìcần thiết để phát triển  tài chính.

Năm 1989, tôi thường chạybộ quamột vùng ngoại ô khádễ thưởng ở Portl and, Oregon. ở đây có

những ngôi  nhà nhỏ nhắn và xinhxắn đếnmức tôi gần như nghĩ mìnhsẽgặp được cô bé  quàng khăn đỏ

đang nhảy chân sáo đến nhà bà ngoại.

Trên đường chạy,  tôi nhìn thấy nhữngtấmbảng nhà  bán, ở khắpnơi.  Lúc ấy thị trườnggỗ đang

rất khủng khiếp, thị  trường chứng khoánvừa suysụp và ki nhtếbị đình trệ. Trênmột con đường,  tôi nhìn

thấymộttấmbảng “nhà bán" cóvẻ như đã treo l âulắmrồi, nórấtcũkỹ. Khi chạy ngang qua,  tôi ghé vào

gặp ông chủ nhà,  trông ông  ta đầyvẻ ưutư.

Tôi hỏi : "Ông bán ngôi nhà gi á bao nhiêu?”

Ông chủmỉmcườiyếu ớt: “Ôngcứ ra giá đi , tôi  treobảng bán nhàcảnăm nayrồi. Thậm chí

không ai thèm ngó đến nónữa.”

Tôi  nói :"Để tôi  xem nào."

Vànửa ti ếng  sau, tôi mua ngôi nhàrẻhơn 20.000 $ sovới gi á ban đầu  ông  ta đề nghị .

Đó  làmột ngôi nhà nhỏ xi nhxắn có hai phòng ngủ và những đồ  trang trí nhiều màusắc trên các

cửasổ. Nósơn màu xanh nhạtvới  những đường viền xám, được xây vàonăm 1930. Bên  trong  làmột lò

sưởi đá còntốt và hai phòng ngủ bé  xíu.  Nósẽ làmột ngôi  nhà cho thuê hoànhảo.

Tôi  trả cho người chủ 5.000 $ ti ềnmặt đặt trước cho ngôi nhà giá 45.000 $, mà thựcsự nó đáng

giá đến 65.000 $. Người chủ vui vẻdời đi, làm như thoátnợvậy.  Và người  thuê nhà đầu  tiên chuyển đến,

một giáosư đại học địa phương.  Sau khi  trảhếtmọi thứnợnần và các chi phí quản lý t ôibỏ túi được

khoảng 40 $mỗi cuối  tháng. Cũng khá thúvị đấy chứ.

Mộtnăm  sau,  thị  trườngbất độngsản đình trệ ở Oregonbắt đầuhồi phục. Những nhà đầutư

Cal ifornial ắm tiềntừ thị trườngbất độngsảnvẫn đang phát  triểncủahọ chuyểndần  sang miềnbắc đến

vùng  Oregon và Washington.

Tôi  bán ngôi nhà nhỏ này chomộtcặpvợ chồng trẻ ở Californiavới gi á 95.000 $. Sốvốncủa tôi

đã đem đếngần 40.000  $  tiềnlời nhờ luật  thanh  toán thuế trễhạn 1031, và  tôi tiếptục tìm chỗ đầutưsố

ti ền này…

Điểm chính trong vídụ này  làmộtsố  tiền nhỏ có thể phát  triển thànhmộtsố  tiềnlớn như thế nào.

Mộtl ầnnữa, đó làvấn đề hiểu biết cácbản kê  tài chính, chiếnlược đầutư nhạy bén thị  trường và luật

pháp.Nếu người ta không thành thạo những chủ đề này thì hiển nhiên làhọsẽ tuân theo những gi áo lý

chuẩnmực, hướngmọi người  làm sao cho an toàn…

Những thỏa thuận nóngsốt nhất thường không đếnvới những ngườimớihọc việc.  Thường thì

nhữngvụ buôn  bántốt nhất  làm cho người  giàu ngày càng gi àuhơn đều dành riêng cho những người am

hiểu trò chơi này. 

Tôi  càng  trở nên "sànhsỏi”  thì t ôi sẽ càng có nhiềucơhội  trên đường đờicủa mình. Và trí thông

minh  tài chínhcủabạn càng cao thì nósẽ càngdễ dàng máchbảobạn l àmột thỏa thuận nhưvậy cótốt

hay không. Chínhsự hiểu biếtcủabạnsẽ chỉ ra nhữngvụ giaodịchtệhại hoặc làm chomộtvụ buôn bán

tồitệ  trở nêntốt đẹphơn. Tôi cànghọc được nhiều - và córất nhiều thứ đểhọc -  tôi sẽ càng làm ra nhiều

ti ền, đơn  giản vì khi năm tháng  trôi qua  thì t ôi sẽ tíchl ũy được nhiều kinh nghiệmcũng nhưsự khôn

ngoan. Tôi có những ngườibạn luôn muốn được an toàn, l àm việcrất tíchcựcvề chuyên môn, nhưnglại

thấtbại  trong  việc tìm kiếmsự khôn ngoanvề  tài chính, một đi ềucần phải có thời gianmới phát triển

được.

Nhìn chung, triết lýsốngcủa tôi  là hãy gieohạt  lêncột tàisảncủa mình. Tôibắt  đầu gi eo trồng

bằng nhữnghạt giống nhỏ. Mộtsốhạtlớn lên cònmộtsốhạt thì không, nhưng tôi chằng vì thế mà chùn

bước. ..

Trong l iên mi nhbất độngsản,  chúng t ôi  cómộtsố tàisản trị gi á vài triệu đô  la. Đó  là REITcủa

chúng t ôi , còngọi  làbất độngsản đầutư ủy  thác (real estate investment trust). Đi ều tôi muốn làm rõ ở

đây là phầnlớn trong vài triệu đô  la này đềubắt  đầutừ nhữngsố đầutư nhỏtừ 5. 000  $ đến  10.000 $.

Toànbộsố  tiền này đều thuậnlợi  trong việcbắtkị pmột thị trường phát triển nhanh chóng,tăngsố  miễn

thuế, buôn bán trao đổi vàil ần trong nhiềunăm.

Chúng  tôicũngsởhữumột danhmụcvốn đầutư chứng khoán, bao quanh  làmột li ên minh màvợ

chồng tôi gọi là quỹ chung cá nhân. Chúng t ôi  có những người bạn giaodịch buôn bánvới những nhà đầu

tư như chúng  tôi và cómộtsố tiền phụ thêmmỗi  tháng để đầutư ti ếptục. Chúng  tôi mua những công ty

ri êngvừamớicổ phần hóa trong thị  trường chứng khoánMỹ hay Canada để đầucơ, chấp nhậnmạo hiểm

cao. Chúng tôi đãtừng mua 100.000cổ phầnvới giámỗicổ phần l à 25 xu  trước khicổ phần hóamột

công  ty. Sáu tháng sau, công ty được l ên danh  sách và 100.000cổ phần này trị gi ámỗi phần 2$. Nếu công

ty được quản  lýtốt cái giásẽ tiếptụctăng  lên vàmỗicổ phần có thể  lêndện 20 $ hayhơnnữa. Có những

lúc 25.000 $của chúng  tôi l ên đến 1 triệu đô trong vòng chưa đầy 1năm.

Đây không phải  làmột trò mayrủinếubạn biếtbạn đang l àm gì ,  chứ không phải  chỉ quăng ti ền

vàovụ gi aodịchrồi  ngồi nhàcầu nguyện.Cần phảisửdụng  kiến thức chuyên môn, sự khôn ngoan và

lòng say mê trong trò chơi này đểhạn chếrủi ro. Dĩ nhiên có nhiềurủi  ro là không thể tránh được, nhưng

chính trí thông mi nh tài chínhsẽ giúpbạncải thiện tình hình. Đó là lý do đầu ti ên mà tôi không ngừng

khuyến khíchmọi  người đầutư nhiềuhơn vào việc giáodụckỹnăng tài chínhhơn là vào cáccổ phần, bất

độngsản hay những thị  trường khác. Càng khôn khéo,bạnsẽ càng có nhiềucơhội đánhbại đối  thủ.

Những cuộc chơi chứng khoán mà cá nhân tôi đầutư vào đốivới  nhiều người thường là quámạo

hiểm và tôi hoàn toàn không khuyến khíchbạn l àm nhưvậy. Tôi đã chơi  trò chơi  nàytừnăm 1979 và

thường được  trả nhiềuhơnsố phần mà đúng ra mìnhsẽ đượchưởng.  Nhưng có thểbạnsẽbắt đầu cuộc

sốngcủabạn  theomột cách khác,  sao chobạn có khảnăng biến 25.000 $ thành 1 triệu  trong 1năm mà  ít

phảimạo  hiểm nhất. Những điều tôi đã l àm chỉ l à những giọtnước nhỏ trong biểncả,  nhưngvớimột cá

nhân  trung bình thìsố thu nhập không trả  lãi hơn 100.000 $mộtnămcũng đã là khátốt và muốn đạt được

cũng không khólắm. Tùy thuộc vào thị  trường và độ nhanh nhạycủabạn, bạn có thể làm được đi ều đó

trong khoáng th ời  giantừ  5 đến 10năm.Nếubạn giữ chomứcsốngcửa mình ởmức phải  chăng thì

100.000 $ thu nhậpbổ sung làrấtdễ chị u,bấtkểbạn có  làm  việc hay không.Bạn có thể l àm việcnếubạn

thích hay nghỉ ngơinếubạn muốn, nhưng nênsửdụnghệ thống thuếvụcủa chính quyền  theo ý mìnhhơn

là để chốnglại mình.

Nềntảngcủa tôi l à nhữngbất  đóngsản phát si nh thu nhập.  Tôi  thíchbất độngsản vì chúng ổn

định và thay đổirất chậm.  Tôi cố giữ cho nóbềnvững. Vòng quay tiềnmặt khá ổn định vànếu quản l ý

tốt  thì ta hoàn toàn cócơhộităng gi á trịcủa nó l ên. Vẻ đẹpcủamộtnềntảngbất độngsảnbềnvững l à

đôi  khi nó cho phép chúng tamạo hiểmhơnmột chútvới những chứng khoán đầucơ.

Nếu tôi  thu được nhiềulợi nhuậntừ thị trường chứng khoán,  tôisẽ trả thuế cholợi nhuận thu

đượctừ việc bán t ài sản, sau đó đầutư phần cònlại vàobất độngsản để có thểmộtlầnnữa  làm kiêncố

hơnnềntảng  tàisảncủa mình.

Mộtl ời  cuối cùngvềbất độngsản. Tôi đã dulịch khắpnơi  trên thế giới vàtạimỗi thành phố,  tôi

đều nghe người  ta nói rằngbạn không thể mua đượcbất độngsảnvới giárẻ. Đó không phải là kinh

nghiệmcủa tôi. Ngaycả ở New York, Tokyo hay Bankok,vẫn có nhữngcơhộitốt mà người  ta không

chú ý đến. Vìvậy, khi  tôi nghe người  tabảorằng: Anh không l àm được nhưvậy ở đây đâu,  tôisẽ nhắc

nhởhọrằng thực ra câu nói đó chính l à "Tôi  không  biết l àm  sao để làm nhưvậy ở đây.. .”,

Bạn chỉ có thể nhìn thấy nhữngcơhộitốtbằng cái đầucủabạn vàbằngsự nhạycảmvề tài  chánh

đã được huấn luyện.Hầuhếtmọi người không giàu l ên được đơn giản vìhọ không được huấn l uyệnvề  tài

chính để nhận ra nhữngcơhội ngay trướcmắt. Trong chương cuối  cùng,  tôi đưa ra 10bước mà tôi đã đi

trên con đườngtự do  tài  chínhcủa mình. Nhưng phải nhớ l à hãy  tìm thấy niềm vui  trong đó. Đây chỉ là

một trò chơi. Thỉnh thoảngbạn chiến thắng và đôi  lúcbạn phải họchỏi. Nhưng hãy vui đùavới  nó. Hầu

hếtmọi ngời không bao giừ chiến thắng vìhọsợ phải thấtbại .

Trong  trường, chúng  tahọcrằng phạmlỗi  làmột điềuxấu, vànếu phạmlỗi chúng  tasẽbị phạt.

Tuy nhi ên,nếubạn nhìnl ại quá trìnhhọctậpcủa con người,bạnsẽ thấy chúng tahọcbằng cách phạm

lỗi.  Chúng tahọc đi bằng cách té.Nếu chúng ta không bao giờ té ngã thì chúng tasẽ không bao giờ đi

được.Tập chạy xe đạpcũng thế. Tôi đãbị  vàivếtsẹo trên đầugối khitập xe,  nhưng ngày nay tôi có thể

láimột chiếc xe đạp mà khôngcần suy nghĩ.  Và  làm giàucũngvậy thôi. Nhưng không may, l ý do chính

màhầuhếtmọi  người  không giàu  lên được l à  vìhọsợmất mát. Những người chiến thắng khôngsợsự

thấtbại . Nhưng chính những người thấtbạil ại sợ điều đó. Thấtbại  làmẹ thành công.  Những người  né

tránhsự thấtbạicũngsẽ khônggặp được thành công.

Tôi  xem tiềnbạccũng như môn quầnvợtvậy. Tôi  chơi tích ct~c, phạmlỗirồisửa chữa, phạml ỗi

nhiềuhơn, sửa chữa nhiềuhơn và ngày càng giỏihơn. Nếu thua, tôisẽ đi  ngang qua cái lưới,bắt t ay đối

thủ, mỉmcười và nói:  “ThứBả ytới gặplại nhé…”.

Từ ki nh nghiệmcủa mình, tôi chia đầutư ra làm haidạng:

1. Dạng thứ nhất và thông thường nhất l à mua đầutư trọn gói. Nhà đầutưgọi điện chomột đại  lý

bánlẻ,  vídụ như Công tybất  độngsản, nhà  buôncổ phần chứng khoán hay ngườil ậpkế hoạch tài chính

để muamột cái gì đó.  Có thể l àmột quỹ chung, một REI T,mộtcổ phần haymột  ngân phiếu. Đó  làmột

cách đầutư đơn giản và nhanhgọn.Cũng đơn  giản nhưmột người mua hàng đi đếncửa hàng máy tính và

muacả cái máy tínhnằm ngay trênkệvậy.

2. Dạng thứ hai  làtạo ra đầutư. Những nhà đầutưdạng này thường thu thập các thỏa thuận, cũng

giống như người ta muatừng linh  kiện máy  tínhvề và  ráplại vậy. Đó l àmộtdạng l àm theo yêucầu. Tôi

khônghề biết gìvề chuyện ráp máy  tínhcả, nhưng tôi biết làm thế nào để ráptừngmảnhcơhội lạivới

nhau,  hoặc tôi biết ai có thể  làm đi ều đó.

Một nhà đầutư theodạng th ứ hai có thểgọi  làmột nhà đầutư chuyên nghiệp. Có khi  phảimất

hàngnămmới ráp được cácmảnh nàylại, vàcũng có khi không thể nào gom chúngl ại được.  Người cha

giàu l uôn khuyến khích tôi trở thànhmột nhà đầutưdạng thứ hai . Khi đó thì  việchọc cách ráp cácmảnh

nàylại làrất quan trọng vì đó  làmột chiến thắng tol ớn, và đôi  lúc,nếubạn đi ngược dòngnước thì đó

cũngsẽ làmột thấtbại khổnglồ.

Nếu muốn trở thànhmột nhà đầutư chuyên nghiệp,bạncần phát triển bakỹnăng chính. Những

kỹnăng nàybổ  sung thêm vàobốnkỹnăng yêucầu để trở thànhmột người cósự thông minh tài chính.

1.  Làm thế nào để tìm ramộtcơhội là mà người khácbỏlỡ?

Bằng đầu óc,bạn có thể nhìn thấy những thứ mà người khác không nhì n đượcbằngmắt thường.

Vídụ,một anhbạn muamột ngôi nhàcũkỹ ọp ẹp trông nhưmột ngôi nhà mavậy.Mọi ngườitựhỏitại

sao anh talại mua nó. Điều anh thấy được còn người  khác không th ấy chính  là vì ngôi nhà đi kèmvới 4 lô

đất phụ thêm.  Sau khi  mua ngôi  nhà, anh phásập nó và bán 5 l ô đất chomột nhà xâydựnggấp  balần cái

giá mà anh đã mua  trọn gói.  Anh kiếm được 75.000  $ chỉ trong 2 tháng làm việc.Số tiền này không phải

là nhiều nhưng chắc chắn làvượt xamộtsốlương  ít ỏi, và đi ều này hoàn toàn không khó khăn gìvềmặt

kỹ thuật

2. Làm cách nào đượctăng ti ền?

Những người  bình thường chỉ  biếtmột  cách duy nhất l à đi đến ngân hàng, còn những nhà đầutư

chuyên nghiệp biết nhiều cáchtăngvốn mà khôngcần phải đến ngân hàng. Đểbắt đầu,  tôihọc cách mua

nhà mà khôngcần ngân hàng.  Những ngôi  nhà khôngt ốn quá nhiều tiền, nhưngkỹnăngtăng ti ền mà tôi

học được thì quả l à vô giá.

Tôi rất thường nghemọi người nói: "Ngân hàng không cho tôimượn ti ền, hay "Tôi  không đủ ti ền

mua.”,Nếubạn muốn làmmột nhà đầutư chuyên nghiệp,bạncần phải học cách làm những điều màhầu

hếtmọi  người không  làm được. Nói  cách khác phầnlớn vì thiếu  tiền nên không l àm ăn được.Nếu có thể

tránh được chướng ngại  này, bạnsẽ có được hàng  triệu đô  la. Nhiềul ần tôi  muamộtcănhộ, mộtlốccổ

phần haycảmột tòa nhà mà khôngcần đếnmột xu trong ngân hàng. Cól ần tôi  muamột tòa nhà giá 1, 2

triệu đô la. Tôi  làm  theo kiểu mà người tagọi l à “giữ tiềnl ại ”,vớimộthợp đồng  viết tay  giữa người mua

và người bán.  Tôi gọi đặtcọc 100.000 $, nó cho phép t ôi  có 90 ngày đểtăng phần cònl ại củasố tiền.Tại

sao tôi l àm thế? Đơn giản vì tôi  biếtrằng ngôi nhà trị giá đến 2 triệu đô la. Tôi khôngtăng tiền  lên. Thay

vào đó,  người đã nhờ đặt trước 100.000  $sẽ cho tôi 50.000 $ vì đã tìm đượcvụ giaodịch, anh ta thế chỗ

tôi còn  tôi ra đi.Tổng thời gian  làm  việc: 3 ngày.Mộtlầnnữa, điều chínhyếu l à cáibạn muốn chứ không

phải cái bạn mua. Đầutư không phải l à mua bán. Đó làsự  hiểu biết.

3. Làm saotổ chức được những người  thông minh?

Người thông mi nh l à người  thuêmướn hay l àm việc chungvới  những người  thông minhhơn anh

ta. Khibạncầnlời khuyên thì hãy chắc chắnrằng: bạn đã chọncốvấn cho mìnhmột cách khôn ngoan.

Có quá nhiều đi ều phảihọc, nhưng phần thưởng thì vô cùng  tolớn. Nếubạn không muốnhọc

nhữngkỹnăng này  thì hãy l àmột nhà đầutưdạng thứ nhất. Chính những điềubạn  biết là tàisảnl ớn chất.

Chính những đi ềubạn không  biết  làrủi rolớn nhất. Luôn l uôn có nhữngrủi ro,  vìvậy hãyhọc

cách xoaysở nhữngrủi  ro này thay vì né tránh chúng.

CHƯƠNG 7 – Bài 6: Hãy làm việc đểhọc  – Đừng  lành việc vì  tiền

Năm 1995, tôi đượcmộttờ báo Si ngapore phỏngvấn. Người nữ phóng viên trẻ tuổi đếnrất đúng

giờ và cuộc phỏngvấnbắt đầu ngaylậptức.  Chúng t ôi  ngồi  trong đạisảnhcủamột kháchsạn sang  trọng,

nhấm nháp cà phê và th ảo luậnvềmục đích chuyến  viếng thăm Singaporecủa  tôi. Tôi cùng đứng trênbục

diễn thuyếtvới Zi g Zi gl ar. Ông ấy nói về những độngcơ, còn t ôi  nói về "Những bímậtcủa người giàu.”

Ngườinữ phóng viên nói:một ngày nào đó, tôicũngsẽ l à tác giảcủa những cuốn sách bán chạy

nhất như anhvậy.  Tôi đã đọcmộtsố bài  báo cô viết vàrấtlấy l àm  thúvị.  Cô có cách  viếtcứngcỏi và rõ

ràng. Những bài báo cô  viếtrất được độc giả yêu thích.

Tôi  trảlời: “Văn phongcủa côrất hay. Điều gì đã khiến cô không đạt được giấcmơcủa mình

vậy?”.

Cô gái nói: “Cóvẻ như những tác phẩmcủa tôi không đến đượcvớimọi người. Aicũng nóirằng

những tiểu thuy ếtcủa tôirất tuyệt, nhưng không có gìxảy racả.  Vìvậy mà tôi  giữ nghề l àm báo.  ít nhất

thìcũng có cái để trả hóa  đơn.  Anh có khuyên tôi gì không.

Tôi hàohứng nói : “Có đấy. Ở Singapore tôi  cómột người bạn quản  lýmột trườnghọcdạy cách

buôn  bán. Anh ta đi ều hành khóa huấn l uyện thưởngmại  chorất nhiều công ty đứng đầu ở Si ngapore. Tôi

nghĩnếu cô thamdựmộtlớphọccủa anh  ta,  côsẽ đẩymạnhsự nghiệpcủa cô l ên được nhiều đấy." “Anh

muốn nói  là tôi phải đến trường ấy đểhọc cách bán sách à?" Cô gáihỏilạimột cách gaygắt. Tôigật đầu.

“Anh đùahả?”

Tôi lắc đầu. Lúc này tôi cảm thấydội. Cô gáicảm thấy mìnhbị xúc phạm và  tôi ước  sao mình

chưahề nói  gìcả.  “Tôi cóbằngcử nhânVăn chương Anh.Tại  sao  tôi phải đi học cách làm người  bán

sách chứ? Tôi làmột nhà chuyên môn. Tôi đến trường và được huấn luyệnmột nghề nghiệp để không

phải l àmmột người  buôn  bán.  Tôi  ghét những người  bán hàng.Tấtcả những gìhọ muốn chỉ l à  tiền  thôi .”

Cô gái thudọn  giấytờmột cách giậndữ. Cuộc phỏngvấn chấmdứt. Trên chiếc bàn cà phê  làmột

trong những cuốn sách bán chạy nhất mà tôi đã viết. Tôi nhặt nó  lên cùngtờ ghi chúcủa cô gái  trongtập

giấy thấm. Tôi chỉ cho cô thấy dòng ghi chú: “Cô thấy gì không?”

Cô gáibốirối nhìn xuống: “Sao?”

Tôi cố ý chỉ vào dòng ghi  chúcủa cô. Trênt ờ  giấy cô viết :  “Robert Kiyosaki, tác giả những cuốn

sách bán chạy nhất…”

"Nó viếtrằng tôi l à  ‘tác  giả cuốn sách bán chạy nhất’ chứ không  phải là ‘tác giả cuốn sách viết

hay nhất’”.

Ngaylậptức cô gáimở  tomắt, vàlắng nghe tôi thật chăm chú.

“Tôi  làmột người  viếtvăntệ. Cô  làmột nhàvănlớn. Tôihọc cách buôn  bán.  Cô cóbằngcử

nhân.  Gom hai thứ đólại côsẽ l à tác giả cuốn  sách viết hay nhất,  và “tác  giả cuốn sách bán chạy nhất ”.

Tia giậndữ lóe  lên trongmắt cô gái:  “Tôisẽ không bao giờhạ mình đihọc cách bán hàngcả.

Những người  như anh chẳng viết l ách gìhết. Tôi làmột  người  viếtvăn chuyên nghiệp còn anh  làmột

người buôn bán...”

Và cô gái vội vãbỏ đi…

Thế giới đầy những con người tàinăng,  thông minh, được gi áodụctốt và cónăng khiếu.. . Chúng

tagặphọmỗi  ngày vìhọ ở xung quanh chúng  ta. Nhưng cómộtsự thật đáng buồn  là chỉ cómột tàinăng

vĩ đại  thôi thì không đủ.

Tôi  thườngrấtsửngsốt  trướcsố ti ềnlương ít ỏi màrất nhiều người đầy tàinăng kiếm được. Tôi

nghe nóirằng chỉ có không đầy 5% ngườiMỹ  kiếm đượchơn 100.  000 $mộtnăm.  Tôi đãgặp những con

người xuất chúng, học cao nhưng chi kiếm được chưatới 20.000$mộtnăm. Mộtcốvấn kinh doanh

chuyên ngành y khoamậudịchbảo  tôirằng:  córất nhiều bácsĩ, nhasĩ và ysĩrấtvấtvảvề tài  chính.

Trước l úc đó,  tôicứ nghĩ trong khihọtốt nghiệp, hẳn l à  tiềnbạcbắt  đầu đổ vào. Người cốvấn kinh doanh

này đã nóirằng: “Chỉmột tàinăng thôi không đi  cùngmột tàisảnl ớn.”

Trước  đây tôi đã nóirằng trí thông mi nh tài chính làsự phối hợpcủakế  toán, đầutư,  thị  trường

và pháp luật.Kếthợp đượcbốnkỹnăng chuyên môn này, chuyện tiền  kiếm tiềnsẽdễ dànghơn nhiều.

Thế nhưng,  khi nói đến  tiềnbạc, kỹnăng duy nhất màhầuhết người  ta biết chỉ  là làm việc chăm chỉ!

Một vídụcổ điểncủa việc phốihợpkỹnăng là chuyện người phóng vi ên trẻ tuổi  tôi đã nói ở đầu

bài.Nếu cô ấycầnmẫnhọc thêmkỹnăng buôn  bán và  ti ếp thị,  thu nhậpcủa côsẽtăngvọt ngay.Nếu tôi

là cô ấy, tôi sẽhọc thêm vài  khóa  viết bài quảng cáocũng như buôn bán.  Sau đó,  thay vì l àm  việc chotờ

báo, tôi sẽ tìm việc ở nhữngvăn phòng quảng cáo.  Ngaycả khi thu nhập cócắt giảm,  cô ấyvẫnsẽhọc

được cách truyền đạt  thông  tinbằng những“đườngtắt" được dùng trong nhữngmẩu quảng cáo thành

công.  Côcũng nên dành thời gian để nghiêncứu nhữngmối quanhệvới công chúng,mộtkỹnăng khá

quan  trọng.  Côsẽhọc cách  làm ra hàng  triệu đô  latừ việc quảng cáo khôngmất tiền. Và vào buổi tối hay

những ngày cuối tuần, cô có thể dành để viết cuốn tiểu thuyếtvĩ đạicủa mình. Khi nó hoàn thành, côsẽ

có thể bándược cuốn  sách nhanhhơn.  Và  saumột thời  gian ngắn, cô có thể trở thành “tác giả những cuốn

sách bán chạy nhất. ”

Lúc tôi  cho ramắt cuốn sách "Nếu muốn gi àu có vàhạnh phúc thì đừng đến trường?"một nhà

xuấtbản đề nghị tôi  nên đổi tựa  sách thành "Kinhtế gi áodục”.  Tôi bảohọrằng, với cái tựa như thế, tôisẽ

chỉ bán được hai cuốn:một chobạn tôi vàmột cho gia đình mình. Tôi chọn cáitựa khó chịu.Nếu muốn

giàu có vàhạnh phúc  thì đừng đến trường? vì  tôi  biếtrằng nósẽ  thu hút công chúng. Vìvậy mà tôi chọn

một cáitựasẽ đưa t ôi  lên  truyền thanh truyền hình, đơn giản là tôisẵn  sàng tranh luậnvớihọ.  Nhiều

người nghĩ tôi giốngmột cái bánh trái  cây cho ruồi bu,  nhưng quyển  sách thìvẫn bán chạy.

Khi  tôitốt nghiệpHọc việnMậudịch HànghảiMỹ vàonăm 1969,  người  chahọc thức caocủa tôi

rấthạnh phúc. Công ty Standard Oil  Cal ifornia thuê tôi l àm thủysư cho những chiếc  tàu chởdầu.  Tôi  là

phó thuyền  trưởng thứ ba,  và tiềnlươngcủa tôi thấphơn sovới các đồng nghiệp,  nhưng nhưvậy làtạm

ổnvới công việc thựcsự đầu tiên  sau khi ra  trường. l ương khởi điểmcủa tôi l à 42.000 $mộtnămkểcả

thời gian  làm  việc ngoài giờ, và tôi chỉ phái làm  việc trongbảy tháng. Tôi cónăm tháng nghỉ ngơi.Nếu

muốn, tôi  có thể đến Việt Namvớimột công ty hànghải  trực thuộc vàsẽdễ dàngtănggấp đôi tiềnlương

thay vì đi  nghỉ 5 tháng.

Tôi  cócảmộtsự nghiệp tol ớn phía  trước,  nhưng sau sáu tháng l àm việcvới công ty, tôivẫn xin

thôi việc và tham gi a vào Marine Corps đểhọc cách lái máy bay.  Người chahọc thức caorất  giậndữ. Còn

người cha giàulại chúcmừng tôi, vì ông quan niệmrằng "Bạncần biếtmỗi thứmột chút.”

Đó  là lý dotại sao trong nhiềunăm, tôi l àm  việc ở nhiềubộ phận khác nhau trong công tycủa

người cha giàu.  Có  lúc tôi  làm việc ởbộ phậnkế toán.  Dù cólẽ l à tôi  không thể nào trở thànhmộtkế  toán

viên giỏi được nhưng ôngvẫn muốn tôi phải họcbằng cách thấmtừtừ.  Người cha giàu biếtrằng tôi sẽ

học được những “biệt ngữ” và có khảnăng thấy được cái gì quan trọng còn cái  gì không.  Tôi còn làm

công  việccủamột anhhầu bàn vàmột công nhân xâydựng,cũng như bán hàng, đặt chỗ và ti ếp thị.

Người cha giàu đang “chuẩnbị” cho Mi ke và tôi . Chính vìvậy mà ông khăng khăngbắt chúng  tôi phải có

mặt trong những buổi họpcủa ôngvới  các nhân vi ên ngân hàng, luậtsư,kế toán và những nhà môi  giới...

ông muốn chúng t ôi  biếtmỗi thứmột chútvềmọi khíacạnh  trong đế chếcủa mình.

Khi  tôi xi n nghỉ  công  việc cólương cao ở St andard Oi l, người chahọc thức cao đã cómột cuộc

nói  chuyện thẳng thắnvới  tôi ôngrất hoang mang,  chẳng hiểunổitại  sao tôi quyết địnhbỏmộtsự nghiệp

lương cao, l ợi nhuậnl ớn, thời gi an nghỉ ngơi nhiều và nhiềucơhội  thăng ti ến như thế… Tôi không thể

giải  thích cho ông hiểu được dù đãrấtcốgắng. Kiểu logiccủa tôi không  phùhợpvới  logi ccủa ông. Một

vấn đềlớn khác, l ogiccủa tôi  là logi ccủa người cha giàu.

Sựbảo đảm công việc làmọi thứ đốivới người chahọc thức cao. Cònhọctập l àtấtcả đốivới

người cha giàu.

Người chahọc thức cao nghĩrằng tôi đến  trường đểhọc  trở thànhmộtsĩ quan hànghải . Người

cha giàu biếtrằng tôi đến  trường đểhọcvề thươngmại quốctế. Làmột sinh viên, tôihọc trông nom hàng

hóa, l ái  tàu chở hàng,  tàu chởdầu và tàu chở khách sang vùng  Viễn Đông và Nam Thái  BìnhDương.

Người cha giàu nhấnmạnh việc tôi nên ởl ại Thái BìnhDương thay vì lái  tàu sang châu Âu vì ông biết

rằng nhữngnước đangnổi là nhữngnước châu Á chứ không phải châu Âu.  Trong khi những ngườibạn

họccủa tôi đangbận tham gia vàoHộiHọc sinh Si nh viên  thì tôi học cách ki nh doanh,họcvề những  kiểu

người và nhữngnềnvăn hóa Nhật, Đài Loan, Thái  Lan,  Singapore,Hồng Kong, Việt  Nam, Triều Ti ên,

Tahiti, Samoa và Philippines… Nhờ những việchọc đó, tôi đã nhanh chóng trưởng thành.

Người chahọc thức cao chỉ không hiểutại  sao tôi quyết định nghỉ  việc để gia nhập Marine Corps.

Tôi bảo ôngrằng  tôi muốnhọc l ái  máy bay, nhưng thựcsự là tôi  muốnhọc cách đứng đầumộttổ chức.

Người cha giàu giải thíchrằng điều khó khăn nhất khi đi ều hànhmột công  ty là quản lý nhânsự. Ông đã

có banăm phụcvụ  trong quân ngũ, còn người cha cóhọccủa tôi  thì được miễn quândị ch. Người  cha gi àu

cho tôi  biết gi á  trị của việchọc cách lãnh đạomọi người  trong những tình huống nguy hiểm. Ông nói:

"Khảnăng  lãnh đạo là điềukế ti ếp mà concần phảihọc.Nếu con không phải  làmột nhà l ãnh đạo giỏi ,

consẽbị bán  saulưng, trong kinh doanhcũng  giống nhưvậy”.

Năm 1973, tôitừ  Việt Nam  trởvề và xin thôi việc, dù tôirất  thích được bay. Tôi  tìm  việc ở Xerox

Corps. Tôi tham gia vào đây vìmột lý do riêng mà không phải vìlợi nhuận. Tôi l àmột người rụt rè và ý

nghĩ phải đi  bán hàng làmộtvấn đề ki nh khủng nhất thế giới. Tôi vào l àm cho Xerox vì ở đây cómột

trong những chương trình huấn  luyện bán hàngtốt nhấtnướcMỹ.

xấuhổ.  Làmột người  lao động trí óc, ông nghĩrằng những người bán hàng thuộctầngl ớp thấp

kém. Tôi  làm việc ở Xerox trong 4năm cho đến khivượt qua đượcnỗi sợ hãi khi phải gõcửatừng nhà và

bị xua đuổi.  Khi đã  trở thànhmột  trongnăm người  bán hàng giỏi  nhất, tôil ại  xi n  thôi  việc và chuyển đi ,

đểl ại  saulưngmộtsự nghiệplớnvớimột công ty tuyệt vời.

Năm 1977, tôi thànhl ập công ty đầu ti êncủa mình. Người  cha gi àu đã chuẩnbị cho Mi ke và tôi

ti ếp quản các công ty.  Vì vậy lúc này tôi  phảihọc cách thiếtlập vàkếthợp chúnglạivới nhau. Sản phẩm

đầu ti êncủa t ôi,  ví nil ông dùng khóa dán,  đượcsản xuất ở  Viễn Đông vàvận chuyển đếnmột kho hàng ở

New York,gầnnơi tôi đihọc  trước kia.  Việchọc chính thức đã hoàn thành, và  bây  giờ  là lúc tôi phải

kiểm  tra khảnăng ứngdụngcủa mình.Nếu thấtbại, tôisẽ phásản.  Người cha giàu nghĩrằngtốt nhất làbị

phásản trước tuổi  30.Lời  khuyêncủa ông là: “Consẽvẫn còn th ời gian để đứng lên.” Vào đêm sinh nhật

thứ 30của t ôi , chuyến tàu đầu ti ênrời  Triền Tiên để đến New York…

Ngày nay tôivẫn còn ki nh doanh trên phạm vi  quốctế. Và như người cha giàu khuyến khích, tôi

luôn tìm kiếm những đấtnước đangnổi.  Hiện nay công ty đầutưcủa tôi đang đầutư  trên khắp các vùng

NamMỹ,  châu Á,  Norway và Nga.

Cómột câu nóicổxưarằng: “Công  việc (JOB) l à viết tắtcủa ‘Vượt quasự túng quẫn’ (Just Over

Broke).” Và không may là câu nói  này đúngvới hàng triệu triệu người.  Vì  trườnghọc không nghĩ rằng

hiểu biết   tài  chínhcũng  làmộtsự  hiểu biết đáng gi á,  nênhầuhết các công nhân phải  "sống  trong kham

khổ trong cái vòng luẩn quẩn  làm  việc và trả hóa đơn…"

Tôi  còn biếtmột l ý  thuyết quản  lý khác chorằng: "Công nhân nào  làm  việc chăm chỉsẽ khôngbị

đuổi, và người chủsẽ chỉ  trảlương đủ để cho các công nhân không xin nghỉ việc”. Vànếubạn nhìn vào

tỷl ệ tiềnlươngcủahầuhết các công ty,bạnsẽ thấyrằng có phần nàosự th ật trong câu nói này.

Kết quả cuối cùng l àhầuhết các công nhân không bao giờ ti ến xa được.Họ l àm theo những gìhọ

đượcdạydỗ: “Tìmmột công việcbảo đảm”. Hầuhết các công nhân đềutập trung vào l àm  việc để l ãnh

lương và được thưởng nhữnglợi nhuận ngắnhạn nhưng đem đến nhữngbấthạnh dài hạn.

Thay vào đó, tôi khuyến khích những người  trẻ tuổi hãy  tìm  việc vì những gìhọ đãhọchơn là

những gìhọsẽ kiếm được. Hãy nhìn xuống đường đicủa nhữngkỹnăng màhọ muốn đạt được trước khi

chọnmột nghề nghiệp chuyên biệt và  trước khibịbẫy vào vòng “Rat Race”.

Một khi người ta đãbịbẫy vào quá  trình tr ả hóa  đơn suốt đờihọ  trở nên giống như những con

chuột đồng  bé nhỏ chạy vòng  quanhmột cái  bánh xe kim loại.. .

Trongbộ phim “Jerry Maguire” do ngôi  sao đi ện ảnh Tom Cruise đóng vai  chính córất nhiều câu

nói  hay. Nhưng cómột câu mà tôi  nghĩ l à chân thực nhất. Câu nói đónằm  trongcảnh Tom đangrời  công

ty. Anhvừabị sa thải và anhhỏi toàn công ty:  “Ai  muốn đivới tôi?” Và  toàncảnh như đôngcứngl ại

trong iml ặng. Chỉ cómột phụnữ  lên tiếng: “Tôi cũng muốn đi lắm nhưng tôisẽ được thăng chức trong

ba thángnữa.”

Cólẽ đây là câu nói  chân thực nhất trong suốtbộ phim. Đó là loại câu nói mà người ta thường

dùng để khiến mình luôn phải  làm việc để trả hóa  đơn.  Tôi  biếtrằng người chahọc thức caocủa mình

luôn mong đợi đượctănglương vàomỗinăm, vàmỗinăm trôi  qua ông đều thấtvọng. Vìvậy, ông quay

lại trường đểhọc  thêm nhữngkỹnăngmới để có thể đượctănglương, nhưngmộtl ầnnữa ôngl ạibị  thất

vọng…

Khi  nói  chuyệnvới những người trưởng thành muốn kiếm được nhiều  tiền,  tôi luôn khuyến khích

họ thử tìmmột  công việc thứ hai có thểdạy chohọmộtkỹnăngmới . Thường thì tôi khuyến khíchhọ

tham gi a vàomột công ty quảng cáomạnglưới, còngọi là  tiếp thị nhiềumức độ,nếuhọ muốnhọckỹ

năng  buôn bán.Mộtsố công ty như thế có những chương trình huấn luyện xuấtsắc giúp người  tavượt

quanỗi sợ hãi  thấtbại  vàsợbịtừ chối, những lý do chí nh khiến con người không thành công. Nói cho

cùng  thìhọctập còn giá trịhơncả ti ềnbạc.

Khi đưa ra những đề nghị  này, tôi thường nghe câu trảlời: Như thế thật phiền phức hay là "Tôi

chỉ muốn làm những gì  tôi thích.”

Với câu nói: “Như thế thật  phiền phức”, t ôihỏilại: “Vậybạn thích l àm việc suốt đời  và đóng cho

chính quyền 50% những gìbạn  kiếm được hay sao?” Cònvới câu trảlời “Tôi chỉ  muốn làm những  gì tôi

thích”, tôi nói :"Tôi  không  thích đi đến phòngtập thểdục,  nhưng  tôi buộc phải đi  vì tôi  muốn được

khỏemạnh vàsống l âu."

Không may là những ngườilớn tuổi  thườngrất khóhọc những cáimới . Trừ phimột người đã

quenvới những biến đổirồi, nếu khôngrất khó mà thay đổi được.

Nhưngvới  những người có thể đang dodự khi nói đến chuyệnhọc thêmmột cáimới, tôi  thường

khuyến khíchhọ: Cuộcsốngcũng như đi đến phòngtập thểdục.Vấtvả nhất  là lúc quyết định đi. Khi bạn

vượt  quarồi thìmọi thứ đềudễ dàng. Rất nhiều ngàycứhễ nghĩ đến chuyện đitập thểdục l à tôi phátsợ,

nhưng khi tôi đã ở đó vàbắt đầuvận động thì nó tr ở  thànhmột thú vui. Sau khi  luyệntập, tôi luôn thấy

vui vẻ vì có thể làm được những gì mình nói .

Thay vào đó,nếubạn khôngsẵn sàng  làm  việc đểhọc  thêm những đi ềumới và khăng khăng

muốn traudồi chuyên môn cao chỉ tronglĩ nhvựccủa mình, hãy chắc chắnrằng công tynơi bạn đang làm

việc đượctổ chức thành công đoàn. Những công đoàn  lao động l uôn dành đểbảovệ các chuyên gia.Nếu

tôi  tiếptụcsự nghiệp  lái  máy bay,hẳn tôisẽ tìmmột công  ty cótổ chức công đoàn  phi côngl ớnmạnh. Vì

saovậy? Vì tôisẽ dâng  hiến hoàn  toàn cuộcsốngcủa mình đểhọcmộtkỹnăng chỉ  có giá trị  trongmột

lĩ nhvực.

Nếu tôi bị đẩy khỏi ngành này,kỹnăngsống còncủa tôi sẽ trở nên vô giá trị  trong những ngành

nghề khác.Một phi côngl ớn tuổibị sa thải -với  100.000 giờ bayvậntảihạngnặng, kiếm được 150.000  $

mộtnăm  -sẽrất khó tìm được công  việc cómứclươngtương đương trong ngành giáodục chẳnghạn,  vì

nhữngkỹnăng mà nhờ chúng, một phi công được  trảl ương trong công nghiệp hàng khônglại không quan

trọng trongmộthệ thống khác, vídụ như trườnghọc.

Vìvậy mà theo ki nh nghiệm thì "Chuyên môn cao, công đoànlớn. Đó  làmột việcrất nên làm.

Khi  tôihỏi các sinh vi ên trong nhữnglớphọc mà tôi đangdạy: "Bao nhiêu người  trong cácbạn có thể làm

một cái bánh hamburger ngonhơn Mcdonald,s?”hầu nhưtấtcả các sinh vi ên đều giơ tay. Sau đó tôihỏi:

“vậynếuhầuhết cácbạn đều  làm được  bánh ngonhơn  thìtại sao Mcdonal d’sl ại  kiếm được nhiều tiền

hơnbạn?”

Câu trảlời quá  hiển nhi ên: Mcdonal d’s cómộthệ thống ki nh doanh xuấtsắc.  Lý do khiếnhầuhết

những người  tài năng phải chị ucảnh nghèo l à vìhọtập  trung vào việc  làmmột cái bánh hamburger ngon,

mà  biết quá ít hoặc không  biết gìvề phương thức kinh doanhcả.

Thế giới đầy những con người tàinăng nhưng nghèo khổ. Vàrất thường,họ nghèo phải đấu tranh

tài chính hay chỉ có thể  kiếm được íthơn thựclựccủa mình không phải vì những gìhọ  biết mà chính vì

những điềuhọ không  biết. Họtập  trung vào  việc hoàn  thiện cáckỹnăng để làmmột chiếc bánh

hamburger ngonhơn  làkỹnăng bán và phân phối chiếc bánh hamburger đó. Có thể Mcdonald’s không

làm nên chiếc bánh ngon nhất, nhưnghọ có thể bán và phân  phối  những chiếc bánh trung  bìnhtốt nhất.

Ngời cha nghèo muốn tôi trở nên chuyên môn hóa. Đó  là quan điểmcủa ông trong việc  làm  sao

để được trảlương nhiềuhơn. Thậm chí sau khi nhàcầm quyền Hawaii nóirằng ôngsẽ không còn được

làm việc cho chính quyềnnữa, người chahọc thức caovẫn ti ếptục khuyến khích tôi phải  chuyên môn

hóa. Sau đó ông đềcập đến công đoàn giáo viên, việcvận động đểbảovệhơnnữa quyềnlợicủa những

người chuyên nghiệp cókỹnăng vàhọc thức cao. Chúng tôi thường  tranh luậnvới nhau, nhưng tôi  biết

ôngsẽ không bao giờ đồng ýrằng chínhsự chuyên môn hóa  quámức đãdẫn đến yêucầucần được công

đoànbảovệ. Ông không bao giờ hiểu đượcrằngbạn càng  trở nên chuyên môn hóa  thìbạnsẽ càngdễbị

rơi vàobẫy và càngbị phụ thuộc vào chuyên ngành đó nhiềuhơn.

Ngời cha giàu khuyên Mike và tôi phải  chuẩnbị cho chính mình. Nhiều công  ty kinh doanh

cũng  làm nhưvậy.Họ tìm những sinh vi ên trẻ tuổi sángdạ trong trường kinhtế vàbắt đầu “chuẩnbị” cho

những người này đểmột ngày nào đósẽ ti ếp quản công ty.  Vìvậy những nhân vi ên trẻ này không được

chuyên nôn hóa trongmột phòng ban nàocả, họ được chuyểntừ phòng này sang  phòng khác  đểhọcmọi

khíacạnh tronghệ thống kinh doanh.

Người giàu thường  “chuẩnbị” cho con cái củahọ hay concủa người  khác như thế.Bằng cách

này, đứa trẻsẽ có đượcmột kiến thứctổng quátvề việc kinh doanh vàsựtương quan giữa các phòng  ban

khác nhau.

Đối với  những thếhệ  sinh ra trong chiến tranh thế  giới thứ hai,  việc chuyểntừ công ty này sang

công  ty khác được xem  làmột việc "xấu xa! ”. Ngày nay  thì đó làmột việc khôn ngoan.  Người ta chuyển

từ công ty này sang công ty khác mà không  tìm kiếm khảnăng chuyên môn hóahơnvậytại  sao không

tìm đểhọchơn  là để kiếm tiền? Trongtương laigần,  có thểbạnsẽ  kiếm được ít tiềnhơn, nhưng trong

tương lai xa,bạnsẽ đượctưởng thưởng qua cáccổtứclớn.

Nhữngkỹnăng quản lý chínhcần  thiết để  đạt  được thành công l à:

1. Quản l ý vòng quay tiềnmặt.

2. Quản l ý  toànhệ thống (kểcảbản  thânbạn và thời gi an dành cho gi a đình).

3. Quản l ý nhânsư.

Kỹnăng chuyên môn hóa quan  trọng nhất làkỹnăng bán hàng và hiểu biết thi  trường. Khảnăng

bán hàng  - hay khảnăng giao  tiếpvới những người khác:một khách hàng, nhân viên,  ông chủ,vợ hoặc

chồng hay ngaycả con cái mình - chính làkỹnăngcơbản đem đếnsự  thành công cá nhân. Nhữngkỹ

năng gi ao ti ếp như viết, nói và đàm phán l à những điềucốtyếucủamột cuộcsống  thành công. Đó l àmột

kỹnăng mà tôi liêntục rèn l uyện,  thamdự các khóahọc hay mua những cuộnbăng giáodục đểmởrộng

kiến thức.

Như tôi đã nói, người  chahọc thức cao càng làm việc chăm chỉ, tíchcựchơn thì ông càng thành

thạohơn.  Và càng chuyên môn hóahơn  thì ông càngmắcbẫy nhiềuhơn.  Dù tiềnlươngtăng  lên nhưng

nhữngl ựa chọncủa ôngbị giớihạnlại. Ngay sau khi nghỉ làm  việc cho chính quyền, ôngmới thấyrằng

thựcsự ôngdễbịtổn thươngvềmặt công  việc như thế nào. Cũng giống nhưmột vận động vi ên chuyên

nghiệp  thình l ìnhbị  chấn thương hay quál ớn tuổi không thể chơi đượcnữa. Cáivị  trí được trảl ương cao

màhọtừngnắm giữ đã  trôi qua,  và bây  giờhọ phải dùng đến những khảnănghạn chếcủa mình. Tôi cho

rằng đó là lý dotại sao người cha cóhọc thức caocủa tôi phảidựa quá nhiều vào công đoàn nhưvậy.

Ngời cha giàu khuyến  khích Mike và tôi tìm hiểumỗi thứmột chút.  Ông khuyến khích chúng tôi

làm việcvới những người  thông minhhơn mình,  vàtậphợp những người thông minh nàylại  thànhmột

nhóm. Ngày nay điều đógọi l àsự hòahợpcủa những chuyên ngành nhà nghề.

Hiện nay tôi có thểgặp được những người cựu giáo viên kiếm được hàng trăm ngàn đô lamột

năm.Họ l àm ra nhiều nhưvậy vìhọ cókỹnăng chuyên môn tronglĩnhvựccủa mìnhcũng như nhiềukỹ

năng khác.Họ có thểdạyhọc vàcũng có thể bán hàng hay ti ếp thị.  Tôi  biết không cókỹnăng nào quan

trọnghơn bán hàng và tiếp thị . Haikỹnăng nàyrất khóhọc đốivớihầuhếtmọi người chủyếu vìhọsợbị

từ chối. Bạn càng gi ao tiếptốt, điều đìnhtốt vàtự chủ đượcnỗisợbị từ chối  thì cuộcsốngsẽ càngdễ

dàng. 

Việc chuyên môn hóavềmặtkỹ thuật có điểmmạnh và điểmyếu riêngcủa nó.  Tôi  có những

ngườibạn thi ên tài nhưng không thể giao tiếpvới người khácmột cách có  hiệu quả vàkết quả l àsố ti ền

họ  kiếm đượcrất  ít ỏi . Tôi khuyênhọ chỉcần dùngmộtnăm đểhọc bán hàng thôi! thậm chínếu không

kiếm được đồng nào,họvẫn có thể phát triểntốt khảnăng gi ao tiếp. Và điều đó quả l à vô giá.

Bêncạnh việc l àmmộthọc vi ên giỏi, một người  bán hàng được việc vàmột nhà  tiếp thị tài ba,

chúng ta còncần phải  làmột giáo vi ên giỏi vàmột si nh viêncừ. Để giàu có thựcsự, tacần phải  biết cho

và nhận. Trong những trườnghợp phải đấu tranhvề  tài chính hayvề nghề nghiệp, thường người ta không

cho màcũng không nhận.  Tôi  biết có nhiều người nghèo chỉ vìhọ không phải l àmột  sinh viêncừ mà

cũng chẳng phải l àmột gi áo viên giỏi. Cả hai người chacủa  tôi đều l à những người rộng rãi.

Cả hai đềutập cho tôi  thói quen cho trước khi nhận.Dạy làmột cách cho. Họ cho càng nhiều thì

họsẽ nhận được càng nhiều. Nhưng cómột khác biệt  rõ ràng trong cách cho  tiền.  Người cha giàu cho đi

rất nhiều  tiền. Ông cho nhà thờ,  cho cáchộitừ thiện, cáchọc viên. Ông biếtrằng để được nhận  tiền  thì

bạn phải cho  tiền.  Cho tiền l àmột bímậtcủahầuhết các gia đình giàu cól ớn. Đó l à l ý do tai  sao có

nhữngtổ chức như Rockefeller Foundation và Ford Foundation. Nhữngtổ chức này được thiếtlập đểnắm

giữcủacải và giatăng chúngcũng như cho đi  mãi  mãi.

Người chahọc thức caocủa tôi  luôn nói rằng: “Khi tôi  códưmột so  tiền,  tôisẽ cho đihết.”Rắc

rối ở chỗ  là ông không bao giờ có  tiềndưcả. Vìvạy ôngcố l àm việc tíchcực để  kiếm được nhiều tiền mà

khôngt ập trung vào quy luật quan trọng nhấtcủa tiềnbạc:  Hãy cho đi vàbạnsẽ được nhận”.  Thay vìvậy

ông ti nrằng: "Cứ nhận đirồi sau đósẽ cho.”

Tómlại , tôi họccả hai người cha.Một phần trong tôi l àmột nhàtưbản nòngcốt yêu  thích trò

chơi tiền  kiếm tiền. Ởmột khíacạnh khác,  tôi  làmột giáo viên có trách nhiệm xãhội,  quan  tâm sâusắc

đến khoảng trống ngày cànglớn giữa cái có và cái  không. Ri êng cá nhân tôi chorằng chínhhệ thống giáo

dụccổxưa phải  chịu trách nhiệm đầu  tiênvới khoảng  trống đanglớndần này.

CHƯƠNG 8 – Bài 7:Vợt chớng ngạivật

Có 5  lý docốtyếu giải thíchtại  sao nhiều người  hiểu biếtvề  tài chính nhưngvẫn không thể phát

triển được nhữngcột tài sản có thểtạo ramộtl ượng vòng quay tiềnmặtl ớn, nhữngcột  tàisản có thể cho

phéphọsống cuộcsống an nhàn thay vì phải l àm việc  t oàn thời gian để trả hóa đơn. 5 l ý do này là:

1.  Sự  losợ 2.

2.  Sự hoài nghi . 3.

3.  Sựlời  biếng.

4.  Những thói quenxấu.

5.  Tính ki êu ngạo.

Lý do thứ  1: Hãyvượt quanỗi l obịmất tiền. Tôi chưa bao giờgặp ai thựcsư muốnbịmất  tiền

cả. Và suốt đời tôicũng khônggặp được người giàu nào mà chưatừngbịmất tiền. Nhưng tôi đãgặprất

nhiều người nghèo không bao giờ đểmấtmột xu nào.. . Đó chính là đầutư.

Nỗi  lobịmất  tiền làrất thựctế.Mọi  người đều l o, ngaycả những người giàu. Nhưngnỗi  lo đó

không phải  làvấn đề.Vấn đề  là banxử l ýnổi  lo đó như thế nào,xử l ý  việcmất mát như thế nào, xử lý các

sailầm như thế nào… đómới chính là điều l àm nênsự khác  biệt trong cuộcsốngmỗi người. Điều này

đúngvớimọi thứ chứ không chỉ  ri êng tiềnbạc. Khác biệt chủyếu giữa người  giàu và người nghèo chính

là cáchhọ điều khiểnnỗisợ đó.

Cósợcũng không saocả.  Nhắc đến  tiềnbạc màtỏ ra nhát gancũng không  sao.Bạnvẫn có thể

giàu được. Chúng ta đều l à những anh hùng ởmộtmặt nào đó và là nhữngkẻ hèn nhát ở những khíacạnh

khác.Vợcủabạn tôi l àmột y  tá ở phòngcấpcứu.Mỗi lần nhìn thấy máu là côlại l ao vào hành động

ngay,  nhưng khi tôi  nói đến  việc đầutư thì cô ấy chạy  trốnmất. Còn tôi,mỗilần nhìn thấy máu, tôi  không

hề chạy đi mà chỉlăn rabấttỉnh.

Người cha giàurất hiểunỗi ám ảnhvề ti ềnbạc. Ông nói: “Mộtsố ngườirấtsợrắn.Mộtsố khác

rấtsợbịmất tiền.Cả hai đều l à những kiểu ám ảnh.” Vìvậy,  giải  phápcủa ôngvới nỗi ám ảnhbịmất tiền

là: "Nếu anh ghétmạo hiểm và l olắng, hãybắt đầumọi  việc ngaytừsớm., ” Đó l à l ý dotại  sao các ngân

hàng thường khuyến khíchbạn biến việc tiết kiệm  thànhmột thói quen ngay khi còn nhỏ.Nếubắt đầu l úc

còn trẻ,bạnsẽrấtdễ l àm giàu. Tôisẽ không đi sâu vàovấn đề này nhưng cómột khác biệtlớn  giữa

những ngườibắt đầu tiết kiệm ở tuổi 20 và tuổi 30. Một khác biệt chóngmặt.

Người ta nóirằngmột trong những điềukỳ diệu  trên thế  giới lànănglựccủa  tiền lãi kép. Người

hàng  xómcủa tôi  làm việc taimột công  ty máy tínhlớn. ông đã l àm ở đây suốt 25năm.  Trong 5nămnữa,

ôngsẽrời công tyvới  4 triệu đô lanằm  trongkế hoạchvềhưucủa ông. Chúng được đầutưgầnhết vào

quỹ công  trái chung phát triển nhanh, mà sau đó ôngsẽ biến chúng thành cácdạng ngân phiếu và chứng

khoán. Khivềhưu, ông chỉmới  55 tuổi và ông có vòng quay ti ềnmặt không  trả l ãi  làhơn 300.000$một

năm, nhiềuhơncả tiềnl ươngcủa ông.

Nhưvậytức  là có thể làm được điều này, dùbạnsợmất mát hay ghét phảimạo hiểm. Nhưngbạn

phảibắt đầutừsớm vàdứt khoát phải cómộtkế hoạchlươnghưu, vàcũng nên thuêmột ngườilậpkế

hoạch tài chính màbạn  tintưởng đểhướngdẫnbạn trước khi đầutư vàobấtcứ cái gì.

Nhưngnếubạn không còn nhiều thời giannữa hoặcnếubạn muốn được nghỉ hưusớm  thì sao?

Bạn có thể điều khiểnnỗisợcủa mình như thế nào?

Người cha nghèocủa  tôi không  làm gìcả. Đơn giản  là ông né tránhvấn đề này vàtừ chối thảo

luận.

Ngượclại, người cha gi àu khuyên tôi hãy suy nghĩ nhưmột người Texas. Ông thường nói: “Cha

thích Texas và những người  Texas. Ở Texas, mọi thứ đềul ớn. Khimột người Texas chiến thắng, đó l à

một chiến thắnglớn. Và khi họ thấtbại, thấtbại đócũng thật ngoạnmục.”

Tôi hỏi : “Họ thích thấtbại à?”

Người cha gi àu trảlời: “Cha có nói  thế đâu.  Không ai  thích thấtbạicả. Con hãy chỉ ramột người

thua trận vuivẻ và chasẽ cho con thấy thế nào là một người  thua trận thựcsự. Đó chính  là phái độ cua

người Texas khi đốimặtvớisự mao hiểm, sựtưởng th ưởng vàsự thấtbại mà cha đang nóitới. Đó l à cách

màhọxử lý cuộcsống. Họsốngrất phóng khoáng. Không nhưhầuhết những người quanh đây,mỗi khi

nói đến chuyện  tiềnbạc làlại  giống như những con giánvậy.  Giánrấtsợ người  ta chiếu ánh sáng  lên

người chúng. Còn những người này rênrỉ khibị người  giúp việc ởcửa hàngtạp phẩml ừagạtmất 25  xu.”

Người cha giàu tiếptục  giải  thích:

“Đi ều cha thích nhất l à phái độcủa con người Texas. Họtự hào khi chiến thắng vàhọ khoác l ác

khi  thua cuộc. Texas có câu nói:  ‘Nếu anhsấpbị  phásản thì hãy phásản  sao cho  to tát’. Họ không muốn

thừa nhậnhọbị  phásản vìmột ngôi  nhà. Hầuhếtmọi người quanh đâysợbịmất đếnnỗi họ không có cái

nhà nào đểmấtcả.”

Người cha giàu thườngbảo Mike và tôirằng: l ý dol ớn nhấtdẫn đến  việc không thành công tài

chính là vìhầuhếtmọi người muốn được an toàn. Ông nói :“Ngời tasợ thấtbại đếnnỗihọ thấtbại

thật”

Fran  Tarkenton, mộtcựu tiềnvệ xuấtsắccủa NFL, nói điều này  theomột cách khác: "Chiến

thắng nghĩa là khôngsợ thấtbại .”

Trong cuộcsống, tôi thấyrằng chiến thắng thường đi sausự thấtbại.  Trước khi  có thể chạy xe

đạp, tôi đãbị ngãrất nhiềul ần. Tôi chưa bao giờgặp người chơi gôn nào chưatừngbịmất  trái banh. Tôi

chưa bao  giờgặpmột người đang yêu nào chưatừng đau khổ. Và tôi  chưa bao  giờgặpmột người  giàu

nào chưatừngbịmất  tiền.  Vì vậyvớihầuhếtmọi người, lý dohọ không  thành côngvề tài chính l à vìnỗi

đaubịmất tiền cònlớnhơnrất nhiều sovới  niềm vui được giàu có. Ở Texas cómột câu nói  khác:  "Mọi

người đều muốn l ên thiên đường nhưng không ai muốn chết.”Hầuhếtmọi  người đềumơ được trở nên

giàu có, nhưnglạirấtsợ phảimất  tiền.  Vìvậy màhọ không bao giờ giàu  lên được.

Người cha giàu thườngkể cho Mi ke và tôi  nghe những chuyến đi đến Texascủa  ông:  "Nếu các

con thựcsự muốnhọc cáchxử l ý cácrủi  ro, mất mát và thấtbại, hãy đến San Antonio và thăm Al amo. Ở

Alamo cómột câu chuyệnrất hayvề những con người  can đảm đã chọn cách chiến đấu để chốnglại quân

thù tr àn ngập,  dù  biếtrằng không cómột hyvọng chiến thắng nào.Họ  thà chết chứ không chị u đầu hàng.

Đó  làmột câu chuyệnrấtcảm động và đánghọctập,  tuy nhiên, nóvẫn làmột thấtbại quânsự bi

thảm.  Những người  línhnọ đã đưa mình vào chỗ chết. Một thấtbại . Họmất mát.Vậy người Texas đón

nhận thấtbại như thế nào?Họvẫn gào lên: “Hãy nhớl ấy Alamo! ”.

Mike và tôi được nghe câu chuyện nàyrất nhiềulần.  Người cha giàu luônkể cho chúng tôi nghe

khi  ôngsắp cómộtvụ giaodịchlớn và ôngcảm thấycăng thẳng. Sau khi cần cù  làm  việc và cho dù thành

công hay thấtbại,  ôngvẫnkểlại câu chuyện nàyvới chúng t ôi. Mỗil ần ôngsợ phạm sailầm haysợbị

mất ti ền ông nhắclại câu chuyện đó. Nó cho ôngsứcmạnh và nó nhắc nhở ôngrằng:  trongvấn đề t ài

chính, ông l uôn có thể chuyểnbại  thành th ắng. Người cha gi àu biếtrằng thấtbại chỉ l àm cho ôngmạnh

mẽhơn và khôn ngoanhơn.  Không phải  ông muốn thấtbại mà ông  biết rõ ông  là ai  và ôngsẽxử  lý th ất

bại như thế nào.  Ôngsẽ chấp nhận nó và  biến nó thành chiến thắng. Đi ều đó đã giúp ông  thành công, cho

ôngsự can đảm đểvượt qua giớihạn mà người khác phải l ùi lại. “Chính vìvậy mà charất thích người

Texas. Họ chấp nhậnmột thấtbạilớn và biến nó thànhmột địa điểm dulịch có thể đem đến hàng triệu

đồng. ”

Nhưng ngày nay, cólẽ câu nói có ý nghĩ a nhấtvới  tôi  là:  “Người  Texas không chôn vùi thấtbại.

Họlấycảmhứngtừ đó.Họ chấp nhận th ấtbại  và biến chúng thành những tiếng thét xung tr ận. Thấtbại

truyềncảmhứng cho người Texas chiến thắng. Nhưng đây không phải  làmột công thức dành ri êng cho

người Texas. Nó l à công thứccủatấtcả những người chiến thắng.”

Khi  nói  việc té xe đạp làmột phần trong giai đoạntập chạy xe,  tôi nhớ  là càngbị  té xe nhiều, tôi

càng quyết  tâmhọc chạy xe nhiềuhơn chứ khônghề nhụt chí. Tôicũng đã nóirằng tôi chưa bao giờgặp

một người chơi gôn chưatừngbịmất trái banh. Để trở thànhmột người chơi gôn giỏi , việcmất trái banh

hay thua trận đất chỉ khiến chohọ chơitốthơn luyệntập tíchcựchơn,họchỏi nhiềuhơn. Đó chính là

điều l àm chohọ giỏihơn.Với những người chiến thắng, thấtbại  truyềncảmhứng chohọ. Với những

người thua  trận, thấtbại đánhgụchọ.

John D.  Rockefeller đãtừng nói : “Tôi  luôncốgắng biến taihọa thành cáccơhội” và tôirấtlấy

làm thích thúvới câu nói đó.

Thấtbại gâycảmhứng cho người chiến thắng và đánhgục người  thua  trận.  Bímậtlớn nhất cua

những người chiến thắng  là thấtbại gâycảmhứng chosự chiến thắng, vìvậy màhọ khôngsợ thấtbại .

Fran  Tarkenton đã đừng nói : "Chiến thắng nghĩa là khôngsợ thấtbại .” Những người như Fran Tarkenton

khôngsợ thấtbại vìhọ biết mình l à ai. Họ ghét phải thấtbại,   vìvậyhọ biếtrằngsự thấtbạisẽ chỉ gây

cảmhứng chohọ  trở nên giỏihơn. Cómột khác  biệtlớn  giữa việc sợmất và ghétbịmất.Hầuhếtmọi

ngườisợmất  tiền đếnnỗihọmất thật.Họbị  phásản vìmộtcăn nhà.Vềmặt  tài chính,họ quá an  toàn và

quá nhỏ nhặt.Họ mua những ngôi  nhàlớn và những chiếc xelớn, nhưng không chị u đầutưlớn. Lý do

chính màhơn 90% dân chúngMỹ phảivậtlộnvới vấn đề tài  chính là vìhọ không muốnbị  thualỗ. Nhưng

lối chơicủahọ không đem đến chiến thắng.

Họ  tìm đến những ngườil ậpkế hoạch tài chính,kế toán viên hay người mua bán chứng khoán và

muamột danhmụcvốn đầutư công ty đã cânbằng.Hầuhết đều có tiềnmặt  trong các tài  khoản, ngân

phiếulợitức thấp, quỹ công trái  chung có thể buôn bán trongmột gia đình công trái, vàmộtsố chứng

khoán cá nhân. Đó l àmộtsốvốn đầutưlớnvới những người thích được an toàn.  Nhưng chơi  an toàn và

“cân đối”, danhmụcvốn đầutư này không phải  là cách mà những nhà đầutư thành công thường chơi .

Nếubạn có ít ti ền mà muốn làm giàu,bạncần phải “tập  trung” chứ không nên  “cân đối ”.Nếu

nhìn vào điểm khởi đầucủamột nhânvật  thành công,bạnsẽ thấyhọ khônghề cânbằng. Những ngườicố

làm cho cânbằng đều không đi đến đâucả. Họdậm chântại chỗ. Để tiến lên, đầu ti ênbạn phải  làm cho

không cân đối.Cứ thử nhìn cáchbước đicủabạn mà xem.

Thomas Edison không cân đối. Ôngrấttập trung. Bi ll Gates không cân đối . Ông  tatập  trung.

Donald Trumpcũngtập trung. George Soroscũngtập  trung.  George Patton không dànrộng hàng ngũ xe

tăng. Ôngtập trung chúnglại và đánh vào những điểmyếu trong hàng ngũ Đức. Người  Pháp dàn quân

theo phòng  tuyến Maginot vàbạn đã  biết chuyện gìxảy  ravớihọrồi đấy.

Nếubạn thựcsự khao khát được giàu có, bạn phải cósựtập  trung. Hãy đặt nhiều quả trứng vào

ítrổ  thôi . Đừng l àn như những gì mà ngời  nghèo và ngời trungl ưu thờng  làm: đặt thật  ít trứng

vào nhiềurổ.

Nếubạn ghétbịmất mát, hãy chơi an  toàn. Nếu nhữngmất mát l àm chobạnyếu đi , hãy chơi an

toàn. Hãy đi cùngsự đầutư cân đối.Nếubạn đã quá 30 tuổi vàrấtsợ phảimạo hiểm  thì đừng thay đổi.

Hãy chơi an toàn nhưng hãybắt đầu th ậtsớm. Hãybắt đầu tíchlũy giỏ trứngcủabạn càngsớm càngtốt

vì việc đósẽrấtmất thời gian.

Nhưngnếubạn đang ôm giấcmộngtự do  - thoát khỏi vòng Rat Race - câuhỏi đầu  tiênbạn phải

tựhỏi mình là: “Tôi sẽ phản ứngl ạivới thấtbại như thế nào?”Nếu thấtbại  truyềncảmhứng chobạn

chiến thắng, thì có thểbạn nên đi theo chúng - nhưng chỉ  "có thể" thôi.Nếu thấtbại làm chobạnyếu đi

hay khiếnbạn cáukỉnh và nóngnảy - như những đứa béhưhỏnggọi  luậtsư đến đểsắpxếp việc kiện cáo

mỗilần có chuyệnxảy ra  - thì hãy chơi cho an toàn. Hãy giữlấy công việc hàng ngày hoặc là mua công

trái  hay cácdạng ngân phiếu. Nhưng hãy nhớrằng dù chúng có an  toànhơn thìvẫn luôn cómột chútmạo

hiểm  trong những côngcụ này.

Tôi  nói tấtcả những điều này, nhắc đến những người Texas và Fran Tarkenton,  vì chỉ muốnbạn

nhớrằng: sắpxếpcột tàisản l àmột  việcrấtdễ dàng.  Nó thựcsự  làmột trò chơi đòi hỏi  ítnăng khiếu.  Nó

khôngcần phảihọchỏi  nhiều, chỉcần đi ểm 5 l à đủ. Nhưngdấnvốn chocột tàisản làmột trò chơi đòi hỏi

rất nhiềusự can đảm, ki ên nhẫn vàmột thái độ hào hiệp khi thấtbại. Những người  thua trận l uôn né tránh

thấtbại . Nhưng thấtbại lại biến người thua trận  thành người chiến thắng.  Hãy nhớlấy Al amo.

Lý do thứ 2. Hãyvợt quasự hoài nghi. “Trời sắpsập! Trời sắpsập?”Hầuhết chúng ta đều

biết câu chuyệnvề “chú gà con”, chạy quanh sân gàvị t thông báomộtsựtậnsốsắp đến. Sâu th ẳm trong

tâmhồncủamỗi chúng  ta đều cómột “chú gà con”, nhưvậy. Tấtcả chúng ta đều là những  “chú gà con”,

khi nỗisợ hãi  vàsự nghi ngờ che phủ  suy nghĩcủa chúng ta.

Tấtcả chúng  ta đều có nhữngmối nghi ngờ, đại loại như: “Tôi  không khôn ngoan”. “Tôi không

đủ khảnăng.” “Córất nhi êu người tài  giỏihơn tôi.” Và nhữngmối nghi ngờ này  làm  tê li ệt chúng ta.

Hoặc chúng ta l uôntựhỏi :“Điều  gìsẽxảy ranếunền ki nhtếbị khủng hoảng ngay sau khi tôibỏ  tiền đầu

tư?”“Điều gìsẽxảy ranếu tôi không  làm chủ được và không thểlấy tiềnlại?”“Điều gìsẽxảy  ranếumọi

thứ không theokế hoạch?”… Hoặc chúng ta có những người bạn hay những người  ta yêumến l uôn nhắc

nhở chúng t avề những thiếu sótcủa chúng tabấtkể chúng tahỏi họ chuyện gì.Họ thường nói: “Sao anh

lại nghĩ rằng anh có thể làm được đi ều đó chứ?” “Nếu đó l àmột ýtưởng hay  thìtại  sao không ai chịu

làm?”, “Điều đó không  bao  giờ thực hiện được. Anh không  biết anh đang nói  gìcả”,. .. Nhữnglờilẽ đầy

nghi hoặc này thường nhiệt  tình đếnmức chúng  ta không thểbắt tay hành động đượcnữa. Trong  lòng

chúng ta cómộtcảm giác khủng khiếp, đến độ chúng t a không ti ến được lên phía trước. Vìvậy mà  ta

đứnglạivới những gì an toàn và đểcơhội  vuột qua.  Chúng t a nhìn đời  trôi đi khi  chúng ta ngồi  imbất

độngvớimột khối u nhạt nhẽo trongcơ thể.Tấtcả chúng ta đềucảm thấy điều này vàomột l úc nào đó

trong cuộcsống,mộtsố người thường xuyênhơn những người  khác. ..

Peter Lynch ở quỹ công trái  danh  tiếng Fidelity Magenan nóirằng  việccảnh báo  trờisậpcũng

giống nhưmột thứ “ti ếng ồn”,  màtấtcả chúng ta đều nghe thấy. “Tiếng ồn” này đượctạo ra trong đầu

chúng ta hoặc đếntừ bên ngoài,  thường  làtừ những ngườibạn,  gia đình đồng nghiệp hoặc các phương

ti ện truyền thông.  Lynch nhắclại nhữngnăm 1950, khimối đe doạvềmột  cuộc chiến tranhhạt nhân phổ

biến trên báo chí đếnnỗi người  tabất đầu  xâydựnghầm trú ẩn lánh phóngxạdự trữ thức ăn vànước.

Nếu l úc ấyhọ đầutư tiềnbạc vào thị trườngmột cách khôn ngoan  thay vì xâydựnghầm  trú ẩn,  cól ẽ

ngày nayhọ đã  trở nên sung túcvề tài  chínhrồi.

Hầuhếtmọi người đều nghèo vìcứhễ nói đến chuyện đầutư l à thế giới nàylại đầy những  "chú

gà con” chạy quanh và l a  lên: “Trờisắpsập!  Trờisắpsập?” Và vì những chú gà con này đều  hiện diện

trongmỗi chúng ta,  nên phảirất can đảmmới không để cho nhữnglời đồnvềsựbấthạnh u ám  tác động

lênmối  hoài nghi  vànỗi losợcủabạn.

Một vídụ khác,  tôi đểmột phần nhỏcủacột tàisản trong giấy chứng nhận thế chấpnợ  thay vìcất

trong tài khoản.Vớisố  tiền này,  tôi  kiếm được khoảnlời  16%mộtnăm, chắc chắn là nhiềuhơn consố

5% do ngân hàng đưa ra. Tờ chứng nhận đượcbảo đảmbằngbất độngsản và có  hiệulực  theo luật pháp

bang,  còntốthơnhầuhết các ngân hàng. Cách thức mua giúp cho chúng an toàn.  Chúng chỉ không có khả

năng  thanh  toán ngaybằng tiềnmặt  thôi . Vìvậy mà tôi xem chúng như những  tài  khoảntừ  2 đến 7năm.

Hầu nhưmỗi khi tôikể cho người  khác nghe, nhất lànếuhọcất tiền  trong ngân hàng, rằng tôi giữ tiền

bằng cách này,họ đều nói  nhưvậy l àmạo hiểm.Họ cho tôi biết những lý do vì sao không nên l àm thế.

Khi  tôihỏihọlấy thông ti ntừ đâu, họ nóitừbạn bè haytừmộttạp chí đầutư nào đó.Họ không bao giờ

làm điều này, vàhọ cho những người đang l àm điều đó biết l ý dotại  sao không nên làm.Lợi nhuận thấp

nhất mà t ôi mong đợi là 16%,  nhưng những người đầy nghi ngờ thì luônsẵn  sàng chấp nhận 5%.Sự hoài

nghi có cái gi á quá đắt.

Quan niệmcủa tôi l à chính những hoài nghi vàyếm thế này làm cho người  ta nghèo đi  trong khi

cả thế giới đang chờbạn giàu  lên. Chỉ vì nghi ngờ và bám víu vàosự an toàn mà người  tacứ nghèo mãi .

Như tôi đã nói, xétvềmặtkỹ  thuật thì thoát khỏi vòng Rat Race  làmột việcrất đơn giản,  khôngcần phải

học thật caomới l àm được. Nhưng chínhsự hoài nghi đã làml ụnbạimọi  người.

Ngời cha giàu nói:  “Những ngườiyếm thế không bao  giờ chiến thắng. Sự nghi ngờ cùngvớinỗi

losợ chính là hai nhântốtạo nênmột người yếm thế. Những ngườiyếm thế thì hay phê bình,  còn những

người chiến thắng thì phân tíchmọi  việc”.

Ngời cha giàu giải thíchrằng nhữnglời chỉ trích làm cho người ta mù quáng,  còn nhữngl ời

phân  tíchlại giúp con người  sángmắt ra. Sự phân  tích  gi úp người chiến thắng nhận ra nhữngcơhội  mà

người khácbỏ qua, và đây chính l à chìa khóacủamọi  thành công. Trong thị  trường chứng khoán,  tôi

thường nghe người  ta nói:  “Tôi không muốnmất ti ền.” À,vậy  thì điều gì làm chohọ nghĩ là tôi  hay

những người khác thích đượcmất tiền chứ?Họ không  làm ra tiền vìhọ đã chọn không đểmất tiền. Thay

vì phân tíchsự  việc, họtừ chốimột  phương  tiện đầutư đầy quyềnlực khác…

Trong thị  trường chứng khoán, tôi  thường nghe người  ta nói:  “Tôi không muốnmất tiền.” À,vậy

thì đi ều gì l àm chohọ nghĩ l à tôi hay những người  khác thích đượcmất tiền chứ?Họ không làm ra tiền  vì

họ đã chọn không đểmất  tiền.  Thay vì phân tíchsự việc,họtừ chốimột phương  tiện đầutư đầy quyềnl ực

khác…

Tháng 12năm 1996, t ôi đạp xe đidạovớimột người bạn ngang qua  trạmxăngcủa người  hàng

xóm. Anh ta nhìnbảng báo và th ấy giádầutăng.  (xin nói thêm là anhbạn t ôi  luôn ômmột khối ưutư  lo

lắng, haycũng có thểgọi anh  ta làmột  “chú gà con”. Với anh ta,bầu trời  thường xuyênsắpsập).

Khi về nhà,  anh ta nói với  tôivề những consố thống kê cho thấy giádầusẽ tiếptụctăng l ên như

thế nào trong nhữngnămtới. Những thông tin này tôi chưa bao giờ nghe nói đến, dùrằng tôi đangsởhữu

mộtsốlớncổ phần  quan trọngcủamột công tydầu hiệntại.Với những thông tin này, ngaylậptức  tôibắt

đầu tìm kiếm và phát  hiện ramột công tydầumới  tinh đang  tìm  kiếm cácmỏdầu. Người  môi  giớicủa tôi

rấthứng thúvới công tymới này, và tôi mua 15. 000cổ phầnvới  gi ámộtcổ phần là 65  xu.

Tháng 2năm 1997,cũng anhbạn này cùng t ôi đi ngang qua  trạmxăng ấy, và rõ ràng là giá  tiền

mỗi lítdầu đãtăng l êngần 15%. Mộtl ầnnữa, “chú gà con”l ại  lol ắng và phàn nàn.  Tôi  thì chỉmỉmcười

vì trong tháng giêngnăm 19971 công  tydầu bé nhỏcủa tôi đã  thành công và  trị giá 15.000cổ phần ki a

tăng l ên đến 3$một phần.  Và gi ádầusẽ còntăng l ênnữanếu như những gì anhbạn t ôi  nói  làsự thật.

Thay vì phải phân tíchmọi chuyện, những “chú gà con” nàylại không chịu suy nghĩ. Nếuhầuhết

mọi người đều hiểu đượcrằngmộtl ệnh  "stop" làm việc như thế nào  trong việc đầutư thị  trường chứng

khoán,hẳnsẽ có nhiều người đầutư để chiến thắnghơn  là những người đầutư chỉ để chuốcl ấy thấtbại .

Lệnh “stop” đơn giản làmộtl ệnh  trong máy tính cho phéptự động bán cáccổ phần khi  giábắt  đầuhạ,

giúpbạn  giảm thiểu việcbị  thualỗ vàtăngtối đal ợi  nhuận. Nó l àmột côngcụ có ích cho những ngườisợ

bimất mát.

Mỗi khi tôi thấy người tatập trung quá nhiều vào chuyện “Tôi không muốn”hơn là những gìhọ

thựcsự muốn, tôi  biếtrằng “ti ếng ồn” trong đầuhọ quál ớn. Những “chú gà con” đã chiếmlĩnh đầu óc

củahọ và đang  la um lên:  “Trời sắpsập”. Vìvậy màhọ né tránh những gìhọ “không muốn”, nhưnghọ

phải trảmột cái giá quálớn.  Có thểhọsẽ không bao  giờ đạt  được những gìhọ muốn.

Ngời cha giàu haykể chúng tôi nghe câu chuyệnvề đại  tá Sanders và ông thườngkết luận:

“Hãy làm như đại  tá Sanders đã làm.”

Năm 66 tuổi Sanders  làm ăn thấtbại  và phải sốngbằng nhữngtấm ngân phiếu phúcl ợi xãhội.

Khônghềnản lòng,  Sandersbắt đầu đi vòng quanhnướcMỹ bán công thức l àm món gà rán. Người  ta đã

quaylưnglạivới ôngcả 1009lần  trước khi có ai đógật đầu“Được đấy”.  Và Sanderslại trở thànhmột

triệu phú ởlứa tuổi màhầuhếtmọi người đềubỏ cuộc. Người cha gi àu nói về Harl an Sanders: “Ông ấy là

một con người can đảm và ngoancường.”

Vìvậy,nếubạncảm thấy nghi ngờ và e ngại  trướcmộtvụ đầutư nào đó,  hãy l àm như đại tá

Sanders đã  làmvới “chú gà con”của ông. Ông rán nó  lên.

Lý do thứ 3.Sựl ời  biếng. Ngườibậnrộn thường l à những ngườil ười  biếng nhất. Ta đã nghe

nhiều những câu chuyệnvềmột nhà kinh doanh phải làm việcvấtvả để kiếm tiền và chucấp đầy đủ cho

vợ con.  Ông ngồi lì  trongvăn phòng nhiễu giờ li ền và đem việc ở công tyvề nhà làmcả những ngày cuối

tuần.Một ngày ki a, ông trởvề và phải đốimặtvớimột ngôi nhà  trống.Vợ con ông đãbỏ đi. Ông biết

giữa haivợ chồng đang córắcrối,  nhưng ôngvẫn  thích l àm  việchơn làcủngcốl ạimối quanhệ, vìvậy

mà ông đểmặc và tiếptục lao vào công  việc. Mấthết tinh thần, công việccủa ông trượt dài  và cuối cùng

thì ôngmất việc.

Ngày nay, tôi thườnggặp nhiễu ngườirấtbậnbịuvới  t àisảncủahọ.  Vàcũng có những ngườirất

bậnbịu lolắng chosức khỏecủahọ. Đều cùngmột l ý docả.Họbậnrộn,  vàhọ xem việcbậnrộn  làmột

cách để né tránh cái  gì đó màhọ không muốn phải đốimặt. Không ai  biết điều đó. Nhưngtừ sâu thầm

trong tâmhồn, họ biết. Thựcsự,nếubạn nhắc nhởhọ thìhọ thường trảlờibằng cáchnổi  giận hay cáu

kỉnh.

Nếuhọ khôngbận l àm việc haybậnrộnvới những đứa  trẻ, họ thườngbận  xem truyền hình, câu

cá, chơi  gôn hay đi muasắm. Tuy nhiên! sâu trong tâmhồn,họ biếtrằnghọ đang né  tránhmột điều quan

trọng. Đó làdạnglười biếng thông thường nhất.Lười biếngbằng cách  giữ cho mìnhbậnbị u.

Thế cách đi ều trịbệnhlười biếng là gì? Câu trảl ời  là:một chút tham lam.

Nhiều người trong chúng  ta thường xemsự tham l am hay thèm muốn l à những đi ềuxấu.Mẹ  tôi

thường nói:  “Người  tham  lam là ngườixấu.” Tuy nhiên, mỗi chúng ta đều ao ước có được những thứ  đồ

đẹp, đồmới  hay những đồvật ngộ nghĩnh. Để  kiềm chếnỗi ham muốn này, thường thì cácbậc phụ huynh

tìm cách ngăn chặnbằng cách xem đó làmộttội lỗi.

Mẹ thích  la chúng tôi:  “Con chỉ nghĩ đếnbản thân mình  thôi.  Con không  biết là con có các anh

chịnữa hay sao?" Còn cha t ôi  thì thích nói : "Con muốn cha mua cho con cái gìvậy? Con nghĩ chamẹ đúc

ra tiền hay sao? Contưởng tiềnmọc trên câyhả? Con  biết chúng ta chẳng giàu có gì mà.”

Không phải  nhữngl ời nói  mà chínhsự sai lầm trongcơn giậndữ đi cùng nhữngl ời nói đómới

làm tôi nhớ mãi.

Có những câu nói  sailầm  theo kiểu khác như: “Cha đã hy sinhcả đời để mua nó cho con. Cha

mua nó cho con vì chưa bao giờ cha có được nó khi còn nhỏ. ”

Tôi cómột người  hàng xóm không khá  giả  gì,  nhưng cái garacủa ônglại chứa đầy đồ chơi của

bọn trẻ đến độ chừng đậu xe vào đó được.  Những đứa  trẻ con ông cómọi  thứ mà chúng đòi hỏi .Lời nói

cửa miệngcủa ông  là:  “Tôi không muốn chúng phảinếm trảicảm giác  thèm khát như tôihồi nhỏ.” Ông

không có gì để dànhdụm cho  việchọc hànhcủa chúng hay cho tuổi giàcủa mình, nhưngbọn trẻ thì có

mọi thứ đồ chơi  mà người  ta chếtạo ra.Gần đây ôngvừa cómộttấm thẻ tíndụngmới vàdẫnbọn trẻ di

Las Vegas chơi . Ông nóibằngmột giọng hy si nh tolớn: "Tôi l àmmọi  việc chobọn trẻ."

Ngời cha giàu thì ngượclại,  hiếm khi ông cho không Mike và tôi  cái  gì.  Thay vào đó,  ônghỏi :

"Các consẽ làm thế nào để mua được nó?”Kểcảhọc phí đạihọc chúng  tôicũng phảitự chi trả. Điều ông

muốn chúng tôi học chính là quá trình để đạt đượcmục đích mình mong muốn.

Ngời cha giàucấm chúng tôi nói : “Tôi  không muanổivật đó.”  Thay vì thế, ông yêucầu con cái

phải nóirằng:  “Làm thế nào để mua đượcvật đó?” Lý  do ông đưa ra là câu nói  “Tôi không muanổi ”

khiến đầu ócbạn ngưng làm việc. Còn câu nói : “Làm thế nào để mua đượcvật đó?”sẽ gi úpbạnmở trí óc

ra, buộcbạn phải  suy nghĩ và  tìm  kiếm câu trảlời.

Nhưng quan trọng nhất,  người cha giàucảm thấy câu nói “Tôi không muanổi” làmột l ời nóidối.

Ông nói: "Tinh thần con ngườirấtmạnhmẽ. Nó biếtrằng nó có thể l àm đượcmọi việc." Khi đầu  ócbạn

lười biếng nói rằng:  "Tôi không muanổi ," t i nh thầnnổi giận, còn đầu óclười  biếngcủabạn thìcố bào

chữa cholời nóidốicủa nó.  Cái  ti nh thần  la lên:  “Dậy đi , hãy đến phòngtập thểdục đi! ” Và cái đầul ười

biếng than vãn:  "Nhưng tôimệt.  Tôi đã phải  làm việcmệtmỏi suốt ngàyrồi." Hoặc là cái  t i nh thầnsẽ nói:

“Tôi muốn phátbệnh vàmệtmỏivới cái nghèol ắmrồi. Ta hãy đi l àm gi àu thôi.” Khi đó cái đầulười

biếngsẽ nói: "Người giàu tham lamlắm.Vảlại việc đó phiền phứclắm. Như thế không an  toàn. Có thể

tôisẽ làmmất tiền. Tôi  làm  việc như thế là quá đủrồi.  Tôi  có quá nhiều chuyện phải làm.  Hãy xemtối

nay tôi phải  làm gì này. Ông chủ muốn tôi  hoàn  thành nó vào sáng mai đấy...”

Câu nói  "Tôi không muanổi” còn mang đếnnỗi  buồn chánnữa.  Việc khôngtự lo liệu đượcdẫn

đếnsựnản  lòng và thường l àcả tình trạng trì trệ cùng  tính  lãnh đạmnữa.  Còn câu nói “Làm thế nào để

mua được?”mở racảmột triểnvọng,sựhứng thú và niềmmơ ước. Vìvậy mà người  cha gi àu không quá

quan  tâm xem các con ông muốn mua cái gì  mà là “l àm thế nào để mua được nó”, ông  tinrằng có như thế

mớitạo ramột đầu ócmạnhmẽ vàmột tinh thầnnăng động. 

Tôi  hiểu đượcrằng ngày nay có hàng  triệu người đang mangmặccảmtộil ỗi  vì lòng tham l am

của mình. Đó làmột quy địnhcũkỹ hình thành ngaytừ khihọ còn nhỏ, khi họ ham muốn có được những

thứtốt đẹphơn. ..

Khi  tôi quyết định phải  thoát khỏi  vòng Rat Race,mọi  chuyện chỉ đơn  giản làmột câuhỏi: "Làm

thế nào để t ôi  khôngcần phải  làm  việc đầutắtmặttốinữa?" Và đầu óc tôibắt đầu đưa  ra những câu trả

lời và các giải pháp. Phần khó khăn nhất là phải đấu tranhvới quan niệmcủa chamẹ tôirằng“Đừng chỉ

nghĩvềbản thân mình như thế.” Hay “Tại  sao con không nghĩ cho những người khác?” và những câu

tươngtự nhằm l àm cho tôi thấm nhuầncảm gi áctộilỗivềsự tham lamcủa mình.

Nhưvậy, làm cách nào để đánhbại đượcsựlười  biếng? Câu trảl ời  làmột chút tham  lam.Nếu

không cómột chút tham lam,bạnsẽ không khao khát có được những điềutốthơn vàsẽ không thể tiếnbộ

được.  Thế giới phát triển l à nhờmỗi người trong chúng ta đều muốn cómột cuộcsốngtốt đẹphơn. Có

được những phát minhmới là vì chúng ta muốn có những thứtốthơn. Chúng ta đến trường vàhọc hành

chăm chỉ vì chúng ta muốn  làmmột việc gì đó giỏihơn. Vìvậy,bấtcứ khi nàobạn thấy mình đanglảng

tránhmột việc màbạn  biết l à nên  làm  thì điều duy nhấtbạn phảitựhỏi  mình là “Cái gì dành cho tôi ?"

Hãy tham l ammột chút. Đó là phơng thuốctất nhất để chữasựlời biếng.

Tuy nhi ên, quá  tham l amcũng khôngtốt. Nhưng theo  t ôi, câu nói hay nhất làcủa Eleanor

Roosevel t: “Hãy l àm những gì mà trái timbạn cho là đúng - vì đằng nào  thìbạncũngsẽbị phê  bình. Nếu

làmbạnsẽbị chửirủa, còn không làmbạncũngsẽbị chửirủa.”

Lý do thứ 4. Thói quen. Cuộcsống làtấmgương phản chiếu các thói quenhơn l àsự giáodục

của chúng ta. Sau khi xembộ phim "Conan” do ngôi  sao điện ảnh Arnold Schwarzenegger đóng,một anh

bạncủa tôi ước ao: "Giá như tôi  có đượcmột thân hình đẹp như Schwarzenegger...”Hầuhết các chàng

trai  khác đềugật đầu đồng ý.

Một ngườibạn khác nói : "Tôi  nghe nói l úc trước anh tarất nhỏ bé vàgầy trơxương.”“Đúng đấy,

tôicũng nghe nói thế…một người khác  thêm vào:  “Tôi  nghe nói  anh ta ép mìnhtập thểdục ở phòngtập

hầu nhưmỗi ngày.”

“Dĩ  nhi ênrồi, tôi cá là anh tasẽ phải l àm thế.”

Một người hay hoài nghi  trong nhóm  nói:  “Còn khuya, tôi  cá l à anh  ta si nh ra đã thếrồi. Mà  thôi

đừng nói chuyện Arnoldnữa, chúng ta điuống bia đi…”

Trên đây làmột vídụvề  việc các thói  quen đi ều khiển cáchcưxửcủa con người . Tôi nhớ cólần

tôihỏi người cha gi àuvề thói quencủa những người  giàu.Cũng nhưmọi khi, thay vì trảl ời thẳng, ông

muốn tôihọchỏi qua các vídụ.

Ônghỏi: "Cha con thường trả hóa đơn khi  nào?”

Tôi  nói : "Ngày đầu  tháng ạ! ” Ônglạihỏi: "Thế ông ấy có cònlại  gì không?”

Tôi  nói : "Rất  ít ạ.”

Ngời cha giàubảo:“Đó  là lý do chính khiến ông ấy phải  làm việcvấtvả. Ông ấy có những thói

quenxấu.  Cha con thường trả cho người  khác  trước.  Ông ấy  trảl ương chobản  thân sau cùng,  nhưng chỉ

nếu như ông ấy có chút gì cònlại.”

Tôi  nói : "Thường thì cha con không còn gìcả.  Nhưng ông ấy phải  trả hóa đơn mà.. . Cha muốn

nói  là không nên trả hóa đơn hay sao?”

Người cha gi àu nói : "Dĩ nhiên l à không. Việc trả hóa  đơn dúng l úc l àrất nên làm, nhưng cha

luôn trảlương cho mình trước, ngaycả trước khi trả cho chính quyềnnữa.”

Tôi hỏi : "Nhưng điều gìsẽxảy ranếu cha không có đủ  ti ền? Khi đó chasẽ  làm gì?"

Người cha già nói : “Cũng thế  thôi . Chasẽ trả cho mình trước. Ngaycả khi cha đang t úng ti ền

cũngvậy. Cột tàisảncủa cha quan trọnghơn nhiều sovới chính quyền.”

“Nhưng… người  ta không theo đòinợ cha à?”

“Có chứ,nếu cha không trả  tiền. Xem nào, cha không nói l à không trả.  Cha chỉ  nói  là chasẽ trả

cho mình trước, ngaycả khi  cha đang  túng ti ền thôi...”

“Nhưngtại  sao cha  làm được như thế?”“Độngl ực, con ạ. Con nghĩ aisẽ phàn nàn nhiềuhơnnếu

con không trả - con hay những người chủnợ?”

“Các chủnợ chắc chắnsẽ la tohơn conrồi. Consẽ không nói gìnếu như con không  trảl ương

được cho mình.”

“Con th ấy đấy,  sau khi trảlương cho mình xong, áplực trả thuế và trả cho các chủnợlớn đếnnỗi

buộc cha  phải  tìm kiếm nhữngdạng thu nhập khác ápl ực trảnợ trở thành độnglựccủa cha.  Cha phải  làm

thêm các  việc khác, mở những công ty khác,  buôn bán trong thị trường chứng khoán,  làmbấtcứ việc gì

miễn là để cho những người  kia không l a hét mình. Áplực đó buộc cha phải  làm  việc tíchcựchơn, buộc

cha phải suy nghĩ  và trênhết, nó buộc cha phải khôn ngoanhơn và chủ độnghơnmỗi  khi nói đến ti ền

bạc. Nếu cha  trảl ương cho mình sau,hẳn chasẽ khôngbị áplực nàocả, nhưng chasẽ khánh  kiệt."

“Nghĩa là chínhnỗisợ chính quyền và những người mà cha thiếunợ đã thúc đẩy cha?”“Đúng

đấy con ạ. Con  biết  câu chuyệnvềmột ngườiyếu đuối để cho người khác đá cát vàomặt mình chưa?”

Tôi gật đầu. “Con đã thấymẩu quảng cáo cho các bàihọccửtạ và rèn l uyện thân thể  trong  truyện

tranh.”

“À,hầuhếtmọi  người đều để cho nhữngkẻ haybắtnạt ấy đá cát vàomặt. Cha quyết địnhtận

dụngsựsợ hãi này để làm cho mìnhmạnhhơn, trong khi người khác trở nênyếuhơn. Buộc mình phải

nghĩ xem làm thế nào để kiếm thêm  tiềncũng  giống như đitập thểdục và l àm việcvới những cáitạvậy.

Càngbắt cáccơbắp ti nh thầncủa mình  luyệntập thì cha càngmạnhhơn. Bây giờ thì cha không e ngại gì

những người  thu thuế hay thu  tiền hóa đơnnữacả.”

“Vìvậy mànếu cha trảlương cho mình  trước,  chasẽ càngmạnhhơn, cảvề t i nh thần vàvề  tài

chính, phải không ạ?”

Ngời cha giàugật đầu, t ôi  nói  tiếp: “Vànếu cha  trả cho mình sau cùng,  hoặc không trả  gìcả,

chasẽbịyếu đi. Khi đó những người như chủ công ty,  quản  lý, người thu thuế,  thu tiền hóa đơn và  các

chủ đấtsẽ xô đẩy cha suốt đời . Chỉ vì cha không có những thói  quentốtvề tiềnbạc.”

Ngời cha  gi àul ạigật  đầu: "Cũng như anh chàngyếu ớtbị đá cát vàomặtvậy.”

Lý do thứ 5. Tính kiêu ngạo. Sự ki êu ngạo làmột cái tôi quálớncộngvớisự  thiếu hiểu  biết.

Người cha giàu thườngbảo  tôi: “Những gì cha  biết giúp cha  kiếm tiền,  những gì cha không  biết làm cho

chamất ti ền.Mỗilần ki êu ngạo chalạibịmất  tiền vì khi tỏ ra kiêu ngạo,  cha thựcsự  t inrằng những gì

mình không biết l à khônghề quan trọng.”

Tôi  thấy có nhiều người dùngsự kiêu ngạo nhưmộttấm bình phong đểcố che  giấusự thiếu hiểu

biếtcủa mình. Điều này thườngxảy ra khi  tôi thảo luận cácvấn đề tài chínhvới nhữngkế toán viên hay

thậm chí l à những nhà đầutư khác.

Họcố thổi phồngbản thânhọ qua cuộc thảo luận.Với  t ôi thì rõ ràng làhọ không  biết mình đang

nói  gìcả. Tôi không muốn nói làhọ  nóidối,  nhưng thậtsự làhọ không nói thực.

Nhiều người trong thế giới tài  chính và đầutư hoàn toàn không có khái  niệm gìvề những điềuhọ

đang nói.Hầuhếtmọi người trong ngành công nghiệp tiềnbạc này chỉ phun ra nhữngl ời  rao hàng như

những người bán xehơi cũvậy.

Khi bạn biếtrằng mình không hiểu biếtvềmột lĩnhvực nào đó, hãybắt đầutự gi áodục chính

mìnhbằng cách tìmmột chuyên gia hay tìm đọcmột cuốn  sách nói vềlĩnhvực ấy.

CHƯƠNG 9 -SỰ KHỞI ĐẦU

Để  trảl ời  câuhỏi: "Tôi có thểbắt  đầu như thế nào?” tôi thường đưa ra  phương  pháp suy nghĩ mà

tôi đã trải  nghiệm quamột thời gian dài. Thựcsựrấtdễ tìm được nhữngvụ giaodịchlớn. Tôi  thề như thế

đấy. Cũng nhưtập chạy xe đạpvậy thôi,  saumột chútlảo đảo ban đầu  thìmọi việccũng giống như ăn

bánhvậy.  Nhưng khi nói đến  tiềnbạc  thì quyết địnhvượt qua giai đoạnl ảo đảo này là chuyện riêngcủa

mỗi người.

Để  tìm đượcmột “vụ gi aodịchcả đời” trị gi á hàng triệu đô l a, chúng ta phải kêugọi đến khả

năng  tài chínhbẩm  sinhcủa mình.  Tôi  ti nrằngmỗi người chúng ta đều cómột khảnăng  tài  chính thiên

bẩm.Vấn đề l à  thiêntư này hãy còn yên ngủ và đang chờ được đánh thức. Nó ngủ yên vìnềnvăn hóacủa

chúng ta đã gi áodục chúng  tarằngsự yêu thích  tiềnbạc là nguồngốccủamọi  tai họa. Nó khuyến khích

chúng tahọcmột nghề nghiệp để có thể  làm việc kiếm ti ền, nhưng nó khôngdạy chúng ta phải  làm thế

nào để  tiềnbạc  làm  việc cho mình. Nóbảo chúng ta  đừng l olắngvềvấn đề tài chính  trongtương  lai,  vì

công  ty hay chính quyềnsẽ chăm sóc cho chúng ta khi  tavềhưu.  Tuy nhiên, cuối  cùng  thì chính con cái

của chúng ta,cũng được giáodục  tronghệ khống trườnghọc y nhưvậy,sẽ phải trang trải  những điều đó.

Những gì được  truyềnlại là hãy làm việc tíchcực, kiếm  tiền và dùng ti ền, khi nào túngbấn thì l uôn có thể

đimượn.

Không may là đasố người ta tin vào những giáo điều trên, đơn giản vì  tìm  việc và kiếm tiền l uôn

dễ dànghơn nhiều. Nếubạn khôngnằm  trongsố đông này, tôi  xi n đưa ra 10bước để đánh thức khảnăng

tài chính thi ênbẩmcủabạn. Đây l à 10bước mà cá nhân tôi đã thực hiện và thấyrấthữu hiệu.Nếubạn

muốn làm theomột vài đi ều trongsố này thìrấttốt. Nếu không thì hãydựa vào khảnăng  tài chính thi ên

bẩmcủa mình để phát triểnmột danh sách ri êngcủabạn.

Khi ở Peruvớimột người đã l àm công việc đào vàng suốt 45năm,  tôihỏi ông ấy vì saolại quátự

ti n  trong việc  tìm vàng nhưvậy.  Ông trảlời:  “Vàng ởmọinơi. Nhưnghầuhếtmọi ngời đều không

được huấn luyện để nhìn thấy nó.”

Và đó quả l àsự thật. Đốivớibất độngsản, tôi có thể đi ra ngoài và trởvềvới bốn haynămvụ

giaodịchlớn  trongmột ngày,  trong khimột người  bình thườngsẽ đi và không  tìm thấy gìcả, cho dùcả

hai cùng đếnmột vùng như nhau. Nguyên nhân  là vìhọ đã không dành thời gian để phát  triển khảnăng

tài chính thi ênbẩmcủa mình.

10bước để phát triển khảnăng tài  chính thiênbẩmcủabạn - đây là quá trình phát triểnmột

quyềnnăng mà Chúa đã ban chobạn và nósẽ thựcsự  làmột quyềnnăng chỉ khi nàobạn có thể điều

khiền được nó.

1. TÔICẦN LÝ DOHƠN LÀMỘT THỰCTẾ:

Sứcmạnhcủa  tinh thần.Nếubạnhỏimọi người xemhọ có thích được gi àu có vàtự do  tài

chính hay không,họsẽ  trảlời là "có”.  Nhưng con đường này cóvẻ quá dài  và phải  leo quá nhiều đồi núi

trong khi chỉcần  làm  việc kiếm  tiền và traosố ti ền còndư cho người  môi giớisẽdễ dànghơnrất nhiều.

Cólần  tôi gặpmột cô gái  trẻ ômmộng cómặt trong độibơi thi  Olympi ccủaMỹ.  Trong thựctế,

cô gái phải thứcdậy lúc 4 giờ  sángmỗi ngày đểtậpbơi  trong 3 giờ trước khi đến trường. Cô không đủ

thời gian để tham gi a  tiệc tùngvới bạn bè vào nhữngtối thứBảy. Nhưng côvẫn phảihọc vàcố đạt  đi ểm

cao nhưmọi người khác. Khi tôihỏi điều gì đã thúc đẩy cô đếnmức cósự hy sinh siêu phàm nhưvậy, cô

nóimột cách đơn  giản:  "Tôi  làm điều đó chobản thân  mình và cho những người mà tôi  yêumến. Chính

tình yêu đã gi úp tôivượt qua trở ngại và hy  sinh.”

Một l ý do haymộtmục đích l àsựkếthợp  giữa cái  “muốn” và cái “không muốn”. Khi người ta

hỏi  tôi nguyên nhâncủa việc muốn trở nên giàu có là gì,  tôi thường trảlời: đó chính l àsựkếthợp giữa

nhữngcảm xúc sâusắc  "muốn" và “không muốn”.

Tôi sẽ liệt kê ra vài vídụ. Đầu ti ên l à cái “không muốn”,  vì nótạo ra cái  “muốn”.  Tôi  không

muốn phải l àm  việc đầutắtmặttối suốt đời.  Tôi  không thích phải l àmmột nhân viên suốt đời . Tôi không

thích cha tôi l uôn phải l àm việcvấtvả suốt đời vàbị lấy đi  phầnlớn những gì ông ấy  làm ra cho đến chết .

Người giàu thì không như thế.Họ làm việc tíchcực và truyềnl ạimọi thứ cho con cháu mình. Bây giờ là

đến cái muốn. Tôi muốnrảnhrỗi đi dulịch vòng quanh thế giới vàsống theo ý thíchcủa mình. Tôi muốn

có thể l àm được như thế khi mình còn trẻ. Đơn giản  là t ôi muốn đượctự do. Tôi muốn quản l ý thời gi an

và cuộcsốngcủa chính mình. Tôi  muốn tiềnbạc phải làm  việc cho tôi.

Đó là những nguyên nhân sâu kín đã giúp tôi đứngdậy,bước đi  tiếp sau những thua cuộc vàvấp

ngã. Thế còn những ham muốncủabạn  là gì?Nếu chúng không đủmạnhmẽ, thựctế khó khăncủa con

đường trướcmặt có thểsẽ khiếnbạnnản l òng đấy.

2. MỖI  NGÀY TÔI ĐỀU CÓ NHỮNGLỰA CHỌN

Quyềnlựccủasự chọnlựa. Đây  là lý do chính  khiến người  ta muốnsống trongmột đấtnướctự

do. Chúng t a muốn có quyềnl ựa chọn.

Lúc nhỏ, tôirất thích chơi cờtỷ phú và khi đã  trưởng thành t ôi vẫnrất  thích chơi  trò này. Tôi còn

cómột người cha gi àu, người đã chỉ cho tôi thấysự khác biệt giữa  tàisản và  tiêusản.  Ngaytừ l úc còn

nhỏ, tôi đã quyết phải  trở nên gi àu có,  và t ôi  biếttất cá những gì mình phải  làm làhọc cách  kiếm được tài

sản, những  tàisản thựcsự. Ngườibạn thân nhấtcủa  tôi, Mike, đã cósẵnmộtcột  tài sản trong tay mình,

nhưng anhvẫn chọn phảihọc để giữ và phát triển nó. Nhiều gi a đình giàu có đánhmất  tàisản ở các thếhệ

sau, đơn giản vì những thếhệ  sau đó không được huấn  luyện để trở thành những người quản l ý  tàisảntốt.

Với 90% dânsố, giàu cósẽ đem đến “lắmrắcrối”.  Vìvậy màhọ nghĩ ra những câu nói  như: “Tôi

không quan tâm đến tiềnbạc”, “Tôisẽ không bao  giờ l àm  giầu”, “Tôi không  phải  lol ắng gì, tôi  còn trẻ

lắm”,  “Khi nào  kiếm ra  tiền, lúc đó t ôi sẽ nghĩ  đến chuyệntương lai” hay “Chồng,vợ tôimới  là: người lo

việc tài chính”.Vấn đềcủa những câu nói  trên là chúngcướp đitừ những người chọn cách suy nghĩ  như

vậy 2 thứ:một l à thời  gi an,  tài sản quý nhấtcủabạn,  và hai l àsựhọchỏi. Bạn không có tiền, đó không

phải l ý do để bào chữa cho việc không chị uhọc. Nhưng đó là cái  mà hàng ngày chúng talựa chọn, và

thực hiệnvới  toànbộ th ời  gian,  tiềnbạc vàcố nhét chúng vào đầu mình có là quyềnl ựccủasự chọnl ựa.

Tấtcả chúng  ta đều được chọnl ựa. Tôi đã chọn được giàu có, vàmỗi ngày tôi đềulựa chọn như thế.

HÃY ĐẦUTƯ VÀO VIỆCHỌC TRƯỚC TI ÊN: Trên thựctế, cột tài sản thựcsự duy nhất

chính l à trí óccủabạn, côngcụ quyềnlực nhất màbạn có khảnăng chi phối . Khi tôi  nóivề quyền

lựccủasựl ựa chọn,mỗi chúng  ta đều đang chọn xem mìnhcần phải  nhớ những gì khi đã đủlớn.Bạn có

thể xem MTV suốt ngày, đọc nhữngtạp chí chơi  gôn,học  làm đồgốm hay đếnmộtlớphọckế hoạch  tài

chính. Hầuhếtmọi người đều chỉbỏ tiền ra muasự đầutưhơn là phải đầutư vào việchọc cách đầutư

trước.

Gần đâymột ngườibạncủa tôi,một phụnữ gi àu có,mới bịmất trộm. Tên  trộm cuỗmmấtmột

chiếc TV,  VCR và không đụng đếnmột cuốn sách nào. Tươngtự nhưvậy, 90% dânsố mua máy  truyền

hình và chỉ có khoảng 10%   mua sáchdạy ki nh doanh hay đầutưvề để nghiền ngẫm.

Tôi rất  thích đến nhữnghội nghị  chuyên đề.Năm 1973,  tôi  xem TV và thấy quảng cáovềmộthội

nghị chuyên đề kéo dài 3 ngàyvề  việc làm thế nào để muabất độngsản mà không phải  trả  tiềnmặt. Tôi

bỏ  ra  385  $ để thamdự và khóahọc này đã đemlại cho tôi  nhiều triệu đô la. Nhưng quan trọnghơn, nó đã

đem sinh khí đến cho tôi. Tôi không  phải  làm việc gì trong suốt quãng đời  cònlạinữa chỉ nhờmột khóa

học này.Mỗinăm tôi  thamdự ít nhất l à 2 khóa nhưvậy.

Tôi  thích những cuốnbăng ghi âm vì tôi  có thể nhanh chóng quaylạitừ đầu. Tôi đã nghe cuốn

băngcủa Peter Lynch, có những điều ông ấy nói  mà tôi hoàn toàn không đồng  ý. Thay vìtỏ ra kiêu ngạo

và phê phán ông,  tôibấm 1 nút “rewind” và nghel ại đoạnbăng 5 phútcủa ông  ít nhất là 20lần hay nhiều

hơnnữa. Vàbất thình lình, bằng cách  làm cho đầu óc mìnhcởimởhơn, tôi đã  hiểu đượctại sao ông ấylại

nói  như thế. Giống nhưmột phép th ần thôngvậy. Tôicảm thấydường như mìnhvừamở đượcmột cánh

cửa vàotưtưởngcủamột trong những nhà đầutưlớn nhất th ời đại . Tôi đã có thể hiểu thấumột cách sâu

sắc nguồn tài nguyênhọcvấn và kinh nghiệm khổnglồcủa ông.

Kết quả thựctế  là tôivẫn  giữ cách suy nghĩcũcủa mình, nhưnglại  có thêm cách nhìncủa Peter

trong cùngmộtvấn đề hay tình huốngtươngtự. Tôi có hai  cách nghĩ thay vì chỉmột. Có  thêmmột cách

phân  tíchvấn đề theo khuynhhướng khác quả là vô giá. Ngày nay tôi thườngtựhỏi mình: “Peter Lynch

sẽ l àm điều này như thế nào? Hay Donald Trump, Warren Buffett, George Soros,họsẽ giải  quyết thế

nào?"

Cách duy nhất có thể  thâm nhập vàonănglực  tinh thần khổnglồcủahọ l àcần phải  khi êmtốn

chịu khó tìm đọc haylắng nghe những gìhọ nói.  Những người  kiêu ngạo hay phê phán thường  là những

người có  lòngtự trọng thấp và l uônsợmạo hiểm. Bạn thấy đó, khihọcmột đi ều gìmới,bạncần phải

phạm sai lầm thìmới có thể  hiểu thấu đợctấtcả những gì mình đanghọc.

Nếubạn đã đọc đến đây thì cól ẽsự kiêu ngạo đối với bạn không thànhvấn đềnữarồi. Những

người kiêu ngạo hiếm khi  chịu đọc sách hay muabăng.Tại sao phải mua chứ?Họ l à  trung tâmcủavũ trụ

cơ mà.

Rất nhiều người “thông minh” thường tranh cãi haytỏ ra phòng thủ khi cómột ý  kiến khác mâu

thuẫnvới  cách nghĩcủahọ. Trong trườnghợp đó, cáigọi l àsự thông minh, kếthợpvới  tính kiêu ngạosẽ

thành ra "sự không  hiểu biết." Chúng ta  đều  tinrằng những người cóhọcvấn cao là những người khôn

ngoan, nhưngbản cân đối  thu chicủahọ thườnglạivẽ nênmộtbức tranh khác.Một người thựcsự thông

minh luôn chào đón những ýtưởngmới,  vì chúng có thểbổ sung vào khối hòahợp những ýtưởng được

tíchlũy.Lắng nghe quan  trọnghơn nói.Nếu đó không phải l àsự thật thìhẳn Chúa đã không ban cho

chúng ta hai tai và chỉ cómột miệng.Rất nhiều người nghĩ bằng  miệng, thay vìlắng nghe để  tiếp  thu

những ýtưởng và triểnvọngmới.Họ  tranh cãi  mà không chị u đặtmột câuhỏi nào.

Tôi  không có tinh thần “Làm giàu nhanh” như thường thấy ởhầuhết những người chơi xổsố hay

các conbạc trong sòngbạc. Có thể tôi  cóvốnrồilạihết vốn,  nhưng tôi được,mộtsự rèn luyện đángkể.

Nếubạn muốn l ái máy bay, tôi khuyênbạn hãy đihọc  trước đã. Tôi l uônrấtsửngsốt trước những người

mua chứng khoán haybất độngsản mà không  bao giờ  đầutư vào tàisảnlớn nhất -bộ óccủahọ. Chỉ mua

một hai  ngôi nhà không thể  biếnbạn thànhmột chuyên giabất độngsản được đâu.

3. CHỌNBẠN CHOCẨN THẬN.

Sứcmạnhcủasự giao  thiệp.  Trênhết, tôi không chọnbạn vì  tình hình tài  chínhcủahọ. Tôi có

những ngườibạn thựcsự  trung thànhvới cái  nghèocũng như những ngườibạn có thể kiếm được hàng

triệu đồngmỗinăm. Vấn đề là tôihọchỏitừtấtcả những ngườibạncủa mình và ý thức đượcrằng mình

đangcốgắnghọchỏihọ.

Ở đây cómột khác biệt mà tôi  muốn làm rõ.  Tôi để ý thấy những người có  tiền thường  thích nói

về chủ đề tiềnbạc. Còn những ngườibạn mà t ôi  biết là đanggặp khó khănvề tài chính  thì không  thích

nói đến chuyện  tiềnbạc, kinh doanh hay đầutư.Họ nghĩ rằng như thế l à  khiếm nhã hoặc không trí thức.

Tôi họchỏitừtấtcảmọi người và tìm hiểu những gì mình không nên l àm…

Tôi  có vài ngườibạn có thể phát triển đượchơnmộttỷ đô  la chỉ  trongmột khoảng thời  gi an nhắn.

Ba người  trongsốhọ cùngkểlạimột hiệntượng giống nhau: những ngườibạn nghèocủahọ không bao

giờ đếnhỏi xem l àm thế nào để được như thế, màhọ chỉ  đếnhỏi xi nmột trong hai thứ hoặccả hai: 1.một

số tiềnnợ, hoặc 2.một công việc.

CẢNH BÁO: Đừng nên nghe theo những người haysợ hãi . Họ có thểrất đángmến, nhưng khi

nói đến chuyện  tiềnbạc, nhất  là khi nói đến chuyện đầutư thìhọ giống những chú gà concứ luôn miệng

la “Trờisắpsập.” Lúc nàohọcũng có thể chobạn  biếttại saomột cái gì đósẽ không cókết quả. Vấn đề

làmọi người đềulắng nghehọ, nhưng những người chấp nhận các  thông ti n ảm đạmbấthạnh nàymột

cách mù quángcũngl ại là những chú gà con, như thế thôi. ..

Nếubạn xem CNBC,mỏ vàngcủa các thông tin đầutư,bạnsẽ thấyhọ thường cómột danh sách

những người đượcgọi là các “chuyên gi a”. Khimột chuyên gia nói thị  trườngsẽsụp đổ người khácsẽ nói

là thị  trườngsắp bùngnổ.Nếu khôn ngoan,bạn hãylắng nghecả hai  người. Hãy  giữmột đầu óc phóng

khoáng vìcả hai chuyên gia đều đưa ra những đi ểmrất có  lý…

Có nhiều người bạn thâncố khuyên tôi nên tránh khỏi nhữngvụ gi aodịch. Vàinăm trướcmột

ngườibạn nóivới  tôirằng anh tarất hàohứng vì có đượcmộttờ  giấy chứng nhậngởi  tiềnvới  lãi suất 6%.

Tôi  nói  anh ta là t ôi  kiếm được đến 16%từ chính quyền nhànước. Ngày hôm sau, anh  tagởi cho tôimột

bài báo nóirằng, việc đầutư l àrất nguy  hiểm. Bây giờ hàngnăm tôi nhận được 16%  tiền  lãi, còn anh  ta

vẫn chỉ  có 6%.

Có thể nóirằngmột trong những điều khó nhất khi xâydựng tàisản  là phải chân thựcvới  chính

mình và phảisẵn  sàng không đi chung đườngvới đám đông.Bởi  vì trong thị  trường,một đám đông

thường đến trễ và thườngdễbị “làm thịt”.Nếu cómộtvụ l àm ănlớn được đăng ngay ở trang đầucủamột

tờ báo thì tronghầuhết các  trườnghợp l àbạnsẽ đến trễ.  Hãy tìmmộtvụ giaodịchmới . Như những

người chơilướt sóng thường nói: "Luôn luôn có nhữngcơn sóng khác. " Những ngườihấptấpbắt chokịp

mộtcơn sóng trễ thường chỉ  là những người đi dọndẹp.

Các nhà đầutư khôn ngoan khôngcố điều chỉnh thị  trường. Nếubỏl ỡmộtcơn sóng,họsẽ  tìm

đợt sóng tiếp  theo và vào đúngvị  tríkịp thời  khi chúng đến. Điều nàyrất khóvới hầuhết các nhà đầutư

vì phải muamột  thứ không được ưa chuộng quả  là kinh khủng. Những nhà đầutư nhút nhátcũng  giống

như những concừu đi  thành đám đông. Hoặc chínhsự tham  lam  lôi kéohọ vào khi những nhà đầutư

khôn ngoan đã giành phần xong và đimất.  Những nhà đầutư khôn ngoanbỏvốn đầutư khi nó còn chưa

phổ  biến.Họ  biết rằnghọ  kiếm đượcl ợi  nhuận khi  mua chứ không phải khi bán.Họ kiên nhẫn chờ đợi.

Như tôi đã nói,họ không đi ều chỉnh thị  trường. Cũng nhưmột người lướt sóng, họ phải vàovị trísẵn

sàng khicơn sónglớnkế tiếpsắp đến.

Tấtcả những đi ều này đều l à “thươngmại nộibộ”. Có nhữngdạng thươngmại nộibộ khônghợp

pháp và có nhữngdạng thươngmạinộibộhợp pháp. Nhưng dù l àdạng nào thì chúngvẫn l à thươngmại

nội bộ. Khác biệt duy nhất l àbạn đang ở cách  xa "nộibộ đếnmức nào”. Tiềnbạc được làmtừ thông tin.

Bạn muốn nghe nói vềmột cuộc bùngnổsắpt ới , tham gia vào hay tách ra  trước cuộc suysụpkế  tiếp? Tôi

không nóirằng hãy  làm đi ều đómột cáchbấthợp  pháp,  nhưngbạn càng hay  biếtsớm thìbạnsẽ càng có

nhiềucơhộitốt để kiếm đượclợi nhuậnvớimứcrủi  rotối  thiểu. Đó  là những điều màbạn bè có thể giúp

bạn. Và đó chính  là trí thông mi nh tài chính.

4. NẮMVỮNGMỘT CÔNG THỨCRỒI  HÃYHỌCMỘT CÔNG THỨCMỚI : Quyềnl ực

của  việchọchỏi nhanh chóng.  Muốn làm ra bánh mì,mỗi người l àm bánh mì phải theomột công thức.

Với việc kiếm tiềncũngvậy. Đó l à l ý dotại  sao  tiền còn đượcgọi l à "bột nhão" (dough).

Hầuhết chúng ta  đã nghe câu nói: “Ăn thế nào thì người  thế ấy”.  Tôi  cómột câutươngtự: "Học

thế nào thì người thế ấy.” Nói  cách khác, hãycẩn thậnvới những gìbạnhọctập và nghiêncứu,  vì đầu óc

bạn có khảnăng tác độngmạnh đếnnỗibạnsẽ trở thành những gì màbạn đưa vào trí óc mình. Vídụ, nếu

bạnhọcnấu ăn,bạnsẽ có khuynhhướng trở thànhmột đầubếp.Nếu không muốn l àm đầubếpnữa thì

bạn phải đihọc  thêmmột  cái khác, vídụ nhưhọc ngànhsư phạm. Sau khi nghi êncứuvề  việc giảngdạy,

thường thìbạnsẽ  trở thànhmột gi áo viên. Vàmọi chuyệncứ trôi đi như thế. Hãylựa chọncẩn thận

những gì mình muốnhọc.

Khi  nói về tiềnbạc,  phầnlớnmọi người  làm theomột  công thức chung màhọhọc được ở trường.

Đó  là làm việc để kiếm  tiền.Một công thức mà tôi  thấy có ảnhhưởngrấtlớn trên thế giới  làmỗi ngày,

hàng  triệu người thứcdậy, đi l àm,  kiếm  tiền, trả hóa đơn, cânbằng thu chi,  mua ít công trái  chung vàlại

đi l àm tiếp. Đó  là công thức haymột phương phápcơbản.

Nếubạnmệtmỏivới  những gì đang l àm haynếubạn không kiếm đủ tiền, đơn giản đó là lúccần

thay đổi công thức kiếm tiềncủabạn.

Khi  26 tuổi , tôi đếnmộtlớphọc cuối tuần có têngọi  “Làm thế nào để mua nhữngbất độngsản bi

tị ch thu để thếnợ”. Tôihọc đượcmột công thức. Điềukế tiếp l à phải được rèn luyện để có thể ápdụng

những gì mình đãhọc vào thựctế.Hầuhếtmọi người đều khựnglạitại điểm này. Trong 3năm,  khi  làm

việcvới Xerox,  tôi đã dùng th ời  gianrảnhcủa mình đểhọc cáchnắmvững nghệ  thuật muabất độngsản

tị ch thu thếnợ. Tôi  làm ra vài  triệu đô labằng công thức này nhưngvới ngày nay thì như thế là quá chậm

chạp và có quá nhiều người đang thực hiện điều đó.

Vìvậy sau khinắmvững công thức đó,  tôi tiếptục tìm kiếm các công thức khác.  Trong nhiều

lớphọc, dù  tôi khônghề dùng đến những thông  tin mình đãhọc trực  tiếp nhưngvẫn l uôn  tìm  kiếm những

thông ti nmới.

Tôi  tham gi a nhữnglớphọc chỉ dành cho những nhà buôngạocội, nhữngl ớphọc cho những nhà

buôn hàng t ùy chọncũng như nhữngl ớphọc chotấtcảmọi người muốnhọc. Tôi  tách khỏi  liên minhcủa

mình, ở trongmộtcăn phòng đầy những con người cóhọcvị tiếnsĩvật lý nguyêntử và khoahọc không

gian. Tuy nhi ên, tôi học được nhiều thứ làm cho việc đầutư chứng khoán vàbất độngsảncủa mình có ý

nghĩahơn và  sinhlợi  nhiềuhơnnữa.

Hầuhết những trường đại họcmới thànhl ập và đạihọc cônglập đều cól ớphọcvềlậpkế hoạch

kế toán tài chính và đầutư truyền thống. Đó là nhữngnơi tuyệtvời đểbắt đầu.

Vìvậy,  tôi l uôn tìm kiếmmột công thức nhanh chónghơn. Đó là lý dotại sao dù cùng cómộtnền

tảng khá  thông thường nhưng  trongmột ngày tôi vẫn có thể l àm ra nhiều tiềnhơn nhiều người khác làm

việc suốt đời.

Cònmột khíacạnh kháccầnlưu ý. Thế  giới  thay đổi  nhưvũ bão ngày nay không thèm xét đến

phần nhiều những điềubạn  biết,  vì thường thì những điềubạn  biết đều đãcũmấtrồi. Cái chính làbạn có

thểhọc nhanh đếnmức nào.Kỹnăng này quả  là vô giá. Nó vô gi á vìnếu có thể, nósẽ giúpbạn tìm ra

những công thức  - phương pháp kiếm  tiền nhanhhơn. Làm việcvấtvả để kiếm tiền chỉ làmột công thức

cũ mà người ta đã nghĩ  ra vào thời  thượngcổ.

5. HÃY TRẢ CHO  MÌNH TRƯỚC

Sứcmạnhcủakỷ luậtbản thân.Nếubạn không thể kiềm chế được chính mình  thì đừngcố  làm

giàu. Có thể gia nhập  quân đội haymột tôn giáo nào đó để có thểtự kiềm chế chính mình. Thật chẳng có

ý nghĩa gì khi đầutư,  kiếm tiềnrồil ại quăng nó  quacửasổ. Chínhsự thiếukỷ luậtbản  thân đã  làm cho

hầuhết những người trúngsốbị  phásản sau khi  trúng hàng triệu đô l a.  Chínhsự  thiếukỷ luậtbản thân đã

làm cho những người đượctănglươnglậptức đi  ra ngoài và muamột chiếc xehơi hay làmmột chuyến

du ngoạn và sau đó  thìmắcnợ...

Thật khó mà nóibước nào trong 10bước này l à quan trọng nhất.  Nhưng  trênhết, đây cól ẽ  là

bước khó th ực hiện nhấtnếu đó không phải  làmột phầnbản chấtcủabạn. Tôi dám nóirằng: chínhsự

thiếukỷ luật cá nhân l à nhântố khác biệtsố 1  giữa người giàu,  người nghèo và người  trunglưu.

Nóimột cách đơn giản, những người có lòngtự  trọng và ti nh thần chịu đựng thấp đối với  các áp

lực tài chínhsẽ không bao giờ giàu l ên được.

Như đã nói,  tôihọc đượcmột bàihọctừ người  cha giàu l à “thế giớisẽ xô đẩy con đi”. Thế  giới

xô đẩy những người thiếu khảnăngtự kiềm chế vàkỷ luậtbản thân, và đẩyhọ  trở thànhnạn nhâncủa

những người cókỷ luật  riêng mình.

Trong nhữnglớphọc ki nh doanh mà tôidạy, tôi thường nhắcmọi người không nêntập  trung  quá

nhiều vàosản phẩm haydịchvụcủa mình mà hãytập  trung vào việc phát triểnkỹnăng quản  lý. Bakỹ

năng  quan trọng nhấtcần có đểbắt đầu việc ki nh doanh  riêng l à:

1. Quản l ý vòng quay tiềnmặt.

2. Quản l ý nhânsự.

3. Quản l ý thời  gian cá nhân.

Có thể nóirằng bakỹnăng quản l ý trên được ápdụng chomọi  thứ chứ không chỉ  cho các doanh

nghiệp, đó l à bavấn đề  trong cuộcsốngcủamỗi  cá nhân, mỗi gia đình,mỗi công việc kinh doanh,mỗitổ

chứctừ thiện,mỗi thành phố haymỗi quốc gia.

Mỗikỹnăng đều được nâng cao nhờkỷ luậtbản thân. Tôi không bao giờ xem nhẹ câu nóicủa

người cha giàu:  “Hãy  trảl ương cho mình trước nhất. ”

Như tôi đã nói,sự hiểu biết  tài chính cho phép người ta đọc các consố, và các consốkể chuyện

chohọ nghe. Nhìn vàobản kê thu nhập vàbản cân đối  thu chicủa ai đó, tôi có thể thấy  liệumột người

hùnghồn nói “hãy trả cho mình trước" có thựcsự làm như những gìhọ thuyết giáo hay không.

Mộtbức tranh đáng giábằng hàng ngànlời nói.  Vìvậy,mộtlầnnữa hãy  so sánhbản kê tài chính

của những người  trảlương cho mình trướcvới  những người khác.

Những ngờisẽ trả cho mình trớc:

Hãy nghiêncứusơ đồ trên và chú  ý xembạn có thể thấy đượcsự khác  biệt hay không. Xi n nhắc

lại l à phải  hiểu được vòng quay  tiềnmặt thìbạnmới  hiểu được câu chuyện.Hầuhếtmọi người chỉ nhìn

vào những consố mà không đọc được gìcả.Nếu thựcsự có thể hiểu được  quyềnlựccửa vòng  quay tiền

mặt, bạnsẽ nhanh chóng nhận ra những  sail ầm  trongbức  tranhkế tiếp, hoặctại saohơn 90% dânsố phải

làm việccậtl ực suốt đời vàcần đến nhữnghỗ  trợcủa chính quyền như phúclợi xãhội khi không còn có

thể  làm việcnữa.

Bạn có th ấy không?Sơ đồ trên phản ánh những hoạt độngcủamột cá nhân chọn  trả chobản thân

trước. Mỗi tháng,họbỏ ti ền vàocột tàisản trước khi  trả chi phí hàng tháng. Dù có hàng triệu người  hiểu

được câu nói  "Hãy trả cho mình trước”nhưng  trên thựctế,họvẫn  luôn trả chobản  thân sau cùng.

Giờ thì  tôi đã có thể nghe những ti ếng la ótừ những người  ti ntưởngmột cách chân thành vào

việccần trả hóa đơn trước nhất, và tiếng phản đốicủa những người “có trách nhiệm” luôn trả hóa đơn

đúng  lúc.  Tôi  khôngbảobạn nêntỏ ra vô trách nhiệm và đừng trả hóa đơn.  Tôi  nóirằng hãy l àm theo

những gì cuốn sách nói,  hãy “trả cho mình trước”. Vàsơ đồ  trên  làbức tranhkế toán môtả chính  xác

hành động đó chứ không phải  nhưbức tranh sau đây:

Chi  phí

Thuế

Thức ăn

Thu  nhập

Tàisản

Tiết  kiệm

Đầutư

Tiêusản

Công việc

Có nhiềunăm tháng trong đời  tôi,  vìmột nguyên nhân nào đó mà vòng quay  tiềnmặt íthơnrất

nhiều sovới các hóa đơn nhưng tôivẫn  luôn trả cho mì nh  trước. Các nhân vi ênkế toáncủa tôi kinh hoảng

la lên: “Cơ  quan thuếvụsẽtống anh vào tù.” “Anhsẽ không được dùng loại thẻ tíndụng nàynữa đấy!”

“Người  tasẽcắt điệnmất! ” Tôivẫncứ trả cho mình  trước.

Vì saovậy? Vì đó làsứcmạnhkỷ luậtbản thân vàsứcmạnhcủa ti nh thần,  hay nóimột cách bình

dânhơn, đó làsự gan góc.

Như người cha gi àu đãdạy tôi trong tháng đầu ti ên l àm việcvới ông ấy,hầuhếtmọi người đều

để cho thế giới xô đẩy mình đi. Hãy can đảm đi ngược dòngnước vàbạnsẽ giàu  lên. Có thểbạn không

yếu đâu, nhưng khi nói đến  tiềnbạc  thìhầuhếtmọi người đều  trở nên nhút nhát.

Dù luôn trả hóa đơn sau cùng nhưng tôi đủ khôn ngoan tài  chính để khôngbị rơi vàomột tình

trạng khó khăn.  Tôi  không thích chịu những mónnợ ti êu dùng. Thựcsự thì tôi córất nhiều món ti êusản,

nhưng tôi  không phải  trả tiền cho chúng mà người khác phải  trả cho các tiêusảncủa  tôi . Đó l à những

người thuê nhà.  Vìvậy,  quy luật đầu tiên khi trảlương cho mình trước là không đểbịmắcnợ. Dù trả hóa

đơn sau cùng nhưng t ôi phải thuxếp sao cho mình chỉ phải trả những hóa đơn nhỏ không quan  trọng mà

thôi.

Thứ hai , khi thỉ nh thoảngbị  túng tiền,  tôivẫn  trả cho mình trước. Tôi để cho các chủnợ l a làng

lên.  Tôi  thíchhọtỏ ra ki ên quyếtvới mình. Vì saovậy? Vì chính những người này đã giúp  tôi. Họ buộc

tôi phải đi ra ngoài và kiếm  nhiều  tiềnhơn. Vìvậy mà  t ôi l uôn trả cho mình trước,cứ đầutư tiềnbạc và

cứ để các chủnợ l a ó.  Nói  chung thì dù sao, tôivẫn thường trảhọ đúnghạn mà. Vợ chồng tôi  cómột uy

Chi phí

Thuế

Thức ăn

Thu nhập

Tàisản

Tiết kiệm

Đầutư

Tiêusản

Công việc

tín  tuyệtvời. Chúng tôi không để mìnhbị áplực phảisửdụngsố ti ền tiết kiệm hay  thanh  toán cáccổ phần

để trả những mónnợ  tiêu dùng. Như thế là không thông mi nh tài  chính. Vậy câu  trảlời là:

1. Đừngvướng vào những mónnợ quál ớn màbạn phải  trả. Hãy chi phí ít thôi.  Hãy xâydựng tài

sản trướcrồi hãy muamột ngôi nhàlớn haymột chiếc xe đẹp.  Đểbịkẹt vào vòng Rat Race làmột điều

không thông mi nh chút nào.

2. Khibị túng ti ền, hãy để các ápl ực đè  xuốngbạn l àm nên chuyện và đừng l ún sâu vào việc  tiêu

xài hay đầutư quámức.  Hãy dùng áplực để buộc  thiêntư  tài chínhcủabạn phải nghĩ  ra những cách kiếm

ti ềnmới và sau đó hãy trả hóa đơn đi đã. Hẳn  sau đóbạnsẽ có thểtăng khảnăng kiếm  tiềncũng như  trí

thông minh tài chínhcủa mình l ên.

Nhiềul ần tôi đãbịkẹt vào tình trạng khó khăn tài chính và phải  tìm cáchtạo ra nhiều thu nhập

hơn, trong khivẫn trung thànhbảovệ những tàisản  trongcột tàisảncủa mình. Nhân vi ênkế  toáncủa tôi

la làng lên và biến đi  tìm cách trang  trải,  nhưng tôi vẫn nhưmột người lính anhdũngbảovệ Pháo đài Tài

sảncủa mình.

Người nghèo có những thói  quen nghèo. Một  thói  quenxấu  phổ  biến l à tính “xài  hoang”.  Người

giàu biếtrằng chỉ nên ti ết  kiệm để làm ra nhiều tiềnhơn chứ không phải để trả hóa  đơn.

Tôi  biết những câu này nghe cóvẻ thôbạo, nhưng như tôi đã nói , nếubạn khôngcứngrắnvới

chính mình  thì thế giớisẽ xô đẩybạn đi.

Nếubạn không  thích phải  chịu áplực  tài chính thì hãy t ìmmột công thức cho riêng mình. Một

công thứctốt  làcắt  giảm chi phí, cất ti ền vào ngân hàng,  trả thuế thu nhập,  mua công trái bảo đảm và  giữ

mứcsống trung bình. Nhưng điều nàylại tráivới quy luật  “tr ả cho mình trước”.

Quy luật này không khuyến khíchbạntự hy  si nh hay kiêng khem tài chính. Sống phải có thụ

hưởng.Nếubạn kêugọi  thiêntư tài chínhcủa mình,bạn có thểtậnhưởng những niềm vui trong cuộc

sống,  gi àu có và thanh toánhết hóa đơn mà không phải hy  si nh cuộcsốngtươi đẹpcủa mình. Và đó chính

là trí thông minh tài  chính.

6. HÃY TRẢLƯƠNGHẬUHĨ NH CHO NHỮNG NGƯỜI  MÔI GIỚI:

trước nhà ghi  là “Nhà bán”. Hay tôi thấy trên TV ngày nay, nhiều ngườitự nhận là “những nhà môi  giới

hạ giá.”

Ngời cha giàudạy chúng t ôi  hãy làm theo điều ngượcl ại ông ti n vào  việc trả cônghậuhĩnh cho

những nhà chuyên môn,  và tôi cũng làm theo chính sách đó. Ngày nay, tôi có những luậtsư, kế toán,

những nhà môi  giới bất độngsản và những người mua báncổ phần chứng khoán  tuyệtvời. Vì saovậy? Vì

nếu những người này có chuyên môn giỏi  thìsự phụcvụcủahọsẽ đem tiền đến chobạn.  Vàhọ càng  làm

ra nhiều tiền thì tôisẽ càng  làm được nhiều tiền.

Chúng  ta  đangsống trong thời đại  thông ti n.  Thông tin là vô gi á.Một người môi  giới chứng

khoán có thể cungcấp thông tin chobạn hay dành thời  gian đểhướngdẫnbạn.  Cómộtsố nhà môi giới

chứng khoánsẵn  sàng làm việc này cho tôi.Mộtsố người đãdạy tôi khi  tôi  córất ít hay không có ti ền, và

cho đến ngày nay tôivẫn còn  làm  việcvớihọ.

Những gì tôi  trả chomột người môi  giới  chứng khoán là quá bé nhỏ  sovớisố tiền mà tôi  kiếm

được nhờ những thông tinhọ cungcấp. Tôi thích những người  môi  giớibất độngsản hay môi  giới chứng

khoáncủa t ôi  kiếm được nhiều tiền.  Vì nhưvậy thường có nghĩa là tôi làm rarất nhiều  tiền.

Một người môi  giới giỏi sẽ tiết kiệm thời gian  kiếm tiền cho tôi - vídụ như khi  tôi muamột

miếng đất trốngvới  giá 9.000  $ và bán đivới giá 25.000 $, nhờ đó mà  tôi có thể mua được chiếc Porch

nhanhhơn.Một người môi giới là taimắt thị trườngcủabạn. Họ ở đómỗi ngày thế cho tôi.  Và  thay vì

phải đến đó thì  tôi có thể ở nhà chơi  gôn.

Cũngvậy, trong suy nghĩcủa tôi, những ngườitự đi bán nhà không xem  trọng thời gi ancủa

mình.Tại  sao tôi phải  ti ết kiệm vài đồng trong khi  tôi có thể dùng thời gi an này để  kiếm được nhiều tiền

hơn hoặc dành thời gi an để ở bên những người mình yêumến? Điều tôi thấy buồncười  nhất l àrất nhiều

người nghèo hay người  trunglưu l uôn cho tiền huêhồng nhà hàngtừ 15 đến  20% dù  phụcvụ cótệ cách

mấy đinữa,  nhưnghọlại phàn nàn vì  phải  trả cho người môi  giớitừ  3 đến 7%. Họ  thích cho  tiền những

ngời l àmtăng chi  phícủahọ, nhưnglại hà khắcvới những ngời gi úphọ phát  triển tàisản.

Như thế l à không  thông minh  tài chính. Không phảitấtcả các nhà môi  giới đều ngang tài  ngang

sức. Điều không may làhầuhết các nhà môi  giới chỉ là những người bán hàng.  Có thể nóirằng những

người buôn bánbất độngsản l à những ngườitệhại nhất.Họ buôn bán nhưngbản thânhọsởhữurất ít hay

khônghề cómộtbất độngsản nàocả. Cómột khác biệtrấtlớn giữa người môi  giới nhàcửa và người môi

giới đầutư.  Và đi ều đó  là có thậtvới những người  môi  giới chứng khoán, ngân phiếu, quỹ công trái  và

bảo hiểm thườngtựgọi mình là nhà  thiếtkế  tài chính. Cũng như  trong  truyệncổ  tích, bạn phải hônrất

nhiều con ếch thìmới tìm ramột hoàngtử thựcsự. Hãy ghi nhớ câu nóicũkỹ này:“Đừng bao giờhỏi

một người bán sách giáo khoanếubạncầnmột cuốn sách giáo khoa.”

Khi  phỏngvấnmột nhà chuyên môn làm việc lãnhlương, đầu  tiên  là tôi phải  tìm hiểu xemhọ có

bao nhi êu tàisản hay chứng khoán vàhọ phải  trả thuế bao nhiêu phần trăm. Tôi ápdụng điều đó cho

những luậtsư thuếvụcũng nhưkế toán vi êncủa mình. Tôi cómộtkế toán vi ên có kinh doanh riêng. Cô

ấy l àmkế toán cho tôi  nhưng cô ấy kinh doanhbất độngsản.  Tôi cũngtừng cómộtkế toán vi ên làmột

nhân vi ênkế toán kinh doanh nhỏ, nhưng anh  ta không cóbất độngsản nàocả.  Tôi đã thay anh ta vì

chúng t ôi  không có cùng ngành ki nh doanh yêu thích.

Hãy tìmmột người môi  giới  màbạn thựcsự yêu thích.  Nhiều người môi  giới sẽ dành thời gian để

huấn luyệnbạn,  và có thểhọsẽ  là  tàisảntốt nhấtbạn có được.  Hãy đối xửtốtvớihọ vàhầuhếthọsẽtốt

với bạn. Nếutấtcả những gìbạn nghĩ đến làcắt  giảm huêhồngcủahọ thìtại  saohọ phải đếnvớibạn

chứ?

Như tôi đã nói trước đây,một trong nhữngkỹnăng quản lý quan trọng là quản  lý nhânsự. Nhiều

người chỉ quản  lý được những người kém  thông minhhơnhọ và có ít quyềnl ựchơnhọ. Nhiều vi ên quản

lý mãi mãi không được thăng chức vìhọ chỉ  biết cách làm  việcvới những ngườidưới  quyền mà không

biết cách  làm  việcvới cấp trên. Kỹnăng thựcsự  là quản  lý và trảl ơnghậu cho những ngời giỏi

hơn mình trongmộtlĩnhvựckỹ thuật nào đó. Đó là lý dotại sao các công ty thường cómột ban gi ám

đốc. Bạncũng nên như thế. Và đó chính làsự  thông minh tài  chính.

7. HÃY LÀMMỘT “NGƯỜI TẶNG QUÀ DA ĐỎ”:

Khi  những người da trắng đầu ti ên đến địnhcư ở châuMỹ, họrấtsửngsốtbởi nhiều nétvăn hóa

của người da đỏ châuMỹ.  Vídụnếumột  người da trắngbị lạnh, người  da đỏsẽ đắpmền cho anh ta. Cứ

tưởng đó  làmột món quàn ên khi người da đỏ đòilại  cáimền anh chàng da trắng thườngrấtbực mình.

Người da đỏcũngrấtbực mình khi nhận rarằng người  da  trắng không muốn trả nólại. Vìvậy mà ra đời

thuật ngữ “Người  da đỏtặng quà.”, Chỉ đơn  giản l àmộtsự hiểul ầmvềvăn hóa thôi.

Trong thế giớicủa nhữngcột tàisản, l àmmột  “người da đỏt ặng  quà” l àmột đi ềurất quan trọng

đối với  tàisản. Câuhỏi đầu  tiêncủa những nhà đầutư  sành điệu  là: “Bao lâu thì tôi  có thểl ấy ti ềnl ại?”

Họcũng muốn  biếthọ có thểl ấy không những gì, đócũng  làmột phần công  việc. Đó là l ý dotại  sao

những khoản ROI , hay tiềnlời đầutư (Return of and on Investment),  làrất quan  trọng.

Vídụ, tôi  tìm ramộtsố lô đất trong vùng đangbịtịch thu để thếnợ. Ngân hàng đòi  giá 60.000 $,

tôi đặt giá 50. 000 $ vàhọ chấp nhận, đơn  giản vì trong cuộc đấu thầu, tôi đưa ngaymộttờ séc 50.000 $.

Họ  biếtrằng tôi đang nói chuyện nghiêm chỉ nh.Hầuhết các nhà đầutưsẽ nói: “Anh  là trùmtưbản ti ền

mặt à?” “Nhậnmột  giấy báonợ có phảitốthơn không?” Câu tr ảlời cho trườnghợp này l à không. Công

ty đầutưcủa  tôi cho thuê nhà nghỉ mùa  đông,với cái giá 2.500 $một tháng suốt  4  tháng mùa đông  trong

năm. Trong mùa vãn khách,  ngồi nhà được cho thuêvới gi á 1.000  $một  tháng.  Tôi lấylạivốn trong

khoảng 3năm. Giờ  thì tôi sởhữu  tài sản này, nó đổ tiền cho tôitừ tháng này qua  tháng khác.

Với chứng khoáncũngvậy. Thường thì người môi  giớicủa tôi sẽgọi điện và khuyên tôi nên

chuyểnmộtlượng tiền đángkể vào nhữngcổ phầncủamột công ty mà anh tacảm thấy nósấpsửa đimột

nướccờ l àmtăngvọt gi á trị cổ phần, vídụ như tuyênbốmộtsản phẩmmới chẳnghạn.  Tôi sẽ chuyển tiền

vào trong thời gian khoảngmột tuần đếnmột tháng,  trong khi giá trịcổ phần đangtăng lên.  Sau đó,  tôi  rút

sốvốn ban đầu ra và không  phải lol ắng gìvềsự daodộngcủa thị trườngnữa, vìsốvốn ban đầu đã  quay

về vàsẵn sàng l àm việcvới những tàisản khác. Vìvậy mà ti ền ti ếptục đi vàorồi đi ra, và tôi sởhữumột

tàisản hoàn toàntự dovềmặtkỹ thuật.

Thựcsự l àrất nhiềulần tôibịmất tiền. Nhưng tôi chỉ chơi vớisố tiền mà tôi có thể đểmất. Có

thể nóirằng trung bình 10lần đầutư thì tôi đánh tr úng đích hai hoặc bal ần, năm hoặc sául ần là không

được gìcả, còn  thìsẽ  thuamất hai  hay balần. Nhưng tôi  giớihạnsố  thualỗcủa mình chỉ trongsố tiền tôi

có vào  lúc đó.

Với những người ghét phảimạo hiểm,họbỏ tiền vào ngân hàng.  Và nói cho cùng thì ti ết   kiệm

vẫntốthơn không l àm gìcả. Nhưngcần phảimất thời gi anrất  lâumới có thếlấy  tiềnlại được, và trong

hầuhết trườnghợp, bạn chẳng được nhận không thứ gìcả.

Trongmỗivụ đầutưcủa tôi , l uôn phải cómộtbềnổi,một cái gì đó khôngmất  tiền. Một khodự

trữ nhỏ,mộtmảnh đất trống, một ngôi  nhà, một cổ phần chứng khoán,một cao ốcvăn phòng.  Và đó phải

làmột ýtưởng ítmạo hiểm hay  giớihạnrủi  ro. Có những cuốn sách  viết  riêngvề chủ đề này nên tôi

không muốn nhắc đến ở đây. Ray Kroc, hay ông chủcủatập đoàn Mcdonald' snổi tiếng, bán hamburger

không phải vì ông thích ăn hamburger mà vì ông muốn có không nhữngbất độngsảndưới  các đặc quyền

của công  ty.

Vìvậy những nhà đầutư khôn ngoan phải  nhìn xahơn ROI (tiềnlời đầutư).Một khi đãl ấy tiền

lại,bạn phải có  thêm những tàisản khác mà không phảimất  tiền. Như thếmới là  thông minh  tài chính.

8. TÀISẢN XAXỈ  PHẨM

Sứcmạnhcủa  việctập trung. Concủabạn tôi cómột thói quenrấtxấu là hay đốtsạch đến đồng

cuối cùng trong túi.Mới 16 tuổi  nó đã muốn có chiếc xehơicủa  riêng mìnhvới l ý do: “Tấtcảbạn bè con

đều được chamẹ mua cho xehơi riêng.” Thằng bé muốnlấysố tiền tiết kiệmcủa nó và đổi hết  thành  tiền

mặt. Khi đó thì cha nógọi điện cho tôi . “

Theo anh, tôi có nên cho nó làm thế không? Hay tôi nên  làm như nhữngbậc phụ huynh khác là

muahẳn chiếc xe cho nó?”

Tôi  trảlời:“Điều đósẽ  làm  giảm áplực cho anh trongmộttương l aigần, nhưng làm như thế,  anh

sẽdạy nó điều gì  trongtương  lai xa? Anh thử dùng cái  mong muốn cómột chiếc xe này và khuyến khích

con mìnhhọc được cái gì đó xem  sao?”

Hai  tháng sau, tôi gặplại anh  ta vàhỏi . “Con trai anh có chiếc xemới chưa?” “Chưa.  Nhưng tôi

đã cho nó 3.000  $ để mua xe. Tôi nói nó hãy dùngsố tiền này thay vì dùng ti ền tiết kiệmhọc đạihọccủa

nó. ”

Tôi  nói : “À, anh thậtrộng rãi đấy! ”

“Không đâu. Tôi cho nósố  tiền nàyvớimột đi ều kiện. Tôi đã l àm  theolời khuyêncủa anh, lợi

dụng khao khát muốn mua xecủa  nó để nó có thểhọc được cái  gì đó.”

“Thế đi ều kiện  gì?”

“À, đầu tiên chúng tôimởbộ đồ chơi của anh ra, trò chơi “Vòng quay tiềnmặt” ấy mà. Chúng

tôi chơi  và thảo luậnrất lâuvề cáchsửdụng tiềnbạc sao cho khôn ngoan. Sau đó tôi đặt mua dàihạntờ

báo Wall Street Journal vàmộtsố sáchvề thị trường chứng khoán cho nó.”

“Rồi  saonữa?”

“Tôibảo  3. 000 $ này  làcủa nó, nhưng nó không được  trực tiếp dùngsố tiền này để mua xe.  Nó

có thể dùng đế mua bán chứng khoán,  tìmmột người môi giới chứng khoán riêng và khi nó đã l àm ra

được 6. 000 $từ 3.000 $ này thì nó có thể dùng phânnửa để mua xe và  phânnửa  để dành đến khi vào đại

học.”

Tôi hỏi : “Vàkết quả thế nào?”

“À,  ban đầu nó buôn bánrất maymắn, nhưng vài ngày sau thì  thuahếtsốl ời. Sau đó nól ại  có

ti ền lãi. Đến hôm nay  thì nó chỉ còn khoảng 2. 000 $  thôi , nhưngsố tiền lãi  thì đangtăng l ên. Nó đã  đọc

tấtcả những cuốn sách t ôi  mua và nó còn đến thư việnmượn thêm những cuốn khácnữa.  Nó đọc ngấu

nghiếntờ Wall Street  Journal,  tìm cáchướngdẫn và đã biết xem CNBC thay vì MTV. Sắptới chắc nó chỉ

còn 1.000 $ thôi, nhưngsốl ợi tức và những gì nóhọc được thìrất nhiều.  Nó  biết lànếu làmmất tiền,  nó

sẽ phải đi bộ  thêm 2nămnữa.  Nhưngdường như nó không còn quan tâm gì đến chuyện đócả. Thậm chí

nó còntỏ ra khônghứng thúvới  cái xehơi  vì nó đã tìm đượcmột trò chơi khác vuihơn nhiều!”

Tôi hỏi : “Thếnếu nó  làmmấthết  tiền  thì sao?”

“Đã phóng  lao thì phải theo lao  thôi . Chẳng  thà t ôi để nómấtmọi thứ l úc này cònhơn l à chờ đến

khi  nóbằng tuổi chúng  tarồimớibắt nó phảimạo  hiểm.Vảlại , 3.000 $ này l àsố tiềntốt nhất mà tôi đầu

tư cho việchọccủa nó. Những gì nó đãhọcsẽ giúp ích cho nó suốt đời , và cóvẻ như nó đãbắt  đầu  biết

coi  trọng  tiềnbạc. Tôi  nghĩ nósẽ không còn đốt đến đồng xu cuối cùng trong túinữa đâu.”

Như tôi đã nói  trong phần “Trả cho mình  trước”, nếumột người  khôngnắm đượcsứcmạnhkỷ

luậtbản thân  thìtốt nhất l à đừng nên l àm giàu.  Trong thời gi an đầu, quá trình phát  triển vòng quay  tiền

mặttừcột tàisản  trên lý thuyết làrấtdễ dàng, nhưng chínhsức chị u đựng tinh thần khi đi ều khiển tiền

bạcmới l à chuyện khó. Trong thế  giới  t i êu dùng ngày nay,  những quyếnrũ bên ngoài rấtdễ đẩy tiềncủa

chúng ta quacột tiêusản. Vìsự chịu đựng ti nh thần kém mà  tiềnbạc chảy ra ởnơi cósức khángcựyếu

nhất. Đó  là nguyên nhâncủa cái  nghèo và  việc phảivậtl ộnvới tài chính.

Tôi đã đưa ra nhiều vídụsốhọcvềsự thông minh tài chính, nhưng trong trườnghợp này, chính

khảnăng chỉ huy  tiềnbạcmới  làm ra tiền. Nếu chúng  ta cho 100 ngườimỗi người 10.000 $ vào đầunăm

thì  theo tôi, đến cuốinămmọi chuyệnsẽ như sau:

80 người sẽ không còn gìcả.Sự thật thì nhiều ngườisẽ phải  mang những mónnợl ớn vìhọ trả

ti ềnmặt cho những chiếc xehơi ,tủlạnh, TV, VCR haymộtkỳ nghỉ nào đó.

16 ngườisẽtăng đượcsố 10.000 $ này khoảng 5% đến 10%.

4 người sẽ có thểtăng đến 20. 000$ hay l ên đến hàng triệu đô la.  Giống nhưmọi người khác, tôi

cũng  thích những thứ đồ xaxỉ  phẩm. Khác biệt ở chỗ l àmộtsố người mua những thứ xaxỉ phẩm này

bằng thẻ tíndụng. Nó làmột cái bẫy“đứng núi này trông núinọ.”Vớirất nhiều người khi muốn muamột

chiếc Porsche, cáchdễ nhất  làgọi đi ện cho ngân hàng vaynợ. Còn tôi,  thay vì chọn cáchtập  trung vàocột

ti êusản, tôi  chọnsẽtập  trung vàocột tài sảncửa mình.

Nhưmột  thói  quen,  tôi biến những mong muốn được tiêu xài thành nguồncảmhứng  thúc đẩy

thiêntư tài chínhcủa mình trong việc đầutư.

Ngày nay, chúng  ta thườngmượn  tiền để có được những thứ ta muốn thay  vìtập  trung  lo  kiếm

ti ền. Cách này quả l àdễ dànghơn trong thời  gian ngắn nhưngl ại vấtvảhơn trong thời gi an dài. Đó là

một thói quenxấu mà chúng ta, dù l àmột cá nhân haymột quốc gi a, cũng thường xuyênmắc phải.

Bạn huấn luyện mình và những người  thân l àm chủ tiềnbạc càngsớm chừng nào thì càngtốt

chừngnấy.  Tiềnbạc l àmột quyềnlực hùngmạnh.  Không may là người ta thường để chosứcmạnhcủa

ti ềnbạc chốngl ại mình.Nếubạn cómột trí thông minh tài  chính không cao,bạnsẽ không thể giữ được

ti ền. Nósẽ khôn ngoanhơnbạn. Mànếu ti ềnbạc khôn ngoanhơnbạn  thìbạnsẽ phải  làm việc cho  nó

suốt đời.  Để l àm chủ tiềnbạc,bạncần phải khôn ngoanhơn nó. Khi đó ti ềnsẽ làm  theo những gìbạn yêu

cầu. Nósẽ tuânlệnhbạn. Thay vì phải  làmmột nôlệ cho đồng ti ền, bạnsẽ là chủ nhâncủa nó. Đó chính

làsự  thông minh tài  chính.

9. CẦN CÓ NHỮNG ANH HÙNG.

Sứcmạnhcủa chuyện thần thoại. Khi còn nhỏ, tôi rất khâm phục Willie May, Hank Aaron,

Yogi Berra.Họ là những người anh hùng. Làmột đứa  trẻ, tôi muốn được nhưhọ.  Tôi  muốn biếtmọi thứ

vềhọ vì tôi  muốn được  giống nhưhọ. Khi  còn làmột đứa  trẻ 9 - 10 tuổi, mỗilần đánh bóng hay chụp

bóng,  tôi không còn là t ôi nữa. Tôi trở thành Yogi hay Hank. Đó làmột trong những cáchhọc có  tác động

mạnh nhất mà khi lớn lên chúng ta thường đểmất.  Chúng ta  làmmất những người anh hùngcửa mình.

Chúng  ta  làmmấtsự ngây thơcủa mình.

Hôm nay,  tôi nhìnbọn trẻ chơi bóng chày ởgần nhà. Trên  sân  bóng, chúng không còn l à  Johny

bébỏngnứa, chúng là Mi chael Jordan, Sir Charles hay Clyde.Bắt chước hay tranh đuavới những người

hùngcủa mình  làmột cáchhọc thựcsựmạnhmẽ. Và đó là lý dotại sao khimột người như O. J. Simpson

đánhmất danhdự, nhiều người đã la ókịch liệt. Có nhiều thứ cònhơncảmột phi ên tòaxử án. Đó l àsự

mất đimột anh hùng. Nhiều người đãlớn  lênvớihọ,  kí nh trọnghọ và muốn được giống nhưhọ. Thế mà

bất thình  lình, ta phải  giũsạch mình ra khỏi con người ấy.

Khi lớnhơn, tôi  có  thêm những anh hùng khác. Tôi có những người hùng chơi gôn như Peter

Jacobsen,  Fred Coupl es và Tiger Woods. Tôibắt chước những cú đánhcủahọ vàcốsức đọctấtcả những

gì nói vềhọ. Tôicũng có những người hùng như Donald Trump,  Warren Buffett, Peter Lynch, George

Soros và  Jim Rogers.Lớnhơn chútnữa,  tôi  biếtvề cuộcsốngcủahọcũng như tôi biết ERA và RBI của

những người hùng bóng chàycủa tôivậy. Tôi  làm  theo những gì mà Warren Buffett đầutư vào và đọc

mọi thứ nói về quan điểmcủa ông đối với thị trường. Tôi đọc sáchcủa Peter Lynch để hiểu ông chọn  các

cổ phần như thế nào. Và t ôi đọc sách nóivề Donal d Trump, cố tìm hiểu xem ông thươnglượng và dàn

xếp cácvụ giaodịch ra  sao.

Cũng như khi  tôicảm thấy mình không phải  là mình lúcsắp đánh bóng, khi đang nghiêncứu thị

trường hay đang điều đìnhmộtvụ giaodịch,  trong tiềm thức, tôi luôn hành độngvớisựbạodạncủa

Trump.  Hay khi  phân tíchmột khuynhhướng,  tôi nhìn nó như thể Peter Lynch đang nhìnvậy. Khi có

những người hùng, chúng ta có thể rút ra đượcmột nguồnlực ghêgớmtừ thi êntưcủa chính mình. Nhưng

những người hùng còn l àm được nhiều việchơn là chỉ  t ruyềncảmhứng cho chúng  ta. Họ làm chomọi

thứ trở nêndễ dàng.

Chính việc làm chomọi thứdễ dànghơn đã  thuyết phục chúng ta muốn l àm được nhưhọ. “Nếu

người khác  làm được  thì mìnhcũng làm được.” Khi  nói đến chuyện đầutư, rất nhiều người cảm thấy  việc

đó quá khó khăn. Thay vào đó, hãy đi  tìmmột người  anh hùng có thể làm chomọi chuyện cóvẻdễ dàng

hơn.

10.  HÃYDẠY VÀBẠNSẼ ĐƯỢCHỌC

Sứcmạnhcủa việc cho đi . Cả hai người chacủa tôi đều l à gi áo viên. Người cha giàu đãdạy tôi

một bài học mà tôi đem theo suốt đời, đó l àsựcần thiết của l òngtừ thiện haysự cho đi.  Người cha cóhọc

thức cao cho tôi rất nhiều thời  gian và kiến thức,  nhưnggần như không bao giờ cho tiền. Như tôi đã nói ,

ôngbảorằng ôngsẽ chonếu ông có ti ềndư. Dĩ nhiên làrất hiếm khi cómộtsốdư nào.

Ngời cha giàu chocả tiềnl ẫnsự gi áodục. Ông ti ntưởng chắc chắn vào việc chị u  thuế thập

phân.  Ông l uôn nói:  "Nếubạn muốn có cái gì đó,bạn phải cho đi  trước đã."

Nếu chỉ được ghi lạimột  ýtưởng chobạn, t ôi sẽ ghi lại câu nói đó. Mỗi khibạncảm thấy mình

đang  “nghèo” hay đang  “cần”một cái gì đó,  trước tiên hãy cho đi cái  mình muốn và nósẽ trởlạigấp

nhiềulần. Đó hoàn  toàn làsự thật đốivới  tiềnbạc,  tìnhbạn, mình yêu hay chỉmộtnụcười. Tôi  biết

thường không ai muốn l àm thếcả, nhưngvới tôi điều đó luônxảy ra.  Tôi  ti n vào quy luật có đi cólại và

tôi cho đi  những gì tôi muốn.

Tôi  muốn có  tiền nên tôi cho tiền, và nó quaylại gấp nhiềulần. Tôi muốn buôn bán nên t ôi  gi úp

người khác buôn  bán và tôi có thể bán được hàng. Tôi muốn cócơhộigặpgỡ nên t ôi  giúp người khác

giao tiếp,  và nhưmột  phép thần, nhữngcơhội gặpgỡlại đếnvới  tôi.  Cómột câu nóicổxưa: “Chúa

khôngcần phải nhận, nhưng con ngườil ại cần phải cho.”

Ngời cha giàu thờng  nói:  “Người  nghèo tham lamhơn người giàu.” Ông giải thíchrằngmột

người giàu thường cungcấp cái gì đó mà những người  kháccần có. Suốt nhữngnăm  tháng  trong đời,mỗi

khi  tôicảm thấy túng quẫn,  thiếu tiền haycần giúp đỡ,  tôi chỉ đơn  giản đi ra ngoài hay suy nghĩ  xem mình

muốn gì và quyết định cho nó đi . Và khi  tôi cho đi , nó  luôn l uôn  quayl ại.

Điều này nhắc tôi  nhớlại câu chuyệnvềmột anh chàng ngồi  trong đêml ạnh gi ávớimột đốngcủi

trên tay, anh ta hét l ênvới  cái lòsưởi phệbụng: “Khi nào mày cho taomột ítlửa  thì taomớibỏ cui vào. ”

Vàmỗi khi nói đến  tiềnbạc, tình yêu,hạnh phúc, buôn bán hay giaodịch, mongbạn hãy nhớrằng: đầu

ti ên phải cho đi  cáibạn muốn vàrồi nósẽ quayl ại . Thường thì chỉ cần quá trình  suy nghĩ xem tôi  muốn

gì và  làm sao để đem cho người  khác những gì tôi muốncũng đủ làm phát  sinhmột dòng chảy hào phóng.

Mỗi khicảm thấy người  ta khôngcườivới  mình, tôimỉmcườivớihọ và nói: “Xi n chào” và nhưmột

phép màubỗng có nhiều ngườimỉmcườivới tôi . Quả thực thế giới chỉ  làmộttấmgương để soi lại chính

mình.

Vìvậy mà tôi  nói : “Hãydạymọi người vàbạnsẽ đượchọc.” Tôi  thấyrằng mình càng nhiệt tình

dạy cho những người muốnhọc thì mình cànghọc được nhiềuhơn. Nếu muốnhọcvề tiềnbạc, hãydạy

điều đó cho người khác.Một dòngtưtưởngmới  và những đi ều đặc biệttốt đẹphơnsẽ đếnvớibạn.Cũng

có đôi l úc tôi cho đi  và không có gì  quayl ại hay những thứ nhận đượclại không phải  thứ tôi muốn.

Nhưng  sau khi xem xét vàtựvấn mìnhkỹhơn, tôi  thấyrằng trong những trườnghợp như thế, thựcsự tôi

đã cho để nhận chứ không phải  là cho để mà cho.

Cha t ôi dạy các gi áo viên và ông trở thànhmột giáo vi ên đứng đầu. Người cha gi àu luôndạy

những người  trẻ tuổi cách kinh doanhcủa ông. Khi nhìnlại, chínhsựrộng rãi cùng những gìhọ biết đã

làm chohọ khôn ngoanhơn. Trong thế giới này có những quyềnlựcmạnhmẽhơn chúng tarất nhiều.

Bạn có thểtự mình đạt được chúng,  nhưngvới sự giúp đỡcủa những quyềnl ực này thìmọi việcsẽdễ

hơn nhiều. Tấtcả những gìbạncần  là phảirộng rãivới những gì mình có, và các quyềnlựcsẽrộng rãil ại

với bạn.

CHƯƠNG  10:MỘTSỐ  VIỆC PHẢI LÀM

Vẫn còn muốn nhiềuhơn? Đây l àmộtsố việc phải  làm

Nhiều người không thoả mãnvới 10bước  trêncủa tôi.Họ  thâys chúng triết lýhơn  là hành động. Tôi nghĩ

rằng hiểu được  triết lýcũng quan trọng như hành độngvậy. Có nhiều người muốn l àm mà không  suy nghĩ

và có những người chỉ muốn nghĩ mà không muốn làm.

Vìvậyvới những người  “muốn  làm” những gìbắt đầu, tôi  xi n chiasẻvớibạnmộtsố điều tôi đã l àmdưới

dạng  tómtắt: hãy ngừng l àm những gìbạn đang làm. Nói cách khác,  hãy nghỉ taymột chút và suy nghĩ

cái gì tiến triển còn cái gì không ti ến triển.Một định nghĩacủasự điênrồ là l àm cùngmột việc nhưnglại

mong có đượcmộtkết quả khác.

Hãy ngưng những gì không tiến triển và tìm xem có gìmới để làm không. Hãy  tìm  kiếm những ýtưởng

mới. Để có những ýtưởng đầutư,  tôi đi đến nhà sách và tìm những cuốn sách nóivề các chủ đề khác

nhau.  Tôi gọi  chúng là các công thức. Tôi mua những cuốn sách  “l àm thế nào để…” nóivề những công

thức mà tôi  không  biết gìvề chúngcả.  Ví như  trong  hiệu sách, tôi tìm thấy cuốn “16  giải pháp phần trăm”

của Joel Moskowitz. Tôi mua cuốn sách và đemvề đọc.

HÀNH ĐỘNG!

Ngàykế tiếp,  tôi l àm theo chính xác những gì cuốn sách đã nói. Từngbướcmột. Tôi  tìm nhữngmốihời

bất độngsản trongvăn phòng luậtsư và ngân hàng.Hầuhếtmọi người  khôngbắt t ay vào hành động,

hoặchọmải nghe theo những đi ều người khác bàn tánvề công thứcmới màhọ nghiêncứu.  Người hàng

xómcủa tôi  cho tôi  biết những l ý dotại  sao “giải pháp 16%”sẽ không  tiến  triển. Tôi không nghe anh  ta vì

anh ta chưa bao giờ làm điều đócả.

Hãy tìmmột người đãtừng  làm những gìbạn muốn  làm. Rủhọ đi ăn trưa.Hỏihọ nhữngmẹo nhỏ, những

kỹxảo  trong kinh doanh.Vềtờ chứng nhận  thuếbảo đảm 16%, tôi đã đếnsở thuế trongtỉ nh và  tìmmột

nhân vi ên làm việc ở đó. Tôi thấy cô ấycũng đang đầutư vào thuếbảo đảm. Ngaylậptức tôimời cô đi

ăn trưa.  Cô ấy vui vẻ nóimọi thứ cô biết và phải  làm điều đó như thế nào. Saubữa  trưa, cô đã dành suôt

buổi chiều để chỉvẽ cho tôi.  Ngày hôm sau, nhờsự giúp đỡcủa cô mà tôi tìm được hai  tàisảnl ớn vàbắt

đầu tích luỹ được 16%l ợi  nhuậnkểtừ đó.  Chỉmấtmột ngày để đọc  sách, một ngày đểbắt t ay vào việc,  1

giờ ăn trưa và 1 ngày để kiếm được 2vụ giaodịchlớn.

Hãy đếnl ớphọc. Tôi  tìm  trong thông  báo  thông  tinvề nhữnglớphọcmới mà mình quan  tâm. Nhiềul ớp

không phảimất ti ền hay chỉ phảitốnmột chi  phí nhỏ. Tôicũng tham gi a và trả chi phí cho nhữnghội nghị

chuyên đềl ớnvề những điều mình muốnhọc. Tôi gi àu có và không phải  làm việcvấtvả, đơn giản l à nhờ

những khoáhọc này. Có nhiều ngườibạn không tham gi ahọc, họbảo t ôi  lãng phí tiềnbạc,  sonnghọvẫn

phải nail ưng ra làm việc.

Hãy ra giá. Khi muốn cómộtmảnhbất độngsản, tôi  xem xét nhiều tàisản và viết vài dòng ra giá. Nếu

bạn không biếtmột cái giá “hợp lý” là gì thì tôicũng không  biết. Đó  là công  việccủa các nhânviênbất

độngsản thựcsự.Họ đưa ra cái gi á.  Tôi  chỉ phải  làm càng ít việc càngtốt.

Một ngườibạn muốn tôi chỉ cho cô ấy cách mua nhà. Vào ngày thứ 7, cô ấy vàmột nhân vi ên cùng tôi đi

xem xét 6cănhộ.Bốncănrấttệhại , nhưng haicăn cònl ại thì khátốt. Tôibảo cô ấy hãy ra gi á chocả 6

căn, nhưng chỉ đưa ranửa giá ti ền chủ nhà đòi hỏi  mà  thôi . Cô gái và người nhân viên suýtnữa lêncơn

đau tim.Họ nghĩ như thế thật  kiếm nhã và xúc phạm người bán, nhưng tôi chorằng thựcsự là anh chàng

nhân vi ên kia không muốn phải  làm việcvấtvả quá.  Vìvậyhọ không l àm gìcả và  tiếptục đi  tìmmộtvụ

giaodịch kháctốthơn.

Không có chuyện ra giá gìhết, và côbạncủa t ôi vẫn còn đang  tìm  kiếmmộtvụ giaodịch đúng đắn,với  1

cái gi áhợp  lý. Như thếbạnsẽ không  biết giáhợp l ý  là bao nhiêu cho đến khi  bên kia muốn giaodịchvới

bạn. Hầuhết người bán hàng đều  ra gi á cao.Rất hiếm khimột người  bán hàng đòi cái giá thấphơn gi á trị

thựccủa nó.

Bài học rút ratừ câu chuyện này: hãy ra gi á.  Ai không phải l àmột nhà đàutư thường không biết cáicảm

giác khi bánmột thứ gì đó như thế nào. Tôi cómộtmảnhbất độngsản mà  tôi  muốn bán hàng tháng nay,

và t ôi  không quan tâm đến việầocí giá thấp đếnmức nào. Người  ta có thể ra giábằng 10 conl ợn và tôi

cũngrất hài  lòng.  Không phải  là vì cái  giá mà là vì có người  quan  tâm đến nó. Có thể tôisẽ phản đốinếu

phải trao đổivớimột nông trại chănlợn. Nhưng  trò chơi  này hoạt động như thế đó.  Trò chơi mua bán này

rất vui thú. Hãy nhớ điều đó. Nórất vui  thú và nó chỉ l àmột  trò chơi  thôi . Hãy ra gi á vàsẽ có ai đó  trảl ời :

“Được  thôi”.

Và tôi l uôn chào giávớimột ước khoản  giải thoát.  Trongbất độngsản,  tôi dùng nhữngtừ ngữ như “với

sự đồng ýcủacộngsự kinh doanh”.  Tôi  không bao giờ nói  rõcộngsự kinh doanhcủa tôi  là ai.Hầuhết

mọi người không  biếtrằngcộngsự khinh doanhcủa tôi chính l à con mèo trong nhà. Nếuhọ chấp nhận

cái gi á mà mà tôilại không muốn vuh gi aodịch nàynữa, tôisẽgọi điệnvề nhà nói chuyệnvới con mèo

của mình.  Tôi  nói  những điều ngớ ngẩn như thế đểbạn thấyrằng trò chơi nàydễ dàng và đơn giản đến

mứcvớvẩn. Rất nhiều người làm chomọi chuyện phứctạp l ên và khiến chúng trở nên nghiêm  trọng quá

mức.

Tìmmộtvụ giaodịch cól ợi, một việc ki nh doanh đúng đắn, những con người thíchhợp, những nhà đầu

tưtốt haybấtcứ cái  gì cũng đều nhưmột  cuộchẹn.Bạn phải  ti ếpcận thị  trường, nói chuyệnvới nhiều

người, trả giá nhiều, thươnglượng, phản đối  và chấp nhận.  Tôi  biết có những người chỉ ngồi nhà chờ đi ện

thaọi  reo, nhưng trừ ohibạn là Cindy Crawford hay Tom Crúie,nếu khôngtốt nhấtbạn nên đi ra chợ,

hoắc ra si êu thị. Tìm kiếm ra giá, phản đối , thươnglượngrồi chấp nhận toànbộ quá trình  diễn biếncủa

gần nhưmọi việc  trên đời .

(còn tiếp. ..)

Để được thoài  máivề tiềnbạc

BẠN THUỘC NHÓM NGƯỜI NÀO?

NHÓM ẤY CÓ ĐÚNGVỚIBẠN KHÔNG?

Bạn cótự dovề ti ềnbạc không? Khibạn đang phảivậtlộnvới  tài chính trong cuộc đời  mình,

cuốn  sách này hoàn toàn dành chobạn. Nếubạn muốn kiểm  soát những gìbạn đang l àm hôm nayhầu có

thể  thay đổi số phận ti ềnbạcl ận đậncủa mình, cuốn sách nàysẽ gi úp chobạnvạch đượcmộtlối  thoát

cho ri êng mình.

Trong xãhội có 4 nhóm người l àm ra  tiền được thể hiện  trongbảng sau:

L  C

T  Đ

L - nhóm người  làm công lãnhl ương

T – nhóm người l àmtư

C – nhóm chủ doanh nghiệp, công ty

Đ – nhóm nhà đầutư

Mỗi người trong chúng  ta ít nhấtcũng thuộcvềmột  trongbốn nhóm người đó.Vị trí tồntại của

chúng ta trongbốn nhóm người đósẽ quyết định nguồn thu nhập đeml ại cho chúng ta.  Nhiều ngườidựa

vào đồnglương lãnh đượcmỗi tháng và do đó tr ở  thành những người l àm công trong xãhội,  trong khisố

kháctự kinh doanh  làm ăn trong khuôn khổ cá nhân hay gi a đình. Những người l àm công hay những

người làmtưnằm phía bên tráibảng. Phía bên phảibảng là những cá nhân  kiếm tiềntừ doanh nghiệp

kinh doanh hay các khoản đầutưcủa mình.

Hìnhvẽ trên tómtắtbốn nhóm người  trong xãhội  làm nên giới kinh doanh này, họ là những ai và

nhữngyếutố nào hun đúc nên tính cách đặc thùcủacủamỗimột nhóm người.Tứ đồ ấy giúp chobạn

thấy được mình đang  thuộc nhóm người  nào, mà nhờ đóbạn có thểtựvạch cho mìnhmộthướng hành

động  theo những gìbạn mong muốn trongtương lai, một khi bạntự chọn cho mìnhmột con đường  riêng

biệt có thể đưabạn đếnsựtự dovề tài chính. Hẳn nhiên, sựtự do ấy có thể đạt  được trongcảbốn nhóm

nhưng nhữngkỹnăngcủamột  cá nhân thuộc nhóm C hay Đsẽ giúpbạn đạt đựơcmục đích nhanh chóng

hơn. Một người  nhóm L thành đạt đều có khảnăng trở thànhmột cá nhân thành công ở nhóm Đ.

BẠN MUỐN TRỞ THÀNH AI  KHIBẠN TRƯỞNG THÀNH?

Quyển  sách này vô hình chung trở thành phần II  tiếpnối với quyển sách đầucủa  tôi, “Dạy Con

Làm Gi àu - Những BíMật Trong  Thế Giới Người Giàu”. Đốivới những độc giả chưa xem qua “Dạy Con

Làm Gi àu”,  quyển sách ấy viếtvề những bài học khác nhau do hai người bố  truyềndạylại cho tôivề chủ

đề tiềnbạc vàsựl ựa chọn cáchsống trong đời. Một người  làbố ruột,  còn người kia làbố người bạn thân

nhấtcủa t ôi. Một người cómộtnềnhọcvấnrất cao trong khi  người kia chỉhọctới trunghọc.Một người

thì nghèo còn người  kia thìl ạirất gi àu.

Cứmỗi khi người  tahỏi  tôi, “Cháu muốn  trở thành ao  khi cháu trưởng  thành?” Ngườibố nghèo

cóhọc thức caocủa tôi  luôn khuyến khích, “Hãy đi đến trường ránghọc cho  giỏi, và  tìmmột công việc

ổn định an toàn”.

Nói  như thế ýcủa người muốn đề nghịmộthướngsống như thế này.

TRƯỜNGHỌC

Ngườibố nghèo mong muốn tôi  hoặc  trở thànhmột nhân viên nhóm L cómứclương cao, hoặc

một chuyên gia làmtư cómức phí cao như bácsỹ,  luậtsư haykế toán gia. Người bố nghèocủa tôi l uôn

tâm quan tâmvềmột đồngl ương đều đặn,  nhiều phúclợi và đảmbảo công việc. Đi ều đó  giải  thíchtại sao

Người đã tr ở  thànhmột công chức chính phủ cómứcl ương cao,  trở thànhmột nhânvật lãnh đạo đầu

ngành giáodụccủa  tiểu bang Hawai i.

Trong khi đó,  ngườibố gi àu nhưng  íthọc thứclại đưa ramộtlời khuyên kháchẳn. Người  khuyến

khích thế này, “”Hãy đi đến trường,tốt nghiệp đại học, sau đótự kinh doanh và trở thànhmột nhà đầutư

thành công. ”

L  C

T  Đ

Nói  như thế, ýcủa người muốn đề nghịmộthướngsống như thế này:

TRƯỜNGHỌC

Quyển  sách nàysẽ viếtmột quá trình giáodục, tâm l ý vàcảm xúc mà tôi đã trải qua khi nghe

theol ời khuyêncủa người bố gi àu.

QUYỂN SÁCH NÀY DÀNH CHO AI?

Quyển sách này được viết cho những aisẵn sàng muốn thay đổivị  trícủa mình hôm nay, đặc biệt

cho những cá nhân  thuộc nhóm người  L hay T đang xem xét nhậphộivới những người  thuộc nhóm C hay

Đ.  Quyển  sách  này  dành  cho  những  người  dám  xé  ráotưtưởngbảo  đảm  việc  l àm  màhướngtớisựbảo

đảmvề  tài  chính.  Con  đường  đódĩ  nhiênsẽ  khôngdễ  dàng  chút  nào  nhưng  phần  thưởng  ở  cuối   con

đường hoàn toànxứng đáng. Con đường ấy chính  là nhắmtớimộtsự giải thoáttự dovề tài chính.

L  C

T  Đ

Lúc  t ôi   còn  12  tuổi ,  ngườibố  giàu đãkể  cho  tôi  nghemột  câu  chuyện  giảndị  nhưng  đãhướng

dẫn  tôi suốt  trên  con đường  làm  giàu và đạt đếntự  dovề tiềnbạc.   Câu  chuyện đó phản ánhlối  giải  thích

của  ngườibố  giàuvềsự  khác  nhau  giữa  phía  bên  tr ái   hìnhvẽ,tức  l à  nhóm  người   L  hay  T,với  phía  bên

phảigồm nhóm người  C hay Đ. Câu chuyện như thế này:

“Ngàyxưa cómột ngôi làng nhỏ bé đáng yêu.  Ngôi làng ấy làmột chỗ ở th ật tuyệtvời nhưng tiếc

thayl ại gặpmộtvấn đề  nghiêm  trọng.  Khi  trời  khôngmưa,   làng  chẳng  cònmột  t ýnước  nào.  Nhằm  giải

quyếtvấn đềdứt điểm, các già l àng quyết địnhgọi  thầu cungcấp nguồnnước hàng ngày cho dân làng. Có

hai  nhânvật  đứng  r a  nhận  thầu,  và  các  gi à  làng đều  nhận  kýhợp đồngvớicả  hai.   Các  già  l àng  chorằng

mộtsựcạnh  tranh  nho  nhỏ  giữa  hai  bênvừa  có  thể  l àm  cho  gi ácả  giảm  xuống,lạivừa  đảmbảo  có đủ

nướcdự trữ cho làng.

Người  thứ  nhất  trong  hai   cá  nhân  đó  tên  là  Ed, lậptức  lên  chợ  mua  hai  thùng  thiếcmạkẽm  và

ngược  xuôi   trởnướctừhồ  vào  làng  cách đó  khoảngmộtdặmVới  hai   thùngnước đó,   anh  ta  l àm  việctừ

sángsớm đến  chiềutối và  nhanh chóng  kiếm ra  tiền.  Ed đổnước trong thùng vàomộtbể chứanước đúc

bê ông to đùng trong làng.Cứmỗi buổi sáng, anh ta là người thứcdậy trước nhất để đảmbẩol ượngnước

đủ dùng  chocả  làng. Công việc  thậtcực  nhọc  nhưng anh tacảm  thấyrấthạnh phúc khi làm ra  ti ền  và đã

thắngmột trong hai hợp đồng duy nhấtcủa l àng.

Người  nhận  thầu  thứ  hai  tên  là  Bill  biếnmất  đimộtdạo.Cả  làng  không  nhìn  thấy  anh  ta  trong

nhiều tháng, và đi ều đó  làm cho Edrất sungsướng vì không cócạnh tranh nên  kiếm đượcrất nhiều tiền.

Thay vì đi mua hi a thùngnướccạnh tranhvới  Ed,  Bill   phác thảomộtkế hoạch kinh doanh, thành

lập  công  ty,  tìm  thêmbốn  đối  tác  đầutư,  thuêmột  giám  đốc  quán  xuyến  công  việc  và  trởvềvớimột

nhóm thợ xây sau sáu thángmất biệt. Trong vòngmộtnăm, nhóm thợcủa Bill  hoàntất công trìnhlắp đặt

một đường ốngdẫnnướcbằng i -nốctừhồ vào thẳng trong làng.

Vào buổi   khai  trương,  Bil l  trị nh  trọng  tuyênbố nguồnnước  cungcấpcủa mìnhsạchhơncủa  Ed.

Trước  đó,  Bill  đã  nghe  thấy  nhiều  phàn  nàncủa  dân  làngvềbụicặn  trong  nguồnnước  do  Ed  cungcấp.

Bill   còn  tuyênbốsẽ  cungcấpnước  li êntục  cho  l àng  suốt  24  giờmỗi   ngày,  7  ngàymột  tuần.   Trong  khi

đó,Ed  chỉ   cungcấpnước  vào  những  ngày  trong  tuần mà  thôibởi  vì  anh  ta  nghỉ   làm  vào  cuối   tuần.  Tiếp

theo,  Bill   tuyênbốsẽ  chỉlấy  gi ábằng  75%  giácủa  Ed  mà  nguồnnướclạisạchhơn,  có đều đặnhơn.Cả

làng hoan hô Bi ll va ùn ùnxếp hàng trước vòinước  đường ống do Bi ll xâydựng.

Đểcạnh  tranh,  Edl ậptứchạ  gi á  xuống  còn  75%  sovới   giá  trước đây,  mua  thêm  hai  thùngnước

vànắp đậy, rồibắt đầutăng  công  suất   lênbốn  thùng  chomỗi chuyến đi.   Nhằm  cungcấpdịchvụtốthơn,

anh  tamướn  thêm  hai  người  concủa  mình phụ  gi úp  l àm  ca  đêm  và  vào  những  ngày  nghỉ   cuối  tuần.   Khi

hai đứa con lêntỉnh nhậphọc, anh t a nóivới chúng, “Các con hãy nhanh chóng quayvề vìsự nghiệp ki nh

doanh nàysẽ  thuộcvề các con.”

Vìmột lý do nào đó, hai người concủa Ed sau khi tốt nghiệp đại học không chịu trởvề làng.  Anh

ta cuối cùng phải thuêmướn nhân công vàtừ đóbắt đầugặprắcrốivớivấn đề công đoàn l ao động. Công

đoàn đòitănglương, chucấp thêm  phúcl ợi và  yêu  sáchmỗi   nhân  công chỉ  xáchmỗil ầnmột  thùngnước

mà  thôi .

Trong  khi  đó,   Bil l  ý  thức đượcrằngmột  khi  ngôi   làng  nàycầnnước  thì   các  làng  kháccũng phải

có nhucầu  thiếtyếu đó.  Thế l à anh ta phác thảolạikế hoạch kinh doanhcủa mình, đi chu du xâydựnghệ

thốngcấpnước  nhanh  chóng,sốlượnglớn,  chi  phí  thấp  và  chấtlượngsạch  chomọi  ngôi  làng  trên  thế

giới.  Anh  ta  chỉ  kiếm  cómỗimột  xu  chomỗi  thùngnước,  thế  nhưng  anh  t alại   cungcấp  hàngtỷ  thùng

nướcmỗi   ngày.   Cho  dù  anh  t a  có  làm  việc  hay  không,  hàngtỷ  ngườivẫn  ti êu  dùng  hàngtỷ  thùngnước,

vàmọisố tiền kiếm đựơc đó đều chảy vào tài khoản ngân hàngcủa Bi ll.  Bill đã phát kiếnmột đường ống

không chỉdẫnnước chomọi l àng mà còndẫn  tiền chảy vào túi của mình.

Bill sống hoàn toànhạnh phúc sau đó,  trong khi  Edvẫn làm việccực nhọc suốtcả đời màvẫnlận

đậnvề  tiènbạc.  Chấmhết.”

Câu  chuyện  đóvề  Bi ll  và  Ed  đãhướngdẫn  cho  t ôi   trong  suốt  nhiềunăm  liền,  gi úp  cho  t ôi   nhiều  quyết

định quan trọng trong đời mình.  Tôi  thườngtựhỏi :

“Tôisẽ đi  xâymột đường ốngdẫnnước hay đi  gánhnước?”

“Tôisẽ lao độngmột cáchcực nhọc haymột cách khôn ngoan?”

Và  trảl ời  cho những câuhỏi đó đã đưa t ôi đếnsựtự dovề  tài chính.

Đó  chính  là  những  gì  mà  quyển  sách  nàysẽ  đềcậptới .  Đó  chính  l à  cách  l àm  thế  nào  trở  thành

một người nhóm C hay Đ. Quyển sách dành cho những ai đã quámệtmỏivới công việc gánhnước vàsẵn

sàng đi xây cho mìnhmột đường ốngdẫn  tiền chảy vào túi của mình chứ không phải chảy ra khỏi túi.

Quyển sách này đợc chi a l àm ba phần:

Phần1 - Phần đầu quyển  sáchsẽ nóivềsự khác nhaucănbản  giữabốn nhóm người,  giải  thích lý

dotại  saomộtsố ngườirơi vàomột  trongbốn nhóm vàbịkẹt vào đó mà không hay. Phần nàysẽ gi úpbạn

xác địnhvị  trícủa mình hôm nay vàgợi  ý chobạnmộthứơng đi  trong vòngnămnămtới .

Phần2 - Phần nhì quyển  sáchsẽ đềcập đến những chuyển biếnvề cá tính.  PHần nàysẽ trình bày

về con người màbạn nên  trở thànhhơn  là những gìbạn phải  làm hôm nay.

Phần3 - Phần cuối quyển sáchsẽ đi  sâu chi tiếtvề 7bước đi  trìnhtự màbạn có thể thực hành

theonếu nhưbạn muốnhội nhập vào nhóm ngườinằm phí a bên  phải tứ đồ. Tôisẽ chiasẻvớibạnvề

những bímậtkỹnăngcủa ngườibố gi àuvốnrấtcần thiết để  trở thànhmột người  thành đạt  thuộc nhóm C

hay Đ.Với những điều đó, tôi  hyvọng có thể giúpbạn chọnlựamột con đường đi cho mìnhhướngtớisự

tự dovề tìa chính.

Xuyên suốt quyển sách,  tôi luôn nhấnmạnh đếntầm quan  trọngcủasự thông minhvề tài chính.

Nếubạn muốnsống và hành động ở nhóm bên phảicủatứ đồ,tức l à nhóm người  C hay Đ,bạncần  phải

thông minh và nhạy bénhơn l úcbạn chọn ởlại bên tráicủatứ đồ nhưmột người  thuộc nhóm L hay T.

Để  trở thànhmột người  thuộc nhóm C hay Đ,bạn phải  kiểm  soát đượchướng chảy ti ềnbạccủa

mình.  Quyển  sách này được viếtvớimục đích dành cho nhữngbạnsẵn sàng  làmmột cú đột phá trong đời

mình,  dành cho những ai dámvượt xahơnsựbảo đảm việc l àmhướngtớisựtự dovề tiềnbạc.

Chúng  ta  đang ở trong giai đoạn ban đầucủa thời đại công nghệ  thông  tin, một thời đại sẽ mang

lại nhiềucơhội ti ềnbạc vô gi áhơn  bao  giờhết. Chính những cá nhân cókỹnăngcủamột người thuộc

nhóm C hay Đmới có khảnưng nhậndạng vànắmbắt nhữngcơhội ngàn vàng đó. Để  thành đạt  trong

thời đại  thông ti n,bạn phải hiểu biếthếtvềbốn nhóm người đó trong xãhội.Một điều đáng tiếc l àhệ

thống giáodụccủa  tavẫn cònlệ thuộc vào thời đại Công Nghiệp, vẫn trangbị cho  sinh vi ên nhữngkỹ

năng chỉ để trở  thành những con người thuộc nhóm bên tráicủatứ đồ.

Nếubạn muốn tìm kiếmmột câu giải đápmới chomộthướng đi cuộc đời trong thời đại thông tin,

quyển sách này hoàn toàn dành chobạn.  Nósẽ giúpbạn  trong suốt cuộc hành trình ởkỷ nguyênmới này.

Dĩ nhiên, quyển sách này không phải l úc nàocũng cómọi câu  trảl ời thỏa đáng, nhưng nósẽ chiasẻvới

bạnvề những kinh nghiệm cá nhân sâusắc, những khám phá đầy íchlợi và thiết  thựccủa chính tôi mà

bản thân đã trải  qua cuộc phiêulưu xuất pháttừ phía bên nhóm L hay T vàvềtơí đích nhóm C hay Đ.

Nếubạn đã thựcsựsẵn  snàgbắt đầu cuộc hành trình, hoặcnếubạn đã đặt chân trên con đường

tìm đếntự dovề tìa chính, tôi xi n chân trọngtặngbạn  quyển sách này.

Phần 1 KIMTỨ ĐỒ

Chơng 1Tại sao anh không kiếml ấymột công  việc?

Vàonăm 1885,  Kim -vợ  tôi  và tôi không còn nhà để ở.  Chúng tôi đềubị  thất nghiệp và chẳng

cònmột đồng xu nào  trong tài  khoản tiết kiệmcủa mình.  Thẻ tíndụng đãbị xàihếtmức. Chúng t ôi  phải

ngủ qua đêm  trongmột chiếc xe Tôytasờn nâucũkỹ. Khi đến ngày cuốicủamột tuầnnọ, chúng tôibắt

đầu thấm thía thựctế phũ phàng trướcmắt mình, luônbị dằnvặtbởi những câuhỏi chúng tôi  là ai, đang

làm gì và cuộc đờicủa chúng  tôisẽ  trôivề đâu.

Tình  trạng vô giacưcủa chúng  tôi  kéo dài  thêm hai tuần. Cuối  cùngmột người bạn thôngcảm

với  tình hình  tài  chính thê thảmcủa chúng tôi đã cho chúng t ôi về ở trongmộtcăn phòng ởtầnghầmdưới

nhà cô.  Chúng t ôi đãcư trú ở đó trong suốt chín  tháng  trời  ròng rã.

Chúng  tôi giữ kín chuyệncủa mìnhvớimọi người .Vợ tôi và tôicố giữbề ngoài trong thật bình

thường. Cho đến khibạn bè và gia đình  biếtcảnh ngộ khốn khổcủa chúng tôi, câuhỏi đầu  tiêncủahọ

luôn l à:  “Tại sao anh không kiếmlấymột  công việc?”.  Lúc đầu chúng  tôi  còncố  giải  thích, nhưng riếtrồi

chúng t ôi  thấy không đủ khảnăng lýgải  nguyên nhâncủa mìnhvớimọi người. Đối vớimột người coi

trong công ăn việc l àm, thật khó lòng  giải  thích cho người ấy hiểu lý dotại  sao mình không muốn kiếm

việc l àm.

Dĩ nhiên, chúng tôicũng phải  làm thêmmột vài công việctạp nhạp đây đó,  nhưng những đồng

ti ềncỏn con đó chỉcốt để làm lo nòng baotửcủa mình. Tôi phải  thừa nhậnrằng trong những thángnăm

đầy hoài nghi đó, ýtưởngvềmột việc làm ổn định, an  t oànvớimột đồnglương khấm khá thậthếtsức

cámdỗvới chúng tôi.  Nhưngbởi  vìsự đảmbảo  việc làm không phải  là những gì chúng tôi  tìm  kiếm, nên

chúng t ôi  phảivậtlộn hàng ngày trênbờvực tiềnbạc gian nan đó.

Năm đó, năm 1985  lànăm khốn khó nhất  trong cuộc đời của chúng tôi,  và dàidăngdẳng nhưcả

thếkỷ. Người  nào nói  tiềnbạc không quan trọng chắc chắn người ấy chưa bao  giờnếm mùi  không có ti ền

bạc trongmột khoảng thời gian dài. Kim và tôicứ  tiếptục cãi vã và trnh luận. Sợ hãi,  lo âuvềmộttương

lai mùmị t và cái đóigặm nhấm càng l àmtăng thêmkịch tínhcảm xúccủa con người , khiến chúng  ta

thươngf xuyên gâygổvới  người  thương yêu chúng ta nhiều nhất. Thế nhưng, tình yêu mãnh liệt đãkết

nối  hai chúng tôilại với  nhau,  làm cho chúng tôi  cànggắn chặt nhauhơn để đương đầu trước nghịch

cảnh.  Chúng ôi thừa  biết chúng tôi đang đi  theohướng nào, nhưng chỉ có điều chúng tôi không  biết mình

có thể đi đến đích được hay không.

Chúng  tôi biết rõ mình l úc nàocũng có thể xin đượcmột việc l àm đảmbảovớimứcl ươnghậuhĩ .

Cả hai đứa chúng tôi đềutốt nghiệpdạihọc, có chuyên mônvững và thái đọ  làm  việcrất nghiêm túc.

Nhưng chúng tôi khng nhắmtới sựbảo đảm việc l àm đó. Điều mà chúng tôi nhắmtới chính l àsựtự dovề

tài chính chobản  thân mình.

Vào khoảngnăm 1989, chúng tôi  trở thành triệu phú. Mặc dù chúng  tôi giàu có trong conmắtcủa

nhiều người, nhưngbản thân chúng  tôivẫn chưa thỏa mãn vì chưa đạt được giấcmơcủa mình. Chúng t ôi

vẫn chưa  đạt đượcsựtự do thựcsựvề tài chính. Mãi đếnnăm 1994,  giấcmơ ấymới  tròn hiện thực. Từ đó

trở đi đến cuối cuộc đời , chúng tôimới không phải làm cong cho ainữa. Ngoại  trùmột thảmhọa  tài  chính

bất ngờ ụp xuống, cho đến nay chúng tôi hoàn toàn được giải phóngvềmặt tiềnbạc. Lúc ấy, Kim tròn 37

tuổi và tôi được 47 tuổi.

KHÔNG PHẢI  CÓ TIỀNMỚI LÀM RA  TIỀN

Sởdĩ  tôibắt đầu quyển  sách nàyvề  tình  trạng không nhàcửa và nghèo túngcủa mìnhbởi  vì tôi

thường nghemọi người nói, “Phải  có tiềnmới  làm ra tiền.”

Tôi  không đồng ývới  quan đi ểm đó. Từ tình trạng vô giacư vào 1985 chotới l úc trở nên gi àu có

vàonưm 1989 và sua đó đạt đượcsựtự dovề  tài  chính vàonăm 1995,  quá  trình ấy khônghềbắt đầuvới

ti ềnbạc. Khi chúng tôi khởi sự, chúng tôi  làm  gì có tiền mà cònbịmắcnợ.

Cũng khôngcần phải cómộtnềnhọcvấn chính quy đỗ đạtmới l àm ra  tiền. Tôitốt nghiệp đại

học, nhưng tôi dmá nói thẳng rarằngsựtự dovề ti ềnbạc mà tôi đạt được chẳng ănmơrễ má đến những

gì tôi học được ở  đạihọc.

Nhiều người thành côngtỏng đời thườngbỏ ngangdại học. Những nhânvật như Thomas Edi son

- người  sángl ậptập đoàn General  Electric; Henry Ford - người chủtập đoàn hãng xe Ford; Bill  Gate  –

cha đẻtập đoàn Microsoft; Mi cheal Dell - người  sánglậptập đoang máy vi  tính Dell Computers; Ralph

Lauren  - người  sánglập hãng maymặc Polo.Bằngcấp đại học chỉ quna  trọng đốivới những chuyên

ngànhcổ  diển chứ không  íchl ợi gì đốivới  việc những nhânvật đó làm cách nàotở thànhtỷ phú. Những

con người đó đãtựtạo ra ngành ki nh doanh  thành công riêng cho mình, và chính là  điều mà Kim và Tôi

hằng khao khát  đạt đến.

VẬY THÌ CÁI GÌMỚI  LÀM RA TIỀN?

Nhiều người thườnghỏi  tôi,  “Nếu khôngcần phải có tiền để  làm ra ti ền, và trườnghọc khôngdạy

anh cách đạt đượcsựtự dovề tài chính, thế thì những điều gìmới l àm ra tiền?”

Câu trảlờicủa tôi  là:Cần phải cómột giấcmơ khát khao,một ý chí quyết địnhrứt khoát,

một khảnănghọchỏi nhanh nhạy, biếtsửdụng những thiên phú cósẵn  trong mình, và  biết phần

nào trong kimtứ đồtạo ra thu nhập cho mình.

KIMTỨ ĐỒ LÀ GÌ?

Sơ  đồ đưới đây chính  là kimtứ đồ.

L  C

T  Đ

L - nhóm người  làm công lãnhl ương

T – nhóm người l àmtư

C – nhóm chủ doanh nghiệp, công ty

Đ – nhóm nhà đầutư

V Ị  TRÍ NÀO TRONG KI MTỨ ĐỒ ĐEMLẠI THU NHẬP CHOBẠN?

Kimtứ đồ thể hiện 4 cách khác nhautạo ra  tiềnbạc chomọi  người. Chẳnghạn, một người

làm công kiếm  tiền nhờ làm thuê chomột người  nào đó haymột công ty. Những người làmtư kiếm tiền

bằng cáchtự  làm  việc cho chính mình.Một doanh nhân  kiếm tiềntừ công việc ki nh doanhcủa mình, và

các nhà đầutư kiếm tiềntừ  nhiều  hình thức đầutư đadạng mà nói khác đi chính  làtừ việcsửdụng  tiền để

tạo ra thêm nhiều  tiềnhơn.

Những phương cách  kiếm tiền khác nhau đó đòihỏi  những kiểu suy nghĩ, lốisống, kỹnăng

chuyên nghiệp, đườngl ốihập thu gi áodục, và những cá  tínhtương thích. Nhữnghạng người khác nhau

sẽbị  lôi kéo vào những khu khác nhau trongtứ đồ.

Trong khi tiềnbạc  là đốitượng chung, những cách kiếm tiền thìlại thi ên hìnhvạn  trạng.  Giả

nhưbạnbắt đầulưu tâm đếnsự phân chia  trêntứ đồ,  cólẽbạnsẽtựhỏi mình câu này, “Tôi  kiếm đợc

tiền chủyếutừ phần nào trong Kim Tứ Đố  ấy?”

Mỗi phầncủatứ  đồ đều khác nhau. Để  kiếm được ti ềntừ những phần khác nhaucần phải có

nhữngkỹnăng và cá tính khác nhau, cho dùmột người có thể ở cùng lúc những phần khác nhau đó.

BẠN CÓ THỂ  KIẾM TIỀNTỪBỐN NHÓM TRÊNTỨ ĐỒ

Hầuhết chúng  ta đều có khảnăng kiếm tiềntừcảbốn nhóm trêntừ đồ. Nhóm người  nào mà

bạn hay tôi  thuộcvề đó và chủyếu kiếm thu nhậptừ đó khong phải được quyết địnhbởi những gì chúng

ta đượchọc ở trường,  mà chính  là những gì thuộcvềbản thâncủa chúng  ta – đó l à những quan  diểmvề

giá  trị, những ưu điểm, khuyết điểm vàsở  thích cá nhân.  Chính nhữngsự khác nhaugốcrễ  dó đã  thu hút

hay làm chúng tadội ngượcvới những nhóm đó trongtứ đồ.

Tuy nhiên,  cho dù hcúng  ta có l àmmột  ngành nghề chuyên môn nào đinữa,  chúng tavẫn có

thểtồntại và  lmà  việc trongcảbốn nhóm.  Chẳnghạn,một bácsỹ có thể chọnl ựa cách  kiếm tiền nhưmột

người làm công -  thuộc nhóm L,bằng cách gia nhập vào đội ngũ bácsỹ trongmộtbệnh việnl ớn, hoặc

làm việc cho chính phủ  trong nhữngdự án chăm sóc ytế công đồng hay trở thành bácsỹ quân y, hoặc

làm việc chomột công tybảo  hiểmsức khỏe và nhân thọ.

Vị bácsỹ ấycũng có thể chọnl ựa cách  kiếm tiền nhưmột người làmtư  - thuộc nhóm T,mở

một phòngmạchtư,  thuêmướnmột vài y  tá và l ôi  kéomộtsốbệnh nhân cho ri êng mình.

Hoặcvị ấy có thể quyết định  trở thànhmột doanh nhân  thuộc nhóm C,  làm chủmọtbệnh

việntư và thuêmướn các bácsỹ khác làm  việc trongbệnh  viện đócủa mình.Vị bácsỹ có thể xem xét khả

năngmướnmộtvị quản lý điều hành công tybệnh việncủa mình, và nhưvậy trong trườnghợp đóvị bác

sỹ l àm chủmọt công việc ki nh doanh nhưng khôngcần phải  làm việc trong dó.Vị bácsỹcũng có thể

quyết định l àm chủmột ngành nghề ki nh doanh nào đó chả liên quan gì đến ngành y, nhưngvẫn thực

hành nghề ycủa mình ởmột nơi  nòa đó.  Trong trườnghợp ấy,vị bácsỹ có thểtạo  ra  thu nhậpvừa như

người thuộc nhóm L,vừa như người  thuộc nhóm C.

Còn đốivới nhóm Đ,vị bácsỹ có thể kiếm  tiềnbằng cách trở  thànhcổ đông hùnvốn vào

một chuyện kinh doanhcủa người  khác,  haybằng những côngcụ đầutư như thị trường chứng khoán,  thị

trường  trái phiếu,  thị trườngbất độngsản.

Nhữngtừ quan trọng nhất chính l à nhữngtừ “Kiếm  tiềntừ”. Không phải ngành nghề

chúng t a đang  làm là quna trọng, mà chính cách chúng ta kiếm tiềnmới quan trọnghơnhết.

NHỮNG PHƯƠNG CÁCH KHÁC NHAUTẠO RATHU NHẬP

Chính nhữngsự khác nhaugốcrễvề quan  điểm giá trị, ưu điểm, khuyết điểm vàsở  thích

mới ảnhhưởng chúng ta chọnlựa phương cácht ạo ra thu nhậptừ nhóm nào. Nhiều người chỉ thích làm

công  trong khi khối người  kháclạirất ghét chuyện ấy.  Nhiều người say mê việc l àm chủmột công ty

nhưngl ại  không muốn điều hành nó, nhưngcũng biết bao nhiêu ngườivừa thích  làm chảu công ty nhưng

lại không muốn điều hành nó,  nhưngcũng biết bao nhiêu ngườivừa thích l àm chủ công tyl ại vừa thíchtự

quản  lý ều hành công  tycủa mình. Nhiều ngườirất ưa  thích viẹc đầutư, trong khi trong conmắtcủa

nhiều người khác chỉ thấy nguycơbịmất  tiền.Hầuhết chúng  ta  đều  ít nhiều cóhết những tính cách đó.

Để có thể thành công  trongbốn nhóm thường đòihỏi phải cósự  địnhhướng  thích nghi những giá trịgốc

rễtương ứng  trong con người  ta.

BẠN CÓ THỂ GI ÀU HOẶC NGHÈO ỞCẢBỐN NHÓM.

Một đi ều không kém quna  trọngcầnl ưu ý l à chúng  ta có thể giàu hay nghèo ởcảbốn nhóm.

Trongmỗi nhóm,  có nhiều người có thể  kiếm được hàng triệu đô nhưngcũng có vôsố ngườibị  khánh

kiệt. Thuộcvề nhóm này hay nhóm khác không nhất thiết đảmbảosẽ thành côngvề tài  chính.

KHÔNG PHẢI BỐN NHÓM ĐỀU NHƯ NHAU

Hiểu được những đặc thùcủabốn nhóm trongtứ đồ, bạnsẽ nhận định được nhómnào thích

hợp nhấtvớibạn.

Chẳnghạn, một trong nhiều l ý do khiến tôi chủyếu hành động như nhóm ngừô C hay Đ  là

do nhữnglợi thếvề  thuế. Đốivới những người làm việc ở phần bên tráitứ đồ, córất ít khảnăng giảm

thuếhợp pháp, không như đối với  phần bên  phải củatứ đồ. Khi l àm việctạo ra thu nhập thuộc nhóm

người C hay Đ,  tôi có thể  kiếm tiền nhanhhơn vàbắt đồng ti ền đó  làm việc cho tôi  lâuhơn mà không

phải trả thuế quámức.

NHỮNG CÁCHKẾM TIỀN KHÁC NHAU

Tứ đồ phân  biệt rõ những cách khác nhau mà con người sửdụng đểtạo ra  tiền cho mình. Có

những cáchtạo ra ti ền đầy ý thức  trách nhiệmhơn là phải l àmlụng vì nó.

HAI NGƯỜIBỐ KHÁC NHAU VÀ NHỮNG QUAN ĐIỂM KHÁC NHAUVỀ TIỀNBẠC.

Ngườibố cóhọc thức caocủa tôi  có niềm ti n  sâusắc chorừngsự đam mê  tiềnbạc làtộilỗi.

Việc  kiếml ợi  quámức chỉ biểu  hiệnsự tham l am. Người đãrất ngượng nghịu khi báo trí đăngt ảimức

lươngcủa người, chỉbởi vì ngườicảm thấy đã được  trảl ương quámức trong khi những giáo vi ên khác

làm việc cho người đang l ãnhmột đồnglương ít ỏi. Bố tôi  làmột con người trunghậu, thực thà vàcần

mẫn,l úc nàocũngbảovệhết mình cho quan đi ểmcủa mình l à  tiềnbạc không phải  làvấn đề quan trọng

đối với cuộc đời mình.

Ngờibố cóhọc thức cao nhưng nghèocủa  tôi l uôn nói:

“Ta không quan tâm đến  tiềnbạc.”

“Tasẽ không bao giờ giàu.”

“Ta không đủsức muavật ấy.”

“Đầutư l àrủi ro. ”

“Tiềnbạc phải  làmọi thứ.”

TIỀNBẠCHỖ TRỢ CHO CUỘCSỐNG.

Ngườibố giàucủa tôil ại có quan điểm kháchẳn. Người  chorằng thật là khờdại  khi  phảibỏ

cả cuộc đời  làm việc vì  tiền và phải  giảvờ coi  tiền là không quan trọng. Ngườibố giàu  tinrằng cuộcsống

quan  trọnghơn  tiềnrất nhiều, nhưng tiềnl ại  quan  trọng trong việchỗ trờ cuộcsống. Người  thường nói,

“Con chỉ cóbấy nhi êu giờ trongmột ngày, vậy mà conlại làm  việc thật l àcực nhọc.Vậy lý gì phải  làm

việccực nhọc vì tiền? Hãyhọc cách điều khiển tiềnbạc và nhânsự làm việclại  cho con, và khi ấy con có

thếrảnhrỗi làm những chuyện quan trọngcủa đời con.”

Đối với  ngờibố giàu,  những gì quan trọngsẽ l à:

1.  Có nhiều thời gian để nuôi con mình

2.  Có ti ền làm việctừ thiện và tài  trợ những công trìnhcần thiết

3.  Tạo  ra công ăn việc l àm vàsự ỏn địnhvề  tài chính chocộng đồng

4.  Có thời gian và ti ềnbạc chăm sócsức khỏe cho chínhbản thân mình

5.  Có thể dulịch vòng quanh thế giới cùngvới người thân

“Những chuyện đó  phải cần ti ền”,  người bố gi àubảo.

“Đó chính l à  lý dotại  sao  tiềnbạc trở nên  quan trọng đối với  ta. Tiềnbạc quan  trọng nhưng ta không

muốnbỏcả đời  mình làm  việc cho nó.”

CHỌNLỰAVỊ TRÍ

Một nguyên nhântại  soa haivợ chồng tôi  luôntập trung vào những nhóm C và Đ,  giữa l úc

chúng t ôi  không có nhà để ở, l àbởi  vì tôi đã được  tiếp  thu ki nh nghiệm vàdạydỗrất nhiềuvề những

nhóm người ấy.  Chính nhờsựhướngdẫncủa ngườibố giàu đã giúp cho  tôi hiểu  rõ các ưu thếvề  tài chính

và chuyên nghiệp khác nhau giữamỗi  nhóm. Đốivới tôi , những nhómnằm bên phảitứ đồ,tức  là nhóm C

và Đ,mới đemlại  nhữngcơhội tốt nhất chosự thành đạtvề  tài chính vàsựtự dovề tiềnbạc.

Ở ngưỡngcửa 37 tuổi đời,  tôi  dãtừng trải  qua  biết bao thành công và thấtbại ởcảbốn

nhóm, mà nhờ đó đã giúp tôi thấy  rõ được phnà nàovề những  tính cách cá nhâncủabản thân mình,

nhữngsỉư thích, cái  hay và cíadở.  Và tôi đã biét đựơc nhóm nào tôisẽ thnàh công khi hành động trong

đó.

CÁCBẬC CHAMẸ LÀ THẦY GI ÁO

Ngaytừ khi tôi  cong nhỏ, ngườibố gi àu đã thường xuyên đềcập đến KimTứ Đồ. Người đã

giải  thíchvới tôivềsự khác nhau  giữamột người thành đạt ở phí a bên  trái và bênphảcủatứ đồ.  Thế

nhưng l úc đó vì quá nhỏ, tôi  chưalĩnhhộihết những gì  người nói. Tôi khogn hiểu đượcsự khác nhau

trong cách suy nghĩ,l ập luận giữamọt người l àm công vàmột người  làm chủ. Đơn giản, tôi chỉ lo l àm

sao có thểtồntại đượctỏng trường vàlớp.

Thế nhưng, tôi đã nghe những gì Người  nói  và những đi ều đó chẳng bao lâu trở nên có ý

nghĩa đối với tôi. Có hai ngườibốnăng động và thành công ở quanh  tôi đã gi úp cho t ôi  có thể đối  chiếu

và hiểu được nhữnglời nóicủamỗi người . Chính những gì hai  người bố đang l àm và hành động đã minh

họa rõ nét nhấtsự khác nhau giữa phía L – T và C  – Đcủatứ đồ.  Lúc đầu, nhữngsự khác nhau đómờ

nhạt nhưngdầndần chúng trở nên rõ nét đến rành rành.

Chẳnghạn, một kinh nghiệm đau khổ nhất đốivới tôi  khi còn nhỏ là khoảng thời gian mà

ngườibố này đã chơivới tôi sovới ngườibố kia. Khicả hai ngườibốmỗi l úcmột  thành công vànổi

ti ếng, tôi nhận thấy  rõ nétmột trong hai người  càng có ít thời gian bêncạnhvợ vàbốn đứa con nhỏcủa

mình.  Ngườibố ruộtcủa tôi  lúc nàocũng ở ngoài đường, bậnrộnvới  các buổihọp  liên miên, hoặcvội vã

chạy  ra phi  trườngbắtkịp chuyến bay đến những buổi họp khác.  Người càng thành công chừng nào thìlại

càng  ít ăncơmtối với  gia đình chừng ấy. Vào những ngày nghỉ cuối tuần ở nhà, Người lại vùi đầu vào

hàng đống giấytờ công  việc trongvăn phòng l àm  việc nhỏ bécủa Người .

Trong khi đó ngườibố gi àu càng có nhiều thời gianrảnhrỗihơn khi  người thành cônghơn.

Nột trong những  lý do khiến  tôi đã đựơchọc thật nhiềuvề tiềnbạc, tài  chính, chuyện kinh doanh và ự đời

chỉ  vì ngườibố gi àumỗi l úcmỗi có nhiều thời  gianhưon nói  chuyệnvới  concủa Người vàvới tôi.

Một ki nh nghiệm khác  làcả hai  ngườibố khi càng thành công càng  kiếm ra được nhiều tiền,

thế nhưng ngườibố ruộthọc thức caocủa tôil ại càng nún  sâu vàonợ. Và vì thế, người càng l àm việccật

lựchơn đểrồi nhận ra mình càngbị đánh thuế thu nhập nhiềuhơn.  Chủ ngân hàng vàkế toáncủa Người

khuyên người đi muamộtcăn nhà tohơn để giảm  thuế. Và thế là người nghe theo, muamộtcăn nhà to

hơn, nhưngcũng vì thế người càng phải rasức làm việc để có đủ ti ền trảcăn nhàmới , và những điều đó

càng  làm cho ngườimỗi lúcmột xavớitổ ấmcủa mình.

Ngườibố giàulại kháchẳn. Người làm ra thật nhiều tiền, nhưnglại  trả ít thuếhơn.  Người

cũng có chủ ngân hàng vàkế toán ri êngcủa mình, nhưng người không nghe theolờitưvấn như ngườibố

ruộthọc thứccủa tôi.

NGUYÊN NHÂN CHÍNH

Thế nhưng, độngcơ chính thúc đẩy tôivượt ràotừ phía bên tr ái  sang phía  bên  phảicủatứđồ

lại l à những gì đã ụp đổ xuống cuộc đời người bố nghèo cóhọc thức caocủa tôi,  giữa lúc người đang

đứng tr ên đỉnh caosự nghiệp.

Vào đầu nhữngnăm 70, t ôi đãtốt nghiệp xong đạihọc và gi a nhậpmột khóa đàotạo phi

công  lái máy bay ở Pensacola  thuộc tiểu bang Fl orida để chuẩnbị tham chiến ở Việt  Nam. Người bốhọc

thứccủa tôi  lúc ấy đang nhiệm chứctổng Thanh tra ngành gi áodụccủa tiểu bang Hawaii và l àmột  thành

viên trong BanTưVấn cho Thống Đốc  tiểu bang. Sau cuộcbầucử Thống đốc  tiểu bang,vị  thống đốc

được  tái nhiệm  -tức giận vìbố tôi đã tham gai vận động  tranhcử cho đối  thủcủa mình  – đã âm thầm chỉ

thị không cho phépbố t ôi được  làmlại trong chính phủcủa tiểu bang Hawaii . Và người đã không bao giờ

kiếm được việc làm nhưcũ. Ở tuổi 54, bố  tôi phỉa chạy đi xin việc làm, còn tôi  thì trên đường tòng  quân

đến Viet Nam.

Ởlứa tuổi ngũ tuần ấy,bố tôi đnàh đi  kiếmmột việc l àmmới. Người l àmhết từ chỗ này đến

chỗ khácvới chức danh nghe thật kêu nhưngl ương thấp. Đại loại như chức qunả lý điều hànhmộtcơ

quan  philợi nhuận XYZ, hoặc giám đốcmộttổ chức ABCcũng phil ợi  nhuận.

Bố tôi  làmột người đang ông cao ráo, thông mi nh vànăng động, nhưng người  không bao giờ

còn được chào đón  trong thế giới mà người đã làm việchơnnửa cuộc đời, thế giớicủa những công chức

chính phủ. Người  xoay ra làm ăn,bắt  đầuvớimột vài chuyện kinh doanh nhỏ. Cómộtdạo người làmtư

vấn, và còn muamột thương quyền ki nh doanhnổi tiếng, nhưngtấtcả đều thấtbại.  Khi  người cànglớn

tuổi, bầu nhiệt huyết trong người càng giảm,  vàsựdũngcảm dámbắt đầul ại từ đầucũng suyyếudần. Ý

chícủa ngườimỗi lúcmột giảmbớt đi cứ  saumỗimộtvụ kinh doanh thấtbại. Người đãtừng là ngươif

làm công thành đạt  trong nhóm L,  naycốtồntại  trong nhóm T mà người  khônghề có kinh nghiệm vàsự

đam mêcủa chính mình. Người yêu  thích ngành gi áodục côngcộng vô cùng, nhưng chẳng có cách nào

quay  trởl ại với thế  giới ấy. Chính quyền tiểu bang đã ngầm chỉ đạocấmmọi ngành giáodục được phép

tuyểndụng người , mà trênmột khíacạnh nào đó ta có thể coi người đãbị liệt vào “Sổ bìa đen.”

Nếu không cóbảo  hiểm xãhội và ytế, cólẽ nhữngnăm tháng cuối đời Người đãbị nghèo

túng khốn khổ. Người  qua đời vớimột tâm trạngcựckỳnản chí và phẫnnộ, nhưnglương tâmcủa người

đã hoàn toàn an ổn và trongsạch.

Nhưvậy đi ều gì đã khiến tôi cma tâm chị u đựng nhữngnăm tháng đentối ấy càonăm 1985?

Đos chính l à ký ức khủng khiếp gi ày vòvềmột ngườibố cóhọc thức phải ngồi ở nhà chờtừng  tiếng điện

thoại  reo, vàcố  thành công trong thế giới kinh doanh mà thế  giới đó người chẳng biếtmột chút gì.

Chính đi ều đó và chính ký ức êm đềm khi chứng kiến người bố gi àumỗi lúcmộthạnh phúc

và thành công khi  người cànglớn tuổi đã đemlại cho tôimọt khao khát đầycảmhứng. Thay vìlụnbại ở

tuổi 54,  ngườibố gi àu đã  thành công ngoàisứctưởngt ượng.  Trước đó nhiềunăm người đã gi àurồi ,

nhưng đến l úc đó người lại càng giàuhơngấp ngànl ần. Người  thường xuyên xuất hiện trênmặt báo như

một daonh nhân đã mua đứt vùng Wai ki ki và Maui. Nhữngnăm  tháng  miệt mài xâydựng kinh doanh và

đầutư có phương pháp đãgặt hái cho người  những mùabội thu, và làm cho người  trở thànhmột trong

nhữngtỷ phú gi àu nhất ở quần đảo Hawaii.

SỰ KHÁC NHAU NHỎ BÉ CÓ THỂDẪN ĐẾNSỰ KHÁC NHAU TOLỚN

Vì Ngườibố gi àu đã  giải  thíchcặnkẽ Kimtứ đồ cho tôi , nên tôi  có thể thấyrất rõ nhữngsự

khác nhau nhỏ bémỗi  lúcmộtlớn theo thời gi an làm việccủamột con người . Nhờ cótứ đồ, tôi  có thểtập

trung vào việc chọnlựa nhóm người  mà tôi muốn gia nhập, hơn  làlựa chọn những gì mà tôi muốn l àm.

Trong nhữngnăm tháng thê th ảm nhấtcủa đời  mình,  chínhsự  hiểu biết sâusắc và những ki nh nghiệm rút

ratừ cuộc đời của hai  người bố có tác độngmạnhmẽ, đã giúp cho tôi chị u đựng vàvượt qua.

NHỮNG CÂU CHUYỆN KHÔNG CHỈ DỪNGLẠI Ở KI MTỨ ĐỒ

Kimtứ đồ chẳng qua chỉ là những nétgạch vàmột vài kýtự trong đó.

L  C

T  Đ

Nếubạn  quan sát bêndướibềmặtcủa hìnhvẽ đơn giản ấy,bạnsẽ nhìn thấy được những thế

giới hoàn toàn khác nhaucũng như những phương diện khác nhau nhìnvề thế giới. Khimột người nhìn

xãhộibằngcặpmắtcủacả nhóm bên  tráilẫn nhóm bên phải tứ đồ, tôi có thể thú thật là thế giớisẽrất

khác nhau t ùy theovị  trí người ấy đang đứng vàtồntại trong xãhội. Và nhữngsự  khác nhau ấy chính l à

đề tài  chủyếucủa quyển sách này.

Sau khi đọc quyển  sách này, sẽ cóbạn muốn thay đổi ngay cách kiếm  tiềncủa mình,  nhưng

cũng cóbạn hoàn toànhạnh phúc  tiếptục thế đứngcủa mình trong xãhội.Bạn có thể chọn hành động

cùng  lúc trong nhiều nhóm, thậm chí ởcảbốn nhóm. Tấtcả chúng ta đềurất khác nhau, vàmột nhóm này

không chắc quan  trọnghơn nhóm khác. Trênmỗi ngôi  làng, thịtứ,  thành phố haymỗi quốc gia  trên thế

giới,vẫnrấtcần cómọi  người hoạt động ởbốn nhóm nhằm đảmbảosự ổn địnhvề  tài chính trongcộng

đồng.

Hơn thếnữa,  khi chúng ta già đi và  tíchlũy nhiều ki nh nghiệm khác nhau, sở thíchcủa

chúng ta se  thay đổi .Chẳnghạn,  tôi nhận thấy có nhiều thanh niên  thi ếunữ sau khi ra trường thường hài

lòng khi kiếm đượcmột việc l àm.  Thế nhưng sau nhiềunăm, nhiều người trongsố ấysẽ không cònhứng

thú leotừngbậc thang chứcvị trong congsở, hoặchết đam mêvới lĩ nhvưc kinh doanh mà mình đang

hoạt động. Những thay đổivề tuổi tác và kinh nghiệm thường khiếnmột người đi  tìm những cái đíchmới

để phát triển, được thách thức, kiếm nhiều ti ềnhơn và nhiềuhạnh phúc cá nhânhơn. Tôi hyvọngvới

quyển sách nàysẽ có thể đemlại chobạnmột vài đột phá trongtư duy và ýtưởng để đạt  được nhữngmục

đích đó.

Nói tómlại, quyển  sách này không  viếtvề chuyện vô giacư, mà là chuyện tìm kiếmmột

ngôi nhà  trú ẩn,một ngôi nhà  trongmột nhóm haycảbốn nhóm ngườicủa xãhội .

CHƯƠNG 2NHỮNG CON NGƯỜI KHÁC NHAU THUỘC NHỮNG NHÓM KHÁC NHAU

“Không  thểdạy  chomột  con  chó  già  những  tr ò  chơimới  được”,   ngườibố  cóhọc  th ức  cao

của tôi hay nói câu ấy.

Tôi  đãtừng  ngồi   trò chuyệnvới  Người   nhiềulần,cốgắng  giải thích  cho  Người   hiểu  Kimtứ

đồ mà  t ôi   hyvọng  có  thể nhờ  đó gi úp  cho  Người lóe lên  nhữnghướng đimới   trongvấn đề tiềnbạc.   Khi

gần đến  tuổi  60,  Ngườimới  nhận  ra  nhiều  giấcmơ  nhiều  giấcmơcủa  mìnhsẽ  không  bao  giờ  thực  hiện

được.

“Ta đã thử nhưng nó không thành công con ạ,” Người  nói  thế.

Bố  t ôi   muốn  ám  chỉ   đến  nhữngnỗlựccủa  mìnhcố  thành  công  trong  nhóm  T  nhưmột

chuyên vi êntưvấn làmtư, và  trong  nhóm  C  khi   người đã đemhết  toànbộsố tiền dànhdụm được để  làm

vốn kinh doanhmột thương quyền hãng kemnổi ti ếng, nhưngrồi đãbị  thấtbại  hoàn  toàn.

Vốn  thông  minh  người   hiểu  đượcvềmặt  l ý  t huyết  làcần  phải  có  nhữngkỹnưng  khác nhau

chomỗi  nhóm  khác  nhau.  Người biết  có  thểhọc  chúngrất  maunếu  như  người  muốn.   Thế  nhưngvẫn  có

điều gì đó kiềm hãm Ngườilại.

Mộtbữanọ sau khi ăn  trưa  xong,  tôi trò chuyệnvới  người bố gi àuvềbố ruộtcủa tôi .

“Bố  con  và  t a  không  giống  nhautừgốcrễ  con  ạ”,   ngườibố  giàu  nói.  “Trong  khi  chúng  ta

cùng  là con người  cócảm gi ácsợ hãi,  lo âu,  niềm  t in, ưu điểm và khuyết đi ểm,  cách chúng  ta phản ứng và

xử  lý những điều đólại khác nhau vô cùng.”

“Bố có thể cho con biếtsự khác nhau không?” t ôi hỏi.

“Không  thể  nóihết  trongmộtbữa  ăn  trưa  đâu”,người bố  gi àu  nói.  “Nhưng  cách  chúng  ta

phản ứng  trước  nhữngsự  khác  nhau đó  chính  là  nguyên  nhân  khiến  chúng  tacứ  báml ại với   nhóm  này

hay nhóm khác.  Khibố concốgắng đitừ nhóm L sang nhóm C,  ông có thể hiểu được quá  trình ấyvềmặt

lý trí,  nhưngl ại  không thể thực hiện đượcvềmặtcảm tính. Khisự việcbắt đầu trục trặc và ôngbịlỗ,  ông

không  biết  cách  l àm  thế  nào  giải quyếtvấn đề  và thế  làbố  conlại  quayvềvới  nhóm  người   mà ôngcảm

thấy thoải mái nhất. ”

“Trởlại nhóm L và thỉnh thoảng nhóm T”,  tôi  nói .

Ngườibố  giàugật đầu.  “Khinỗisợbịmất tiền và thấtbại  trở  nên quámức đến  cào xé  trong

lòng,nỗisợ  màcả  ta vàbố con đều  có,bốn  cón  li ền  chọn  giải  phápbảo đảm trong  khi  ta chọn  giải pháp

tự do”.

“Và  đó chính làsự khác nhaucănbản”,  tôivừa nóivừavẫy  tay chobồi bàn  tình  tiền.

“Mặc dù chúng t a đều l à con người ”,  người bố giàulặplại, “Khi đụng đến tiềnbạc và những

cảm  xúc  dính  đến  tiềnbạc, tấtcả  chúng  ta  đều  phản  ứng  khác  nhau.   Và  chính  cách  chúng  ta  phản  ứng

trước nhữngcảm xúc ấy thường quyết định cách chúng ta chọnlựa cách kiếm tiền.”

“  Những con người khác nhau thuộc những nhóm khác nhau”, tôi nói.

“Đúngvậy”,   người bố  tiếptục  nói  khi  chúng  t ôi  đứngdậy  vàbước  r acửa.   “Nếu  con  muốn

thành  công trongbấtkỳ  nhóm  nào, concần phải  biết  nhiều  thứ  khác  chứ không chỉ  l à nhữngkỹnăngcần

có. Concũngcần phải biết nhữngsự khác  nhaugốcrễ  đã khiến  chomọi  người  đóng  chốt ở những  nhóm

khác nhau.Nắm được điều đó, cuộc đờisẽ trở nêndễ dànghơnvới  conrất nhiều. ”

Tôibắt tay người bố gi àu và nóil ờitừ biệt khi người tùy tùngl ái  chiếc xecủa ngườilại gần.

“Ồbố à, cònmột điều cuối cùng”, t ôi  nóivội vã. “Bố con có thay đổi được không?”

“Dĩ nhiên l à được”, ngườibố giàu nói. “Aicũng có thể thay đổi được. Nhưng thay đổi nhóm

người mình theo không giống như chuyện đổi việc hay đổi  nghề đâu.  Thay đổi nhóm người  thường làmột

sự  thay đổi cáchmạngvề  con  ngườicủa  con, cách  suy  nghĩ   và  cách  nhìnvề  xãhội, thế giới .Sự  thay đổi

đó có  thểdễ  dàngvới số người nàyhơnvới số người  khác  chỉ  vì  có  nhiều  người  thíchsự thay đổi ,  trong

khi cũng  có  khối  người   khácrấtbảo  thủ.  Đôie  nhóm  thường  l àmột  kinh  nghiệm đổi  đời.Sự  thay đổi ấy

thật   mãnh  liệt  và  triệt  để  y  nhưsự  thay  đổi   thoátlốtcủa  con  nhộng  thành  conbướm.   Không  nhữngbản

thân  con  thay  đổi   màbạn  bè  concũngsẽ  thay  đổi.  Trong  khi   convẫn  giaohảotốtvới  những  người bạn

cũ,  nhưngsự  thay  đổicủa  consẽ  ảnhhưởng  đếnsự  gi aohảo  đó,  giống  như  những  conbướm  th ật  khó

lòng  sinh  hoạt  giống  như  những  con  nhộng.  Do  đó,sự  thay  đổi  ấy  làmột  cuộc  cáchmạng  thựcsự,  và

không có nhiều người  dám đương đầu và chấp nhậnsự thay đổi ấy đâu”.

ĐÂU LÀSỰ KHÁC NHAU?

Làm  sao  tôi  có  thể  nhận  ra  người  nào  thuộc  nhóm  L,  T,   C,  Đ  mà  không  biết  nhiềuvềhọ?

Một trong nhiều cách  làlắng nghe những gìhọ nói .

Ngườibố  giàu thường nói, “Nếu talắng nghemột  người nào đó  nói ,  ta đangbắt đầu  dò hiểu

vàcảm nhận l inhhồncủa người ấy”.

CÂU NÓICỦA NGƯỜI NHÓM  L

Người  thuộc  nhóm  L,tức  l à  người   làm  công,  thường  hay  nói ,  “Tôi  đang  tìmmột  công  việc

ổn định, bảo đảm cómứclương cao và nhiều phúclợi”.

CÂU NÓICỦA NGƯỜI NHÓM  T

Người nhóm T, gồm những người l àmtư hay nói:

“Mức giácủa tôi  là 35 đômột giờ”

“Mức haohồng  bình thườngcủa  tôi  là 6% giá bán”

“Dường như tôi chẳng bao  giờ  kiếm đượcmột người siêngnăng và l àm  giỏi”

“Tôi đã l àmhơn 20 ti ếng chodự án này”

CÂU NÓICỦA NGƯỜI NHÓM  C

Người  nhóm  Ctức  l à  chủ  công  ty  thường  nói,   “Tôi  đang  tìmmột  gi ám đốc  đi ều  hànhmới

cho công  ty mình. ”

CÂU NÓICỦA NGƯỜI NHÓM Đ

Người  nhóm  Đ,gồm  những  nhà  đầutư,  hay  nói,   “Mứcl ời của  tôi   tính  trêntỷlệl ợi   nhuận

ròng haygộp”

CÔNGCỤLỜI  NÓI

Một khi ngườibố giàu  biết được người được phỏngvấnvềmặtbản chất thuộc nhóm nào, tối

thiểu  lúc ấy  Ngườicũng  biết  được  người ấy  muốn  gì,   có  thể  r a đi ều  kiện  gìvới   anh  ta,  và  nói với   anh  ta

bằng cách nào. Người  luôn nói, “Ngôn ngữ l àmột côngcụ đángsợ”

Người  thường  xuyên  nhắc  nhở  chúng  tôi  điều  này.  “Nếu  con  muốn  trở  thànhmột  ngời

lãnh đạo,  concần phải  làmộtbậc thầyvề ngôn ngữ”

Nhưvậy,một  trong  nhữngkỹnăngcần  thiết để  trở  thànhmột  người nhóm C  thành đạt phải

làmột  người biết  làm  chủlời nói, sửdụngl ời   nói đúng chỗ tùy theotừng đốitượng khác  nhau.  Người đã

dạy  chúng t ôi   trướchếttậplắng  nghecẩn th ận  những gìmột  người  nói, và tiếp  sau đó  là biết  cách  những

lời nói nào nên dùng,  trong ngữcảnh nào dùng chúng đểtạo  hiệu quả ấntượng nhất đối với  người nghe.

Ngườibố  giàu  giải  thích,  “Mộtlời  nói  có  thể  làmhứng  khởi  ý  chícủamột  người,  nhưng

cũng có thể làm người khácsợ hãi  né  tránh”.

Chẳnghạn  nhưt ừ  “rủi   ro”  có  thể  l àmmột  nhà  đầutưrất  phấn  khởi  trong  khi  có  thể  khiến

chomột người l àm công l ãnhlương hoảnghốt vàsợ đến co vòi.

Để  trở  thành  những  nhà  lãnh  đạo  tài  ba,   ngườibố  giàu  đã  nhấnmạnh  trướchết  chúng  tôi

phải  là  những  người  biếtlắng  nghe,bởi  vìnếu  khôngbạnsẽ  chẳng  thể  nàocảm  nhận  đượccảm  xúc  va

li nhhồncủa  người  đối  thoại.   Vànếubạn  khôngcảm  nhận  và  thấu  hiểu  được  con  ngườicủahọ,bạnsẽ

không bao giờ biết được mình đang nói chuyệnvớihạng người nào.

NHỮNGSỰ KHÁC NHAUGỐCRỄ

Nguyên  nhân  khiến  cho  ngườibố  giàu nói,   “Hãylắng  nghelờihọ  nói  vàcảm  nhận  li nhhồn

họ”, l àbởi vì tiềm ẩn phía bên bêndưới  nhữngl ời  nói ấy chính l à nhữngbản chất khác nhautừgốcrễcủa

mỗi cá nhân.

THỜI GIAN VÀ  TIỀNBẠCCẢU NGƯỜI KHÁC

Phầnlớn chúng ta đều nghevề những bímật l àm giàu trở  thànhtỷ phú như thế này:

1.  Thời  giancủa người khác.

2.  Tiềnbạccủa người  khác

Hai  điều  này  có  thể  thấy  ngay  ở  phía  bên  phảicủatứ  đồ,   trong  khi đó  những  người   làm  việc ở  phía  bên

trái tứ đồlại l à những người  mà thời  gian và ti ềnbạccủahọbị  nhóm kiasửdụng.

Nguyên  nhân  chủyếu  đã  khiến  hi avợ  chồng  tôibỏ  thời  gian  để  rasức  xâydựngmộthệ

thống  kinh  doanh  kiểu  nhóm  Chơn  l à  kiểu  nhóm  T,l àbởi  vì  chúng  t ôi  đã  đã  nhận  ra  íchl ợi về  lâu  dài

trong  việcsửdụng “thời  giancủa  người  khác”.Một   tr ong  nhữngyếu đi ểmcủamột  người   thuộc  nhóm  T

làsự  thành  côngcủa  ngưới  ấy  phải  đổi l ấybằng  cái  gi á  làm  việccực  nhọc.  Nói  cách  khác,  càng  thành

công chừng nào người ấylại càng phải l àm việc nhiều giờhưon,cầnmẫnhơn.

Khi  thiếtkế  mô  hình  ki nh  doanh  kiểu  nhóm  C,sự  t hành  công  chứngtỏsựmởrộng  và

khuếch trươngcủahệ thống,dẫn đến việcsẽ thuê mướn nhiều nhân công. Nói  cách khác, bạnsẽ làm việc

íthơn màvẫn kiếm được nhiềuhơnvà có nhiều thời gi anrảnhrỗihơn.

Phần cònlạicủa quyển sách nàysẽ đi sâu vào nhữngkỹnăngcũng như cách suy nghĩcần có

củamột  người  thuộc  phía  bên  phải tứ  đò.  Ki nh  nghiệmbản  thâncủa  tôi  cho  thấy  để  có  thể  thành  công

trong  nhóm bên phải,cần phải  cómộtlối suy nghĩ  và những  thủ  thuật ki nh  doanh khác  nhau.Nếubạn có

đủ khảnăngsẵn sàng thay đổi cách suy nghĩcủa mình, tôi  ti n chắcbạnsẽ th ấy con đường đi đếnsựtự do

vàbảo đmảvề tiềnbạc khádễ  dàng.Dĩ   nhiênsẽ  cóbạn  thấy  con đường đó chông  gai và  khó đi vô  cùng,

nhưngsởdĩ  nhưvậy  là  vìbạn đã  quákẹt   dính  vàomột  nhóm,  quábảo  thủvớilối  suy  nghĩ  l âu  naycủa

mình.

Ởmộtmứctối thiểu nào đó, bạnsẽ thấy đượctại sao cómột vài người l àm việc ít, nhưnglại

kiếm  nhiều  tiền,  trả  thuế  ít  và  đượcbảo  đảmvề  t ài   chinhhơn  những  người   khác.  Đó  chỉ  làvấn  đề  hiểu

biết nhóm nàocần phải nhắmtới và khi nào thực hiện cuộc hành chính đó cho chínhbản  thân mình.

KIM CHỈ NAMCỦASỰTỰ DO

Kimtứ  đồ không phải làmột  nhóm quytắc  hay bí quyết  gìcả.  Nó  chỉ   là  kim chỉ  namhướng

dẫn cho những ai muốnsửdụng nó.Tứ đồ đãdẫndắtvợ chồng tôi suốt cuộc hành trìnhtừ lúcvậtlộnvới

ti ềnbạcmỗi ngày cho đến khi đạt đếnsựbảo đảmvề tài  chính và cuối  cùng làsựtự do hoàn toàn. Chúng

tôi không muốnmỗi ngày phải thứcdậy và l àm việc vì ti ền suốtcả đời mình.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA NGƯỜI GIÀU VÀ NHỮNG NGƯỜI KHÁC

Cách  đây  vàinăm,   tôi  đọc  đượcmột  bài   báo  tiếtl ộ  đốivớihầuhết  những  người  gi àu,hết

70% thu nhậpcủahọ kiếm đượct ừ các khoản đầutư (nhóm Đ) và phần  cònlại không quá 30% thu nhập

phát  sinhtừl ương  (nhóm  L).Nếu  những người ấy  có  là  những người làm  cong đi   chăngnữa,họcũng  là

nhân vi ên trong chínhtập đoàncủahọ.

Trong khi đó đối với đasố người  nghèo vàtầnlớp trungl ưu, tối thiểuhết 80 % thu nhậpcủa

họ cótừl ương,  thuộc nhóm L và T, và íthơn 20% thu  nhập phát si nhtừ các khoản đầutư, thuộc nhóm Đ.

SỰ KHÁC NHAU GIỮA VIỆC CÓ TIỀN VÀSỰ GIÀU CÓ

Trong chương 1,   tôi đã  viếtrằng haivợ  chồng tôi  thành  triệu phú  vàonăm 1989, nhưng  mãi

đếnnăm 1994 chúng tôimới đạt đếntự do hoàn toànvề tiềnbạc. Cósự khác nhau giữa việc có tiền vàsự

giàu  có.  Vào  khoảngnăm  1989,  chuyện  làm  ăncủa  chúng  tôi  đã  đemlại  cho  chúng  tôirất  nhiều  tiền.

Chúng tôi càng lúc cang kiếm được nhiềuhơn mà khôngcần phải làm nhiều giờhơn,bởi  vìhệ thống ki nh

doanhcứ  li êntục phát triển  mà khôngcần  chúng t ôi   phảibỏsức  ra  nhiều. Chúng  t ôi đã đạt đựơc điều  mà

hầuhếtmọi người coi đó  làsự thành côngvề tiềnbạc.

Chúng  tôivẫncần  phảibỏ  nhiều  tiền  thu  đượctừ  chuyện  ki nh  doanhcủa  mình  vào  đầutư

các  tàisảnhữư  hình.  Công  việc  kinh  doanhcủa  chúgn  tôi   thanh  côngrựcrỡ,  nhưng  chính  l úc đó,   chúng

tôicần phải tập  trung  phát  triển  các  tàisảncủa  mình đếnmức  mà  nguồn  thu  nhập  magnl ại từ  những tài

sản đầutư ấyvượt xa chi phí sinh hoạthằng ngàycủa chúng tôi.

Quá  trìnhnỗlực đócủa chúng t ôi  có thể được tómtắt tr ong nhữngsơ đòdưới đây.

Thu nhập

Chi phí

Đếnnăm  1994,  thu  nhập  thụ độngtừtấtcả  các  tàisảncủa chúng  tôi đãvượt xa  chi   phí  si nh

hoạt.  Đến khi ấy, chúng tôimới thựcsự gi àu có.

Thu nhập

Chuyện ki nh doanh

Bảngt ómtắt thu nhập

Bảng  tómtắt thu nhập

Chi  phí

Tàisản  Nợ

Trong  thựctế,   chuyện  kinh  doanhcủa  chúng  tôi cũng  được  coi  nhưmột  tài sảnbởi  vì  nó

manglại thu nhập mà khôngcần đến nhiều côngsức chúng t ôi bỏ vào.  Trên quan điểm cá nhâncủa chúng

tôivềsự giàu  có, chúng  tôi luôn đảmbảo mình phải   có những tàisản đầutư  như địa ốc hay chứng khoán

manglại thu nhập  nhiềuhơn chi  phí  sinh hoạtcủa  mình,  và  như  thế  chúng  t ôimới  có  thểtự  cho  mình  là

giàu  có.Một  khi  nguồn  thu  nhậptừcột  tàisản  trở  nênlớnhơn  nguồn  thu  nhập kiếm đượctừcột  tàisản

trở nênlớnhơn nguồn thu nhập kiếm đượctừ chuyện kinh doanh, chúng tôi liền sang nhượng việc làm ăn

đó cho đối tác. Từ l úc ấy, chúng tôimới  thựcsự gi àu có.

ĐỊNH NGHĨASỰ GI ÀU CÓ

Sự  giàu  có được định  nghĩ a  như  là:  “Số  ngàybạn  có  thể  si nh  hoạt  mà  khôngcần đòi hỏisự

làm việccủabạn  (haycủa người nhàbạn)  trong khibạnvẫn có thể duy trìmứcsống như bình thường”.

Chẳnghạn,nếu  chi  phí  sinh  hoạt  hàng  thángcủabạn  l à  1000  đô,  vànếubạn  cómột  khoản

ti ết kiệm 3000 đô,sự gi àu cócủabạnxấpxỉ cỡ 3 tháng hay 90 ngày si nh hoạt. Sự gi àu có được đobằng

thời gian chứ không phảibằng tiềnbạc.

Vào  khoảngnăm  1994,sự  giàu  cócủavợ  chồng  tôi  là  vôhạn  (trừ  phi   có  những  biến  động

kinhtế khủng hoảngnặngnề)bởi vì thu nhập chúng tôi đãvượt quá  xamức phí sinh hoạtcủa  chúng tôi.

Sau  cùng,  không  phải  bao  nhiêu  tiềnbạn  làm  ramới  quan  trọng.  mà  chủyếu  bao  nhi êu  tiền

bạn  giữ  được  và  số  tiền  đósẽ  sinhlời  thêm  chobạn  trong  bao  lâu.  Hàng  ngày,  tôi  đềugặprất  nhiều

người kiếm được khối tiền, nhưnggần nhưhọ  kiếm được đều chảy quacột chi phí. 

Mỗilầnhọ  kiếm  được  thêmmột  ít  tiền,họ  đi  muasắm.Họ  thường  mua  ngôi  nhàlớnhơn

hoặc  muasắm.Họ  thường  mua  ngôi  nhàlớnhơn  hoặc  mua  xemới ,  mà  những  người  đó  chỉ  l àm  chohọ

mắcnợ  lâu  và  l àm  việccựchơn,  đểrồihọ  chẳng  còn  nhiều  tiền  đầutư  vàocột  tàisảncủa  mình.Họ  sài

ti ền đến chóngmặt,  chằng khác nàomắctật nhuận tràng tài chánh.

XÀI  TIỀNHẾT GA

Khi đềcập đến xehơi, chúng ra hay nghe đến chuyện “chạyhết ga”.Dĩ nhiên ởtốc độ “chạy

hết ga”  đóvẫn phải đảmbảo xe khôngbị xì khói  hay cháy máy.

Đốivới  chuyện  tiềnbạccũngvậy.  Có  nhiều  ngườibấtkể  giàu  hay  nghèocũng  xài   ti ền  ở

mức  “hết  ga”.  Kiếm  được  bao  nhiêu  tiền,họ  đều  xài   thẳng  tay.Vấn  đềnằm ở  chỗ  khimột  chiếc  xecứ

chạyhết  ga  nhưvậy,  chắc  chắn  tuổi  thọcủa  máy  xesẽbị  giảm  đirất  nhiều.  Đi ều  đócũngtươngtựvới

cách xài tiềnhết ga.

Nhiều ngườibạncủa  tôi là bácsĩ   cho biết,vấn đề xãhội ngày  nay  l à càng  có nhiều người bị

áplựccăng  thẳng  do  làm  việc  nhiều  mà  không  bao  giờ  có đủ  tiền.Một  ngườibạnbảo  nguyên  nhânl ớn

nhất thường gây rarối loạnvềsức khoẻ là triệu chứng “ung thư t úi  ti ền”.

TIỀN LÀM RA TIỀN

Bấtkể  bao  nhi êu  thu  nhập  kiếm được,bạncũng  nên  dànhmột  tíbỏ  vào  nhóm Đ.  Nhóm  Đ

đặc  biệt  l uôn  làm  theo  phương  châm  tiền  kiếm  ra  tiền,  hoặc  quan  điểmbắt  đồng  tiền  làm  cho  mình  sao

chobạn  không phải   làm  việccựchơnnữa. Thế  nhưng  điều  quan  trọng ở  chỗ  làrất  có  nhiều  cách đầutư

khác nhau.

CÁC HÌNH THỨC ĐẦUTƯ KHÁC NHAU

Mọi  người   thường  đầutư  vào  chuyệnhọccủa  mình.Hệ  thống    giáodục  truyền  thốngrất

quan  trọngbởi  vìbạn  càng  cóhọc  thức,  càngdễ  kiếm  tiền.Bạn  có  thểmất  4năm đạihọc,  nhưng  bùlại

lươngbạn có thểt ăngtừ 24. 000 đo l ên đến 50.000 đômỗinăm.Nếumột người trung bình có thể làm việc

tíchcực  trong  suốt  40năm,   việcbỏ  4năm đạihọc  hay  sau đạihọc  làmmột  cách  đầutư  tuyệtvời.  Làm

việccần cù và trung thành l àmột cách đầutư khác, chẳnghạn như trườnghợpmột nhân vi ên làm việc l âu

năm  trongmột  công  ty  haymột  chính  phủ.   Thế  nhưng  bùl ại   người  đósẽ  nhận  đượcmột  khoản  tiềnvề

hưukếch sù theohợp đồng.  Hình thức đầutư ấyrất phổ biến trong th ời đại  công nghiệp, nhưng hoàn tàon

lỗi thời  trong thời   đại   Thông tin.

Nhiều  người  khác đầutưbằng  cách  sinh  con  nhiều  và  cómột  đại  gia  đình,   và  bùl ại   có  thể

nhờcậy con mình lúcvề già. Cách đầutư ấymột thời thôngdụng,  thế nhưng do đi ều kiện kinhtếmỗi  l úc

một khó khăn ở th ời đạimới,  nhiều gia đình đã coi  việc nuôi  chamẹ làmột gánhnặngbắt buộc.

Nhữngkế  hoạchvềhưucủa  chính  phủ  nhưBảo  hiểm  xãhội  vàBảo  hiểm  ytế  ở  cácnước

(trong  đó  có  Việt  Nam),  mà  những  khoảnbảo  hiểm  này  được  trảbằng  cáchcắt  giảmlương,cũng  làmột

cách đầutư  nhưnglại  được  áp đặtbở  luật  pháp.  Tuy  nhiên  do  những biến  độnglớnvề  nhân  khẩu  và  giá

cả  sinh hoạt, hình  thức đầutư  này  không chắc  chắnbảo đảm  quyềnlợi  đượchưởngcủa những  người  l ao

động mà chính phủ  đã camkết.

Cũng  có  những  hình  thức  đầutưvềhưu  độcl ập  khác,   chẳnghạn  nhưkế  hoạchvềhưu  cá

nhân.   Thông  th ướng  chính phủsẽdặc  cách  miễn  giảm  thuế  chocả  người  lao động  và  người sửdụng  lao

độngnếu tham gia những chương  trình này.

THU NHẬPTỪ NHÀ ĐẦUTƯ

Mặc  dùt ấtcả  những  hình  thức đầutư  trên đều được  coi  l à đầutư,  nhóm Đ thướngtập  trung

vào những khoản đầutư đemlại thu nhập li êntục trong suốt thời gian  làm việccủahọ. Tiêu chuẩn để trở

thànhmột  người  thuộc  nhóm Đcũng  là  giống  nhưtấtcả  những  nhóm  khác,  đó  làbạn  có  thể  kiếm được

ti ềntừ chính nhóm Đ hay không. Nói cách khác,  tiềnbạc có  làm chobạn thu nhập chobạn hay không.

Thử xem xétmột ngườinọ muamộtcăn nhà để đầutưbằng cách cho  thuê.Nếu tiền thuê nhà

thu  được  nhiềuhơn  chi   phíbỏ  ra  để  duy  trìcăn  nhà,  nguồn  thu  nhập  đó  xuất  pháttừ  nhóm  Đ.  Điều  đó

cũngtươngtự  như  những  người  có  thu  nhậptừ  ti ền  tiết  kiệm,  hay  l ãi cổ  phiếu.   Nhưvậy  tiêu  chuẩncủa

nhóm Đ l à bao nhiêm ti ềnbạn kiếm đượctừ nhóm này mà không phải  làm  việc trong nhóm đó.

QUỸVỀHƯUCỦA TÔI CÓ PHẢI LÀMỘT HÌNH THỨC ĐẦUTƯ KHÔNG?

Bỏ ti ền vào quỹvềhưu làmột cách đầutưcũng l àmmột việc  làm khá hay. Hầuhết chúng ta

đều  hyvọng  trở  thànhmột  nhà đầutư  khi   chúng  tavềhưu,  thế  nhưngvớimục đíchcủa  quyển  sách  này,

nhóm Đ không phải  nhưvậy mà l à những người  kiếm được tiềntừ những khoản đầutư ngay trong những

năm  chúng ta  còn  làm  việc.   Thựctế  là  không phải  aicũngbỏ tiền  vào quỹhưu  trícủa  mình.Hầu như đa

sốmọi người khibỏ tiền vào quỹhưu trí đều hyvọngmột khivềhưu,số tiền trong quỹ trở l ên nhiềuhơn

sovớihọbỏ vào trong nhữngnăm qua.

Hoàn  t oàn  cósự  khác  biệt  giữa  người   ti ết  kiệm  ti ền  kiểu  đó,với  những  người,bằng  cách

đâùutư đã chủ động điều khiển đồng tiền làm  việc vàtạo thêm thu nhập cho mình.

THẾ NHỮNG NGƯỜI  MÔI  GIỚICỔ PHIẾU CÓ PHẢI LÀ NHÀ ĐẦUTƯ KHÔNG?

Nhiều  người   làm  nghềtưvấn  trong  thế  giới  đầutư,   theo  định  nghĩa  không  phải  l à  những

người thựcsựtạo ra thu nhập cho mìnhtừ  nhóm Đ.

Chẳnghạn,  phầnlớn  các  nhà  môi  giớicổ  phiếu,  địa  ốc,tưvấn  tài  chính,   chủ  ngân  hàng  và

chuyên vi ênkế toán,vềmặtbản chất mà xét thì những người thuộc nhóm L hay T. Nghĩ a l à thu nhậpcủa

họ  kiếm đượctừ công việc chuyên môncủahọ, chứ không phải tài sảncủahọ l àm chủ.

Tôi có nhiều người bạnsốngbằng nghề mua báncổ phiếu.Họ  muacổ phiếu ở giá th ấp và hy

vọng bánlại  ở  giá  cao. Nhưvậy, thựcsựhọ  chỉ sốngbằng  nghề “mu bán”, chẳng khác  gìmột  người  chủ

ti ệm  bánlẻ,   mua hàng  hoá  giásỉ  bán ravới gi á bánlẻ.Họvẫn phảibỏ  côngsứccủa  chínhhọ để  kiếm  ra

ti ền. Chính vìvậy, những người  thuộc nhóm T nhiềuhơn người thuộc nhóm Đ.

Thếtấtcảmọi người  có thể trở thành nhà đầutư không?Dĩ  nhiên là có thể, nhưng điều quan

trọng  là phải biếtsự  khác  nhau giữamột  người kiếm  thu  nhậptừ  hoahồng, haytưvấn  tí nh  theo giờ hoặc

trảlương,  hay  mua thấp bán  giá  cao,vớimột người kiếm được  nhiều  tiền hay tìm ra  nhữngcơhội đầutư

béobở.

Cómột cách tìm ramột nhàtưvấn giỏi . Đó là, hãyhỏihọ bao nhi êu % thu nhậpcủahọ  kiếm

đượctừ hoahồng, phítưvấn  sovới khoản thu nhập kiếm đượctừ khoản đầutư hay những công việc ki nh

doanh dohọ l àm chủ.

Tôi  được  nhiều  ngườibạn là chuyên vi ênkế toán  tiếtlộ  mà  không vi   phạm  bímật thông tin

khách  hàng,  nhiều  ngườitưvấn đầutư  chuyên  nghiệphầu  như  córất  í t  thu  nhập  kiếm đượctừ  khoản đầu

tư. Nói cách khác, “họ không thực hành những bài  màhọ bày cho ngưới khác”  .

NHỮNG ƯU ĐI ỂMCỦA THU NHẬP KIẾM ĐƯỢCTỪ NHÓM Đ.

Nhưvậysự  khác  nhau  chủyếu  phân  biệt  nhóm  Đ  là  những  người   nàytập  chung  vào  việc

điều  khiển đồng  tiềntạo  ra thêm  tiền.Nếuhọ thựcsự giỏi về việc đó,họ  có  thể khiến đồng tiền làm  việc

cho chínhhọ và gia đìnhhọ suốt hàng trămnăm.

Ngoài  ưu điểm  rõ  ràng  nhất  là biết  cách đi ểu  khiển  đồng  ti ền  mà  không  phảimỗi   sáng  thức

dậy đi l àm, còn có nhiều ưu đi ểm khácvề  thuế mà những người l àm công không có được.

Một trong những  nguyên  nhân làm  cho  người  giàu càng  giàu là đôi   khihọ  có thể kiếm được

hàng trăm triệu đô mà không phải  trảmột đồng thuế nàomột cáchhợp pháp. Đó làbởi  vìhọtạo ra tiềntừ

“cột  tài sản”, chứ  không  phảicột “thu  nhập”. Nghĩa  làhọ  kiếm tiền nhưmột  nhà đầutư,  chứ  không phải

người làm công.

Đốivới  những  người  l àm  việc,   những  người  này  không  nhữngbị  đánh  thuế  caohơn  màhọ

sẽ chẳng bao  giờ thấy được khoản thu nhập mà thuế đãlấy đi thừlươngcủahọ.

TẠI SAO KHÔNG CÓ NHIỀU NGƯỜIHƠN TRỞ THÀNH NHÀ ĐẦUTƯ?

Những  người  nhóm Đ là  những  người làm việc  ít.  Thế thìtại   sao  không  có nhiều  người hơn

trở thành nhà đầutư?  Lý do  giải  thíchmột  câuhỏi đó chính là  nguyên  nhântại  sao  không có  nhiều  người

dámtự ki nh doanh cho chính mình. Chỉ có thể tómtắt  trongmộttừ: “rủi  ro”.

Nhiều  người  không  thích  đưa  tiềnhọ  giànhdụm  màhọ  l àmlụngcực  khổ  đểrồi  không  bao

giờ thấysố tiền quay trởl ại với chính  mình.  Nhiều ngườirấtsợbịmất ti ền, chẳng thàhọ chọn không đầu

tư, không đương đầuvớirủi  ro cho dùhọ có thể  kiếm được nhiều tiền đi chăngnữa.

Một  tàitử đi ện  ảnh  Holywood đãtừng  tuyênbố: “Tôi  không  quan  tâm đếnmứclời của  nhà

đầutư. Điều tôi  lolắng nhất làsố  tiền đầutư cólấyl ại được hay không?”.

Chính nhữngnỗi  losựbịmất tiền vô hình chung đã phân biệt  thànhbốn nhóm người :

1.  Những  người  không  dámrủi   ro  và  không  làm  gìhết ,  chỉ   chọnlối  chơi   an  toàn  vàbỏ  tiền

vào tài khoảncủa ngân hàng.

2. Những người giao chuyện đầutư cho người khác quản lý, như chuyên viêntưvấn hay nhà

quản  lý quỹtươnghỗ.

3. Những người thích đen đỏ.

4. Những nhà đầutư thực thụ.

Có  nhữngsự  khác  nhau  giữa  người  thích  đỏ  đenvớimột  người  đầutư  thực  thụ.  Đốivới

người  đỏ đen,  đầutư làmột  trò  chơicơhội,  trong  khi  đó đốivới người đầutư, đó  làmột trò  chơi đầutư

trí  tuệ  và đòihỏi  nhiều  thủ  thuật.  Còn đốivới  người  giao  chuyện đầutư  cho  người  khác  quản  l ý,  đầutư

chỉ làmột trò chới không  thíchhọchỏimột tí nào. Đốivới họ, điều quan trọng chủyếu là phải kiếm được

một chuyên viêntưvấn tài chính thật giỏi.

Trong  các  chươngkế  tiếp  quyển  sách  nàysẽ  trình  bàyvới bạnvềbảycấpbậc  đầutư  khác

nhau gi úp chobạn hiểu  rõhơnvềvấn đề này.

RỦI RO CÓ THỂ GIẢM ĐƯỢC ĐẾNMỨCTỐI  THIỂU

Một tinmừng đốivới  chuyện đầutư làrủi ro  có  thể  giảm đếnmứctối  thiểu,  thậm  chí  có thể

triệt tiêu hoàn toàn,  vàbạn có thể chuyển đượcrất nhiềulờihơnsốvốnbỏ ranếu nhưbạn rànhrẽ quytắc

của cuộc chơi đó.

Nếubạn nghemột người nào đó nói câu này, bạn có thể biết ngay người đó làmột người đầu

tư  thực  thụ:   “Bao  lâu  tôi  có  thểlấylạivốn,  vàmức  thu  nhập đeml ại  cho  tôi  thu  nhập  sau  nàysẽ  là  bao

nhi êu sau khi tôi đãlấylại đượcvốn đầutư như ban đầu?”.

Người đầutư thực thụ muốn  biết  trong bao  lâuhọ có thểl ấylạivốn đầutư ban đầu, trong khi

những người đầutư vào quỹhưu trí phải đợi  nhiềunămmới có thể biết đượcsẽl ấylại tiền hay không. Đó

chính  làsự  khác  nhaul ớn  nhất  giữamột  người đầutư  chuyên  nghiệpvớimột  người  để  gi ành  ti ền  chuẩn

bị cho cuộcsốngvềhưucủa mình.

Chínhnỗisợ  hãi bịmất  tiền đã  khiến  chohầuhếtmọi  người  đi  tìm  kiếmsự  đảmbảo  và ổn

định. Thế  nhưng, nhóm Đ  không phải   nguy hiểm như nhiều  người   nghĩ.  Nhóm Đcũng  như ba  nhóm  kia,

nhưng    chỉ  khác  ở  chính  nhữngkỹnăng  và  ngườil ối   suy  nghĩ.   Nhữngkỹnăngcủa  nhóm  Đvẫn  có  thể

học đượcnếu nhưbạn chụi khóbỏ thời gian chụihọchỏi.

SỰ  KHÁC  NHAU  GIỮAKẾ  HOẠCHVỀHƯUCỦA  THỜI  ĐẠI   CÔNG  NGHIỆP

TRƯỚC ĐÂYVỚI KẾ HOẠCHVỀHƯUCỦA THỜI ĐẠI  CÔNG NGHỆ THÔNG TIN HIỆN NAY.

Khi tôi  còn nhỏ, ngườibố giàu thường khuyến khích t ôi  dám chấp nhậnrủi rovới tiềnbạc và

họchỏi   cách  đầutư.  Người   hay  nói,  “Nếu  con  muốn  gi àu,  con  phảihọc  cách  trở  thànhmột  nhà  đầutư.

Hãyhọc cách trở  thànhmột nhà đầutư chuyên nghiệp”.

Khivề  già,  tôi  đãkểl ại  người bốhọc  thứccủa  tôi  những  gì  mà  ngườibố  kia  đề  nghị học

cách  đâutư  và  kiểm  soátrủi  ro.Bố  ruột  tôi   trảlời,   “Ta  khôngcần  phải học  cách  đầutư  con ạ.   Ta đang

tham gi a chương  trìnhbảo hiểmcủa chính phủ và cómộtkế hoạch đầuvềhưucủa công đoàn giáodục mà

những  nguồnbảo  hiểm xãhội  đó đều được đảmbảo.Vậy đâu  có lý  do  gì tacần phải chơi   trò chơirủi  ro

với  ti ềncủa mình?”

Bố ruột tôi rất tintưởng vàokế hoạchvềhưu như thếcủa thời đại  Công nghiệp,  như chương

trìnhbảo  hiểm xãhộicủa chính phủ cho người lao động.

Cho  nên  khi  tôi  gia  nhập  vàohải   quânMỹ,  Ngườirất  sungsướng.   Thay  vì  l olắng  cho  đứa

con  có  thểbỏmạng  ở  Việt  Nam,   Người  chỉ  nói,  “Chỉcần  ráng  trụ  trogn  quân đội  20năm,   consẽ  được

đảmbảo phúclợi ytế vàhưu trí suốt đời”.

Mặc dùvẫn còn đang được ápdụng, nhữngkế hoạchhưu trí như thế đã  trở l ênl ỗi thời  vàlạc

hậu.  Quan điểm  chorằng  công  ty  phải  chụi  trách  nhiệmvề  tài  chính  cho  cuộcsốngcủabạn  sau  khivề

hưu  và chính phủsẽ  chăm  l o cho những  nhucầucủabạn ở tuổivềhưu  thông qua chương trìnhbảo hiểm

xãhội, làmột quan  niệmcũ và không còn có giá trị trong thời đạimới này.

MỌI  NGƯỜICẦN TRỞ THÀNH NHỮNG NHÀ ĐẦUTƯ

Khi chúng ta thay đổitừkế hoạchhưu trí phúclợibảo đảm mà tôigọi  làkế hoạch thời Công

nghiệp,kế  hoạchhưu  trí  đóng  gópbảo đảm  mà tôigọi  l àkế  hoạch  thời thông tin,hậu quả  là  giờ đâybạn

phảitự  lo  chăm  sóctới  mình  cho  tuổi vềhưucủabạn.  Đi ều  không  may  làrất  ít  người   nhận  th ấysự  thay

đổi đó.

KẾ HOẠCHHƯU TRÍ Ở THỜI ĐẠI CÔNG NGHIỆP

Trong th ời đại công nghiệp,mộtkế hoạchhưu trí phúclợibảo đảm quy định công tysẽ đảm

bảo  chobạn,  người   lao  động,một  khoản  ti ền  nhất  định  (thường  được  trả  hàng  tháng)một  khi bạn  còn

sống.Mọi người đềucảm th ấy an toànbởi  vì nhữngkế hoạch đó đảmbảo chobạnmột nguồn thu nhập ổn

định.

KẾ HOẠCHHƯU TRÍ Ở THỜI ĐẠI THÔNG TI N

Một  vài  nhânvật  nào  đó  thay  đổỉ  luật  pháp,   và  các  công  ty  giờ  đây  không  còn  chụi  trách

nhiệm đảmbảo  tài  chánh  chobạn  khi bạn đến  tuổivềhưu.  Thay  vào  đó,  các  công  ty  ápdụng  hình  thức

hưu  trí  đóng  gópbảo  đảm“Đóng  gópbảo đảm  ”  làmột  thuật  ngữ  chỉ  cho  việcbạn  có  thểhưởng được

những  khoản  ti ền  màbạn  và  công  ty  đã  đóng  gópvề  quỹhưu  trí  trong  suốt  thời  gianbạn  l àm  việc.   Nói

cách  khác,  nguồn  thu  nhập  khibạnvềhưusẽ  được  quyết  định  chủyếutừ  những  khoản  đã đóng  góp  và

quỹhưu trí  trước đây.Nếubạn và công  ty không đóng góp gìhết, bạnsẽ không được khoản tiềnvềhưu.

Một  tinmừng  là  trong  thời  đại  thông  tin  tuổi  thọcủa  con  người  đãtăng  l ên  đángkể.   Thế

nhưng,  tuổi   thọcủabạn  có  thểsẽ  l âuhơn  nguồn  thu  nhậphưu  trícủabạn,  vànếu  quỹhưu  trí  này  còn

không đượcbảo đảm an toàn do những biến động vàrủi  rocủa thị  trường tài chính.

KIỂU ĐẦUTƯCỦA NHỮNG NGƯỜI KHÔNG PHẢI LÀ NHÀ ĐẦUTƯ

Hiện nay, th ị  trường chứng khoàn l uôn là đầutư câu chuyệncủacả thể giới.Sởdĩ  như thế là

vì  có  nhiều  đã  làm  sôinổi  thị  trường,  màmột  trong  nhữngyếutố  đó  chính  làl ựcl ượng  những  người

không  chuyên  đangcố  tr ở  thành  những  nhà  đầutư  trên  thị   trường.   Con  đường  tài  chánhcủahọ  có  thể

đượcvẽ như thế này.

Hầuhết  những  người  này,vốn  l à  những  người  thuộc  nhóm  L  hay  T,   thường  cóbản  chất

khuynhhướng  thiênvềsự  ổn  định.  Điều  đó  giải  thíchtại  saohọ  đi  tìm  kiếm  những  công  việc  an  toàn,

những nghề nghiệp ổn định, haybắt đầu những việc  làm ăn nhỏ màhọ có thể kiểm soát được. Dosự biến

động trongkế hoạchhưu trí,họ buộc phải lấn sang nhóm Đ mà ởnơi đóhọ hyvọng có thể tìm thấy được

“An  toàn”  cho  nhữngnăm  thángvềhưusắpt ới của  mì nh.  Điềubấthạnh  l à nhóm Đ  không  phải   là  nhóm

nhắmtớisự an  toàn, mà chínhnơi đường đầutư và chấp nhậnrủi ro.

Trước  hiệntượng  “Dicư  ồ  ạt”của  những  người từ  phía  bên  tr ái tứ  đồ  đến  tìmsự  an  toàn,

trên thị  trường chứng khoán xuất hiện nhiều kiểu đầut ư màbạn thường nghe như thế này.

1.  “Đadạng hoá” - Những người đi tìm nhữngsự an toànrất hay dùng nhómtừ này.Tại sao

vậy? Vì đó làmột  kiểu chiếnlược đầutư nhằmmục đích “Khôngbịmất  tiền”.  Vì đó  không phải   là  chiến

lược để thắng, cho nên những người  nhóm Đ thành công hay những người  giàu khônghề đadạng hoá mà

họlỗlựctập chungbằnghếtmọicốgắngcủa mình.

Warren  Buffet,một  trong  những  nhà  đầutư  xuất  chúngcủa  thế  giới  đẫ  nó  như  thế  nàyvề

kiểu‘đạdạng  hoá’:   “Chiếnlược  mà  chùng  tôi  ápdụng  không  theo  trường  phái  đadạng  hoá  giáo  đìều.

Nhiều nguời phê bình chiếnlược đó có nhiềurủi  rohơn những chiếnlược thông th ường. Chúng t ôi  không

đồng ývớilời  phê bình đó. Chúng  t ôi   ti nrằngmọi  chính  sách đầutư  danhmụctập  chung cól ựa  chọn có

khảnăng  giảmmứcrủi   rorất  nhiềunếu  chính  sách đó  có  thể  khiến  cho  người  đầutư  đặtvấn đềhếtsức

nghiêm  túc  nhưvới  chuyện  l àm  ăn,  mà  đồng  thờivẫn  làm  cho  người  đầutưcảm  thấy  yên  tâm  đốivới

những  khíacạnh  kinhtếcủa  danhmục  trước  khi  anh  ta  quyết  định  mua  nó”.   Nói  cách  khác,  Warren

Buffet  chorằng  kiểu  đầutư  nhắm  vàomột  danhmụctập  chung  l àmột  chiếnlượctốthơn  kiểu  đadạng

hoá  theo  ýcủa  ông,  thay  vì  giản  trải, sựtập  trungsẽ  khiếnbạn  suy  nghĩ  và  hành  độngmột  cách  khôn

ngoanhơn, cẩn thậnhơn. Bài báo cáocủa ông còn đềcậptớimột người đầutư trung bình thường ưa tránh

T

L  C

D

sự biến động vìhọ thường đồng  nhấtsự biến độngvớirủi   ro, thay  vào đó,   Warren  Buffet đã viết,  “Trong

thựctế,   những  người  đầutư  chuyên  nghiệpl ại   thích  có  biến  động”.  Đốivới  haivợ  chồng  tôi,  để  thoát

khỏisự  nghèo  nàn  và  đạt  đếnsựtự  do  hoàn  toànvề  ti ềnbạc,  chúng  tôi  đã  không  đadạng  hoá  màt ập

chung vàomộtsố ít khoản đầutưcủa mình.

“Cổ phiếu bl ue chip” - Những người đầutư theo kiểu chơi an toàn th ường hay mua nhữngcổ

phiếu  blue  chip.Tại  saovậy?Bởi  vì  trong  đầuhọ  luôn  chorằng  những  loạicổ  phiều  này  an  toànhơn.

Trong khi những công ty đó an  toàn, thị  trường chứng khoánlại không an toàn  tí nào.

3. “Quỹhỗtương” - Những người có ít kiến thứcvề đầutư thườngcảm thấy an toànhơn khi

đầutưsố  ti ền  giành  giụmcủahọ vào các quỹhỗt ương,bởi vìhọ nghĩ   những nhà quản  l ý các quỹ này có

chiếnlược đầutư  giỏihơnhọ.  Đốivới  những  người   không có ý định trở  thành  những  nhà đầutư  chuyên

nghiệp,  đây  làmột cáchrất khôn  ngoan.   Thế  nhưngvấn đề ở  chỗ là các quỹhỗtương này chưa  chắc  là  í t

rủi rohơn. Trong thựctế, nếuxảy ramột cuộc khủng hoảng trên thị trường chứng khoàn, chúng tavẫn có

thể  thấymột  cuộc  biến  động  mà  tôi  tuyên  đoán  đó  l à  “Một   cuộc  khủng  hoảngcủa  thị  trường  quỹhỗ

tương”,   mà  ảnhhưởng  tai  hoạcủa  nósẽ  chẳng  kém  khủng  khiếp  như  cuộc  khủng  hoảng đốivới  các  thị

trường tài   chính  khác đãtừngxảy  ra  tronglịchsử,  chẳnghạn như  cuộc khủng  hoảng  thị   trường mua  bán

hoa  tuli p  vàonăm  1610,  cuộc  khủng  hoảng  South  Seas  Bubble  vàonăm  1620,  và  cuộc  khủng  hoảng  thị

trường  trái phiếu vàonăm 1990.

Ngày hôm nay, thị trường đầy ắp hàng triệu người ,vềmộtbản chất là những người đi tìm kiếmsự an

toàn, nhưng  do ápl ựccủa  những biến động ki nhtế đã khiếnhọtừ phí a bên tráicủa kimtứ  đồ phải “vượt

rào” đi  sang  phía  bên  phải  mà  ở  đó  khônghề  cho  phépsựtồntạicủa  những  ýt ưởngvềsự an  toàn,  đảm

bảo.  Chính đi ều  đómới  l àm  cho  tôicảm  thấy  l olắng  nhất.   Nhiều  ngườivẫn  chorằng  các  chương  trình

hưu  trí  màhọ  đang  tham  gia  là  an  toàn,  nhưng  thựctếlại  khônghề  an  toàn  tí  nào.Một  khixảy  ramột

cuộcsụp đổ  hay  khủng  hoảngl ớn,  nhữngkế  hoạchhưu  trí  đócủahọsẽ  tan  thành  mây  khói.   Nhữngkế

hoạchhưu trí đócủahọ không an  toàn như những chương  trìnhhưu trícủa những thếhệ  trước.

NHỮNGBƯỚC NGOẶT THAY ĐỔILỚNVỀ KINHTẾ ĐANGTỚIGẦN

Đã  xuất  hiện  nhữngdấu  hiệu  cho  thấy  cómộtbước  ngoặt  thay đổilớnvềmặt  ki nhtế  đangt ới gần.

Bước  ngoặt đó thường đánhdấusựkết thúc  th ời  đạicũ vàmởrộngmộtkỷ nguyênmới .  Ở  cuối  thời  đại ,

luôn  có  những  người   ti ếnbộ  ti ên  phong,   nhưngcũng  có  người  khác  ti ếnbộ  ti ên  phong,   nhưngvẫn  có

nhiều  người  khácvẫn  bám  khư  khư  vào  những  quan  niệmcủa  thời  đại cũ.  Tôi   erằng  những  người   con

vẫn tr ông mongsựbảo đảm tài chínhcủa mình vào trách nhiệmcủamột đại  công ty hay chính phủ,họsẽ

thấtvọng trong nhữngnămtới đây. Những ýtưởng đó thuộcvề thời đại công nghiệp chứ không phải  thời

đại  thông ti n.

Không  ai   có  thể  tiên  đoán  vàotương  lai.   Tôi  đăng  ký  báovề  nhiều  công  tydị chvụ  tintức  đầutư.

Công  ty  nàocũng  đưa  ralời  ước  đoàn  không  giống  nhau.  Công  ty  này  chorằngtương  laigần  đất  sáng

sủa, trong khimột công ty khác thì tiên đoánmột cuộc khủng hoảng thị trường và suy thoái toàncầu đang

sắpxảy  ra. Để  có  thể khách  quan,   tôi phải lắng nghetừcả  hai  phíabởi  vìcả  hai   quan đi ểm  trái  ngược đó

đều cócơsở lý luật chặt chẽ và thuyết phục.Vấn đềcầnlắmbắt không phải  là kiểu chơi  coi  bói,cố đoán

những  gìsẽxảy đến  trongtương  l ai   mà  tôicần phải   thông tinkị p thời  ởcả  hai  nhóm  C và Đ  và chuẩnbị

ti nh thần đối phóvớibấtkỳ những gì có thểxảy ra. Một người nếu được chuẩnbị đầy đủvẫn có khảnăng

phát triểntốt cho dùnền kinhtế đi  theohướng nào đi chăngnữa.

Nếulịchsử  có  thể  được  coi  l àmột  trong  những  côngcụ  phân  t ích,một  người  thợtới   75  tuổi sẽ  trải

quamộtl ần  khủng  hoàng  và  hail ần  suy  thoái   kinhtế.Dĩ  nhiên,bốmẹcủa  tôi  đều đã  trải   qua  trong  th ời

đạicủahọ,   nhưng  thếhệ  dânMỹ  trong  giai  đoạn  cuộc  chiến  Việt  Namvẫn  chưahề  trải   quamột  cuộc

khủng hoảnglớnvề kinhtế nào nhưvậycả. Và các chuyên gia kinhtế chorằngcứ trung bìnhmỗi 60năm

sẽxảy ramột cuộc đại khủng hoảng.

Ngày  nay,tấtcả  chúng  tacần  phải  quan  t âm đến  nhữngvấn đề  khác,  chứ  không  phảỉ  làsựbảo đảm

việc  l àm. Tôi chorằng điều mà chúng tacần quan tâm chính làsựbảo đảmvề tài chính  l âu dài   cho chính

mình,   và không  giao khoán  trách nhiệm  cho  công  ty  hay  chính  phủ.   Thời đại đã  thựcsự  thay đổi  khi  các

công  ty  đồng  loạt  côngbốhọsẽ  không  còn  chụi  trách  nhiệm đốivới  cuộcsốngcủabạn  khi bạnvềhưu.

Một  khi  các  công  ty  đều  chuyển  sangkế  hoạchhưu  trí  đóng  gópbảo  đảmhọ  đã đưa  ra  thông điệp  làtừ

nay  trở đi bạn phảitự  lo  cho  chuyệnvềhưucủa  mình.  Ngày  hôm  nay,tấtcả  chúng tacần phải trở  thành

những  nhà đầutư  khôn  ngoanhơn,   vàcần  phải cẩn  thậnhơnvới  những  biến động  lên  xuống đến  chóng

mặtcủa  thị trường  tài   chính.  Tôi  thành thực đề nghị với   cácbạn  chẳng thà  chúng tabỏ thời gi anhọchỏi

cách đầutưhơn  l à  giao ti ềncủa  mình  cho  người  khác đầutư  giùmbạn.Nếubạn  chỉ   gi ao  tiền  cho quỹhỗ

tương haymột chuyên viêntưvấn , bạn có thể phải đợi đến 65 tuổimới biết được những người ấy có l àm

tốt công  việcbạn  gi ao phó  hay không.Nếu nhưhọbết  bát,bạn sé phải  l àm việclại  chotới  cuối cuộc đời

mình.  Hàng triệu ngườisẽ lâm vào trườnghợp đóbởi vì khi ấy đã quá muộn chohọtự đầutư hayhọchỏi

cách đầutư.

HÃYHỌC CÁCH QUIẢN LÝRỦI RO

Luôn có cách đầutư ítrủi  ro nhưngvẫn si nhlời cao. Tấtcả những gìbạncần l àm l àhọc cách l àm sao

có  thể  thực  hiện  được.  Điều  đó  không  khó.  Trong  th ựctế,  cáchhọchỏi  ấy  chẳng  khác  gìvới  cácht ập

chạy xe đạp. Bn đầu,bạn  có  thểvấp  ngã, té  lên  té  xuống, nhưngdầndần sau đóbạnsẽ khôngbị  ngã, và

việc đầutưsẽ trở  thànhmộtbảnnăng  tự nhi ên thứ hai  giống như việccưỡi xe đạp.

Vấn đềlớn nhất đối với  những người thuộc nhóm bên tráicủa Kmtứ đồ là khảnăng chấp nhậnrủi ro.

Sởdĩ   phầnl ớnmọi   người  đều  trở  thành  nhóm  L  hay  T  là  vìhọ  ở  những  nhóm đóhọ  có  thể  tránh  được

nhữngrủi  rovề ti ềnbạc. Thay vì né tránhrủi ro,  tôi đề nghị cácbạn hãy nênhọc cách kiểm soát đầutưvề

tài chính.

HÃY CHẤP NHẬNRỦI RO

Những  người   chấp  nhậnrủi  ro  là  những  người  làm  thay  đổi  thế  giới.  Hiếm  có  ai  trở  lên  giàu  có  mà

không biết chấp nhậnrủi ro. Có quá nhiều ngườivẫndựa vào chính phủ né tránh nhữngrủi rovề ti ềnbạc

trong  cuộc  đời.   Như  chúng  ta  đã  biết,  khi  thời  đại  Thông  tinbắt  đầucũng  là  l úc  chấmdứt  việctồntại

nhữngbộ  máy  chính  phủcồngkềnh đơn  giản  l à  vì  chính  phủ  cànglớn  chừng  nào  thì  chi   phí  ngân  sách

nhànướcsẽ tiêu hao chừng đấy. Điều không may là hàng triệu người trên thế giớivẫn còndựa vào những

ýtưởng  vào  phúcl ợi   hay  an  sinh  xãhộisẽbịrớtl ại  phí a  sauvềmặt  tiềnbạc.  Thông  điệpcủa  thời  đại

thông ti n làtấtcả chúng ta phảitựlực gánh si nh cho  chính mình, phải trưởng t hành trongmọivấn đề tiền

bạc cá nhâncủa mình.

Quan  điểm  “Hãyrẳnghọc  và  tìmmột   công  việc  an  toàn”  làmột  quan  điểm  sinh  ratừ  thời  đại  công

nghiệp.   Chúng  ta  không  cònsống  trong  thời  đại  đónữa.   Thời  đại  đang  thay  đổi .  Thế  nhưgnvấn  đề  là

những quan điểmcủa  con  ngườil ại không thay đổihọvẫn  nghĩhọ  có quyền đượchưởngmột đi ều  gì đó.

Họvẫn  chorằng nhóm Đ  không  có liên quan gì đếnhọcả.Họcứ nghĩ  chính phủ, đại công  ty,   công đoàn

lao động,  quỹhỗtương hay gi a đìnhhọsẽ chăm sóc chohọmột khihọ không còn khảnăng l àm việcnữa.

Tôi rất hyvọng là những suy nghĩ  đócủahọsẽ đúng. Và những người  như thế không phải đọc ti ếp quyển

sách này.

Chính vì quan  t âm đến những  người  nhận  thức được  nhucầu  trở  thành những nhà đầutư đã thôi thúc

tôi viết lên quyển sách này. Quyển sách viết  cho những ai muốn “vượt rào”từ phía bên trái sang phía bên

phảicủa Kimtứ đồ nhưng không  biếtbắt đầubằng cách nào.Bấtcứ aicũng có thể đihết  cuộc hành trình

“xé rào” ấynếu có nhữngkỹnăng thíchhợp vàmột ý chí quyết địnhdứt khoát.

Nếubạn đã tìm th ấy con đường đi đếntự do cho chínhbạn, t ôi  xin thật  lòng chúcmừngbạn, và mong

bạn hãy chi asẻ ki nh nghiệmcủa mìnhvới  những người khác, vàhướngdẫnhọnếuhọcầnsự giúp đỡcủa

bạn.  Hãyhướngdẫn  những người  ấy, nhưng  hãy đểhọtự kiếml ấymột con đường  cho  chính  mìnhbởi   vì

córất nhiều con đườngdẫn đếnsự giải thoáttự dovề tài chính.

Dù chobạn  có quyết định  như  thế  nào đi chăngnữa,  mongbạn  hãy nhớ chomột điều này làsựtự do

về  tài   chính  có  thể  đạt  được  miễn  phí,  nhưng  cái   giá  đạt  được  không  phảirẻ.  Đốivới  tôi   cái  giá  mà  tôi

phải trả hoàn toànxứng đángvớisựtự do mà tôi đạt được.Một bí quyếtlớn như thế này:  Khôngcần phải

có tiền haymộtnềnhọc thức caomới có thể đạt đượcsựtự dovề t ài  chính. Mà con đường đi đếnsựtự do

đócũng  không nhất  thiết có  nhiềurủi ro đâu. Thay  vào đó,  cái  giácủasựtự dovề  ti ềnbạc  chính  l à được

tự dobằng những giấcmơ, khao khát cháybỏng, vàmột khảnăng th ắng được nhữngnỗi  thấtvọngsẽxảy

đếnvới  chúng t a trong cuộc hành  trình. Bạn cósẵn sàng chấp nhận trả cái giá đó không?

Một ngườibốcủa tôi đã giảm chấp nhận trả cái giá đó,  trong khi người  kia không giám nhưngl ại

trảmột cái giá kháchẳn hoàn  toàn

CHƯƠNG 3Tại saomọi ngời chọnsự an toànhơn  làsựtự do

TÌM  KIẾMSỰTỰ DO

Tôi   biết  nhiều  người  tìm  kiếmsựtự  do  vàhạnh  phúc.Vấn đề  làhầuhếtmọi  người   không được  đào

tạo để  hoạt động haytồntại trong nhóm C và Đ. Vì thiếusự trangbị này, vì đã được cáchdạy đập khuân

vềbảo  đảm  công  việc  và  vìsựmắcnợ,  phầnl ớnmọi  người  đãhạn  chế  cuộc  tìm  kiếmsựtự  dovề  tài

chính  trong  giớihạn  phần  bên  tráiTứ  đồ.   Không  may  làsự  đảmbảo  haysựtự  dovề  tài   chính  ít  khi  nào

đạt được  trong nhóm L và T, màsựbảo đảm vàtự do thựcsự ấy chỉ được tìm thấy phần bên tráitứ đồ.

TÌM  KIẾMTỰ DO TRONG VÒNG LUẨN QUẨNCỦA CÔNG ĂN  VIỆC LÀM

Một điều íchlợicủa kimtứ đồ l à có thể quan sátlốisốngcủamột người.  Nhiều ngườibỏcả đời mình

đi  kiếmsự ổn định haytự  do,   nhưng  rút  cuộc  chỉ quẩn  quanh giữa  công ăn việc  làm.Dưới  đây  làmột  ví

dụ mi nh hoạ:

Tôi   cómột người bạn quentừ  thời đihọc.Cứmỗinăm,  tôilại  nghe  ti nvề  anh ấy  lúc nàocũng phấn

khởi  vì  tìm được  công  việc  tuyệtvời.   Anh  ta  ngây  ngất  khi   xin  đượcmột  việc  làmvớimột  công  tymơ

ướccủa anh ta. Anh yêu quý công ty vì đã l àm công việc  mình thích.  Anh  yêu công việccủa  mình vì anh

đượcmột chứcvụ cao, cólươngbổnghậuhĩ, làmvới các đồng nghiệp giỏi, hưởng phúclợidồi dào và có

cơhội  thăng  tiến  đều  đặn.  Nhưngrồi   khoảng  40nămrưỡi  sau,  tôilại   nghe  ti nvề  anh,  nhưnglần  này  là

hoàn toàn  thấtvọng.  Theo anh, công  ty anh  giờ đây  làm ăn thậttệhại   vàbấtl ương, không đối xửtốtvới

nhân vi êncấpdưới.   Anh không ưa chủcủa mình vì  anh  không được đềbạt th ăng tiến,  công  ty  không trả

anhxứng đáng.Rồi   sáu  tháng  trôi  qua,  anhlạicảm  thấyhạnh  phúc  vàhồi  sinh  vì  tìm đượcmột  công  ty

tuyệtvời khác.Mọi việccứlặp đilặplại  như thế.

Lối sống như thếcủa ngườibạn có thể được minh hoạ:

Lối sốngcủa anh làmộtsự luẩn  cuổn trong  công ăn  việc  l à.   Hiệntại, anhsống  khá  thoải  mái  vì anh  ta  là

một  người  khôn  ngoan  và  nhanh  nhẹn.  Nhưng  chẳng  bao  lâu,năm  thángsẽbắt kịpvới   tuổi  đời  anh,  và

những người trẻ khácsẽdầndần thay thế anh nhữngvị trí công việc  mà anh đã l àm qua.  Anh có vài ngàn

đô  la  trong tài  khoản  tiết  kiệm  nhưng  chẳng  có  gì  chuẩnbịo  cho  tuổivềhưucủa  mình.  Anh ở  trongmột

căn nhà mà anh chưa làm chủ thựcsự,mỗi ngày phải trang trải chi  phí nuôi con vàvẫn chưa trảdứtsốnợ

học  đại học.  Đứa  con  nhỏ  nhấtcủa anh ta được  8  tuổi   và  hiệnsốngvới  người vợ  trướccủa anh,   còn  anh

thì đang nuôinấngmột đứa con khác 18 tuổi.

Anh nóivới tôi,   “Tôi  khôngcần phải lolắng. Tôi  còn  trẻ và có nhiều thời gi an trướcmắt.”

Giờ đây, tôi đangtựhỏi  là không  bíêt anh có thể nói  như thế đượcnữa không.

Theo  tôi, anhcần phải  nghi êm  túc  nghĩ ngay đến việc  sé  rào  sang nhóm  C  hoặc Đ.  Anhcần phải   làm

việcvớimột  cáchsốngmới ,một quá trìnhhọchỏimới . Trừ phi số anh đỏ  tr úngsố độc đắc haycướimột

ngườivợ gi àu, nếu nhưlốisốngcũ anh phải  làm việc suốt đời.

HÃY  LO LÀM VIỆCCỦA MÌNH

Khi   nhóm  L  trở thành  nhóm Tmộthướng đi phổ biến  mà nhiều  người   hay  theo làtừ  nhóm  L  chuyển

sang nhóm T.  Trong giai đoạn khủng hoảng và sa thải nhân công, nhiều người tìm ra thông điệp chungrời

bỏvị   trí  trong  những  công  tylớn  vàbắt  đầusự  nghiệp  kinh  doanh  cho  chính  mình.  Lúc  này  cómột  trào

lưu  kinh  doanh  phổ  biến  là  “ki nh  doanhtại  nhà”.Rất  nhiều  người   quyết  địnhdứt  khoát  “làm  việc  cho

chính mình”,  “tự kinh doanh” và  “tự mình làm chủ”.

Trongt ất cả  nhữngsựl ựa  chọn ấy,  tôicảm  thấy đáng  ti ếc  chol ối sống  này  nhiều  nhất.  Theo  tôi,  trở

thànhmột  người  nhóm  T  có  thểgạt  hái  được  nhiều  thành  công  nhưngl ại phải  đổi  nhiềurủi   ro.  Tôi  nghĩ

nhóm  T  l àmột  nhóm  khósống  nhất.Mức  độ  thấtbạirất  cao.  Vànếu  nhưbạn  chọnlốisống  đó,  thành

côngtồitệhơn khibạn thấtbạirất cao. Đó l àbởi vì khibạn thành đạt,bạnsẽ phải làm việccựhơn sovới

những  người  làm  việc  nhóm  khác,  vàbạn  phải  làm  việc  trongmột  thời   gian  dài,nếubạn  muốn  tiếptục

duy trìsự thành công ấy.

Lý do khiến những người  nhóm T làm việccực là vì “vànấucơmvầưrửa chén”.Họ phải đảm nhiệm

và quán xuyến  nhiều công  việc  mà những  người  quản  lý  và nhân  viên  trongmột  công tylớn  thường  làm.

Người nhóm T  phải  lobắt điện thoại, xử lý khách hàng, thuêmướn nhân công,  …

Cho nênbản thân tôi thường hay phản ứng khi nghemột người nào đó tuyênbốsẽtự kinh doanh cho

mình.   Tôi  thành  t âm  chúc  người  đó  nhiều  maymắn,  thế  nhưng  toirất  lo  ngại  cho  người  đó.  Toi   chứng

kiến  nhiều  người  đemsố  ti ền  dànhdụmcủa  mình,   hay  vaymượncủabạn  bè  ra  ki nh  doanh.   Chỉ  trogn

vòng 3năm  sau  khi   làm  việcvấtvả  việc  kinh  doanh  thấtbại. Và  thay vì  kiếm được tiền  cho  tuổivềhưu,

họ phải  gánh bao nhiêunợ chồng chất.

Theomộe  consố thống  kê  trên toànnướcMỹ,cứ  trung bình  trong 10hộ cá  thể ki nh  doanh,hết 9hộ

phásản  saunăm  5. Và  nhữnghộ kinh  doanh  cònl ại   sau  5nămkế  ti ếpbị phásản. Nói   cách khác  99%hộ

cá thể này phásản sau 10năm.

Tôi   nghĩ  phầnl ớn  nguyên  nhâncủasự  thấtbại  là  do  thiếu  kinh  nghiệm  thựctế  làm ăn  và  thiếuvốn.

Một  trong  những  nguyên  nhân  mà  cáchộbị  phásản  trong  10năm  sau  không  phải  dohếtvốn  mà  dohết

si nhl ực  kinh  doanh.  Những  giờ  l àm  việccăng  thẳng  vàcực  nhọcgặm  nhấmdấn  mònnăngl ựccủahọ.

Nhiều  người  nhóm Tbị vắt   kiệtsức.  Đó  l à  l ý  do  nhiều  chuyên  vi ên  có trình độ  thường  hay  thay đổi  chỗ

làm,  hoặctự  khởisự  cho  mìnhmột  công  việc  kinh  doanh  cho  mình,  và  thê  th ảmhơnlà  chếtsớm.  Cólẽ

điều đó  l ý  giảit ại   sao  tuổi  thọcủa  giáosư  và bácsĩ th ường thấphơn 58 tu ổi   trong  khi tuổi   thọ  trung bình

của người thường khác  là 70.

Đối với   những ngườisống  sót,dường  nhưhọ chỉ quen thuộcvớil ốisống  mònmỏicủa  việc sángdậy

đi l àm và làm việccần cù suốt đời . Và đó cólẽ l àtấtcả những gìhọ  biết.

Nhiều  người  nhóm  T  trong  th ời  điểm  kinh  doanh  cao  troà  nhườnglại   cho  người  khác  có  nhiều  si nh

lực  và  tiềnbạchơn,   trước  khi họvắt kiệtsức  vì làm  việc  quát ải .Họ  nghĩxảhơimột  thời gi an, đi dulị ch

rồi sau đó trởvề xâydựng  công  việc  kinh  doanh  khác.Họcứ làm như  thế vàt ạo  racơsở  kinh  doanh  cho

chính mình,họ yêu quý quy trình ấy. Thế nhưng, họ phải biết l úc nàohọ  rút ngay.

Lời  khuyêntệ nhất cho concủabạn

Nếubạn  sinh  trước th ập niên 30,l ời  khuyên đihọc vàlấy đi ểm cao làmộtlời khuyêntốt. Nhưng sau

đó thìlời khuyên đó không cònhợp  thìnữa.

Tại  saovậy?

Câu trảlờinằm ở hai chi phíl ớn nhấtcủabạn:

1.  Thuế

2.  Nợ

Đối với  những người có thu nhậptừ nhóm L, họ thường khôngt ậndụng đượccơhội  giảm thuế. Hiện

nay  ởMỹ,  khibạn  làmmột  công  nhân  thì  có nghĩa  làbạn đanghợp  tác  50/ 50với   chính  phủ.  Nghĩa  làm

trước  sau  gì  chính  phủcũngsẽlấy đihếtmộtnửa  thu  nhậpbạn  kiếm được, và  những khoản  thu  nhập đó

đãbịlấy trước khibạnl ĩnhlương.

Khi bạn  chorằng  chính  phủ  đangtạocơhội   giảm  thuế  nhưngcũng  đẩybạn  sâuhơn  vàonợ,   con

đường đi đếnsự thoải  máivề tài chính trở  lên hoàn toàn xavờivớihầuhết người thuộc nhóm L và nhóm

T. Tôi thường nghe chuyên vi êntưvấn tài  chínhtưvấn khách hàngcủahọtăng thêm thu nhậptừ nhóm L

bằng  cách  muamộtcăn  nhàmới  để  có  thểl ợi dụng  những  khoản  lãi  xuất  vaytừ  thuế.  Trong  khivới

những người  thuộc nhóm bên  tráitứ đồ, đi ều đó có l ý, còn bên phải thì chẳnghợp l ý  tí nào.

Ai trả thuế nhiều nhất?

Người  giàu  khôngbị đánh  thuế nhiều.Tại  saovậy? Đơn  giản người   giàu  không  kiếm tiền như  người

làm công. Những nhàtỷ phú biếtrất r õ ràngrằng cách tránh thuếhợp phát nhất l à kiếm thu nhậptừ nhóm

C hay Đ.

Nếu  kiếm  tiềntừ  nhóm  L,  cách  giảm  thuế  duy  nhất  đốivớimọi  người   là  muamộtcăn  nhà  tohơn,

nhưng điều đó  khiếnhọmắcnợ  nhiều.  Đốivới  những người   thuộc  nhóm  Lcủatứ đồ, giải pháp đó  chẳng

khôn ngoan  tí  nàovềmặt  tài chính.   Giải  pháp ấy đốivớihọ  chẳng  khác  nào  kiểu “anh  cho  t ôimột  đồng,

tôisẽ đưa cho anh 50  xu”.

LÀM THẾ NÀO ĐẠT ĐẾNSỰTỰ DO

Thuế vànợ là là hai  trong nhữngsố  lý do khiến phầnlớnmọi người không bao giờcảm thấy  yên tâm

về tiềnbạc không bao giờ đạt đếnsựtự do thựcsựvề tiềnbạc. Con đường đi đếnsự an toàncũng nhưsự

giải   thíchvề  tài   chính  chỉ   được  tìm  th ấy  phía bên  trái củatứ  đồ.Bạncần phảivượt  qualối  mòncủa  suy

nghĩvềsự  ổn định việc  làm.  Đã đến  l úc  chúng tacần phải  biếtsự  khác nhau  giữa ổn định  vàsựtự  dovề

tài chính.

ĐÂU LÀSỰ KHÁC NHAU

Đâu l àsự khác giau giữa:

1.  Ổn định việc làm;

2.  Ổn định tài chính; và

3.  Tự do tài chính

Nhưbạn đã biết, ngườibốhọc  thứccủa  tôicố bàm vàolối  suy  nghĩ ổn định  việc  l àm  phầnl ớn  giống

như  người  khác đồng  thếhệvới  người. Người  chorằng ổn định  việc  l àmcũng  giống  như ổn định tài

chính và Người cứsống theo quan điểm đó chotới khi  ngườimất việc không thể tìm ramột công việc

khác.   Trong  khi đó,   ngườibố  gi àu  không bao  giờ đềcập đến  khái   niệm ổn định  haysựtự dovề  việc

làm, mà chỉ biếtsựtự dovề tài chính.

Chìa  khóacủa việc  tìm  kiếm công việc ổn định  haysựtự  do nàobạn muốn,  có thể được  tìm

thấy trong nhữnglốisống khác nhaudưới đây được thể hiệntừ kimtứ đồ.

1. Đây là con đờng đi đếnsự ổn định việc  làm

Những ngườisống theol ốisống này thường l àm việcrất giỏi.Họbỏ nhiềunăm trong trường

rồi nhiềunăm  l àm  việc đểl ấy  kinh nghiệm.Vấn đề là ở  chỗhọ biếtrất  ítvề  nhóm  C  hay Đ cho dùhọ  có

kế  hoạch lâu dài.Họ thườngcảm th ấybất  ổnvề  ti ềnbạcbởi   vìhọ  chỉ được gi áodụcvề việc  làm  hoặcsự

an toàn trong nghề nghiệp chuyên môn.

ĐỨNG HAI CHÂN BAO GIỜCŨNGVỮNGHƠN 1 CHÂN

Trường

học

Để  có  thể  ổn địnhhơnvề  tài  chính,   tôi  đề  nghị  làm  việctại   nhóm  L  hay  T,một  cá  nhân  nênhọchỏi

thêmvề  những nhóm C  hay Đ.Một  khi   cósựtự  tin kiếm tiền bêncả  hai  bêncủatứ đồ,tự  nhiên  người   ta

thấysự  ổn địnhhơn  chop  dù  hiệntạihọ  kiếm được ít tiền.   Hiểu biết  làsứcmạnh… vàtấtcả  những  gìhọ

cần làm là đợi chờ thờicơvậndụng kiến thức đó, và thế làhọsẽ kiếm được tiền.

Đó là  lý  dotại  sao  màTạo  hoá đãtặng cho chúng  ta đôi   chân.  Giảdụ chúng  ta  chỉ   cómột chân, chắc

chắn  con  người sẽ  thườn  xuyêncảm  thấybất  ổn  và  loạng  choạng.  Có  hiểu  biết  ởcả  hai  pháitứ  đồ,một

bên  trái   vàmột  bên  phải,   chúng  t asẽ  có  khuynhhướngcảm  thấy  an  toànhơn.  Những  người  chỉ  biết  có

một công việc hay nghề nghiệp chuyên môncủa mình,  những người ấy đang đứng trênmột chân.Cứmỗi

lầnnền  kinhtế  có  biến  động,   cuộcsốnghọsẽ  chao  đảohơn  và  sovới  những  người  biết  đứngbằng  hai

chân.

3.  Đây l à con đờng đi đếnsự ổn địnhvề tài  chính

Sơ đồ mi nh hoạ con đường đi đếnsự ổn địnhvề tài chí nh đốivớimột người làm công:

Thay vìbỏ tiền vào quỹhưu trí và mong chờ l ãi, vòng chukỳ trên  cho thấymọi  ngườisẽcảm thấytự t in

về  kiến  thức  hiểu  biếtcủa  mình  trongtư  thếvừa  làm  côngvừa  làm  nhà  đầutư.   Ngay  khi   chúng  ta  ngồi

trên ghế nhà trường để l àm việc cho đời , tôihỏitại sao chúng ta không tr anh thủcơhội học cách  trở thành

nhà đầutư chuyên nghiệp nhỉ.

Một con đường kháccũngdẫn đếnsự ổn địnhvề tài  chí nh:

L  C

T  Đ

Và đây l à con đường đi đếnsự ổn địnhvề tài chính đốivớimột người  làmtư:

Hướng đi  này đã được đềcập  trong  “Nhà triệu phú hàng xóm”của Thomas Stanl ey.  Đó  làmột

quyển sách  tuyệtvời.Một nhà triệu phúMỹ  trung bình thường làmmột nhà l àmtư, sống  tiết  kiệm và đầu

tư l âu dài . Hướng đi nàycũng phản ánh con đường tài chính  trong đờimột con người .

Con đường đó, con đường “xé rào”từ nhóm T sang nhóm Ccũng chính l à con đường mà nhiều nhà

kinh doanh  tài giỏi đã qua, chẳnghạn Bi ll Gates. Con đường đó không phải l à con đườngdễ nhất, nhưng

theo tôi đó l à con đường ngắn nhất.

HAITỐTHƠNMỘT

Nhưvậy có hiểu biếtvề các nhóm khác, đặc biệtmột nhóm bên phải  vàmột nhóm bên  trái, sẽ có

íchlợi nhiềuhơn  thay vì chỉ  biếtvề nhómcủa mình.  Trong chương 2, t ôi  có nêumột thựctế l àmột người

giàu trung bình gi àu có  thu nhậphết 70 phấn trămtừ phía bên phải  và 30%từ phía  bên  trái.  Tôi  nhận th ấy

cho dù bao nhiêu  tiền  kiếm được,một người sẽcảm thấy ổn địnhhơnnếuhọ hoạt động trên cùng lúccả

hai phía. Sự ổn địnhvề  tài  chính chẳng qua l àmột thế đứngvững vàng ởcả hai  phái Kimtứ đồ.

NHỮNG NHÂN VIÊNCỨU HOÀ TRIỆU PHÚ

L  C

T  Đ

Tôi  có hai ngườibạn  là đi ển hình  thành đạt ởcả hai phía kimtứdồ. Họ không những có việc làm

đảmbảovới nhiều phúclợi, mà đồng thời  kiếm đượcmột gia tài đángkểtừ phía  bên  phảicủa kimtứ đồ.

Cả hai đều  là nhân viêncứu hoả làm việc cho chính quyền thành phố. Họ cómộtmứcl ương khá ổn,

nhi èu phúclợi và chỉ làm  việc hai ngàymột tuần. Trong ba ngày cònlạihọ là nhà đầutư thực thụ. Và

cuối tuầnhọ nghỉ cùng gia đình.

Một người mua những ngôi nhàcũ,sửa chữal ại và cho thuê.  Khi tôi  viết cuốn này  thì anh ta  là chủ

của 45căn nhà,  kiếmmỗi  tháng 10.000 đô sau thuế và sau khi  trang trảimọi chi phí duy trì, quản lý và

bảo hiểm.Lươngcứu hoảcủa anh ta khoảng 3.500 đómỗi tháng nhưvậytống  thu nhậpmỗi tháng 13.000

USD. Điều đó không  phải  là quátệ đốivới nhân viên nhànước có  4 con.

Người khácbỏ th ời gi an phân tích tìm hiểu công ty và mua cáccổ phiếu và các quyền mua báncổ

phần.  Danhmục đềutưcủa anh  ta hiện nay l à 1  triệu đô.  Giảsử anh  ta  kiếm 10%,mỗinăm thì thu nhâp

khoảng 300.000 đô cho đến khixảy ra khủng hoảng.

Cả hai ngườicủa tôi đều có  thu nhập thụ động để có th ểvềhưusớm ở tuổi 40 sau 20năm đầutư

li êntục. Thế nhưngcả hai đều yêu thích công  việccủa chính mình và muốnvềhưu đúng tuổi để trọnvẹn

kiếm phúcl ợi từ địa phương. Khỏicần nói cuộcsốngcủahọ khivềhưusẽ hoàn toàntự do vìhọ đãgặt

hái  thành công ởcả hai phía.

BẢN THÂN  TIỀNBẠC KHÔNG ĐEMLẠISỰ ỔN ĐỊ NH VÀ AN TOÀN

Tôi cũng đãgặp nhiều người có hàng  triệu đô  trong  tài  khoảnhưu trí nhưngvẫn không  tìm thấysự

an toàn. Tại  saovậy?Bởi vìsố tiền đượctạo ratừ công việc hay chuyện kinh doanhcủahọ. Họ đều có

ti ền trong tài khoảnhưu trí nhưnghọl ại biếtrất  ítvề đầutư.Nếusố tiền đótự nhiên biếnmất và tuổi  lao

độngcủahọl ại không còn,họ có thể l àm gì đây?

Trong những gi ai đoạn khủng hoảng kinhtế, luôn có những luồng chuyển giaolớnvềcủacải . Cho

dùhọ không có nhiều ti ền, điều quan trọng l àcần đầutư cho dù kiến thức hiểu  biếtcủa mình, cho đến khi

có biến độnglớnxảy  ra,bạn có thể chuẩnbị  đối phó chúngdễ dàng. Đừng  bao  giờmấtcảnh giác vàsợ

hãi.  Như tôi đã đềcập, không  ai  có thể đoán trước đi ều gìxảy ra,  cho nên hãy chuẩnbị cho mình những

hiểu biết để đương đầuvới biến động đó. Bạn nênhọchỏi ngaytừ bây  giờ.

4.  Đây l à con đờng đi đếnsựtự dovề tiềnbạc

Đây chính l à con đường mà người bố gi àu luôn khuyến khích tôi đi theo. Đó  là con đường đi đếnsự

tự dovề tài chính, sựtự do thựcsựbởi vì trong nhóm C,  người  khácsẽ làm việc chobạn  trong khi ở

nhóm Đ,  tiềnbạc  làm  việc chobạn.Bạn hoàn  toàntự dovới công việc,  có thể chọn làm việc theo ýcủa

mình.  Hiểu  biếtcủabạnvề hai nhóm này đã manglại chobạnsựtự do hoàn toàn trong việcbỏ côngsức

của mình cho công  việc.

Nếubạn quan sát nhàtỷ phú, bạnsẽ thấyhọ đang đi  trên con đường này nhưsơ đồ  trên. Vòng chukỳ

giữa nhóm C và Đ chính l àcấu  trúc  thu nhậpcủa Bil l Gates, Rupert Murdoch, Ross Perot.

Tuy nhi ên tôi cũng muốnlưu ýbạnmột đi ều. Nhóm C # Đ. Tôi đã chứng kiến nhiều người nhóm C

rất  thành công sang nhượng công  tycủa mình hàng triệu đô. Những người này có khuynhhướng chorằng

số tiền khổnglồhọ  kiếm được đã chứng minh cho chỉsố thông minh IQcủahọ, cho nênhọ huyênh hoang

đổhết tiền vào nhóm Đ đểrồi  phásản. Cuộc chơicũng như luật chơi đềurất khác nhau ởmỗi  nhóm. Và

đó chính  là  lý dotại  sao tôi hoàn toàn đề caosựhọchỏi l ên trênbản ngãcủa mình.

Vàcũng giống như  trườnghợp tìm kiếmsự ổn địnhvề tài chính,  có thể đứng ở hai nhómsẽ mang

lại nhiều ổn địnhhơn  trên con đường đi đếnsựtự dovề tài  chính.

CHỌNLỰA ĐƯỜNG ĐI

Đó  là nhữngl ối kiếm  tiền khác nhau màbạn có thểl ựa chọn. Điều không may làhầuhếtmọi người

đều chọn con đường tìm kiếmsự ổn định

việc l àm. Khinền kinhtếbắt đầu  trao đảo, họlại  càng bám nhiềuhơn vàosự đảmbảo việc  làm đầy tuyệt

vọng.  Cuối cùng,cả cuộc đờihọbịkẹt mãi ở đó.

Ởmộtmứctối thiểu, tôi đề nghị  chúng ta nênhọchỏivềsự ổn địnhvề tài chính, màtừ đósẽ đem

lại cho chúng tasựtự tin không những cho công việc màcả khảnăng kiếm được  tiềncủa chính mình

trướcbấtcứmọi thăng trầm. Họsẽ kiếm được ti ền khi  nhữngkẻ đầutư t aymơ hoảngsợ và bán tháomọi

thứ màlẽ ra khi ấy, những tay đó nêntậndụngcơhội mua vào. Điều đó  giải  thíchtại  sao tôi khôngcảm

thấysợ hãi khi có biến động kinhtếxảy ra, bởi vìsự biến độngcũng đồng nghĩ avớisự sang  taycủacải

trong xãhộitừ nhóm người này  sang nhóm khác.

L  C

T  Đ

NGƯỜI CHỦ KHÔNG LÀM CHOBẠN GIÀU CÓ

Những  biến động ki nhtế đangxảy ra trên thế  giới nguyên domột phầntừ việc  sang nhượng hay

mua đứt giữa các công ty.Mới đây không  lâu,một ngườibạn sang nhượng công  tycủa mình.  Ngườibạn

của tôi  kiếm được 15  triệu đôbỏ vào tài  khoản ngân hàng,  trong khi các nhân viêncủa anh phải đi kiếm

việc khác.

Bữa tiệc chia  tay đầynướcmắtcứ ngấm ngầm chực  trào những đợt sóng phẫnnộ và oán  giận. Mặc

dù anh  ta  trảl ương các nhân viêcnlương cao,hầuhết các nhân viên chẳng khấm khá gìhơn sovới ngày

đầuhọ vào  làm  việc cho công ty. Nhiều người  cay đắng phát hiện ông chủcủa mình đã trở  lên giàu có

trong suốt nhữngnăm thánghọ  làm  việc quần  quật, l ãnhlương và trang trải chi phí si nh hoạt hàng ngày.

Thựctế người chủ không cóbổn phận làm chobạn giàu,  mà chỉ cóbổn phận làm sao chomỗi tháng

bạn lãnhl ương  theohợp đồng. Nếubạn muốn gi àu đó  là công  việccủabạn. Và công  việc làm giàu đólẽ

ra l ênbắt đầutừ l úcbạn lãnhl ương.Nếubạn không  biết quản  lý tiềnbạc, cho dù có bao nhiêu tiền  trên

thế  giới nàycũng không làm chobạn giàu được.  Còn ngượclại , nếubạn  biết  sài tiền khôn ngoan vàhọc

hỏi  cách l àm giàu ở nhóm C hay Đ,bạn đang đi  trên con đườngtự mình l àm gi àu và nhất là đạt đếnsựtự

dovề tài chính.

Ngườibố giàu thường nói với  tôi và con cáicủa mình: “Sự khác nhau duy nhất giữa người gi àu và

người nghèo l àhọ làm gì  trong l úcrảnhrỗi.”

Tôi đồng  ý nhận xét đó.  Tôi  nhận thấy có nhiều ngườimỗi lúcmộtbậnrộn, và thời  gianrảnh trở

lên quý như vàng. Thế nhưng,  tôi đề nghịnếubạn  lúc nàocũngbậnrộn, hãycốbậnrộn ở hai  bêntứ đồ.

Nếu banh thực hiện đi ều đó, bạnsẽ có nhiềucơhội tìm được nhiều thời gianrảnhhơn vàsựtự dovề  tiền

bạc. Khi ở côngsở,bạn hãy làm việc chăm chỉ. Làm ơn đọctạp chí “WallStreet” trong  lúc  làm  việc. Chủ

củahọsẽ tôn  trọngbạnhơn và đánh giábạn caohơn. Những gìbạn l àm giàu sau những giờ làm việc

cùng đồngl ươngcủa mình trong l úcrảnhrồimới thựcsự quyết địnhtương laicủabạn.Nếubạncứ lo làm

việc quần quật bên  tráitứ đồ,bạnsẽ làm việc suốt đời.  Cònnếubạn l àm  việc bên trái  thìbạnsẽ đạt đếnsự

tự do.

CON ĐƯỜNG TÔI ĐỀ NGHỊ

Nhiều người thuộc bên  tráitứ đồ thườnghỏi  tôi,  “Theo ông t ôi  nên đihọc theo đường nào?” Tôi đề

nghị con đường màbố giàu đã chỉ  cho tôi,  con đường Perot, Bill và những nhàtỉ phú khác đã theo. Con

đường đó là nhưvầy:

Đôi  khi  tôi nhận thấy thế này,  “Tôi muốn trở thành nhà đầutưhơn”.

Khi đó  tôi trảlời, “Vậy  thìbạncứ ‘xé rào’ thẳng đến nhóm Đnếu nhưbạn có nhiều tiền và nhiều

thời gianrảnh. Còn không, con đường mà  tôi đề nghịvớibạnsẽ an toànhơnrất nhiều”

Hầuhếtmọi người đều không có nhiều tiền và nhiều thời gian,  cho nênhọ đã phản ứnglại, “Vậy

thì  lý do nào mà ông nghĩ   tôi nên ‘xé rào’tới nhóm C trước?”

CHƯƠNG 4 Ba  kiểuhệ thống kinh doanh

Trên  con  đường  ‘xé  rào’  vào  nhóm  C,   hãy  l uôn  ghi  nhớmục  đíchcủabạn  là  làm  chủmộthệ

thống vàmướn người vận hànhhệ thống đó chobạn.Bạn có thểtự mìnhl ậpmộthệ thống ri êng hoặc tìm

muamộthệ  thống  cósẵn.  Hãy  coihệ  thống đó nhưmột  câycầunối   mà  nhờ  đóbạn  có  thểvượt quamột

cách an toàntừ  phía bên trái  sang  bên  phảitứ đồ. Câycầu đósẽ giúpbạn đi đếnbờtự dovề tài chính.

Có 3  kiểuhệ thống ki nh doanh hiện đang được ápdụng phổ  biến hiện nay l à:

1-  Nhữngt ạp  đoàn  thuộc  mô  hình  công  ty  truyền  thống  –  đây  lànơi bạnt ạomộthệ  thống  cho

mình.

2- Hãy mualại đặc quyền ki nh doanh  – đây  lànơibạn muamộthệ thống cósẵn

3- Tiếp thịmạngl ưới  – đây  lànơibạn mua để hoà nhập thànhmột phầncủahệ thống cósẵn.

Mỗi kiểuhệ thống đều có ưu điểm và khuyết điểm riêng nhưngcả ba  đềudẫn đếnmộtmục đích.

Nếu  đượcvận  hành  đúng  cách,mỗi hệ  thốngsẽtạo  chobạnmột  nguồn  thu  nhập  ổn định  mà  không  đòi

hỏi   chủ  nhâncủa  nó  phải bỏsức  ravận  hànhmộthệ  thống  được  thiếtlập  và  đi  vào  hoạt  động.Vấn  đề

nằm ở chỗ thiếtlập đượchệ thống và đưa nó vào quỹvận hành.

L  C

T  Đ

Vàonăm  1985,  khimọi  nghườihỏi:  “Tại  sao  anh  chị  lâm  vào  tìnhcảnh  không  nhà?”,  haivợ

chồng chúng tôi chỉ  trảlời, “Chúng  tôi đang xâydựng cho mìnhmộthệ thống kinh doanh”.

Hệ thống  ki nh  doanh đócủa  chúng tôi  l àmộtsự pha  trộn giữa  kiểu quản  l ý  công ty  theo  mô hình

truyền thốngvới kiểu mual ại đặc quyền kinh doanh.  Như đã trình bày,  nhóm C đòi hỏi  phải có nhiều hiểu

biết và ki nh nghiệm trong việc quản lýhệ thống con người .

Quyết  định  xây  nênmộthệ  thống  ri êng  cho  mình  đòi hỏimấtrất  nhiều  côngsức.  Tôi  đãtừng  thử

nghiệm  cách  làm  này  vàkết  quả  công  ty  do  tôi  thànhl ập đã  thấtbại .Mặc  dù  trong  nhữngnăm đầu  công

ty đã phát triểnrấttốt, nhưng đếnnăm thứnăm công tybất ngờ lâm vào tình tr ạng phải tuyênbố phásản.

Khi  chúng t ôi  thành công,  chúng t ôi đã không chuẩnbịkịp chomộthệ thống đầy đủ.Hệ thống đãbắt đầu

tanvỡ  cho dù  chúng  t ôi   có làm việccự đi hơnnữa. Chúng t ôi cócảm gi ác  mình đang ở trên  con tàulộng

lẫybị  thủng đáy và chúng tôi không thể nào tìm được chỗnứt,  chúng tôi vẫn không thể t átnước rakịp để

phát  hiện  chỗnứt  đó.   Nhưng  cho  dù  chúng  tôi  có  phát  hiện được,   chúng  t ôi vẫn  không  chắc  mình  có  thể

bít được chỗ thủng đó.

CON CÓ THỂMẤTTỪ  2- 3 DOANH NGHIỆP

Lúc  còn  đi học,  ngườibố  giàu  đãkể  cho  tôi   và  concủa  người  là  người  đãtừng  làmmấtmột

doanh  nghiệp  l úc  tuổi  20.“Đó  làmộtsự  kiện  đau  đớn  nhấtcũng  đáng  gi á  nhất  trong  đời   ta”,  ngườikể.

“Ta  càng  chán  ghétkỷ  niệm đó  bao  nhi êu,  talại  cànghọc  thêm được  nhiềubấy  nhi êu  l àm  cách  nàosửa

chữa thấtbại đó để có thể thắnglợil ớn sau này”.

Khi   biết  t ôi  đangrấp  tâmmở  cho  mìnhmột  doanh  nghiệp  riêng,  người bố  gi àu  đã  nói.  “Con  có

thểmấttừ  hai  đến  ba  doanh  nghiệp  trước  khi   con  có  thểl ập  ramột  doanh  nghiệp  thựcsự  thành  công  và

tồntại l âu dài ”.

C  L

T  Đ

Hệ thống con người

Người  đã  huấn luyện Mike,   concủa  người  để  có  thể  thừahưởngcơ nghiệpcủa người.   Trong  khi

đó,bố ruộtcủatội chỉ  làmột công chức nhànước và người chẳng cómộtcơ ngơi nào giaolại cho t ôi . Tôi

phảil ập nghiệptừ chính đôi  taycủa mình.

THẤTBẠI   LÀMỘT THÀNH CÔNG

“Thấtbại  làmẹ thành công” ngườibố gi àu l uôn nhắc. “Các con chỉ có thểhọc được nhiều nhấtvề

chínhbản  thân  mình  khi  các  conbị   th ấtbại .  Do đó,  các  con  đừng  bao  giờsợbị  thấtbại.  Thấtbại  chỉ   là

một  phần  trong  quá  trình  thành  công.   Các  con  không  thể  nào  thành  công  mà  không  bao  giờbị   thấtbại .

Những người  thấtbại chính  là những người chưanếm mùi  thấtbại bao giờ”.

Lời  nói đócủa người cól ẽ l àmộtcảnh báo trước đốivới tôi ,bởi  vì cho đếnnăm 1984,  tôi đã làm

mất  doanh  nghiệp  thứ  bacủa  mình.   Khi   tôigặp  Kim  -vợ tôi,  tôi  đãtừng  kiếm được  hàng  triệu đô đểrồi

hoàn toàn  tay  trắng  và  l àmlạimọi  thứtừ đầu.   Tôi  biết  chắc  chắn là nàng đã  khôngcưới   tôi vì  ti ềnbởi   vì

lúc ấy  tôi   không  cònmột đồng xu  dính túi. Khi tôi  tâmsựvới   Kim là tôisẽlậplạimột  doanh nghiệpl ần

thứtư nàng đã khôngbỏrơi  tôi.

“Emsẽ  sát  cánh  bên  anh  cùng  xâydựng  nó”,   và  nàng  đã  giữ  đúnglờihẹn  những  gì  đốivới  t ôi .

Cũngvớimột  ngườibạn  khác,  chúng  t ôi  đãl ập  l ênmộthệ  thống  kinh  doanh  có  11  chi  nhánh  khắp  thế

giới,cứtạo  ra  tiền  cho  chúng  tôibấtkể  chúng  t ôi   cóbỏsức  ra  làm  việc  hay  không.   Con đừng đi  đếnsự

thành  công  ấytừ  tay  trắng  đãt ước  baomồ  hôi,nướcmắt  vàsương  máucủa  chúng  tôi.   Khi   chúng  tôi

thành  công,cả  hai  ngườibố  đềur ất  vuimừng  và  thành  thật  chúcmừng  tôi,mặc  dùcả  hai  đãbịmất  ti ền

khi  đầutư  vào  những  công  ty  thử  nghiệm  ban đầucủa  t ôi   lúc  tôi  còntậptễnhbước đi   trong  thế  giớicủa

nhóm C.

CHƯỚNG NGẠI  KHÓ NHẤT

Mike,  còn  ngườibố  giàu,   thường  nói với   tôi,   “Mìnhsẽ  không  bao  giờ  biết  được  là  mình  có  thể

thực hiện được những gì màbạn vàbốcủa mình đã làmvới mình hay không. Mình được giao chomộthệ

thống, và những gì mình l àm chỉ l àhọc cáchvận hànhhệ thống đó mà  thôi ”.

Tôi  chắc chắn l à anh có thểtạo ra cho mìnhmộthệ thống thành công vì anh đã ti ếp thuhết những

gì  màbố  anhdạy.  Thế  nhưng  t ôi   hoàn  toàn  hiểu  ý  anh  muốn  anh  chỉ   điều  gì.  Khi  xâydựngmột  doanh

nghiệptừ  tay trắng phần  khó nhấtnằm ở hai  chướng  ngại :Hệ  thống,  và  những  người xâydựnghệ  thống

đó.Nếucảhệ  thốngl ẫn  nhânsự  không  chặt  chẽ,  khảnăng  th ấtbại sẽrất  cao.  Đôi  khi,  thật  khó  mà  biết

phần đề phát  sinhtừ đâu -từ nguồn nhânsự haytừhệ thống, đã gây  rasự thấtbại đó.

TRƯỚC THỜI CÓ HÌNH THỨC FRANCHISE

Khi   ngườibố  giàubắt  đầudạy  tôi  và  cách  trở  thànhmột  người  nhóm  C,  thời  ấy  chỉ   cómột  kiểu

kinh  doanh.  Đó  là  kiểu  làm ănlớncủamột đại  công  t y  gân  như  độc  quyền  trongmộttỉnhlẻ.  Chỗ  chúng

tôi ở  Hawai i  cómột  nhà  máysản  xuất  đường  nhưngl ại gần  như  khống  chếhếtmọi   thứ,  baogồm  những

chuyện ki nh  doanhlớn khác. Thời  ấy,   hoặc  là  làm ănlớnvới hình  thức đại công  ty hoặc  l à theo  kiểu  gia

đình chứrất ít có những hình thức làm ăn khácnằm  trong khoảng giữa.

Để  có  thể  đạt  đếnbậc  thang  lãnh  đạo  trong  những  đại  công  tylớn  ấy  chắc  chắn  không  phải   là

nhữngmục  ti êucủa  những  người bốcủa tôi.  Nhữngcộng  đồng  ti ểusố  trên  cánh đồng  và  không  bao  giờ

được phép đứng  vào hàng  ngũ  quản  lýcủa công  tycả.  Cho nên người bố gi àu đãhọcmọi  thứbằng cách

thử nghiệm vàsửa sai .

Khi   tôibắt đầu  vào  trunghọc,  chúng  tôi  đã  nghe đồnvề  khái   niệm  “franchise”  nhưng  hình  thức

kinh doanh kiểu ấy không xuất hiện ở thị chấn bé xúi chỗ chúng tôi ở.  Chúng t ôi  không biết gìcảvề tiệm

bánh  mìkẹp  thịt  MacDonald  hay  gà  rán  KFC.  Khi   tôihọchỏi với   ngườibố  giàu,  những  khái  niệm  ấy

hoàn toànlạ đốivới  chúng tôi. Vàrồi   chúng  tôi cứ liên tiếp  nghe tindồnvề  những  hình  thức  kinh  doanh

kiểu  ấy,  nào  đó  “Bấthợp pháp”  ,  nào  là  “Chòlừagạtbịpbợm”,  “nguy  hiểm”.Tất  nhiên,một  khi  những

lời đồn ấy đến  tai   ngườibố gi àu, người đã  mua vé  máy bay đến  Cal ifornia để kiểm  tra  ti n đồnhơn  l à  chỉ

nghe  theomột  cách  mù  quáng.  Khi   trởvề,  người  chỉ  nóivới  chúng  tôi.   “Franchisessẽ  l àmột  cuộc  cách

mạngcủatương l ai,” và người đã mualại đặc quyền kinh doanhcủacả hai  thương hiệu ấy.  Khi  xãhọibắt

đầudấy lên tràolưu “franchise” và hình thức ấy bát đầu trở l ên phổ biến,cũng là lúc người  trở thành  triệu

phú  người bánlại   những đặc quyền  ki nh  doanh cho những  người khác  muốnl ắml ấycơhội  làm ăn  riêng

cho mình.

Tôi   nhớ  cólần đãhỏi   người  mualạimột  đặc quyền  kinh  doanh đó  cho  riêng  tôi   ngườicản  ngay:

“Ta không bán cho con.  Con đãhọc đượctừ tarất nhiều cách xâydựng riêng cho mìnhmộthệ thống ki nh

doanh. Con đừng  nhườnglại ở đó  hình thức  franchi se  chỉ dành cho những  ai  không muốntự  mìnhtạo  ra

hay  không biết cáchtạo  ramộthệ  thống  cho  riêng  mình.Hơnnữa,  con làm gì  có 250. 000 đô để  mualại

đặc quyền đó”.

Ngày  nay,  thật  khó  màtưởngtượng  không  có  thành  phố  hiện  đại   nào  trên  thế  giớilại  không  có

bánh mìkẹp thị t  McDonald,  gà rán KFC, hay bánh pi zza Hut ởmỗi   góc phố. Thế nhưng  cách đây  không

lâu  thôi ,  nhữngcủa  hàng  ki nh  doanh  kiểu  ấy  liệu  cótồntại   và  t ôi vẫn  còn  nhớ  mãi   cái  thời   “tiềnsử” ấy

trong suốt cuộc đờicủa mình .

LÀM SAOHỌC ĐỂ  TRỞ THÀNHMỘT NHÀ DOANH NGHIỆP

Tôi  đãhọc  trở  thànhmột  nhà  doanh  nghiệp  bằng  cách  phụ  việc  cho  người bố  gi àu.Cả  concủa

ngườil ẫn  tôi đều  là  những  người  làm  công  lãnhl ươnghọc  cách  trở  thành  chủ  doanh  nghiệp.  Đócũng  là

con đường mà  nhiều  người đã đi  qua,   con đường “vừa l àmvừahọc”. Và đócũng chính là  cách  mà  nhiều

gia đình giàu đãvậndụng để giáodục và truyền đạt kinh nghiệm qua bao thếhệ.

Vấn  đề  ở  chỗ,  không  phải  aicũng  có  maymắn  đều  đượchọchỏi  những  kinh  nghiệm  “sauhậu

trường” ấy trong thế  giớicủa nhóm  C.Hầuhết các “chương  trình đạotạo quản lý”  trong  các  công  tyl ớn

chỉdừnglại  ởmục đíchcủa  chương  trình  – đó  là  công  ty  chỉ  đàotạobạn  trở  thành  nhà  quản  l ý  mà thôi .

Rất ít công  ty gi ám đàotạo cho nhân viên mình trở thành những người  thuộc nhóm C đứng nghĩa.

Thông thường, mọi người  haybịkẹt l ại ở nhóm T trong cuộc hánh trình đến thế giới  nhóm C. Sở

dĩ  nhưvậy  chủyếu  làmọi  người  không  phát  triển  đượcmộthệ  thốngvữngmạnh,  cho  nênhọ  đành  chụi

chấmdứt  cuộc  hành  trì nhbằng  cách  trở  thànhmột   phần  hoà  nhậpvớihệ  thống.  Những  người   nhóm  C

chính  là  những  người   thiếtlập đượchệ thốngvận  hành  mà  khôngcần  cósự  can  thiệp  haybỏsứccủahọ

vào.

Có ba cáchbạn có thể rút ngắn con đường đi đến thế giớicủa nhóm C.

1. Tìmmột  ngời  đỡ đầu. Ngườibố gi àu  l à người đỡ đầucủa  t ôi .  người đỡ đầu  l à người đã  làm

qua những gìbạn muốn làm… và đã thành công. Đừng tìm ngườicốvấn. Người cốvấn chỉ  l àkẻ biếtbảo

bạn là thê nào trong khi bản thân người ấy có thể chưatừng làm qua bao giờ.Hầuhết những ngườicốvấn

đều  thuộc  nhóm  T.  thế  giới   lúc  nàocũng đầy ắp  những  người   nhóm  T  thíchcốvấn  chobạn  làm  thế  nào

trở  thành người  nhóm C hay L.Ngườibố giàucủa tôi là người đỡ đầu nhưng không phải l à ngườicốvấn.

Một trong những bí quyếtlớn nhấtcủa người l à: 

“Hãy thận trọngvới  ngườitưvấn mà con nghe được. Trong khi con phải  luônrộngmở đầu óc đểsẵn  sàng

ti ếp thu cáimới , hãy dè chừng xem  trướchếtl ời  khuyên đó đếntừ nhóm nào.”

Ngườibố  giàu đãdạy  tôivề  nhữnghệ  thống  và  làm  thế nào  lãnh đạomọi người ,  chứ  không phải

quản  lýmọi  người.   Các  nhà  quản  lý  thường  nhìncấpdưới  như  hàng  thứyếu  kém.  Trong  khi đó  các  nhà

lãnh đạo phải  chỉ đạo những người khác khôn ngoanhơn mình.

Nếubạn  muốn tìm đọc những quyển  sách  tuyệtvờivề  những bàihọc tuyệtvờivề  những  bàihọc

cơbản đểtựl ập cho mìnhmộthệ thống cho ri êng mình,  hãy tìm đọc quyển “Huyền thoại E”của Michael

Gerber. Đối với  những ai muốnhọc cáchl ập cho mìnhmộthệ thống, quyển sách đó thật hay.

Mộtl ối học  truyền  thốngvề  nhữnghệ  thống  làlấybằng  MBA  ( Caohọcvề quản  trị   kinh  doanh)

củamột  trườngnổi tiếng và  nhanh  chóng leo thangcấpbậc con đườngsự  nghiệpvớitập đoànlớn.Bằng

MBA  trở  lên quan  trọng  vìbạnsẽhọc được  nhữngcơbảnvềkế  toán,cũng  như  những  consố  l iên  quan

đến  tài  chính  vàhệ  thống  kinh  doanh  trong  doanh  nghiệpbạn.  Tuy  nhiên,   chỉ   cóbằng  MBA  không  nhất

thiếtbạn  có  thể  tr ở  lên  sànhsỏi  trong  việcvận  hànhtấtcả  cáchệ  thống,vốncũngtạo  thànhmột  guồng

máy kinh doanh hoànhảo.

Để có thểhọc đượcmọihệ thốngcần thiết  có được trongmột công ty,bạn phảimấttừ 10 đến 15

năm  l àm việc  vàhọchết  các  khíacạnh  ngóc  ngách  trong  chuyện  kinh doanh.  Sau đó,bạn  có  thể chuẩnbị

từ  chức  và  thànhlập  doanh  nghiệp  cho  mình.   Làm  việc  chomột  đại  công  ty  thành  côngcũng  giống  như

việchọchỏivới người đỡ đầucủabạn.

Cho  dùbạn  có người  đỡ đầu  hoặc  cho  dù  có  tích  luũy  nhiều  kinh  nghiệm,  phương  pháp  này đều

đòi hỏibạn  phảibỏ  ra  nhiều  côngsức.Tạo  ramộthệ  thống  ri êng  cho  mình đòihỏi  có  nhiều  thử  nghiệm

sai -sửa, chi phívềmặt pháp  l ý ban đầu  và  các  côgn việc  thủtục giấytờ khác.Tấtcả  những  chuyện  này

sẽ phát  si nh đồng thời  khi bạn đang  phát triển và tranh thủ nguồn nhânlực làm  việc chobạn.

2. Đặc quyền kinh doanh (franchi ses). Một cách kháchọcvềhệ thống là mual ạimột đặc quyền

kinh doanh.   Khibạn mualại đặc quyền ki nh doanh, b ạncũng đang mualấymộthệ thống kinh doanh“đã

thử nghiệm và chứng minh thành công”.  Có nhiều đặc quyền kinh doanh hoànhảo.

Khi  mualạimộthệ thốngbằng đặc quyền ki nh doanh,  t hay vì thửtạo cho mìnhmộthệ thống, bạn

có thểtập trung vào việc phát triển nguồn nhânlực  cho mình. Mual ạihệ thống đã giúp chobạn giảmbớt

một  gánhnặng khibạn chỉ đangtậptễnhhọc cách  trở thànhmột  doanh nghiệp. Lý  dotại sao nhiều ngân

hàng  cho  vay  tiền  mua  đặc  quyền  ki nh  doanh  là  những  doanh  nghiệp    mua  đặc  quyền  kinh  doanh  là

những  doanh  nghiệp  nhỏmới  được thànhlập  là  vì  các  ngân  hàng biết  đượctầm  quan trọng  cáchệ  thống

kinh doanh  hiệu quảsẽ  làm  giảmrủi ro cho vay các ngân hàng.

Thế nhưng  tôi xinlưu ý ở đây đối với ai  mual ại đặc quyền kinh doanh. Cácbạn hãy làm ơn đừng

vướng  vào  kiểu  người  nhóm  T,tức  là  “muốntự  mình  làmmọi   việc”.Nếubạn  mualại  đặc  quyền  ki nh

doanhbạn  hãy  trở  thành  người  nhóm  L.  Hãy  làm  chính  xác  những  gì  người   bán đặc  quyền  yêucầubạn.

Không có gìtệhơn  làxảy ra hiệntượng kiệntụng  tranh chấp giữa người bán và người mualại đặc quyền.

Ngườibố  cóhọc  thức  caocủa  t ôi  đã thấtbại  khi  Người   mualại  đặc  quyền  ki nh  doanhmột  hiệu

kemnổi  tiếng  và đắt tiền.Mặc  dùhệ thống hoànhảo,   nhưng  việc ki nh  doanh đóvẫn thấtbại  ê  chề.  Theo

tôi,  chuyện ki nh doanh đó thấtbại  là những người hùnvốnvới  người  chỉ  là những người  kiểu nhóm L hay

T  không  biết  gì   khi   việc  kinh  doanh  trở  l ênbết  bát,   và đã  không  yêucầusựhỗ  trợcủa  công  tymẹ.Kết

quả, các đối tác tranh chấpvới nhauvề việc ki nh doanhcứ thế màtồitệhơn.Họ đã quênmột điềucơbản

làmột  người  chủ  doanh  nghiệp  thựcsự  không  chỉ  l àm  chủmộthệ  thống,   mà  cònlệ  thuộcrất  nhiều  vào

khảnăngvận hànhhệ thống đó.

CÁC NGÂN HÀNGSẼ KHÔNG CHO AI VAY TIỀNNẾU KHÔNG CÓHỆ THỐNG.

Nếu ngân hàng đã không cho những doanh nghiệp nhỏ không cóhệ thống vay tiền,  thìtại saobạn

lại phải  đầutư vàohọ?Gần  nhưmỗi ngày đều  cómỗi  người  tìm đến tôivới  nhữngkế  hoạch  kinh  doanh

củahọ,  hyvọng chúng t ôi  có thểbỏ  tiền đầutư vào những ýtưởng ki nh doanh haydự án  làm ăn cuảhọ.

Hầu  như tôi đã bácbỏ điềucủahọ  l à nguyên nhân  duy  nhất.  Những  người đến  tìm  tôi đầutư đều

không phân biệt đượcsự khác  nhau  giữamộtsản phẩm vàmộthệ thống. Tôi  có những  ngườibạn (vốn  là

casĩ)  đếnmời  t ôi  đầutư  vào đĩa  nhạcmớicủahọ  còn  những  người   khác  muốn  nhờ  tôi  thànhlậpmộttổ

chức  philợi  nhuậnmới  đểcải  thiện  thế  giới.Mặc  dù  tôi  có  thểrất  thíchdự  án đó,sản  phẩm đó  hay  con

người đó,  tôi đều chối từhọbởi  vìhọhầu như không có ki nh nghiệm vì trongvịêctạo ra vàvận hànhmột

hệ thống kinh doanh.

Việc anh hát hay không  có nghĩ a là anh  hiểu đượchệ thống  ti ếp  thị,   hayhệ thốngvề  tài chínhkế

toán,hệ  thống  bán  hàng,hệ  thống  thuêmướn  nhân  công  và  đuổi   việc,hệ  thống  luật  pháp,  và  nhữnghệ

thống  khác đã  cùngtạo  ramột  doanh  nghiệp  kinh  doanh  có  thểsống  còntồntại   vàvươn  l ên  trong  thành

công.  Trong thế giới kinh doanh.

Đểmột  doanh  nghiệp  có thểtồntại   và  phát  triển  l âu  dài,  100% cáchệ  thống  trong  doanh nghiệp

đó phải  hoạt động và  rõ ràng.Lấy vídụ:

Một  chiếc  phicơ  làmộthệ  thốngcủa  nhữnghệ  thống.Nếu  chiếc  phicơcất  cánh  và  giảdụhệ

thốngxăng  không  hoạt  động  chắc  chắnsẽ  gi úp  máy  bay  ngay  điều  đócũngxảytươngtự  đối vớimột

doanh  nghiệp.  Không  phải  nhữnghệ  thốngbạn biếtsẽ  l à đầumối   phát  sinh  cácvấn đề,   mà  chính  những

hệ thốngbạn không  biết đếnmới l à nguycơ làm chobạnbị thấtbại tan tành.

Cơ  thể  con  người  l àmộthệ  thốngcủamọihệ  thống.Hầuhết  chúng  t a  đều  có  người  thâncủa

mình qua đời domột trong nhữnghệ thốngcơ thể không hoạt động, chẳnghạn nhưhệ thống tuần hoàn đã

gâybệnh  lây  lan chotấtcả nhữnghệ thống khác trongcơ thể.

Đó là lý dotại sao xâydựngmộthệ th ống kinh doanh được thử nghiệm và thành công không phải

là điềudễ dàng tí nào. Chính nhữnghệ thốngbạn quênbẵng đi hay không chú ýtớimời là nguồngốc gây

ra  những  thảmkị ch  vàvỡl ợ.  Đócũng  là  lý  dotại  sao  tôi   ít  khi  đầut ư  vàomột  người  nhóm  L  hay  T  có

mộtsản phẩmmới haymột  ýtưởng  kinh doanhmới.  Những  nhà đầutư chuyên nghiệp  có khuynhhướng

đầutư  vào  nhữnghệ  thống  đã  được  chính  mình  trong  thế  giới  kinh  doanh,  đượcvận  hànhbởi  những

người có ki nh nghiệm giàdặn.

Cho  nên,nếu  như  ngân  hàng  chỉ  cho  vay  nhữnghệ  thống  đã  được  thử  nghiệm  thành  công  và

quan  tâm đến  người  nàosẽ  đượcbổ  nhiệm  vàovị  trívận  hànhhệ  thống đó,  thế  thìbạncũng  nên  làm  y

nhưvậy –nếubạn muốn trở thànhmột nhà đầutư khôn ngoan.

3. Tiếp thịhệ thống. Còn đượcgọi là ti ếp thị đacấp hoặc cáchệ thống phân phối trực ti ếp.Cũng

như  đối với   các  đặc  quyền  ki nh  doanh,  ban đầu  xãhộicốgạt  ti ếp  thị  ra  ngoài hệ  thống  pháp  luật,  và  tôi

biết  có  những  quốc  gia  đã  thành  công  trong  chuyện  đó  hay  nghiêmcấm  khắt  khe  hình  thức  kinh  doanh

đó.Bấtkỳmộthệ  thống  haymột  ýtưởngmớinảy  sinh  trong  th ờikỳ  đócũng đềubị  cho  là  “kỳ  quặc  và

đáng nghi  ngờ”.  Lúc đầu,   tôicũng  cho  tiếp thịhệ thống  làmột  tròlừagạt.  Nhưng  sau  nhiềunăm, khi tôi

đã  nghi êncứu  nhữnghệ  thống  khác  nhau  phát  sinh qua  ti ếp  thịhệ  thống  và  chứng  kiến  nhiều  ngườibạn

của mình  trở l ên thành công trong kiểu kinh doanh này tôi đã thay đổi quan điểmcủa mình.

Sau khi  tôibỏ thành kiếncủa mình vàbắt đầubỏ công tìm hiểuvề tíêp thịhệ thống, tôi nhận thấy

rằng đã  có nhiều người xâydựng cho  mình nhữnghệ thống  kinh  doanh tiếp  thịhệ  thốngmột  cáchlương

thiện  vàcầnmẫn  khi gặp  đượchọ,  tôi  có  thể  th ấy  tác  độngcủa  nhữnghệ  thống  kinh  doanh  này  l ên  đời

sống  vàtương  lai  tài   chínhcủarất  nhiều  người  khác.  Chỉ cầnbỏ  ramột  khoản  phí  gia  nhậpvừ  phải

(thường khoảng 200 đô laMỹ), mọi  người  có thể mua vàomộthệ thốngsẵn có và có thểbắt tay xây ngay

cho  mìnhmột  công  việc  kinh  doanh  nhờ  vào  nhữngbước  ti ến  khổnglồ  trong  công  nghệ  máy  tính  cáctổ

chức  này  hoàn  toàn  đượctự  động  hóa,  và  các  công  việc  nhức  đầu  như  thủtục  giấytờ,xử  lý  đơn  hàng,

phân phối,kế toán và những công việc phát si nh kháchầu như toànbộ đều được quản lýbởi cáchệ thống

chương trình phầnmềm ti ếp thịhệ thống. Những nhà phân phối có thểdồnhếtsứccủa mình vào việc xây

dựng  ki nh  doanh  thông  qua  việc  chiasẻcơhội   làm  ăn đượctự  động  hoá  này,  thay  vì  phải  lolắng  nhức

đầuvề những thủtục ban đầu  trong gi ai đoạnsơ khaicủamột doanh nghiệp nhỏ.

Một  trong  những người bạn  thâncủa tôi  đãtừng  kiếm được  hàngtỷ  đôtừ đầutưbất độngsảntừ

năm 1997,vừamới  kýhợp đồng l àmột nhà phân phối tiếp thị hệ thống vàbắt đầulập nghiệp kinh doanh

cho  mình.  Tôirất  ngạc nhiên khi  thấy anhcầnmẫn  chăm  chút  cho  công việc  kinh doanh  ti ếp thịhệ  thống

của mìnhbởi vì rõ ràng anh khôngcần tiền khi tôihỏi anh  lý do, anh đã giải thích nhưvầy:

“Tôi đã đihọc để tr ở thànhmộtkế toán vi ên chuyên nghiệp,  sau đó t ôi lấy đượcbằng MBA và tài

chính.  Khimọi   người hỏi   tôi  cách  làm  gi àu,  tôi  đãkểl ại   và  chiasẻvớihọ  kinh  nghiệmvề  những  gi ao

dịch địa ốc hàng triệu đô vàmức thu nhập “thụ động” hàng  trăm ngàn đô  tôi  kiếm đượcmỗinămtừ  đầu

tưbất độngsảncủa mình.  Và tôi nhận thấy thường thìmọi  người thối chí rút lui và ngậm ngùngbỏ đi. Cả

anh  và  tôi  đều  biếtrằngcơhội đầutư  địa  ốc  hàng  triệu  đô  như thế  hoàn  toànnằm  ngoàit ầm  taycủahọ,

bởi  vì ngoài việc không có kiến thức kinh nghiệm,họcũng không có nhiềuvốn để đầutư. Cho nên t ôi đã

bắt đầu tìm kiếmmột con đường mà tôi có thể gi úphọ đạt được những thu nhập thụ động như t ôi đã kiếm

đượctừ  việc  kinh  doanh địa ốccủa mình,   mà khôngcần phải quayl ại họchết  6năm  vàbỏ thêm  12năm

đầutư  trênlĩnhvực địa ốc. Tôi   ti nrằng  ti ếp  thịhệ  thống  có  thể gi úpmọi người cócơhội kiếm được  thu

nhập thụ động trong khi họvẫn có thểhọc cách trở thành những nhà đầutư chuyên nghiệp. Đó là lý dotại

sao tôi đã đề nghị  hình thức ti ếp thịhẹ thốngvới họ cho dùhọ có ít tiền đi chăngnữahọvẫn có thể đầutư

“sốvốnt ạo  ratừmồ  hôi  côngsứccủa  mình”  trong  vòng  5năm  và  có  thể  kiếm đượcmộtmức  thu  nhập

thụ độngcần thiết cho nhữngmối đầutư thựcsự. Khi phát triển công việc làm ăncủa mình,họlại còn có

thời gianrảnhrỗi đểhọchỏi thêmcũng như kiếm được nhiềuvốnhơn để có thể cùng tôi nhắm vào những

mối đầutưlớn”.

Ngườibạncủa  tôi  đã  gia  nhập  vàomột  công  ty  tiếp  thịhệ  thống  làm  nhà  phân  phối  sau  khi  đã

nghiêncứu  nhiều  công  ty  khác  nhau,  vàbắt  đầu  thiếtlập quanhệ  làm ăn  theo  kiểu  tiếp  thịhệ  thốngvới

những  người  muốn  hùnvốn  đầutưvới   anh  sau  này.  Hiệntại ,  anh  ta đang  ăn  l ên  làm  ra  tronghệ  thống

kinh doanh tiếp thịhệ thốngcũng như chuyện đầutưcủa mình. Anhbảo tôi,  “Ban đầu tôi l àm điều này vì

muốn  giúpmọi   người  kiếm  ra  tiền để  đầutư,vậy  mà giờ  đây  tôilại  càng  trở  lên  giàu  cótừ  chuyện  ki nh

doanh hoàn toànmớimẻ này”.

Cứmỗi   tháng  anhmở  ra  hail ớphọc  vào  thứbảy.   Trongl ớphọc đầu,   anhdạymọi  người  và  các

hệ  thống ki nh  doanh  và  nguồn  nhânlực,  hoặc    cách  trở thànhmột  nhà  doanh nghiệp  thành đạt.  Vào buổi

học thứ hai,  anhdạyhọvề kiến thức tài chính vàsự thông minhvề tiềnbạc. Anhdạyhọc trở thành những

nhà đầutư có hiểu biết. Cáclớphọcủa anhcứmỗi lúcmột đông.

Con đường anh đề nghị hoàn toàn giốngnư con đường mà tôi đã đề nghị với  cácbạn trước đây.

MỘT FRANCHISE CÁ NHÂN

Và đó chính l à l ý dot ại sao ngày nay tôi  luốn khuyến khíchmọi người  hãy xem xét đến hình thức

ti ếp  thịhệ  thống.  Nhiều đặc  quyền  ki nh  doanhnổi  tiếng  đòi hỏi   trong  túibạn phải  cótừmột  triệu  đô  trở

lên.   Tiếp thịhệ  thống  chẳng  khác  nàomột  đặc  quyền  ki nh  doanh  cá  nhân,  vàbạn  chỉtốn  khoảng 200 đô

để mua nó.

Tôi   biết  hình  thức  kinh  doanh  tiếp  thịhệ  thống  đòi hỏi  nhiều  côngsức.   Nhưngsự  t hành  công  ở

bấtcứ nhóm nàocũng đòi hỏi sự l àm việccậtlực. Vềmặt cá nhân,  tôi chưa kiếm được đồng thu nhập nào

nhưmột  nhà  phân  phối   ti ếp  thị hệ  thống.   Tôi  đã  nghiêncứu  nhiều  công  ty  ti ếp  thịhệ  thống  khác  nhau,

cũng như những chính sách th ăng th ưởng và giảm gi ácủahọ. Trong quá trình tìm hiểu.  Thựcsự t ôi  có gia

nhập vàomột công  ty nhưng chỉ cótư cáchmột người  t iêu dùng chỉ vì cácsản phẩmcủahọ quátốt.

Tuy  nhiên,nếu tôi  có  thể đề  nghịbạn  tìm  kiếmmộttổ  chức  tuyệtvời nào đó  có  thể gi úpbạnhội

nhập  vào  phần  bên  phảicủatứ  đồ,  chìa  khóa  không  phảinằm  ở  chỗsản  phẩm  mànằm  ở  phần  ki nh

nghiệm, kiến thức màtổ chức ấy  có thể đemlại chobạn. Có nhữngtổ chức tiếp thị hệ thống chỉ quan tâm

đến  việc  làm  thể  nàobạn  có  thể  rao  bánhệ  thốngcủahọ  cho  những  ngườibạn  quen.   Nhưngcũng  có

nhữngtổ chức chỉ  quan tâm đến việc huấn luyệnbạn và giúpbạn thành công.

Từ  việc  nghiêncứu  tìm  hiểuvề  hình  thức  tiếp  thịhệ  thống  này,  tôi  đã  tìm  thấy  ravấn  đề  quan

trọng màbạn có thểhọchỏi đượctừ các chương trìnhcủahọ, mà hai vấn đề ấyrất quan trọng vàcần thiết

để trở thànhmột nhà doanh nghiệp nhóm C thành công.

1.  Để  thành  công,bạncần  phảihọc  cách chiến  thắng  và  làm  chủnỗisợbịtừ chối, và  đừng

lol ắng  những gì  ngời  khác  nói vềbạn.  Rất  nhiềul ần  tôi đãgặp  những  người   cam  chụi bỏ cuộc  chỉ   vì

nhữngl ời   phê bìnhvềhọtừbạn bè khihọ  l àmmột đi ều  gì đóhơi khácl ạ.   Tôi  biết điều đãtừng nhưvậy,

trongmột  thị trấn  nhỏ,mọi người  đều  biết  những gìmột  người khác đangdự định  làm.Một  ai  đó  không

thích  những  gìbạn  làm  có  thị   trấnsẽ  kháo  nhauvề  chuyện đó  và  chuyện  làmcủabạnsẽ  trở  thành đề  tài

khiềm luậncủamọi  người .

Một  trong  những  câu  châm  ngôn  hay  nhất  mà  tôi  thườngtựl ặp  đilặplạivới  chính  mình  là:

“Những  gì anh nghĩvề tôi  không phải   là  chuyệncủa  tôi .  Điều  quan trọng nhất  là  t ôi   nghĩ  gìvề  chínhbản

thân mình”.

Một  trong  nhiều  lý  do  khiến  người bố  gi àu  khuyến  khích  tôi   làm  việc  cho  hãng  Xerox  trong  4

năm  trời không phải  l à vì  Người  thíchmấy cái  máy photo,  mà  vì  người muốn tôi  có  thể làm  chủ  đượcsự

mắccỡhổ thẹn khibịtừ chối.

2.Học cách  l ãnh  đạomọi  ngời .  Làm  việcvới  những  kiểu  người  khác  nhau  làmộtvấn đề  khó

khăn nhất trong kinh doanh. Những người  thành công trognbấtkỳ chuyện ki nh doanh nào tôigặp thường

là  những  người   cókỹnăng  lãnh  đạo  tuyệtvời.Kỹnăng  l àm  việc  chung  và  gâyhứng  thú  trong  quanhệ

công  tácvới người khác làmộtkỹnăng vô giá.Kỹnăng đó có thể đượchọchỏi và rèn luyện.

Như  tôi  đã  nói,   con  đường “xé  rào”từ phía  bên  trái   sang  bên  phải  không  quan  trọng ở  những  gì

bạn  làm được,  mà  quan  trọng  ở  chỗbạn  muốn  trở  thành  loại  người   nào.  Hãyhọc  cách  ứngxử  khibị từ

chối,  làm  thế  nào  khôngbị  những  gì  người   khác  nghĩ vềbạnsẽ  ảnhhưởng  đếnbạn.  Hãyhọc  cách  lãnh

đạo  vàbạnsẽ  tìm  thấy  trái  l ành quả  ngọt. Cho  nên, tôisẽ tán  thànhtổ  chức tiếp thịhệ  thống  nào  camkết

trước  nhất  việc  trui  rènbạn  nhưmột  con  người hơn  làmộtkẻ  bán  hàng.  Tôisẽ  tìm  kiếm  nhữngtổ  chức

nào mà:

a)  Cókỷlục  thành  tích  chứng  nhận,mộthệ  thống  phân  phối  vàmộthệ  thống  phân  phối  vàmột

chế độ thăng thưởng thành công trong nhiềunăm.

b)  Cócơhội  ki nh  doanh  màbạn  có  thể  thành  công,   biết  tintưởng  và  dám  chi asẻcơhội  ấymột

cáchtự tinvớimọi người.

c)  Có  các  chương  trình  đàotạo  dàihạn,   thường  xuyên  trong  việc  phát  triểnbạn  nhưmột  con

người. Sựtự tin làyếutố quan trọngsống còncủamột người đứng trong thế  giới  bên phảicủatứ đồ.

d)  Cómột  chương  trì nh đỡ đầu,hỗ trợvữngmạnh.bạn  có  muốnhọchỏitừ  những  nhà  lãnh đạo

chứ  không  phải   những  nhàcốvấn,   hãyhọc  nhữngkẻ  trở  thành  nhà  lãnh  đạo  ở  phía  bên  phảitứ  đồ  và

mong muốnbạn thành công nhưhọ.

e) Có những con ngườibạn kính trọng vàbạn  thích được làm việcvớihọ.

Nếumộttổ  chức đáp  ứng được  5  yêucầu  trên,  lúc đó  hãy  nghi êncứu  đếnsản  phẩmcủahọ.  Có

rất  nhiều  người   chỉ  nhìn  vàosản  phẩm  mà  không  chụi  xem  xéthệ  thống  kinh  doanh  vàcơcấutổ  chức

đằng sausản phẩm đó. Trongmột  vài tổ  chức  tôi biết,họ thường nêumột  khẩu hiệu  thế  này,  “Sản phẩm

sẽtự bán được.  Thậtdễ dàng ”. Nếubạn muốn trở thànhmộtkẻ bán hàng,một người nhóm T,  thế thìsản

phẩmcủahọ  trở  lên  quna  trọng.  Nhưngnếubạn  hoàn  thiện  để  trở  thànhmột  nhà  doanh  nghiệp  dài hạn,

thế  thì chínhhệ thống, kiến thức thu thập suốt  đời vàbản chất con ngườisẽ trở lên quan trọng nhất.

Một ngườibạn đồng nghiệprất am hiểuvề nghành công nghiệp này đã nhắc nhở tôivề giá trịcủa

thời  gianvốn  là  t àisản quý  nhấtcủa đời  người.   Trongmột  công  ty  tiếp  thịhệ  thống,  thành  công  thựcsự

khi bạnbỏ  th ời   gian  và  côngsứccủa  mình  trong  thời   gian  ngắnhạnh  và  t hu  nhập  “thụ  động”  đángkể

trong  dàihạn.Một  khibạn được  xâydựngmộttổ  chứcvữngmạnh  trong  tay  mình,bạn  có  thể  thôi   làm

việc  mà  nguồn  thu  nhậpvẫn  chảy  vào  túitừ  những  côngsức  xâydựng  ban  đầu.  Tuy  nhiên,   chìa  khoá

quan trọng nhấtcủasự thành côngvớimột công ty tiếp thị hệ thống phải  là camkết lâu dài của chínhbạn

cũng nhưcủatổ chức đó,  làhướngt ớimục tiêu trở thànhmột nhà l ãnh đạo ki nh doanh nhưbạn muốn.

HỆ THỐNG LÀ CHIẾCCẦUDẪN ĐẾNTỰ DO

Tôi   không  muốn  nhắcl ạ  chuyện  không  có  nhà  để  ở.   Tuy  nhiên,  đốivới  haivợ  chồng  tôi,  ki nh

nghiệm  đời sống  thật  là  vô  giá.  Ngày  nay,sựtự  do  vàbảo  đảm  không  phải  được  tìm  thấy  ở  những  gì

chúng ta đang có,  mà chính những gì chúng  ta  biếttạo rabằngsựtự  tincủa chính mình.

Từ đó, chúng tôi đãtừngtạo ramột công ty địa ốc,một công tydầu, một  công ty khai t hácmỏ,  và

hai doanh  nghiệp tronglĩnhvực đàot ạo.  Cho nên, quá  trìnhhọchỏi   cáchtạo  ramộthệ  thống thành công

hoàn toànl ợi  ích  thiết  thựcvới  chúng  tôi.   Thế  nhưng  tôi  không  muốn đề  nghị   quá  trình đóvớibấtcứ ai ,

trừ phihọ thựcsự muốn con đường đó.

Chot ới   thời  đi ểm  cách  đây  vài năm  ,cơhội   cho  người  thành  công  nhóm  C  chỉ  có  thể  đốivới

những ai gandạ hoặc gi àu cósẵn.  Hai vợ chồng tôi cólẽ  có lá gan khálớnbởi  vì chúng tôi chẳng giàu có

gìcả.  Lý do khiến nhiều người ởl ại phái bên phảitứ đồ  là vìhọcảm thấyrủi  ro quál ớn khi  phát  triểnmột

hệ thống cho chính mình. Đối vớihọ,sẽ khôn ngoanhơn khi  kiếmmột công  việc ổn định an toàn.

Ngày nay, chủyếu do nhữngbước phát  triểnvượtbậccủa khoahọc công nghệ, những con đường

trở  thành  doanh  nghiệp  thành  đạt  giảm đi   nhiều  vàcơhội  l àm  chủhệ  thống  kinh  doanh  cho  riêng  mình

đềumở chửatấtcảmọi người .

Đặc  quyền  ki nh  doanh  và  tiếp  thị hệ  thống đã  l àm  giảm  đimột  phần  gánhnặng  trên  con đường

phát triểnmộthệ thống cho  ri êngbạn.Bạn mualại đặc quyền ki nh doanhtừmộthệ thống thành công, và

nhiệmvụvủabạn bây giờ chỉ là phát triển nguồn nhânlực cho chínhbạn.

Hãy  coihệ thống này  như  những chiếccầu.   Những chiếccầu đósẽvạch  chobạnmột con đường

an toàn đi đến thế giới bên phải Kimtứ đồ. Đó là những chiếccầudẫnbạn đếnsựtự do tài chính.

Trong chươngkế  tiếp, tôisẽ bàn đến nhóm Đ.

CHƯƠNG 5BẢYCẤPBẬC ĐẦUTƯ

Cómộtl ần  ngườibố  giàubảo  tôi,  “Con  cho  t a  biếtsự  khác  nhau  giữa  người  chơi  cá  ngựa  và

người chơi chứng khoán?”

Tôi  trảlời, “Con không  biết”.

Người  nói,  “Chẳng  khác  nhau  nhiều  con  à.  Đừng  bao  giờ  trở  thành  người   chỉ   biết  mua  chứng

khoán. Việc  mà  concần  nhắmtới   là  khi l ớn  lên  là  ngườitạo  ra chứng  khoán  mà  các  nhà  môi  giớisẽ  bán

và người khác mua. ”

Trongmột khoảng thời gi anrất  lâu,   tôi đã  không biết  đượclời  người nói. Mãi   chotới   khi tôibắt

đầudạy môn đầutư chomọi người, tôimới thựcsự hiểu đượcsự khác nhau giữa các nhà đầutư.

Khi   viết  chương  này  tôi   cám ơn  John  Burley.  Ông  được  coi   làmột  trogn  những  người   có đầu óc

khôn ngoan  nhất trong  thế  giới đầutưbất độngsản.   Khi   anh  ngoài 30 anh đã  mua 130căn  nhà  mà  không

cầntớimột đồng nàocủa mình. Đến 32 tuổi  anh hoàn toàntự dovề t ài  chính không bao giờ phải làm việc

để  kiếm  tiền.   Giống  như  tôi  anh  đã  truyền  đạtlại  ki nh  nghiệmcảu  mìnhbằng  cách  đidạy  cho  những

người  khác.  Kiến  thức  hiểu  biếtcủa  anh  không  chỉ   gói gọn  tronglĩnhvực  địa  ốc.  Anhlập  nghiệpbằng

nghềkế  hoạch  tài   chính,  cho  nên  anh  hiểu  biết  sâuvề  thế  giới  tài   chính  và  thuế.  Thế  nhưng  anh  cómột

khảnăng  độc  nhất  vô  nhị   là  giải  thíchmọi  việcrất  rõ  ràng.  Anh  ta  có  tài   diễndịch  những  thứ  phứctạp

thành những thứ đpn giảndễ hiểu.  Khi diễn đạt anh chia đầutư thành 6bậcdựa trênmức độ ki nh nghiệm

đầutưcủahọcũng nhưsự khác nhauvề tính chất cá nhân.  Tôi đã phát triển cáchxếpbậc nàycủa anh chi

ti ếthơn vàtăng thêmmộtbậc thứbảy cho các loại đầutư này.

CÁCHHỌCLỰA CHỌN

Ở  cuối phần  trì nh  bàymỗicấpbậc,   tôisẽ  chứamột  khoảng  trống    màbạn  có thể điền  tên  những

ngườibạn  biết  –  theo  nhận xétcủabạn – phùhợp  vàocấpbậc  này  hay  không.  Và    kl hibạn  nhận  ramột

cấpbậc đầutư nào đó đúngvới concủabạn,bạnc ó thể điền  tên mình vào đó.

Như t ôi đã trình bày, đây chỉ  l àmột cáchhọcl ựa chọn nhằmmục đích nâng cao hiểu biếtcủabạn

về  cáccấpbậc đầutư  khác  nhau.  Điều đó  không  nhằmhạncấp  hay  phê  phán  những  ngườibạncủabạn.

Đề tài  tiềnbạcrấtdễ nhạycảm và biến động  như đề  tài chính trị   tôn  giáo hay tìnhdục.  Và đócũng  chính

là  l ý dotại sao tôi đề nghị  cácbạn  hãy  giữ  kín  riêngtư  những  suy  nghĩ  cá nhâncủa mình. Khoảng  cuối  ở

mỗi phần trình bày chỉ nhằmmục đíchtăng  thêmsự  hiểu biếtcủabạn -nếu bhưbạn chọn dùng nó.

Tôi  thường dùng danh sáchcấpbậc này khi bắt đầu cáclớphọcvề đầutư.  Phương ti ện ấysẽ  làm

cho  việc  tíêp  thu  mau  chónghơn  và  đã  giúp  nhiều  người học  trở  nên  ý  thức  rõ  rànghơnvềcấobậchọ

đang ởcấpbậc  đầutưhọ muốn nhắmtới.

Qua  nhiềunăm,  đượcsự  cho  phépcủa  Jonh,  tôi  đã đi ều  chỉ nhl ại nội   dungcủamỗicấpbậc  sao

cho phùhợpvới kinh nghiệm thựctế mà tôi đã trải qua.  Mong cácbạn hãy đọckỹ 7cấpbậc đầutư này.

BẢYCẤPBẬC ĐẦUTƯ

BẬC 0:  NHỮNG NGƯỜI  KHÔNG CÓ GÌ ĐỂ ĐẦUTƯ

Những người   này  không  có  ti ền để đầutư.  Hoặc  l àhọ ti êuhếtmọi  thứ  kiếm được,   hoặc làhọ chi

nhiềuhơn  thu.  Có  nhiều  người   ‘giàu’rơi   vàocấpbậc  này  vìhọ  ti êu  sài   quámứchọ  kiếm  được.  Điều

không may  là 50% những người lớn đêurơi vàocấpbậc zero này.

Bạn có  biết bí êt ai thuộccấpbậc 0?  (tuỳ chọn).

BẬC 1:  NGƯỜI ĐI  VAY

Nhữgn người   mnày  thườn  giải  quyết vấn đề  ti ềnbạcbằng  cách đi   vaymượn. Thường  thườnghọ

đầutưbằngsố tiềnhọ  vay được. Quan điểmvềkế  hoạch  tài   chínhcủahọ là  vay quýt trả  cam. Cuộcsống

ti ềnbạccủahọ chẳng khác nào đà điểu vùi đầu vào cát,cứ hyvọng vàcầu nguyệnmọi  thứsẽ suônsẻ.Họ

có  thể  có  vài  tàisản đó,  nhưng thựctếmứcnợcủahọl ại  quá  nhiều.hầu  nhưhọ  không ý thức  gìvề  tiền

bạc và thói quen tiêu sàicủa mình.

Bấtcứ thứ giá  trị nàohọ làm chủcũng đều có  bóng  dángnợ  trong đó.Họ  dùng thẻ tíndụngmột

cáchbốc đồng,rồidồn  khoảnnợ  tíndụng  vào  khoảnnợ  nhà  dàihạn,   “rửasạch”  thẻ  tíndụng  vàbắt  đầu

dùng tiếp.Nếu trị  giácăn nhàhọ ởt ăng lên,họ liền đi   vay dùng khoản giá trịcăn nhàtăng lên đó l àm thế

chấp,  hoặc muamộtcăn nhàl ớnhơn,  đắt tiềnhơn.Họ  tin l à  trị giábất độngsản chỉ  cómột chiều đi  lên.

Nhữngtừ,  những  câu  khuyến  mãi   như  “tr ả  góp  hàng  tháng  chấp,dễ  dàng”  luônhấpdẫnhọ.Họ

thường mua những đồ chơisụt giá như du thuyền,hồbơi, đi  dul ịch hay o-tovới câu khuyến mãi đó trong

đầu.Họ  liệt  kê đồ  chơi sụt  gi á  này  thành  tàisảncủahọ,  quayl ại  ngân  hàng  để  vaymượn  tíêp  và  khi bị

ngân hàngtừ chối , họcứ thắcmắc không hiểutại sao.

Muasắm làmột cáchvận động ưa thíchcủahọ. Họ mua những thứ khôngcần vàvẫn biệnhộ cho

mìnhbằng  những  câu  như: “Ồ,cứ  việc  mua  đi.  Mình  đáng  đượchưởngcơ  mà”  ,  hay  như  “Nếu  mình

không  mua  bây  giờ,sẽ  chẳng  bao  giờ  mua được  nóvới  giáhời  như  thế  ”,  “Hàng  đang  giảm  giá”,  “Tôi

muốnbọn trẻ có những thứ mà trước đây tôi  không đượchưởng”.

Họcứ  nghĩ   kéo  dài nợ  ra  môt  thời  gian  dài   làmột  hành  động  khôn  ngoan,  l uôntự  đùavới  mình

rằnghọsẽ  làm  việc  nhiều  tiềnhơn  trảhếtnợ  vàomột  ngày  đẹp  trời  nào đó.Họ  tiêu  sài hết  những  gìhọ

kiếm được.   Những người này  thường được coi  như là  người  tiêu  dùng. Các chủ ti ệm  và đại lý  bán  xerất

yêumến nhữnghạng người này.Nếuhọ có tiền,họsẽ tiêu sài ngay. Nếuhọ không có tiền ,họcũng đi vay

mượn để  tiêu  sài.

Khi  đượchỏi vấn đềcủahọ  là  gì,họ đều nóihọ  không kiếm đủ  ti ền.Họ  nghĩ tiềnbạc  giải  quyết

hếtmọi   khó  khăn.  Nhưng  cho  dùhọ  kiếm  được  bao  nhiêu  tiền  đi   chăngnữa,họ  chỉ  càng  ngập  sâuhơn

vàonợ.Hầuhết  những  người   này  không  nhận  rarằngsố  tì ên  màhọ  đang  tiêu  sài  hôm  nayvốntừng  là

giấcmơ ao ướccủahọ, th ậm chí l àcảmột gia tài màhọ thường mong có trong ngày hôm qua. Thế nhưng

đến ngày hôm nay, khihọ đã thựcsự đạt đượcmức thu nhậphọmơ ước,số tiền ấyvẫn không đủvớihọ.

Họ không  chụi nhận  thấyrằngvấn đề  khúcmắc  không  nhất  thiết làsố tiền  kiếm được  (hay thiếu

ti ền) mà  chính  l à thói  quen tiêu sàicủahọ.Một vài người cuối  cùng  th ậtsự tinrằng tình  huống  khó khăn

của  mình  hoàn toàn  tuyệtvọng và  cam  chụibỏ cuộc.  Cho  nênhọcứtự chôn  vùi  mình  sâuhơn  và  buông

theol ối sống như trước. Thói quen đimượn  ti ền,  muasắm,  tiêu sài  hoàn  toànmấtsự  kiểm  soátcủa  chính

họ.Cũng  giống  nhưmột  dân  nhậu  chè  chén  kiếm  gì  ăn  sau  khi tỉ nhrượu  vàmệtmỏi ,  những  người   này

ti êu sài khihọ phiền muộn vàbị  ức chế.Họcứ ti êu tiền, chánnản phiền muộn, và tiêu sài  tiếp.

Họ  thường  tranh  luậnvới   người  thâncủahọvề  tiềnbạc,  nhất  l àtự  biệnhộ  khi họcần  mua  thứ

này  hay  thứ  kia.Họ  hoàn  toànsống  trongmộtsự  chốibỏ  tài   chính,cứ  ảotưởngmột  ngày  nào  đó  cách

khó  khăn  ti ềnbạccủahọsẽtự  nhiên biếnmất,  hayhọcứ giảvờ  chorằnghọsẽ  l uôn  kiếm đủ tiền  tiêu sài

những thứhọ mong muốn.

Hạng  người  đầutư ởcấpbậc này  trông cóvẻ gi àu  có.Họ  có  thể  có nhữngcăn  nhàl ớn, là  những

chiếc xe bóng loáng đắt ti ền. Thế nhưngnếubạn cócơhội  kiểm tra, bạnsẽ thấyhọ đều mua những thứ ấy

bằngnợ.Họ  có  thể  kiếm  được  nhiều  ti ền,  nhưnghọ  không  cách  xamấysự  phásảnnếu  cómột  tai nạn

nghề nghiệpxảy ra.

Trongmộtlớphọccủa  tôitừng  l à  chủ  doanh  gnhiệp  trước  đây.  Anh  ta  khánổi   tiếng  trong  giới

“kiếml ớn  sài lớn”.   Anh  t a  cómột  dãycủa  hàng  vàngbạctồnt ại   trong  nhiềunăm.Rồi   thìmộtlần,nền

kinhtếbị   xuốngdốc  thê  thảm  và  anh  tamấthết  cáccủa  tiệmcủa  mình.   Thế  nhưng  các  khoảnnợ  không

mất  đi.  Chỉ   không đầy  sáu  tháng,   các  khoảnnợ  này  làm  anh  t a  phásản.   Anh  t a đến  thamdựl ớphọccủa

tôi để  tìm  kiếmmột  giải  phápmới,mộthướng đimới,vậy  mà  anh  tavẫn  khăng  khăng  không  chụi  chấp

nhận ýtưởng là haivợ chồng anh ta là nhà đầutưbậc 1.  Anh ta xuất thântừ nhóm C, hyvọng có thể làm

giàu  trong  nhóm Đ.   Anh tacứ  chorằngmột  khi   anh  ta đãtừng làmột  nhà  doanh  gnhiệp  thành  công,  anh

ta  có  thểvậndụng  công  thứccủa  mình để  đạt  đếnsựtự  do  tài  chínhbằng  cách đầutưcủa  anh  ta.  Đó  là

mộtbản  ngãrất  phổ  biến ởmộtsố  nhà  doanh  nghiệp hay  chorằng  mình  có  thểtự  độgn  tr ở  thành  những

nhà đầutư thành công. Các quytắc kinh doanh không phải  lúc nàocũng  giống như các quytắc đầutư.

Nếu  những người  đầutư kiểu  này  không giámtự thay  đổi   mình,tương lai   tài chínhcủahọsẽrất

ảm đạm trừ phihọ cócưới đượcmột ai đó giàu có và chụi đựng được thói quen tiêu tiền nhưnướccủahọ

bạn có  biết ai  thuộccấpbậc này không? (tuỳ chọn)

BẬC 2:  NGƯỜI TIẾT KIỆM

Những  người   này  thường để  dànhmột  khoản  tiền  “nhỏ” đều đặn.Họbỏ  tiền  vào  những  côngcụ

thấprủi  ro, thấp lãi suất như khoản tiết kiệm, tài khoản địnhkỳ.

Nếuhọ  có  tài   khoảnhưu trí  cá  nhân,họsẽ  đầutư  vàomột  ngân  hàng haymột  tài khoản  ti ềnmặt

trongmột quỹhỗtương.

Những người   này  thường  ti ết kiệm để  ti êu  dùnghơn  l à để đầutư  (chẳnghạnhọ tiết kiệm để  mua

một tivimới, chiếc xamới,…).Họrất trung thành vào việc trả ti ềnmặt. Họrấtsợ hay tíndụng. Thay vào

đó,họ thíchsự an toàncủa tiền  trong ngân hàng.

Ngaycả  khi  chứng  minhvớihọ  trongbối cảnh  ki nhtế  ngày  nay,  tài  khoản  tiết  kiệm  chỉ  đemlại

lãi suất âm (sau  khi   trừ lãi xuất tiết kiệmcủa  ngân  hàngvớimứcl ạm  phát  vàmức  thuế  t hu  nhập),họvẫn

không  dám chấp nhậnrủi ro.Họ  không biếtrằng đồng đô laMỹmất  90% trị   giatừnăm 1950, và tiếptục

mất giả ởmức hàngnăm nhiềuhơnmức  l ãi xuất mà ngân hàng trả chohọ.  Những người  này thường mua

nhữngkế hoạchbảo hiểm nhân thọbởi vìhọ yêu thíchcảm giáccủasự an toàn và ổn định.

Những người   thuộc  nhóm  này  thường phí phạm  th ời  gianvốn là  tàisản quý nhấtcủahọ,cổ dành

dụm.Họbỏ  hàng  giờcắtmẫu  phiếu  khuyến  mãi  trêntờ  báo,  còn ở  trong siêu  thị  thìcảm  trở  người  khác

đểcố tranh thủ  tiết kiệm vài đồng muasắm.

Thay  vì  chỉ cố  để  dànhtứng  đồng  ti ền,lẽ  rahọ  dùng  thời   gianhọ  cách  đầutư.Nếuhọbỏ  ra

10.000 đo  l a  vào quỹ  John Templ eton  vàonăm 1954 và   quênbẵng  nó đi ,  đếnnăm  1994họ  có 2.4 triệu

đô  trong  tay.  Hoặc  giảsửhọbỏ  10. 000 đô  vào quỹ  Quantumcủa  George  Soros  vàonăm 1969, đếnnăm

1994họ  kiếm được  22.1  triệu đô.   Thay vì  thế,  chính  nhucầu đòihỏivềsự  an  toàntận  sâu  trong  l ònghọ

phát  sinhtừnỗisợ  đã  khiếnhọ  tiết  kiệm  trong  những  khoản  đầutư  cómứclời  ít  ỏi,   như  tài   khoản  tiết

kiệmcủa ngân hàng.

Bạn  thường  nghe  nói,   “Tiết  kiệm 1 xu  l à tiết  kiệm được  1  xu”, hay như,  “Tôi đang tiết  kiệm  cho

mấy đứa nhỏ”. Sự thựclại  l à thường chínhsựbất ổn điều khiển chi phối họ và cuộc đờihọ.Mặt khác, họ

lại  thường  thay  đổi   xoành  xoạchbản  thânhọcũng  như  những  đốitượng  màhọ  muốn  để  dành  tiền  cho.

Hầu nhưhọ hoàn  toàn đối lậpvới  kiểu đầutưbậc 1.

Tiết  kiệm  làmột ýtưởng tiết kiệmtốt  trong  thời  đại  nông  nghiệp.   Nhưngmột  khi   chúng  tabước

vào  thời  đại  Công  Nghiệp,   ti ết  kiệm  không  phải   làmộtlựa  chọn  khôn  ngoan.  Việc  chỉ  biết  dành  ti ền

thâmh  chí  trở  lêntệhại  kho đôMỹ không  còn đượcbảo  chứngbằng  vàng,  và  khi   chúng  tagặp phải   thời

kỳl ạm phát khiến cho chính phủ i n tiền như điên. Người  tíêt kiệm trong thời điểm này làkẻ thua cuộc. Dĩ

nhi ên,  khixảy  ra  gi ai  đoạn  giảm  phát,họ  có  thể  th ắng  cuộc…nhưng  chỉ  khi  nào  đồng  tiềnvẫn  được  in

còn giá trịmột thứ gì đó.

Tiết kiệm  làmột thói quentốt.Bạn nên cómột nguồn tiềnmặtbằngtổng chi phí sinh hoạt chotừ

sáu đến 1năm. Thế nhưng sau khi  ti ết kiệm được khoản tiền đó, hãy lên nhớ những có những côngcụ đầu

tưtốthơn và an toànhơn   nhiều sovới tài khoản tiết kiệm  trong ngân hàng. bạnbỏ tiền ti ết  kiệm vào ngân

hàngmức 5% trong khi đó người khác được 15% đó có phải  là cách đầutư khôngvậybạn?

Thế  nhưng,nếubạn    không  chị uhọc  cách  đầut ư  và  thường  xuyên  âu  lovề  cácrủi   ro  tái

chánh,thế thì tiết kiệm  l àmộtchọnlựatốthơn đầutư. Bạnsẽ  không  phải  lo nghĩ  nhiềunếu nhưbạn chỉ

giữ tiền trong  ngân hàng và các chủ ngân hàngsẽ yêu thichbạnlắm. Màtại  sao lai không yêu thichbạn?

Bạn hãy nhìn  xem,cứ muôi  môt đồngbạnbỏ tài khoản tiết kiệm, ngân hàng cho vaytừ10dến 20 đồng ở

mức l ãi  suất “chắc đẹp’’ đến 19% , trong khi chỉ  trả chobạn không quá 5%mộtnăm.Tại  saotấtcả chúng

talại không trở   thành ngân hàng nhỉ?

Bạn có  biết ai  thuộccấpbậc  (tuỳ  trọn)

Bâc 3: NHƯNGNGƯỜI ĐẦUTƯ “MA LANH’’

Có 3hạng đầu  tư   khác  nhau trong  nhóm  này.   Nhóm đầutư   này  có ý thức   r õ về   nhucầu đầu

tư. Họ có thể  tham gi a   vào các  chương  trìnhhưu trí ở công  tynơihọ l àm  việc quỹhưu trítư  khác.Họ

thỉnh thoảngcũng  có   những khoản đầutư bên  ngoàivới   các quỹhỗtương,  thị   trường chứng  khoán, thị

trường   trái phiếu,v.v

Nhìn chung,họ  là   những  ngưuơi thông  mi nh  cónền họcvấn  vững vàng.Họ  chiếm hai phần 3

dânsốnướcMỹ,  và  được    các  nhà  xãhội   họcxếp    thành  “gi ai cấp  trunglưu”.   Tuy  nhiên,  khi  đềcập

đến  chuyện  đầutư,họ thường không  được  giáodụcvề lĩ nhvực đó,  hoặc  không  cósự “ti nh  vi  chuyên

nghiệp”của giới đầutư .họ ít khi đọc báo cáo tài chánh hàngnăm  haybản  cáobạch của công ty là làm

saohọ đọc được  nhỉ?Họ khôngdạy  cách đọc  hiểu báocảo tài  chính.Họ  thiếu  kiến thưcvề tai  chính. Có

thểhọ có nhiềubằngcấp cao,  có thể l à bácsĩ hay thậm chí l àkế toán viên, nhưngrất ít người trongsốhọ

được đàotạo chính thốngvề những thắng  thua trong th ế  giới đầutư .

Ởbậc   này có   3 hạng đầutư  khác nhau.Họ thường  l àm những  người  thông  mi nh, cóhọ thức  cao, kiếm

được nhiều  tiềnvà chị u đầu  tư. Thế nhưngvẫn cósự khác nhau   rõrệt.

Bậc  3-A.  Những  người   thuộcbậc đầutư  nàytạo  thànhmột  nhómgọi  là  “không  muốnbị   làm  phiền’’.

Những người  nàytự t huyết phục mình làhọ không hiểu gìvề tiềnbạc vàsẽ không bao gi ờ muốn hiểu.Họ

thường nói những câu đại  loại như :

“Tôi không giỏi  tính toánlắmvớimấy consố’’ .

“Tôisẽ chẳng  bao giờ hiểu được thế nào l à đầutư” .

“Tôi  quábậnrộn “.

“Sao màl ắm công việc  giấytờ đến thế “.

“Vấn  đề  đó quá phứctạp đốivới tôi “.

“Đầutư là rui   ro”.

“Tôi   thích để  các nhà chuyên nghiệp   quyết định   tiềnbạc giùm tôi”.

“Chuyện ấy sao mà phiền phức đến thế “.

‘Chồng (vợ) tôi  lo chuyện  đầutưcủa gi a đình tôi  “.

Những  người   này  chỉ   biếtbỏ  tiền  vàokế  hoạchhưu  trí,  còn  không  thì  gi aohết  chomột  chuyên  viênkế

hoạch  tài   chánh  luôn khuyênhọ  nên“đadạng  hoá” .Họgạttương  l ai   tiềnbạc  ra  khỏi  đầu  mình,  chỉ   biết

mỗi ngày đi  làmcậtlực màvẫntự nói với mình: “Ít nhiều  gì  thì tacũng cómột chương trìnhhưu  trí “.

Khi họvềhưu,họsẽ biết những khoản đầutưhưu trícủahọ đã hoạt  động như thế nào ngay mà.

Bạn có  biết ai  thuộccấpbạc 3 –A không ?(tuỳ trọn )

Bậc  3 –B.  Nhóm thứ hai này đượcgọi  là  nhómcủa  những kẻ“đa nghi ”.   Những ngừơi   này  biếthếtmọi

lýtại   sao  môt  j   khoản  đầutưsẽbị    thấtbại  .   Có  những  người  này  bêncạnhbạn  th ật  l à  nguy  hiểm.Họ

nghe  cóvẻ  thông    mi nh,  lý  luận  chặt  chẽ,lời  nóicủahọl ại   có  trọnglượngvơibạnvị   trí  công  việchọ

đang   giữ  .Họ thành công  trên lĩ nhvực  chuyên  môncủahọ, nhưng  thựctếhọ  chỉ  l à  những  tên hèn  nhát

nấp  sau  cái vỏ trí  thứccủa mình. Những người đó  có thểbảo   chobạn biết  chính  xác làm  thế nào  vàtại

sao màmỗi  c huyện đấutưcủabạnsẽbị người talừagạt .  Khi bạn đếnhỏi ý kiếncủahọvề loạicổ phiếu

haymột  côngcụ  đầutư nào đó,bạnsẽ   ravềvới tâm  trạnghếtsức hoang   mang  vasợ  hãi .  Những  người

này  thường  nói   những câu đại loại như,  ồ  , trước đây  tôi đãtừngbị   nhưvậy.Bọn  ấy đừng  hòng lường

gạt tôimộtlần  nàonữa” .

Họ  thường  khoe  khoang  những  thứ  như:“Đại  l ý  môi  góicủa  tôi  ở  hãng  Mell Lynch  hay  Dean  witte  r. .  ”

Dùng những t ênnổi  danh như thế chẳng quahọ chỉ muốn  chedấunỗibất ổn sâu kín trong lònghọ.

Nhưng  mà  kìlạ    thay,  những  người   “đa  nghi ”  như  th ế  lại  là  những  người  hay  hùa  theo  đám đông  như

những  cocừu  ngoan  ngoãn.  Ởsở  làm,họ  tranh  thủ  đọc  những  trang  tài    chánh  haytạp  c  hí  wall   street.

Rồi   sau  đóhọkểlại  những  gìhọ  đọc  được  cho  người  khác  trong  giờ  giải    lao.  Ngôn    ngữcủahọ  toàn

những  tiếng   lóng  , những thuật  ngữ  c ủa giới đầutư.Họ bànvề  nhữngmối  đầutưl ớn  nhưng không bao

giờ  tham  gi a.Họ  tìm  nhữngcổ    phiếu  được  đăng  tr ên  trang  nhất,   vànếu  như  bài   bình  luậntốt,họsẽ  đi

mua    nhữngcổ  phiếu  đó,   nhưng  điều  đó  thường    l à  quá    trễ.   Những  nhà  đầutư  khôn  ngoan  thưcsự  đã

mua chúngtừ lâu trước khi giới   nhà  báo  đưa ti n về chúng.  Những người ‘đa nghi’lại  khônghề  biềt đi ều

đó.

Khi gặp  tinxấu,họ  phê  phán  và  nói  những  câu  như,   “Tôi  biết  mà”.Họ  nghĩhọ  là  người  chơi ,

nhưng  thựcsựhọ  làkẻ bình  luận đứng  ngoàil ề.Họrất  muốn tham  gia  trò  chơi, nhưngtận sâu  trong l òng

họlạibị ám ảnhnỗisợbị  thua, bịmất tiền. Sựbảo đảml ầnlượtcảsự thúvị và kích độngcủa tr ò chơi đó.

Các nhà phân tâmhọc cho biếtsự đa nghi  làtổnghợp  giữanỗi sợ vàsự ngudốt, từ đódẫn đếnsự

kêucăng.  Những người  như thế thường nhảy vào thị  trường khá chễ khi cósự biến độnglớn chờ đợi đám

đông  hay  có  chứngcứ  r õ  ràng  và quyết  định đầutưcủahọ  là đúng  vìhọ  chờ đợi  giấu  hiệu  thông tin  đó,

họ nhày  vào thị   trường trễ, mua ở  giá cao và bán  giá  thấp.   Khi   thị trường  suysụp.Họ gántừ “bị lừa đảo”

cho việc mua cao bán th ấp đó. Những đi ều màhọsợxảy racứxảy ravới họhếtl ần nàytới lần khác.

Họ mua cao và bán thấpbởi  vìhọ quá “ma l anh” cho nênhọ tr ở lên quácẩn th ận.Họ khôn ngoan

đó  nhưnghọsợbịrủi  ro  và  sai lầm,  cho  nênhọcốhọchỏi   nhiềuhơn  để  khôn  ngoanhơn.Một  khihọ

càng  biết  nhiều,họ  chỉ  càng  thấy  nhiềurủi  rohơn,  vàl ại  khiếnhọ  miệt  mài  tìm  hiểu  nhiềuhơn.Sựcần

thận đếnmức  đa  nghi  thái  quá  khiếnhọcứlần  nàynữa  mãi  và  làm  chohọ  chậmhơn  sovớimọi  người .

Họ nhảy vào thị  trường khi lòng tham thắng thếnỗisợ trong  lònghọ.

Tuy  nhiên,  khíacạnhxấu  nhấtcủa  người  này  là  tiêm  nhiễm  người  xung  quanhvớinỗisợ  khủng

khiếpcủahọ được tredấubằngsự chi  thức. Khi đềcập đến đầutư,họ có thểbảo chobạn biếttại  saomọi

chuyện  không  suônsẻ  nhưnghọlại   không  thểbảobạn  làm  sao  chomọi  chuyện  trơn  chu.  Những  người

này  thường  cómặt ở khắpmọinơi,từ  trong  cáchọc  viện,   chính  phủ  cho đến  t ôn  giáo,hệ  thống thông tin

đại  chúng.Họ  ưa  nghe  chuyện  khủng  hoảng  tài  chính  hayvụ  bêbối  đểhọ  có  thể  “truyền  bá”  đi.   Thế

nhưng,họhầu  nhưrất  hiếm  có  những  đi ều  gìtốt  đểkểvề  thành  công  tài  chính.  Người  đa  nghi rấtdễ

khám  phá  ra  những  gì  sai lầm đó  chính  là  cáchhọtựbảovệ  mình  khôngbị lộtẩysự  thiếu  hiểu  biếtcủa

mình.

Những  người  đầutư  này đượcgọi  l à  Cynics.Từ  nay  có  nguồngốc xuất  pháttừmột  trường  phải

thuộc  Hylapcổ  đại.   Thời ấy,  trường phái nàybị  xãhội  khinhbỉ vìsự kêucăng  và thái  độ dèbỉumỉa  mai

củahọ  đốivới  thành  công  hay  công  trạngcủa  người  khác.  Khi  đá  động  đến  tiềnbạc  córất  nhiều  người

thuộc  loại  này  mà  những người đó  cóhọvấn cao và  thông  minh.  Hãycận thận  trước  những người này và

đừng  bao  giờ  cho  phéphọ  soi  bói  đến  các  giấcmơ  t ài  chínhcủabạn.Dĩ  nhiên,  trong  thế  giới   ti ềnbạc

không  thi ếuhạng  ngườilừa  đảo,   mánh  mungbị pbợm,  nhưng  thửhỏi  có  ngành  nào  màlại   không  có

những câu ấy không?.

Bạn  có  thể  làm  giàu  nhanh  mà  khôngcần  nhiều  tiền  mà  không  phải  chụi  nhiềurủi   ro.  Điều  đó

hoàn  toàn  có  thể  nhưng  chỉ   khi   nàobạnsẵn  sàng  cho  phép  con  ngườibạn  giám  tintưởng  vào  khảnăng

hiện  thực đó. Một   trong  những việcbạn  làm  là để  cho đầu óccủabạncởimở  và phóng  khoáng  và hãy đề

phòng trướchạng người đa nghi  hay nhữngkẻbịpbợm.Cả hai  loại người đórất nguy hiểmvề tiềnbạc.

Bạn có  biết ai  thuộccấpbậc 3-B?

Bậc 3-C: Nhóm  thứ ba trongbậc đầutư  này  là  những người  “cờbạc”.  Trong  khi  nhữngkẻ“đa  nghi” quá

cẩn  th ận,   nhóm  nàyl ại  khácẩu  thả.Họ  nhìn  vào  thị  trường  chứng  khoán,  haybấtcứ  thị   trường  đầutư

nào,  giống  như  cáchhọ  nhìn  vào thị  trường  sòngbạc ở  Las  Vegas. Đó  chỉ  l à  maymắn.Họ  ném  con  xúc

xắc  vàocầu  nguyện.  Nhóm  này  không  cómột  quytắc  haymột  quy  luật  đầutư  nàocả.Họ  muốn  hành

động như những “tay chơil ớn”,  cho nênhọcứ nguỵ trang như những đại calắm tiền  chotới khihọ thắng

hay  thuahếtcơhội thua  thườngxảy  rarất  nhiều.Họ  tìm  kiếm  những “bímật” đầutư hay thứ phép thuật

mê  tín  “chiếc  chén  thánh”.Họ  l uôn  tìm  cách đầutưmớimẻ  vàhồihộp.   Thay  vìcần  phải  cósựcầnmẫn

dàihạn đểhọchỏi và  hiểu biết , họ chỉ quan  tâm đến những “mánh khoé ”  hay những ngõt ắt.

Họ  nhảy  vào  mua  bán  háng  hoá,  nhữngcổ  phiếulần  đầu  bán  ra  công  chúng,   gas  và đầutư,  gia

súc,  haybấtcứ  thứ  côngcụ  đầutư  nào  mà  con  người   có.Họ  thích  dùngkỹ  thuật  đầutư  “phứctạp’  như

biên  độ  giaodị ch,  quyền  mua  báncổ  phần...họ  nhảy  vào  chơi  mà  không  biết  ai   là  người  chơi   và  ai   là

người đặt ra luật chơi.

Những người   này  là  người đầutưtệhại   nhất  trên hành  tinh.Họ  luôncố  đánh nhanh  th ắng  nhanh

và biến.  Khi  đượchỏi   tình  hình đầutư  như  thế  nàohọ luôn miệng  nói “chỉ   huềvốn”  hay “lời đượcmột  t í

tẹo”  thựctế  l àhọ  chỉmất  tiền,  vàmất  nhiều  tiền.   Loại  người  đầutư  nàymất  đến  90%cơhộihọ  không

bao  giờ bànvề chuyện  thua  cuộccủahọcả.Họ chỉ nhớ đến “cú  th ắng  ngoạnmục”  cách đây  6nămhọtự

cho  mình  là  khôn  ngoan  và  không  chụi   thừa  nhậnhọ  chỉ  maymắn  mà  thôi .Họ  nghĩtấtcả  những  gìhọ

cần làm  là chỉcần thắng “một cúl ớn” thôi làhọsẽsống thoải mái và giàu có. Xãhộigọi kẻ này là những

“taycờbạchết thuốc  chữa”. Thựctế sâu xa  là  khi đềcập đến  chuyện đầutư  tiềnbạc,họ  chỉ   là  nhữngkẻ

lười biếng.

Bạn có  biết ai  thuộccấpbậc 3-C?

Bậc 4: NHỮNG NGƯỜI ĐẦUTƯ DÀI HƠI

Những nhà đầutư này ý thức rõvềsựcần thiết đầutưhọ chủ động trong quyết định đầutưcủa mình.Họ

cómộtkế  hoạch đầutư  dài hạn  đượcvạchsẵn để  có  thể  gi úphọ  đượcmục  tiêu  tài   chínhcủa  mình.Họ

thường tìm tòi vàhọchỏi trước khibắt t ay vào thực hiện muamột khoản đầutư nào đó.Họtậndụng cách

đầutư địnhkỳ, và khi  có thểhọ biết đầutưmột cách khôn ngoanvềmặt thuế. Quan  trọng nhất là biết tìm

kiếmtưvấntừ những nhàkế hoạch  tài  chính lão luyện.

Xinbạn đừng nghĩ những người đầutư loại này là những người đầutưlớn vànổi  ti ếng. Đến được

trình độ đó còn xal ắm. Những người này không đầut ư vào đị a ốc  kinh doanh,  hàng  hoá  haybấtkỳ công

cụ  đầutư  nào  khác.   Mà  thay  vào đó,họ  đi  theo  con đường đầutư  dàihơibảo  thủ được nhnững   nhà đầu

tư c huyên nghiệpnổi  tiếng đề nghị  như Peter Lynch hay warren Buffet.

Nếubạn  chưa  l àmột người   đầu  tư  dàihạn,bạn  hãyt ự mình đến đó  càng  nhanh     càngtốt. Đi ều đò  có ý

nghĩa là gì ? Có  nghĩ a l àbạn hãy ngồixụốngvạch ramộtkế hoạch. Hãy kiểm soát những  thói quen ti êu

sàicủabạn.  Hãy  giảmmứcnợ xuống đếnmức  tôi  thiểu.  Hãy  si nh  hoạtbằng  những  gì  bạn  có  và  sau đó

mớităng  lên  những  phương  tiện    si nh    hoạt  chỉ  khi  nào  bạn  có  thu  nhậpdư  giả.  Hãy  tìm  hiểu  xembạn

cần đầutư bao nhiêumỗi tháng,  trong vòng bao  lâu ởmộtmức lãi   thực tế để đạt đựơcmục tiêucủabạn.

Nhữngmục  tiêu  như: Bạn  muốn  nghỉ   làm  vào  l úcmấy  tuổi  ?Bạnsẽcần bao  nhi êu  ti ền  sinhsống  trong

một tháng?

Chỉcầnmộtkế hoạch  tài chính dài hạn như thếsẽ làm giảm sốnợ tiêu dùngcủabạn, trong khi  có thể

dành ramột khoản tiền nhỏ (trêncơsở địnhkỳ) vàomột quỹhỗtương hàng đầu.  Làm như thếsẽtạo ngay

chobạn cócơhộivềhưumột cách  giàu có,nếubạnbắt đầu đủsớm và  biết  theo dõi những  gìbạn đang

làm.

·  Ởcấpbậc  này,   hãy  giữmọi  thứ  đơn  giản.  Đừng  cómơmộng  vàtượng  nhiều  quá.  Hãy  quên  đi

những cách đầutư phứctạp. Chỉtập chung vào  những chưng khoánmạnh và những khoản đầutư quyhỗ

tương.Nếubạn  chưa biết  gìcả,   hãyhọc  cách  mua  nhũng  khoản đầutư quỹhỗtương.Nếu  ban  chưa  biết

gỉcả,học  cách  mua  những  khoản đầutư đóng  kíncủa  quỹhỗtương.  Đừngcố  khônhơn  thị  trường.  hãy

dùng những côngcụbảo hiểmmột cách thông minh chomục đíchbảovệ chứ không phải tích luỹcủacải .

Có thểsửdụngmột quỹhỗtương như quỹ chỉ số 500 Vanguard làm ti êu chuẩn, vì trong quá khứ quỹ này

dã  làmtốthơn  hai  phần  ba  các  quĩ hỗtương  khác.  Trong  khoảng  thời  gi an  10năm,  loại  quĩ  này  có  thể

đeml ại  chobạnmức  lãivượt  xa 90%mức  lãi  mà  các  nhà  quản  l ý  quỹhỗtương “chuyên  nghiệp’’  khác

cộnglại. Nhưng hãy  l uôn nhớrằng không bao giờ cómột khoản đầutư nào an toàn 100%cả.  Các quỹ chỉ

số có chỗ sailầm chết ngườicốhữucủa chúng.

·        

Hãy đừng đợi  nhữngmối “ làm ănl ớn”nữa. Hãy nhảy vào cuộc chơi vàbắt đầu cuộc chơi  vàbắt

đầubằng những  trò  nhỏ  (nhưcăn nhà  nhỏ đầu tiên  mà tôi bắt đầu đầutư  chỉ bằngmột  vài đô  l a)  lúc đầu,

bạn đừng  lol ắng đúng  hay  sai  mà  chỉ bắt  đầu  chơi  thôi.Bạnsẽhọcdược  nhiềuhơnmột  khibạnbỏ  tiền

ra,  nhưng  nhớ  l à  chỉbỏ  chút  ít  thôi  để  chơi   nhé.  Tiềnbạc  có  cách  l àmtăngsự  thông  minh  tài   chínhcủa

bạn  nhanh  chóng.Sợ hãi và  dodựsẽ làmbạn thối   lui.Bạn  có thể tham  gia những trò  chơilớnhơnbấtcứ

lúc  nàobạn  muốn,  nhưngbạnsẽ  không  bao  giờlấylại  thời  gi an  và  kiến  thứcbịmất  khibạn  chỉ  ngồi  đó

chờ đợi  làm những đi ều đúng hay nhữngmốilớn. Nên nhớ, nhữngmối  l àm ăn nhỏsẽdẫn đến nhữngmối

làm ănlớn, nhưngvới điều kiện duy nhất l àbạn  phảibắt đầu chơi.

Hãybắt đầu trong ngày hôm nay mà đừng chờ đợi nữa hãycắtbớt việc tiêu sài bằng thẻ tíndụng,

bỏbớt những‘đồ chơi’ đắt tiền giảm giá, và hãygọi  chomột quỹhỗtươngnổi  ti ếng.Bạn hãy ngồi  xuống

với  những người thâncủa mìnhvạch ramộtkế hoạch,gọimột nhàkế hoạch tài chính hay đi đến thư viện

vàtự  đọcvềkế  hoạch  t ài   chính,tự  mình để  dành  tiền  (chẳnghạnmỗi   tháng  để  dành 50$)bạn  càng  chờ

đợi   chừng  nàobạnsẽ  càng  lãng  phímột  trong  nhữgn  tàisản  quý  gi ácủabạn – đó  chi nh  l à  thời  gi ancủa

mình.

Một  điểm  thuvịcần  chú  ý.Bậc  4  chính  là  điểm  xuất  phátcủa  nhà  triệu  phúMỹ.   Quyển  sách

“Nhà  triệu  phú  hàng    xóm”  đã  môtảmột  nhà  triệu  phú  bình  thường  l àmột  người  l ái   chiếc  Ford  hiệu

Taurus,  làm chủmột công ty vàsống chi túcbằng những gì mìnhtạo được.Họhọchỏi, tìm tòi về đầutư,

cómộtkế  hoạch đầutư  dài hạn.Họ  chẳng  làm điều  gìkỳ  thú,  chụi   nhiềurủi   ro  hay  khiêugợi  gì cả  khi

đầutư. Họ thựcsự là những ngườibảo thủ, và chính thói quen ti ềnbạc biết cân đốicủahọ đã l àm chohọ

giàu có và thành công trong suốtmột khoảng thời gi an dài.

Đối với   những  người  không  t híchtự  do,  muốntập  trung  vào  nghề  nghiệp  chuyên  môn  hay  công

việccủa mình thay vìbỏ nhiều thời gi anhọchỏi  cách đầutư, bậc 4 l àbậcbắt buộc đối với họnếu nhưhọ

muốnsốngmột  cuộc đời  gi àu  có  và  trù  phú.  Đối với  những  cá  nhân  này,  điều  quan  trọnghơnhết  làhọ

phải  tìm  kiếmtưvấntừ  những chuyên  giakế hoạchvề tài   chính. Nhữgn  người này  có  thể  giúpbạnvạch

ramột chiếnl ược đầutư và gi úp con đườngbạn đi đúnghướng theocấu  trúc đầutư dài hạn.

Bậc đầutư  này  đòihỏisự  kiên  nhẫn  và  biếttậndụng  thời  gian.Nếubạn  biết  đầutưsớm  và đều

đặn,bạn  có  thể  trở  lên  gi àu  có.Nếubạnbắt  đầu  trễ,  chẳnghạn  ở  tuổi  45,  kiểu  đầutưbậc  nàysẽ  chẳng

giúp ích gì chobạn,  nhất l à  trong khoảng thời gi antừmức này cho đến 2010.

Bạn có  biết ai  thuộccấpbậc 4 không? (tuỳ chọn)

BẬC 5:  NHỮNG NHÀ ĐẦUTƯ CHUYÊN NGHIỆP

Những nhà đầutư này có“đủsức” t ìm kiếm những chiếnl ược đầutư có nhiềurủi rohơn hay chủ

độnghơntại saovậy?Bởi vìhọ có thói quen tiềnbạcrấttốt,mộtnềntảng  tiềnbạcvững chắc và hiểu biết

về  đầutư. Trờ  chơi đốivớihọ  chẳngmớimẻ gìhọtập  chung chứ  không  thườgn đadạng  hóa.Họ cómột

kỷlục  dàivề  trận  thằng  màhọ đạt  được đều đặn,   vàhọ  có đủ  trận  thua để  có  thể  tìm  th ấy  kinh  nghiệm,

những bàihọc đáng giá  rút ratừ sailầm đó.

Những  người  đầutư  này  thường  mua  “sỉ”  các  khoản đầutưhơn  l à  mua  “lẻ”.Họ  đặt  nhữngmối

đầutưcủa chínhhọlạivới nhau đểtựsửdụng.   Hoặchọ  chuyên  nghiệptớimức đủ để  tham  giamối  đầu

tư mà những ngườibạnbậc 6củahọcầnvốn.

Nhữngyếutố  nào  quyết  địnhsự  chuyên  nghiệpcủa  những  nhà đầutư  này?Họ  cómộtnềntảng

tài  chínhvới  nguồn  thu  nhập  kinh  doanh  hayvềhưu  đángkểtừ  nghề  nghiệpcủa  mình  hay  có  những

khoản đầutưbảo thủ nhưngvứng  chắc.   Những người này  kiểm soát đượctỉ lệvốn/n ợcủa  mình,   nghĩa  là

họ có  nhiều  thu  nhậphơn  sovớimức chi phí sinh hoạt  hàng  ngày.Họ  cómột hiểu biếtcặnkẽvề  thế giới

đầutư vàtự mình chủ động tìm kiếm những hiểu biết, những thông tinmới.Họcẩn thận,  nhưng không đa

nghi, và l uônmởrộng đầu óccủa mình.

Trongmối đầucơ,họ  chụirủi  ro  thấphơn  20%sốvốnhọbỏ  vào.Họ  thườngbắt  đầu  nhỏ,bỏ  ra

một  ít  tiền,  để  có  thể  hiểu  biếtvề  cách  làm  ăn  trong  giới  đầutư  cho  dù  đó  làcổ  phiếu  hay  mual ạimột

doanh  nghiệp kinh  doanhmột  hùnhạp đầut ư địa ốc  hay  mualại  tàisảnbị tị ch  thu đấu  giá  thếnợ,   vv  ….

Nếuhọmất  20%sốvốn  này, đi ều đó chẳng ảnhhưởng gì  đếnhọ.Họ có  thấtbại  đó  nhưmột bàihọ ki nh

nghiệm,rồi  quaylại cuộc chơi đểhọchỏi tiếp, coi thấtbại  chỉ làmột phần quá trìnhcủa thành công. Mặc

dùhọ không thíchbịmất tiền,họ khônghềsợbịmất. Thấtbại  chỉ càng khiếnhọ ti ếntới trước đểhọchỏi ,

hơn là để mình chím đắm  trongcảm xúc thu cuộc và tìm luậtsư để kiệntụng.

Nếumọi  người   trở  lên  chuyên  nghiệp,họ  có  thểtựtạo  ra  nhữngmối  đầutư  cómức  lãi  xuấttừ

25% đến vôhạn. Những  nhà đầutư đượcgọi là  chuyên nghiệp  l àbởi vìhọ  códư tiền,   cómột đội ngũcố

vấn chuyên nghiệp màhọtự taylựa chọn, vàmột kỷlục chứng minh những thành côngcủahọ.

Như  đã đề câp trước đây, cac nhà đầutư ởcấpbậc này thươngsắp đặt nhữngmối đầutưcủa chínhhọ

lạivới  nhau.Cũng  giống  như  có  nhiều  người   mua  nguyênbộ  máy  vi   tínhtừ  gi an  hàng  bánlẻ  có  những

người  khác đi  mua  cácbộ  phậnrời  và  sau đótựl ắp  ráp  thànhmột  máy  vi  tính  cho  nhucầusửdụngcảu

mình.  Các nhà đầutưbậc 5 có thểnắp ráp các khoản đầutư khác thànhmộtmối đầutưlớn y nhưvậy.

Những  nhà  đầut ư  này  biết  rõrằng  chính  những  th ời  điểm  khinền  kinhtế  đi  xuống  l à  l úc  thị

trường đang trao chohọ nhữngcơhội  thành công ngàn vàng.Họ nhảy vào thị trường khi người  khác nhảy

ra.Họ  thường biết  khi  nào  nên nhảy  ra. Ởcấpbậc  này, một chiếnlược  thoát  ra  còn quan  trọnghơn  chiến

lược nhảy vào.

Họrất  rõ  rangvề  những  nguyênt ắc  hay  những quy  luậtcủa  chínhhọvề đầutư.  Côngcụ đầutư

lựa  chọncủahọ  có  thể  là  địa  ốc,  trái  phiếu  giảm  gi á,  doanh  nghiệp  kinh  doanh  các  doanh  nghiệpbị   phá

sản  hay  những  đợtcố  phiếumới   phát  hành.  Trong  khi họ  chấp  nhậnrủi   ro  nhiềuhơnmột  người  bình

thường,họrất  ghét  chuyệncờbạc.Họ  cómộtkế  hoạch  và  nhữngmục  tiêucụ  thể.Họ  không  ngừnghọc

hỏimỗi  ngày.Họ đọc báo,tạp chí, đăng kývới những đặc san đầutư và thamdự những buổi  thảo luậnvề

đầutư.Họ hiểu  rõ tìênbạc và biết  cáchbắt tiềnbạc  làm  việc  cho  mình.Họtập  chung chính vào việc  làm

tăng tài sảncủahọhơn là đầutưbởi  vìhọ có thể kiếm them thu nhập.Họ t ái đầutư những khoảnlời kiếm

được để  xâydựng  vàmởrộng  tài sảncủahọ.Họ biết  rõrằng việc  xâydựngmộtcơsở  t ài sảnvững chắc

đeml ại lợi nhuận  hay  lãi xuất   cao  mà  khôngbị đánh  t huếnặngsẽ chính  là  con đườngdẫnhọ đếnsự  gi àu

có dài l âu trong cuộc đờicủahọ.

Họ  thường  xuyêndạy  những  hiểu  biết  này  cho  conhọ  và  đểlại  tài sảncủahọ  cho  nhiều  thếhệ

theo saudưới  hình thức công ty,tập đoàn, tổhợpuỷ thác hay đối tác.Bản than thanhọhầu như khôngsở

hữu  nhiều  thứ  nàocả.  Chẳng  có  nhiều  tàisản  đứngdưới   tênhọ  vìmục  đích  giảm  thuế  vàbảovệ  khỏi

những  người  kiểu  Robi n  Hoodcứ  tin  vào  chuyệnlấycủa  giàu  chia  cho  người  nghèo.   Nhưngmặc  dùhọ

khôngsởhữu  thứ  gì,họ  kiểm  soáttấtcảmọi   thứ  qua  cáctập  đoàn.Họ  kiểm  soát  những  thực  thể  cótư

cách pháp nhânsởhữu  tài sảncủahọ.

Họ  cómộthội  đồng  giám  đốccủa  chínhhọ  để  có  thể  giúphọ  trong  việc  quản  lý  những  tàisản

này.Họl ắng  nghe  nhữngl ời tưvấn  vàhọchỏi.Hội  đống  không  chí nh  thức  này  baogồmmột  đội   ngũ

chuyên  gi a  ngân  hang,kế  toán  vi ên,  luậtsư  và  nhà  mua  giới.Họbỏ  khá  nhiều  tiền  chocốvấn  tài  chính

vững chắc  không chỉ làmtăng  t àisảncủahọ  mà  cònbảovệsố  t ài sản  này đối với   gi a đình,bạn bè,  tranh

tụng  và  chính  phủ.  Ngaycả  khihọ  đãtừ  gi ã  cõi  đời,họvẫn  còn  kiểm  soát  được  tàisảncủahọ.  Những

người  này  thường đượcgọi là “những  người  quản  l ý  ti ềnbạc”.  Ngaycả khi chết,họvẫn  ti ếptục  chi phối

số phận đồng tiền màhọ đãtạo  ra.

Bạn có  biết ai  thuộccấpbậc 5 không? (tuỳ chọn).

BẬC 6:  NHỮNG NHÀ ĐẦUTƯ THỰCSỰ

Rất  ít  người  trên  thế  giới   này  đạt  được  trình độ  đầutư  tuyệtvời  này.  ỞMỹ,cứ  vài  trăm  người

mới  cómột  người  là  nhà  đầutư  thựcsự.   người  này  không  chỉ   là  nhà  đầutư  thuộc  nhóm  Đ  mà  còn  là

doanh  nhân  tài giỏi thuộc  nhóm  C,bởi  vì người   này  có  thểvừat ạo  ramột  chuyện ki nh  doanh kinh  doanh

lạivừatạo racơhội  đầutư cùng  l úc.Mục đíchcủa nhà đầutư  thựcsự  l àt ạo  ra nhiều tiềnhơnbằng cách

tổnghợp hài hoà nguồnvốn, t ài năng và th ời giancủa những người khác.Họ thường là nhữngkẻ làm ‘l ay

động và  thúc đẩy’  xãhội,   làm  chonướcMỹ  và nhiều  quốc  gia  tolớn khác  trở  thành  trung  tâm  quyềnl ực

tài  chính  đồsộ.  Đó  là  những  người   thuộc  dònghọ  Kennedy,  gia  đình  Rockefel ler,  Ford,..  Chính  những

nhà đầutư thựcsự này đã đàotạo ra công ăn việc làm,   chuyện ki nh doanh và hàng hóa gi úp chomột quốc

gia phát triển thịnhvượng.

Những  nhà  đầutưbậc  5  thườngt ạo  r a  những  khoản đầutư  cho  riênghọsửdụng  đồngvốncủa

mình.   Trong  khi đó,  những nhà đầutư  thựcsựtạo  ra những  khoản đầutư  không  những cho chínhhọ  mà

cho  những  người  khácsửdụng  tàinăng  và  nguồnvốncủamọi  người .  Những  nhà  đầutư  th ựcsự  không

cần  có tiềnmới tạo  ra  tiền,  chỉbởi  vìhọ biết  cáchsửdụng  tiền  và  thời  gi ancủa  người  khác.  Những  nhà

đầutưbậc 6tạo  ra  khoản đầutư  cho  nhiều  người   khác  mualại.Họ  làm  cho  nhiều  người  kháccũng  gi àu

lên, tạo  ra  công ăn  việc làm,  và làm  chomọi  thứ  có thể hoạt động được. Trong  giai đoạnnền  kinhtế phát

triển,  chuyện  đầutư  và  l àm  ăncủahọrất  suônsẻ.  Trong  gi ai  đoạnnền  kinhtếbị  khủng  hoảng  và  đi

xuống,  nhà đầutư  thựcsự  nàylại  càng  giàuhơn.Họ  biếtrằng  những  biến động  kinhtếmở  r a  nhiềucơ

hộimới  chohọ.Họ  l à  những  người  tham  giasớm  nhất  vàomộtdự  án,mộtsản  phẩm,một  công  ty  hay

một  quốc  gia,cả  hang  nhiềunăm  khi  đám đông  nhận  ra  và  tham  gi a.  Khi bạn đọc  trên báovềmột  quốc

gia  đanggặp  khó  khăn  hay  lâm  vào  chiến  tranhbạn  có  thể  chắc  chắn  l àmột  nhà  đầutư  thựcsự  nào đó

chẳng bao l âuhọsẽ cómặt ở đó. Một nhà  đầutư thựcsựsẽ đi đếnnơi màhầuhếtmọi người đêu  tránh né,

“Đừng đi đến nó. Quốc gi a đó, hay chuyện kinh doanh đó, đanggặprối loạnrủi ro nhiềulắm”.

Những nhà đầu thư thực thụ thường nghĩ đến những lãi  xuấttừ 100% đến vôhạn. Đó là vìhọ biết

cách  quản  lýrủi  ro  và  làm  ra  tiền  mà  khôngcần  tiền.Họ  có  thể  l àm  được  điều  đó  vì họ  biết  ti ềnbạc

không phải làmột thứ đồvậthữu hình, mà chỉ  làmột ýtưởng đượctạo r a trong đầuhọ. Những người này

cũng cól ỗisợ  như nhiều người khác, nhưnghọ biếnl ỗi sợ  thành  kích  thích thúc đẩyhọ ti ếntới.Họ biến

lỗisợ  thành  kiến  thứcmới,  tàisảnmới.   Trò  chơi  trong  cuộc  đòi củahọ  chính  là  trò  chơi  tiềntạo  ra  ti ền.

họ  yêu  thích  trò  chơi  tiềnbạc  đóhơnbbấtcứ  trò  chơi  nào  khác.  Đó  chính  l à  trò  chơi   làm  lên  cuộcsống

củahọ.  Cho dù có thẳng hay thua,bạncũng đều nghehọ nói “Tôi yêu thích trò chơi này”. Và đó chính là

những gìtạo nênmột nhà đầu thư thựcsự.

Cũng  giống  như  những  nhà đầutưbậc 5  những  nhà đầutư thựcsự  là  những  người “quản  lý  tiền

bạc” xuất sắc  khi nghiêncứu con người   này,bạn  thường  thấyhọr ấtrộng  rãi với bạn bè gi a đình,  nhà  thờ

tôn  giáo. Hãy  nhìn   những  ngườilập  rahọc  việnnổi   tiếng  trên  toàn thế giới.   Rockefller đã  giúpdựng  l ên

đạihọc Chi cago, J.P.Morgan đã ảnhhưởng đến Đạihọc Harvard không chỉbằng ti ềnbạc. Những nhà đầu

tư thựcsự khác đã đểlại tên tuổicủa mình như những người  sánglập những trường đạihọcnổi tiểng như

Vandẻbilt,  Duka,   Stanj ord.Họ  là  những  người  thuyền  trưởngvĩ  đại  không  những  trong  ngành  công

nghiêp màcả trong gi áodục.

Ngày  này  ,   Ngài  john  Templ etonvẫn  còncống  hiếnrộng  rãi   cho  t ôn  giáo  ,  vàGểogsố  hiếntặng  hang

triệu đô  cho  nhữngtổ  chức tôn gi áo  mà  ông  ta  tin  vào  . Vàcũng đừng  quêntổ  chức  Ford, tổ  chức  Getty,

cũng  như  ted  Turuer  đãtừng  chucấp  hàngtỷ  đô  chotổ  chức  liên  hiệp  Quốc.  Cho  nên,  trái  ngượcvới

ngững gì mà nhiềukẻ đa nghi học thứcmỉ a mai hay những chỉ  tríchtừ các trườnghọc, chính phủ, nhà thờ

vàhệ  thống  thông  tin  đại  chúng  hay  tuyên  truyền,   những  nhà  đầutư  thựcsự  đãcống  hiến  cho  xãhội

nhiều  cách  khác  nhau  không  chỉ  nnhư  l à  những  người  huy  trong  ngành  công  nghiệp,  mà  cont ạo  ra  công

ăn  việc  làm  vàtạo  rarất  nhiều  tiền  .  Để  cómột    thế  giớitốt  đẹphơn,  chúng  tacần  có  nhiềuhơn  những

nhà đầutư thựcsự,   chứ  không phải   íthơn  mà  nhiềukẻ đa  nghi thường thuyết  phục chúng  ta. Thựctếlại

có nhiềukẻ đa nghi hơn những nhadầutư th ựcsự.Kẻ  đa nghi , thường ồn ào và làm cho hang triệu người

sợsệt, bất an,  chỉ  biết di kiếmsự ổn định , đảmbảohơn  làsựtự do.

Bạn có  biết ai thuộccấpbậc 6 không  ?

TRƯỚC KHI ĐỌC  TIẾP

Đến đây, quyển sách dã hoàntất phần giải  thích ki ntừ Kimtứ đồ. Chương này chủyếu giải thích nhóm Đ

trêntứ đồ. trước khi  cácbạn đọc tiếp,dưói đây làmộtsố câuhỏi  dành chobạn

1.  Bạn l à người đầutư thuộcbậc nào?

Nếubạn thực  tình  muốn  l àm  giàu  nhanh  chóng,   hãy đọc đi đọcl ại bảycấpbậc đầutư đó.Cứmỗil ần

tôi đọc qua  nhữngcấpbậc,  tôilại   phát  hiện  thêmmột  phầnvề  con  người  mình được  phản  ánh  trong

bảycấpbậc  đó.  Tôi  không  chỉ   nhận  thấy  những  ưu  điểmcủa  mình,  mà  còn,   như  Zig  Zi gl ar  nói ,

“những thính cáchyếu điểm” đã kiềm hãm tôi lại. Con đường đi dếnsự giàu có tiềnbạclớn l ao chính

làcủngcốsứcmạnh  con người bạn  và  khắc  phục  nhữngyếu  kémcủa  mình.  Để  thực  hiện được đi ều

đó,  trướchếtbạn hãy nhận diện chúnghơn l à giảvờ con người bạn không có nhữngyếu kém đó.

Tátcả  chúng  ta điều  muốn  nghĩ tốtvề  mình.  Tôimơ ước  trở  thành  nhà đầutưbậc  6  trong  suốt  cuộc

đời của mình.  Tôi  biết đây chính l á đi ều  mà tôi  mong  muốn trở thànhtừ l úc ngườibố giàu giải thích

sự  giống    nhau  giữamột  kẻ  chơi   chứng  khoánvớimộtkẻ  cá  ngựa.  Những  sau  khi  tìm  hiêu  những

cấpbậc  khác    nhau  trong  danh  sách  này,  tôi  có    thể  phát  hiện  những  tính  cáchyếu điểm đãkềm  giữ

con  người  tôi lại.Mặc  dù  ngày  hôm  nay  tôi  đang  hoạt  động    nhưmột  nhà  đầutưbậc  6,  tôi vẫn  ti ếp

tục đọc đi đọclạibảycấpbậc  này và không ngừng trao đổi hoàn thiện mình.

Tôi   tìm  thấy  những  tính  cáchyếu  kémcủa  mìnhtừbậc 3-C  thường ngóc đầudậy trong những  lúcbị

ápl ực.Têncở  bạc  có  trong tôi lá đi ềutốt,  nhưng nócũng  có  khíacạnhxấu.   Do đó, nhờ  cósựhướng

dấncủavợ tôi vàbạn bè, công thêm việc tìm tòi  nghiêncứu, tôibăt đầu nhận ra ngay nhữngyếu kém

của  mình  và chuyển hoá chúng  thành nhữngsứcmạnh cá nhân. Tính hiệu  quả trong c on người tôi

như nhà đầutưbậc  6 đượccải  thiện ngayl ậptức.

Còn đây l àmột câuhỏi khác.

2. Bạn muốn   trở  thành người đầutư ởcấpbậc nào ngay bây giờ hay trongtương  l ai?

Nếubạn trảlời cho  câu2 gíông như  câu1, thế thì đó chính  làcấpbậcbạn  muốn đạttới.Nếubạn cảm

thấyhạnh  phúc ởvị  trí hiệntại sovới  việc trở  thànhmột nhà đầutư, thế  thìbạncũng  chẳngcần  nên

đọc ti ếp để làm gì. Chẳnghạn,nếu  hiệntạibạn đang  làmột nhà đầu tưvững vàng ởbậc 4 và không

có  ý  múôn  tr ở  thành  nhà  đầutư  bậc  5    haybậc  6,   thế  thìbạn  đừng  đọc  ti ếp  quyển  sáchnữa.Một

trong  những  niềm  vui lớn  nhấtcủa  cuộc đời   chính  làsự hạnh phúcbằng  l òngvới hiệntại.   Và tôi xin

thành thực chúcmừngbạn!

CÁNH CÁO

Bất cứ  ai  cómục  ti êu  trở thành  nhà đầutưbậc  5    haybậc 6 điều  phải  phát  triển  nhữngkỹnăng

của mình TRƯỚCHẾT ởbậc 4.Bậc 4 không thể nàobỏ qua được tr ên con đường màbạn muốn nhắn

tớibậc 5  haybậc  6.  Những  ai cốgắng  trở  thành  nhà đầutưbậc  5  haybậc  6  mà  không  có  nhữngkỹ

năngcần   thiếtcủa nhà đầutưbậc  4  chỉ  l àmột  người  đầutưbậc  3,tức  làmộtkẻcờbạc khônghơn

không kém !

Nếubạnvẫn  muốn  vàcần  biết  nhiềuhơnvề  tài  chính,vẫncố  theo  đuổimục  tiêucủasựtự  dotải

chính,  xinmờibạn đọc  ti ếp  quyển  sách.  Những  chương  cònl ại sẽ  chủyếutập  trung  vào  những  tí nh

cáchcủamột  người   thuộc  nhóm  C  và Đ.  Qua  những  chương  này,bạnsẽhọc  cách“đột phá  “từ  phía

bên  tr ái củatứ đồ  sang phía bên phảimột cáchdễ  dàng và  ítrủi ro.Sự  di  chuyểntừ bên trái sang bên

phảisẽ tiếptụctập trung vào những  t àisản vô  hìnhcủabạn  dung đểtạo  ra những  tàisảnhữu hình ở

phần  bên  phảicủatứ đồ.

Trước  khi  tiếptục, tôi  xinhỏi bạnmột  câu  cuối   cùng:T ừ  l úc  không có  nhàcửa  cho đến khi trở  thành

triệu pl hú  strong thời gi an  không quá  10năm,bạn  nghĩ haivợ  chồng tôicần  phảinăm  trongcấpbậc

đầutư  nào?bạnsẽ  tìm  thấy  câu  trảlời  trong  chươngkế,  mà  ở  đó  t ôisẽ  chi asẻvới bạn  những  ki nh

nghiệmhọchỏi   đượctừ  chuyến  phiêulưucủabản  thân  t ôi   trên  con đường  nhằmtớisựtự  dovề  tài

chính.

Chơng 6:  Con không thểlấy  tiềnbằngmắt con đợc

Vào cuốinăm 1974, tôi muamộtcănhộ trungcư nhỏ bé ở vùng ven Wai ki ki . Đó làmột trong nhữngbất

độngsản đầu  tiêncủa tôi. Giácăn nhà khoảng 56000 đô.Căn nhàgồm hai phòng ngủ, một phòngtắm

trongmột chungcưhạng trung bình. Cănhộ đem cho thuê thật là hoànhảo, và  tôi biết chắcsẽ có người

thêucănhộ đó ngay.

Tôi  lái xe đếnvăn phòng  làm  việccủa ngườibố gi àu, trong l òng khấp khởi kể cho Người nghevềmối

đầutư đó. Người nhìn so quasấp  tài  li ệu, và không đầymột phút sau Người ngẩng đầu lên vàhỏi  tôi:

“Mỗi  tháng consẽmất bao nhiêu tiền?”

“Khoảng 100 đômỗi  tháng”, tôi  trảlời.

“Đừng có ngu ngốc”, người bố giàu nói.  “Ta chưa đọckỹ những consố nhưngtừxấp tài  liệu đó t a có thể

chắc chắn là consẽmấtmỗi  tháng nhiềuhơnsố  tiền đó.Hơnnữa, tại  sao conlại đầutư vàomột thứ mà

con biết consẽmất bao nhiêu tiền?”

“Ồ,cănhộ  trông thậtdễ thương, và con nghĩ  đó  làmộtcơhộitốt. Chỉcầnsơn phếtmột tý xíu làcănhộsẽ

trông y nhưmới”, tôi nói.

“Nhưng điều đó không  giải  thíchtại  sao con phảimất tiền”, ngườibố giàu nhếch mép.

“Bố à, tay môi giới địa ốcbảo con đừng lolắngvề việcmất tiềnmỗi tháng bây giờ. Hắnbảo  trongmột

vàinămnữa, gi ácănhộsẽtănggấp đôi.Hơnnữa, chính phủ hiệntại  cho phép con được trừ những khoản

mất ti ền đó vào thu nhập cá nhân.Nếu con không chộpl ấycơhội đó, con esẽ có người kháclấymất”.

Ngườibố giàu đứngdậy và đóngcửa  phònglại. Khi  Người l àm thế, tôi biết tôi sẽbị giũatơitảcũng như

sẽ đượcdạymột bàihọc quan trọng. Tôi đã  trải qua những kiểudạy như thế nàycủa Người .

“Thế  thì consẽmất bao nhi êu ti ềnmỗi tháng?” Người bố giàuhỏilại.

“Khoảng 100 đômỗi  tháng”, tôi  nói với vẻbồn chồn.

Ngườibố giàul ắc đầu khi  Người coi quaxấp t ài  li ệu. Bàihọcsẽbắt  đầu ngay thôi.  Hôm đó, t ôi đã được

dạyvề tiềnbạc và đầutư nhiềuhơn những thứ tôi đãhọc được trong suốt 27năm qua. Người bố giàu hài

lòng khi tôi đã giámbắt tay hành động và đầutư vàomộtmảnh địa ốc,  thế nhưng hành động đócủa tôilại

phạm quá nhiềulỗilầm có thể khiến tôilụibại  sau này. Tuy nhiên,  những bàihọc hôm đóvềmộtmối

làm ăn đã giúp cho tôi kiếm được hàng triệu đô trong nhưngnăm sau này.

CONCẦN NHÌN ĐỒNG  TIỀNBẰNG ĐẦU ÓCCỦA CON

“Đó không phải  là những gìmắt con thấy được”, ngườibố gi àu nói. “Mộtmảnh địa ốc chỉ l àmộtmảnh

địa ốc,cũng giống nhưtờ  giấy chứng khoáncủamột công  tycũng chỉ l àmộttờ giấy chứng khoán. Con

có thể thấy những thứ đồ.  Nhưng những gì con không thấymới l à quan trọng. Đó chính làmối l àm ăn, l à

sự thoả thuận tài chính,  là thị trường, sự quản  lý, cácyếutốrủi ro, luồng  tiềnmặt, cơcấucủamột công  ty,

các đạo luậtvề  thuế và hàng ngàn thứ khácsẽ quyết địnhmộtcơhội đầutưtốt hay không”.

Sau đó Người  ti ếptục xé nhỏmối gi ao kèocủa tôi bằng hàng loạt câuhỏitới tấp.  “Tại sao conl ại  chịu trả

mức l ãi suất cao đến nhưvậy? Con có hình dungmứclờicủa con l à bao nhiêu hay không?Cơhội đầutư

đó phùhợp như thế nàovới  chiếnlược đầutư dàihạncủa con? Consẽtậndụng nhữngyếutốdư thừa

nào?Mứcvốntối đacủa con l à bao nhiêu? Con có kiểm  tra cáckỷlụccủacăn nhàtừsở tài  chính hay

không/ Làm thế nào để con ước  tính chi phísửa chữa? Con có  biết  là chính quyền thành phốvừamới

thông báokế hoạch quy hoạch trong khuvực đó và thay đổihướng giao thông hay không?Sẽ cómộtdự

án thông đường ngay  trước chungcư đó, cho nên dâncư vùng đó đang di  chuyển sangnơi có thể  tránh

ti ếng ồn trong suốt thời gi an thi công. Con có  biết đi ều đó không? Ta  biết l à hiệntại thị trường đang trên

đàtăng trưởng, nhưng con có  biết  là nhữngyếutố nào ảnhhưởng đếnsựtăng trưởng đó hay không? Do

sựhồi phụcnền kinhtế hay là do l òng tham? Con nghĩ  đàtăng trưởng đósẽ kéo dài trong bao l âu? Và

chuyện gìxảy ranếu như con không chomướn được?  ”

Phụclụctập 2

Phần1 - Phần đầu quyển  sáchsẽ nóivềsự khác nhaucănbản  giữabốn nhóm người,  giải  thích lý dotại

saomộtsố ngườirơi vàomột  trongbốn nhóm vàbịkẹt  vào đó mà không hay. Phần nàysẽ gi úpbạn xác

địnhvị  trícủa mình hôm nay vàgợi ý chobạnmộthứơng đi  trong vòngnămnămtới .

Phần2 - Phần nhì quyển  sáchsẽ đềcập đến những chuyển biếnvề cá tính.  PHần nàysẽ trình bàyvề con

người màbạn nên trở  thànhhơn là những gìbạn phải l àm hôm nay.

Phần3 - Phần cuối  quyển sáchsẽ đi sâu chi tiếtvề 7bước đi trìnhtự màbạn có thể thực hành theonếu

nhưbạn muốnhội nhập vào nhóm ngườinằm phía bên phảitứ đồ. Tôisẽ chiasẻvớibạnvề những bímật

kỹnăngcủa ngườibố giàuvốnrấtcần thiết để trở  thànhmột người  thành đạt thuộc nhóm C hay Đ.Với

những điều đó, tôi hyvọng có thể gi úpbạn chọnlựamột con đường đi  cho mìnhhướngtới sựtự dovề  tìa

chính.

Xuyên suốt quyển sách,  tôi luôn nhấnmạnh đếntầm quan  trọngcủasự thông minhvề tài chính. Nếubạn

muốnsống và hành động ở nhóm bên  phải củatứ đồ, tức là nhóm người C hay Đ, bạncần phải  thông

minh và nhạy bénhơn l úcbạn chọn ởlại bên tráicủatứ đồ nhưmột người  thuộc nhóm L hay T.

Để  trở thànhmột người  thuộc nhóm C hay Đ,bạn phải kiểm soát đượchướng chảy ti ềnbạccủa mình.

Quyển  sách này được viếtvớimục đích dành cho nhữngbạnsẵn sàng l àmmột cú đột phá trong đời  mình,

dành cho những ai dámvượt xahơnsựbảo đảm việc l àmhướngtớisựtự dovề ti ềnbạc.

Chúng  ta  đang ở trong giai đoạn ban đầucủa thời đại công nghệ  thông  tin, một thời đại sẽ mangl ại  nhiều

cơhội tiềnbạc vô giáhơn bao giờhết.  Chính những cá nhân cókỹnăngcủamột người  thuộc nhóm C hay

Đmới có khảnưng nhậndạng vànắmbắt nhữngcơhội ngàn vàng đó.  Để thành đạt trong thời đại thông

ti n,bạn phải hiểu  biếthếtvềbốn nhóm người đó trong xãhội.Một điều đáng ti ếc làhệ thống gi áodục

của tavẫn cònl ệ thuộc vào thời đại Công Nghiệp,vẫn trangbị  cho sinh viên nhữngkỹnăng chỉ để  trở

thành những con người  thuộc nhóm bên tráicủatứ đồ.

Nếubạn muốn tìm kiếmmột câu giải đápmới  chomộthướng đi  cuộc đời trong thời đại thông tin, quyển

sách này hoàn toàn dành chobạn. Nósẽ gi úpbạn trong suốt cuộc hành trình ởkỷ nguyênmới này. Dĩ

nhi ên, quyển  sách này không phải  lúc nàocũng cómọi  câu trảlời thỏa đáng, nhưng nósẽ chiasẻvớibạn

về những ki nh nghiệm cá nhân sâusắc, những khám phá đầy íchlợi và thiết  thựccủa chính tôi màbản

thân đã tr ải qua cuộc phiêul ưu xuất pháttừ  phía bên nhóm L hay T vàvềtơí đích nhóm C hay Đ.

Nếubạn đã thựcsựsẵn  snàgbắt đầu cuộc hành trình, hoặcnếubạn đã đặt chân trên con đường  tìm đếntự

dovề tìa chính, tôi xin chân trọngtặngbạn quyển  sách này.

Để trở thành nhà đầutư lão luyện

LỜI KHUYÊN ĐẦUTƯCỦA NGƯỜIBỐ GIÀU

Cách  đây  nhiềunăm  tôihỏi  ngườibố  giàu,  ‘Bốsẽ  khuyên  gìvớimột  người  đầutư  trung bình?’

Người đáp, ‘Đừng trung bình. ’

QUYTẮC  TIỀNBẠC 90/10

Hầuhết  chúng  ta  đều  biết  quy  luật   80/ 20.Tức  là,  80%  thành  côngcủa  chúng  ta  đượctạo  ratừ

20% nhữngcốgắngcủa mình. Quytắc này domột nhà kinhtếhọc người Ý sánglập vàonăm 1897 – ông

Vil fredo Pareto, và đượcgọi l à Quytắcvềsựcốgắngtối thiểu.

Ngườibố  giàu đồng ývới quytắc đóvềsự thành công đạt được  tr ênmọilĩnhvực,  ngoại  trừlĩ nh

vực  ti ềnbạc.  Khi  đềcập  đến  ti ềnbạc,  người  ti n  vào  quytắc  90/10.  Người  nhận  xét  chỉ  có  10%  dânsố

chiếm đến  90%số  tiền.   Người  chỉ  ra  trong  thế  giới  đi ện  ảnh, 10%  các  diễn  vi ên  kiếm đượctới 90%  tì ên

bạc. Thựctế đócũngxảy ra trong môi  trường thể thao,  thế giới nghệsỹ, thế giới  các nhà đầutư - Điều đó

giải   thíchtại sao  mà  người khuyên,‘Đừng  trung bình’.Một bài báomới đây đăng tr êntạp trí  Wall   Stress

đã chứng chứng  minh  điều  nhận xétcủa  Người.   Bài  báo đó cho thấy 90%cổ phiếu ởMỹ  chỉ   do 10%  dân

sốMỹsởhữu.

Quyển  sách  nàysẽ  giải  thích  cách  l àm  thế  nào  các  nhà đầutư  chiếm  10%  dânsốlạisởhữu đến

90%củacải xãhội và làm thế nàobạn có thể đạt được điều đó.

BẠNSẼHỌC ĐƯỢC GÌTỪ QUYỂN SÁCH NÀY.

Ủy ban gi aodịch chứng khoánMỹ (SEC) định nghĩamột nhà đầutư đủ điều  kiện như sau:

1.  Người có thu nhập hàngnămtừ 2000. 000 đô trở lên; hoặc

2.  Người ấy vàvợ chồng người ấy cótổng  thu nhập hàngnămtừ 300.000 đô  trở l ên; hoặc

3.  Người ấy có tài sản gi á  trị  thựctừ 1  triệu đô  trở l ên

SEC đã  đưa  ra  các  quy  định đòihỏi  nhằmbảovệmột  nhà đầutư  trung  bình  trước  những  khoản

đầutư  có  nhiềurủi  ro  vàtệhại  nhất  trong  giới  đầutư.Vấn đề  nàyl ại  phát  sinh ở  chỗ  những đòihỏi  này

cũng đồng thời ngăncảnmột nhà đầutư trung bình không cócơhội tiếpcận những khoản đầutưhời  nhất

trên thế giới. Và đó chính là lý dotại sao mà ngườibố giàu đã đưa ral ời  khuyên chomột nhà đầutư bình

thường, ‘Đừng  trung bình’.

KHỞISỰTỪ TAY TRẮNG.

Quyển  sách  nàybắt  đầuvới  thời  điểmcộtmốc  vàonăm  1973  –  lúc  đó  t ôi từ  Việt  Nam  trởvề.

Điều đó, cũng có nghĩa là trong vòngmộtnămtới , tôisẽ thất nghiệp, không có ti ền và không có tài sản gì

cả.  Do đó,  quyển  sách  nàybắt  đầutừ  điểmcộtmốc  –cộtmốc  mà  nhiều  ngườibạnsẽ  đồngcảm  khil ập

lênsự nghiệp cho chính mìnhtừ đôi  bàn tay  trắng.

Viết  l ên  quyển  sách  này  thật  làmột  thử  thách  đốivới  tôi .  Tôi  đã  viết  đi  viếtlạitới   4lần  quyển

sách này.   Khi   tôi viết  xongbản th ảo đầu  tiên, chính  cô  Sharon  Lechter  -  đồng tác giả, đã  nhắc  tôi nhớlại

nguyêntắc 90/10về tiềnbạc. Cố ấy nói:  ‘tôi  ti nrằng không quá 3% dânsố cómứctối thiểu đủ để nhận là

nhà đầutư chuyên  nghiệp. Đốivới riêngbản  thân tôi,cộtmốc  khởi đầu lànăm 1973  khi   mà trong tay tôi

không  hề  cómộtcủacải   nào.  Những  gì  t ôi   có  lúc ấy  chỉ  là  nhữnglời  khuyêncủa  ngườibố  giàu  vàmột

giấcmơ  l àm  giàu,một  ước  nguyện  trở  thànhmột  nhà đầutư đủ  điều  kiện  để  có  thể  tham  gi a  vào  những

cuộc chơi lớn  trong  thế giới   người  giàu  - những  cuộc  chơi  màmọi  người chưatừng  nghe đến,   chưatừng

được đềcập đến  những  trang  báo  tài  chính,   thậm  chí  chưatừng được  các  nhà  môi  giới  đầutư  giới  thi ệu

‘bánl ẻ’ ra công chúng.

Nhưvậy,   dù  chobạn có  nhiều  tiền  hay  không để đầut ư đi nữa,. cho  dùbạn hiểu biết  như  thế nào

về  đầutư,  quyển  sách  nàycũngsẽ  có  ích  chobạn.Nội  dung  cuốn  sách nàysẽ  trình bày  thật  đơn  giảnvề

một  đề  tài  phứctạp.  Và  nhất  là  quyển  sách  này  nhằm  đến  những  ngời  thích  thú  trở  thànhmột  nhà

đầutư  hiểu biết  cho dùhọ có bao nhiêu tiền  trong  tay đi chăngnữa.

Vàbấtcứ  ai  đọc “Dạy  con  làm  giàu”  đều  biết,  những  gì  mà  tôi   và  Sharon  yêucầubạn  làmột  ý

chí mong muốnhọchỏi và thái độ ti ếp thucởimở.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ  ĐỪNG TRUNG BÌNH

Khi đềcập đến chứng khoán, quy luật 90/10về tiềnbạcvẫn  giữ nguyên giá trị.

Vềmặt  cá  nhân,  t ôi rất quan  tâm đến  thựctế  nàybởi vì  ngày  càng  có  nhiềuhộ  gi a đìnhdựa  vào

các khoản đầutư làm nguốn thi nhập chủyếu chotương lai. Vấn đề ở chỗ,  trong khi càng nhiều người trở

thành nhà đầutư thì córất ít người hiểu  biếtvề đầutư.  Chuyện gìsẽxảy  ra đốivới những người này.

Ý  địnhcủa  tôi  khi  viết  quyển  sách  này  là  để  gi úp  cácbạn  t ìm  ra  những  giải  đáp  cho  những  câu

hỏi đại loại như thế. Và giả như cácbạn không thoả mãnvới giải đáp ấy, quyển sáchvẫn có thể tiếp thêm

nguốnhứng  khởi  để  gi úpbạn  đào  sâu  thêm  và  khám  phá  ra  những  phơng  cách  có  thể  ápdụng

trong đờibạn. Cách đâyhơn 40năm,  điều quan  trọng  nhất là  ngườibố gi àu đã đểl ại cho  tôi chính làsự

khơidậy tính  hiếukỳ  trong  tôivề  đề tài  đầutư.   Tôi   nhận thấy  ngườibố  giàu đã  cómộtsứcmạnh  màbố

tôi khônghề có, và tôicũng muốn chính mình chiếmhữu đượcsứcmạnhkỳ  diệu đó.

Tôi  nhận rarằng không phải đồng ti ền đã làm cho người bố giàu tr ở thànhmột nhà đầutư giàu có

cách suy nghĩ  và l ogic hoàn toàn đốil ậpvới bố tôi . Tôi nhận rarằng người bố gi àu có cách suy nghĩ hoàn

toàn đốil ậpvới bố tôi. Tôi nhận ra mình phải hiểu cho được kiểu suy nghĩcủa ngườibố giàunếu như tôi

muốn có được trong tay nhữngsứcmạnh mà người đang có.

Tôi   tò  mò.  Và  chínhsự  t ò  mòcũng  nhưnối  khát  khao  muốn  làm  chủsứcmạnhcủa  ngườibố

giàu, còn đượcgọi l à kiến thức và khảnăng đãmở ra cho t ôimột chân trờimới trên con đườnghọchỏi và

tìm kiếm.

CÂU TRẢLỜI CỦA NGƯỜI BỐ GIÀU

Cuốicũng, tôicũng thuhết lòng can đảmcủamột đứa nhỏ 12 tuổi hỏi người bố giàu, ‘Bố l àm thể

nào mà mua được 10mẫu đất đắt  tiền đó  trong khibố con không thể nào muanổi?’ người choàng t ay qua

vai  tôi,  chậm  chạpbướct ới   và  giải  thích  cho  tôi  nghe  những đi ềucơbảnvề  tiềnbạc  và  nhà đầutư.   “Ta

cũng không muanổi nó con à,  mà chínhsự nghiệp kinh doanhcủa  ta đã mua nó giùm ta.”

Cách đây vàinăm, tôi dạymộtlớphọc đầutư dài  3 ngàytại  Sydney, Úc.Hếtmột ngàyrưỡi đầu,

tôitập  trung  thảo  luậnvề  những  thủ  thuật  và  chiếnlược  xâydựng  kinh  doanh.Một  thành  viên  trongl ớp

hết  chụinổi  đã  chấtvấn  t ôi ,  “Tôibỏ tiền đến đâycốt đểhọc  cách đầutư.   Sao  ôngl ại  phí qúa  nhiều  thời

gianvề việc kinh doanh đến thế?”

Tôi   trảlời,  “Có  hai   l ý  do.  Lý  do  thứ  nhất  l àvĩ   trước  sau  gì  chúng  ta  đều  đầutư  vào  việc  ki nh

doanh.Nếu  anh đầutư  vàocổ  phiếu,tức  là  anh đang đầutư  vào  việc  ki nh  doanhcủamột  doanh  nghiệp.

Nếu anh ta muamột miếng đất để đầutư cho thuê, miếng địa ốc đó chính l àmột việc kinh doanhcủamột

doanh  nghiệp.Nếu anh ta  muamột miếng đất để đầut ư cho  thuê, miếng địa ốc đó  chính  làmột việc ki nh

doanh.Nếu  anh  ta  mua trái phiếu,   anhcũng đang đầutư  vào  kinh doanh.  Do đó để  trở  thànhmộ  nhà đầu

tư  giỏi,   trướchết  anh  phảicần  giỏi về  ki nh  doanh.   Lý  do  thứ  hai  l à  vì   cách  đầutưtốt  nhất  chính  làsử

dụng  việc  đầutư  cho  mình.   Cách  nhà  đầutưdở  nhất  là  cách đầutư  chomột  cá  nhân  đơn  độc.Một  nhà

đầutư  trung  bình  biếtrất  ítvề  kinh  doanh  và  thường đầutư  đơnlẻ.  Chính  vì  thế  tôi  đãbỏ  ra  nhiều  thời

gian nóivề đề tài này  trong khoáhọc đầutư cácbạn ạ”.

Vàcũng  thế,  quyển  sách  nàysẽ  đềcập đến  các đề  tài   xâydựng  kinh  doanhcũng  như  cách  phân

tíchmột  doanh  nghiệp.   Phần  cònlạisẽ  đầutư  thông  qua  việc  kinh  doanhcũng  như  cách  phân  tíchmột

doanh  nghiệp.  Cách  đây  40năm,   ngườibố  giàu  đã  nói ,  “Ta  không  muanổi  miếng  đất  đó,  mà  chínhsự

nghiệp ki nh  doanhcủa ta đã  mua nó”.  Nói  cách  khác, quytắccủa người bố giàu  chính  là“Lấy việc ki nh

doanh mua đầutư cho chính mình”.Hầuhếtmọi người đều không giàu là vìhọ chỉ biết đầutư cá nhân

với tư  cách  cá  nhân  ri ênglẻ,  chứ  không  phảivớitư  cách  chủ  doanh  nghiệp.   Qua  quyển  sách  này,bạnsẽ

thấytại   sao  10%  dânsố  chiếm  90%  tiềnbạc.Từ đó  quyển  sáchsẽ  chỉ  cách  làm  thế  nàobạn  có  thể  thực

hiện được giống như thế.

Ngay  sau đó, vị   thamdự đó đãvỡlẽ  ratại  sao  tôi dành  nhiều thời gi anvề ki nh  doanh.   Cuối khoá

học,cảlớpbắt đầu nhận  rarằng  những nhàtỷ phú  trên thế  giới không  mua các khoản đầutư  màtự  mình

tạo  ra  chúng.   Hiệntượng nhiều  thanh  niên  chưa  quá  30  tu ổi  đã  trở thànhtỷ  phú  không phải   là  do  những

thanh niên ấy đi  mua các khoản đầutư, mà chínhhọ đãtạo racơhội đầutư cho hàng triệu ngời khác

đầutư vào.

Gần  nhưmỗi   ngày  tôi  đều  nghe  có  người   nói ,  “Tôi   cómột  ýtưởngsản  phẩmmới  có  thể  làm  ra

hàng triệu đô. ” Đáng tiếc thay,hầu như những ýtưởng sángtạo đó không bao giờ thành những t àisản đồ

sộcả.  Phânnửa quyển  sách  nàysẽtập trung  làm  thế  nào  các  nhàtỷ phú đã biến những ýtưởngcủa mình

thành  những  khoản đầutư  giá  hàng  triệu,   hàngtỷ  đômời gọi   các  nhà  đầutư  khác.  Do đó,nếubạntừng

chorằng suy nghĩ có  thể  giúp cho mình gi àu  có,  thậm  chí có  thể  đưabạn  thànhhội  viêncủa  câulạcbộ

những người gi àu 90/ 10 đó,  tôi xintặngbạnnửa quyển sách này.

MUA, GIỮ VÀCẦU NGUYỆN

Trong  nhiềunăm,   ngườibố  giàu đã  chỉ   cho  tôi  thấy  đầutư  có  ý  nghĩ a  khác  nhau đốivới  những

hạng người  khác nhau. Ngày nay tôi  thường nghemọi người  nói câu như:

-  “Tôivừamới   mua  500cỏ  phiếucủa  công  ty  XYZvới  gi á  5  đômộtcổ  phiếu.  Sau  đó,  giácổ

phiếutăng l ên 15 đô và  tôi bán ra,  kiếm đưcợ 5.000 đô  trong vòng không đầymột tuần. ”

- “Vợ chồng tôi  mual ại nhữngcăn nhàcũ,sửalại và sau đó bán đi  kiếm đượcl ời .”

- “Tôi mua bánhợp đồng hàng hoá bán trước giao  sau. ”

- “Tôi cóhơn 1  triệu đô la trong tài khoảnhưu trí.  ”

- “Chẳng có gì an toànhơnbỏ ti ền vào ngân hàng. ”

- “Tôi cómột danhmục đầutư đadạng hóa. ”

- “Tôi đầutư có quan đi ểm dàihạn.”

Trong  khi  những  câu  nói   trên  phản  ánh  những  loại sản  phẩm  và  những  kiểu  đầutư  khác  nhau,

ngườibố  gi àu đã  không đầutư  nhưvậy.  Mà  thay  vào  đó,   Người  nói,  “Hầuhếtmọi   người   không  phải   là

nhà  đầutư  mà  chỉ  l àkẻ  tích  luỹcơhội   hoặccờbạc.Hầuhếtmọi  người  đều  mang  cùngmộthội   chứng

“mua - giữ - vàcầu nguyện cho gi átăng.”Họsống chập chờn trong hyvọng thị trườngsẽ đi lên vàsợ hãi

khi   thị trường đi  xuống  hoặcsụp đổ.Một  nhà đầutư  chính  nghĩ a đều kiếm được  tiềnbấtkể thị  trường đi

lên  hay  đi  xuống,bấtkểhọ  th ằng  hay  thua,   vàhọ  đều  chơicả  ‘ngắn’lẫn  ‘dài ’.  Người  đầutư  trung bình

không  biết  làm  thế,   càcũng  chính  vì  thế  màhầuhết  những  nhà đầutư  trung  bình đó đều  thuộcvề  nhóm

90% chỉ kiếm được 10% tiềnbạc.  ”

KHÔNG PHẢI  LÀ MUA, GIỮ VÀCẦU NGUYỆN

Đầutư đốivới ngườibố  giàu không  phải là  việc  mua,   giữ  vàcầu nguyện đơn thuần. Quyển sách

nàysẽ đềcập đến đề t ài  sau:

1. 10kỹnăng  kiểm  soátcủa  nhà đầutư:  Nhiều  người  chorằng đầutư  làrủi ro,  ngườibố  giàulại

nói ,“Đầut ư  khôngrủi  ro,  mà  không  kiểm  soát  được  nómới  chính  làmộtrủi   ro.”  10kỹnăng  kiểm  soát

được  trình bày trong quyển  sách nàysẽ giúp cácbạn có thể giảmmứcrủi ro vàtăngl ợi  nhuận.

2.Kế  hoạchcủa  ngườibố  giàugồm  4  giai đoạn đãhướngdẫn  tôitừ  chỗ  không cómột đồng  tiền

trong  túi đến chỗ đầutưvới lượng  tiềnmặtdưdả.  Giai đoạn đầu tiên chuẩnbị   ti nh  thần để trở thànhmột

nhà đầutư.  Đối vớimọi  người,  đây  là  giai  đoạn  nghe  cóvẻ  đơn  giản  nhưngl ạihếtsức quan  trọng  trong

việc đầutưmột cáchtự  tin.

3.  Các  luật  thuế  khác  nhau  ápdụng  cho  các  nhà  đầutư  khác  nhau.   Trong  quyểnDạy  Con  Làm

Giàutập 2,  tôi đã  phác hoạ chân dungbốn nhóm người trong thế giới tiềnbạc. Đó l à:

L: Nhóm người  làm công;

T: Nhóm người  làmtư;

C: Nhóm người  làm chủ doanh nghiệp;

Đ: Nhóm đầutư.

Nói   cách khác, lý  do thứ haicủa  thựctế 90/ 10  l à  chỉ  có nhóm người   10% biết cách đầutưtừbốn

nhóm  khác  nhau để  có  thểtậndụng  các  ưu  đãi về  thuế  khác  nhau.   Trong  khi  đó,một  nhà  đầutư  trung

bình thông thường chỉ  biết đầutư vàomột nhóm.

4.  Tại   sao  làm  thế  nàomột  nhà đầutư  thựcsựvẫn  có thể  kiếm  tiềnbấtkể thị  trường  lên  xuống

haysụp đổ.

5.  Sự  khác  nhau  giữa  các  nhà đầutư  chứng  khoán  theo  trường  pháinềntảng  và  trường  pháikỹ

thuật.

6.  Trongtập 2,  t ôi đã phân  t ích  sáucấpbậc đầutư. Quyển sách  nàysẽbắt đầutừ  haibậc đầutư

cuối cùng và chia chi  tiết haibậc này ra  thành các nhóm:

Nhà đầutư  đủ điều  kiện

Nhà đầutư chuyên môn

Nhà đầutư  lão l uyện

Nhà đầutưnộibộ

Nhà đầutư thựcsự

\Khi đọchết  quyển sách  này, b ạnsẽ  biết  được  nhữngkỹnăng  và kiến  thứccần đốivớimỗi nhóm đầutư

khác nhau.

7.  Nhiều  người   nói ,  “Khi   kiếm được  tiền,  tôi sẽ  không  còngặp  khó  khănvề  tiềnbạcnữa.”  Thế

nhưnghọ  không  nhận  thấyrằng  có quá  nhiều  ti ềncũngtệhại   như  không  có  ti ền.  Trong  quyển  sách  này,

bạnsẽ  nhận  biếtsự  khác  nhau  giữa  hai vấn  đề  khó  khănvề  tiền  back:  không  có  tiền  hoặc  có  quá  nhiều

ti ền.

Một  trong  nhiều  nguyên  nhân  khiến  chorất  nhiều  ngườivẫn  trở  l ên  t úng  quẫn  sau  khi   chiếm

được nhiều  ti ền  làbởi  vìhọ  không biết cách  giải  quyết vấn đề  nhiều  tiền. Quyển  sách này  không  chỉ  cho

bạn  cách  kiếm  tiền  mà  chỉbạn  cách  kiếm  ti ền  màcả  cách  giữ  chúng.  Như  ngườibố  giàucủa tôi  đãtừng

nói , “Có nghĩ a l ý gì khi  con kiếm được nhiều tiềnrồi đểmấthết?”

Một  ngườibạn  môu  giớitừng  t âmsựvới   tôi,   “Người  đầu  trung  bình  không  kiếm  ra  tiền  trên  thị

trường.   Không nhất  thiếthọbọlỗ,  mà  chỉ   làhọ không kiếm được nhiều tiền  mà thôi .Tớ  chứng  kiến khối

người kiếmlời  trongnăm nay nhưngnăm  saulạimấthết. ”

8.  Làm  thế  nào  để  kiếm  được  nhiều  tiềnhơnmột  nhà  đầutư  đủ  điều  kiện.  Ngườibố  gi àu  nói ,

“Tì ên chỉ  làmột ýtưởng con ạ. Làm sao con có thể giàu đượcnếu concứ chorằng 200.00 USD l àmộtsố

ti ềnlớn?Nếu con muốn trở thànhmột nhà đầutư gi àu có,  con phải nhìn thấysố tiền 200.000 đô đó chỉ  là

mộthột muối bỏ biển” Và điều đó giải thíchtại sao phần 1của quyển sách nàyhếtsức quan trọng.

ĐIỀU GÌ LÀMMỘT NHÀ ĐẦUTƯ THUỘC NHÓM 90/10 KHÁCH BIỆT?

Một  trong  những  khíacạnh  chủ  chốt  nhấtcủa  quyển  sách  này  chính  làsự  khác  nhaucơbảnvề

cách suy nghĩ  giữamột nhà đầutư 90/ 10 vàmột người đầutư trung bình. ngườibố giàu thướng nói , “Nếu

con  muốn  giàu,   hãy  tìm  hiểu  xem  những  gì  mà  người  khác  l àm  và  hãy  l àm  ngượclại.”  Khi  đọc  quyển

sách, bạnsẽ thấy giữa nhóm người giàu 90/10 và những người  khác không cósự khác  biệtvề các phương

ti ện đầutư, mà chỉ khác biệt ởlối  suy nghĩ vàlập luận. Tôi xin đưa ra vài vídụ:

1.Hầuhết  những  người  đầutư  th ướng  nói,“Đừng  chấp  nhậnrủi   ro”  Nhà đầutư  giàu  có  muốn

chấp nhậnrủi  ro.

2. Hầuhết những người đầutư thường“đadạng hoá”,  trong khi nhà đầutư gi àu cólạitập trung.

3. Người đầutư trung bìnhcố giảmnợ càng nhiều càngtốt, trong khi nhà đầutư gi àu có bi êttăng

nợ cólợi cho mình.

4.  Người  đầutư  trung  bìnhcố  giảmnợ  càng  nhiều  càngtốt,  trong  khi  đó  người  đầutư  gi àu  biết

cáchtăng chi phí   làm cho mình giàuhơn.

5. Người đầutư trung bình có việc l àm. Nhà đầutư giàu cótạo ra việc làm.

6. Người đầutư trung bình l àm việccực nhọc. Nhà đầutư  làm  việc íthơn màvẫn có nhiều  tiền.

MẶT BÊN KIACỦA ĐỐNG  TIỀN

Nhưvậy,  điều  quan  trọng  khi  đọc  quyển  sách  này  l àbạncốgắng  nhận  biết  những  suy  nghĩcủa

mình  khi  nào  hoàn  toàn  mâu  thuẫn  và đối   chọivới  nhữngtưtưởnghướngdẫncủa  ngườibố  giàu.  Người

nói , “Một  trong  những lý  do  khiến  cho ít người trở lên  giàu có  l à vìmọi   người  thườngbịkẹt  vàomộtlối

mòn suy nghĩ.Họ chorằng chỉ cómột cách suy nghĩ hay l àmmột đi ều gì đó theomột cách thông thướng

nào  đó.   Trong  khi  người  đầutư  trung  bình  suy  nghĩ,  “Hãy  chơi  an  toàn  và đừng  chấp  nhậnrủi   ro,”  nhà

đầutư giàu có phải suy nghĩ  l àm thế nàocải  thiện nhữngkỹnăngcủa mình để có thể chấp nhận nhiềurủi

rohơn.  Đó chính là  cách suy nghĩ “ởcả  haimặtcủa đồng  ti ền.”  Nhà đầutư gi àu  có thường suy nghĩ  li nh

hoạt và sángtạohơn người đầutư trung bìnhrất  nhiều. Chẳnghạn, trong khi cả hai đều nghĩvềvấn đề an

toàn,  nhà đầutư  giàu  cócũng  đồng  th ời  nghĩ   cách  làm  thế  nào  có  thể  giám  chấp  nhận  nhiềurủi  rohơn.

Đối với nợ,   nhà đầutư  giàulại nghĩ cả cácht ăngnợ. Khi người đầutư  trung bình  luônsống trongnỗi sợ

thị trườngbị khủng hoảng, nhà đầutư gi àu cólại trờ đợi có khủng hoảng. Những điều đó nghe cóvẻ vô l ý

đối vớimột  người đầutư trung bì nh,  nhưng  chính  những  kiểu  suy  nghĩ nghe  ‘vô  l ý’lại  l àm gi àu  cho  nhà

đầutư giàu có.”

Khi bạn  đọc  quyển  sách  này,   hãy  l uôn  ý  thức  sự  đốil ập  khác  nhau  trong  suy  nghĩlập  luận

giữa  ngời  đầutư  trung  bình  và  nhà đầutư  gi àu  có.  Như  người bố  gi àu đã  nói,  “Nhà đầutư  giàu  có

luôn ý  thức  rõvề  haimặtcủamỗi  đồng  tiền.  Trong  khi  đó,  người  đầutư trung  bình  chỉ   chăm  lo  nhìn  có

mộtmặtcủa đồng  tiền  mà  người  đầutư  trung  bình  không  thấy đã  kiềm  hãmhọ  không  bao  giờ  giàu  lên

được,   trong  khi   nhờ  nó  mà  người   kialại  càng  giàuhơn.”  Phần  thứ  hai của  quyển  sách  nàysẽ  đềcập đến

‘mặt bên ki acủa đồng ti ền.’

BẠN CÓ MUỐNVƯỢTHƠNCẤPBẬC ĐẦUTƯ TRUNG BÌNH KHÔNG?

Quyển  sách  này  không  chỉ  nóivề  đầutư,   những  máchnước,  hay  những  bí  quyết  làm  giàu.Một

trong  nhữngmục đíchcủa  chúng tôi  l àtạo  r acơhội   chobạn  có đượcmột  cách  nhìn  khácvề  đầutư.Bốn

mươi năm  trước đây, tôi đã nhận thấysự khác nhau giữa  ngườibố  giàu và  người bố gi àu  còn  sâusắchơn

cảsố  ti ền  màmỗi  ngườibố  có để  đầut ư.Sự  khác  nhau  đó  chính  làsự  khao  khát  mãnh  li ệtvượt  xahơn

cấpbậc đầutư  trung bình.Nếubạn  có  niềm  khát  khao  đam  mê đó,vậy xi nmời bạn đọc  tiếp  quyển  sách

này.

PHẦN 1BẠN CÓSẴN SÀNG TRỞ THÀNH NHÀ ĐẦUTƯ CHƯA?

Chơng 1  Con nên đầutư vào đâu?

Vàonăm 1973,   tôitừ  Việt  Nam  trởvề  nhà. Sau  khi  ổn định  chỗ  ởtạicăncứ  không quân, tôigọi

điện  cho  Mike  vàhẹngặp ăn  trưat ại  nhà  anhvới bốcủa  anh,  mà  tôigọi  là  ngườibố  gi àu.  Khi  chiếc  xe

limousi necủa Mi ke đến đón t ôi tại khucăncứ xámxịt, t ôi  liền nhận ra ngay có biết bao nhiêu thay đổi đã

xảy ra giữa hai đứa chúng tôikểtừ ngàytốt nghiệp trunghọcnăm 1965.

“Chúcmừngcậu đã trởvề”,  Mi ke  nói   khi   tôibước  vào phòng  khách  trongcăn  nhàl ộnglẫybằng

đá hoacương. Anhcười rạngrỡ, trong tay ẵm đứa trẻbảy tháng tuổi,  nói: “Tôi thật mình đã trởvề nguyên

vẹn.”

“Mìnhcũngvậy,”  t ôi đã  trảlời khi nhìn  rabờ biển  Thái   BìnhDương xanh  th ẳmvới  bãi cát  trắng

mịn  trước  nhà. Ngôi  nhà thật tuyệtvời. Đó làmột  biệt  thựmộttầngvới   nét kiến  trúc  hài  hoà  giữa  phong

cách  Hawaii  hiện  đại   vàcổxưa.  Trong  nhà  trải  toàn  thảm  BaTư  cùngvới  những  chậu  cây  xanhtươi ,

mượt mà.  Ngôi nhà hình chữ U,vớimộthồbơi tolớnlọt thỏm ở giữa vàhướng ra phía  biểnl ộng gió.

“Con mình nè, nó tên  James,” Mike nói

“Ồ, ”  tôi  giật  mình.  Cólẽ  tôi  đã  háhốcmồm  khibị  cuốn  hút  vàovẻ  tránglệcủa  ngôi   nhà.  “Con

cậu  tr ông  kháu  ra  phết,”  tôi   máy  móc  trảlời,  nhìn  ngắm  đứa  bésơ  si nh.  Và  khi  t ôi  đứng đómỉmcười  ,

đứa  bé đang  trốmắt  nhìnlại  tôi,  đấu  óc  t ôi vẫnbị  quay  cuốngbởi  những  thay  đổi  to  tát  trong  támnăm

qua.  Tôisống  trongmộcăncứ quânsựcũkỹ  và  nghi êm  khắc,  chia  phòngvới  ba  thành  vi ên  khác  bêbết

vàcẩu thả, còn Mike thìsống  trongmột ngôi nhà trị gi á hàng triệu đôvớimộttổ ấm thật  tuyệt vời.

Sau  khi   dùngcơm  chưa,  ngườibố  giàu  lên  ti ếng:   “Như  con  thấy đó,  Mike  đã  l àm  xuấtsắc  việc

đầutư  các  khoảnlời  kiếm  đượctừ  ki nh  doanh.   Trong  hai năm  qua,   nó đã  kiếm  đượcsố  tiềnlớnhơnsố

ti ền  mà  ta  kiếm  được  trong  20năm  qua.  Kiếm  đợcmột  triệu  đô  đầu  tiên  bao  giờcũng  là  việc  khó

khăn nhất. ”

“Thế công việc ki nh doanhtốt đẹp chứ?” t ôi hỏi, khíchlệcả hai người chiasẻ những ki nh nghiệm

làm thế nào mà  tàisảntăngvọt đến thế.

“Công việc ki nh doanh thật tuyệtvời,” ngườibố giàu nói. “Những chiếc  máy bay Boei ng 747 đới

mới  không  ngừngrước  du  khách đi   khắpnơi  trên  thế  giới  đến  Hawai i,  làm  cho  việc  kinh  doanhcứ  phát

triển  liêntục.  Nhưng  thành  công  thựcsựcủa  chúng  tal ại  chủyếu  đếntừ  đầutư.  Và  Mike  đang  quản  lý

các khoản đềutư  đó.”

“Chúcmừngcậu,” tôi  nói . “Cậu th ật làcừ.”

“Cám ơncậu,” Mike nói. “Nhưng không hoàn toàn do mìnhcả đâu, mà đó chính là nhờ côngsức

đầutưcủabố  mình đấy.  Mình  chỉ   thực hành  chính  xác  theo  những  gì màbố đãdạy chotụi  mìnhvề ki nh

doanh và  đầutư trong nhữngnăm tháng trước  đây. ”

“Bây  giờcậu đãgặt  hái   thành  quảrồi   còn  gì,”  t ôi   nói .  “Mình  không  thể  nào  ngờcậusống ở  đây

trong khu giàu nhấtcủa thành phố.Cậu còn nhớtụi  mình là người là những đứa trẻ nghèovừa ôm những

tấmlướt sóng ở ngoài  biển không?”

Mikecười.  “Nhớ  chứ.Tớ  còn  nhớmấy  lão  nhà  giàu  keo  kiệt  không  chobọn  nhóctụi   mìnhlướt

sóng  trong khubờ  biểncủahọ. Bây  giờ  thì đếnl ượt mìnhl ại y nhưvậy. Có ai ngờtụi  mìnhlại trở lên…”

Mike  đột  ngột  khi  nhận  ra  mìnhl ỡlời.  Anh  nhận  rarằng  trong  khi  anh đang ở  đây,  tôivẫnsống

bên kia quần đảo  trong nhữngcăncứ buồntẻ xámxị t.

“Mình xinl ỗi,” anh nói.  “Mình… không có  ý…”

“Có gì mà xinl ỗi ,” tôi  nhăn nhócười.   “Tớr ấtmừng  chocậu  . tớmừng khi  nhìn  th ấycậu  giàu có

và  thành công đến  như thế.Cậurấtxứng đángbởi  vìcậu đãtốn  nhiều  thời  gianhọc  cách đi ều  hành ki nh

doanh. Còn mìnhsẽrời quân đội trong vài nămnữa nhay sau khi hếthạn quân ngũ. ”

Cảm  thấy  cósựcăng  thẳng  giữa  Mike  và  tôi,   ngườibố  gi àuvội  nói  chen  vào.  “Nó đã  l àm  công

việc đótốthơn ta. Tarấttự hàovề Mi ke vàvợ nó. Còn bây giờ,  chiến tranh đãkết thúc và con trởvề. Đã

đếnlượt conrồi đó Robert.”

CON CÓ THÊ ĐẦUTƯVỚI BỐ VÀ MIKE ĐƯỢC KHÔNG?

“Con  muốn đầutưvớibố  và  Mike,”  t ôi   nôn  nóng đáp. “Trong  thời  gi an  ở  Việt  Nam,  con  có  thể

giành được 30 nghìn đô và con muốn dùngsố  tiền này đầutư thay vì ti êuhết. Con có thể đầutưvớibố và

Mike được không?”

“Tasẽ  giới   thiệuvới  conmột  nhà  môi  giới  giỏi,”  ngườibố  gi àu  nói.  “Ta  chắc  chắn  ông  tasẽtư

vấnhữu ích cho con, thậm chí ông tasẽ cho conmột hai máchnước cóhời .”

“Không,  không,”  tôi  nói.  “Con  muốn  đầutư  vào  những  thứ  màbố  đang  đầutưcơ.  Thôi  màbố.

Bố  biết con thânvớicả hai ngườitừ biết bao lâurồi.  Con không muốngặp  tay môi  giới đó đâu. ”

Căn phòng yênlặng khi  tôi đợibố và Mike trảlời.

Cuối cùng tôi  lên  tiếng, “Con nói điều gì sai  à?”

“Không  đâu,”  Mi ke  nói .  “Tớ  vàbố  đang đầutư  vàomột  ánrấthấpdẫn,  nhưngt ớ  nghĩ tốt  nhất

cậu nênlạcvới người  môi  giớicủa chúng  ta vàbắt đầyvới  anh ta.”

Sự  yênlặng  bao  trùmcảcăn phòng,  chỉ   cònl ại   ti ếng  lách  tách  chéndĩa  khi   người  giúp  việcdọn

bàn ăn.Vợcủa Mike xi nlỗimọi  người và ẵm đứa bé l ên phòng  ngủ,  nhườngl ại căn phòng cho ba người

chúng t ôi .

“Con  không  hiểu,” tôi  nói.  “Trong  nhữngnăm  tháng  trước đây  con đã  làm  việc ki nh  doanh cùng

hai người .  Con đã  l àm  việc và đổil ấyhầu  như  không  gìcả.   Con  vào đạihọc  theo  ýcủabố. Giờ  đây,  khi

conbắt  đầul ớn  tuổi  và  chỉ  cònmột  vài  đồng  để  đầutư,bốlại  ngại   ngùng  khi  con  muốn  đầutưvớibố.

Con thựcsự không hiểu.Tại saol ại thếhảbố?Tại  saolạil ạnh lùng đến thế? Chẳngl ẽbố muốngạt  con ra

ngoài  à? Chẳng nhẽbốlại  không muốn con giàu như Mi ke vàbố?”

“Không phảibố  vàtớlạnh lùngvới cậu,” Mike nói.  “Vàcũng  không phải bố vàtớ  muốngạtcậu

ra ngoài hay không muốncậu gi àu có.  Chỉ  có điềumọi thứ bây giờ đã khác.’

Ngườibố imnặnggật đầu

“Tar ất muốn  con đầutưvới  chúng ta,”  cuối  cùng ông lên  ti ếng.   “Nhưng  l àm như thếsẽ  vi phạm

pháp luật.”

“Vi   phạm  pháp  luật  à?”  Tôi  thốt  lên  không  ti nnổi.  “Thếcả  hai   người  đang  làm  gìbấthợp pháp

à?’

“Không  phải,”  ngườibố  giàumỏmcười  khúc  khích.  “Ta  không  bao  giờ  l àmmột  điều  gì  đó  trái

pháp luậtcả. Có nhiều cách làm giàuhợp phápdễ dànghơn l àmạo hiểm đi  tù vì phạm luật con à. ”

“Vàcũngbởi  vìbọn  mình không  muốn  phạm  luật,  cho  nêntớmới nói lànếu  chocậu đầutư thì

bọn mìnhsẽ vi phạm luật pháp,” Mi ke nói .

“Đốivới  Mike  và  ta, đầutư  vào  nhữngdự án đósẽ  không  phạm  luật.   Nhưng đốivới  con  thìbất

hợp pháp,” người bố giàucố tómgọnvấn đề.

“Tại sao?” t ôi hỏi .

“Bởi vìcậu  không  giàu,” Mike nhẹ nhàng  nói . “Nhữngdự  án đầutư đó chỉ giành cho người   gi àu

mà  thôi .”

Câu  nóicủa  Mi ke  như  con  dao  đâm  xuyên  qua  người  tôi .  Làbạn  thâncủa  anh  nên  tôi  thừa  biết

anh phải khó khănl ắmvới nói nhữnglời như thế đốivới  tôi.  Những câu nóicủa anh càng nhẹ nhàngbằng

nào thì càng l àmtổn thương trái  tim tôitừng ấy.  Tôi bắt đầu có khoảng cách giữa tôi và anh. Trong khibố

của  tôi  vàbốcủa  anhlập  nghiệptừ  hai bàn  tay  trắng,   nhưng  anh  và  ngườibố  gi àu  trở  lên  giàu  có  không

ngừng.  Còn  tôi  vàbố  tôivẫnbị kẹt phía  bên  kiacủa  vòng đời .  Tôi  và  Mikemới  có 25  tuổi,   nhưng  Mi ke

đã đi trước tôi đến 25năm tài  chính. Ngườibố ruộtcủa tôi đãbị  thất nghiệp và phải làmlạitừ đầutừ tuổi

52,  còn tôi thì thậm chí chưa l àm được việc gìcả.

“Con có sao không?” người bố giàu âncầnhỏi.

“Con  không  sao đâubố,”  tôi  trảlời vàcố che  giấunỗi  đau  sâu  thẳm  trong  lòng xuất pháttừmặc

cảmtội nghiệp cho gi a đìnhcủa chúng t ôi.  Convừamới suy nghĩ và đang dò tìm li nhhồncủa mìnhbố ạ,”

tôicốgắngmởmộtnụcười gượnggạo.

“Nhưvậy là con không thể đầutưvới bố và Mikebởi vì von không gi àu,” tôi cuối  cùng lên tiếng

và sau khi đã đối diện trởlại thựctế  trướcmắt. “Vànếu như con đầut ư vào nhữngdự án màbố đang đầu

tư, đi ều đósẽ vi  phạm pháp luật?”

Mike và ngườibốgật đầu. “Trongmộtsố  trườnghợp nhất  định nào đó,” Mike  thêm vào.

“Thế ai dựng  lên đạo luật đó,’ tôihỏi.

“Chính phủ li ên bang,” Mike nói

“Là SEC đấy,” ngườibố trảlời

“SEC à? SEC là gìvậy?”  tôihỏi .

“Là  t ên  viếttắtcủaUỷ  ban  Giaodịch  chứng  khoán,  ”  ông  trảl ời .  “Uỷ  ban  đó  r a  đờitừ  những

năm 30 theo chỉ  thịcủa  Joseph Kenedy, chacốcủatổng thống  John Kenedy.”

“Tại sao phảilập ra nó?” t ôi hỏi

Ôngcười   và  nói: “Nó  thànhl ập đểbảovệ  công  chúng trước  những tên môi giới ,  chủ  kinh  doanh

và người đầutưbấtlương con ạ.”

“Vậytại saobốcười? Đó  làmột việctốt đáng  làm chứ.’

“Đúngvậy,  đó làmột  hành độngrất  t íchcực,” ống nói  nhưngvẫn  khúc khích.  “Trước  khi xảy  ra

cuộc  khủng  hoảng  ki nhtế  1929,  vôsố  khoản  đầutưtồitệ, rủi   ro  được  bán  ra  công  chúng.Lườnggạt,

thông  ti n  giả  nhan  nhản  trên  thế  giới.   Do đó,  SEC được  thànhl ập để  ngăn  chặn  hiện  trạng  tiêucực  này.

Đó làmộtcơ quanvừa có chứcnăngl ập pháp và hành pháp,vừa cómột vai  tròrất quan trọng.Nếu SEC,

khủng hoảng vàhỗn loạnsẽxảy ra liên mi ên con ạ.”

“Vậytại saobốlạicười ?” tôi  tiếptụchỏi

“Bởi  vì  ngoài   chứcnăngbảovệ  côgn  chúng  trước  những  khoản đầutưtồitệ,   nó  còn  ngăn  công

chúng khỏicơhội  tiếpcậnvới những khoản đầutưtốt nhất,” ông nghiêm túc nói .

“Nếu nhưvậy thì công chúngsẽ đầutư vào đâu?”

“Vào  những  khoản đầutư  ‘sạchsẽ’,  những  khoản  đầutư  tuân  theo  các  quy  địnhhướngdẫncủa

SEC. ”

“Thế  thì có gì sai đâu nào?”

“Không  có  gì   saicả. Ta    chorằng đây  l àmột  ýtưởng  hay.  Chúng  ta  phải   có  luậtlệ  và  phải  tuân

theol ậul ệ. SEC chụi  trách nhiệm  toànbộ những chuyện đó.”

“Thếtại  saobốlạicười   ?  Con  biếtbố  quá  rõ màbố.  Con biết  khibốcười ,bố đang ngầm ám  chỉ

một điều gì đó.”

“Ta đãbảo conrồi mà,” ông nói . “Tacười  vì SECvừabảovệ công chúng trước những khoản đầu

tưtồi tệ,vừa ngăncảnhọ  tiếpcận những khoản đầutưtốt nhất.”

“Và đó  có phải chăng  làmột  trong những  nguyên nhân  khiến cho người   gi àu  càng  giàuhơn?” tôi

dèdặthỏi .

“Đúngvậy, ’  ông  nói.   “Tacười  vì  ta  thấy  đượcsự  trớ  trêucủavấn đề  đó.Mọi  người  đầutư  đều

muốn làm giàu.  Nhưng vìhọ không gi àu nên không cócơhội tiếpcận những khoản đầutư làm cho người

giàu. Chỉ khi nào con  giàu  có,  conmới có  thể đầutư  vào những khoản đócủa thế giới   người  giàu.   Và do

đó,  người  giàumỗi lúcmột gi àu thêm.  Theo ta, đó chínhlàsự trớ trêucủa cuộc đời. ”

“Nhưngt ại  saolại  như  thế đượccơ  chứ?”  t ôi hỏi.   “Chẳngl ẽ  điều  đó  ngăncản  người  nghèo  giới

trunglưuvới người gi àu à?”

“Không nhất thiết nhưvậy đâucậu à,” Mi ke chen vào.  “Tớ nghĩ  điều đó thựcsự chỉ nhằmbảovề

người nghèo và giới trunglưuvới chínhhọ mà thôi.”

“Tại saocậul ại  nghĩ nhưvậy?” tôihỏi.

Ngườibố  giàu nói: “Bởi  vì có  nhiều  khoản đầutưtồitệhơn  những khoản đầutưtốt.Mọi   khoản

đầutư  dùtốt hayxấu đều  trông  giống  nhau.Cần phải   có  nhiều  kinh  nghiệm  và hiểu  biếtmới  có  thể nhìn

ra khoản đềutưtốt hayxấu. Để có thể đạt được trình độ đầutư l ão luy ện, con phải t có khảnăng nhận biết

sắc  bén đâu  là  khoản đầutư  giúp con làm  giàu  và  khoản  nàosẽ đẩy con đến  chỗ  nguy  hiẻm.  Đơn gi an  là

hầuhếtmọi người đều  không  có  kiến  thức và  kinh nghiệm.  Này Mike,  con  hãy  mang ra đâyhồsơmới

nhất mà chúng  ta đang xem xét. ”

Mike  vào  phòng  làm  việccủa  mình  và  mang  ramộtxấphồsơ  đầy ắp  những  hìnhvẽ,bảng  biểu

vàbản đồ.

“Đây làmộtdự án đầutư mà mình đang xem xétbỏvốn vào,” Mikevừa nóivừa ngồi xuống.“Đó

còngọi  làmột chứng khoán chưa đăng ký, có khi đượcgọi  là hình thứcgọivốn đầutư. ”

Đầu óc  tôi trở  l ên  tê  liệt  khi   Mi ke  cho  tôi xem  qua  các  tài   liệu  chi   chít  toàn chữ,   hìnhvẽ  vàbảng

biểu tính  toánmức độrủi ro vàl ợi  nhuận đầutư.  Tôi  th ừ người ra khi Mi ke giải thíchvới  tôi những gì anh

ta suy nghĩ và cho đây l àcơhội đầutư tuyệtvời.

Nhận  th ấy  tôi bị  quay  cuống  trongmớ  thông  tin  quát ải và đầy  những thuật ngữlạlẫm, ngườibố

giàucắt ngangl ời  Mike và nóivới tôi.“Đó l à những gì anh ta muốn Robert thấy. ”

Ông  chỉ  vàomột đoạnvăn  nhỏ in trên bìa  trướcxấphồsơ  và đọc lên  thành  tiếng. “Miễn  ápdụng

luật chứng khoán vàonăm 1933. ”

“Ta muốn connắm được chuyện này,” ông nói.

Tôi   nhoài  ngườitới  trước  để  có  thể  đọc  được  rõhơn  những  dòng  chữ  li   ti  trong  đoạnvăn  mà

Người chỉ cho tôi . Những dòng chữ thế này:

“Hình thức đầutư này chỉ  dành cho các nhà đầutư đủ đi ều kiện.Một nhà đầutư đủ điều kiệnnếu

người đó:

·  Có  tàisản thực gi á trịtừmột triệu đô trở lên hoặc

·  Có  nguồn  thu  nhậpmỗi nămtừ  200.000 đô  trở  lên  trong  nhữngnăm  liên  tiếpvừa  qua  (hoặc

300.000 đônếu có chồng hayvợ),  và có nguồn thu nhập  trongnăm hiệntạitương đương. ”

Tôi   ngã  người vào ghế  và nói:“Điều đó  giải thícht ại   sao  bốbảo  con  không thể đầutư cùngbố.

Dự án đầutư này chỉ dành cho người giàu.”

“Hoặc người có thu nhập cao,” Mike nói.

“Không  chỉ   những đi ều  kiện  đó  khắt  khe  thôi  đâu,  mà  khoản  đầutư  yêucầutối  thi ểu  l à  35.000

đô. Đó  làmộtcổ phần đầutư  đòihỏi chodự án này.”

“35.000 đô! ” tôi  háhốc  miệng. “Thật  là quá nhiều  tiền  và quá nhiềurủi  ro.Cậubảo đó làsố  ti ền

tối  thiểu màmột nhà đầutưcần có kia mà?

Ngườibố giàugật đầu.  “Thế chính phủ trảlương cho con l à bao nhiêu?”

“Con được trảmứclương 12.000 đo  l àmộtnăm,cộng  thêm  trợcấp bay  và tác  chiến. Thế  nhưng

hiệntại   con  chưa  biếtmứclươngcủa  con  là  bao  nhiêu  khi  đóng  quântại  Hawaii  này.   Con  có  thểhưởng

trợcấp si nh hoạt, nhưng chắc chắn không nhiều đâu, vàcũng chẳng thấm gìvớimức sinh hoạt thựctếtại

Hawaii. ”

“Nhưvậy khoản tiết kiệm 3.000 đôcủa con làmộtcốgắngrất đáng khen đấy,’ ngườibố gi àuvừa

nói vừavận động tôi. “Con đã để giành đượcgần 25% thu nhậpcủa conrồi còn gì. ”

“Thế thì  con lên  l àm gì đây?” tôihỏi. “Con có  thể đưa 3.000 đô  này  chobố để  nhập  vàovốn đầu

tư và  sau đó chũng tasẽ chial ợi  nhuậnmột khi đầutư t hành công?”

“Chúng  t a  có  thể  làm  nhưvậy,”  người  nói.  “Thế  nhưng  chúng  ta  không  muốn  đề  nghị  con  cách

đó vàsẽ không bao  giờ dùng cách nàyvới  concả.”

“Tại sao?Tại  saolại không đốivới con?”  tôigặnghỏi.

“Con đã được  trangbịmộtnềntảng  kiến thức  khávữngvề tài   chính.  Và  con  có thểvượt xamức

của  nhà  đầutư  đủ  điều  kiện,  trở  thànhmột  nhà  đầutư  đủ  điều  kiện,  trở  thànhmột  nhà đầutư  l ão  l uyện

nếu con muốn. Khi đó, consẽ gi àu cóvượt xagấp ngànl ần những  giấcmơlớn nhấtcảu con.”

“Thế  những  nhà đầutư  đủ đi ều  kiện  và  những  nhà đầutư  l ão  luyện  có  gì  khác  nhauhảbố?”  tôi

hỏi  vàcảm thấtmột ngọnlửa hyvọng nhen nhúm  trong l òng tôi.

“Câuhỏi đúngl ắm,” Mi kemỉmcười và nhận rabạn mình đã thoát khỏi nhữngmặccảmtự  ti.

“Một  nhà đầutư đủ điều kiện  theo định  nghĩa  làmột  người có đủ  điều  kiệnvề  tiềnbạc. Nhà đầu

tư  này  còn  đượcgọi  là  nhà  đầutư  chuyên  nghiệp,”  người bố  gi àu  giải  thích.   “Nhưng  chỉ  có  ti ềnbạc

không thôi không làm cho con trở thànhmột nhà đầutư  lão l uyện.”

“Khác nhau thế nàohảbố?” tôigặnghỏi.

“Con  có xem báo  hôm  qua đưa tinvềmột  ngôi sao đi ện ảnh  Hollywoodvừamớibịlỗ  hàng triệu

dô  la  trongmộtvụ đầutư bêbối  không?’ ônghỏi.

Tôi gật  đầu  nói :  “Con  có  đọc.  Anh  ta  không  thual ỗ  hàng  triệu  đô,   mà  phải  trả  thuế  cho  những

khoản thu nhập không thuế  trước đâytừvụ đầutư đó. ”

“Đó  l àmột  vídụvề  nhà đầutư đủ điều  kiện đó  con à,’ ông tiếptục  giải   thích.   “Không  nhất thiết

có nhiều tiềnmới  trở thành nhà đầutư lão luyện. Chúng ta thường nghe có bao nhi êu bácsỹ, lậutsư, casĩ

thual ỗ trong khoản đầutư đâu đâu.  Những  ngời  đó có nhiều tiền  nhưng không  cósự lão  l uyện”.Họ

không biết đầutư vào đâu là an toàn màvẫn có lãi  cao.Mọi khoản đầut ưcủahọ đều giống như nhau.Họ

không biếtvụ đầutư nàoxấu haytốt. Những người như thếtốt hơnlà nên mua khoản đầutư ‘sạchsẽ’, còn

không thìmướnmộtvị quản l ý  tài  chính chuyên nghiệp màhọ t i ntưởng để đầutư giùmhọ. ”

“Thế  định nghĩamột nhà đầutư lão luyện là thế nào?” tôihỏi

“Một nhà đầutư l ão luyệngồm 3K,” ông trảlời.

“3K à? 3K l à gì?”

Ông rút ramộtxấphồsơ và viết những chữ này.

1.  Kiến thức

2.  Kinh nghiệm

3.  Khoản  tiền đầutưdồi  dào.

“Đó chính l à 3K,” ông nói. “Đạt được 3 thứ  đó, consẽ trở  thành nhà đầutư lão luyện.”

Tôi   nhìn  vào  dòng  chữcủa  ôngvừa  nói:  “Nhưvậyvị  diễn  vi ên  đó  thừ  ti ền  nhưnglại  không  có

kiến thức và kinh nghiệm.”

Ônggật  đầu:  “Vàcũng  có  nhiều  người  có  kiến  thức  nhưnglại  thiếu  kinh  nghiệm  thựctế  nênlại

không có khoản ti ềndư thừa để  đầutư.”

“Những người đó hay nói  “Tôi biết mà” khi cậu giải  thíchmột điều gì đóvới họ,  thế nhưnghọlại

không  thực  hiện  những  gìhọ  biết,”  Mike  thêm  vào.  “Mộtvị  giám  đốc  ngân  hàng  hay  nói   “Tôi  biếtrồi”

với  mình vàbố,  nhưngmột lý do nào đó ông tal ại  không l àm được những gì ông ta  biết.”

“Và điều đó giải thíchtại  sao ông  ta không có nhiều  tiềndư,” tôi  nói.

Ngườibố giàu và Mike đềugật đầu.

Cuộc đối  thoạitạmdừng vàcăn phòng chìm vàosự yênlặng.

“Con suy nghĩ gì thế?” ngườibố giàuhỏi.

“Con đang  suy nghĩ consẽ thành ai khi đã trưởng thành,” tôi  trảlời.

“Cậu muốn trở  thành ai thế?” Mikehỏi.

“Mình đang  nghĩ   mìnhsẽ  trở  thành  nhà  đầutư  lão  luyện,”  tôi  trảlời.   “Cho  dùcấpbậc  đó được

định nghĩ a như thế nào đinữa.”

“Rất  khôn  ngoan,”  người bố  gi àu  lên  ti ếng.   “Con  đã  cómộtbước  khởi  đầu  khátốt,  đó  chính  là

nềntảng kiến thức tài  chínhcủa con. Giờ đây chỉcần tích lu ỹ kinh nghiệm. ”

“Làm thế nào để  biết mình cócả hai hảbố?” tôihỏi

“Khi mà con có nhiều ti ềndư  trong  tay,” ôngmỉmcười.

Khi ấy,cả ba chúng tôi đều nâng l ynướccủa mình l ên,cụng nhau và nói : “Vì những khoản ti ềndư.”

Ngườibố giàu tiếptục: “và vìtương laimột nhà đầutư l ão luyện.”

“Vìtương  l aimột  nhà đầutư  l ão  l uyện  và  vì  những  khoản  ti ềndư,”  tôil ặnglẽlặp đil ặpl ại  những  câu

hỏi đó trong đầu t ôi .

Giờ đây  tôi tự  quyết  định  cuộc đời mình. Ýtưởnghọchỏi  để trở  thànhmột nhà đầutư  l ão  l uyện

thậthấpdẫn đốivới  tôi .  Tôi  có thể tiếptụchọchỏitừ  ngườibố  gi àu  vì tôi  đã có  những ki nh  nghiệmcần

thiết.Lần này, ngườibố giàusẽhướngdẫn tôi  như những ngườilớnvới nhau.

HAIMƯƠI NĂM SAU

Vàonăm  1993,  tàisản  đồsộcủa  ngườibố  giàu  được  chia  cho  con  cái  và  cháu  chắtcủa  ông.

Trong vòng hàng trămnămtới, những người thừakế tàisảncủa Ngườisẽ không phải nolắngvề tiềnbạc.

Mike  đã  tiếp  nhận  những  tàisản  ki nh  doanh  chínhyếu  đã  xuất sắc  phát  triển,mởrộngvương  quốc  tài

chínhcủa  ngườibố  giàu  -mộtvương  quốc  mà  Người  đãlập  lêntừ  hai  bàn  tay  trắng.  Tôi  đã  chứng  kiến

vương quốc đótừ ngày đầu  thànhlập cho đến khi nó phát triểnmạnh trong suốt cuộc đời tôi.

Tôi  đã  phảimất  20nămmới  đạt  được  những  gì  mà  tôi  nghĩ  là  phảimất  khoảng  10năm.  “Một

triệu đo la đầu tiên kiếm được bao giờcũng khó khăn nhất.”

Nhưng khihồitưởnglại, tôi  nhận thấy kiếm đượcmột  triệu đó đầu tiên không khó, mà khó khăn

ở chỗ giữ đượcsố tiền vàbắt nó làm việcl ại chobạn.  Tôi có thểvềhưunăm  1994 ở tuổi 47, hoàn toàn

tự dovề t ài chính. Nhưngvềhưusớmvới  tôi không thíchbằng đầutư nhưmột tay lão luyện.  Có thể cùng

tham gi a đầutưvới  Mike và ngườibố giàu l àmục đíchcủa t ôi . Cái ngày Mike và ngườibố giàubảo  tôi  là

không đủ điều kiện đầutưnăm 1973, làmột ngày quan trọngcủa cuộc đời tôi, vàcũng làmột ngày tôi đặt

ramục  t iêu  trở thànhmột nhà đầutư l ão luyện cho mình.

Dưới đây là khoản đầutư được coi như giành cho nhà đầutư đủ  đi ều kiện và lão luyện

1.  Gọi vốn đầutư

2.  Các gói đầutư  địa ốc vàhợp tác có  trách nhiệmhữuhạn.

3.  Chứng  khoán  niênyết  ra  công  chúnglần  đầu  (IPO  -mặc  dù  hình  thức  nàymọi  nhà  đầutư

đều có thể mua nhưng không phải đễ tiếpcậnvới khoản này)

4.  Gọi vốn trước khi  niênyết ra công chúngl ần đầu.

5.  Sát nhập doanh nghiệp; mual ại doanh gnhiệp.

6.  Cho vayvốn để đầutư kinh daonh

7.  Các quỹbảo hiểm tài chính.

Đối với   nhà đầutư trung bình,  các  hình  th ức đầutư trên  mang quá  nhiều  tínhrủi   ro.Rủi   ro ở đáy

không  phải   là  dobản  chấtcủa  các  khoản đầutư  đó,  mà  do  người  đầutư  trung  bình  không  có  kiến  thức,

kinh  nghiệm  hay khoản  ti ềndư để  có thể hiểu  rõcơ  chế  hoạt độngcủa  hình thức đầutư này.   Hiệntại, tôi

hoàn toàn ủnghộ  SEC  trong  việcbảovệhạn chế nhà đầutư  không đủ điều kiện đối với những  hình thức

đầutư ấy,bởi  vì chính tôi đã phạm nhiềul ỗi lầm và  tính  toán sai  trong con đườnghọchỏicủa mình.

Ngày  nay,  tôi  đang đầutư  vào  những  khoản  đầutư  ấy  nhưmột  nhà  đầutư  lão  luyện.  Và  những

người đầutư  trên thế  giới đầutư tiềncủahọ vào chính những hình thức đầutư đó.

Mặc  dù đôi   khi   tôibị lỗ,  nhưnglợi nhuận  kiếm đượctừ  những  khoản đầutư  thành  công  khácdư

sức trang trải khoảnlỗ ấy.  Tôi đạt đượcmứcl ợi  nhuận 35% là chuyện bình thường, nhưng ít khi đạt được

mứclợi  nhuận  1. 000%  .  Tôitập  trung  đầutư  vào  những  khoản  đóbởi  vì  chúngrất  sôi  động  và  nhiều

thách  thức.  Đó  không  phải  là  chuyện  đơn  thuần  mua  100cổ  phiếu  này  bán  đi  100cổ  phiếu  khác.Cũng

không phải  là chuyện quan t âm đếnmức cao thấpcủatỷsố p/e.

Quyển  sách này không nóivề các khoản đầutư.

Quyển  sách này nói vềbản  thân nhà đầutư.

CON ĐƯỜNG

Quyển  sách  này  không  bànvề  các  khoản đầutư,  mà  chủyếu  nóivề  người  đầutư  và  con đướng

trở  thànhmột  nhà  đầutư  l ão  luy ện.  Quyển  sách  này  giúpbạn  khám  phábản  thân  mình  để  đưa  ra  con

đường đạt đến 3K: Kiến thức – Ki nh nghiệm - Khoản đầutưdồi dào.

Quyển  I  đềcập  đến  con  đườnghọchỏi của  tôi  khi  còn  nhỏ.  Quyển  II   bànbạc  đến  tích  luỹ  ki nh

nghiệmcủa tôi khi đã trưởng thànhtừ 1973 đến 1994. Quyển sách này được viết trêncơsở những bàihọc

tôi thu thập đượctừ  những thựctếsống động,   và chuyển  thành những bàihọc tích  luỹ  đó  t hành 3K để có

thể  trở thànhmột nhà đầutư l ão luyện.

Vàonăm 1973,   toànbộvốn  li ếngcủa  tôi chỉ  có  3.000 đô la để đầutư khônghề cómọt  chút  kiến

thức hay kinh nghiệm thựctế nào. Đếnnăm 1994,  tôi đã trở  thànhmột nhà đầutư l ão luyện.

Cách  đâyhơn  20năm,  gnười bố  gi àu  đã  nói:   “Cũng  như  córất  nhiều  kiểu  nhà  khác  nhau  dành

cho  người  giàu,   người  nghèo  và  người  trunglưu,  các  khoản đầutưcũngvậy.Nếu  con  muốn đầutư  vào

những khoản mà người gi àu đầutư,  con không phải chỉ giàu mà thôi . Concần phải trở thànhmột nhà đầu

tư l ão luyện, chứ không chỉmột người  giàubỏ ti ền đầutư.  ”

5 GIAI ĐOẠN  TRỞ THÀNHMỘT NHÀ ĐẦUTƯ LÃO LUYỆN

Ngườibố  giàu đã  chi a  chương  trình  phát  triểncủa  tôi  thành  5  giai  đoạn  riêng  biệt  mà  t ôi sẽ  thể

hiện qua các bàihọc ở các chương trong quyển sách này. Năm gi ai đoạn đó l à:

1.  Bạn cósẵn  sáng trở thành nhà đầutư chưa?

2.  Bạn muốn trở thành nhà đầutư loại nào?

3.  Làm thế nào xâydựng cho mình công việc kinh doanhvữngmạnh?

4.  Ai l à nhà đầutư lão luyện? ,và

5.  Trảlại

Quyển  sách  này  được  viếtdưới   hình  thứchướngdẫn,  chứ  không  đưa  ramột  câu  trảlờicụ  thể.

Mục  đíchcủa  quyển  sách  này  nhằm  giúp  chobạn  hiểu  những  câuhỏi  nàocần  hiểu.  Người bố  gi àu  nói :

“Con không thểdạy cho ai đó tr ở thànhmột nhà đầutư lão l uyện. Nhưngmột người có thểhọchỏi để trở

thành  nhà  đầutư  lão  luyện.  Điều đócũng  giống  như  việctập  xe  đạpvậy.   Ta  không  thểdạy  con  xe đạp,

nhưng  convẫn  có  thểhọc  cách đạp  xe.Tập  xe đạp đòihỏi  phải   chụi  nhiềurủi  ro,   phải  dám  thử,sửadần

và  cóhướngdẫn rõ  ràng. Đầutưcũng  như thế.Nếu  con  không muốn chấp  nhậnrủi   ro, consẽ  nói   là  con

không muốnhọc, làm thế nào  ta có thểdạy con được.”

Nếubạn  muốn  tìm  sáchvề  máchnước đầutư,  cách  làm  giàu  chụp  giựt  haymột  bí  quyết  đầutư

nào đócủa người gi àu, thế thì quyển sách này không giành chobạn.  Quyển sách này đềcập đến quá trình

họchỏi hơn  là  đầutư  đơn  thuần.  Đốitượngcủa  quy ển  sách  là  những  người  muốnhọchỏivề  đầutư,

những  ngườitự  tìm  kiếm  cho  mìnhmột  con đường  làmgầu  ri êng  ri êngiềnhơn  là đi  tìmmột  con đường

làm giàu bàng phảng,  trơn tru.

Nếumục  đíchcủabạn  làsựhọchởi  và  tìm  kiếm,bạnsẽ  nhận  thấynăm  giai  đoạncủa  ngườibố

giầu  chíng  lànăm  giai  đoạn  mà  những  nhà đầutưtỷ  phú  trên  thế  giới  đã  trải   qua.  Bi ll  Gates  cha  đẻtập

đoàn Microsoft,  Warren Buffet là nhà đầutư giàu nhấtcủaMỹ; Thomas Edison - người sánglậptập đoàn

General  Electric,tấtcảhọ đều đi qua những  giai độan phát triển  này.Cũng  chính  những  giai đoạn đó  các

nhà  triệu  phú,tỷ  phú  trẻ  tuổicủa  nghành  công  nghiệp  I nternet  hay  “chấm  com”  hiện đang  trải  qua  ngay

tronglứa tuổi  20 hoặc 30.Sự khác nhau duy nhất giữa hai  thếhệ đó là trong thời đại  thông ti n khác thành

niên đó qua 5 giai đoạn ấy nhanhhơn.  Và cólẽbạncũng có thể l àm được chuyện đó.

BẠN CÓ DÁM LÀMMỘT PHẦNCỦA CUỘC CÁCHMẠNG HAY KHÔNG?

Những  gi a đình  thậtsự  giàu  có  đã  ra  đời   trong  th ời  đại   công  nghiệp.  Điều  đócũng  đangxảy  ra

trong thời đại  thông ti n ngày nay.

Hiệntại, tôi  nhận thấy cómột hiệntượngtương phản là xãhội  chúng ta càng có nhiều thanh ni ên

trở  thành  triệu  phú  haytỷ  phú  trong độ  tuổi   20,   30  và  40,   trong  khivẫn  có  những  người   40 tuổi   hayhơn

sống  chậtvật  tr êntừng  đồnglương  ít  ỏicủa  mình.  Nguyên  nhâncủa  khoảng  cách  này  chính  làsự  gi ao

cảm  giữa  thời  đại   công nghiệp  và  th ời  đại   thông  tin.   Người ta  thường nóirằng  khi   thờicơ  thíchhợp đến,

một  ýtưởng  có  thể  đạt  đượcmộtsứcmạnh  quyềnlực  vô  song.  Vàcũng  chẳng  có  gìhạihơn  khimột

người nào đóvẫn khư khư bám  giữ nhữngtưtưởng suy nghĩ  đãl ỗi thời.

Đối với bạn, quyển sách  này  có  thể làmột  cách nhìnvề nhữngtưtưởngcũ  và tìm kiếm  nhữngtư

tưởngmớimẻ  đốivớisự  gi àu  có.   Quyển  sáchcũng  có  thể  l àmột  mô –  típ  để  đổi đờibạn.Sự  đổi đời đó

có thể l àmộtbước chuyển biến triệt để và quyết liệt giống nhưsựlột xác xãhội như thời đại  công nghiệp

nhườngvị  trílịchsử  cho thời đại thông ti n. Quyển  sáchcũng có  thể  làtầmgương soi chiếulại   chínhbạn

đểbạn  có  thểtự  tìm  ramộthướng đi  tài  chínhmới  cho  cuộc đời  mình.  Quyển  sáchsẽ  giúpbạntập  cách

suy nghĩ nhưmột nhà ki nh doanh vàmột nhà đầutưhơn làmột người  làm công hoặcmột người l àmtư.

Tôi đãmấtrất nhiềunăm để đi qua những giai đoạn đó, và hiện tôivẫn còn trong cuộc hành trình

ấy.  Sau  khi  đọc  quyển  sách  này,bạn  có  thể  xem  xét  việc đi   qua  5  giai  đoạn  này,  hoặcbạn  có  thể  cho  là

con đường phát triển đó không phùhợpvới mình.  Tuy  nhi ên, nếubạn chọn đi qua 5 gi ai đoạn,  cuộc hành

trìnhsẽ  nhanh  hay  chậm  hoàn  toàn  tuỳ  thuộc  vàobạn.   Hãy  lên  nhớ  quyển  sách  này  khôngdạy  chobạn

cách  làm  gi àu  nhanh.Sự  chọnlựa  có  l ên  đi  qua  quá  trình  phát  triển  tính  cách  cá  nhân  và  hiểu  biếtcủa

mình  hay  không,bạn  có  thể  quyết  định  ngay  sau  khi  đọchết  phần  1của  quyển  sách  -  phần  chuẩnbị tư

tưởng và  tinh thần trước khi bạn đặt đôi chân bébỏngcủa mình l ên cuộc hành trìnhkỳ  diệu đó.

BẠN CÓSẴN SÀNG TRỞ THÀNH NHÀ ĐẦUTƯ CHƯA?

Ngườibố  giàu  thường  nói:  “Tiềnsẽ  làbấtcứ  thứ  gì  con  muốn.”  Ýcủa  ông  là  ti ền  xuấtbảntừ

chínhtưtưởng  và  suy  nghĩ của  mình.Nếumột  người  hay  nói :  “Kiếm  ti ền  khôngdễ  tí  nàocả”  thế  thì

người  đó  có  thểsẽ  kiếm  tiền  khó  khăn  thật.Nếu  người  khác  nói :“Ồ  t ôi sẽ  không  bao  giờ  giàu  được”,

hoặc  “Làm  giàu  thật  khó”,  Những  điều  đó  có  thể  trở  thànhsố  phận  thựcsựcủa  người  đó.  Cònnếumột

người nói  :  “Cách duy nhất làm giàu là làm việccực nhọc”,  người đó có thể làm việc quần quật thật.Nếu

một người nói: “Nếu tôi  có nhiều tiền, tôisẽbỏ vào ngân hàngbởi vì tôi  không biết làm gìvới nócả”,  có

thể  điều  ấysẽxảy  ra  y  nhưvậy.Bạnsẽ  ngạc  nhiên  khi  thấy  có  biết  bao  nhiêu  người  trên  thế  giới  hiện

đang suy nghĩ  và hành động  y  như thế. Người bố gi àutừngcảng  cáo t ôi   việc  chuẩnbị   ti nh  thần trở  thành

một  nhà  đầutư  l ão  l uyệncũng  giống  như  quá  trình  chuẩnbị   tâm  l ý  trong  cuộc  chinh  phục  đỉnh  núi

Everest  hay  xuống  tóc đi  tu.  Ông  so  sánh  hàihước  như  thế,   thế  nhưng  ông  muốn  tôil ưu  ý  không  lên  coi

nhẹ  tý  nàovề  chuẩnbịtưtưởng để làm gi àu. Ông  nói với tôi: “Sựbắt đầucủa  con  y  như  ta.   Con  khởisự

mà  trong  tay  không  cómột  đồng  nàocả.  Những  gì  concả  chỉ  l à  niềm  tin  mãnh  li ệt  vàmột  ướcmơ  làm

giàu  khát  khaobỏng  cháy.Mặc  dù  có  biết  bao  ngườimơ  ước  điều  đó,  nhưng    ít  ai  có  thể  biến  nó  thành

hiện  thực.  Hãytập  trung  suy  nghĩ  và  chuẩnbị  tâm  lýcủa  mìnhbởi  vì  consẽhọc  cách  đầutư  màrất  ít

người  được  cho  phép  đầutư.   Consẽ  nhìn  thấy  thế  giới  đầutưtừ  bên  trong  nó  chứ  không  phảitừ  bên

ngoài .  Có  biết  bao  con đường  đờidễ  dànghơn  và  những  cách đầutư  nhẹ  nhànghơn  cho  con  chọnlựa.

Cho  nên,   hãy  suy  nghĩ  thậtkỹ  và  hãysẵn  sàngnếu  con  biết  chọn  nó  l à  con  đườngcủa  chinh  cuộc  đời

con.”

CHƯƠNG II VUN ĐẮPNỀN MÓNG TÀISẢN

Vàonăm 25 tuổi, tôi đãvỡl ẽ ra những điều màhồi còn nhỏ tôi không hiểuhết những gì ngườibố

giàu đãdạy cho tôi.  Tôi đã nhận r a trong suốt th ời  gian dài đó,  ông đã lo chămbẵm vun đắpnền móng tài

sảncủa mình.  Ôngbắt đầul ập nghiệptừ khu phố nghèocủa thành phố,sống đạmbạc, lo ki nh doanh,  mua

địa  ốc  vàtập  chung  thực  hiện  theokế  hoạchcủa  mình.   Giờ  đây,  tôimới  hiểu  rõkế  hoạchcủa  ngườibố

giàu  là  trở  thành  đại  phú.  Lúc  Mike  và  t ôi   lêncấp  ba,   ông  đã  phát  triểnhệ  thống  tàisảncủa  mình  ra

những  khuvực lâncậncủa Hawaii,  mual ại các công ty làm ănyếu  kém  và  tích luỹ địa ốc.  Khi  chúng tôi

vào  đại học,  ông  trở  thànhmột  trong  những  nhà  đầutư  cótầmcỡ  ở  Hono  –  Lul u  và  các  khuvực  khác

nhau ở Wai ki ki.  Giờ đây,   ông  và gi a đình đangtậnhưởng  những trái  l ành  quả  ngọtcủa bao côngsức  l ao

độngcủa mình.  Thay vìsống trong khu nghèo nhất ở vùng ngoại ô t hành phố, ông đãdọn vào khu dâncư

giàu nhất ở Hono Lul ubề ngoài , gia đình ông trông chẳng cóvẻ gì giàu có sovới các nhà hàng xóm khác.

Thế  nhưng,   tôi  thừa  biết  Mike  vàbốcủa  anhrất  gi àubởi  tôi  đã được  ông  cho  xem  cácbản  báo  cáo  tài

chính đã được kiểm toán mà không phải  người nàocũng được ông cho xem.

Trong  khi đó,bố ruộtcủa  tôivừamới   thất  nghiệp.  Lúc ông ở đỉnh  caocủasự  nghiệpcũng  chính

là  l úc  ôngcũngbị  guồng máy  chính  trị ở tiểu bang  Hawaii  nghiền  nát.Bố  tôi đãmấthếtmọi  thứ  mà ông

đã  làm  việccậtlựcmới  đạt  được  chỉ   vì  ông  đã  giúpvận  động  tranhcử  cho  đối   thủcủaxếp  ông.  Ông

không cómộtnềntảng tài sản nào.Mặc dù ông đã 52 tuổi trong khi tôi  chỉ  25 tuổi,  nhưng chúng tôil ại có

cùngmột đi ểm xuất phátvề tài chính.Cả hai chúng  tôi đều không có tiền. Chúng t ôi đều cóbằng đại học.

Có thể kiếm đượcmột  công  việc ổn định,   nhưng  chúng tôi  khônghề  cómột  tí  tàisản th ực  nào  trong  tay.

Đêm hôm ấy,nằm  trằn trọclặnglẽ trong doanh  trại ,  tôi   biết  tôi đang cómộtcơhội hiếm  có  trong  tay để

chọnhướng đi  cho cuộc đời   mình.Sởdĩ  t ôi   cho đó là hiếmbởi vìrất  ít  cócơhội  chứng kiến,  so  sánh  hai

cuộc đời khác nhaucủa hai người bố, vàtừ đó chọn cho mìnhmộthướng đi đúng. Sự chọnlựa đó đốivới

tôi thật khôngdễ và không nên khinh thườngmột tí nào.

NHỮNG KHOẢN ĐẦUTƯCỦA NGƯỜI GI ÀU

Mặc  dù đêm đó  vôsố  ýtưởng  quay  cuồng  trong đầu tôi,  nhưng  chỉ  cómột ýtưởng đã  l àm phấn

khích tôihơnhẳn là có những khoản đầutư gi ành cho người  giàu như những khoản đầutư giành chomột

người khác.   Khi tôi  còn nhỏ và làm việc cho ngườibố giàu, ông chỉ luôn đềcập đến việc xxaydựng ki nh

doanh. Giờ đây khi ông đã trở lên giàu có,tấtcả những gì ông quan tâm là những khoản đầutư giành cho

người giàu.  Saubữa ăn trưa, ông đã giải  thíchvới tôi: “Lý do duy nhất khiến ta xâydựng kinh doanh là vì

việc  kinh  doanh  có  thể gi úp  ta  mua  tàisản  và  ta  có thể  tham  gia  vàonhững  khoản đầutưcủa  người  gi àu.

Không có kinh doanh, tasẽ không thể nào đủsức đầutư vào những khoảncủa người gi àu con ạ.”

Ngườibố  giàu  sau đó  nhấnmạnh đếnsự khác  nhau  giữamột  người   làm  công  vàmột  chủ  doanh

nghiệp  đi   mua  đầutư.  Ông  nói :“Đasố  các  khoản  đầutư  gi ành  cho  người   l àm  công  đềurấtmắc.   Thế

nhưng đốivới  công  việc  kinh  doanh,  ta đều  có  thể  mua  những  khoản đầutư  đó.” Tôi  không  hiểu  rõlắm

câu  nói của  ông,  nhưng  tôi  tinsự  khác  nhau  l àrất  quan  trọng.  Giờ  đây,   tôi  trở  l ênhếtsức  tò  mò  và  nôn

nóng muốn biết đượcsự  khác  nhau đó. Đêm ấy,   tôicứ mong  chờ  trời mau  sáng để  có  thểgọi điệnlại  cho

ngườibố gi àu. Và  t ôi đã mang nhữngtừ “cơhội  đầut ư gi ành cho  người  giàu”  êm  ái  đó  vào  giấcmơcủa

mình.

NHỮNG BÀIHỌC TIẾPTỤC

Khi   tôi gọi  cho  ông  sáng  hôm  sau,   ông  đãsẵn  sàngdạy  tôi  tiếp  ông  đãgần  gi aohết  việc  ki nh

doanh cho Mi ke vàvềhưusớm  thay vì chơi  gôncả ngày ông muốn l àmmột thứ  gì khác có ý nghĩahơn.

Chúng tôihẹn  nhau ăn trưa ởmột  nhà  hàngdọcbờ biển  Waikiki.  Thời  tiết  hôm đó thật  tuyệtvời ,

những  ánhnắng ấm  áp  tr àn  xuốngbờ  biến  xanhdụi  dàng,  êm ả.  Tôimặc  quân phục  khi  đếngặp  ông  vì

ngay  sau buổi hẹn đó tôi phải bay  trởvềcăncứ ngoài biển khơi.

Ngườibố giàugật đầubảo t ôi  ngồi vàhỏi: “Thế sau khi hếthạn quân ngũnămtới condự địnhsẽ

làm gì?”

“Ba ngườibạn phi côngcủa con đã tìm được việcvới các hãng hàng khôngmặc dù tình hình ki nh

tế hiện nayrất khó khăn nhưnghọ có thể tìm được cho conmột việc làm nhờ nhữngmối quanhệcủahọ.”

“Thế con đang suy nghĩ sẽ l àm việc chomột hãng hàng không à?” ônghỏi.

Tôi   chầm  chậpgật đầu.“Ồ, ” đó  l à  những  gì  con đang làm, và đang suy nghĩ.Mứcl ương khátốt

còn  các  khoản phúclợi thì  không  chê được.Hơnnữa, lịch  trình  baycủa  con  khá  kín,”  tôi nói.  “Sau cuộc

chiến đó, con đã trở thànhmột phi công khá giỏi.Nếu  con cócơhội  bay thêmmộtnămnữavớimột hãng

hàng không nhỏ con có thể đảm nhiệm những chuyến phicơvậntảihạngnặng.”

“Thế đó l à những gì consẽ l àm ư?” ônghỏi.

“Không đâubố,”  tôi  trảlời.   “Không  bao  giờkểtừ  khitừ  saubữacơm  trưa  hôm  quatại căn  nhà

mới  Mi ke,  và  nhất  l à sau những  chuyện đãxảyvớibốcủa  con. Đêm  hôm qua con đã  trằn trọc không  ngủ

được,   và concứ  suy  nghĩ mãivề những điềubố  nói về  đầutư  con biếtnếu  con  cómột  công việc ổn định

vớimột hàng hàng không nào đó, convẫn có thể trở thànhmột nhà đầutư đủ điều kiện.  Nhưng concũng

nhận rarằngcả đời consẽ không bao giờ đi xahơn l úc đó. ”

Ngườibố giàul ặnglẽgật đầu. “Thế những gì  ta nói đã gõ  trúng tim con,” ông khẽ nói.

“Đúng nhưvậybố à,”  t ôi   trảlời.  “Con đãhồi tưởnglại những  bài học  màbố đãdạy  cho  conhồi

nhỏ. Bây  giờ con đãlớn, và những bài học đó có ý nghĩa thậtmớimẻvới con.”

“Thế con nhớ được những gì?” ônghỏi.

“Con  nhớbố  đãcắtl ương  10  xumột  giờcủa  con,  vàbắt  con  l àm  việc  không  công,”  tôi  trảl ời .

“Con nhớ bài học đó chính l à không lên xa vàosự nghiệp ngập đối với  tiềnbạc.”

Nườibố giàumỉmcười và nói : “Bài học đó thật khôngdễ dàng chút nào. ”

“Đúngvậy đóbố. ” tôi trảlời. “Nhưng bài học đócũng thật tuyệtvời .Bố ruộtcủa con đãnổi  giận

với bố  đấy.   Nhưng  giờ  đây,bố  conlại  đangsống  khônglương.Sự  khác  nhau  duy  nhất  làbố  con  đã  52

tuổi  trong  khi hồi  ấy  con  chỉmời   9  tuỏi.  Saubữa  hôm  qua,   con  đãtự  thềvới   mình  không  bao  giờsống

một cuộc đời chỉ biết bám vàosự ổn định công việc chỉ vì concầnmột đốnglương để si nhsống.Cũng vì

thế,   concũngsẽ  không  chắc  việc  ở  hãng  hàng  không  đâu.  Và  vì  thế  con  monggặpbố  hôm  nay.  Con

muốn ônlại các bài họccủabố,  làm thế nàobắt đồng tiền làm việc cho  mình mà con không l àm việc suốt

đời  vì ti ền. Nhưngl ần này, conhọcvớibố nhưmột người lớncơ. Bố hãy  l àm cho bàihọc khóhơn và chi

ti ếthơn. ”

“Con còn nhớ bài học đầu ti êncủa t a l à gì không?”

“Người  giàu không làm việc vì tiền,” tôi đáp. “Nhưng người  giàu biết cáchbắt đồng tiền làm việc

chohọ”

Mộtnụcườirạngrỡ trên khuânmặt ông. Ông  biết tôi đãlắng nghe và nhớlời ôngdạy. “Tốtl ắm,”

ông đáp.“Đó  chính  lànềntảng  để  trở  thành  nhà đầutư.Tấtcả  những  nhà đầutư  đều  phảihọc  cáchbắt

đồng  tiền làm việc cho mình.”

“Đó  chính  là đi ều  con  muốnhọc,bố  à,”  tôi  đáp.  “Con  muốnhọchỏi  và  muốn  truyềnlại  chobố

con những kinh nghiệmcủabố. Tình hìnhcủabố con hiện giờrấttệ và làmlạimọi  thứ ở tuổi  52.”

“Ta  biết,  ta  biết con ạ.” Người đáp

Vào buổi đẹp  trờ đó, những bài học đầutưcủa  t ôi đãbắt đầu.   Những bàihọcnối  tiếp nhau  thành

năm  giai đoạn, và ởmỗi  giai đoạn  t ôi lại càng  hiểu biếthơnvề quá trìnhtư duycủa  ngườibố gi àu  cũng

nhưkế hoạch đầutưcủa ông. Những bàihọc đãbắt đầutừ việc chuẩnbị sẵn sàngvềmặt ti nh thần và khả

năng kiểm soátbản thân, bởi vì chi khi ấy đầutưmới thựcsự hiệu quả. Đầutư là quá trìnhbắt đầu vàkết

thúcvới việc  kiểm soátcủabản  thân mình.

Đêm đó,  tôi  đãbắt đât  chuẩnbị  cho  mìnhvềmặt  ti nh  thần  khi  chọnl ựa  giữasự  ổn  định  làm ăn

lâu dài – như  theol ối sốngcủa người bố nghèocủa  tôi, vàsự vun đắpnền  móng  t ài sản  cho  mình  –  theo

lốisốngcủa ngườibố giàu. Đó l àsựlựa chọnsẽ trở  lên giàu,  nghèo hay trungl ưu.

CHƯƠNG 3 BÀIHỌC ĐẦUTƯSỐ 1

SỰLỰA CHỌN

Những bàihọc đầutưcủa  ngườibố  giàubắt  đầu.   “Khi  nói  đến  tiềnbạc  và đầutư,mọi  người  có

ba nguyên nhân haylựa chọncơbản l à:

1.  An  toàn

2.  Thoải mái

3.  Giàu có

Ông  tiếptục  giải  thích:   “Cả  basựlựa  chọn  đó  đều  quan  trọng.Sự  khác  nhau  trong  cuộcsốngcủamỗi

người chủyếu  l à dosựlựa chọn nào ưu  tiên trước.” Ông giảỉ thíchrằnghầuhếtmọi người  khi đầutư ti ền

bạccủa mình đều theo thứtự đó. Nói cách khác, khi họ quyết địnhvề tiềnbạc, an toàn là điều quan trọng

nhất,rồimới đếnsự  thoải   mái  tiếp sau đó  là  giàu có.  Chính  vìvậy,hầuhếtmọi   người   an toàn  lên  thứtự

ưu  tiên  nhất.Một  khi họ  cómột  nghề  nghiệp  ổn định  vàvững  chắc,họmớitập  trung  đếnsự  thoải  mái .

Chọnlựa cuối cùng đốivới phầnl ớn người giàu có”

Ngườibố  giàu đã  nói :  “Ai  aicũngmơ  ước  có được gi àu  có,   nhưng đó  không phải   làsựlựa chọn

hàng đầucủahọ. Cũng chính vìlựa chọn thứtự ưu tiên đó mà chỉ có 3 người  trong 100 ngườiMỹ l à giàu.

Nếusự gi àu  có phávỡsự thoải mái   hay  gâycảm  giác  không  an toàn, phầnl ớnmọi  ngườisẽ  không   nghĩ

đến  việc  làm  gi àunữa.  Điều  đócũng  giải  thíchtại  sao  nhiều  người  chuyên  đi  tìm  kiếmsự  đầutư  chụp

giựt.  Người  nào  đặtsự  an  toàn  thoải   mái  lên  hàng  đầu  th ườngcố  tìm  cách  làm  giàu  nhanh,dễ  dàng,

không  córủi  ro  và tiệnlợi.Rất  ít  người   tr ở  lên đầutư  giàu  có  nhờ  khoản đầutư  maymắn,  nhưng  những

người này thườngmấthết ti ền mà thôi .”

GIÀU CÓ HOẶCHẠNH PHÚC

Tôi   thường  nghe  nhiều  người   nói .  “Tôi   thàhạnh  phúchơn  là  giàu  có.”  Riêng  tôi,   tôi  không  bao

giờ  hiểunổi  câu  nói  đócả  vì tôi  đã trải qua  lúc gi àu  nghèo trong cuộcsống.   Trongcả  hai tình  huống đó,

tôi đều có  những l úchạnh phúc  và  khônghạnh phúc. Tôi không  hiểunổimọi ngườilại  chorằng  phảil ựa

chọn  giữahạnh phúc và giàu có.

Khi  tôi suy nghĩvề bàihọc này,  tôi chiêm nghiệm  rarằng thựcsự đi ều mà những người ấy muốn

nói   chính  là  giàu  có.”  Đó  là  vìmột  khi   những  người  ấy  không  cócảm  gi ác  an  toàn  và  thoải  mái ,họsẽ

không  cóhạnh phúc. Riếng  tôi, tôi  thà  chấp  nhậnbấp bênhrồi  sau đó trở lên  giàu có. Tôi đãtừng nghèo,

từng  gi àu,  cóhạnh phúc  và  không  cóhạnh phúc. Thế  nhưng,  tôi  có  thể  chắc  chắnmột  điềuvớibạnrằng

khi  tôi nghèo và khônghạn phúc,sựbấthạnh đó càngtệhơn khi  tôi giàu có và khônghạnh phúc.

Tôi cũng không thể hiểunổi  câu nói : “Tiềnbạc không l àm cho tôihạnh phúc.”Mặc dù câu nói ấy

có thể đúng ởmột khíacạnh nào đó, nhưng tôivẫn l uôncảm thấy không thoải mái  khi trong túi tôi  không

có tiền.

Vàonăm 1973,  tôi đãxếp thứtự cáclựa chọn:

1.  Giàu có

2.  Thoải mái

3.  An  toàn

Trên  khíacạnh  ti ềnbạc  và đầutư,cả  balựa  chọn  này  đều  quan  trọng.Xếp  thứtự  chúng  làmột

quyết  địnhrất  cá  nhân  màbạn  phải   làm  trước  khi bắt  đầu đầutư  vàocơhội   nào đó  Ngườibố  nghèocủa

tôi đã chọn:  “an toàn’ làmục tiêu  trênhết.

CHƯƠNG  4

BẠN NHÌN THẤY THẾ  GIỚI NÀO?

Một trong nhữngsự khác nhaunổibật giữa người bố giàu và ngườibố nghèocủa t ôi  là cách nhìn

về  thế  giớicủamỗi   người .  Người bố nghèo luôn  coi  thế  giới  l àmộtsự  khan  hiếmvề  tiềnbạc, được phản

ánh  trong  những  câu  nói  như  thế  nàycủa  ông:  “Con  nghĩ  tiềnmọc  trên  cây  à?”,   hoặc  “Con  nghĩ  l àbố

được  làmbằng  tiền hay  sao?”, hoặc  “Ta không muanổi thứ ấy đâu.”

Khi ở bêncạnh người bố giàu, t ôi lại nhận th ấy cách nhìncủa ôngvề thế giới hoàn toàn kháchẳn.

Ông  có  thể  nhìn  thấymột  thế  giới  thật  nhiều  tiền,   và  do đó ông  hay  phát  biểu  những  câu  nói  đại  loại  thế

này:“Đừng  lol ắngvề  tiềnbạcnếu chúng ta biết  l àm những điều đúng,  l úc  nào  chúng tacũng kiếm được

nhiều  tiềncả,”  hoặc“Đừng  vì  không  có  ti ền  mà  conlại   chorằng  con  không  muanổi  thứ  con  không

muốn.”

Vàonăm 1973,   trongmột lầndạy  tôivề  ti ềnbạc ông  nói: “Chỉ  có  haivấn đềvề tiềnbạc  mà thôi .

Một l à không có đủ ti ền. Hai l à có quá nhiều tiền. Thế con muốngặpvấn đề nàovề ti ềnbạc đây?”

Trong  nhữnglớp  đầutư  do  t ôi dạy,  tôi  thường  dành  nhiều  thời  gi an  cho  đề  tài  này.  Phầnl ớn

nhiều  người  xuất  thântừ  những  gia  đình  gi àu  có,   khônggặp  khó  khăn  thiếu  thốnvề  tiềnbạc.  Vì  ti ền  là

một  ýtưởng,một  khái  niệm  cho  nênnếubạncứ  quan niệm  là  không lúc  nào  mình  có đủ  tiền,   thì thựctế

cuộc  đờicủabạnsẽxảy  ra  y  nhưvậy.Một  trong  những  thuậnlợi  mà  tôi  có  được  chính  l à  cócơhội  trả

qua  màsống  th ựctếvới  hai  gia đình  có  hai vấn đề kháchẳn  nhauvề  tiềnbạc.  Và  tôi  dám  cam đoanvới

bạn làcả hai hiện trạng  tiềnbạc đó đều khôngtốtcả.

Ngườibố  giàu thường bình  luậnvềmột  hiệntượng thườnggặp trong xãhội :  “Nhiều  ngườibỗng

trở lên giàusụ - chẳnghạn như thừakếmột gi a tàikếch sù, hoặc chúngsố độc đắc, đều thường nghèo trở

lại.  Đó  là  dovềmột  t âm  lý,  những  người  ấy  trước  đây  chỉ  biết  cómột  thế  giới  không  có đủ  tiền.  Và  khi

sàihết  gi a  tàitừ  trên  trời rơi   xuống  đó,họlại  quay  trởvềvới   thế  giới  trước  đâycủahọ:Một  thế  giới

không có đủ tiền.”

Một  trong  nhữngvận  độnglớn  nhất  trong  đời  tôi   chính  là  l àm  sao  xoay  chuyển  quan  niệmmột

thế  giới   không  có  đủ  ti ềncủa  mình.Kểtừnăm  1973kểvề  sau,  ngườibố  giàu  đãdạy  cho  tôi  cách  suy

nghĩvề  ti ềnbạc,  phương  cách  làm  việc  và  đạt  đượcmục  tiêu  l àm  gi àu.  Người bố  gi àu  thậtsự  ti nrằng

những  người nghèovẫn  hoàn nghèo đơn  giản là  vìhọ chỉ biếtmột  thế  giớitồntại trướcmắthọ. Ông  nói :

“Những gì con th ấyvề tiềnbạc trong tâmtưởngcủa concũng chính là những gì con thấyvề tiềnbạc thực

sự ngoài đời. Consẽ không thể làm thay đổi   cuộc đời  thựccủa connếu như con không t hay đổi trướchết

thế  giớinội tâmcủa convề  tiềnbạc. ”

Ngườibố  giàu đã  tóml ược những  nguyên  nhânvề quan điểm  khan hiềm  mà  ông đã  nhìn thấytừ

những thái độsống khác nhaucủamọi người:

1.  Bạn  càngcầnsự  ổn định an  toàn bao nhiêu,   thì càng  cósự  khan hiếm trong cuộc đờicủa

bạnbấy nhi êu.

2.  Bạn  càngcạnh  tranh  chừng  nào,  thì  đời sốngcủabạn  càng  khan  hiếm  đó  chí nh  là  l ý  do

tại  saomọi  người cạnh  tranh  nhau  trong  công  việc,   trong  khen  thưởng đềbạt  và  trong điểm  thi  đuahọc

tập ở  trường.

3.  Để đạt đượcsự phong phú trong cuộcsống, một người cần có nhiềukỹnănghơn, sángtạohơn và

biếthợp  t ác.  Những  người  có  đầu  óc  sángt ạo,  cókỹnăng  kinh  doanh,  tài  chính,  và  biếthợp  tác  thường

đạt đượcmột cuốcsốngdưdả tiềnbạc.

Tôi   có thể  nhìn  th ấy  ngaysự khác  nhau đó cho cáchsốngcủa  hai người bố.   Ngườibố  ruộtcủa tôi

luôn khiến khích tôi  chơi an toàn và tìm  kiếmsự  ổn định  an  toàn. Trong  khi  đó ngườibố  giàulại  khuyến

khích tôi phát triểnkỹnăng vàsự  sángtạo.

Trong nhữnglần dò chuyệnvề đề tài khan hiếm đó ngườibố giàu thườngl ấy ramột đồng xu và nói

với  tôi: “Khimột người  nói” Tôi không có khảnăng muanổi nó, ‘người ấy chỉ thấy cómộtmặtcủa đồng

tền khi con biết  đặt  câuhỏi’  l àm  thế  nào  tôi   có  thể  muanổi nó? ‘,đó  chính  l à  l úc  conbắt đầu  nhìn  ramặt

bên  kiacủa đồng tiền.Vấn đề ở  chỗ, ngaycả khimọi  người   thấy đượcmặt bên ki acủa đồng  tiền đi nữa,

họ chỉ  nhìn  thấybằngmất thườngcủa  mình.  Chính vìvậy,  người  nghèo chỉ th ấynhững  gì  người gi àu  làm

trênbềmắt  mà không  thấy được  những  suy  tính  trong  đầucủahọ.Nếu  con  muốn  thậtsự  th ấy đượcmặt

bên kiacủa đồng  tiền, concần phải đợc những gì đang  diễn ra  trong đầucủamột ngời  con ạ.”

Chơng 5:  Bàihọc đầutưsố 3:Tại sao đầutư thờngrốirắm?

Một ngàynọ,  tôi đang ngồi đợi ôngbố giàu  trong phòng  làm việc trong khi ông đangbận điện thoại . Ông

nói  những câu thậtl ạ  tai , đại loại như: “Thế anh chơi dài  ngày hôm nay à?”, “Nếu l ãi suất đặc biệt thìhạ

mức chênhlệch ra sao?”,“Đượcrồi, đượcrồi.  Bây giờ thì  tôi hiểutại sao anhlại đi  muahợp đồng quyền

mua bán hai chiều để  giữ được nhưmứccũ?”,  “Anh tính chơi ngắncổ phiếu đó à?Tại saol ại  không dùng

hợp đồng quyền muacổ phiếu?”.

Khi  ông buông đi ện thoại,  tôi liền  nói: ”Con chẳng hiểu những gìbố nói trên điện thoạicả. Đầutư thật là

rốirắm khó hiểu”.

Ôngmỉmcười: “Những gì ta nói không  phải  thựcsự là đầutư con ạ”.

Ngườibố giàul ạimỉmcười  và nói: “Trướchết, những người khác thường  quan niệmvề đầutưrất khác

nhau.  Chính điều đó l àm cho đầutư cóvẻrốirắm khó  hiểu đó con.  Thế nhưng những gì màhầuhếtmọi

ngườigọi  là đầutư  đều chẳng phải l à đầutư. Tấtcảmọi người đều đềcập đến những khíacạnh khác

nhau,  nhưnghọlạitưởngrằng mình đều đang nóivề cùngmột đề tài ”.

“Gìvậybố?”,  tôi thắcmắc không  hiểu được, “Tấtcảmọi người đều cùng đềcập đến những khíacạnh

khác nhau, nhưnghọlại tưởngrằng mình đang cùng đềcậpvềmột đề tài ? Con không hiểu”.

Ngườibố giàu phá l ên tiếngcười thật  to. Và bàihọcbắt đầu.

“ĐẦUTƯ CÓ Ý NGHĨ A KHÁC NHAU ĐỐI VỚI NHỮNG NGƯỜI KHÁC NHAU”

Khi  ngườibố gi àubắt đầu bài học ngày hôm đó,  ông đãlặp đilặpl ại  câu nói ấy.

Dưới đây là tómtắt những gì  tôi đã  rút ratừ bàihọc quan trọng đó.

NHỮNG NGƯỜI  KHÁC NHAU ĐẦUTƯ VÀO NHỮNG THỨ KHÁC NHAU

•Mộtsố người đầutưbằng chính  sách con thật nhiều. Cómột đại gia đình chính  làmột phương cách đảm

bảo cuộcsốngcủahọ,  sau này khivề giàhọ được các con cáicủa mình chăm sóc.

•Một người đầutư vàonềnhọcvấntốt, cómột công việc ổn định và nhiều phúclợi.Bản thânhọ và

nhữngkỹnăng có được trở  thành  tài sảncủa chínhhọ.

•Một người đầutư vào những tàisản  bên ngoài.

Khoảng 45% dânsốnướcMỹ đều cócổ phiếu ở các công  ty. Tỷlệ này càng  lúc càngtăng khimọi người

nhận rasự an toàn ổn định trong công  việccũng như khảnăng  làm việc suốt cuộc đời .

• Cócổ phiếu, trái  phiếu, quỹhỗtương,bất độngsản, bảo hiểm, hàng hóa,  tiền  tiết  kiệm, đồsưutập, kim

loại  quý hiếm, quỹbảo đảm, v.v...

•Mỗimột nhóm trênl ại được phân loại  thành nhiều nhóm nhỏ, chẳnghạn:

Cổ phiếu có thể được chia thành những nhóm nhỏ  sau:

1. Cổ phiếu thông thường

2. Cổ phiếu ưu đãi

3. Cổ phiếu cóbảo hành

4. Cổ phiếu các công  ty nhỏ

5. Cổ phiếu cáctập đoàn

6. Cổ phiếu chuyển đổi

7. Cổ phiếukỹ thuật

8. Cổ phiếu ngành

9. Vân vân và vân vân

Bất độngsản có thể được chia thành những nhóm nhỏ  sau:

1. Nhà ở

2. Văn phòng cho thuê

3. Trung  tâm thươngmại

4. Chungcư

5. Nhà kho

6. Bến bãi

7. Đấtsản xuất

8. Đấtsản xuấtgần đườnglộ

9. Vân vân và vân vân

Quỹhỗtương có thể chi a  thành những nhóm nhỏ sau:

1. Quỹ chỉsố

2. Quỹtăng trưởngnăng động

3. Quỹ khuvực

4. Quỹ  thu nhập

5. Quỹ đóng

6. Quỹ cânbằng

7. Quỹ  trái phiếu nhànước

8. Vân vân và vân vân

Bảo hiểm có thể được chia thành những nhóm nhỏ sau:

1. Bảo hiểm nhân thọ  trọn đời , địnhkỳ hay biến đổi.

2. Bảo hiểm toànbộ, hay toànbộ  biến đổi.

3. Bảo hiểmhỗnhợp (vừa trọn đờivừa theo địnhkỳ  trong cùngmột chính sách).

4. Bảo hiểmtử vong người đầu,  người  thứ hai hoặc người cuối cùng.

5. Bảo hiểmsửdụng để trợvốnhợp đồng mua bán.

6. Bảo hiểmsửdụng chotăng trưởng quản trị và các khoản thưởng khác  trong chi trả ngay.

7. Bảo hiểmsửdụng để chi  trả các khoản phúclợihưu trí không đi ều kiện.

8. Bảo hiểmsửdụng các khoản phúcl ợi hưu trí không điều kiện.

9. Vân vân và vân vân

• Có nhiềusản phẩm đầutư khác nhau dùng chomục đích khác nhau. Đó là l ý do đề  tài đầutư thườngrối

rắm khó hiểu.

CÓ NHIỀU CÔNGCỤ ĐẦUTƯ KHÁC NHAU

Ngườibố già thường dùngtừ  “kiểu” để ám chỉ cho nhữngkỹ thuật, phương pháp hoặc công thức mua

bán, trao đổi hay giữ cácsản phẩm đầutư.

- Mua, giữ vàcầu nguyện  (chơi dài).

- Muarồi bán (trao đổi).

- Bánrồi mua (chơi ngắn).

- Quyền mua và quyền bán.

-  Giữ trung bình chi  phối đồng đô.

- Môi  giới (trao đổi không kiếmlời).

-  Tiết kiệm.

Nhiều người đầutư được phân loại theo  kiểu đầutư và hình thức đầutưcủahọ.

- Tôi  là người  mua bán chứng khoán.

- Tôi đầucơ vào địa ốc.

- Tôisưutầm các đồng  tiền quý hiếm.

- Tôi mua bán các quyềnhợp đồng Future hàng hoá.

- Tôi  là người  mua bán hàng ngày.

- Tôi  tintưởng vào  tiềngửi ngân hàng.

Đó chính là vídụvề các loại đầutư khác nhau, sản phẩm đầutư chuyên biệt và các kiểu đầutư khác nhau

củahọ.Tấtcả những đi ều đó càng làmtăngsựrốirắmcủa đầutư,bởi vì núpdưới  thuật ngữ“đầutư”

những người ấy chỉ  thựcsự  là:

- Nhữngkẻcờbạc

- Những tay đầucơ  tích trữ

- Những người mua bán

- Những người  tiết kiệm

- Nhữngkẻmơmộng

- Nhữngkẻ thấtbại

CHẲNG CÓ AI  LÀKẺ SÀNHSỎI MỌI THỨ

“Đầutư có ý nghĩ a khác nhau đốivới những người khác nhau”, ngườibố giàu nói. “Không có ai sànhsỏi

vềmọi thứbởi vì córất nhiềusản phẩm đầutư và  kiểu đầutư khác nhau”.

MỌI NGƯỜI ĐỀU CÓMỘT KHUYNHHƯỚNG RIÊNGCỦA MÌNH

Một người thường chơi chứng khoánsẽ nói, “Cổ phiếu l à hình thức đầutư  tuyệtvời nhất”.Một người

đam mê địa ốcsẽ nói,  “Bất độngsản chính l ànềntảngcủamọisự giàu có”. Cònmột người  không ưa

vàngsẽ phát  biểu: “Vàng  làmột thứ hàng hoá đã quál ỗi  thời ”.

Vànếu nhưbạn thêm vào đó các kiểu đầutư khác nhau, chắc chắnbạnsẽbịrối ngay. Mộtsố người  cho

rằng: “Hãy đadạng hoá. Đừngbỏhếtmọi quả trứngbạn có trongmột cáitổ”. Thế nhưng những người

khác như Warren Buffet – nhà đầutưvĩ đại nhấtcủanướcMỹ chẳnghạn,l ại  nói:“Đừng đadạng hoá.

Hãybỏhết quả  trứngbạn có vào trongmột cái tổ và  theo dõi  nócẩn thận”.

Tấtcả những khuynhhướngrất cá nhâncủa những người đượcgọi  là chuyên gia đầutư, càng làm cho

đầutư trở thànhmột đề  tàirắcrối vàhếtsức khó hiểu.

CÙNGMỘT THỊ  TRƯỜNG NHƯNG CÓ NHIỀUHƯỚNG KHÁC NHAU

Mỗi người cómột cái  nhìn, cách đánh gi á khác nhauvềhướng chuyển độngcủa thị  trường vàtương l ai

nền kinhtế thế  giới, điều này càng làm cho việc đâutư  thêmrốirắm. Nếubạn thường xem các chuyên

mục tài chính trển ti vi ,bạnsẽ thấymộtvị chuyên gia nào đó hùnghổ phát  biểu: “Thị  trường đã quá nhiều

rồi. Trong vòng sáu tuầnt ới , chúng  tasẽsụp đổ” Thế nhưng chỉmười phút saumộtvị chuyên gia kháclại

xuất hiện  trên màn hình và trấn an: “Thị  trườngsẽ còn đi lênnữa. Sẽ không có khủng hoảngxảy ra”.

NHẬP CUỘC TRỄ

Một ngườibạngần đây đãhỏi  tôi:  “Cứmỗil ần tôi  nghe thấymộtcổ phiếuhấpdẫn nào đó, khi tôi nhảy

vào mua l à gi á thị trườnglại sụp. Đi ều đó chẳng khác nào  tôi đi mua ở gi á cao và ngày hôm sau,cổ phiếu

được gi ao làhấpdẫn đólạibắt đầutụt giá.Tại  sao tôicứ luônbị nhập cuộc trễvậy anh?”.

Một than  phiền khác mà tôi thường nghe là: “Cổ phiếu ấy giảm giá nên tôi bán đi . Thế mà qua ngày hôm

sau, nó  leo  lên trởlại. Tại  saovậy?”.

Tôi gọi đó l à  hiệntượng “nhập cuộc trễ” hoặc  hiệntượng “bán quásớm”.Vấn đềvới đầutư thường ở chỗ

một khicổ phiếu haymột quỹ đầutư nào đó được đánh giá, xếphạngsốmột  trên thị  trường trong vòng

hainăm qua thường làcổ phiếu đó, hay quỹ đó đã  được các nhà đầutư thựcsự  kiếml ờirồi. Những người

ấy đã  biết nhảy vào cuộc chơi  ngaytừ đầu và  biết nhảy ra khi ởmức gi á cao nhất. Đốivới tôi , chẳng có gì

đángsợhơn khi nghemột người nào đó huênh hoang: “Tôi muacổ phiếu ởmức gi á 2 đô và hiện đang  là

35 đo.” Những câu chuyện như thế, hay những máchnước như thế chẳng l àm cho tôi đượclợil ộc gìcả

mà chỉ làm tôi kinh khiếp. Đó chính là lý dotại sao mà ngày naymỗi khi tôi nghe câu chuyện kiếm tiền

hay làm giàu nhanh chóng như thế trên thị  trường tôi chỉ lặnglẽbỏ đi mà khôngcần phải  nghe  thêm gì

cả. Đối với tôi, những điều đó không phải  là đầutư thựcsự.

ĐÂY CHÍNH LÀ LÝ DOTẠI SAO ĐẦUTƯLẠI TRỞ NÊNRỐIRẮM PHỨCTẠP

Ngườibố giàu thường nói :“Đầutưsởdĩ trở nênrốirắm, phứctạpbởi vì nó l àmột đề tàirộngl ớn.Nếu

con nhìn quanh consẽ thấymọi người đầutư vào những thứ khác nhau. hãy nhìn những thiết bị  điện

trong nhà con xem. Chúng chính l à nhữngsản phẩmcủa những công ty mà người khácbỏ tiền vào đầutư.

Nguồn đi ện mà con đang  sài chính l àtừmột công  ty điệnl ực cungcấp mà người  ta đầutư vào.Một khi

con hiểu được điều đó consẽ nhìn ra cùngmộtbức tranh đối với  chiếc xecủa con, bình ga,vỏ xe,  dây

thắt an  toàn, câygạtnước, bộ đề máy, đường xá, các giải phân cách trên đường, l onnước ngọt, đồ đạcnội

thất, trung tâm thươngmại, cao ốcvăn phòng,  ngân hàng, kháchsạn,  v.v...Tấtcả những thứ đósởdĩ xuất

hiện vàtồntại domột người nào đó đã đầutưsản xuất ra chúng,  làm chosản phẩm hàng hóa xãhội

phong phú và đời sống con người ngàymộtvăn minh. Đómới chính là đầutư thựcsự đấy con ạ”.

Và người bố giàu đãkết thúc bàihọccủa mìnhvề đầutưvới  câu nói thế này,“Đốivớihầuhếtmọi người

đầutư l àmộtvấn đề phứctạp vàrối rắm chỉ bởi  vì những gì màmọi người gọi là đầutư không phải là

đầutư thựcsự”.

Trong những chương  tiếp theo ngườibố già đãhướngdẫn  tôi giảmbớtsự phứctạp khó hiểucủa đầutư

và chỉ cho tôi  thấy đầutư thựcsự  là gì.

Để  có khởi đầu thuậnlợivề tài chính

Lời  Giới Thiệu

Ngày  nay,  trong  thời  đại  công  nghệ  thông  tin,   giáodục đóng  vai  tròhếtsưc  quan  trọng  .Nguyên

tắccủa những thời trước đihọc,  ra trường kiếm việc  làm, đeo bámsự ổn định lâu dàicủa công việc, dành

dụm  tiềngửi tiết kiệm  và  hivọngvềhưu được xãhội   chăm  lo đãlỗi  thời.   Cái   thời  “Gừng  càng gi à càng

cay“đã  quarồi .  Thời  đại  này  đòi hỏi  chúng  t a  phải   không  ngừnghọchỏi  để  nâng  cao  kiến  thức  và  trình

độ.   Chúng  ta  phải  chịu  trách  nhiệm  trước  cuộcsốngcủa  mình  vì  ngày  nay  chúng  t a  córất  nhiềusựl ựa

chọn.  Những gì ta đãhọc được là quan trọng, nhưng không quan trọngbằngtốc độ chúng t ahọchỏi,  thay

đổi   và  thích  nghivớilượng  thông  tinmới   .  Chúng  ta đã  thấy  nhiềutấmgươngcủa  những  người  trẻ  trên

thế giới   biếtl ắmbắtcơhội và đã thành công  trong thờikỳ  có nhiều thay đổi .Họ  đã trở thànhtỉ phú (Bil l

Gates ),  hay ởtưổi U45  làm giám đốccủaTập đoànlớn như AOL, Time Warrner

Nền  kinhtế  ngày  nay đangcần  những  người  trẻ  có  khảnăng đột  phábằngsự  linh  hoạt,   sángtạo

hơn  l à  những  con  người  chỉhọc  theo  khuônmẫu.  Nhưvậy,  liệu  việc  giáodục  ở  trường  không  thôi  có

cungcấp đủ những gìcần thiết để chúng tabước vào đời thành công trong cuộcsống và thích nghi vớisự

thay  đổi  hay  không?  Liệu  trườnghọc  có  trangbị  đủ  kiến  thứcvề  tài  chính để  chúng  ta  có  thể  làm  giàu?

Và chúng ta hãy nhớrằng cho dù chúng ta có rât nhiều tiền nhưng thiếu kiến thức để làm giàu được;rằng

ngân  hàng  không  đòi hỏi họcbạ  màhọ  muốn  xembản  báo  cáo  tài  chínhcủa  chúng  ta.Họ  muốn  biết

thành tíchvề tài chínhcủa chúng ta chứ khôngcần biết chúng tahọc giỏi  như thế nào. Dovậy, việcbốmẹ

truyền đạt cho chúng  ta  thành công và giàu có.

Quyển  sách nàysẽ  cungcấp những  kiến thức  và bí quết quí báu để chúng  tat ự tinbước  vào  thế  giới

thực thế giới chúng  ta phải đối đầu khi ra trường, quyển  sách này đăc biệt dành cho những ai:

-  Muốn có khởi đầu thậnl ợi về tài  chính trong cuộcsống để  làm gi àu,

-  Muốn phát hiện và phát huy  tàinăngcủa mình,và

-  Muốn trở  thành ngườihọc suốt đời .

“TIỀNBẠC LÀ LÝTƯỞNG”

Khi   tôi   còn  bé,   ngườibố  giàu  thường  nói  :   “Tiềnbạc  là  ýtưởng.  Tiềnbạc  có  thể  làbấtkỳ  thứ  gì  con

muốn.Nếu con nói, ‘Consẽ chẳng bao giờ giàu,’ thìhẳn  là con không trảnổi. ”

Ngườibố thông tháicủa tôi lại nói nhiềuvề gi áodục.

Có  phảimỗi  đứa  trẻ  sinh  ra  đều  giàu  có  và  giỏi   giang  không?Mộtsố  người  nghĩ  là  có  thể  nhưvậy  và

cũng cómộtsố người  nghĩ l à không thể.  Ý kiếncủabạn ra sao?

CHƯƠNG 1Mọi đưa trẻ sinh ra đều  thông minh và giàu  có

Cả hai ngườibốcủa  t ôi   là  những người th ầy  có ảnhhưởngr ấtlớn đến tôi .Cả hai đều  ti nrằngtấtcảmọi

đứa trẻ si nh  ra  dã  cósẵn  thông  mi nh  và gi àu  có.Họ  là những người th ầyvĩ  đại  vìhọ  ti n vàosựbộcl ộ tài

năngcủa  đứa trẻ.

Từ  educati on  (gi áodục)  xuất  pháttừ  tiếng  Latin  educare,  có  nghĩa  l à  “làmbộcl ộ  ra”.  Không  may  là

nhiều  người  trong  chúng ta ký ứcvề  giáo giục  chỉ   là  nhữngnămhọc  dài ,  khổsởvới   nhữngkỳ  thi,   những

bài  kiểm  tra,  để  nhồi  nhétmột  đống  kiến  thức  vào đầu,  vàrồi   quên béngmất  những  gì  đãhọc được.  Hai

ngườibồcủa  tôi  thường  nóirất  ít,  chờ tôi hỏi   khi   muốn  tìm  hiểu đi ều  gìmới  trảl ời .  Hoặchọhỏi  tôi,  để

xem tôi  biết đến đâu,thay vì chỉ nói cho tôi biết những gìhọ  biết.

Mẹ  tôicũng làmột  người  thầylớn vàtấmgương sáng  cho  tôi .  Người   thầycủa  t ôi về lòng  yêu  thương,

lòngtốt  vàsự quan tâm đến  người  khác.  chẳng  maymẹ tôimấtsớm  lúcmới bốnmươi   támtưổi .Mẹ đau

ốm  li ên  miên,vậtlộnvớimột  trái   t im đauyếutừcơnsốt thấp  khớphồi bé. Chínhsự âncần,  yêu  thương

người  khácbất  chấp đaubệnhcủamẹ  đãdạy  tôimột  bàihọcsống động.Rất  nhiềulần  tôibịtổn  thương

và muốn trả miếnglại người khác,thì tôil ại nghĩvềmẹ và nhớ ra phải tốtbụng… thay vì giậndữ. Và đối

với  tôi, đó l à bàihọc quan trọng mà  tôicần nhớhằng ngày.

NHỮNG BÀIHỌCTỪBỐ VÀMẸ

Cócảbố vàmẹ l àm thầy như thế làrất maymắn đốivới tôi . Tôi to con vànặnghơnhầuhết những đứa

trẻ cùngl ứa  khác.Mẹ  tôi luôn  l o ngại   tôi ỷ thếbự  con đibắtl ạtbạn bè, nênmẹ đã  ép tôi phát triển  thành

dạng mà ngày  nay  người ta haygọi là  thỏ đế.Mẹ muốn tôitốtbụng  và  nhân ái  như  người,nên tôi đã  theo

thế.Năm cuốil ớpmột, tôi  đemhọcbạvề  nhà,  trong đó  th ầy  giáo  ghi:   “Robertcầnmạnhmẽhơn.Tấtcả

những em trai khác hay  trêu chọc emmặc dù em to conhơn các  em đó nhiều!”

Khimẹ tôi  xemhọcbạ, bà  không có ý  kiến gì.Bố  tôi đi   làmvề và đọc  nó,  ngườinổi  điên.   “Những

đứa khác trêu chọc con là sao?Tại sao con để cho chúng trêu chọc? Con là thỏ đếhả?” Người lamắng và

để ý đến những  nhận xétvề  hành vi của  tôi chứ  khôngmấy để  ý đến điểmsố. Khi   tôi giải thíchvớibố  là

tôi  chỉ  nghe  theolờidạycủamẹ,bố  quay  sangmẹ  và  nói:  “Học  cách đối  phóvới  chuyệnbị   ức  hiếp  là

quan  trọng đốivớitấtcả  trẻ  con,nếu  không  khilớn  l ên  chúngsẽ  haybị  ức  hiếp.Tốtbụngcũng  làmột

cách  đối  phóvới  những  đứa  haybắtnạt,  nhưng  nhưvậy  là  phản  tácdụngvới  lòngtốt  không  được  trân

trọng.”

Quay  sang tôi , bốhỏi: “Còn concảm thấy thế nào khibịbạn  trêu chọc?”

Rànrụanướcmắt,  tôi  trảl ời:  “Concảm  thấy  khiếpsợ.  Concảm  thấybơvơ,  hoảng  loạn.   Con

không  muốn  đến  trường.  Con  muốn  chống  trả,   nhưng  concũng  muốn  làmột  đứa  trẻ  ngoan  nhưbốmẹ

muốnvậy.  Con  ghétbịgọi  là  “th ằngmập”  và  “th ằng khờ”  haybị   trêu  chọc.  Con  ghét  nhất  là đứng  chịu

trận.  Concảm  thấy  mình  là  thỏ  đế.   Thậm  chímấybạn  gái  còncười  con  vì  con  chỉ  biết  đứng  khóc.   Con

biết  con  có  thể  đánhlại tụi  nó.Tụi   nó  chỉ  l àmấy  đứa  hay  kiếm  chuyệnvới  người  khác,  vàtụi  nó  thích

kiến  chuyệnvới  con  vì con là đứa  to  con nhất  tronglớp.Mọi người nói đừng đánh  chúng vì conlớnhơn,

nhưng  con  ghét  đứng  chị u  trận.   Con  ước  gì  mình  có  thể  l àm  gì  đó.Tụi   nó  biết  consẽ  không  làm  gìhết

nêntụi nómới chêu chọc con  trướcmặt những đứa khác hoài. Con muốn thộpcổ và đấmtụi nó.”

“Đượcrồi,  đừng  đánh  chúng.   Nhưngbằngbấtcứ  cách  gì  có  thể  được,  con  phải  cho  chúng  biết

rằng consẽ không chị u đểbị chọc ghẹonữa. Con đanghọcmột bàihọcrất quan  trọngvề lòngtự trọng và

học cách đứng l ên vìlẽ phải . Đừng đánh chúng. Hãy nghĩ ra cách cho chúng  biết là consẽ không đểbịbắt

nạtnữa. ”

Tôi   ngừng  khóc.  Tôicảm  thấy  kháhơn  nhiều  vàlấylại  đươc  phần  nàodũngcảm  vàtự  ti n.   Bây

giờ tôi đã sãn sàng quay trởlại trườnghọc.

Hôm sau,bốmẹ tôi bịmời vào trường  vì tôi  đã ấn  hai  tên‘đại  bàng’ xuốngvũng bùn  sau  khi đã

kiên nhẫn yêucầu chúng thôi  trêu chọc tôi , nhưng chúngvẫncứ  tiếp  diễn.

Từ đó  trở  đi,nămhọccủa  t ôi dễ  chịuhơn  nhiều.  Tôi đã  cómột  chúttư tin,  tôi  đã  có đượcsựnể

trọng  tronglớp,  và  côbạn  xinh  nhấtlớp  trở  thànhbạn  gáicủa  tôi.    Nhưng  thúvị   nhất  là  hai‘đại   bàng’

cuối  cùngcũng  trở  thànhbạncủa  tôi.   Tôi  đãhọc được  cáchsống  hoà  mìnhbằngsựmạnhmẽ  thay  vìsợ

hãi daidẳng.

Mấy tuần  sau,  tôi  đãhọc thêm đượcmộtsố  bàihọc đáng giá  trong  cuộcsốngtừcảbố  vàmẹ  tôi .

Tôi học  đượcrằng  trong  cuộcsống  không  có  câu  trảl ời  đúng  hoặc  sai.  Tôihọc  đượcrằng  trong  cuộc

sống,  chúng ta cósự chọnlựa, vàmỗi  chọnlựa cómộthệ quả.Nếu chúng ta không thích chọnlựa này và

hệ  quảcủa  nó  thì  chúng  ta  có  thể  tìm  kiếmmột  chọnlựa  khácvớimộthệ  quảdễ  chị uhơn.Từvụvũng

bùn,  t ôi  đã nghiệm  ratầm  quan  trọngcủacảtốt bụng,   nhân ái từmẹ,  vàmạnhmẽ,  chuẩnbị   chống  trảtừ

bố.  Tôi đãhọc đượcrằng quá nhiều cái này hoặc cái  khác,  hoặc chỉ cái  này mà không phải cái khác có thể

làm  ratựhạn  chế  mình.   Giống như quá  nhiềunước có thể  làm  chếtmột  cái cây đang  khô héo,   con  người

chúng  t a  có  khuynhhướng đi   quá  xavềmộthướng  này  hoặchướng  khác.Tối  hôm  chúng  tôitừ  phòng

hiệu  trưởngvề  nhà,bố  tôi  nói:   “Rất  nhiều  người sống  trongmột  thế  giới  trắng  đen  hoặc  đúng  sai .Rất

nhiều  ngườisẽ  khuyên  con,‘đừng  bao  giờ  đánh  trả’,   vàcũng  có  những  người   khác  nói ,‘đánh  trả  đi’.

Nhưng concần  nhớ  cái   chính để  thành công  trong đời  l à:Nếu  con  phải đánh  trả,  con phải   biết  chính  xác

đánh  khó  khăn  thế  nào.  Để  biết  điều  đó  đòi hỏi   phải  thông  minhhơn  nhiều  sovới  việc  nói ,‘đừng đánh

trả’, hay‘đánh trả đi.’ ”

Bố tôi  thường  nói : “Thông mi nh  thựcsự  l à biết cái  gìtườngtận và  thoả đánghơn là chỉ đơn  giản

biết  cái   gì  l à đúng  hoặc  sai.”  Làmột đứa  trẻ  sáu  tu ổi, tôi đãhọc đượctừmẹrằng t ôi cần phảitốtbụng và

hoà  nhã…  nhưng  tôicũnghọc đượcrằng không  l ên  quátốtbụng và  hoà  nhã.Từbố  tôi,   tôihọcsựmạnh

mẽ,  nhưng  tôicũng  nghiệm  rarằng  tôicần  phải  thông  minh,sửdụng  đúngsứcmạnhcủa  mình.  Tôi  đã

thường  nóirằng  đống  tiền  có  haimặt.  Tôi  chưa  bao  giờ  thấy  đồng  tiềnmộtmặt.  Nhưngtấtcả  chúng  ta

thường  hay  quên đi ều đó.   Chúng ta  th ường nghĩmặt  chúng ta đang đứng trên đó  l àmặt duy  nhất  hoặc  là

mặt  phải.   Khi  đó,   chúng  ta  có  thể  thông  thái,   chúng  t a  có  thể  biếtsự  thậtcủa  chúng  ta,  nhưng  chúng  ta

cũng có thể giớihạnsự  thông minhcủa mình.

Cólầnmột  th ầy  gi áocủa  t ôi   nói :  “Thượng  đế  cho  chúng  ta  chân  phải  và  chân  trái .  Thượng  đế

không  cho  chúng  ta  chân  phải  và  chân  sai.   Con  người  tiến  lênbằng  cáchbước  chân  phải  trướcrồi  đến

chân  trái.   Người  nào  nghĩrằnghọ  luôn  l uôn  phảicũng  giống  như  nguời   chỉ   có  chân  phải.Họ  nghĩhọ

đang  tiến  lên, nhưng thông thườnghọ đangbịlẩn quẩn  trong vòng  tròn.”

Chúng ta đang ở trongmột th ời đại Công nghệ thông ti n  và cácbạn trẻ  có  thể “thạo th ời ”hơnbố

mẹ  mình,   nhưng  chúng  ta  có  thểhọc để  thông  mi nhhơnbằng  chính  thông  tin  vàcảm  xúccủa  chúng  ta.

Chúng tacần phảihọct ừcảbố vàmẹ mình,bởi vìmới thông tin nhiềuhơn, chúng tacần phải thông mi nh

hơnmớisử lýhết được.

CHƯƠNG 2  Conbạn làmột  thiên tài?

BỐ TÔI ĐÃ TI NRẰNGMỌI ĐỨA TRẺ SINH RA ĐỀU CÓ TIỀMNĂNG

Tôi   luôn tinrằngbố  t ôi   làmộthọc  sinhrất có  tài.   Người  l àmột  người   mê đọc  sách,một  cây  viết

vĩ đại ,một nhà hùng biện xuất chúng,  và l àmột người  thầyl ớn. Thời đihọc Người  luôn đứng đầu vànằm

trong  ban  cánsựlớp.Người tốt  nghiệp  thủ  khoa  Đạihọc  Hawaii,và  sau  đó đã  trở  thànhmột  hiệu  trưởng

trẻ  nhất  tronglịchsửcủa  Hawaii .  Người  đượcmời  l à  nghiêncứu  si nh  ở  các  trường  Đạihọc  Stanford,

Chi cago  và  TâyBắc.  vào  cuối  thập  niên  80,Người  được  các đồng  nghiệpbầu  l àmột  trong  hai  nhà  gi áo

dục  hàng đầu  tronglị chsử  gi áo  giụccộng  đồng  150năm  quacủa  Hawaii   và  đượccấpbằng  tiếnsĩ  danh

dự.Măc  dù  tôigọi  Người  l àbố  nghèobởi  vì  người   l uôn  coi  thường  tiềnbạc  làm  ra,  nhưng  t ôi rất  hãnh

diện  vì  người .Người  thường  nói: “Ta không  quan  tâm đến  tiềnbạc. Tasẽ  không  bao  giờ  giàu.”và  những

lời đó trở thành nhữngl ời  ti ên chi đúng như ý người .

Sau khi đọc cuốnDạy Con Làm Giàutập 1,nhiều người đã nói : “Ta không quan tâm đến tiềnbạc.

Tasẽ không bao giờ giàu.” Và nhữnglời đó  trở  thành nhữnglời  t iên  tri đúng như ý Người.

Sau  khi đọc  cuốnDạy  Con Làm  Giàu  tâp 1,   nhiều  người  đã nói:   “Gi á như  tôi  đọc đươc sách  này

haimươinăm trước.”Rồimộtsố ngườihỏi:  “Tại sao ông không viết nósớmhơn?”. Câu trảlờicủa tôi là:

“Bởi vì tôi đợi chobố tôimất tôimới viết.”Tôi biết quển sáchsẽ làm Người đau lòngnếu Người đọc thấy

khi   cònsống…  nhưng  trong  thâm  tâm  mình,  tôi   nghĩ  Người  ủnghộ  những  bàihọc  màtấtcả  chúng ta có

thểhọctừ cuộc đờicủa Người .

IQ LÀ GÌ?

Khi bạn nói  ai đó có I Qrất cao, thì có nghĩa là gì? IQcủabạn thể hiện đi ều gì? Có phải có IQ cao

sẻ đảmbảorằngbạnsẽ  thành công? Có phải nếubạn có  IQ cao thìhẳn làbạnsẽ giàu có?

Khi   tôihọclớpbốn,  cô  giáo  thông báovớicảl ớp: “Các  em,  chúng  tatự  hào  vì  cómột  thiên  tài

tronglớp.Bạn ấy làmộtcậu bé đầy tàinăng, vàbạn ấy có IQrất cao.”Rồi cô ti ếptục thôi đó chính làmột

trong  nhữngbạn  thân  nhấtcủa  tôi,  Andrew,  làmột  trong  nhữnghọc  xinh  thông  minh  nhất  mà  côtừng

dạy.Chúng tôi  haygọi  Andrew  là Andy  Kiến,   vìcậu  nhỏ  con  và đeocặp  kính dàycộp nênbộdạng  giống

nhưmột con kiến. Bây giờ chúng tôi đãgọi nó là “Andy Kiến Trí Tuệ”

Chẳng hiểu IQ có nghĩa là gì,tôi  giơ tay lên vàhỏi cô: “Thưa cô,  IQ l à gì ạ?”

Cô gi áolắpbắpmột chút và tr ảlời: “I Q  là chỉsố thông minh.”

“Dạ, như thế nghĩ a  là gì ạ?”

Mộtl ầnnữa  côlạilăpbắp,vớimột  chút  ki ên  nhẫn.   “Tôi đãbảovới  emnếu  em  không biết  định

nghĩa điều gì  thì em nên tìm hiểu trongtừ đi ển. Giờ em hãy kiếm quyểntừ đi ển vàtự tral ấy.”

“Dạ,”  tôi  nherăngcười   trảlời  khi  nhận  ra  côcũng  không  biết  định  nghĩa.Nếu  cô  biết,côhẳn đã

tự  hào  nói  chocảlớp nghe. Chúng t ôi   biết  l à  khi  cô  không biết điều  gì đó,   cô thường  không bao  giờ thừa

nhận đi ều đó ngoại  trừ việcbảotự chúng t ôi  tìm hiểu.

Cuối  cùng  sau  khi  tratừ  “chỉ số  thông  minh”  trongt ừ  đi ển,  tôi  đọc  to  định  nghĩ a  lên.  Tôi  đọc:

“Chỉsố  thông  minh  -một  thươngsốcủasự so  sánhmức  thông  mi nh  thựctế  vàmức  thông  minh  theol ứa

tuổi, được xác địnhbằng cáchlấy tuổi  trí tuệcủa người đó, theokết quảcủamột bài kiểm tra IQ, chia cho

tuổi  sinhhọctăng  trưởng  hàngnăm  (Tuổi  đời )của  người đó  nhân  cho  100.”Khi  đọc  xong định  nghĩa, tôi

ngước l ên và nói:  “Emvẫn chưa hiểu được.”

Nản  l òng,  cô  gi áo  cao  giọng  nói:   “Em  không  hiểu  vì  không  muốn  hiểu.Nếu  em  không  hiểu  thì

emcần nghiêncứu thêm.”

“Nhưng cô là người  nói  nó quan trọng,” tôi phản công. “Nếu cô nghĩ  nó có quan  trọng,  thì  ít ra có

thể nói cho chúng em nghe nó là gì và tai sao nó quan  trọng.”

Luc  đó,   Andy  Kiến  đứng  lên  và  nói :  “tôisẽ  giải  t hích  nó  chocảlớp.”  Nó  ra  khỏi bàn  và  tiến  l ên

bảng.Rồi nó viết l ênbảng:

“Người   ta  nói  t ôi   làmột  thi ên  tài bởi   vì  t ôi   10  tuổi   nhưng  có  điểm  kiểm  tra  I Qrất  cao,  ngangbằngvới

mức thông mi nhcủamột  người 18 tuổi.”

Cảlớp ngồi  immột lúc để tiêu hoá thông tin mà Andyvừa đưa lênbảng.  “Nói cách khác,nếubạn

khôngt ăngcườnghọchỏi  thì khibạn gi à đi  IQcủabạnsẽbị  giảm,” tôi  nói .

“Đó l à cách tôi có thể giải thích,”Andy nói. “Tôi có thể làmột thiên tài ngày hôm nay, thế nhưng

nếu tôi không nângsự hiểu biếtcủa mình,  IQcủa tôisẽ giảmdầnmỗinăm, đó những gì phương  trình này

cho thấy.”

“Bạnsẽ làmột  thi ên tài ngày hôm nay nhưng l àmột thằng đần ngày mai,” tôilẩmbẩm vàcười  to.

IQ  =

18 (Tuổi  trí tuệ)

18 (Tuổi  đời)

x 100  =180

“Rất buồncười .  nhưng đúngvậy. Tuyvậyt ớvẫn không  lol ắngvề  việccậu có  thể đánhbại được

tớ.”

“Tớsẽ  trả  đũa  sau  giờhọc.Tớsẽgặpcậu  ở  sân  bóng  chàyrồi  chúng  t asẽ  xem  ai  có  IQ  cao

hơn.”Tôicười  vàcảlớpcũngcười   theo.  Andy  Kiến  làmột  trong  những  ngườibạn  thâncủa  t ôi.Tấtcả

chúng t ôi đều biếtrằng nó thông mi nh,và chúng tôi biết nó không phải  làmộtvận động viên xuấtsắc. Dù

nó không để đánh bóng vàbắt  bóng,  nhưng nóvẫn làmột phần quan trọngcủa chúng tôi.xet cho cùng,cả

đám đều tán thành truyện đó.

IQ TÀI CHÍNH LÀ GÌ?

Vậy thì làm cách nào đo được IQ tài chínhcủamột người? có phải  chúng ta đo chúngbằng giá trị

chi phiếu,  thu nhập  ,loại  xe haycăn nhàcủa chúng ta?

Mấynăm trước, tôihỏi ngườibố giàu xem IQ  tài chính l à gì.

Người  nhanh  chóng  trảlời:   “Chỉsố  thông  mi nh  tài  chính  không  phải  đo  quasố  ti ền  con  kiếm  được,  mà

quasố tiền con  giữ được và việc nó gi úp ích cho con như thế nào.”

Về sau người bổ sung  thêm định  nghĩ avề  IQ tài  chính. Cól ần, Người   nói :  “IQ tài   chínhcủa  con

tăng  vì  khi  càng  già  thì  tiềnbạc  càng  đemlại  cho  consựt ự  dohơn,hạnh  phúchơn,mạnhmẽhơn,  và

nhiềulựa chọnhơn  trong cuộcsống.” Người tiếptục giải thíchrằng nhiều người kiếm được nhiều tiền khi

họ  có  tuổi,  nhưng  điều đó  chỉ   làm  chohọ  càng  íttự  dohơn,  nghĩa  l à  có  nhiều  hoá đơnnặng đôhơncần

thanh toán. Nhưvậy người đó phải làm việccậtlựchơn để thanh toán chúng. Theo người,  như thế không

phải l à người có đầu óc ki nhtế.  Người đã th ấy nhiều người l àm ra được hàng đống ti ền, nhưng ti ền đólại

chẳng l àm chohọhạnh phúchơn.  Người nói: “Tại  sao phải l àm việc  cho đồng tiền và chịubấthạnh?Nếu

con  phải làm việc  vì  đồng  tiền, thì  hãy  tìm  cách  làm  việc thoải  mái vàhạnh phúc. Đómới   là đầu óc ki nh

tế.”

Vềsức  khoẻ,  Người  nói:  “Có  nhiều  người  l àm  việccậtlực  vì  ti ền  và bándần  bán  mònsức  khoẻ

của  mình.Tại  sao  phải  làm  thế? Đó  không phải   là  cách  làm  giàu.Họ  nghĩ  đến  việc  làmlụngcực  khổ  để

kiếm  tiềnhơn là l àm thế nào để có những  niềm vui trong cuộcsống.”

Vềsựlựa chọn,  Người nói thế này: “Bố biết khuvựchạng nhất trên máy baycũngcấp cánh cùng

lúcvới khuvựchạng thường.  Điều đó  không thànhvấn đề.Vấn đề ở chỗ con chọn  vé bayhạng nhất  hay

vé  bayhạng  thường?Hầuhết  những  người  dùng  véhạng  thường  không  cósựl ựa  chọn.  Có  tiền  là  có

quyền,bởi vì càng nhiều tiền càng có nhiều chọnl ựa. ”

Những bàihọcvềhạnh  phúc được  người  càng  nhấnmạnh  khi về gi à.  Càngvề  cuối đời,   có được

nhiều ti ềnhơn mong ước,  người bắt đầulặp đi lặplại: “Tiềnbạc không l àm cho conhạnh phúc. Đừng bao

giờ  nghĩ  consẽhạnh phúc  khi  con  trở  nên  giàu có.Nếu  con  khônghạnh phúc  khi  đang làm gi àu, thìhẳn

là khi giàu hay nghèo, cũng hãy đảmbảo l à con đang đượchạnh  phúc.”

Ngườibố  giàu  thích  đượctự  do  thoải   mái  l àm  việc  vàtự  do  chọn  người  làm  việc  chung.  Người

thíchtự  do  muabấtcứ  thứ  gì  mình  muốn.  Người  thích  cósức  khỏe,hạnh  phúc  và  nhữngsựl ựa  chọn.

Người thích có khảnăng t ài  chính để l àmtừ thiện theo  ý nguyện. Và thay vì than vãnvề những nhà chính

trị  vàcảm  thấybấtlực  không  thay đổi  đượchệ  thống  thì  ngườilại  khiến  những  nhà  chính  trị  tìm đến để

xinlời  khuyên  (và  hyvọng  vàosự đóng  gópcủa  người  cho  chiếndịchvần động).   Người  thích  có  quyền

lực  thông  qua  những  người  đó.  Nhưng điều  người  tâm đắc  nhất  là  thời  gianrảnhrỗi  mà  ti ềnbạc đã đem

lại  cho  người .  Người  thích  gi ành  thời   gian  nhìn  ngắm  những đứa  conl ớn  lên  và  theo  đuổi  nhữngdự  án

mà người  thích,  dù nó có đemlạil ợi  nhuận hay không. Cho nên ngườibố giàucủa tôi  đo I Q  tài chínhcủa

mìnhbằng  th ời   gianhơn  làbằng  tiềnbạc.  Nhữngnăm  cuối  đời   l à  nhữngnăm  tháng  vui  thú  nhấtbởi   vì

người giành phầnlớn thời  gian để chi  tiền thay vìcốgằng giữ chúng. Cóvẻ như người  có nhiều niềm vui

khi   chi  tiền  ra  nhưmộtmạnh  thường quân  hay  nhưmột  nhà đầutư.  Ngườisốngmột  cuộcsống  giàu  có,

hạnh phúc  vàrộnglượng.  Quan  trọng  nhất  là  người  đã  cómột  cuộcsống  hoàn  toàntự  do,  và đó  là  cách

người đo  IQ tài chínhcủa mình.

SỰ THÔNG MINH LÀ GÌ?

Bố  ruộtcủa  tôi,một  nhà  lãnh đạo  trong  nghành  giáodục  và  làmột  th ầy  giáo  có  tài,cuối   cùng đã

trở  thành  gi asư  riêng  cho  Andy  Kiến.  Andy  thông  minh  vàhọclớp  caohơn  t ôi   thay  vìhọclớpnăm.Bố

mẹcậu ấy đãbị  nhiều  áplực phải  đểcậu nhảy  nhiềulớp,trong  khi họ muốncậuvẫnhọc đúng  tuổi.Vìbố

ruột  tôi cũng  làmột  thi ên  tài,một  người  đãtốt  nghiệp  chương  trìnhbốnnăm đạihọc  chỉ  trong  hainăm,

nên  người  đã  hiểurằng  Andy  đang  tr ải  qua điều  gì  và  đã  tôn    trọng  nguyệnvọngcủabốmẹcậu.  Người

đồng  ývớibốmẹ  Andy  l àcậu  nên  hoàn  thiện  thể  chất  và  tìnhcảmhơn  l à  lên  trườnghọc  hay  cao đẳng

họcvới   những xinh  viêngấp đôi  tuổi.   Cho  nên, sau khihọc chương trình  tiểuhọcvới những đứa  trẻ bình

thường,Andysẽ  đếnbố  tôi,một  thanh  tra  giáodục  và  dành  buổi  trưa  đểhọcvới   người .  Và  t ôi  đến  chỗ

ngườibố gi àu vàbắt đầu chương trình đểhọc nâng cao kiện thứcvề  tài chínhcủa mình.

Thậtlạ,   những  người bốbỏ  thời  gian  ra  đểdạy  concủa  người  khác.  Trong  cuộcsống  nhiềubậc

chamẹ ưu tiên thời giờcủa mình đểdạy thể thao, nghệ thuật, âm nhạc, khiêuvũ , nghề thủ công,kỹnăng

kinh  doanh,  và  nhiều  thứnữa  cho  người  khác.Tấtcả  những  ngườilớn  đều  là  người  thầy  theo  cách  này

hay  cách khác…Là người lớn,  trúng  t a  l à những  người thầy qua việc  làmcủa  chúng tahơn  là qual ời   nói .

Khi   cô gi áocủa  chúng  tôi   thông báovớicảlớp Andy  làmột  thi ên  tài  IQ  cao,có  nghĩa  là  côcũng  nóivới

chúng  t ôi   những  trò  cònl ại   không  phải   là  thiên  tài.   Tôi về  nhàhỏibố  định  nghĩacủa  người vềsự  thông

minh.   Câu  trảl ời của  người  thật  đơn  giản.  Người   chỉ   nói   thế  này:  “thông  minh  là  khảnăngvượt  trội  để

phân  biệtmọi  chuyệntốthơn”

Như biết tôi không hiểu nên người giải thích thêm. Ngườihỏi:  “con có biếttừ thể thao nghĩa là gì

không ?”

“Chắc chắn con biết. Con khoái thể  thao”

“Tốt.  Có gì khác nhau giữa đá bóng,  gol F vàlướt ván không?”

“Dĩ  nhi ên là có ạ.  Cósự khác nhaurấtlớn giữa các môn thể thao này.”

“Tốt.   Nhũngsự  khác  nhau  này  đượcgọi   l à  nhữngsự  phân  biệt.   “Ýbố  là  nhữngsự  phân  biệt

tươngtự khác biệt ?”

Bố tôigật đầu.

“Cho nên con có thểkể ra càng nhiềusự khác biệt giữasựvật gì đó thì con càng thông minh à ?”

tôi  tiếptụchỏi.

“Đúngrồi,”bố t ôi   trảlời. “con  giỏi  thể  thaohơn  Andy…  nhưng Andyhọc  giỏi hơn  con. Nghĩa  là

Andyhọctốt nhấtbằng  cách đọc và  con  hoctốt  nhấtbằng  cách  làm.  Vì  thế Andy thấy  thoải   mái  khi học

tronglớp  còn  con  thấy  thoải  mái  khihọc ở  sânvận động.   Andysẽhọclịchsử  và  khoahọc  nhanh  chóng

và consẽ tiếp thu nhanh môn  bóng chày và bóng đá. ”

Tôi  đứnglặng đimột  lúc.Bố  tôi  để  tôi  đứng đómộthồi.  Cuối  cùng  tôi tỉ nh  chíl ại  và  nói:  “cho

nên conhọcbằng cách chơi  còn Andyhọcbằng cách đọc sách. ”

Mộtl ầnnữabố  tôigật đầu.

Tôi  ti ếplời : “khi  cô giáo con nóirằng Andy làmột thiên tài , có nghĩ a  làcậu  ta giỏihơn con trong

việchọcbằng cách đọc,  còn con giỏihơn trong việchọcbằng cách làm.”

“Ừ,”bố tôi  tán thành.

“Vậy concần phải tìm những gìcầnhọc thíchhợp nhấtvới cáchhọccủa con.”

Bố tôigật đầu đồng ý. “Convẫncần phải họcbằng cách đọc, nhưng  cóvẻ  như  consẽhọc  nhanh

hơnbằng cách l àm.Trên nhiều phương diện,  Andygặpvấn đề làcậu có thể đọc chứ không thể làm,cậu ta

có thể thấy thựctế cuộcsống làmộtnơi  khó thích nghihơn con.Cậuvẫn giỏi khi còn ở trong môi trường

khoahọc  và  gi áodục.  Và  đó  là  l ý  docậu  chật vật  khi  ở  ngoài  sân  bóng  chày  hoặc  khi  nói  truyệnvới

những đứa trẻ  khác.Bố  nghĩ  thật tuyệt  khi  con  và  cácbạnrủcậu  cùng  vào đội  bóng.  Consẽdạy  chocậu

những  thứ  mà  trong  sách gi áo  khoa  không bao  giờdạy… những  mônhọc  và  nhữngkĩ năngcựckỳ quan

trọng để thành công trong cuộc đơi.”

“Andy  làmột  ngườibạntốt.  Nhưng  nó  thích  đọc  sáchhơn  chơi  bóng  chày.  Còn  con  thích  chơi

bóng chàyhơn đọc sách. Nó t hông mi nhhơn khi ở tronglớp, nhưng không có nghĩ a l à nó thông mi nhhơn

con.  I Q caocủa nó có nghĩa là nó có tài họcbằngmắt. Concấn phải  tìm cách phân biệt nhanhhơn để con

có thểhọc nhanhhơn… theo cáchtốt nhất đốivới con”.

NHÂN LÊNBẰNG CÁCH CHIA BA

Ngườibốhọc  thứccủa  tôi  nói:   “Cũng  nhưmộttế  bào  si nhsảnbằng  cách  chia  đôi…  trí  thông

minhcũngvậy.   Khi  chúng t a chiamột chủ đề ra làm 2, chúng ta đã làmt ăng  sự thông mi nhcủa mình lên.

Nếu  sau  đó  chúng  t alại  chi a,   thì  ta  cóbốn,   và  chí  thông  mi nhcủa  chúng  ta đã được  nhân  l ênbốnl ần…

nhân  lênbằng cách chia ra.‘Đógọi là cáchhọcl ượngtử’ chứ không phải ‘cáchhọc tuyến tính’. ”

Tôi gật  đầu,  như  hiểu  ra  tôi  nói:   “Khi   con  chơi   bòng  chàylần  đầu,  con  không  biết  gì  nhiều.

Nhưng  con  mau  chóng  phát  hiện  rasự  khác  nhau  giữa  đánh  bóng,   chạyvề  chỗ.  Có  phải  đó  là  điềubố

muốn nói  trí thông mi nhcủa contăng  lênbằng cách đưa ra những phân  biệttốthơn?”

“Đúngvậy.  Không phải  contự thấy mình  tiếnbộ khi  conhọc nhiềuhơn sao?”

“Rất  đúng. Andyhọcrất giỏi nhưngcậu ta không thể chạm vào bóng. ”

“Andy  có  thể  biếtsự  khác  nhau  giữa  chặn  bóng  và  chạyvề  chỗ,  nhưng  nó  không  thể  thực  hiện

được cú nàocả. ”

“Và đó làvấn đềvới việc đánh gi ámột người  chỉ thường qua việchọctập xuấtsắccủa người đó.

Thông thường ngườihọc xuấtsắc không thành cônglắm trong cuộcsống thựctế. ”

“Tại saovậy ạ?” t ôi hỏi .

“Đó  l àmột  câuhỏi   hay  màbố  không  có  câu  trảl ời .Bố  nghĩbởi  vì  những  nhàsư  phạm  chủyếu

chú  trọng  vào  nhữngkỹnăng  trí  tuệ  chứ  không  phảikỹnăng  thực  hành.Bốcũng  nghĩ  là  những  nhàsư

phạm  phạt  người  ta  vìsự  phạml ỗi,   vànếu  consựbị   phạmlỗi,   consẽ  không  làm  được  gìcả.  Chúng  ta

đang ở tronghệ  thống  giáodục  chú  trọng quá  nhiều  vàosựcần thiếtcủa  việc phải   làm đúng  vàsợbị  sai .

Chính  sách  đó  đã  ngăncản  người  t a  hành  động.Tấtcả  những  gì  chúng  tahọc  được  là  thông  qua  hành

động. Ở trường đầy    những người có thể nóivới contấtcả những gì con có thể  biếtvề bóng chày,  nhưng

họ không thể chơi  bóng chày được.”

CÓ BAO NHIÊUDẠNG TÀI NĂNG KHÁC NHAU?

Đầu  thập ni ên  80,  trong  quyển  sách  Frame  ò  Mind  (Khung trí  tuệ), Howard Gardner  đã xác định

bảydạng  tàinăng khác nhau tronglĩ nhvực.

1.Họctập:  Đó  là  khảnăng đọc  viếtbẩm  si nhcủamột  người,   làmộtnăngl ực  quan  trọngbởi   vì

nó làmột trong những cáchcơbản nhất để con người thu thập và chi asẻ thông ti n.  Nhà báo, nhàvăn, luật

sư, gi áo viên thường được trời ban chodạng tàinăng này.

2.  Tính  toán:   Làdạng tàinăng  li ên  quan đếndữ  liệusố.Một  nhà  toánhọc  hiển  nhi ên  được  trời

bantặng chodạng  t ài năng này.Mộtkỹsư được đàotạo  chính quy có  thểcần  phải  giỏi ởcả  hai dạng tài

năng này.

3.  Không gian: Đây  l àdạng tài năng thườnggặp ở những  người   có đầu óc  sángtạo,   như  nghệsĩ ,

nhà  thiếtkế.Một  kiến  trúcsư  giỏi  phải   có  badạng  tàinăng  tr ênbởi  vì  nghề  nghiệpcủahọ đòihỏicảtừ

ngữ, consố, và  thiếtkế  sángtạo.

4.  Thểlực:  Đây  làdạng  tài năng  th ườnggặp  ở  nhiềuvận  động  viên  vàvũsư.  Nhiều  người  tuy

khônghọc giỏi ở trường  nhưng  có tài   này.  Nhiều  lúc  người có  t ài nàybị  hútvềhướng  kinh doanh địa ốc

hay máy  móc.Họ cólẽ thích cácsưởngmộc hay cácl ớphọcnấu ăn.  Nói cách khác, họ l à những thiên tài

khimắt thấy,  tay chạm và làmmọi thứ. Một người  thiết kế có thểcần cócảbốndạng tàinăng trên.

5.Nội tâm: Dạng tàinăng này thường đượcgọi  là “Thông minh trongcảm xúc” (hay thông mi nh

tâmhồn).  Đó  là  những  gì   chúng  t atự  nói vớibản  thân,  như  khi   chúng  t asợ  hay  giậndữ.  Thông  thường,

người ta không thành công ởmộtsốmặt nào đó không phải vì thiếu kiến thức màbởi vìhọsợ thấtbại. Ví

dụ,   tôi biết nhiều người   thông  minh  sáng láng,học thường đạt điểm  cao  nhưnglại   kém thành công  trong

cuộcsống, l ý do l àhọsợ phạm sai lầm hay thấtbại.

Tôi  hoàn toàn chắc chắnrằnghầuhết chúng ta đều đã trải nghiệmsứcmạnhcủacảm xúcvượt xa

lý trí, đặc biệt khi  chúng tasợ hãimấtcả ý trí hoặc chúng ta nói điều gì đó mà chúng  ta không nên nói.

Tôi  đồng ýrằngsự thông  minhcảm  xúc  l àmột tàinăng  quan trọng nhất trongtấtcả  cácdạng tài

năng tôi nóivậy l à vínội tâm làsự kiểm soátcủa chúng ta đốivới những gì chúng ta nóivớibản thân. Đó

là tôi nói chuyệnvới chính tôi  vàbạn nói chuyệnvới  chínhbạn.

6. Gi aotế: Đây làdạng tàinăng tìm thấy ở những người có tài ăn nói.  Chẳnghạn như những nhà

giaotế,   các  ngôi  sao  ca  nhạc,  nhà  thuyết  gi áo,  nhà  chính  trị,  nghệsĩ,   người  tiếp  thị  bán  hàng  và  những

ngườidẫn chương trình.

7.  Môi  trờng:  Đây  làdạng  tài năng  giúpgắnkết  con  người vớimọi   thứ  xung  quanhhọ.Dạng

này thường có ở những nhà nônglớn,  các nhà huấn luyện thú,  các nhà địahảidươnghọc và những người

quản  lý công vi ên.

Nếu  chia  nhỏ  cácdạng  tàinăngcơbản  trênbằng  cách  phân  biệt  rõhơn,  t a  có  thể  có đếnhơn ba

mươi dạng  tài năng.

NGƯỜI THẤTBẠI TRONGHỌCTẬP

Người nàohọc không giỏi ở trường,  ngaycả khi họrất chăm chỉ, thì thường không có tài họctập.

Những  người   này  không  thểhọcbằng  cách  ngồi  ìmột  chỗ,  nghe  giảng,   hoặc đọc  sách.  Họ  chắc  chắn  là

cónăng khiếu tronglĩ nhvực khác.

Bố  ruột  t ôi   rõ  r àng  có  tài họctập,  đó  l à  lý  do  người  cókỹnăng  đọc,  viếtrấttốt  và  có  I Q  cao.

Ngườicũng làmột nhà giaotế tàinăng.

Còn ngườibố giàul ại  có t ài  tính toán.  Và người  còn làmột diễn giảrất giỏi vàrất có tài giao ti ếp.

Người  có  hàng trăm  nhân  viên  thích  l àm  việc  cho  người.  Người cũng không  e  ngại  nóivềrủi ro,  điều đó

có  nghĩ a  là  tàinăngnội  t âmcủa  ngườicũngrấtmạnh.  Nói   cách  khác,  người  có  khảnăngt ập  chungrất

cao  vào  các  chi   ti ếtgắn  li ềnvới  khảnăng  th ấp  nhậnr ủi   ro  trong  đầutư;  và  người   có  khảnăng  xâydựng

các công  ty mà người  ta thích vào làm.

Ngườibố  ruộtcủa  tôi  tuyrất  có  tài ,  nhưngnỗi sợbị  thulỗ  tiềnbạc  chính  làmột  điểmyếucủa

người.  Khi ngườicốgắngbắt đầusự nghiệp  kinh doanh,  sau đóbị   thualỗ,   người đau  l òng và quay  trởvề

đi  l àm  công.Một  điều  mà  người   chủ  doanh  nghiệp  phải   có,  đặc  biệt  khibắt  tay  xâydựngmột  doanh

nghiệp mà không có tiền l à tài năng  trongnội tâm.

Ngườibị   té  ngã  và  biết  đứng  lên  đượcgọi  là  người vững  vàng,  ngoancường  hay  quả  quyết.

Người  giảm  l àm  những  điều  mà  người  khác  thấy  kinh  hãi  đượcgọi   là  có  khí  phách  haydũngcảm.Một

người phạm sai lầm, nhưng gi ám chấp nhận sailầm đó và xi nlỗi, đượcgọi là người khiêmtốn… đócũng

làdạng tàinăng khác.

TẠI SAO CÓ NHỮNG NGƯỜI  THÀNH CÔNGHƠN NGƯỜI KHÁC?

Vào  cuối th ập  niên 1930một nghiêncứu trên những  người  thành đạtcủa  viện Carnegi e  cho th ấy,

trình độ chuyên mônkỹ thuật chiếm đến 15%  trong thành côngcủamột người.  Nói  cách khác, mộtsố tiến

sỹ  thành  cônghơn  những người   khác không  nhất thiết  vìhọhọc  trường nào hayhọc  thông  minh đến đâu.

Tấtcả  chúng  ta đều  biết  ngườihọc  giỏi  ở  trường  vàrất  thông  minh,  chưahẳn  đã  thành  công  trong  cuộc

sống.   Khi bạn  nhìn  vào  7dạng  tàinăng  khác  nhau,bạn  có  th ấy  có  nhiều  lý  do  khác  nhau  đểmột  người

thành công.  Nói  cách khác,bạn có thể phân  biệt  rõnềntảngcủasự thông minh.

Một  nghi êncứu  khác  được  ti ến  hành  trên  3000  ông  chủ  qua  phỏngvấn  trảlời  câuhỏi:   “Haikỹ

năng hàng đầu màbạn tìm kiếm khi  tuy ển nhân vi ên là gì?”.  Sáukỹnăng được đềcập nhiều nhất l à: Thái

độtốt;kỹnăng  giao  tíêptốt;  ki nh  nghiệm  l àm  việc;  những  ý  kiếncủacơ  quancũ;  nhữngkỹnăng  được

huấn luyện ra sao;tổng thời  gian đến trường.

Mộtl ầnnữa,  thái  đọ  vàkỹnăng  gi ao  tiếpl ại  đượcxếp  caohơnnăngl ựcvề  chuyên  môn  trong

việc xác địnhmột việc l àm thành công.

PHÁT HIỆN RANĂNG KHIẾUCỦABẠN VÀ TRỞ THÀNHMỘT NGƯỜI CÓ TÀI.

Bố  tôi  biếtrằng  việc  ngồi  yên  trong  phòng,  nghe  giảng,  đọc  sách  và đọc  những  môn  mà  không

vận độngcơ  thể  không phải  l à  cáchhọctốt  nhấtcủa  tôi .  Người   ta  thường  nói :  “Ta  không  ti nbấtkỳ  đứa

con nàocủa tasẽhọc giỏi ở trường”. Người  biết làtấtcả trẻ con khônghọc cùngmột kiểu.Một người chị

của  tôi  là  hoạsỹ  tài  ba, sắcsảovề  màusắc  vàbốcục.  Bây  giờ  chị   ấy  làm  việc  nhưmột  hoạsỹ  thương

mại .  Người   chị  kháccủa  tôi  l àmộtnữ  tusĩ   vàrất  yêu  thi ên  nhi ên.  Anh  trai   tôi  làmộthọc  giả  giỏi.  Anh

thích  làm  vàhọcvới  hai  bàn  tay  mình.  Đưa  anhmột  cái  tua  -  vít  là  anh  muốn  .chữa  chữamọi  thứ.  Anh

cũng  làmột  nhà  giao  ti ếp  tài  ba,  đó  l à  lý  do  anh  làm  việctại   ngân  hàng  Máu.  Anh  thích  trấn  an  những

ngườibồn chồn lol ắng và đề nghĩ củahọ  hiến máu đểcứu người khác.  Còn tôi  tôisẽ nóirằngnội  tâmcủa

tôirấttốt đi ều đó cho phép  tôivượt quanỗisự hãi  và hành động. Đó là l ý do tôi thích làmmột người  phụ

trách hãng buôn vàmột nhà đầutư. Tôi đãhọc cách thống  trị nỗi sợ và chuyển chúng thànhsự hàohứng.

Bố  tôi  thông  minh  đủ  để  khuyến  khích  con  mình  nhận  ra  đượcnăng  khiếucủa  ta  và  chọn  cách

học  cho  riêng  chúng.   Khi   người  phát   hiện  ra  là  t ôi   thựcsự  quan  tâm  đến  tiềnbạc,  chủ  nghĩatưbản  và

kinhtếhọc  những  môn  mà  người   không ưa,  người  khuyến  khích  tôi  tìm  những  th ầy  gi áo  có  thểdạy  tôi

những mà người không ưa, người  khuyến khích tôi tìm nhưng thầy giáo có thểdạy tôi nhưng  môn đó. Vả

dó  là  lý  do ở  tuổi   nên  chín,   tôibắt  đầuhọchỏitừ  người bố  gi àu.Mặc  dù  ngườibố  ruộtcủa  tôi  t ôn  trọng

ngườibố  gi àu,  nhưnghọ  không  đồng  quan đi ểmvới  nhau  trong  nhiềuvấn đề.Bố  ruột  tôi  biết  ràngnếu

một  đứa  trẻ  thích thúmột  mônhọc nào,   thì đứa trẻ đó cócơhộitốthơn để phát hiện  ra  t àinăngbẩm  si nh

của  nó.   Người  cho phép  t ôi học  những  môn  tôi  ưa  t híchmặc  dù  người  không đặc biệt  thích  môn đó  .  Và

khi   tôi không đạt đi ểm  cao ở trường,  người không buồn,mặc dù  Người làmột  lãnh đạo trong ngành gi áo

dục.

Người  biếtrằngmặc  dù  trườnghọc  l à  quan  trọng,  nhưng  đó  không  phải  lànơi   tàinăngcủa  tôi

đươc  nhận  ra.  người  biếtnếu  trẻ  conhọc  và  làm  những  gì  chúng  ưa  thích  thì  chúngsẽ  nhận  ra  những  tài

năngcủa  chúng  vàsẽ  thành  công.  Người  biết  và  nói  chúng  tôi  thông  minh,mặc  dù  chúng  tôi   thườngbị

điểm thấp ở  trường.  làmột nhà gi áo  có uy  tín,  Người biếtrằng  giáodục  thựcsự  là  l àmbộclộlăng  khiếu

của trẻ  ra,  chứ không phải  nhồi nhét thông ti n vào.

BẢOVỆNĂNG KHIẾUCỦA CONBẠN.

Bố  tôirất  nghiêm  t úc  trong  viêcbảovệnăng  khiếucủatấtcả  những  đứa  con.   Người  biếtrằng

trườnghọc  chỉ  phát  hiện  ra  đượcnăng  khiếu  gi ao  ti ếp.  Người   quan  tâm đến  t ôi bởi   vì  tôi   làmột  đứa  trẻ

hiếu động  và ghét  những mônhọctừtư,   chán  ngắt.   Người biết tôi  có  khẳnăngtập trung ngắn  vàsẽgặp

rắcrối  khi  đihọc.  Vì  những  l ý  do  đó,  người  khuyến  khích  tôi   chơi  thể  thao  vàhọchỏi  ở  người bố  gi àu.

Người muốn tôivẫnrấtnăng động vàhọcmột môn mà tôirấthứng thú để đảmbảosựtự tincủa tôi, đi ều

nay có liên quanmật thi ết đến việc giữ chonăng khiếucủa tôi nguyênvẹn.  Người đã ápdụng nhưvậyvới

anh chị  em tôi.

Khi   xem  truyền  hìnhnếu  chúng  tacảm  thấy  chán,   chúng  ta  chỉ  việc  nhấn  nút  và  xem  chương

trình kháchứng thúhơn buồn thay, con cái chúng  talại không có đượccơhội đó ở  trườnghọc.

RÙA VÀ THỎ

Bố tôi thích câu chuyện ngụ ngôn Rùa và Thỏ.Người thường nóivới  con gái: “Có nhữngbạnhọc

ở trường thông minh, nhanh nhẹnhơn các con ở môt vàimặt nào đó.  Nhưng không có nghĩ a l àhọdẫn đầu

trước các con. Hãy luôn nhớ câu chuyện rùa và thỏ.Nếu các conhọc hành theo tiến độcủa mình vàcứhọc

mãi   thì  consẽvượt   quamặt  nhữngkẻhọc  nhanh  nhưngrồi  ngưngl ại.  Đơn  giảnbởi   vìmột  đứa  trẻ  có

điểm  cao ở  trường  không  có  nghĩ a  là đứa  trẻ  có  cuộcsống.  nên  nhớ,nền  gi áodục  thậtsựsẽbắt  đầu  khi

con ra trường.” đó l à cách khuyến khíchcủabố tôi để con cái trở thành ngườihọc suốt đời như người .

IQCỦABẠN CÓ THỂ GIẢM.

Tôi  nghiệm rarằng cuộcsống làmột bàihọc phảihọc không ngừng.Cũng giống nhưmột con thỏ

nằm  ngủ,   nhiều  ngườisẽnằm  ngủ  sau  khi   ra  trường.  Trong cuộcsống  thay đổi  đến chóngmặt  ngày  nay,

thái độ nhưvậy phải trả giárất đắt. Hẵy  kiểm tralại công thức xác định I Q:

Tuổi trí tuệ

I Q=                            x 100

tuổi đời

Bằng  cách  tính  đó,  IQcủabạnsẽ  giảm  vì  tuổi  đờicủabạnmỗinămmỗităng.  Đó  là  l ý  do  câu

chuyệnvề  rùa  và thỏcủabố  t ôi   luôn đúng. Khibạnhọpmặtbạn  bè  th ời  trunghọc,bạn luôn  có thể nhận

ra những con thỏ ngủgật trên đường. Rất nhiềulầnhọ đã l à những si nh viên đượcbầu là “Tàinăng trẻ”…

nhưng  bây  giờhọ  đã  không  còndược  nhưvậynữa.họ  quênsự  giáodục  ngoài  đời  diễn  ra  sau  khi   ra

trường.

PHÁT HIỆN RANĂNG KHIẾUCỦA CONBẠN

“Conbạn  làmột  thiên  t ài   ”.   tôi  nghĩ  l àvậy  và  t ôi   hyvọngbạncũng  nghĩ  thế.   Thực  ra,  cólẽ  con

bạn có nhiềunăng khiếu khác nhau.Vấn đề ở chỗ,nền giáodục hiệntạicủa chúng ta chỉ  phát hiện ramột

dạngnăng  khiếu  thôi .nếunăng  khiếucủa  conbạn  không  phải  lànăng  khiếu  do  giáodục  phát  hiện,  con

bạn có thểcảm th ấy ngudốt ở trường  thay vì thấy mình thông minh. tệhại  nhất l ànăng khiếu đó có thểbị

lờ  đi  hoạc  có  thểbị cản  trở  phát  huy  trongnền  giáodục.  Tôi   biết  có  nhiều  đứa  trẻbị   làm  chocảm  thấy

kém  thông  minhbởi  vì  chúngbị  so  sánhvới  những  đứa  trẻ  khác.  Thay  vì  phát  hiện  ratừngnăng  khiếu

ri êngcủamỗi đứa trẻ thì chúng  talại ápdụngmột tiêu chuẩn chungvề IQ chomọi đứa trẻ.  Trẻ con đihọc

với cảm  giác  mình  không  thông  mi nh.  đi ều  naysẽ  gâybấtlợil ớn  trong  cuộcsống.  điều  quan  trọng  các

bậcbốmẹcần l àm l à xác địnhnăng khiếubẩm sinhcủa con mình ngay nhữngnăm tháng đầu đời , khuyến

khích  phát  triển  nhữngnăng  khiếu  đo,  vàbảovệ  chúng  khỏi  “năng  khiếu  càobằng  ”củanền  giáodục.

Nhưbốcủa tôitừng nói với  các con .“nền giáodụccủa chúng ta được thiếtkế đểdạy trẻ con nhưng buồn

thay nó không được thiếtkế đểdạytấtcảmọi đứa  trẻ.”

Khi   người  tahỏi  tôi  có  nghĩtấtcảmọi   trẻ  con  đều  thông  mi nh  không,   tôi  đáp:  “Tôi   chưatừng

thấy  đứa  trẻ  nào  mà  không  háohức  tò  mòhọchỏi.  tôi  chưatừng  thấy  đứa  trẻ  nào  phải  đượcbảohọc  đi

học  nói .  Tôi  chưatừng  thấy  đứa  trẻ  nào  té  ngã  trong khihọc đi   màlại  không  muốn  đứng  nênl ại  và  nói

trong khimặt úp suống sàn,  ‘Conlại thấtbại nữarồi . Con nghĩ  là con không bao giờhọc đi được. ’ Tôi chỉ

thấy những đứa trẻ té lên  té xuống nhưng cuối  cùngvẫn đứng lên vàbắt đầu đi đuợc,rồi  sau đó còn chạy

nữa.  Trẻ  con  là  những  xinh  li nh  bébỏng  có  khảnănghọchỏi rất  cao.   Tuy  nhiên,  tôicũng  đãgặpnộtsố

đứa  trẻrất  ngán  trườnghọc  hoặctức  giận  khi  ra  trường,   hoặc  ra  trườngvớicẳm  giác  thấtbại ,  hoặc  ra

trườngvớil ời thề không bao giờ đihọcnữa  .”

Hiển  nhiên,  đối với   những đứa  trẻ  này,  chuyện  gì  đó đãxảy  ravớisự  yêu  thíchhọchỏi tự  nhi ên

của  chúngt ừ  khi  si nh  ra  cho  đến  khi học  song.   ngườibốhọc  thứccủa  tôi  đã  nói :  “Một  công  việc  quan

trọng nhấtcủa cácbậc chamẹ là phát hiện và phát huynăng khiếucủa con  mình và giữ  l òng đam mêhọc

hỏi của nósống mãi, dặc biệtnếu đứa trẻ đó không thích trườnghọc.”Nếubố tôi đã không làmvậy, cólẽ

tôi  đã  ra  trường  trước  khi tốt  nghiệptừ  lâurồi.  Người  đã  giữ  cho  ngọnlửahọctậpcủa  tôi  cháy  mãi,  và

luôn  tìm  cách  khuyến  khích  tôi  phát  triểnnăng  khiếucủa  mình.   Tôi  đã  ởl ại  trường,mặc  dù  tôi  ghét

trườnghọc!

CHƯƠNG 3 CHO CONSỨCMẠNH-TRƯỚC KHI CHO CON TIỀN

Một ngàynọ, đứabạn cùnglớp –Richiemời  tôi đến nghỉ cuối tuầntại nhà nghỉ ở bãi  biểncủa gia

đình  nó.  Tôicảm độnglắm,   Richie  làmột  những đứa  gi àu  nhấtlớp,   và aicũng  muốnkếtbạnvới  nó.  Và

tôilại  maymắn  nhận đượclờimời đến nhà nghỉbờ bi ểncủa  nó,   tr ênmảnh đất  riêng  cách nhà tôi  khoảng

45km.

Mẹ giúp t ôi  chuẩnbị hành l ý vàcảm ơnbốmẹcủa Richie có du thuyền riêng vàrất nhiều đồ chơi

hiện  đại.  Chúng  t ôi   chơitừ  sáng đếntối.  Lúcbốmẹ  Ri chie  đưa  t ôi về  nhàlại,  da  t ôi  đã  rámnắng,  lòng

phấn khởi và  đầycảm kích.

Mấy  hôm  sau,  ở  đâu  tôi cũngcứ  huyên  thuyênvề  những  ngày  cuối  tu ần đó.   Tôi kểvề  những  trò

chơi,  những  món  đồ  chơi,  chiếc  du  thuyền,  những  món  ăn  ngon,  và  ngôi  nhà  tuyệt  đẹp  ven  biển.  Đến

ngày thứtưcả nhà tôi  ngán đếntậncổ khi  nghe những  chuyện đó.Tối  thứnăm, tôihỏibốmẹ xem chúng

tôi  có  thể  muamột  ngôi  nhà  ngoài  bãi  biểngần  nhàcủa  Ri chie  không.   chỉ  có  thế  màbố  tôinổidận  lôi

đình  “Bốn  ngày  nay,tấtcả  những  gìcả  nhà  nghe  được  làmấy  ngày  nghỉ  cuối  tuầncủa  con  ở  nhà  nghỉ

ngoài  bãi  biểncủa nhà Ri chie. Tamệtmỏi vì nghe ba cái thứ đórồi.  bây giờ con muốn  chúng ta muamột

ngôi  nhà bãi  biển.  Con  nghĩbộ  ta  in  ra tiềnhả?  ta  chỉ   có  khảnăng  t hanh  toánhết  hoá đơn  và  giữ  chocả

nhà  còncơm để  mà ăn.Ta  cònglưng  làmlụng  suốt  ngày  chocả  nhà  có đủcơm ăn  áomặc  và thanh  toán

hết hoá đơn tính tiền hàng tháng. Nếu con muốnsống như Ri chie thì  sao không qua ở bên đó luân đi?”

Khuya đó,mẹ  rón  rén  vào phòng tôi. Tr ên  t aymẹ  làmột  trồng phong bì.  Ghé ngồi   xuống  giường

tôi,  bà nói: “bố con đangcăng th ẳngvề tài  chính.”

Tôi nằm đó trong bóng đêm,rối tung vi  nhữngcảm gi áclẫnlộn và ngước nhìnmẹ.  là đứa bémới

chín tuổi,  tôi đã buồn,sốc, giận,  và thấtvọng. Tôi  không có ý chọc giậnbố. Tôi biết chúng tôi đang trong

giai  đoạn  khó  khănvề  kinhtế.  Tôi  chỉ  muốn  chi asẻmột  chútvớicả  nhàvề liềmhạnh  phúccủa tôi  vàvề

bức tranhcủamột cuộcsốngtốt đẹp…một cuộcsống mà tiềnbạc có thể đemlại…một cuộcsống mà có

lẽ chúng tôi cũng khao khát đạt được.

Mẹbắt đầu cho tôi xem những hoá đơn, rất nhiều consố được đánhdấu đỏ. “Chúng ta đã rút quá

số  tiềngửi  trong  ngân  hàng,  những  hoá  đơn  này  chưa  thanh  toán  và  cònmộtsố  hoá đơn  đã  trễhạn  hai

tháng.”

“Tại  sao: ”Tôi hỏi ,gần  như  nàinỉmộtsự  giải  thích  nào  đó.  “Chúng  t a  xài  quá  nhiều,  nhưngbố

conlại không  kiếm  ra  nhiều  tiền đến  thế. Vàmẹcủabố,  bànội con, lại đề  nghị chúng  tagửi   ti ền để gi úp

đỡhọ.bố  convừa  nhận  được  thư  hôm  nay,  vàbố  conrất  l olắng  vì  chúng  tacũng  đanggặp  khó  khăn.

Chúng  ta không thể trảnổi những thứ mabốmẹ Richie có thể  trả.”

“Nhưngtại  sao?”

“Mẹ không biếttại sao. Mẹ chỉ biết chúng ta không thể trảnổi những thứ nhưhọ. Chúng ta không

giàu  nhưhọ. Bây  giờ thì  nhắmmắt và  ngủ đi con.Ngày  mai   con  phải  đihọcrồi,   và  concần phải học  thật

giỏinếu  con  muốn  thành  công  trong  cuộcsống.Nếu  con  cóhọcvấn  cao  thì  con  có  thể  giàu  nhưbốmẹ

Richie.”

“Nhưngbố  cóhọcvấn  cao,mẹcũng  cóhọcvấn  cao,”  tôi  cãilại.  “vậytại   sao  chúng  ta  không

giàu?tấtcả những gì chúng ta có l àmột đống hoá đơn chưa trảnổi . con không  hiểunổi .”

“Đừngbận  tâm, con yêu. Đừng lo nghĩvề ti ềnbạc.Bốmẹsẽ giải quyếtvấn đề ti ềnbạc. Sáng mai

con phải đihọc,  nên concần phải ngon giấctối nay.”

Lúcbấy  giờ  t ôi   chín  tuổi  vàgặp đứabạnhọc  như  Richi e,   tôi  biết  đó  l àsự  khác  biệtlớn  giũa  gia

đình  tôi  và  nhiều  gia  đìnhcủa  cáccbạnhọc.  Trongdạy  con  làm  gi àutập  1,  thật  may  l à  tôi  đượchọc  ở

trường  tiểuhọccủa những đứa trẻ giàu thay vì trường tiểuhọccủa những đứa trẻ nghèo hay trungl ưu. Có

những  đứabạn  con  nhà  giàu  trong  khi  gi a  đình  mìnhnợ  ngập  đầu,  và  ở  vào độ  tuổi  nhạycảm đó,  nhận

thức này trở thànhmộtbước ngoặc trong đời t ôi.

CÓ PHẢICẦN CÓ TIỀNMỚI LÀM RA TIỀN KHÔNG?

Một trong những câuhỏi thưòng xuyên nhất mà tôi nhân được là : “có  phải cần có tiềnmới làm ra

ti ền không?”

Câu trảlờicủa tôi  là: “Không, không phải vậy.Tiềnbạc đếntừ ýtưởngcủabạnbởi  vì tiềnbạc chỉ

là ýtưởng. ”

Một  câuhỏi  khác  l à:  “Tôi  đầutư  thế  nàonếu  t ôi   không  có  ti ền?  Làm  sao  tôi  có  thể  đầutư  khi

thậm chí tôi  không thể trảnổi những hoá đơncủa mình ?”

Tôi   biếtrằngvới  nhiều  người   câu  trảlờicủa  tôi  l à  không  thoả  mãn,  trong  khi họ  đang  tìm  kiếm

những  câu  trả  l òivề  cách  nhanh  chóng  ki émmột  vài  đồngbạc đểhọ  có  thể  đầutư và  ti ến  l ên  trong  đời .

tôi  muốn  người   ta  biếtrằnghọ  có  quyềnlực  và  khảnăng để  có  ti ền  như  ý  muốn…nếuhọ  muốn  vàsức

mạnh đó không  có  trong  tiềnbạc,   không  có ở bên  ngoài   con  ngườihọ. sứcmạnh đó có trong ýtưởngcủa

họ…sứcmạnhcủa  ýtưởng. đángmừng  là  chuyện đó  khôngcần  dùng đến  tiềnbạc…  nó  chỉcầnsựsẵn

lòng thay đổimột vài ýtưởng, vàbạn có thể đạt đượcsứcmạnh và ti ềnbạc, thay vì để cho  tiềnbạc khống

chếbạn.

Ngườibố giàucủa tôi  thương nói:  “người  ta nghèo vìhọ có những ýtưởng nghèo.hầuhết những

người  nghèo  có  ýtưởngvề tiềnbạc  và  cuộcsốngtưbốmẹcủahọ.  vì  chúng  ta  không đượcdạydỗ  gi cả

về tiềnbạc ở  trườnghọc, nên ýtưởngvề ti ềnbạc được chuyềntưbốmẹ sang con cái, qua nhiều thếhệ.  ”

Mặc dù lúc đó t ôi  không hiểutại sao nhà Richie gi àuhơn nhà tôi , nhưngmấynăm sau thì t ôi  hiểu

ra.  nhả  Richie  biết  cáchbắt  ti ền  l àm  viêc  chohọ,   vàhọ  chuyềnlại  kiến  thức đó  cho  con  cái.  Ri chievẫn

đangrất giàu vàsẽ còn gi àunữa. Ngày nay,bấtcứ khi  nào chúng tôigặpl ại  nhau chúng tôivẫn là những

ngườibạn  thân thiết  nhất ,  và đãhơnbốnmươinămkểtừ  khi chúng  tôikếtbạnvơi nhau. Thường 5năm

chúng t ôimớigặp nhaumộtl ần, thế  màcứ như làmớigặp nhau hôm quavậy.  Bây giờ tôi đã hiểutại sao

nhàcậu ấy gi àuhơn  nhà  t ôi ;  t ôi   thấycậu chuyền đạtl ại kiến  thức đó  cho  con mình. Nhưng  không những

chuyềnlại  cách  “kiếm  tiền”,cậu  còn  chuyền  đạtl ạisứcmạnhvề  tiềnbạc.  và  đó  làsứcmạnhvề  ti ên

bạc…  chứ  không  chỉ  tiền,  khiến  người  ta  gi àu  có. sứcmạnhvề  tiềnbạc  – đó  là đi ều  mà  t ôi  muốn  quyển

sách này chuyền đạtlại chobạn đểbạn có thể chuyền đạt l ai cho con cháu.

NGUỜI GIÀU KHÔNGCẦN TIỀN.

Mặc  dù  ngườibố  giàu  cho  những  đứa  con  kháccủa  ngườimột  khoản  tiền,   nhưng  người  không

cho  Mi Ke  đồng  nàocả,   và  người   không  trả  ti ền  không  cho  chúng  t ôi   khi   chúng  t ôi   làm  việc  cho  người .

Người  nói:  “chomột  đứa  trẻ  ti ền,  đó  là  con  đãdạy  nó  làm  việc  cho  đồng  tiền  thay  vìhọc  cách  làm  ra

đồng  tiền.”

Bây  giờ  tôi   không  nói  làbạn  nênbắt  con  minh  làm  việc  không  công.  Và  tôicũng  không  nói   là

đừng  chobọn  trẻ  ti ền.tôisẽ  không  ngớ  ngẩn đến độbảobạn  nóivới  concủabạn  những  gì,   vìrằngmỗi

đứa  trẻmỗi   khác  vàmỗi  nhàmỗi cảnh.  Điều  tôi  đang  nói   là  tiềnbạc đên  tù  ýtưởng.  Cómột  câu  nóirất

quen thuộc là: “Một  cuộc  hành trình  hàng  ngàndặmbắt đầubằngmộtbước  chân đơn giản.”một  câu  nói

chính xáchơnsẽ là:  “Một cuộc hành trình hàng ngàndặmbăt đầubằng ýtưởngtạo nên cuộc hành trình .”

Đối với   tiềnbạc,  nhiều  người bắt  đầu  cuộc  hành  trình  trong  đời họbằng  những  ýtưởng  nghèo  nàn  hoặc

nhưng ýtưởnghạn chếhọ sau này trong cuộc đời.

KHI NÀOBẠNDẠY CONVỀ TIÊNBẠC?

Tôi  thường đượchỏi:“Ở độtưổi nào thì tôi nênbắt đầudạy convề tiềnbạc?”

Câu trảlờicủa  tôi  là: “khi  conbạnbắt đầu quan tâm đến ti ền.”Tôi cómột ngườibạn có đứa con 5

tuổi. Giảdụ tôi cómộttờ  5 đôla hoặcmột tờ 20 đôl a vàhỏi thằng bé: “con muốn cái nào?” thì thằng bésẽ

chọn  cái  nào?Người  tôihỏi   l uôn  trảlời  không  chút  ngập  ngừng:   “tờ  20  đôla.”Tôi  đáplại:   “Chính  xác,

thậm chímột đứa trẻ 5 tuổicũng hiểusự khác  biệt giữamộttờ 5 đôla và  20 đôl a. ”

Ngườibố  giảulấy  10  centmỗi  giờ  cho  việcdạy  tôi   cách  làm  gi àu.  Người  đã  không  làm điều đó

chỉ  đểdạy  tôi  chuyện  tiền  nong.  Tôi  yêucầu  đượchọc  làm  giàu,   tôi  không  chỉ   muốnhọcvề  ti ền  nong.

Nếu đứa trẻ  không th ậtsự  muốnhọc  l àm gi àu,  thì  hiển  nhiên bàihọc  nên khác đi.một  trong  những  l ý do

mà  người bố  giàu  cho  những  đứa  con  khác  tiền  ti êu  l à  vì  những  đứa  trẻ  con  đó  không  quan  tâm  đến

chuyện  làm  giàu,  nên  người  đãdạyhọ  những  bàihọc  khácvề  tiền.Mặc  dù  những  bàihọc  khác  nhau,

ngườivẫndạyhọ  có đượcsứcmạnhvề  ti ềnbạc  t hay vì  phí cả  đời  chạy  theo  nhucầuvề  tiềnbạc.  Người

đã nói: “Con càng nhuềi tiền bao nhiêu thì con càng  ítsứcmạnhbấy nhiêu. ”

GIỮA CHÍN TUỔI  VÀMƯỜILĂM TUỔI

Nhiều  nhà  tâm  lý  giáodục  đã  nóivới  tôirằnglứa  tu ổi từ  9  đến  15  tuổirất  quan  trọng

trongsự  phát triểncủamột đứa trẻ.  Tôi  không phải làmột chuyên giavềsự phát triểncủa trẻ em cho nên

hãy  xem  nhữngl ời của  tôi  như  nhữnghướngdẫn  chung  chung  chớ  đừng  xem  đó  nhưmột  kinh  nghệm

chuyên  môn.Một  chuyên  giatừng  tiếp  súc  đã  nóirằng  ở  khoảng  9  tuổi,   trẻ  con  thường  phávỡmộtsố

điều  màbốmẹ áp đặt  vàtự  tìm  cho  mìnhmột  con đường riêng.   Tôi   biếtrằng đi ều đó đúngvới  tôi bởi   vì

năm  nên  9,   tôibắt  đầu  làm  việcvới   ngườibố  giàu.  Tôi   muốn  thoát  khỏi  thế  giới  thựctạicủabốmẹ  tôi ,

nên thế tôicầnmột cá tínhmới.

Một  chuyên  gia  khác  đã  nóirằng  ở  độ  tuổi  này,  trẻ  con  phát  triển  những  gì  mà  chúnggọi   là

“phương  pháp  để  thành  công”.  Đó  chính  là  ýtưởngcủamột  đứa  trẻvề  cách  màsẽtồntạitốt  nhất  và

thành  công.   Nói  cách  khác,nếumột  đứa  trẻ  nghĩ rằng  nóhọc  giỏi  ở  trường    vàtốt  nghiệp  danhdựnếu

một  đứa  trẻ  khônghọc  giỏi  ở  trường  hoặc  không  thích  trườnghọc,  đứa  trẻ  có  thể  tìmmột  phương  pháp

khác.

Chuyên  gia  nàycũng  nêumộtsố  điểm đáng  chú  ývề  phương  pháp  để  thành  công,rằng

mâu  thuẫn  giữabốmẹ  và  con  cái bắt  đầu  khi   phương  pháp  để  thành  côngcủamỗi  đứa  trẻ  không  giống

với củabốmẹ. Và  nhữngvấn đề gia đìnhnảy  si nh  khi  cácbậcbốmẹbắt đầu áp đặt  phương phápcủahọ

lên  con  trẻ  mà  không    tôn  trọng  phương  phápcủa  con.Bốmẹ  trước  ti êncần  phảinắng  nghekỹlưỡng

phương pháp để thành côngcủa con mình.

Chuyên  gia  nàycũngrằng  nhiều  ngườil ớngặprắcrối  l úcvề  gi à  khihọ  nhận  rarằng

những  phương pháp  màhọ đặt  ra  cho  bon  trẻ  không  t hành  công đối với họnữa.  Nhiều  ngườilớn  sau đó

đã thay đổi công việc  hoặc nghề nghiệp.mộtsố  khác thì  ti ếptụccốgắng  l àm  cho phương phápcửa  mình

có  hiệulục trởlại .  còn  nhưng  người   khác th ấtvọng,   nghĩ là mình đã  thấtbại   trong  cuộc đời,   thay  vì nhận

ra phương pháp để thành côngcủa minh đã không còn phùhợpnữa. Nói  cách khác, người ta thườnghạnh

phúcnếu phương phápcủa mình thành công. Người   ta  thường  th ấy bâthạnhvới   cuộcsốngnếucảm  thấy

mệtmỏi vì phương phápcủa mình, hoặc phương pháp đó không còn phùhợpnữa,  hoặc phương phápcủa

mình không đạt được.

Chơng  4.Nếu con muốn gi àu thì con phải  làm bài tập ở nhà

Cảbốmẹ tôi vàbốmẹ Mi ke đều không ngừng nhắc nhở chúng tôi  làm bàitập ở nhà.Mộtlầnnữa, sự

khác  biệt ở chỗhọ không đòihỏi phải  làm cùng loại bàitập.

“Con làm bài tập ở nhà chưa?”mẹ tôihỏi. T

“Consẽ làm ngay khi chơi xong trò này. ”

“Con chơi đủrồi đấy!  Giờ thì nghỉ đi vàcầm sáchvở xem. Nếu con không đạt đi ểm cao thì consẽ không

vào đại học được, rồihọ làm sao kiếm được  việc làmtốtnổi?”

“Dạ,dạ. Consẽ nghỉ chơi  nhưng mà để con mua thêmmột kháchsạnnữa.

“Nghel ờimẹ và ngưng chơi ngay đi . Bố biết con thích chơi nhưng đến lúc con phảihọcrồi.”

Đó  là giọngcủabố tôi, nghe cóvẻ không vui. Tôi  biết tôi phảidừng ngay thay vìnănnỉ. Đi ều này khiến

tôimấtmấy ngôi nhà xanh be bé, và tàisản khiến tôi  tích góp khi chơi.  Tôi sắpsửa thao tác đúng được

một dãy phố. Nhưng tôi  biếtbố tôi nói đúng. Tôisẽ cómột tiết kiểm  tra vào ngày mai mà tôi chưahọc gì

cả.

Đó  là cái thời  tôi hoàn toànbị cờtỉ phú mê hoặc. Tôi chơi  trò đótừnăm  tám tuổi  cj p đếnnămmườibốn

tuổi, khi tôi bắt  đầu chơi bóng cho đội của trường  trunghọc. Mặc dù không còng chơicờtỉ phú như trước

nữa, nhưng không bao giờ tôibịmất lòng đam mê vào nó, vàmột khi tôi đã đủlớn,  tôibắt đầu chơi  trò đó

ngoài đời  thật.

XÂY NHỮNG TOÀ NHÀTỪ NGƯỜIBỐ GIÀUCỦA TÔI

Sau khi  có nhận thứcmạnhmẽ và đúng đắn,một trong những toà nhà quan trọng nhất để đi đếnsự giàu

có l à bàitập ở nhà.

Có nhiều buổi thứbảy, thay vì rong chơi cùngbạn bè hay chơi  môn thể thao nào đó thì  tôi ngồilạivăn

phòngcủa ngườibố giàu,học ngóc ngáchcủa  việc điều hành công việc kinh doanh và nhữngkỹnăngcần

thiết để trở  thànhmột nhà đầutư.

Một hôm,  ngườibố gi àuhỏi  Mike và tôi : “Các con có  biếttại sao tasẽ luôn giàuhơn những người l àm

việc cho ta không?”

Mike ngồi phỗng người  ramột l úc, rà  soát trong đầu để tìm câu trảlời xác đáng nhất.  Cuối cùng, tôi đánh

bạo trình bày câu  trảl ời  mà tôi nghĩ  là hiển nhiên. “Bởi vìbố làm ra  nhiều  tiềnhơnhọ”, tôi  nói

“Ừ,  Mike nói , gật đầu tán thành.”Bố l àm chủ công ty, vàbố quyết định trảlương chobố bao nhiêu vàhọ

bao nhi êu.”

Ngườibố giàul ắclư người  trên ghế,mỉmcười.“Được đúng là ta quyết định  trảl ương chomỗi người  bao

nhi êu. Nhưngsự thật  là  ta được  trảl ương thấphơn nhân vi êncủa ta.”

Cả Mike và tôi nhìn ngườibố gi àusửngsốt. “Nếubố l àm chủ công việc kinh doanh này, htì saol ại có

nhân vi ên nào được trảl ươnghơnbố được?” Mi kehỏi.

Người đáp:  “Bởi  vì khi conmới khởi nghiệp, tiềnmặt luôn eohẹp,  và người chủ thường  là người  cuối

cùng được l ãnhlương.”

“Ýbố l à nhân viên  luôn là người được lãnhlương  trước  tiên?” Mikehỏi.

Ngườibố giàugật đầu.“Đúng nhưvậy. Và không chỉhọ lãnhl ương  trước tiên màhọ còn lãnhl ương

trước ta.”

“Nhưngtại  saolại nhưvậy?” tôi hỏi . “Tại  saolại làm chủmột doanh nghiệpnếubố lãnhl ương  sau cùng

vàbết bát nhất?”

“Bởi vì đó l à những gìmột chủ doanh nghiệp thườngcần phải  làm trước  t iênnếu anh ta muốn xâydựng

một doanh nghiệp thành công.”

“Đi ều đó th ật là vô  lý,”  tôi đáp.  “Bố hãy cho con biếttại  saobố l àm nhưvậy đi ?”

“Bởi vì những nhân viên l àm việc vì tiền, và ta l àm việc để xâydựngmột tàisản. ”

“Cho nên khi doanh nghiệp này phát triểnhơn. Lươngcủabốt ăng  lên?”

“Có thể đúng hoặc không.  Ta nói điều nàybởi  vì ta muốn các con biết đượcsự khác  biệt  giữa tiền và  tài

sản. Ta có thể hoặc khôngtự trảlương cho mình caohơnvề  sau,  và ta không làmlụngcực khổ vì tiền

lương. Ta làm việc để xâydựngcột  tàisảntăngvềmặt giá trị. Cól ẽ ngày nào đó ta bán doanh nghiệp này

lấy hàng triệu đô  la,  hoặcmột ngày nào đó tasẽ  thuêmột chủtịch điều hành nó cho ta, và ta xâydựng

doanh nghiệp khác. ”

“Vậy là đối vớibố, xâydựngmột doanh nghiệp là xâydựngcột  tài sản. Và tàisản đốivớibố quan trọng

hơn là tiềnbạc,” tôi  nói,cốhết sức hiểu đượcsực khác biệt tàisản và ti ềnbạc.

“Đúngrồi. Và đó là lý do thứ hai ta  lãnhlương íthơn l à vì ta đã có những nguồn  thu nhập khác.”

“Ýbố l àbố có tiềntừ những tàisản khác?”

Mộtl ẫnnữa ngườibố giàul ại gật đầu,  “Và đó là lý do ta luônhỏi các con câuhỏi đầu tiên,tại sao ta l uôn

giàuhơn nhân viên  ta, bất chấp những ai kiếm tiền nhiều nhấttừlương? Ta đangcốhếtsứcdạy các con

một bài học quan  trọng. ”

“Bốhọc gìvậy?”

“Bàihọc là,  con không  làm gi àu ở chỗ làm. Con làm giàu ở nhà”

“Con không hiểu,” tôi  than.  “Ýbố là gì,bố l àm giàu ở nhà sao?”

“Ừ, ở chỗ làm con kiếm tiền. Và ở nhà con quyết định consẽ l àm gì vớisố tiềncủa con. Con làm gìvới

số tiềncủa con  sau khi con kiếm ra nósẽ l àm con giàu hay nghèo.”

“Nó giống như bàitập con l àm ở nhà,” Mi ke nói .

“Ừ, đúng như thế! Đó làtừ ta muốngọi. Tagọi việc làm gi àu l à l àm bàitập ở nhà”

“Nhưngbố con đemmột đống bài tập ở nhà,”  tôi nói  nhắn nhủ như thế. “Mà nhà con có giàu đâu?”

“Ừ,bố con đem công  việcvề nhà,  nhưng ông thựcsự không làm bàitập ở nhàcủa  ông.Cũng giống như

mẹ con làm việc nhà… đó không phải  làdạng bàitập mà ta muốn nói.”

“Hay làm việcvườn,” tôigật đầu.

“Ừ cósự khác nhau việc l àmvườn, những bàitập con đemvề nhà  làm,  và công việcbố đemvề nhà làm.”

Rồi  ngườibố gi àu nói  cho tôi đi ều tôi không bao giờ quên:  “Sực khác nhaucơbản  giữa người giàu,

nghèo và  trunglưu  làhọ l àm gì  trong l úcrảnh. ”

“Thời gianrảnhcủahọ,” tôi  nói với  giọnghồ nghi . “Ýbố l à gì”

Ngườimỉmcườivới Mike và tôimột lúc,rồihỏi: “Các con biết công việc kinh doanh kháchsạn nàytừ

đâu? Các con nghĩrằng doanh nghiệp nàytừ trên trờirơi  xuống không?”

“Không,” Mike nói:  “Bốmẹbắt đầu doanh nghiệp nàytừ bàn ăn nhà ta. Đó l ànơitấtcảmọi doanh

nghiệpcủabốbắt đầu kinh doanhmấynăm  trước đúng không?”

Mikegật đầu:  “Dạ con nhớ. Đó  là ngày tháng khó khăncủa gia đình nhà  ta. Chúng  ta có quá í t tiền. ”

“Và hiện nay chúng ta đã có bao nhi êucửa hàngrồi?”

“Chúng ta cónăm.”

“Và có bao nhiêu kháchsạn?”

“Bảy ạ! ”

Khi  ngồi nghe, tôibắt đầu hiểumột chútvề nhữngsự phân biệtmớimẻ. “Cho nên l ý do khiếnbố kiếm

ti ền íthơntừ kháchsạn này làbố có thu nhậptừ doanh nghiệp khác?”

“Đó l àmột phầncủa câu trảlời.  Phần cònlại trong bàncờtỷ phú. Các con  hiểu biết rằngcờtỷ phú  là bài

tậptốt nhất mà con phải  làm.”

“Cờtỉ phú ư?” t ôimỉmcườihỏi. Tôi có thểvẫn nghe thấy  giọngmẹ tôibảo t ôi dẹp bàncờ đi để l àm bài

tập ở nhà. “Ýbố l à  sao,cờtỷ phú  là bàitập ở nhà ư?”

“Để t a cho con thấy,” người bố giàuvừa nói vừamở trò chơi được ưa thích nhất trên thế giới. “Đi ều gì

xảy ra khi con đi đượcmột vòng?”

“Con kiếm được 200 $,” t ôi đáp.

“Nênmỗi  khi con đi đượcmột vòng, cũng giống như con tích góp  tiềnlương. Đúng không?”

“Dạ. Con đoánvậy,” Mike nói.

“Và để thắng cuộc, các con phải  làm gì?” ngườibố giàuhỏi.

“Con phải mua bánbất  độngsản,” tôi nói.

“Đúngvậy.  Và muabất độngsản  là  bàitập ở nhàcủa con. Đó  là đi ều khiến con giàu  lên chứ không phải

ti ềnlương.”

Mike và tôi  ngồi immột lúc lâu. Cuối cùng tôi đánhbạohỏimột câu: “Có phải bố đang nói  ti ềnlương

cao không l àm chobố giàu?”

“Đúngrồi. Tiềnlương không  làm chobạn giàu. Chính việc con l àmvới tiềnl ươngmới  làm cho con giàu,

nghèo hay trungl ưu.”

“Con không hiểu,” tôi  nói : “Bố con luôn nói rằngnếubố đượctăngl ương caohơn,  thì nhà consẽ giàu.”

“Và đó  là điều màmọi người đều nghĩ . Nhưng thựctế người  ta càng  kiếm được nhiều tiền thìhọ càng lún

sâu vàonợnần.  Cho nênhọ làm việccậtlựchơn.”

“Tại sao thế ạ?” Tôi hỏi .

“Chính vì những gì con  làm ở nhà, l àm trong thời gianrảnh.Hầuhếtmọi  người cómộtkế hoạch nghèo

nàn hoặcmột công thức nghèo nàn đốivới ti ềnbạccủahọ sau khihọ kiếm được. ”

“Vậy thì ta  phải  tìm công thức hay nhất để làm giàu được tìm thấy ngay trên bàncởtỷ phú, ” ngườibố

giàu nói, chỉ vào bàncờ.

“Công thức nàocơ?”  tôihỏi.

“Được  làm  sao con chơi thắng?”

“Con muamột vài hectabất độngsản, rồi conbắt đầu đặt những ngôi nhà l ên đó,” Mike trảlời.

“Bao nhiêu ngôi nhà?”

“Bốn ạ, ”  tôi nói . “Bốn ngôi nhà màu xanh.”

“Tốt!  và sau khi con đã cóbốn ngôi  nhà xanh,  con làm gìnữa?”

“Con đổibốn ngôi nhà xanhlấymột kháchsạn màu đỏ,” tôi nói.

“Và đó  làmột trong những công thức để giàu to.  Ngaytại đây,  trên bàncờtỷ phú, con cómột trong

những công thức  làm gi àu trên thế giới. Đó l àmột công thức mà  nhiều người làm theo để giàuhơncả

giấcmơ hoang đường nhấtcủahọ.”

“Bố đang đùavới  con,” tôi nóivớimột chúthồ nghi. “Không thể đơn giản như thế được.”

“Đơn giản nhưvậy đó,” ngườibố gi àu xác nhận.  “Ta đã  kiếm tiền  trong nhiềunămtừ công việc kinh

doanhcủa ta và chỉ muabất độngsản.Rồi  việc ta l àm làsốnghẳnbằng thu nhậptừbất độngsản và ti ếp

tục xâydựng doanh nghiệp.  Ta càng kiếm được nhiều  tiềntừ doanh nghiệp thì  ta càng đầutư vàobất

độngsản. Đó  là công thức làm giàu cho  nhiều người .”

“Vậynếu nó đơn  giản nhưvậy,tại  sao người ta không đầutưbắt chước đi?” Mikehỏi.

“Bởi vìhọ không  làm bàitập ở nhàcủahọ,” người bố gi àu đáp.

“Không,” ngườibố gi àu nói . “Nhưng nó là công thứcrất hay giúp nhiều người  làm giàu hàng thếkỷ nay.

Nó đúngvới vua chúa, và ngày nay nóvẫn đúng. Chỉ có đi ều khác biệt là con khôngcần  là quýtộcmới

làm chỉ đượcbất độngsản.”

“Cho nênbố đã chơicờtỉ  phú ngoài đời  thực? Mikehỏi.

Ngườibố giàugật đầu.  “Nhiềunăm  trước,  khi ta còn làmộtcậu bé chơicờtỉ phú, ta quyết địnhrằngkế

hoạch l àm giàucủa  ta là xâydựng doanh nghiệp vàrồi lấy doanh nghiệp muabất độngsản.  Và đó l àtất

cả những gì người ta l àm.  Thậm chí khi chúng ta córất ít tiền,  tavẫn mua đượcbất độngsản. ”

“Có nhất  thiết là muabất độngsản không?”  tôihỏi.

“Không. Nhưng khi  conlớn lên vàbắt đầu hiểusứcmạnhcủa cáctập đoàn và luật  thuế, consẽ không

hiểutại saobất độngsản l àmột  trong những mónhời nhất.”

“Bố còn có thể đầutư vào đâunữa?” Mi kehỏi .

“Nhiều người  thíchcổ phiếu và  trái phiếu. ”

“Bố có  trái phiếu không?” tôihỏi.

“Dĩ  nhi ên là córồi. Nhưngvẫn có nhiềubất độngsảnhơn. ”

“Tại sao?” t ôi hỏi .

“Tại vì ngân hàngcủa tasẽ cho  ta vay tiền để muabất độngsản nhưnglại nhăn nhó”khó khăn khi  cho ta

vay để muacổ phiếu.Cho nên ta có thể nhân ti ềncủa mình lêntốthơnbằngbất độngsản  ,và luật thuế ưu

ái chobất độngsảnhơn.Nhưng chúng ta đang gúlại điểmmấu chốt.,,

“Đi ểmmấu chốt l à gì ạ’’ tôi hỏi .

“Đi ểmmấu chốt l à,con làm gi àu l à ở nhà chú không phải ở chỗ l àm.Ta thựcsự muốn các con hiểu điều

đó.Ta không quan tâm các con muabất độngsản haycổ phiếu,  trái phiếu hay xâydựngmột doanh

nghiệp.  Ta chỉ quan tâm là các con hiểu đượchầuhếtmọi người không làm giàu ở chỗ  làm.Họ làm giàu

ở nhàbằng cách l àm bàitập ở nhàcủahọ”.

“Con đã hiểurồi” tôi nói.

“Vậy khibố xong việc ở kháchsạntại đây thìbố đi đâu tiếp”

“Rất vui vì con đãhỏi ” ngườibố giàu nói.“Đi  thôi. Hãy ra xe và chờ tal ấy xe nhé  tasẽ cho con thấynơi

ta đến sau khi  xong công việc”

Mấy phút sau, chúng t ôi đếnmột vùng đấtrộngvới ngôi  nhà xâycạnh nhau.“Đây l à 20mẫu anh  (khoảng

8hects)bất  độngsảncơbảncủa ta”.

“Bất  độngsảncơbản?” Tôi bộp chộphỏi.  Cólẽ tôimới 20 tuổi, nhưng tôi nhìn là biếtmột khu cho thuê

giá thấp. “Chỗ này thật kinh khủng.”

“Được, để ta  giải  thích cho con nghe. Hãy nghĩ những ngôi nhà này như những ngôi nhà màu xanh  trong

nhàtỉ  phú. Các con thấy chưa. ”

Mike và tôi  chầm chậmgật đầucốhếtsứcmườngtượng ra. Những ngôi nhà khônggọn gàngsạchsẽ như

những ngôi  nhà trong bàncờ.  “Vậy những kháchsạn màu đỏ đâu”.  Chúng  tôigần như đồng thanhhỏi .

Rồi sẽ có. Nhưng nó không phải  làmột  kháchsạn màu đỏ.Mấynămnữa thị  trấn nhỏ bécủa tasẽ phát

triển theohướng này. Thành phố đã thông báokế hoạch xâydựngmột  sân bay ở đầu ki a ởmảnh đất này.

Cho l ên những ngôi  nhà vàmảnh đất nàysẽnằm giữa thị trấn và sân bay.

Con hiểu rarồi.Rồi khi thời điểm đến tasẽ phátấtcả ngôi  nhà cho thuê này ra và chuyểnmảnh đất này

thành khu công nghiệp nhẹ. Vàrồi tasẽ  kiểm soátmột trongmảnh đất gi á trịcủa thị trấn này.

“Rồibốsẽ l àm  gì”.

Tasẽ theo công thức giống nhưvậy. Tasẽ mua thêm những ngôi  nhà màu xanh và khi thời đi ểm đến

chuyển chúng thành kháchsạn màu đỏ hoặcmột khu công nghiệp nhẹ hoặcmột khu dâncư hoặcbấtcứ

thứ gì mà thành phốcần vào lúc đó. Ta không phải  là người thông  tháilắm, nhưng  ta  biết cách theo đuổi

mộtkế hoạch thành công.  Ta l àm  việcvấtvả, và làm bài tập ở nhàcủa mình.”

Khi  Mi ke và tôimười  hai tuổi , ngườibố giàubắt đầu trở thànhmột trong những người gi àu nhất Hawai i.

Khôngtẩu đượcmảnh đất công nghiệp đó, Ngườibố giàu còntậu đượccảmộtmảnh đất  ở bãi biển,bằng

cách ápdụng công thức giống nhưvậy. Ở tuổi  34,  người đã chuyển tiếngtămmột doanh nhân không

ti ếngtăm thànhmột doanh nhân giàu có, đầy quyềnlực.

Trong cuốntập  1,  bàihọc làm giàucủa ngườibố giàu là không làm việc vì  tiền, thay vào đó ngườibố

giàubắt đồng ti ền làm việc vì mình.  Tôi cũng đã biếtvề Ray Kroc, người sánglậptập đoàn MacDonald’s,

người đã phát  biểu: “Tôi không ở  trong ngành ki nh doanh hamburger. Công việccủa tôi l àbất độngsản.

“Nhưmột thằng nhóc nhỏ tuổi,  tôi sẽ l uôn nhớ tác độngcủa  việc so sánh bàihọcvề bàncờtỷ phúvới  bài

học trong cuộc đời thực đến ngườibố gi àu và nhiều người  khác.Sự giàu cócủahọ thựcsự đạt đượctừ

những gì người bố giàugọi là “l àm bàitập ở nhàcủahọ”. Đốivới tôi , ýtưởng giàu có đạt được ở nhà chứ

không phải ở chỗ  làm làmột bài họctừ ngườibố giàu.Bố ruột tôi đã đemvề nhà hàng đống công việc

củacơ quan, nhưng người đã  làmrất ít bài tập ở nhà.

Khi  tôitừ Việt Namvềnăm 1973,  tôilậptức đăng kýmột khoáhọc đầutưbất  độngsản mà tôi thấy

quảng cáo trên Ti vi.Học phí 385 đô la. Khoáhọc đó làm chovợ chồng tôi  thànhtỷ phú, và thu nhậpt ừ

bất độngsản mà chúng  ta  đã muabằng cáchsửdụng công thức mà khoáhọc đódạy đã đeml ại cho chúng

tôisựtự do.

Vợ chồng tôi khôngcần phải l àm  việcnữa vì có  thu nhậpcố  địnhtừ  việc đầutư vàobất độngsản.  Cho

nên khoáhọc 385 đô l a đó đã  trảl ại cho tôi những thứ còn quan  trọnghơn  tiềnbạc.  Thông  tin thu đượctừ

khóahọc đó đã  đemlại chovợ chồng tôi những thứ còn quan trọnghơn l à công việc an phận thủ thường.

Nó đã đemlại cho chúng  tasự đảmbảo vàtự dovề tài  chính. Chúng tôi l àm việcvấtvảtại chỗ làm và

chúng t ôi cũng làm bàotập ở nhàcủa mình.

Như ngườibố giàu đã nói  khi chơicờtỷ phúvới  Mike và t ôi : “Các con không giàu  lên ở chỗ  làm, các con

làm giàu l ên ở nhà.”

TRÒ CHƠI ĐÒIHỎI  NHIỀUHƠNMỘTNĂNG KHIẾU

Bố ruột tôicũng hiểu là tôicầnmộtsự khíchlệ, một phấn thưởng khihọc xong. Ngườibố thông thái để

biếtrằngbảo  tôi “Hãy đến trườnglấy đi ểm cao để có thể làm việc l àm ổn định” không  phải  là độnglực

thúc đẩy tôi  yêu thích trườnghọc.  người  biết là tôi cầnhọc những gì tôi muốnhọc,học theo cáchtốt nhất

đối với mình,  và tôi cần cómột  phần thưởng khuyến khích cho việchọccủa mình.Mặc dù Người  không

thích chơicờtỉ phú hàng tiếng đồnghồvới ngườibố giàu,  nhưng Ngườivẫn  thông thái đủ  để biếtrằng tôi

đang chơi  vì nhữnglợi ích tôi  có thể đạt đượctừ trò chơi đó.  Người biết tôi  có thể nhìn thấytương l ai

mình. Đó là lý do Người nói: “Hãy đến trường và nhìn thế  giới, nhưngnếu con đậu vàomột trườngdạy

học cho convềcả thế giới , consẽ  thích  việchọccủa mì nh. ”

Bố không nhận rarằng ýtưởng nàysẽ bám chặt vào đầu tôi. Đối với người , du hành vòng quanh thế giới

để biết chơi cờtỷ phú không có ý nghĩa gìcả. Nhưng đến khi người thấy tôi thắp sáng ýtưởng vòng

quanh thế giới đểhọc, Ngườibắt đầu khuyến khích tôi . Người  tìm ra điều gì đó thu hút tôi. Ngườibắt đầu

đem nhiều sáchvề đi  biển và du hành vòng quanh thế giới… và Người sửdụng những gì tôi có thể thấy

hoặc đangbắt đầu thấy quacờtỷ phú nhưmộtsự khíchlệ  tôi học tiếp và chăm chỉhơn.  Ngày nay tôi đi

quanh thế giới chơicờtỷ phúbằng tiền thật.Mặc dùkỹnăng đọc viếtcủa tôi  khôngtốtlắm, nhưng tôi đã

đọc và  viết kháhơn vì ngườibố th ầy giáocủa tôi đủ thông thái  tìm ra mônhọc tôi thích thay vì buộc tôi

học môn tôi không ưa.

PHƯƠNG PHÁP ĐỂ THÀNH CÔNG

Một trong những đi ều quan  trọng nhất tôi đãhọctừcờtỉ  phú là phương pháp để thành công. Tôi biết

mình phải muabốncăn nhà màu xanhrồi chuyển nó thànhmột kháchsạn màu đỏ, nhưng tôi đã không

biết phải l àm như thế nào.  Nói cách khác, ở đọ tuổi chín vàmười lăm tuổi, tôi đãhọc đượcrằng mình

không cónăng khiếuhọctập như Andy Kiếnbạn t ôi . Khi tôi  tìm ra công thức trên bàncờ, rồi ti ến lên và

thựcsự nhìn thấy,  chạm vào vàcảm nhận được những ngôi nhà màu xanhcủa ngườibố giàu, tôi đã phát

hiện ra những phương pháp để thành công cho mình. Tôi biết phương pháp ngờibố nghèo l àhọc hành

chăm chỉ, làm việccầnmẫn để có công  việc ổn định và ngồicả ngày trong phòng làm việc – không phải

làmột phương pháp giành cho tôi . Vậycũng may.  Nhưng tôi đã nói,mỗi đồng xu đều có haimặt.Mặtrủi

ở chỗ15 tuổi, nhữnglời doạdẫm như “Nếu con không  chăm chỉhọc hành thì consẽ không thành công

dược, ”  đã có ảnhhưởngmột chút và thúc đẩy tôihọc môn mà  tôi không muốnhọc.

Khi  tôi nhìn vào điểm kiểm  tra thấp nhấtcủabọn trẻ ngày nay, tôi  tinrằng vì không ai chohọc  sinh lý do

hàohứng đểhọc hành chăm chỉ mà chỉdừng ở việc ép buộc chúnghọc.Tôi  nghĩ nhiềubạn  trẻsẽ quan

tâmhơn đến việchọcnếuhọ được chơicờtỉ  phú ngaytừnămlớpmột.Nếumột đứa  trẻ muốn trở thànhtỉ

phú, bạnvẫn có thể cungcấp cho chúng cùngmột chương  trìnhhọc như khi tôi  còn làmột đứa  trẻ. Đứa

trẻ cólẽ thựcsựsẵn lònghọchỏi điều đó,bởi vì phần thưởng cuối cùng l àsự hàohứng và bõ cônghọc

hỏi .

Bằng cách chơi cờ tir phú, tôi đã tìm ra phương pháp thành côngcủa mình.  Tôi  có thể thấytương  laicủa

tôi vào cuối  cùng cuộc chơi.Một khi tôi  biết mình có thể làm được, tôi rất muốn  thànhmộttỉ phú. Đối

với  tôi điều đó thật hàohứng và tôisẵn sànghọc để  đạt được điều đó. Tôi không cótưtưởng  tìmmột

công  việc đảmbảo haymột công ty hoặc chính phủ l o cho đời tôi. Vào tuổi  15,  tôi  biết mình chắc chắnsẽ

giàu. Tôi không chỉ  nghĩvậy, tôi biết l à nhưvậy. Khi tôi  biết điều đótưtưởngcủa  tôi được nâng cao.

Ngườibố nhà giáocủa t ôi  có thể thấyrằng tôi đãhọctốt nhấtbằng cách  làm  thay vì nghe và đọc.  người

khuyến khích ướcmơ du hành vòng quanh thế giớicủa tôi  vàkếthợp những ướcmơ đóvớicờtỉ phú.

Người không quan tâm đến đi ểmsốcủa tôi có vào đượcmột ngôi trường thanh thế. Người chỉ quan t âm

đến việc tôi ởlại trường,l ấybằng đạihọc và quan trọng  làhọc ti ếp.

DẠYDỖ NHỮNG ĐỨA TRẺ GI ÀU CÓ VÀ THÔNG MINH

Vào đầunăm 2000,một trong những công ty hàng đầumạnglưới Marketing đãmời tôi đến nói  chuyện

với  người  màhọgọi l à “thếhệ tiếpnối”về đầutư.  Tôi  không  biếthọ là những người thế nào và chỉ  được

biếtrằnghọ là những người  trẻ cóbốmẹ thành công trong ti ếp thị ki nh doanh. Khi tôihỏitại  saohọcần

họcvề đầutư, câu trảlời l à: “Bởi vìhầuhết cácbạn  trẻsẽ được thừakế công việc kinh doanh hàng triệu

dol a, và có khi hàngtỉ đô.  Chúng  tôi đã và đangdạyhọ nhữngkỹnăng kinh doanh,  và hiện nay chúng tôi

cần ôngdạyhọ nhữngkỹnăng đầutư.”Với câu  trảl ời đó,  tôi biếttại  sao tôi đượcmời nói chuyệnvớihọ.

Tôi  có hai ngày ởmột khu nghỉ mát để nói chuyệnvới  73bạn trẻ, tuổi 15 đến 35,vềtầm quan tròncủa

đầutư. Thậtdễ chụi vì không có câuhỏi đại  loại  như: “Tôi đào đâu ra tiền đầutư?” ngườibố gi àucủa tôi

từng nói: “Chỉ có haidạngvềvấn đề tiềnbạc.Một là không đủ tiền, và hai  là quádư  tiền.” Và nhữngbạn

trẻ nàygặp phải vấn đề thứ hai.

Vào ngày thứ hai,  tôi đã để  ý thấy nhữngbạn trẻ này quá khác  biệt. Họ không giống nhưbạn  trẻ khác tôi

từnggặp  trước đây.  Nhữngbạn  trẻ tuổi đôimươi nàycũng có thểtổ chức buổi nói chuyệnvề  tiềnbạc,

kinh doanh,  và đầutư như những người  trưởng thành nói chuyệnvới  nhau chứ không phải như nhữngbạn

trẻ nói chuyệnvới ngườil ớn. Tôi đủ già để sinh rahọ, và t ôi  thườngcảm thấy như thể l à mình đang nói

chuyệnvới người  ngang hàng quamột bànhọpl ớn. Rồi tôi nhận thấy cácbạn trẻ này đượclớn  lên trong

môi trường ki nh doanh,  nhiều ngời trong đó đang quản  lýl ưul ượng tiềnmặt khálớn nhữngmục đầutư

cònlớnhơncả  tôi . Tôicảm thấy đúng và nhỏ bé, vìsự giàu cóhọ đangsởhữu chứ không phải vìsự kiêu

kỳcủahọ. Họ không chỉ thoải  máivới ngườil ớn màhọ còn thoải mái nói chuyệnvới  ngườil ớnvề  tiền

bạc và kinh doanh. Tôi đãtừnggặpmộtsốbạn trẻ trước đây,mộtsố chỉ có 14 tuổi, đứng trước  40.000

người và đọc  diễnvăn rung độngcả phòng.

Khi  tôi  trởvề sân bay, tôi nhận thấyrằng ngườibạn  thân nhấtcủa t ôi , Mi kecũng đã được truyền đạt

nhiều kinh nghiệm nhưvậy.  Tôi  nhận rarằng anh đãhọc chăm chỉhơn ở trường đạihọc vì phần thưởng

cuối khoáhọc ở trường  làmột công  việc kinh doanh hàng  triệu đô.  Tôi  nhận rarằng tôi cũng có maymắn

có đượcmột ngườibố, đã làm việc ở nhà và có thời  giờdạydỗ con traicủa Người và tôi nhữngkỹnăng

sống có thể ápdụng trong thựctế.

Khi  tôibảo người  ta cân nhắc đến việc kinh doanhtại nhà  -bấtkỳ  việc gì, từmộtmạnglưới tiếp thị cho

đếnmột chuỗicửa hàng đến việc gì  ta có thểtự khởi  nghiệp được – t ôi  có ý nói đến nhữngbạn  trẻ trên

ngọn núi đó.

Trongl ịchsửrất nhiều người  trên thế  giới  gi àu cóbằng cách khởi nghiệp ngaytại nhà. Henry Force,

Michael Dell, …

Chơng  5 Conbạnsẽcần bao nhi êu phơng pháp để thành công?

Nhìnlại cuộc đờicủa người bố giàu và ngườibố nghèo, tôi nhận ra ai thành cônghơn ai đơn  giản vì

người đó có nhiều phương pháp để thành cônghơn.

Bạncủa t ôi  – Adrrian – đã l àm việc nhiềunăm chotập đoànlớn và vào đầunăm 1990 cô đã nghỉ  việc.

Vớisựcầu  tiến và muốntự mình kinh doanh, Adri an đã mualại quyền ki nh doanhmột đại  lý dul ịchbằng

ti ền để dành và  tiền nghỉ việctừ công  tycũ. Khi cô điều hành đại lýcủa mình, các công ty hàng khôngbắt

đầucắt giảm  tiền hoahồng trênmỗi vé mà đại  lý bán được. Tiền hoahồng  trước ki a l à 800$, nay chỉ còn

100$,  thậm chí có lúc 50$. Cô đang đốimặtvới  việc đóngcửa đại  lý,  vàlần này côhếtsạch tiền tiết kiệm

và không nhận được xu nào  tiền nghỉ việctừ đại  lýcủa mình. Cô đang rao  bán đại l ý dul ịchcủa mình,

nhưng giácảcủa  nó đãsụt thê thảm vì hoahồng giảm.

Tôi  ti nrằngmột  trong những đại l ý khiến cho Adrian túng thiếu  lúcvề già là cô không đủ phương pháp

để thành công chuẩnbịsẵn cho cuộc đời. Andri an không phải  là người duy nhất tôi biết đang phải chật

vậtbởi vì cô thiếu phương pháp để thành công. Có nhiều ngườihọc giỏi nhưng ra trường không tìm

phương pháp để thành công.

CONBẠNCẦN 3  PHƯƠNG PHÁP TÓI THIỂU ĐỂ THÀNH CÔNG

Có 3  phương  phápcơbản màmột đứa trẻcần phải học để  thành công trong việc và tài chính  trên đường

đời :

Một phương pháp tronghọctập

Một phương pháp trong công  việc

Một phương pháp trong tài chíng

PHÁT HUYMỘT PHƯƠNG PHÁP ĐỂ THÀNH CÔNG TRONGHỌCTẬP

Giai đoạntừ l úcmới sinh ra đến 15 tuổirất quan trọng; đó là thời gian  trẻ con tìm kiếm và phát huymột

phương pháp để thành công tronghọctậpcủa mình.Nếumột đứa trẻ thích  thúhọc hành cókết quảtốt thì

đứa trẻ đósẽ pháp huy được phương pháphọc giỏi. Nếu trẻ chậtvật  trong nhữngnăm đầu đời thì chúng

sẽtự  tinmặccảmvớibạn bè cùng tranglứa và nhữngnămcắp sácht ới  trường  làmộtcực hình. Đứa trẻ

cócảm thấy mình “ngu  xuẩn” và thấy không thểsốngnổi tronghệ thống gi áodục. Chúngbắt đầubị gán

những biệt danhtệhại như “Chậm phát  triển”  thay vì đượcgọi bằng nhữngtừmỹ miều như “tàinăng”,

“sáng láng” hay “cónăng khiếu”. Làmột ngườilớn tôi ghét cho những biệt danhxấu. Bạn có nghĩ những

đứa trẻ 11, 12 tuổi thích những biệt danh nhưvậy?

Hệ thống đánh giákết quảhọctập làmột l ý donữa để trẻ thấy  ít an toànvềmặt giáodục. Trên đồ thìcủa

hệ thống,nếu có 10 đứa trẻ  thì có  2 đứa  trẻ l ên đường cong, 2 đứa đáy đường cong,  6 đứa ở giữa. Thông

thường,  trong các cuộc kiểm tranănglựchọctập, tôi thường đánh gi á l à  thuộc 2% ở  trênvề tiềmnăng

nhưng 2% thuộc ởdưới đi ểmsố. Ngườibố nhà giáocủa  tôi thường đánh gi á:  “Học si nh đúng làmộthệ

thống loại trừhơn làmộthệ thống giáodục.”Vớitư cách l àmột người bố, ông có trách nhiệm giữ cho tôi

được an toànvề ti nh thầncảm xúc, và gi úp t ôi  tránh khỏi hệ thống loại  trừ.

SỰ THAY ĐỔI NĂM CHÍN TUỔI

Triết  lý giáodụccủa nhà giáodục hàng đầu  – Rudol f Steiner – đãkếthợp chặt chẽ  trong các  trườnghọc

Waldorf, được đánh giá làmột trong nhữnghệ thống trườnghọc phát triển nhanh nhất thế giới  hiện nay.

Steiner thường nói và viếtvề “sự  thay đổinăm chín tuổi”.Sự khám phácủa ông  là khoảng độ 9 tuổi,  trẻ

embắt đầu  tách khỏi tính cáchcủabốmẹ vàtự hình  thành  tính cáchcủa mình. Steiner đã khám phá ra

rằng đây thường l àmột gi ai đoạn  trẻ concảm thấy cô độc. Đứa trẻbắt  đầu  tìm  kiếm “cái tôi”của nó trong

cái “chúng  tôi, chúng  ta”của gia đình.  Trong giai đoạn này, đứa  trẻcầnhọc nhữngkỹnăngsống thựctế.

Vì l ý do này, những đứa trẻhọctập ởhệ thống Wanl dorf vào độ tuổi  nàysẽdạy trồngvườn, xây nhà

chòi, bánh mìnướng, và những thứ  giống nhưvậy. Không phải là chúnghọc nghề chotương  lai mà

chúnghọckỹnăng này đảmbảo cho cá nhânrằng chúng có thểtồntại được. Đứa trẻcần  biếtrằng chúng

có thểtồntại  trong giai đoạn này để kiếm đặc đi ểm riêngcủa mình.Nếu chúng không phát  triển đượcmột

cảm giác an toàn nào  trong giai đoạn này thìhậu quả có thể ảnhhưởng lên  các đườnghướng vàlựa chọn

chotương l aicủa chúng. Hiển nhi ên,mỗi đứa  trẻ phản ứnglạisự khủng hoảng  tính cách này khác nhau,

và đó là lý dotại sao những quan  sát vàcảm nhậncẩn thậncủa cácbậc phụ huynhl ạicần đếnvậy. Một

thầy giáovới 30học sinh không thể nhận ra đượtừngl ựa chọn và nhucầu khác nhaucủa cáchọc si nh

mình ở độ tuổi này.

Ngườibốhọc thứccủa tôi  không t án thành công trình nghi êncứucủa Rodolf, nhưng ông công nhận giai

đoạn  phát triển này  trong cuộc đời đứa trẻ. Khi Người ấy để ý thấyrằng tôi  khônghọc giỏi ở  trường, và

tôibị  Andy Kiến ảnhhưởng đến thế nào khi  tôi thông  báorằng Andy l à thi ên tài còn tôi không,  ngườibằt

đầu quan  sát vàhướngdẫn t ôimột cáchtườngtậnhơn. Đó là l ý do Người khuyến khích tôi  chơi thể thao

nhiềuhơn. Người biếtrằng Andyhọcbằng cach đọc và tôi cũng có thể trở  thành công tronghọctập theo

cách  riêng tôi . Người muốn tôi tìm ra cách để giữ đượcsựtự ti n  trong trườnghọc, nagycả khi qua thể

thaohơn  là qua các môn l ý thuyết.

Gia đình  tôi cũnggặpvấn đềvề tiềnbạc vào th ời điểm tôi 9- 10 tuổi. Tôi đoán l à ngườibốhọc thức đã

nhận rarằngsự thiếu khảnăng kiếm tiềncủa Người đã ảnhhưởng đến tôi như thế nào. Người biếtrằng

tôi thường thấymẹ ngồi khóc  trước hoá  đơncần tr ả.  Tôi nghĩ Người  biết rằng tôi  cól ẽsẽ tìm  kiếm thấy

một phong cách kháchẳn Người, và tôi đã làmvậy. Tôi đãbắt đầuhọcvới  người bố gi àubăn 9 tuổi. Nhìn

lại, tôitự  tìm ra câu trảlời  có thể giúp gia đình trong giai đoạn khó khănvề tài chính này.  Rõ ràng l à tôi

đang  tìm  kiếmmột  tính cách không  giốngbốmẹ tôi.

PHƯƠNG PHÁPCỦA ADRI AN NGƯỢCVỚI  PHƯƠNG PHÁPCỦA TÔI

Bởi  vì trước đây Adri anhọctậptốt ở trường nên tôi khuyên cô trởvề trường đểhọcmộtlĩnhvựcmới  .

Phương pháphọctậpcủa  tôi khácvớicủa Adrian . Đó là phương pháp  tôi đãhọc lúc 9 tuổi –  tìmmột

chuyên gi a  giỏi vàhọcbằng cách  làm. Ngày nay tôi vẫn tìm những chuyên gia giỏi đểhọchỏi. Tôi tìm

những chuyên gia giỏi đã  làm những việc tôi muốn l àm ,  hoặc nghehọ nóivề những gìhọ đã làm . Tôi

cũng đọc  , nhưng đó l à cách sau cùng  . Thay vì trởvề trường đểhọc ki nh doanh ,  tôitự xâydựng công ty

cho mình , bởi vì tôihọcbằng cách  làmhơn làhọcbằng cách ngồi  tronglớp  . Tôi tìm kímmột chuyên gia

giỏi , hành động,  sail ầm ,  và tìm sách hoặcbăng nói về những sail ầm tôimắc phải đểhọchỏitừ những

sailầm  . Vídụ, khibắt đầu chiếndịch ti ếp thị  -một trong những công việccủa tôi -bị thấtbại ,  tôi vào

một phònghọclớn và tìm cách để có câu trảlờimớimẻ  . Ngày nay ,  làmột nhà tiếp thị  khá giỏi … nhưn

tôisẽ không được nhưvậynếu tôi  chỉ ngồi tronglớp, đọc  sách và nghe giảngtừ những người thầy không

có công ty nào để làm chủcả.

Mỗi đứa trẻsẽ có môt phương pháp độc đáo ri êng để thành công tronghọctập  . Việccủabốmẹ là quan

sát vàhỗ  trợ đê chúng chọn được phương pháphọctậptốt nhất.Nếu đúa trẻhọc không giỏi ơe trường ,

hãygầngũi với trẻhơn đểhỗ  trợ nó tìm cáchtốt nhất đểhọc giỏi  .

Nếu conbạnhọc giỏi và thichư đi học , thìbạn thậthạnh phúc  . Hãy để chúngvượt trội hơn vàtậnhưởng

điều đó. Nếu chúng không thích trườnghọc, hãy làm cho chúng biếtrằng chúngvẫn còn có  tàinăng, và

khuyến khích chúng tìm ra cáchhọc trongmộthệ thống chỉcần cómột tàinăng .Nếu chúng có thể làm

được,  chúngsẽ đạt được nhữngkỹnăng để có thểtồntại  trong thế  giới  thực, một thế  giới đòihỏi  nhiều  tài

năng khác nhau đểtồntại . Đó là những gì màbố tôi muốn tôi l àm. Người khuyến khích tôi  tìm ra phương

cáchhọctập cho mình, mặc dù thựctế tôi ghét những gì tôihọc. Đó  làmộtsự rèn l uyện chuẩnbị cho

cuộcsống thựctế sau này.

SỰTỰ NHẬN THỨCBỊ  ĂN MÒN

Tôi  nói rằngnợnần vàmấtcảm giác an  toànvề  tài  chính có thể l àm ăn mònsựtự nhận thứcvề  tài chính

củamột người. Nói cách khác, nếubạn có quá nhiều thấtbại về tài  chính hoặccảm thấy salầy trong việc

cầnsự an toàn trong công việc và  trang  trảimọi thứ, thìsựtự nhận thứcvề tài chínhcủabạn có thểbị

đông đặc. Đốivới  chuyệnhọc hànhcũngvạy,nếy chúng ta nóirằng đứa  trẻ không  thông minh như những

đứa trẻ khác thì chúng cócảm giác ghét chuyệnhọc.Nếu không cósự ủnghộcủabố  tôi, tôi có thể đã

nghỉhọctừ  lâu chỉ vì  không ai muốncảm gi ác ngu đần.  Tôi biết mình khôngdốt.  Tôi  biết mình chỉ chán

ngán những môn đanghọc ở trường thôi . Tuy nhiên,  những điểmsốtồi tệ ở trườngcủa tôivẫnbắt đầu ăn

mònsựtự nhận thứcvềhọc hànhcủa tôi . Chính người bố thông  tháicủa tôi giúp  tôi qua khỏi  gi ai đoạn

khó khăn trong cuộc đời.

Dù cho conbạn cóhọc  giỏi hay không, hãy quan sát và khuyến khích chúng  tìm ra phương  pháphọctập,

bởi  vìmột khi chúng ra  trường vàbước và đời , sự gi áodụccủa chúngmời thựcsựbắt đầu.

NHỮNGMỐI QUAN TÂMCỦA NGƯỜIBỐ THÔNG THÁICỦA TÔI

Một vài năm trước, người bố nhà giáocủa tôicố thử thay đổihệ thống. Người biếtrằng những đứa  trẻ

khác nhau thì cónăng khiếu khác nhau. Ngườicũng nhận  rarằnghệ thống  làmộtdạng “mộtcỡ chotấtcả

mọi người”, hệ thống này chỉ  thíchhợpvới khoảng 30% trẻ và đúng  là đángsợ đối với những đứa trẻ còn

lại. Người thường nói : “Lý dohệ thống gi áodục không thay đổi là vì nó không thiếtkế để thay đổi. Nó  là

mộthệ thống được  thi ếtkế đểtồntạivĩnhcửu.”

Hầu như aicũng biết các thầy cô đangcốhếtsức đểdạybọn trẻ.Vấn đề  là ở chỗ,mộthệ thống như đề

cập ở trên chỉ sẽ l àm chậm chúng  ta thay vì thay đổi thúc đẩy chúng. Đối với  tôi đó làhệ thốngcứng nhắc

Đó  làmột công ty duy nhất mà tôi  biết không cungcấpnổi  cho khách hàng. Thay vì nói chúng  ta cómột

hệ thống đáng chán thìhọ nói : “Con cáibạn chậm quá” hoặc “Các gi áo viên cósựyếu kém trong việc

giảngdạy.” Như tôi đã nói, đó là đơnvị duy nhất đổlỗi cho khách hàng những sailầmcủa chính mình.

Trước đây ngườibố ruột tôi  nhận rarằng đó làmộthệ thống có nhữngrạnnứt kinh khủng bên trong.

Ngườirấtbực khi  phát hiện rahệ thống gi áodục đượchầuhết cácnước nói tiếng anh ápdụng l àmộthệ

thống giáodục có nguồngốc hàng trămnước ở Phổ.  Ngườirấtbực khi  phát hiện rahệ thống không phải

làdạy trẻ emhọc mà  làtạo ra người  lính và người làm t hue.Một hôm người nóivới tôi : “Lý do chúng t a

cótừ  ‘nhà trẻ’ trongmộthệ thống giáodục l à vìhệ thốngcủa chúng  ta có nguồngốc hàng trămnăm trước

từ Phổ, từ ‘nhà  trẻ’ là  theo tiếng Phổ. Nóimột cách khác,một nhà  trẻ để chính quyền giáodục, hoặc

‘truyền bá’. Đó làmộthệ thống được  thi ếtkế đểlấy đi  trách nhiệm giáodục khỏibốmẹ và duỵ trẻ em

cách phụcvụtốt nhất cho nhucầu và mong muốncủa chính quyền.”

TỪ SAMURAI ĐẾN BÁCSĨ  ĐẾN THẦY GI ÁO

Bênnội tôi có truyền thống chiến đấu,  nhiều người thuộc samurai trong thời đại phong  kiến Nhật. Nhưng

sau giao thươngvới  phương Tây được Commodore Perrymở ra,hệ thốngcủa chế độ phong kiếnbắt  đầu

tànlụi. Gia đình bênnội tôibắt  đầubỏ con đường  samurai  và trở thành những  bácsĩ y khoa. Ôngnội tôi

được địnhsẵn để  trở thànhmột thầy thuốc, nhưng ông đãbỏ  đến Hawaii, ông đã phávỡ dây chuyền.Mặc

dù ôngnội  tôi  không phải  làmột bácsĩ, nhưngbố  tôivẫn mong được vào trường y,  nhưng ôngcũngl ại

phávỡ dây chuyền đó.

Khi  tôihỏibố tôitại sao người không  làm bácsĩ  Người trảlời:  “Lúcbố t ôi  cònhọc trunghọc,bố tôibắt

đầuhỏi tại sao nhiềubạn đột nhiên nghỉ học giữa chừng.  Hôm  trướcbạnbố còn đó, hôm  sau đã th ấy

không còn trongl ớp. Bốbắt đầu tìm hiểuvề ban giám hiệu.Bốsớm phát hiện rarằng đồn điền mía đường

và trồng thơm (dứa) yêucầu các trườnghọc đánhrớt ít nhất  là 20% trẻ di cưtừ châu Á. Đó là cách đảm

bảo làhọ cómột đội ngũ công nhân thủ công thấthọc ổn định.  Máubố sôi  lên khi nhận ra điều đó, vàbố

quyết địnhbước vàol ĩnhvực gi áodục thay  vì vào ytế.Bố muốn đảmbảorằngtấtcảmọi đứa trẻ đều có

cơhội được giáodục như nhau. Vàbốsẵn sàng đấu  tranh vì đi ều đó. ”

Bố tôi đã  đấu tr anhcả đời để thay đổihệ thống và cuối cùngnỗl ựccủa ôngbị đánhbại . Gần cuối đời ,

ông được công nhận l àmột  trong hai nhàsư phạm hàng đầu  tronglịchsử 150nămcủanền gi áodục ở

Hawaii.Mặc dù Người được những người  tronghệ thống công nhận vì lòng can đảm, nhưnghệ thống

nhìn chungvẫn cong nhưcũ. Như tôi đã nói , đó  làhệ thống được thiếtkế chosựtồntạihơn l àsự thay

đổi . Điều đó không có nghĩa l àhệ thống đã không làm việctốt cho nhiều người. Nó l àmột công việc xuất

sắc cho khoảng 30%số người  làm việctốt tronghệ thống.Vấn đề ở chỗ,hệ thống hiện nay đã được đào

tạotừ hàng tr ămnăm  trong thời đại nông nghiệp, thời đại trướccả xehơi  mà bay,… Đó l àhệ thốngmạnh

hơncả khủng long và dai như cásấu. Đó l à l ý dobố  tôi khó chụi hướngdẫn cáchhọc ở nhà, Người

thường nóivới các con: “Đi ểm cao không quan trọngbằng việc phát  hiện ranăng khiếucủa các con.” Nói

cách khác, mọi đứa  trẻ đều khác nhau.  Tuỳbốmẹ có chụi khó quan sát những cách giúp conhọhọctốt

hay khônghỗ trợ con  trong  việc phát triển phương pháp để thành công  tronghọctập.

Bấtcứ khi nào tôi  thấy những đứa trẻ l à tôi thấy ngay những thiên  tài  nhỏ tuổi hàohứnghọchỏi. Mấy

năm sau, có khi  tôilại  thấy những đứa trẻ thần đồng đó đang chánhọc vàtựhỏitại  sao chúngbị ép  buộc

những điều mà chúngcảm thấy không thíchhợp. Nhiềuhọc  sinhcảm thấybọsỉ nhục vì chúngxếp loại

dựa trên cùng môn mà chúng khônghề ưa thích vàrồibị  gán cho là thông mi nh hay không  thông minh.

Một anhbạn trẻ nói với tôi: “Chẳng  phải là cháu thông minh. Chỉ vì cháu không quan tâm thôi.  Trướchết

hãy nói  cho cháu  biếttại sao cháu không nên quan tâm đến những mônhọc đó và cháu có thểsửdụng

kiến thức đó như thế nàorồi ,rồi  cháusẽhọctốt môn đó. ”

Vấn đề này quan  trọnghơncả chuyện đi ểm cao đi ểm thấp.  Ngườibố thông tháicủa t ôi dĩ nhi ên đã nhận

ra l à điểmsố có thể ảnhhưởng đếntương  lai củamộthọc sinhmột cách  tíchcực hay  t iêucực, nhưng

Ngườicũng không quan t âm đếnsự ảnhhưởngcủa điểm kém có thể có trênsựtự nhận thức vàtự ti ncủa

mộthọc sinh. Người thường nói : “Nhiều đứa trẻbước vào  trườngvớisự hàohứnghọchỏi nhưng chẳng

bao lâu khi ra trường chỉhọc được việc chán ghéthọc hành. ”Lời khuyêncủa Người  là: “Nếumộtvịbố

mẹ có con ghét phải đihọc,  việc quan  trọng nhất là đảmbảo cho con mình duy nhất duy trì sự yêu thích

họchỏibẩm sinh.  Hãy phát  hiện ranăng khiếu bên trong conbạn, hãy phát hiện ra những gì mà con quan

tâm muốnhọc, và giữlại cho chúng luôn hàohứng trong chuyệnhọc, ngycả không phải  tronghọctập”

Thựctế là ngày nay trẻhọc  nhiềuhơn chúng ta trước kia. Nếu khôngvậy, chúngsẽbịrớtlại  trong 2

phương pháp để thành côngkế tiếp,sẽ được đềcập trong chương tiếp theo. Đó là lý do mà  theo tôi,  việc

phát triển phương pháp để thành công tronghọctậpcủa conbạn ở nhà  quan trọnghơn nhiều sovới đi ểm

số chúng nhận được ở trường.  Nhưcả hai người bố đã nói:  “Việc giáodục thựcsựcủabạnbắt đầu khi

bạn ra trường vàbước vào đời .”

Chơng  6. Conbạn trở nên vôdụng khitới 30 tuổi?

Khi  tôi còn nhỏ, bốmẹ  tôi đã  đưa rahướng đitương laicủa tôi  là đihọc,tốt nghiệp ra trường, tìmmột

việc l àm và trở  thànhmột người  làm thuê  trung thành,cốhếtsức để thăng  tiếndần  trong công ty và làm ở

đó khitới  nghỉhưu. Sau khi  nghỉhưu tôisẽ nhận được chiếc đồnghồ vàng và chơi golf trongmộthội

những người nghỉ hưu nào đấy, và thường lái xe ravề  t rogn ánh hoàng hôn.

“GỪNG CÀNG GIÀ CÀNG CAY!”

Ýtưởng cómột công  việc làm trọn đời l à ýtưởngcủa thời đại công nghiệp. Từnăm 1989, khibứctường

Berlinsụp đổ và WWW xuất hiện và phổ  biến khắpnơi trên thế giới cùng luậtlệ  thuêmướn đã  thay đổi .

Theo đó, luật “gừng càng gi à càng cay”(đối với  việc kinh doanh) – đúngvới  thời đại  công nghiệp; nay

trong thơì đại  thông ti n, đi ều đó đã đảol ộn.

Chính vìvậy mà nhucầuvề phương pháp để thành công tronghọctậpcủa đứa  trẻ ra đời, nhằm gi úp nó

thay đổi những gì đang  diễn ra .  Phương pháp để thành công tronghọctập phải được thực hiệntốt và phát

triển cùng nhị pvới những thay đổicủa phương pháp để thành công trong nghề nghiệpcủa đứa trẻ. Nói

cách khác, rất nhiều khảnăng con cáibạnsẽlạchậu khibước vào tuổi  30; và chúngcần phảihọcmột

phương phápmới để thành công trong công  việc, hầu đáp ứng  thay đổi  thị  trường lao động.  Hay,nếu con

bạn nghĩvềmột nghề nghiệp suốt đời,  không chụi họchỏi và chuẩnbịtốt cho những  thay đổi  nhanh

chóng thìcứmỗinăm trôi  qua conbạnsẽ càng có nguycơbị rớtlại sau.

ĐIỂMSỐ CAO KHÔNG CÓ Ý NGHĨA NHIỀULẮM

Tương  lai  không thuộcvề đứa trẻ ra trườngvới điểmsố cao,  màrơi vào bàn  taycủa trẻ có phương pháp

họctậptốt nhất và những ýtưởng  thiênvề khoahọcmới  nhất. Quan  trọnghơn  là việchọc như thế nào để

có điềm cao, đứa  trẻcầnhọc cáchhọc;học cách  thay đổi ; vàhọc cách thích nghi nhanhhơn. Tại saovậy?

Đó  là vìrất nhiều trongsố nhữngkỹnăng các ông chủ và các doanh nghiệpcần nhân viên có để trảlương

cao chohọ  trongtương  lailại thường không đượchọc ở  trường ngày nay. Hãycứ nhìn vàobầu không khí

kinh doanh ngày nay, người được đòihỏi nhiều nhất là người am hiểuvềmạng Web  -mộtlĩnhvực không

đượcdạytại trường. Người  ít được đòihỏihơn l à những người thuộcvề thếhệcủa tôi,  người  muôố có

lương cao nhưnglại nằm ngoài  rìa thời đại Công nghệ thông ti n.

SỰ KHAN  HIẾM NHÂN CÔNG

Nói về những người trở lên thừa thãi trong tình hình khan  hiếm nhân công  thì quả l àlạ.  Những người bạn

vôtưcủa tôi nóirằng: “Ừm, ngộ nhỡ tôi  già đi  và cóhạn chếvềkỹnăng vi  tính thì  sao? Córất nhiều

công  việc mà,  và tôi có thể ra gi ábấtcứ đâu tôi muốn làm. ”

Sởdĩ  cósự khan hiếm nhân công đơn  giản là vìnền ki nhtế chúng  ta đang bùngnổ.  Hàngtỉ  đôl a đổ vào

công  ty có nguycơsẽ không còn hoạt động kinh doanh trong vòng vàinămnữa. Khi nhiều công ty èouột

vềkỹ thuậtbắt  đầu ngưng hoạt động vìhết tiền,  thì thị  trườngsẽmộtlầnnữalạibị ngậpl ụtbởi  vôsố

công nhân. Và khi những công ty đóngcửa thì kéo những ngành ki nh doanh khác đóngcửa theo.

BAO NHÊU TUỔI THÌ QUÁ GIÀ.

Trong chuyến đi Autrali agần đây, bạn t ôi , Kelly Richie  trao cho tôimộtbản  fototờ West Autrali a,mộttờ

bào địa phương. “Anh đọc đi,” Kellybảo, “Bài bào này tómtắt điều mà baonămrồi anhcố nói vớimọi

người để  biết xem ‘bao nhiêu tuổi  là quá già’. Nó xác định tuổi hiệntại củamỗi ngườigắnvới nghề

nghiệpcủahọ.” Trang báosố ngày 08-4-2000 chạy títlớnBẠN ĐANGVƯỢT QUA NÓ? Bài báo còn

kèm theo nhữngtấm hình chụpmột người  thiếtkế đồ hoạ trẻ,mộtvận động viên thểdụcdụngcụ,một

luậtsư vàmột ngườimẫu thời  trang. Dưới hìnhcủatừng người đều có câu chú thíchbằng chữ i n hoa,

đậm như  sau:

1. Nhà  thiếtkế đồ hoạ:sửdụng  trong vòng 30năm.

2. Vận động viên thểdụcdụngcụ:sửdụng trong vòng 14năm.

3. Luậtsư:sửdụng  trong vong 35năm.

4. Ngườimẫu:sửdụng  trong vòng 25năm.

Nói  rõhơn,  trong những ngành nghềkể  trên khibạn ngấp nghét ới  những tuổi đótức làbạn đã quá gi à

rồi. Bài  báomở đầubằng câu chuyệnvềmột ngườimẫu khôgn còn là siêumẫu làm ra 2000 đol amột tuần

nữa. Ở tuổi  28 cô th ất nghiệp.  Bài  báo giải  thíchkỹhơn:

Nhiều nghề cógắn nhữngsợi dây báo động nghề nghiệpcăngmặt  đất - ở nhữngcộtmốc 20,25,30 hay 40.

Cho dù nhữngsợi  dây này đượccăng ở đâu thìcũng phải cách tuổi nghỉhưurất xa. Điều đó có thể l à do

cơ thể: nhansắccủa ngườimẫu  tàntạ,  những vòng đo  không còn chuẩn xác như  trướcnữa.  Có thể l à do

trínữa nhà  toánhọc ngày càng hay tính  toán sai; những nhà quảng cáo đại  tài không còn ýtưởng đáng

đồng  tiền bátgạonữa. Có thể  liên quan đếnsức chụi đựng: những chủ ngân hàng cà những luậtsư kiệt

quệ, lydị , kiệtsức (haycả ba) vào lúc 40 tuổi. Điều đó không có nghĩa làbạn không  bao  giờ  làm  việc

nữa, nhưngcơhội để  tiến đến đỉnh cao đã tr ôi  qua. Bạnsẽ làmộtkẻvề đích sau.

Bài  báo ti ếp:

Cài  thời màbạn khởi nghiệp lúc 20 tuổi,  làm việccầnmẫn trong nhiềunăm vàtừtừ nhích l ên địavị cao

hơn cho đến khi đáp đếngần 55 hay 60 đã qua lâurồi. Sự thật ngày nay l ànếubạn không làm được điều

đó  trước 40 tuổi thìbạnsẽ không bao  giờ l àm đượcnữa. Và trongmộtsố ngành nghề, bạnsẽ  biết được

lúc 20 hay 25 tuổi  mình cócầnbắt đầu nghĩ đến khởi nghiệp trongbụirậmbằng ngành kinh doanh máy

xéncỏ hay không. Các thành phồlớn đầy những nhà thiếtkế già đangvẽvời vớvẩn, đang nhàonặn vài

cái bìnhgốm,  hay thậm chí đang điều hànhmột  tiệm bánh ở  địa phương.

Bà  Di rachi ger – giám đốc phụ trách việc l àmcủa Đạihọc Mel bourne – nóirằng khuynhhướngsự nghiệp

ngày nay –  lên đến đỉnh điểm ở 40 vàbắt đầu tuộtdốctại đó, có nghĩa  là người  tacần l àm việcvới  tâm  trí

hướngt ớimột công việc khác và dành thời gian để đàotạolại hoặc để đàotạolại  hoặc để ti ếp thu phục

vụ công việcmới.  Bà bóimộtsố ngành nghề,kểcả nghề thiếtkế đồ hoạ được coi là trẻ và hàng đầu, cần

phải loại  trừ những người  trên 40.

Thế điều gìxảy ra cho những người lao động già ấy? Bài báo viết:

Trong những ngànhbấp bênh, và có nhị p thay đổi nhanh như thế,mỗi người lính thường có khuynh

hướng l àmột Melissa -  trẻ đầy thamvọng,  vàsẵn sàng làm 12  giờmột ngày.

Những người ưu tú nhất trongsố những  lao độngl ớn tuổi thường l uân chuyển bên trongbộ máy quản lý.

Nhưng những người cònl ại cầm chắcsẽbị đẩy ra ngoài. Tháng 9vừa  qua,một công  ty máy tính ra tuyển

người chuyênxử  lýsựcố chương  trình. Đương nhiên,mọibộhồsơ vòng phỏngvấn đều được tôvẽmột

cách đẹp đẽbằngtấtcả những ti êu chuẩncần phải  có chotừng chi  tiếtmộtcủa nhữngkỹnăng máy tính.

Vàdĩ  nhi ên, tấtcả các ứng viên đều có khảnăng làm công việc đó,nếu được chocơhội.Vậy thì,  những

người phỏngvấn  làm như thế nào để “phân biệt vàng thau”?

Rất đơn giản.  “Chúng toi chỉ việc nhìn vào ngày thángnăm sinhcủamột ứngcử vi ên và chiahọ ra  thành

viên trên 35 vàdưới 35,” những người  trong cuộc  tiếtlộ.  “Và chúng  tôi vứt ‘những người  trên 35’ vào

chồnghồsơbị loại” Cách làm đó  rõ ràng l à không thuyết phụclắm, nhưngvềmặt nào đó đãdựa  theo

thuyết đơn  giảncủa Dawin”

Những người  thíchhợp thìtồntại , và thấtbại cho những người già.

LÀM VIỆCCẬTLỰCVỚI CÔNG VIỆC KHÔNGLỐI THOÁT  (KHÔNGHƯỚNG  TIẾN THÂN)

Kelly Richi e đưa tôi bài  báoBẠN ĐANGVƯỢT  QUA NÓ?bởi  vì nhiềunăm liền tôi thường nói với

nhữnghọc tròcủa mình: “Hầuhếtmọi người l àm theolời khuyêncủabốmẹhọ -‘đihọclấy điểm cao và

tìm việc’. Đó  làmột ý nghĩlạchậu, một ý nghĩ thời đại công nghiệp.Vấn đề  là những người l àm  theolời

khuyên đórốt cuộcbị kẹt   trongmột công việc khôngl ối  thoát.  Có thểhọ được đi ểm cao, có công ăn việc

làm ổn định, kiếm đượcrất nhiều  tiền,  nhưngvấn đề là, công việc không đicũngvớimột cái  thang. ”

Có những ngườivẫn đang làm việc, có thu nhập khá, nhưng  trí óc cà thể xáchọmệtmỏi rãrời, không ít

người đã  kiệt quệ… và khônghề có  thang để trèo ra hay leo lên đỉnh. Ở đâu đó tr ên đường đi , họ đụng

vàosợi  dây nghề nghiệphồi  nào không hay.  Trong khi họvẫn có công ăn việc  làm hoặcvẫn còn có doanh

nghiệp  thì đột nhi ên cái  thang trên đỉnhbỗng  biếnmất.  Tôi  có nhiềubạn bèhọc giỏi trong trường, sau khi

ra trường và đạt đếnmộtmức độ thành công nào đó ở tuổi dưới 40, nhưngrồisự  nhiệm màu trong công

việc chựnglại và phía đồi  bên kia đã hiện ra. Trong những trườnghợp này,  tôi  tin là phương pháp để

thành công  trong nghề nghiệp đã không còn  tácdụng,bởi vì phương pháp để thành công  tronghọctập

cũng đã ngừngrồi. Nói cách khác,bạn bè  tôivẫn còn đangsửdụng cùngmột phương pháp đểhọctập

thành công,  và phương  pháp đó đang ngừng to ả phép màu  trong công việc.

GIÀU CÓ Ở TUỔI 40 VÀ KHÁNH KIỆT Ở TUỔI 47

Tôi  cómột người bạnhọc ởlớprất giỏi thời trunghọc. Sau đó anh vàohọcmột trường đạihọc danh giá.

Anh gia nhập câulạcbộ gol fcủa cha mình,cướimột côvợ - cha côcũng sinh hoạt ở cùng câulạcbộ  - có

con, và  giờ con cái anhhọc ở ngôi  trườngtư ngàyxưa anhhọc.

Sau vài năm l àm việc,  tích lu ỹ chút kinh nghiệm và chơi  golfvới những người  thành đạt,  anh có t ên trong

những giaodị ch nhà đấtrấtlớn.Gươngmặttươi cườicủa anh đã xuất hiện trên trang bìatạp trí ki nh

doanh địa phương cà anh được catụng l àmột  trong những nhà kinh doanh hàng đầucủa thếhệ anh. Khi

đến 40 tu ổi,  anh đã anvị cuộc đời . Vào cuối  thập niên 1980,  thị trường nhà đất Hawaiibỗngxấu đi khi

Nhật  rút tiền đầutưcủahọ ra khỏi  bang này, và anhmấtgầnhết gi a tài của mình.  Anh vàvợ chia tay vì

anh ngoại  tình, và bây giờ anh phảicưu mang hai gia đình.  Anh tán giabạisản, ở tuổi 47với những hoá

đơn khổnglồcần phải trả.

Tôi gặp anh cách đây vài tháng.  Anh đãbước qua tuổi 50, đãhồi  phcụ phầnl ớn nhữngmất mát và thậm

chí còn cómột ngườibạn đờimới. Nhưngdẫu anh khẳng địnhrằngmọisựvẫn ổn và anh đang  làmtốt,

tôivẫn th ấylửatắt. Có cái gì đó đã thay đổi bên  trong,  anh thậm chí còn  làm  việc quyết liệthơn để duy  trì

hình ảnh nhữngnăm quá khứcủa mình. Hình như anh cócẻbồn chồn vàyếm thếhơn.

Mộtl ần trongbữa ăntối, ngườibạn đờicủa anh nóivới chúng tôivề việc kinh doanh internetmới mà cô

vừa khởisự. Côrất hàohứng,  doanh nghiệpcủa cô đang phát đạt và nhận đượchợp đồngtừ khắpnơi  trên

thế  giới. Đột nhiên anhbạn  tôisửngcồ l ên, hình như anh đãuống quá nhiều và ápl ực nhiều và ápl ực bên

trong đangrạnnứt cái vỏbọc bên ngoàilạnh lùngcủa anh.  Rõ ràng, bựcbộivớisự thành côngmớimẻ

của cô, hayvớisự kém  thành đạtcủa mình, anh cao  giọng:  “Cô l àm sao mà làmtốt được? Cô đã không

học đại học. Và cô không quen  biết những người danh ti ếng như tôi.”

Khi  Kimvề nhà khuya hôm đó, cô nói vềsựmất bìnhtĩnh đột ngộtcủa anh: “Xem ra anh ấy đangcố  làm

cho phương pháp để thành côngxưacũcủa mình hoạt động và hình như nó chẳng hiệu nghiệm gìcả.”

Tôi gặt đầu và nghiệmtới điều mà nhà báo West Austr al iagọi  là “chạmtới sợi dây báo động nghề

nghiệp”. Tôi nghĩ  đến người thanh niên phòng nhânsự đống lýlị ch ra  làm những ứng viên  trên 35 tuổi và

những ngườidưới 35.  Tôi  nghĩvề Adrian,  ngườibạnbị giảm biên chế đã muamột đại l ý dulịch và giờ

đanghọc  trường luật, chờ ra trường ở tuổi  57. Tôi nghĩ đến Người bố thông thái, người  ti n vàosứcmạnh

củanềntảng giáodụctốt,  dùsự gi áodụctốtrốt cuộccũng khôngcứu được người. Cuối cùng, thoát khỏi

những ý nghĩ  ri êngtư, tôi  nóivới Kim: “Cóvẻ như những ýtưởng ki nh doanhcũ đối  nghịchvới những  ý

tưởngmới.

“Anh đoán chắc là những ýtưởng ki nh doanhcủa cô ấymớihơncủa anh ấy?” Kimhỏi.

Tôi gật đầu. “Chúng ta hãybỏ đitừ kinh doanh. Nhưvậy là cô ấy có những ýtưởngmới còn anh ấyvẫn

vận hành  trên những ýtưởng mà anh traudồi ở trường phổ thông. Họ chỉ hơn nhau vài tuổi nhưng những

ýtưởngcủa cô ấymới… tuy không độc  đáo nhưngvới  cô chúngmới , tươitắn và phấn khích,  vìvậy cô

cũng không độc đáo và anh đã giữ chúng suốt 40năm qua! ”

“Đúngvậy.  Những ýtưởng, đặc biệt là phương pháp để thành côngcủahọ đã trở lênlạchậu,” t ôi đáp.

“Anh ấy thứcdậy và đi làm, nhưng thay vì làmột người  tiếnbộ và sángtạovới  những ýtưởngmới , thì

anh bây giờvới  những ýtưởngcũ trong khi chỉmới 50 tuổi.Vấn đề  là anh ấy đã gi à và đãl ạchậutừ cách

đâymườinăm mà khônghề hay biết. Anhvẫn ti ếptụcvới những phương phápcũ và khôngsẵn sàng  thay

đổi  phương phápcủa mình. Ngày nay anhtấtbật ngược xuôi  khắp  thành  phốvớibản  lýlị ch trong tay và

đau tranh công ăn việc l àmvới người cònrất trẻ.”

“Vậy, lời khuyên  ‘hãyhọc đi vàlấy đi ểm cao’ làlời khuyêntốt kho anh còn nhỏ,” Kim nói , “nhưnglại  là

lời khuyênxấu khi anh  trưởng thành.”

“Vấn đề l à anh ấybịmắcbẫy ở  trong ngay chính phương pháp để thành côngcủa mình mà khônghề hay

biết,” tôi nói nhỏ nhẹ.  “Anh ấy không nhận rarằnglời khuyêntốt trong quá khứ l àlời khuyênxấu hiện

tại,  và vìtương  laicủa anh thật u ám.”

“Anhvẫn giữ phương phápcũ,” Kim đáplại .

“Và còn tiếptục dùng nónữa… Nó càng ít hiệu quả  thì anh ấy càngbất an, và anhlại càng khuyến khích

những người khác l àm theolời khuyêncủa anh – theo phương  phápcủa anh -mặc dù, đốivới  anh nó

chẳng có  tácdụng gìcả. ”

“Tôi nghĩ  anhkẹt ở hainơi. Thứ nhất, anh ấybịkẹt ở chỗ phương pháp để  thành côngcủa mình không có

tácdụng nên chánnản vàmệtmỏi… nhưng anhvẫn  tiếptục.  Thứ hai, anh ấybịkẹt trong quá khứ, l úc

anh ấy thành công nhất.  Và vì phương phápcủa mình có hiệu quả cao, nên anh ấy muốn tái  khẳng định

với  chính mìnhrằng ngày nay anh đang muốn làm điều đúng đắn.”

“Vìvậy anh nói  chotấtcảmọi người l àm điều anh đã  làm.  Thậm chí nó đãhết  hiệu nghiệm.”

“Anh ấy chưa nhận ra nó đãhết  tácdụng. khibạn ra  trường, không ai  trao chobạntấmbản đồ chỉ  đường

tới  thành công.Một khi dấuvết  biếnmất, đasố chúng  talạicố cônglần mò tìm đường qua khirừngrậm,

hyvọngsẽ  tìmlại đượcdấuvết.  Có người  tìmlại được, có người  không. Khi không tìm đượcdấuvếtmới

bạn thường ngồi nghĩvềl ối cũ. Đó l à cuộcsống thực.”

NHỮNG ÝTƯỞNG DÁNH CHO CÁCBẬCBỐMẸ

Cách đâymột vài năm, tôi xemmột chương trình truyền hình,  trong đó các bàmẹ mang con cáitớisở làm

để khoe chúng l àm được gì.  Ngườidẫn chương trình xoáy vào  tình ti ết đó và nói: “Đây làmột ýtưởng

hoàn  toànmới -mẹdạy con gái hãy là người l àm thuêtốt trongtương l ai .”

Tôi  thốt lên: “Ôi!Một ýtưởngcũ mèm!”

Khi  nói  chuyệnvới những thanh niên ngày nay, tôi thườnghỏi họ xemhọ đang theo phương pháp để

thành côngcủa ao -củahọ haucủabốmẹ?

Vào thờicủa tôi, ở thập ni ên 1960, các ôngbố bàmẹdạy conrằng: “Hãyhọc đi,  đạt điểm cao và  tìm  việc

làm ổn định.” Tôi rấtsợ điều này.Sởdĩhọdạy con mình như thế vì nhiều người  trongsốhọl ớn l ên trong

thờikỳ Đại khủng hoảng, một thờikỳ công ăn việc l àmrất hiếm hoi. Dovậy,nỗi sợ thất nghiệp, sợ không

cói đủ tiền l uôn ám ảnhhọmột cách sâusắc.

Ngày naybạn nhìn quanhsẽ thấy khắpnơi đều cóbảng “Thông báo  tuyểndụng”. Những ông chủ ráo riết

tìmbấtcứ ai biết đọc  biết  viết, vuivẻ, biếtmỉmcười  và có thể huấn l uyện được. Mặc dù nhữngkỹnăng

kỹ thuật khá quan trọng nhưng nhiều đóng góp khác còn có ý nghĩa đốivới  các ông chủhơn.Mặc dù có

hàng hà sasố công ăn việc l àm, nhưng tôivẫn nghe những người  trẻlạp đilặplại với conhọcũngvới vẻ

hãi hùng,  nhữngl ời bốmẹhọ đã nói với họ: “hãy đihọc, đạt đi ểm cao và tìm việc l àm.”

Khi  tôi nghe ai đó nói : “Nhưng chúng tacần phải có công ăn việc l àm ổn định”, tôi  nói : “hãytừtừ nào,

bìnhtĩnhlại hít thở và nhìn quanh. Córất nhiều công việc đang chờbạn. Thờikỳ khủng hoảng đã qua,

Internet ngày nay càng phát triểnmạnh. Hãy thôi trút xuống nhữnglời khuyêncũkỹlạchạu. Ngày nay,

nếubạn muốn có  việc làm an  toàn, ổn địnhbạn có thể  tìm được.Vậy, hãy ngừngmột chút và suy nghĩ.”

Có người  bìnhtĩnh,  có người không. Đasố những người  tôigặp đềusợ không có việc l àm, không có tiền

đóng góp ti ền nhà, mộtsố người không thể nghĩ  sáng suốt được vì nhữngnỗi sợ dobốmẹ truyềnlại.

Một trong những đi ều quan  trọng nhấtbốmẹ có thể làm là ngừngl ại,  suy nghĩ đếntương lai,hơn là đưa

ra nhữnglời khuyêndựa vào kinh nghiệmcũ.

TÔICẦN PHẢI NGỪNG LÀM ĐIỀU TÔI  GIỎI

Khi  tôi nghỉhưu vàonăm 1974  lúc đó tôi 47 tuổi, câuhỏi “Mìnhsẽ l àm gì  trong quãng đời cònlại?” đè

nặng  tâm trí tôi . Thay vì nghỉ ngơimộtnăm, tôi quyết định l àm điều đượcgọi l à“đầutưlại ”bản  thân.

Tức l à tôi cần thay đổi phương pháp để thành công tronghọctập và trong công việccủa mình.Nếu tôi

không l àm, tôisẽ  giốngmột võsĩ gi à trởlại đấu  trường saumộtnămvắng bóng.Bằng cách đầutưl ại bản

thân,  tôi không  làm đi ều giỏi và thích  làm. Điều đó có nghĩa  là tôi phải dừngdạy ki nh doanh và đầutư.

Để đầutưlại mình, tôicần phảihọc những điềumới ,cần thiết chobản thân để  thay đổi  cách l àmcũcủa

mình. Để làm được đi ều đó,  tôitạo ramột trò chơi đểdạy những gì tôi đãhọc cách  viết, một môn tôitừng

rớt hail ần ở trường phổ thông. Ngày nay tôi được  biết đến nhưmột nhàvănhơnbấtcứ ngành nghề nào

khác tôitừng  làm. Nếu không có phương pháp để thành công tronghọctập, công việc và  trong  tài chính,

tôi đã không dámmạo hiểm chuyển đôit cuộc đời mình. Mànếu tôi không chuyểnhướng tôisẽ thành vô

dụng ở tuổi  47,s ẽgặm nhấm quãng đời cònlạibằnglỳ ứcvề những ngày huy hoàng đã xa.

CÔNG ĂN VIỆCH LÀM ÔNT ĐỊNH GÓP PHẦN NHƯ THẾ NÀO CHO CUỘCSỐNG GI A ĐÌNH?

Bốmẹ ngày naycần nhìn xa tr ôngrộnghơn  trong  việchọc và tìm công ăn việc làmcủa con cái, vì chúng

thông minhhơn. Chúng đã thấy được ảnhhưởngcủa công ăn việc làm ổn định đốivới cuộcsống gi a

đình, và chúng thấybốmẹ chúng có công  việc làm nhưng không có cuộcsống. Đó không phải  làtương

lai mà con cái  muốn. Để trở thànhbốmẹ thành côngvớimối quanhệtốt đẹpvới  con cái mình, cácbậcbố

mẹ phải nhìn vào quảcầu pha lê, nhưng không phảicủahọ mà làcủa con cáo. Phải  chiasẻtầm nhìn vào

tương lai,hơn làbắt ép con cáo  theo quan đi ểmvềtương laicủa mình.

Tôi đã thấy nhiều tranh luận giữabốmẹ và con cáivề phương  pháp để  thành công. Vídụ,bốmẹ nói:

“Con phải đihọc”, con cáil ạibảo: “Con muốn ra khỏi  trường”. Để cómối quanhệ thành công,  bômẹ

phải thấy và hiểu đượctầm nhìncủa con cái ,bởi vì rõ ràngnền giáodục khôngtốt không phải l àmột

phầncủatầm nhìn đó. Ở thời điểm này, tôi không khuyênbốmẹcứ đểmặckệ con cái muốn l àm gì thì

làm. Đi ều tôi muốn nhấnmạnh l à:bốmẹcần nhìn xahơn l àcấp ghép phương pháp để thành công đã có

tácdụngmỹ mãnvới mình vào đầu con cái. Tôi  biết khôngdễ,  nhưng tôi  nghĩ như thếvẫntốthơn l à xung

đột.

Khi bốmẹ nhìn thấy điều con cái nghĩ , vàhướng đicủa chúng  thì việc  thông  tin giữabốmẹ và con cáitốt

hơn vàbốmẹsẽ chỉ dẫn cho chúng. Thật l à vô ích khibốmẹ nghiêm khắcbảo  “Bốmẹ không muốn con

làm như thế”, nhưngbọn trẻcứsẽ làm hoặc đã làm như thếrồi . Chiasẻ quan đi ểm và làm giảm thiểusự

va chạm trong phương pháp để thành công giữabốmẹ và con cái đóng vai  trò quan trọng trongsựhướng

dẫn dài hạn.

Một khi đã có thông tin  liênlạc,  tôi nghĩ bốmẹ nên chiasẻvới  con cái ở đi ểm chúng  thích l àm nhiều

nghề  trong cuộcsốnghơn làmột  nghề suốt đời.Một khinắmbắt được ýtưởng ấy, con cáisẽ đề cao việc

học suốt đờihơn. Khi đó, nósẽ  hiểu đượctại saocần phải phát triển phương  pháp để thành công  trong

họctập để thành công tronghọctập,  vàtại  saotới  trường l à quan trọng. Tôi nghĩ đi ều này không quan

trọng vì tôi không nghĩbấtcứbốmẹ nài lại muốn con cái mìnhbịkẹt trongmột công việc khônglối

thoát,  và “gừng càng gì càng cay.”

So  sánh những  ýtưởng

Thời đại công nghiệp  Thời đại công nghệ  thông  tin

Việc làm ổn định, theobằngcấp Công việctự do, công ty ảo

Trảlương theo  thâm niên  Trảlương theokết quả l àm việc

Một công việc Có nhiều nghề

Làm  việc chotới tuổi nghỉhưu Nghỉhưusớm

Chạy theo chiếc kim đồnghồ Làm việc khi cócảmhứng

Trườnghọc Những cuộc thảo luận

Bằngcấp Tàinăngnộil ực thậtsự

Kiến thứccũ Những ýtưởngmới

Kế hoạch nghỉhưucủa công tyBản lýlịchhồsơtự quản l ý

Kế hoạch nghỉhưu nhànước Khôngcần điều này

Kế hoạch chăm sócsức khoẻcủa chính phủ Khôngcần

Làm  việc ở công ty Làm việctại nhà

Tómlại ,bạn và conbạn sec có nhiềusựlựa chọnhơnbốmẹbạn. Nhữngsựl ựa chọncủa thời đại  công

nghệ  thông  tin. Điềumấu chốt là, ngày nay có nhiềusựl ựa chọn hn, và con cái bạn biết điều đó. Thách

thức ở đây l à phải ủnghộ  trườnghọc, vàbốmẹ chuẩnbị  cho con cái có nhữngkỹnănghọctập để chúng

có càng nhiềusựlựa chọn càngtốt. Tôi nghĩ , chẳng cóbốmẹ nàol ại muốn con mìnhdừng chân ở ngay

hiệu bán giày vì nó đã làm theolời khuyên“Đihọc thậttốt để có công ăn việc l àm ổn định:. Ngaàynya

con cáocần được gi áodụctốthơn thế.

MỘTLỜI NHẮN NHỦ CUỐI CÙNG

Trongmộtl ớphọc dành cho ngườil ớn, khi tôi  nói vớihọrằng chínhlời khuyên“đihọc thậttốt để có

công ăn việc l àm ổn định” đãsậpbẫy,  thì nhiều cánh tay giơ  lên và yêucầu giải thích rõhơn. Nhiều

người đã  hiểu rõ đó làlời khuyêntốt cho đứa trẻ, nhưng  làxấu đốivời người lớn… nhưnghọvẫn muốn

biết nhiềuhơn.Mộthọc viênhỏi: “Bằng cách nào mà có công ăn việc l àmlại khiến tasậpbẫy?”

“Một câuhỏi hay,” tôi nói . “Không  phải  công ăn việc làm khiến  tasậpbẫy,  mà chínhlời nhấnmạnh đi

kèmvớil ời tuyênbố‘đi học để có công ăn việc làm’ đãbẫybạn”

Lời  nhắn đi  kèm?Mộthọc viênhỏi.  “Lời nhấnmạnh đó  là gì”

“Lời nhấnmạnh đó:  “Hãycẩn thận và đừng có phạmlỗi đó”

Để  cósứcmạnhvề tài chính

Lời Giới Thiệu

Ngày  nay,  trong  thời  đại  công  nghệ  thông  tin,   giáodục đóng  vai  tròhếtsưc  quan  trọng  .Nguyên

tắccủa những thời trước đihọc,  ra trường kiếm việc  làm, đeo bámsự ổn định lâu dàicủa công việc, dành

dụm  tiềngửi tiết kiệm  và  hivọngvềhưu được xãhội   chăm  lo đãlỗi  thời.   Cái   thời  “Gừng  càng gi à càng

cay“đã  quarồi .  Thời  đại  này  đòi hỏi  chúng  t a  phải   không  ngừnghọchỏi  để  nâng  cao  kiến  thức  và  trình

độ.   Chúng  ta  phải  chịu  trách  nhiệm  trước  cuộcsốngcủa  mình  vì  ngày  nay  chúng  t a  córất  nhiềusựl ựa

chọn.  Những gì ta đãhọc được là quan trọng, nhưng không quan trọngbằngtốc độ chúng t ahọchỏi,  thay

đổi   và  thích  nghivớilượng  thông  tinmới   .  Chúng  ta đã  thấy  nhiềutấmgươngcủa  những  người  trẻ  trên

thế giới   biếtl ắmbắtcơhội và đã thành công  trong thờikỳ  có nhiều thay đổi .Họ  đã trở thànhtỉ phú (Bil l

Gates ),  hay ởtưổi U45  làm giám đốccủaTập đoànlớn như AOL, Time Warrner

Nền  kinhtế  ngày  nay đangcần  những  người  trẻ  có  khảnăng đột  phábằngsự  linh  hoạt,   sángtạo

hơn  l à  những  con  người  chỉhọc  theo  khuônmẫu.  Nhưvậy,  liệu  việc  giáodục  ở  trường  không  thôi  có

cungcấp đủ những gìcần thiết để chúng tabước vào đời thành công trong cuộcsống và thích nghi vớisự

thay  đổi  hay  không?  Liệu  trườnghọc  có  trangbị  đủ  kiến  thứcvề  tài  chính để  chúng  ta  có  thể  làm  giàu?

Và chúng ta hãy nhớrằng cho dù chúng ta có rât nhiều tiền nhưng thiếu kiến thức để làm giàu được;rằng

ngân  hàng  không  đòi hỏi họcbạ  màhọ  muốn  xembản  báo  cáo  tài  chínhcủa  chúng  ta.Họ  muốn  biết

thành tíchvề tài chínhcủa chúng ta chứ khôngcần biết chúng tahọc giỏi  như thế nào. Dovậy, việcbốmẹ

truyền đạt cho chúng  ta  thành công và giàu có.

Quyển  sách nàysẽ  cungcấp những  kiến thức  và bí quết quí báu để chúng  tat ự tinbước  vào  thế  giới

thực thế giới chúng  ta phải đối đầu khi ra trường, quyển  sách này đăc biệt dành cho những ai:

-  Muốn có khởi đầu thậnl ợi về tài  chính trong cuộcsống để  làm gi àu,

-  Muốn phát hiện và phát huy  tàinăngcủa mình,và

-  Muốn trở  thành ngườihọc suốt đời .

“TIỀNBẠC LÀ LÝTƯỞNG”

Khi   tôi   còn  bé,   ngườibố  giàu  thường  nói  :   “Tiềnbạc  là  ýtưởng.  Tiềnbạc  có  thể  làbấtkỳ  thứ  gì  con

muốn.Nếu con nói, ‘Consẽ chẳng bao giờ giàu,’ thìhẳn  là con không trảnổi. ”

Ngườibố thông tháicủa tôi lại nói nhiềuvề gi áodục.

Có  phảimỗi  đứa  trẻ  sinh  ra  đều  giàu  có  và  giỏi   giang  không?Mộtsố  người  nghĩ  là  có  thể  nhưvậy  và

cũng cómộtsố người  nghĩ l à không thể.  Ý kiếncủabạn ra sao?

Phần 1: Sứcmạnh đònbẩycủa trí óc

Sứcmạnh đònbẩymạnh nhất đó là  trí óccủa  chúng  t a.Vấn đềcủa loại đònbẩy  này  l à  nó  có thể

làm việc theo ýcủabạn hoặccũng có thể chốnglạibạn. Nếubạn muốnvềhưusớm và gi àu, đi ều đầu ti ên

bạncần  làm  l àsửdụngsứcmạnhcủa  trí ócbạn để làmbạn gi àu. Khi nói đến tiềnbạc,  nhiều  người dùng

sứcmạnhcủa trí óchọ để làmhọ nghèo  thêm.

Như   người    cha    giàu   nói:    ”Sự  khác  nhaul ớn  nhất  giữa  người  gi àu  và  người  nghèo  là  người

nghèo  thường  hay  nói  “Tôi   không  muanổi   nó”  nhiềuhơn  người   giàu”.  Trong  phần  nàybạnsẽ  thấysự

khác  nhau  giữalời  nói  gi àu  vàlời  nói  nghèo, lời  nói  nhanh  vàlời  nói  chậm.Bạnsẽ  biết  làm  thế  nào để

thay  đổitương  lai  t ài   chínhbằng  cách  thay đổilời  nóibạnsửdụng  và  cáchbạn  suy  nghĩ .Nếubạn  thay

đổi lời nóicủabạn và suy nghĩ theo cách người giàu, vềhưusớm và gi àusẽ trở nêndễ dàng.

Chơng 1:  Làm thế nào đểvềhưusớm và giàu

Tiếp  theo  câu  chuyện  l àm  thế  nàovợ  t ôi ,  Kim,   ngườibạntốt  nhấtcủa  tôi,   Lary,   và  tôibắt  đầu

cuộc hành  trìnhtừ  chỗ phásản cho đến  gi àu  có vàvềhưu  trong  vòng 10năm.  Tôikể câu chuyện này để

khuyến  khích  những  ai  đang  trongnợnần  hoặccần  chúttự  tin  đểbắt  đầu  cuộc  hành  trìnhvềhưusớm.

Khi   Kim  và  t ôi bắt  đầu,  chúng  tôigầnhết  tiền,   không  còn  chúttự  tin  và  lún  sâu  trongnợ.  Chúng  tôi  có

toànnợ. Điều khác  biệt  là những gì chúng tôi l àmvới những mónnợ này.

Cuộc hành trìnhbắt đầu

Tháng   12 năm   1984,    Kim, bạn    tôi,    Larry    Clark   và   tôi   đang   trượt   tuyết  ở  Vancouver,

Bri tish Columbia.   Tuyếtrất   dày  và trượt  tuyếtrất thúvịmặcdầur ấtlạnh. Buổitối , ba chúng tôi ngồigần

nhau  trong  cabi n  giữa  những  cây  thông  cao.  Ngồi   giữa đốnglửamỗi  đêm,  chúng  tôi  thảo  luậnkế  hoạch

của  chúng  t ôi   trongtương  l ai .  Chúng  tôi  có  những  hyvọngrất  cao  nhưngl ại rất  ít  tiềml ực.  Kim  và  tôi

đang trong những đồng đôl a  cuối cùng và  Larry đang trong quá trình xâydựngmột công  ty khác. Những

cuộc  thảo  luậncủa  chúng  tôikết  thúcrất  khuya,mỗi  đêm.  Chúng  t ôi   thảo  luậnvề  những  cuốn  sách  mà

chúng t ôi đã đọc và những cuốn phim đã xem.  Chúng t ôi đã nghe các cuốnbăng cát sét giáodục đem theo

và thảo luận những  bàihọc ấy.

Vào  ngày  đầunăm,  chúng tôi  đề ramục  tiêu chonămmới. Nhưngnăm  nay,mục tiêucủa  chúng

tôi khác trước. Larry muốn làm nhiềuhơn thay vì đề ramục tiêu chonămt ới . Anh ta muốn đề ramục ti êu

thay đổi cuộc đờicủa chúng tôi.  Anh ấy nói:  “Tại sao chúng ta không viếtmộtkế hoạch đểtấtcả chúng ta

đượctự do  tài chính”.

Tôi lắng  nghe  những lời  anh    ta  nói,    nhưng  đi ều  đó  không   thích hợpvới tình trạngcủa tôi

lúc  đó.  Tôi  đãmơmộngvề  điều  đó  và  biếtmột  ngày  nào  đó  tôisẽ  l àm  được.  Nhưng  ýtưởngtự  do  tài

chính luôn l uôn là ýtưởngcủatương l ai , không phải  hôm nay…”Tự do tài chính ư?” Tôi  nói.

Larry  nói :”Chúng  ta đã nóivề  nó  nhiềulầnrồi.  Nhưng  tôi   nghĩ đây là  lúc không phải nói,   không

phảimơmộng,  hãybắt  đầu  tiến  hành  đi.   Hãy  viết   xuống.Một  khi   ta   viết  xuống,    chúng   ta   biết  phải

làm  gì.  Một khi  chúng ta viết  xuống, chúng  tasẽhỗ  trợl ẫn nhau trong cuộc hành trình”.

Gầnhết  tiền,  Kim  và tôi  đã  nhìn  nhau  và nói: “Đó  l à ý kiến  hay  nhưng tôi  nghĩ tôi  nêntập  trung

vào  việc  làm  sao đểtồnt ại  vàonămtới ”.   Tôi vừamới  thấtbại  doanh  nghiệp  túi  nylon    Velcro.   Sau  khi

phásản vàonăm 1979, tôi đãmất 5năm để xâydựngl ại  nó và sau đól ại bỏ nó. Tôibỏ là vì doanh nghiệp

đã  thay  đổimột  cách  trầm  trọng.  Chúng  t ôi  đã  không  cònsản  xuất ởMỹ.  Đểcạnh  tranhvới  các  đối  thủ

khác,   chúng  t ôi   didời  nhà  máy  sang  Trung Quốc,  Đài  Loan  và  Hàn  Quốc.  Tôibỏ  doanh  nghiệp  là  vì  tôi

không thể tiếptụcsửdụng ýtưởng bóclột công nhân để làm giàu cho mình. Doanh nghiệp đãbỏ ti ền vào

túi tôi nhưng tâmhồn tôibịtổn thương. Tôicũng đãmấtmộtsố người bạn làcộngsựcủa t ôi . Tôi đã ra đi

vớimột phần chia ít ỏi. Tôi không thể ti ếptục làm việc trongmột công ty mà tâmhồn tôibị côlập vàvới

nhữngcộngsự mà t ôi  không thể nói  chuyện được.  Tôi  khôngtự hàovề việc t ôi  ra đi,  nhưng t ôi  biết đây là

lúc  để  ra  đi.  Tôi  đã  ở  đó  8năm  vàhọc  được  thật  nhiều.  Tôi  đãhọc  l àm  sao  để  xâydựngmột  doanh

nghiệp,   làm  sao để huỷbỏmột doanh  nghiệp và  làm  sao để xâydựnglại  nó.Mặc dù  t ôi  đã ra đi vớimột

số ít tiền, nhưng tôi đã đivới những bàihọc và kinh  nghiệm vô giá.

“Cố l ên”,  Larry nói ,”Cácbạn nhút  nhátrồi. Thay vì đặtmục tiêu trongmộtnăm,  hãy đặtmục ti êu

lớn trong nhiềunăm. Hãy đi đếntự do”.

“Nhưng  chúng  tôi  không  có  nhiều  tiền.Bạn  biết  chúng  tôi  đãbắt đầumộtlầnnữa.Tấtcả  những

điều  chúng  tôi  muốn  làm  làtồntại  trong  6  thángtới  hay  1nămtới.   Làm  sao  chúng  tôi  nghĩvềtự  do  tài

chính  khi   trong đầu  tôi bây giờ chỉ nghĩ vềtồntại ”.Mộtl ầnnữa t ôi bịsốc  vàyếu đuối  như thế.Sựt ư tin

trong tôi đã xuốngrất thấp.

Larry  tiếp:  “Tôi  không  nói  làvềhưu  trongnămtới .  Tôi  nói  là  lênkế  hoạchvềhưu  bây  giờ  đi .

Hãy  viết  xuốngmục  tiêu,   nghĩ  ramộtkế  hoạch  và  sau đót ập  trung  vào  ýtưởng đó.Hầuhếtmọi   người

không  nghĩ về  việcvềhưu  cho  đến  khi  quá  trễ…hoặchọ  lênkế  hoạchvềhưu  khi  65  tuổi.  Tôi  không

muốn  như  thế.  Tôi  muốnsống.   Tôi   muốn  giàu.   Tôi   muốn  dulị ch  khắp  thế  giới   khi   còn  trẻ  để  thích  thú

nó”

Và  tôi  ngồi  đólắng  nghe  Larry  vàbất  thì nh  l ình,   tôi  nhớlạil ời của  người  cha  giàu:  “Thử  thách

lớn nhấtcủa con l àsự thiếutự ti n vàsựlười  biếng. Chính hai điều này đã định nghĩa và giớihạn con là ai .

Nếu con muốn thay đổi con thì con phải vượt quasự thiếutự tin vàsựlười  biếng. Hai đi ều này kiềm hãm

con là người nhỏ bé và phủ nhận cuộcsống mà con muốn.  Chẳng có aicản đường con ngoại  trừ con lòng

ti ncủa con.   Không thay đổi  thìdễ dàng.Hầuhếtmọi người chọn cách giữ nguyên cuộcsống hiệntại  suốt

đời . Nếu convượt qua đượcsự thiếutự tin vàlười biếng, consẽ  tìm thấy cáchcửa đi đếntự do ”.

Người  cha  gi àu  đã  nóivới  tôi  điều  này  trước  khi  tôirời  Hawai  đểbắt  đầu  cuộc  hành  trình.   Ông

biết  tôirời Hawai  vì  điềutốt. Ông  biết   tôi rời gi a đình vàmộtnơi   tôicảm  thấyrất  ấm  cúng.   Ông  biết tôi

mạo hiểm để đi  vào thế giới  mà không có chútbảo đảm an toàn nào.  Bây giờ chỉ  sau 1 tháng sau buổi nói

chuyệnvới người   cha  giàu, ngồi  trên đỉnh  núi   tuyết này,   tôicảm  thấyyếu đuối,  bịtổn  thương,  không an

toàn vàlắng nghe ngườibạn thân nói những điềutươngtự. Tôi biết đây là lúc để trưởng thành hoặctừbỏ

và  trởvề nhà. Đó  là  l úc đểlựa chọn.  Tôi có  thể  đểsựtự  tin  vàl ười biếng trong tôi  chiến  thắng  hoặc  ti ếp

tục đi tới và thay đổisự nhận thức. Đó là l úc để đitới hoặc đi l ùi .

Tôi   tr ởlại  nói  chuyệnvới  Larryvềtự  do  tài  chính  và  nhận  ra  anh  ta  không  thật sự   nói về tự

do.   Vào  lúc  đó,   tôi   nhận   thấyvượt  qua  sự  thiếu  t ự  tin  và l ười biếng là đi ều quan trọng nhất t ôi có

thể  làm. Nếu  tôi  khôngvượt qua được, cuộc đời tôisẽ đi  lùil ại ”.

“OK.  Hãy l àm điều đó. Hãy lênkế hoạchtự do tài chính”

Đó  là  ngày  đầunăm  1985.  Vàonăm  1994,  Kim  và  tôi  đãtự  do.  Larry  tiếptục  xây dựng  doanh

nghiệp,  đó làmột   trong  những  doanh nghiệp phát    triển nhanh  nhất  trongnăm   1996.   Larry  nghỉhưunăm

1998 khi 46 tuổi sau khi bán công ty và nghỉxảhơimộtnăm.

Làm thế nào tôi thực hiện đi ều đó?

Mỗi khi tôikể câu chuyên này, tôi  thường đượchỏi: “Làm thế nào ông thực hiện đi ều đó?”.

Tôi    trả l ời:   “  Không   phải    tôi    l àm   như   thế   nào,    mà tại    sao   tôi   làm. Nếu  không  có  cáitại

sao, cái  như thế nào trở nênbất khả  thi “.

Tôi   có thể  giải thích  l àm thế  nào tôi   ,  Kim  và  Larry được như  vây,  nhưng tôi  đã  không. Làm  sao

nào  chúng  tôi  l àm  được  không  quan  trọng.Nếucần,   tôi  chỉ  nói  đơn  giảnrằng  trong  khoảng   thời  gi an

1985 đến  1994,   Kim,   Larry  và  tôitập  trung  vào  ba  con đườngcủa  người  cha  gi àu  đãdạy để  đi đến  giàu

có,  là:

1.   Phát triểnkỹnăngvề doanh nghiệp   

2.    Phát  triểnkỹnăng quản lý tiềnbạc   

3.    Phát  triểnkỹnăng đầutư

Córất nhiều cuốn sách viếtvề các chủ đề này,  nhưng tôi  nghĩ quan trọnghơn l àtại  sao tôi đã làm

điều đó, l àbởi vì tôi muốn thách thứcsự thiếutự ti n, lười biếng và quá khứcủa tôi.

Tranh luậnvớibản thân

Đêm ấy, trên đỉnh núi ,l ắng nghe Larry, tôibản thân tôi tranh luậnvới anh ấy.Mỗi khi anh ấy nói :

”Hãy đặtmục ti êu, viết xuốngmộtkế hoạch”. Tôi nghe trong tôi  muốn những điều như:

1.   ”Nhưng tôi không có tiền”  

2.   “Tôi không  làmnổi”

3.   “Tôi nghĩvề nó sangnăm,  khi  tôi và Kim ổn định”    

4.   “Larry không  hiểu tìnhcảnhcủa tôi”     

5.   “Tôicần nhiều thời gi an”

Vì sao  tôi quyết địnhvềhưusớm

Có bao  nhiêu  người   trongsố  cácbạn códịp  nóivớibản thân  mình “Tôimệtmỏi lắmrồi ?”  Vâng,

vào  ngàynămmới  đó,  ngồi  quanh đốnglửavới  Kim  và  Larry,   tôi  đãmệtmỏi  và  đã  quyết  định  là  phải

thay đổi.  Đó không  phải  l àsự  thay đổivềmặt  trí óc,  màmộtsự  thay đổi  sâutận  trong  t ôi .  Đó  là  l úc  cho

sự thay đổilớn và tôi  biết tôi có thể  thay đổi  vì tôi khám phá vì sao tôi   muốn điều ấy:

1.   Tôi  đãgặprắcrối   quá  nhiềuvề tài  chính. Tôi đã đôil ần  giàu cóvới   công ty  ví  nylon, nhưng

sau khi phásản, tôigặprắcrốil ầnnữa. Tôivẫn chưa giàu có và đây  là lúc để trở nên gi àu.

2.  Tôi quámệt khi ởmức trung bình.Mặc dù khi ở trường,  th ầy giáo thường nói: “Robert làhọc

si nh sángsủa nhưng không chú  ý vào chính mình. Suy cho cùng,cậu ấy chỉ l àhọc  sinh trung bình “

3.    Khi  tôi  lên  tám,   tôivề  nhà  và  nhìn  th ấymẹ  tôi  ngồi   khóc  trên  bàn ăn.   Bà  khóc  vì  chúng   tôi

cònmột  núi  hoá  đơn  chưa  tr ả.  Cha  t ôi  đã  làmtấtcả  để  kiếm  tiền,   nhưng  làmột  giáo  vi ên,  ông  không

thành  côngvề tài chính.  Ông thường  nói: ” Đừng lo,  t ôi sẽ  gánh”.   Nhưng ông đã  không.   Cách mà cha tôi

đã  gánh  l à ông quayl ại   trường,   làm  việc  nhiềuhơn,  và  chờ  ti ềnlương  hàngnămtăng  lên.  Trong  lúc đó,

hoá đơncứ  chất  đóng  vàmẹ  tôi cảm  thấy  cô đơn  nhiềuhơn  vì  không ai   lonổi.  Cha  tôi  không  thích  th ảo

luânvề tiềnbạc vànếu có chỉ làsựnổi giận.

4. Một l ý donữa làvợ tôi,   Kim. Tôi đãgặp ngườibạn đời tuyệtvời và cô ấy cùng t ôi  cuộc hành

trình  tài  chính này.

Tôi   đã  viết  những đi ều  này  vàomảnh  giấy  vàcất  ởmộtnơi  bímật.  Những  ai  đã đọc  cuốn  sách

thứ  2của  tôi,   Rich dad’s Cashfl ow Quadrant,   có  thể  nhớrằngmọi  việc    còn tệ hơn   khi  chúng   tôi  rời

đỉnh   núi  ấy.   Tôi bắt  đầu   cuốn   sách bằng   câu  chuyện  Kim  và  tôi  đãsống  trong  xehơi  trong  3  tuần

khi hếtsạch tiền. Mọi  chuyện khôngtốthơn vì chúng t ôi  quyết địnhvềhưu giàu, đó là l ý dotại  sao chúng

tôi  tiếptục.

Nhiềunăm trước tôi  đãhọcmột  điều :  đam mê làsựkếthợpcủa     yêu  và ghét.Nếu  không  cósự

đam  mê,  thật  khó  mà  hoàn  thànhbấtcứ  việc  gì.  Người  cha  gi àu  thường  nói :  “Nếu  con  muốn  cái  gì,  hãy

đam  mê  nó.Sự đam  mê  mangl ạisựsống  cho  con.Nếu  con  muốn  thứ  gì  con  không  có, hãy khám  phá  vì

sao  con  yêu  cái   con  muốn  có  và  vì sao  con  ghét  cái   con  không  muốn  không  có.   Khi  conkếthợp    hai    ý

tưởng  đó,  consẽ   tìm  thấy năng lượng  đểlấy  được bất cứ   thứ  gì  con muốn”.

Tôi  đề  nghị bạn  hãy  viếtmột  danh  sách  những đi ều  yêu  và  ghét  vào  chỗ  trốngdưới  đây.  Có  thể

bạnsẽsốngmột  cuộc đời với   nhiềusự  đam  mêhơn.  Hãy ngồi  xuống và  khám  phá điềubạn  yêu  và ghét.

Hãy  viết xuống.  Viết xuốngmơ  ước,mục  ti êu  vàkế  hoạchcủabạn để đượctự  do  tài  chính,vềhưusớm,

càngsớm  càngtốt.Một  khi  đã được  viết  xuống,bạn  có  thể đưa  chomột  ngườibạn xem để có  thểhỗ trợ

bạn  thành  công.  Hãy  nhìn  vàomảnh  giấyvới  nhữngmơ  ước,mục  tiêu  vàkế  hoạchmột  cách  thường

xuyên, luôn  nói về nó,  t ìm  kiếmsựhỗ  trợ  vàsẵn  sàng không  ngừnghọchỏi ,mọi  chuyệnsẽbắt đầu  diễn

ra.

Mộtl ời   chú thích, Tôi  nghe  nhiều  người  nói :  “Tiền không  manglạihạnh phúc”.   Câu  nói ấy phần

nào đúng. Nhưng ti ền có thể mua được thời gi an để tôi l àm những đi ều tôi  yêu thích và trả ti ền cho người

khác  làm những điều  tôi  không thích.

Chơng 2:Tại sao phảivềhưu càngsớm  càngt ốt

Saugần  10năm  làm  việccực  nhọc  vàrắcrối,  tôi  đãtự  do  tài  chính  vàonăm  47  tu ổi.Năm  đó,

1994,một ngườibạn đãgọi cho tôi và nói: “Hãyxảhơi  ít nhấtmộtnăm sau khi bán các doanh nghiệp”

“Mộtnăm à?” Tôi trảlời.”Tôi định nghỉxảhơicả đời  cònlạicủa tôi ”

“Không  đâu?”   Nyhl   nói .  Nyhl  là một  thành   viêncủa một  nhóm  đã  xâydựngmột vài công

tyl ớn,  trongsố  đó  có  MTV  và CMT  vào  nhữngnăm  1980.   Sau  khi   xâydựng  và  bán đi   vài  công  ty,  anh

nghỉhưunăm 41 tuổi .  Chúng  tôi làmbạn và anh đangdạy  tôi  bàihọcvề  nghỉhưu.  “Trong vòng 3  tháng,

bạnsẽ  chán  vàbạnsẽbắt đầu xâydựngmột  công  ty  khác”, anh nói.“Đi ều  khó  nhất đốivớibạn  là  chẳng

có  việc  gì  l àm.  Vìvậy  tôi   khuyênbạn  hãy  đề  ramục  tiêumới ,  chờ trongmộtnăm  trước  khi bắt  đầumột

công  tymới.”

Tôi cười  và cốgắng  cam  đoanvới   anhrằng  tôi  không  có  ý địnhbắt  đầumột  công  tymới .  Tôi

nói :  “Tôi   nghỉhưurồi.  Tôi   không  phải   trởlại  l àm  việc.Lần  saubạngặp  tôi  ,bạnsẽ  không  nhận  ra  tôi

dâu. Tôi khôngmặc áo khoác hay để tóc ngắnnữa. Tôisẽ trông như  tên l ang  thang tr ên bãi  biển”

Nyhl nghe tôi  nói , nhưng anh nhấnmạnh cho tôi. Anh  muốn tôi nghe và hiểu những gì anh muốn

nói .  Sau buổi   nói chuyện dài  anhbắt đầu nói  thận  trọng:   “Rất ít người   cócơhội nhưcậu.Mấy  ai đượctự

do tài  chính và chẳng có việc gì làm.  Không nhiều người nghỉhưu giữa đời. Hầuhếtmọi  người  không thể

ngừng l àm việc, cho dùhọrất muốn…cho dùhọ ghét công việccủahọ”.

Nyhl  ti ếptục  giải  thíchr ằnghầuhết  các  nhà  doanh  nghiệp  đều  bán  công  tycủa họ    và   xây

dựng  lại    công    ty   khác   ngay   sau  đó.    Anh    nói :   “Trước  đây,   tôi  đãtừng xâydựngmột  công ty,  bán

nó và  ngaylậptức xâydựngmột công  ty khác. Tôi  đã    xây   và    bán  ba   công   ty    vào   l úc  tôi  35   tuổi.

Tôi   có  rất   nhiều  tiền  nhưng không thể ngừng làm việc. Tôi không biết ngừnglại là thế nào. Nếu không

làm  việc  tôi cảm  thấy  mình vôdụng và lãng phí  th ời  gian,   vìvậy  t ôi   làm  việc  chăm  chỉhơn.Sự chăm  chỉ

ấy  đãcướp  đi  thời  gi ancủa  tôivới  gi a đình.Rồimột  ngày  tôi  quyết  định  làmmột  đi ều  gì  đó  khác  biệt.

Sau khi  bán đi công ty cuối cùng vàbỏ hàng triệu đô tr ong ngân hàng, tôi nghỉxảhơimộtnăm.  Dành trọn

mộtnăm  cho  gia  đình    là một   quyết  định tốt   nhất của    tôi  từ   trước  đến   nay.    Không mấy    ai   có

được  niềm vui khi cómộtnăm ngồi và nghĩvềbản thân mình”

Điều khó nhất mà  tôi phải  làm

Nyhl nói đúng. Điều  khó nhất  khi vềhưu là  chẳng  có gì  làm.  Sau nhiềunăm,  tôi đã thứcdậy  vào

buổi sáng mà chẳng có gìhốihả để làm. Vào tháng 9năm 1994,  tôi đã hoàn thành việc bán  đi  các doanh

nghiệp.   Tôi bỏ tiền trong ngân  hàng  và mua vài cănhộ, kho  hàng,   tôi chính thức  nghỉhưu.  Lúc đó tôi 47

vàvợ  37.   Tôi  đã  hoàn    toàn tự  do    tài  chính,    phần  đời    còn l ại   tôi  chỉ    muốnhưởng    th ụ.  Đúng    như

Nyhl  nói,   tôi  thứcdậysớm,  nhận  ra  hôm  nay  chẳng  cókế  hoạch  gì.  Tôi  chẳnggọi  điện  cho  ai   vàcũng

không aigọi  cho tôi. Tôi cô đơnmột mình chẳng biết đi đâu. Tôicảm thấy vôdụng và lãng phí. Nyhl nói

đúng,  không có gì làm l à chuyện khó nhất đốivới tôi. Sau đó t ôi và Kim đã đi dulị ch ở Fiji , đó làmộtnơi

tuyệtvời.Nơi đó tôi đã suy nghĩ thật nhiềuvềbản thân mình. Tôi đã có th ời  gi an nghĩvề gia đình,  những

ngườibạncũ,  những ngườibạn gáicũ và nhữngcộngsự trước đây. Tôi nghĩ vềl ựa chọncủa tôi vàtựhỏi

điều  gìsẽxảy  ranếu tôi  cómột lựa chọn khác…chẳnghạn  như:  Điều gì sẽxảy  ranếu tôicưới   côbạn  gái

thời đihọc? Điều gìxảy ranếu tôi  không làm phi công trong cuộc chiến tranh Vi etnam? Điều gìsẽxảy ra

nếu tôilẩn tránh cuộc chiến đó như phầnl ớn cácbạn t ôi đã l àm? Điều gìxảy ranếu t ôi họclấybằng Thạc

sĩ   thay  vì  t hànhl ập  công  ty  t úi   nyl on  Velcro?  Và  quan   trọng hơn,    tôi  đã học  được   gì   và   t ôi    trở

thành  người  thế   nào  sau  những thành công và thấtbại  ?

Đúng  làbạn  không  thể  thay  đổi   quá  khứ…nhưngbạn  có  thể  thay đổi  quan đi ểmcủabạnvề  quá

khứ.  Thời  gian đó đã cho  tôicơhội dừnglại  và nhìnl ại   cuộc đời. Có nhiều đi ều  tôi đã  l àm  mà  t ôi   không

tự  hào  chút  nào  và  tôi  không  muốn  làml ạilầnnữa.  Có  nhiềul ỗi lầm  mà  tôi  ước  ao  tôi  đã  không  phạm

phải.  Có  những  ngườibạntốt  mà  tôi  đã  l àmhọ  đau  lòng.   Trongnăm ấy,  tôi  khám  phá  ra  nhữngsự  kiện

trong đời tôi quan  trọng  như  thế  nào. Khi đó, tôicũng đã  l iênlạcl ại với   những  ngườibạncũ,  gia đình và

chínhbản  thân tôi  vàcảm ơnhọ  đã  làmột  phầncủa  cuộc đời tôi. Ngồimột mình trên đỉnh  núi, tôi  đã có

thời gian nóil ời “cảm ơn”với  quá khứcủa t ôi  và chuẩnbị  chotương lai.

Ngày nay, khi nói  trước công chúngvề khoảng thời gian này, tôi  th ường nói: “Đi ều tuyệtvời  nhất

của việcvềhưusớm và nghỉ ngơimộtnăm l àbạn cócơhội đểbắt đầu cuộc đờimộtlầnnữa”.

Mười   tám  tháng  sau  khi  bán  các  doanh  nghiệp  và  nghỉ hưu,  cuối   cùng  tôi  lái  xe  ra  khỏi  những

ngọn  núi  phía  nam  Arizona.  Tôi  không  biết  ti ếp  theo  phải  l àm  gì…  tôi  chỉ  biết  tôi  muốn  làm đi ều  gì  đó

khác  biệt.  Trong máy vi  tínhcủa t ôi đã cóbản th ảocủa Rich dad poor dad và trongcặp tôi đã cóbản phác

hoạcủa  tr ò  chơi  Cashfl ow  101.Nửa đời  cònl ại của  tôibắt đầu.   Lúc  này  tôi  đã  gi àdặnhơn,  khôn  ngoan

hơn, thông mi nhhơn,  ít lolắnghơn và đáng ti ncậyhơn.

Rời    khỏi    ngọn   núi với nửa   cuộc  đời mới bắt  đầu.   Tôi    không   còn  đi    theo  tiếnggọicủa

cuộc đờinữa,   không  còn theo  những  mong ướccủa cha me,   thầy  cô,bạn bè hay th ời   th ơ ấu.   Cuộc đời tôi

bắt đầu và đây l à lúc tôi  dành cuộc đời cho trách nhiệmcủa tôi .

Và lý  do chính tôi  khuyênmọi người hãyvềhưu càngsớm càngtốt  . Điều đósẽ  chobạnmộtcơ

hội đểbắt đầu cuộc đờimới .

Chơng 3:  Làm thế nào tôivềhưusớm

Mùa  xuânnăm  1999,   tôi  cómột  buổi   nói   chuyệnvới   khoảng  250  quan  chức  ngân  hàng  ở   Los

Angeles.   Tôi   l à  người   nói   đầu   ti ên  vào  buổi  sáng,   tôi  đã  baytừ Phoenix(nơi tôi sống)từ đêm hôm

trước.  Saubữa đi ểm  tâm,   tôi  ngồi   trong  phòng  kháchsạn  và  nghĩ   trong đầu  chủ  đềvề  những  gì  phải  nói

vớimấy ông quan chức ngân hàng này. Bình thường tôi nóivề :bản kê t ài  chính,sự hiểu biếtvề tài chính

vàsự  khác  nhau  giữa  tàisản  và  tiêusản…nhưngdường  như  không  thíchhợpvới  những  người   này.Họ

không  phải   những  quan  chức  ngân  hàng  bình  thường,họ  là  những  nhà  cho  vay.  Tôi  nghĩhọ  hiểu  rõvề

những kiến thức tài chínhcơbản mà tôi thường nói, hay  ít nhất tôicũng hivọng nhưvậy.

Buổi nói chuyệncủa tôi   theokế  hoạch  l à 9:30, bây  giờ  đã  là 8: 00.   Tôi   muốn  cómột ýtưởngmới

cho  những  người  này.  Ngồi   trên  bàn,  tôi  liếc  nhìntờ  báo  mà  kháchsạn  đã  cungcấo.   Trên  trang  nhất  là

mộttấm  hìnhcủamộtcặpvợ  chồng  ngồi trên  chiếc xe đánh  gôncủahọ vàmột dòng  nhan đề: ”Chúng tôi

quyết định nghỉ hưusớm”.

Tờ  báo  giải   thíchkế  hoạch  nghỉhưu  410kcủacặpvợ  chồng  này  đã  hoàn  thành  10năm  trước.

Nhờ  thị   trường  chứng  khoán bùng  phát  nênhọ  nghỉhưusớmhơn  6năm  sovới kế  hoạch.  Khi  đó  người

chồng  59  tuổi  và  người vợ  56  tuổi.Tờ  báo  tríchdẫnlời  nóicủahọ  ”Quỹ  chungcủa  chúng  tôi  đã  hoạt

động  khátốt  vàmột  ngày  kia  chúng  tôi  nhận  ra  chúng  tôi  là  triệu  phú.  Thay  vì  làm  việc  thêm  6năm,

chúng   tôi   nghĩ  l ại ,   bán    nhà cửa    và   mua căn    nhỏhơn  ở    khu   nghỉ  hưu,    trả  thêm  tiềntừl ợi   nhuận

báncăn nhà vào tiền thế chấp,cắt giảm chi phí và hôm nay chúng tôi  chơi gônmỗi ngày”

Tôi đã t ìm thấy chủ đề cho buổi  nói  chuyện. Đọc xong bài  báo, t ôi tắmrửa, thay đồ và chờ những

nhà  cho  vay.  Đúng 9: 30,  tôi  được  giới  thiệu  và  lên  sân  khấu. Tôi  chiếulớn bài báo  lên,bắt đầu  buổi  nói

chuyệnbằng  cách  chỉ  vàobức  anhcủa  đôi vợ  chồng  vàlặplại   nhan  đề  :”Chúng  tôi  quyết  địnhvềhưu

sớm”. Tôi chỉ  ra tuổicủa đôivợ chồng và đôi dong chú thích trong bài  báo. Đặtt ờ báo xuống tôi nói:  ”Vợ

tôi  ,  Kim,   và  tôivềhưu  thậtsớm.   Vàonăm  1994,   tôi 47  tuổi  vàvợ  tôi  37  tuổi .  Tôi  nhìn  quanh  phòng  và

nhận thấy  những  người   khác  nhauvề độ  tuổi đangbị  thu  hút.   Saumộthồi  imlặng,  tôi  tiếp: “Tôihỏi  các

bạn nhé…Làm thế nào mà tôi vềhưu trước ông ta 12năm…vàvợ tôisớmhơn 19năm? Điều gìtạo rasự

khác  biệt?”

Sự  iml ặngvẫn  ti ếptục.  Tôi  đãbắt  đầumột  cáchtệhại.  Tôi  biết  còn  quásớm  và  t ôi   biết  tôi  đã

yêucầu thính giả phải suy nghĩ thay vìl ắng nghe. Tôi  biết tôi có thể kiêucăng vàtự phụ, so sánhsự nghỉ

hưusớmhơn đôivợ chồng trongtờ báo.  Nhưng  tôi muốn đểlạidấu ấn cho những người này và quá muộn

để  quay  đầul ại .  Tôicảm  thấy  mình  như  người hề  đang  nói  câu  chuyện  vui   mà  khán  giả  chẳng  aicười .

Tiếptục, tôihỏi : “Bao nhi êu người trongsốbạn cókế hoạchvềhưusớm?”

Mộtl ầnnữa không ai  trảlời. Không ai giơ tay.  Không khínặngnề trong phòngtăng lên.  Tôi  như

chết đứng tr ên sân khấu. Tôi biết t ôi đã làm đi ều gì đó quá nhanh.   Nhìn xuống đám đông, t ôi  thấyhầuhết

mọi  người  đều trẻhơn  t ôi .Mộtsốbằng  tuổi  tôi   thì không ấntượnglắm khi tôi  nóivề nghỉhưusớm.  Tôi

hỏi  tiếp: “Bao nhi êu người trongsố cácbạndưới 45 tuổi ?”.

Bất   thình   lình   có    trả  l ời .   Những   cánh   tay    chậm   chạp   giơ   lên    khắp căn  phòng.   Tôi  ước

khoảng  60%số  người  đã  giơ  tay  để  r adấurằnghọ  chưa đến  45  tuổi.   Thay  đổi   cách  nói  chuyện,  tôihỏi

đám  đông:  ”Bao  nhiêu  trongsốbạn  muốnvềhưu  trong  khoảng  thời  gian  40-50  tuổi   vàtự  do  tài  chính

trong khoảng đời cònlại?”

Bây giờ những cánh tay giơ lênhăng háihơn.  Tôi bắt đầu gi ao thiệptốthơn và  những thính  giả

bằng    tuổi  tôi   hoặc l ớn hơn bắt  đầu  lúng  túng, họ  nhìn  những  người trẻ  tuổi ngang  hàng.   Nhận  thấy

sự không hài  lòngcủa những người này, tôicần phải  nói đi ều gì đó đểhọ không ghét.

Nhìn  sang  những  người  này  t ôi cười  và  nói :  “Tôi   xincảm ơn  các  nhân  viên  ngân  hàng  cho  vay

trên t oàn thế giới vìhọ giúp tôi hoàn thành việcvềhưusớm,  chứ không phải những nhà môi giớibất động

sản  hay  chứng  khoán,cũng  không  phải  các  nhàcốvấn  tài  chính  haykế  toán  viên.  Chính  l à  cácbạn,

những  người  cho  vay  trên  thế  giới,  những  người  làm  cho  giấcmơvềhưusớmhơnbố  t ôi   20năm  thành

hiện  thực”  Nhìn quanhcăn phòng, t ôi   th ấysựbựcbội đangbắt đầu  tiêu tan  và  tôi có  thể ti ếptục buổi  nói

chuyện.   Tôihỏi   tiếp:  “Vậy  làm  thế  nào  tôi  có  thểvềhưusớmhơncặpvợ  chồng  trongt ờ báo  và  l àm  thế

nào các nhà cho vay như cácbạn đã gi úp t ôi ?”

Mộtl ầnnữa  l àsự  imlặng.  Tôibắt đầu  nhận  rarằnghọ  không  biết  đã  gi úp  tôi  như  thế  nào.Mặc

dầuvẫn  l àsự  imlặng  nhưnglần  nàyhọdường  như  đã được đánh  thức.   Quýêt  định  khônghỏinữa  vìsẽ

khiếnhọ dodự.  Tôi  quay  sang viết hai  chữ thậtl ớn:

Nợ & Tiền quỹ

Trởlạivới khán  giả, t ôi   chỉ   vào  chữNợ  và nói: “Tôi  có thểvềhưusớmhơn  vì t ôi   dùngnợ đểhỗ

trợ cho việcvềhưu.  Còn đôivợ  chồng  này, những  ngườivới  chương trình 401k, dung  ti ền quỹcủahọ để

hỗ  trợhọvềhưu. Vìvậyhọmất thời gian  lâuhơn tôi”.

Dừnglạimột  lúc,   tôi  muốn  đểhọ  hiểu  sâumột  tí.  Thếrồimột  người  giơ  tay  vàhỏi :  “Ý     ông  là

những  người  trongtờ  báo  này  dùng  tiềncủahọ  đểvềvềhưu  còn  ông  thì  dùng  ti ềncủa  chúng  tôi  đểvề

hưu”

“Đúng thế”, tôi nói.  “Tôi dùng tiềncủa cácbạn và lún  sâu  trongnợ, cònhọ thìcốgắng thoátnợ”

“Vì vậy    mà họ mất   thời    gian    lâu hơn   à”, một   người    khác    nói .   “Mười   hainăm  lâuhơn

ông. Họmất thời gi an lâuhơn vìhọ dùng tiềncủahọ, tiền quỹcủa chínhhọ đểvềhưu”.

Mời támnămcủamột đời ngời

Tôi cười,gật  đầu  và  nói:“Đốivới  tôi,vềhưu  ở  cái   tuổi  47 đã  cho  tôi  thêm  18năm  khi  so  sánh

với   ai  đóvềhưu ở tuổi  65.  Và  18năm  là  gi á  trị   biết  chừng  nào…18nămcủa  tuổi   trẻ? Đốivớivợ  tôi  thì

cô ấy  có  t hêm 28năm để đượchưởng tuổi  trẻ.  Có bao nhi êubạn ở đây  muốnvềhưusớm để đượchưởng

tuổi trẻ, sứcsống vàtự do…tự do để làmbấtcứ chuyện gìbạn muốn để kiếm toànbộsố tiềnbạncần?”

Nhiều  cánh tay giơ lên khắpcăn phòng.  Bây giờ có thêm nhiềunụcười kèm theo những cánh tay

ấy. Đúng như mong đợi , có vài người ngồi khoanh tay trước   ngực  và   gác  chân  lên  đầugối.   Buổi   nói

chuyện của  tôi  dường   như  không được  hài lòngbởi  những người   này.  Những  người  hoài nghi  thì  luôn

hoài nghi .Dường như tôi không đụng chạm đếnhọ và ít nhất t ôi đãcứu nguy được phầnmở đầutệhại và

mộtsố người đã đứngvề phía tôi.

Một  người  đàn  ông  dãy  ghế  trước  giơ  tay  vàhỏi:   “Ông  không  phiền  giải   thích  chút  xíu  l àm  thế

nào ôngsửdụngnợ vàhọsửdụng ti ền quỹ”.

“Được thôi”, tôi  nói  vàhạnh phúc  khi   cócơhội để giải thích  xahơn.Cầmtờ báo và  chỉ   vàotấm

hình  tôi  nói :  “Những  người   nàyvềhưu  trướckế  hoạch  6năm,nếu  65  là  cáimốc  đểvềhưu,   là  nhờ  thị

trường chứng  khoán  l àm  việctốt.  Cho  nên  ,   ông  ta  l àmtốt  vì đã đầutư tiềncủa ông  vào  thị trường. Liệu

sẽtốthơn cho ông ấynếu ôngmượn tiềncủa ngân hàng cácbạn và đầutư tiềncủa cácbạn vào thị trường

tươngtự như thế?”

Một  chút lolắng hiện  lên  trên  cácgươngmặt.  Điều tôi vừa nói đã  làmhọbốirối.Một  chàng  trai

trẻvớivẻ khó hiểu đã lên  tiếng: “ Nhưng tôi sẽ không cho ông ấymượn tiền để đầutư chứng khoán?”

“Tại sao?” ,  tôihỏi.

“Bởi vì nórấtrủi  ro”,  anh ta trảlời.

Gật  đầu  ,   tôi  nói:  ”Bởi  vìrủi  ro  nên  những  người vềhưu  này  đã phải   dùng  tiềncủahọ. .tiền  quỹ

củahọ.Kế hoạchhưucủahọ,   401k,  đã làm  việctốt  và  loạicổ  phiếuhọ chọncũngvậy. Họ  làmtốt  vì thị

trường làm việctốt.   Thị   trường làm  việctốt  vì  hàng triệu  người làmtốt, hàng triệu  người  ấycũng nhưhọ

thôi, cùng  l àm  những điều  như nhau  vàomột th ời  điểm…vìvậyhọvềhưusớm.   Nhưnghọmất thời   gi an

lâuhơn  vìhọ  dùng tiềncủa  chínhhọ. Thúvị  ở  chỗ,họ  đầut ư vào  ngànhcủa  cácbạn, màhọ  không được

chomượn  tiền  vì  nhântốrủi   ro.  Ngân  hàngcủa  các bạn   không   cho mượn   tiền  để   suy   xét về   thị

trường   chứng  khoán,  đúng không?”

Hầuhếtmọi người trong phònggật đầu.

“Vậy ý  ông làhọ maymắn a'?”,một người kháchỏi

“Vâng, họ  đã  ở  đúng nơi  đúng   lúc của   chu   kì   thị    trường”,    tôi    nói .  “Nếu  chiềuhướng  đi

ngượcl ại , họ đã không thểvềhưusớmrồi ”

“Vậy ông dùng  tiềncủa chúng tôi để đầutư vào cái gì?”

“Bất  độngsản”,  t ôi   nói .  “Cácbạn  còn  chomượn  ti ền  vào  việc  gìnữa?  Cácbạn  l à  những  người

cho vay, không phải à? Cácbạn không phải  là những nhà đầutư,  phải không?”

Một  người   trẻ gật  đầu  và  nói  nhỏ:   “Chúng  ta  là  những  nhân  viên   ngân hàng  cho  vay  và

chúng   ta   cho mượn   tiền    vào bất  động sản,   không   phải    chứng  khoán,  không  phải  khế  ước  ,cũng

không phải vào các quỹ chung”.

“Nhưng  không  phải  thị   trường  chứng  khoántăng  giá  nhiềuhơnbất  độngsản  trong  10nămgần

đây  sao?”,một  phụnữ  trẻ  nói.  “  Quỹ  401kcủa  t ôi  đã  thực  hiệntốthơn  nhiều  sovới   cácvụ  đầutưbất

độngsản mà tôi từng thấy”.

“Đi ều đó  có  thể  đúng”,  tôi  nói. “Nhưng  quỹ  401ktăng  giá  trị  vì  thị  trường  trên đà đi  lên  vàtăng

lợi nhuận. Vậy chính  sáchcủabạn là đầutư vào thị trường đang  lên và có thểtănglợi nhuận à?”

“Không phải  làmột chính sách”, cô ấy trảlời.

“Tôicũngvậy”,  tôi   trảlời.  “Tôi  không  chỉ  đầutư  vìtăngl ợi   nhuận.  Giá  trịcủa   các bất  động

sản của  tôi  không cần  phải  tăng   giá   trị  thì  tôi mới   có   thể  làm  ra ti ền…mặc dùmộtsố đãtăng giá

rất nhanh trong cùng thờikỳ và không có cái nào giảm giá nhưcổ phiếu hay các quỹ chung”.

“Vậynếu ông đầutư đểtăngl ợi  nhuận,  thì ông đầutư  vì cái gì?”, cô ấyhỏi.

“Tôi đầutư  vì  vòng  quay  ti ềnmặt”,  t ôi   nói  nhỏ.  “  Quỹ  401k đãbỏ  vô  t úi  cácbạn  bao  nhi êu  tiền

mỗi tháng để cácbạn  tiêu xài?”

“Chẳng  có gì”,cô ấy  nói. “Mục đíchcủakế hoạchvềhưu là cósự giảm thuế  vàsố ti ền đó vào tài

khoảncủa chúng tôi. Nó không cómục đíchtạo vòng quay ti ềnmặt cho chúng tôi.”

“Bạn  cósở hữu bất  độngsản  nào  để  tạo   vòng   quay   tiềnmặt  hàng  thángcộngvớisự  giảm

thuế”, tôi hỏi.

“Không”,   cô  ấy   nói.  “Những   gì  tôi   có   là kế  hoạch  đầutư   vào  các  quỹ chung”.

“Vàbạn l à nhân viên ngân hàng cho vay phải không?”, tôi hỏivới  giọng  trêu chọc.

Cô ấy  tiếp: “Ôngmượn  ti ềncủa  chúng tôi  để  muabất  độngsản.Mỗi  thángmỗi bất  độngsản đó

đeml ại  vòng quay tiềnmặt cho ông. Ông vàvợ ông có thểvềhưu vì ông có vòng quay tiềnmặt trong khi

chúng  t ôi   thì  hyvọng  cósựt ăng  gi ácủa  các  quỹ  chung  và  hyvọngvềhưu  sau  đó…hyvọng  thị  trường

không  khủng  hoảng   khi  đến   lúc về hưu.   Nói    cách   khác,   tôi   gi úp   ông về hưu sớm   nhưng   tôi

không giúp chúng tôi?”

“Đó có thể làmột điều t ôi  muốn nhắmtới”, tôi trảlời. ”Và đó là l ý do vì sao tôi ở đâycảm ơn các

bạn  và    ngành  nghềcủa  cácbạn  vì  đã  đóng  góp  vào  quỹhưucủa  chúng  tôi .  Cácbạn  đã đóng  góp  hàng

triệu đô  vìvậy tôi  đã có  thể  nghỉhưusớm.  Tôi hyvọng  cácbạncũng suy nghĩ  và làm  như  cho  chính  các

bạn”.

Buổi  nói  chuyệnkết   thúc  vàmặc  dùhọ  là  những  quan  chức  ngân  hàng  cho  vay,  tôi   có  thể  nghe

những lời như thế này trong đám đông:

1.   “Những gì ông ấy nói quárủi ro”

2.   “Tôisẽ không bao giờ cho ông tamượn  tiềnnữa”

3.   “Ông ấy không  biết ông đang nói cái  gì”

4.   “Bạn không thể  làm nhưvậy hôm nay. Thị  trường đã khácrồi”

5.   “Ông  ta chỉ maymắn. Cứ chờ thị trường khủng hoảngrồi ông tasẽ quỳgối nănnỉ  chúng ta”

6.   “Bất độngsản quá nhiềurồi, sẽsớm khủng hoảng”

7.   “Biết bao nhiêu người  như ông t a phásảnvớibất độngsản”

8.   “Nếunợ nhiều quá,  tôisẽ không cho ông tamượn  tiềnnữa”.

9.   “Nếu ông tavềhưurồi, còn đến đây làm gìnữa”

Bài họccủa ngời cha nghèo

Người  cha  nghèocủa  tôi  thường  khuyên“Đến  trường,  đạt  điểm  cao,  tìm  công  việc ổn  định,   làm

việc  chăm  chỉ   và tiết kiệm  tiền”.  Ông còn  tríchdẫn những  câu  danh  ngôn như”Đừng là ngườimượn  tiền

hay  là  người chomượn”. hoặc  “Một  xu  ti ết  kiệm được  l àmột  xu kiếm được” hoặc “Nếubạn  không mua

nổi  nó thì đừng mua nó,  luôn trảbằng  tiềnmặt”.

Cuộc  đời   người   cha  nghèocủa tôisẽrấttốt  đẹpnếu  ông  l àm  theo  nhữnglời  khuyên của    chính

ông, cũng    như   nhiều    người,   ông   nói   những  đi ều rất  đúng  nhưng  ông   làm    không  đúng.    Thay  vì

vậy   ông mượn   tiền để   mua   nhà,    mua    xe.  Ông  không  bao  giờ  đầutư  vì  ông  luôn  nói“Đầutưrấtrủi

ro”.  Thay  vìvậy  ôngcốgắng  ti ết kiệm tiền…nhưngmỗil ần  khẩncấp, ôngl ại lấy  ti ềntừsố  ti ền ấy.   Ông

mượn  tiền  vì  những  thứ  l àm  ông  nghèo  và  ôngtừ  chốimượn  tiền  để  có  những thứ  làm  ông  giàu.  Đây  là

những điều  khác  nhau  tinhtế đã  gây  ra  nhiều  điều  khác  biết  trong đời   ông.Bởi  vì  nhữnglối  suy  nghĩ  và

cách quản  l ý tiềnbạn  suốt đời  nàycủa  ông mà ông không  thểvềhưu ở tuổi   65. Điều  nàycũng  giải thích

vì  sao  ông  phải   làm  việc  cho  đến  ngày  ôngbệnh  ung  thư  và  không  làm đượcnữa.  Ông  đã  làm  việccực

nhọc  suốt  đời   và  những  tháng  cuối đời ông,   ông  chiến  đấu  vì  cuộc đời  vàcănbệnh  ung  thư.  Ôngrấtt ốt,

làm viêc chăm chỉ, dànhhết đời để l àm việc, tránhcảnhnợnần vàcốgắng ti ết kiệm. Và những bàihọcvề

cuộc đời và ti ềnbạc ấy đã được ôngcốgắng truyềnl ại cho tôi.

Bài họccủa ngời cha gi àu

Người cha giàucủa tôi, người bạn thân nhấtcủa cha ruột t ôi , đãdạy tôi những bàihọc   khác hẳn

về  cách  suy  nghĩ về  tiềnbạc.  Ông  thườnghỏi  và  nói   những  điều như:

1.    ”Mất  bao  lâu  thì  con  ti ết  kiệm  được  1  triệu  đô?”.  Sau  đó  ôngl ại hỏi :  “Mất  bao  lâu  thì  con

mượn được 1 triệu đô?”

2.   “Ai  sẽ    giàu hơn   sau một  đoạn  đường    dài? Một   người  làm cả  đời   để    ti ết  kiệm 1 triệu

đô? Haymột người  biết cáchmượn 1 triệu đô ở lãi suất 10% và  biết cách đầutư nó  để nhận 25% tiềnlời

mỗinăm?”

3.    “Những  người  như  thế  nào  thì  ngân  hàng  chomượn  tiền?Một  người  l àm  việccực  nhọc  vì

ti ền haymột  người  biết cáchmượn tiền vàbắtsố tiền đó làm việcmột cách an  toàn và khôn ngoan?”

4.   “Con phải  l à  người  như  thế  nào  và  concần phải   biết  những  gì  để  vào  ngân  hàng  và  nói “Tôi

muốnmượn 1 triệu đô”.  Sau đó ngân hàng trảlời “Tôi  cósẵn giấytờ cho ông ký  trong vòng 20 phút””

5.   “Tại sao chính phủ đánh thuế tiền  tiết  kiệmcủa con màlạibớt  thuế khi con đangnợ”. 

6.  “Ai sẽ thông mi nhhơnvềmặt tài chính và được gi áodụcvề tiềnbạc?Một người  cómột triệu

đô  trong khoản  tiết  kiệm haymột người đangnợmột triệu đô”

7.    “Ai sẽ  thông  minhhơnvới  tiềnbạc?Một  người  l àm  việc  vì  tiền  haymột  người bắt  ti ền  làm

việc vì mình”

8.    “Nếu  con  cómộtl ựa  chọn,  consẽ  chọn  đến  trường  vàhọc  cách  l àm  việc  vì  tiền  hay  đến

trường vàhọc cáchbắt tiền  làm  việc vì mình?”

9.   “Tại  sao  ngân  hàng  vuivẻ  cho  conmượn  ti ền  để  suy  xétvềbất  độngsản,   nhưng sẽ   do dự

khi   cho  conmượn  tiền  để  suy xét về  th ị   trường  chứng khoán?”

10.   “Tại sao những người l àm việccực nhọc nhất thì trả thuế nhiềuhơn   những người làm việc ít

vàmượn  nhiều?”  Khi  nói  đến  việc  đi   làm,  tiềnbạc,  tiết  kiệm  vànợ,  hai  người  chacủa  tôi  đã  có  những

quan đi ểm khác nhau  rõ ràng.

Nhưng đi ểm  khác  nhaulớn nhất  l à  câu  nóicủa  người cha gi àu: “Người  nghèo và  người  trungl ưu

mất  nhiều  thời gian để  l àm gi àu  vìhọ dùng tiềncủa  chínhhọ.Nếu  con  muốn  l àm gi àu,  concần biết cách

sửdụng tiềncủa người khác…chứ không phải của con.”

Cảnh   báo:   Cuốn   sách   này    không   phải về mợn   tiền   và   l ún   sâu   trongnợ…mặc  dù  t ôisẽ

thảo luậnvề cáchsửdụngnợ nhưmột côngcụ đểvềhưusớm và giàu. Như đã nói ở phần  giới thiệu, đòn

bẩy làsứcmạnh…màsứcmạnh có thể đợcsửdụng, lạmdụng và khiếpsợ. Chúng t a nên coinợ nhưmột

khẩu  súng nạp  đạn,    thật cẩn    thận.  Nợ,   như   khẩu   súng nạp  đạn,   có   thể  gi úp bạn nhưngcũng có

thể  giếtbạn…bất  chấp l à ai đangcầm nó.

Tôi   nhấnmạnh  điều  này  vì  trên  trang  webcủa  tôi  ,một  thanh  niên  trẻ  viếtrằng  anh đã  xin  thôi

việc,  mang  ra  vài   thẻ  tíndụng  và  lún  sâu  trongnợ  để  muabất  độngsản.  Anh  nói :  “Tôi   theolời  khuyên

của Robert và lún sâu trongnợvới nhữngnợtốt”.

Trước  tiên, tôi  chưa bao  giờ  khuyên ai  dùng  thẻ  tíndụng để  muabất độngsản,  t ôi   không  khuyến

khích quá trình này,  thật nguy hiểm. Tôi không khuyến khích vì tôi biết nhiều người đã dùng thẻ tíndụng

để muabất  độngsản và đã phásản. Đi ều tôi khuyên là hãyhọc cáchsửdụngnợmột cách khôn ngoan.

Trong  khi  t ôi bắt đầu  chương  nàybằng  nói  lênsự  khác  nhau  giữanợ và  tiền  quỹ,   cuốn  sách  này

không  chỉ  nóivềnợ.  Cuốn  sách  này  còn  nóivềmột  chủ  đề  quan  trọnghơn  cho  những  ai  muốnvềhưu

sớm và gi àu.

Từ ngữ quan trọng thứ hai

Trong   phần   giới    thiệu   tôi  đã   viết về    câu   nói của    người   cha    giàu:    “Từ    ngữ   quan  trọng

nhất trong thế giới tiềnbạc là vòng quay tiềnmặt. Từ ngữ quan trọng thứ hai  là đònbẩy”. Khi nóivới các

quan chức  ngân hàngvề  việc dùng  tiềncủahọ  đểvềhưusớm,  tôi   thựcsự đang nói  dùng  tiềncủahọ  như

mộtsứcmạnh đònbẩy.

Cũng  trong phần    giới  thiệu,  tôi  viếtrằng  câu    chuyện mà người cha  gi àu thích  nhấtvề đònbẩy

là  Davi d  và  Goliath.  Ông  muốn  thườngkể  cho  chúng  tôimỗi  khi  chúng  t ôi  muốn  nghe.  Ông  còn  nói :

“Hãy nhớ, Davi d đánhbại  Goliath vì Davi d  hiểu công thứccủasứcmạnh đònbẩy”.

“Con nghĩ anh ấy dùng  súng cao su”, t ôi  nói .

“Đúng”,  ông  trảlời .  “Nằm  trong  tay,một  khẩu  súng  cao  su  làmộtdạngcủa  đònbẩy.Một  khi

hiểu đượcsứcmạnhcủa đònbẩy,   consẽ thấy  nó ởmọinơi.Nếu con  muốn gi àu,  con phải học  cách khai

thácsứcmạnh đó.”  Người  cha  giàu gõ  vào đầu tôi “Ngaycả  khi   con  là  những người   nhỏ bé trên thế giới ,

con có thể chiến thắng những người  tolớnnếu con hiểusứcmạnhcủa đònbẩy”

Khi  chúng tôi lớn lên,  người cha giàu đã tìm những vídụvề đòn nhằm làm những bàihọcvề ti ền

bạc  thêm phần thúvị và ông thường  tìm  những chủ đề  mà  chúng  t ôi  ưa thích đểdạy  chúng t ôi   những bài

học ấy.   Vídụ,  khi  ban  nhạc  Beatl eslần đầu  ti ên đếnMỹ,  thập  niên 60,bọn trẻ  chúng  t ôi rất thích, và ông

đã  gây ấntượng  cho  chúng  tôivềsố  tiền    mà  Beatles đã  l àm được. Trong  bài học  ,  ông  nói :  “Lý  do  The

Beatl es làm thật nhiều tiền vìhọ biếtdụng nhiều đònbẩy”.  Ông giải thíchrằng The Beatl es làm nhiều ti ền

hơncảTổng thốngMỹ,  bácsĩ , luậtsư,kế toán vàcả ôngcũng vìsứcmạnh đònbẩyvềmặt tài chính.  Ông

ti ếp: “The Beatl essửdụng ti vi,  rađi o,băng đĩa như  đònbẩy. Vìvậy nênhọ giàu”.

Tôi  và Mikehỏi: “Ti vi, rađio, băng đĩa  làdạng duy nhấtcủa đònbẩy sao?”

“Chúng tacần phải   là  siêu  sao  nhac  rock để  giàu sao?”,   tôihỏi. Tôi lúc này 16  tuổi và  tôi biết  ca

hát không phải đi ểmmạnhcủa tôi  và nhạccụ duy nhất tôi chơi được là chiếc rađi o.

Người  cha    giàu cười  và  nói:   “Không,    con   không cần   phải    l à  si êu   sao  để  giàu có  và ti vi ,

rađio vàbăng đĩa không phải loại đònbẩy duy nhất. Nhưngnếu con   muốn  giàu,   con  phải  sử dụng  vài

dạng  đòn bẩy.  Sự   khác   nhau   giữa   người  giàu,  nghèo  và  trunglưu  là  nhữngdạng đònbẩy  khác  nhau

màhọ dùng. Người gi àu giàuhơn vìhọ dùng các loại đònbẩy khác vàhọ dùng nhiều nhữngdạng đó. ”

Cuốn sách này nói vềsứcmạnhcủa đònbẩy

Người  cha giàu  thườnglặo đi lặplại  nhiềul ần  cho  chúng tôi“Đònbẩy  tài   chính  làmột thuậnlợi

mà  người   giàu  có  trong  khi   người   nghèo  và  trunglưu  thì  không”.   Ông cũng   nói:  “Đòn bẩy    tài    chính

là  cách   người    giàu  càng  gi àu hơn một  cách  nhanh  chóng”. Vì  thế  mà  cuốn    Rich dad poor  dadtập 1

tập trung vào vòng quay tiềnmặt,  cuốn sách nàysẽtập trung vào chữ đònbẩy để giúpbạnvềhưusớm và

vềhưu gi àu,bạncầnsửdụng vàidạng đònbẩy. Đó l à đòn bẩy,  chứ   không  phải chăm chỉ, đã gi úp t ôi và

Kimvềhưusớm. Trong chươngkế  tiếp,  cuốn  sách nàysẽ đi vào vài vídụvề đònbẩy.

Tôi bắt đàu  chương  nàyvới   câu  chuyệnvề  buổi   nói   chuyệnvới  các quan  chức  ngân  hàng và  làm

thế  nào  tôi  dùng  tiềncủahọhơn  là  ti ềncủa  tôi  đểvềhưusớm.  Đó  làmột  vídụvềsửdụngnợ  nhưmột

đònbẩy.

Vấn  đề  là  đònbẩy  như  con  dao  hai lưỡi,  có  thểcắt  chínhbạn.  Nói  cách  khác,một  người   có  thể

dùng đònbẩy để tiến lên trước hoặcrơi phía sauvềmặt tài  chính.

Một   trong    những   lý   do tầng  lớp   trung lưu   và   nghèo   l àm   việc cực    nhọc,   làm  nhiềunăm

hơn,gặp  khó  khăn để  trảhếtnợ,  trả  nhiều  thuế  vìhọ  thiếumộtdạng đònbẩy rất  quan  trọng…và  đó  là

sự   gi áo dụcvề  tài   chính.  Vìvậy   trước  khibạn  chạy  ra  ngoàimượnnợ  để  đầutư  vào  tàisản,   hãy  nhớ

rằngnợ  chỉ   làmộtdạngcủa đònbẩy  vàt ấtcả  các  loại  đònbẩy đều  có 2cạnhr ấtsắt.    Tôi  xinlặplạilời

nói của người  cha giàu:

“Ai  sẽ    thông   minh hơn về mặt    tài   chính   và  được   giáo dục về   tiền bạc? Một  người  có

một triệu đô trong khoản tiết kiệm haymột  người đangnợmột triệu đô”

Điểm  quan  trọng  nhất  t ôi   muốn  nói   l à  Cuốn  sách  nàycơbản  nói về  Giáodục  tài   chính,  Vàbất

chấp loại đònbẩy nàobạn dùng, trướchết tôi khuyênbạn hãyhọcbấtcứ loại đònbẩy nào màbạn thích.

Người  cha  giàu  nói :  “Nếu  con  muốn  gi àu  ,  concần  biếtsự  khác  nhau  giữanợtốt  vànợxấu,  chi

phítốt và chi phíxấu,  thu nhậptốt và  thu nhậpxấu, tiêusảntốt và  tiêusảnxấu”.

Chương   này  đơn   thuần    nói  về dạng  đòn bẩy nợ.  Nếu bạn   không    quen  thuộcsự  khác  biệt

giữa  các  khái   niệm  này,  đơn  giản  thế  này,nợtốt  lànợbỏ  tiền  vào  túibạnmỗi  tháng,nợxấu  lànợ  móc

ti ềntừ túi bạnmỗi tháng. Vídụ,nợtừ cáccănhộ cho thuêcủa tôibỏ tiền vào túi tôimỗi  tháng,nợtừcăn

nhà tôi đang ở ( tôi vay  tiền mua nhà) móc ti ềntừ  túi của tôimỗi  tháng).

Sau  khi   xem  xét  danh  sách  này,bạn  có  thể  nghĩvề  điềubạn  muốn  làmvới   mónnợ.Bạn  có  thể

muốn  giảmnợxấu  và  nghĩvềtăngnợtốt.Nếubạn  làm  việc đểtăngnợtốt,cỏhộicủabạn để  nghỉ hưu

sớm và gi àu đãcải tiếntốthơn. Nhưng l uôn nhớxử lývới nợ giống nhưxử l ýmột khẩu súngnạp đạn, rất

cẩn thận.

Chơng 4:  Làm thế nào đểvềhưusớm

Có  hai  người  cha  cho  phép  tôi  nhìn  hai  thế  giới   khác  nhauvề  đònbẩy.  Người   cha  ruộtcủa  t ôi   là

người  cóhọcvị   cao  và làm việc  chăm  chỉ.  Người   cha  giàucủa tôi   là  người    có sức mạnh  đòn bẩy rất

cao.  Vì vậy    ông   l àm  việc rất  ít  và  kiếm  tiền rất  nhiềuhơn  người  cha  nghèo.Nếubạn  muốnvềhưu

sớm và gi àu thì hiểu được khái niệm đònbẩy làrất quan trọng. Theo định nghĩa,  chữ đònbẩy đơn giản là

khảnăng  làm  nhiềuvới   cái ít ỏi.  Khi nóivề  chủ  đề làm việc,  tiềnbạc và đònbẩy, người   cha  giàu thường

nói :  “Nếu  con  muốn  gi àu,  concần  phải   làm  việc  ít,   kiếm  nhiều  ti ền.  Để  như  thế,   concần  phải  dùng  vài

dạng đònbẩy”. Ông hay nói điềutương phản như:  ”Người  làm việccực nhọc  có  giới hạn về  đònbẩy.

Nếu   con    làm   việc cực   mà    không   tiến bộ    gì về   t ài   chính,  thì   con  có  thể  là đònbẩycủa  ai  đó”.  Ông

cũng  nói:   “Nếu  con  có  tiềngửi   tiết  kiệm  ngân  hàng  hay  tài   khoản  nghỉ hưu,  thì  có  người  đangsửdụng

ti ềncủa con để  làm đònbẩy chohọ”.

Đònbẩy ở khắpnơi  Khi còn nhỏ ,tôi thường người cha giàu nói: “Đònbẩy ở khắpnơi”.

Ông còn nói: ”Con người tiếnbộhơn convật vì con người không ngừng tìm kiếm đònbẩy. Thuở

khai thi ên , convật chạy nhanhhơn con người, nhưng ngày nay con người  có thể đi nhanh và xahơn loài

vật  vìhọ  sángt ạo  nhiều  côngcụ  làm đònbẩy,  như:   xe đạp,   xehơi,    máy  bay.   Thuở  xaxưa,   chim  có  thể

bay còn con người thì không. Ngày nay,  con người bay caohơn, cahơn và nhanhhơn chim nhiều”.

Đònbẩy  làsứcmạnh

Loàivật  có  khuynhhướng  chỉsửdụng đònbẩy  mà  thượng đế  đã  bantặng  và  nhìn  chung  chúng

không cónănglực để kiếm các đònbẩy khác. Vìvậy mà l oàivật đã để loài người thống trị  hành tinh này.

Điềutươngtựxảy  ra  khimộtsố  người sửdụng  nhiềusứcmạnh  đòn  bâỷhơn  những  người  khác.  Như

người  cha  giàu  nói:   “Những  ngườivới  nhiềusứcmạnh  đònbẩy  có  ưu  thếhơn  những  người  có  ít”.   Nói

cách  khác,  loài   người  người  thống  trị  các  loàivật  vìsửdụng  các  côngcụ  đònbẩy,tương tự,   những

người   có   công cụ  đòn bẩy sẽ    có    quyền lực hơn   những   người  không  có.   Nói  đơn  giảnhơn“Đòn

bẩy làsứcmạnh”.

Giải  thích  l àm  thế  nào  loài  người   thu  được  ngày  càng  nhiều  đònbẩy,  người  cha  gi àu  nói :  “Con

chimsửdụng đôi  cánh l à đònbẩy duy nhất mà thượng đế bantặng. Con người  quan sát cách chim bay và

dùngbộ óc để  khám  phá làm thế nào để  con  ngườicũng  bay được.Một  người   có thể baytừ baytừ  Châu

Mỹ  sang  châu  Âu  cósứcmạnh  đònbẩylớnhơnmột  người  chỉ  cómột  chiếc  thuyền  đểvượt  Đại   Tây

Dương.” Ông còn nói : ”Người nghèo có ít đònbẩyhơn người gi àu.Nếu con muốn gi àu có vàvữngmạnh,

concần hiểusứcmạnhcủa nó”.

Một  tintốt   l à  ngày  nayrất  nhiều  đònbẩy  đượctạo  ra,  những  côngcụ  như:  máy   vi   tính,

Internet…Những    người   có   thể   thích    nghi với    các   công cụ   này    là  những  người  đang  ti ếnvề  phía

trước.  Những  người   không chịuhọchỏi   cáchsửdụng những  côngcụ đònbẩy ngày  càng  nhiều  nàysẽrơi

lại  phía  sauvềmặt  tài  chính  hoặcsẽ  tiếptục  làm  việccực  nhọc  mãi.Nếubạn  muốn  thứcdậymỗi  buổi

sáng  và đi  l àm  kiếm  tiền,hơn  l à  l àm  việc  để  kiếm  những  đònbẩy  thuậnl ợi   chobạn,  thìbạn  có  nguycơ

rơilại  phía saurồi.  Tronglị chsử  chưa bao  giờ  có  nhiều đònbẩy được  phát  minh  trongmột  thời  gianrất

ngắn như thời  buổi này.

Đònbẩycủa Thợng đế bantặng

Trong khihọcvềlịchsử kinhtế toàncầu ở New York, tôi đãhọcrằng 5000 ngànnăm trước, loài

người  đãbắt  đầu  ứngdụng  cánh  buồm  vàsức  gi ó  để  đẩy  những  chiếc  thuyền  đi   xa.   Trong  trườnghợp

này,  buồm  và  gió  là đònbẩy,   cho  phép  con  người  đi    xa    và   mang   trọng tải  l ớn hơn   mà   không  tốn

nhiều  công sức.  Những người   đã    dùng  những   chiếc  thuyềnl ớn  và  buồm lớn  đãrất  gi àu  so với

người không có. Ngày nay, chúng ta có thể di chuyển nhiều hàng hoá và giàuhơn chỉcần cli ck  con chuột

thay vì những chiếc thuyền kia.

Những ngời không có đònbẩy  làm việc cho những ngời có đònbẩy

Tronglịch  sử,   những   người bị bỏrơi   phía  sau   là  người   thất bại  trong  việc  ứngdụng các

đònbẩy  màhọ  đãtạo  ra  trong  đờihọ.  và  những  người  thấtbại  trong  việcsửdụng  các  đònbẩy  này  là

những  người  phải  l àm  việc  cho  những  người   thành  công…và  những  người  ấy  phải  làm  việccực  nhọc

hơn.  Người   cha  giàu  tôi  thường  nói :  “Những  người   không  có đònbẩy  làm  việc  cho  những  người  có đòn

bẩy”.

Những đònbẩyl ỗi  thời

Bởi   vìkỹ  thuật  đếntừbộ  óc  con  người,  nên  chúng  ta  có  nhữnglựa  chọn  khác  nhau  trong  việc

truyềntải sứcmạnh  đònbẩyhơntổ  ti ên  chúng  ta.  Ngày  nay,  thay  vì  đibộ,  chúng  ta  có thể  chọn  xe đạp,

xehơi, máy bay. Hay chúng ta có thể chọn tivi , điện thoại   hoặc email đểnối liền khoảng cách.

Chúng  ta  có  nhiềulựa  chọn  khi   nói về  hình  thức đònbẩy  giao  thông,   khi   nóivềvấn đề  ti ềnbạc

chúng  t acũng  có  nhiều  đònbẩy  tài   chính  có  thểsửdụng.  Những  người  có  ứngdụng  nhiều  đònbẩy  tài

chínhsẽ tiến xahơnvềmặt tài chính. Những  người   dùng  các  loại  đònbảylỗi  thời  sẽ  đặt  tương  l ai

vàsự  an  toàn   tài chínhcủahọ vàorủi  ro. Ngày nay hàng triệu người đang ứngdụng côngcụgọi  là quỹ

chung  để  chuẩnbị  chovềhưu.  Trong  khi  quỹ  chung  không  có  nghĩalỗi  thời ,  chúng    không   phải   là

những   công cụ  đòn bẩy   tài   chính    mà   các   nhà  đầu tư  lựa  chọn.   Và  đó  lànội  dung  cuốn  sách  này.

Nếuhọ muốnvềhưusớm và giàu,họcần phải bổ sung vào quỹ chungbằng các côngcụ đònbẩy tài chính

nhanhhơn, an toànhơn và nhiều thông tinvề tiềnbạchơn.

Tại  sao nhiều ngời khôngsửdụng côngcụ đònbẩy tài  chính

Thật làmỉa  mai   khi   nói rằng  người nghèo  và người trunglưu chỉ nghĩ về các  côngcụ    tài    chính

mang  đầy rủi   ro.   Vì  họ   nghĩ rằng   chúng  rủi    ro, hầu hết mọi    người  không  ứngdụng  những  công

cụ đònbẩy nhanhhơn.  Người giàu thích dùng các đònbẩy tài  chính, còn người nghèo và người trungl ưu

có  xuhướng  dùng  các  đònbẩy  thuộcvềvật  chất.  Cònbẩy  thuộcvật  chất  còn  có  nghĩa  l à  làm  việccực

nhọc.   Người    giàu   ngày   càng    giàu hơn  đơn   giản   vì họ    dùng   các  đòn bẩy   tài   chính   và  người

nghèo  và  trunglưu  thì  không…haytối  thiểuhọ  không  dùng  cùngmột  cách  các  côngcụtươngtự  người

giàu.

Nợ có thể l à đònbẩycủa ngời chiến thắng…cũng có thể là đònbẩycủa ngời thấtbại

Trong chương trước, t ôi  nói vềsửdụngnợ để manglại  chu nhập phát sinhtừbất độngsản.  Trong

vídụnợ  l à đònbẩycủa  tôi.   Tôi   có  thể  mua được cácvụ  đầutưl ớnhơn và tiến  xahơn  ai đócốgắng  làm

việc  và đầutưbằng  ti ền  tiết  kiệm,  còn đượcgọi   là  tiền quỹ.Một  người biết  cáchsửdụngnợ  để  thu  thập

tàisản thì  cósứcmạnh đònbẩy  tài chínhlớnhơn  sovớimột người không  hiểu làm  sao để  khai thácsức

mạnhcủanợ.   Người  cha giàucủa  tôi nói:  “Người   gi àu  dùngnợ để  chiến  thắngvềmặt tài chính và  người

nghèo và trunglưu dùngnợ để thấtbạivềmặt tài chính”. Nhưng đểsửdụngnợ nhưmột côngcụ đònbẩy,

người  ấycần  phải  có  nhiều  giáodụcvề  tài  chính.   Những  trang  tiếp  theocủa  cuốn  sách  nàysẽ  giải  thích

làm thế nàobạn có thểtăng  thêmsự giáodục tài  chính.

Người  cha    nghèo của    tôi    nói : “Đừng  bao    giờ   l à  người  mượn  tiền   hay  là người   chomượn

mượn  tiền”.  Ông  còn  nói :  “Trảhết  hoá  đơn  càngsớm  càngtốt.   Trảhết  ti ền  vay  càngsớm  càngtốt.Nợ

nầnrấtrủi ro”. Những ýtưởng và niềm tin này  là   lý  do  vì   sao  ông   làm  việc cực  nhọc  suốt  đời   mà

chẳng  tiến bộ  gì về  tài chính.  Người cha giàucủa tôi l àm việc íthơn người cha nghèo màl ại  kiếm càng

nhiều  ti ềnhơn  khi  ông  càng  già.  Cuộc đời   người  cha  giàucủa  tôi khác biệt  vì ông biết  cách  khai   thácsức

mạnh đònbẩy tài chính và người cha nghèo  thì  không vì chorằng đi ều đórấtrủi  ro.

Sẽ  châm  biếm  khi  nóirằng  người   nghèo  và  trunglưu  nghĩrằng  dùngnợ  để  mua  t ài sản  làrủi   ro

nhưngl ại hăng  hái  dùngnợ  và  ra  ngoài   mua  tiêusản.Một  lý  do  người  trunglưu  và  nghèobị bỏlại  sau

lưng người gi àu  vìhọ  dungsứcmạnh  tài chínhcủa những  cái nợxấu để  kéohọlại, trong khi người gi àu

dùngsứcmạnhcủa  những  cái nợtốt để đẩyhọ  l ên  trước.Một người   làm  việccực nhọc, tiết kiệm  tiền, và

tránhnợnầnbị rơi  phía  saumột  người  được  huấn  l uyện  dungnợ  nhưmột  đònbẩy  tài  chính.Một  người

trung bình nghĩ rằngnợ làxấu vàhọsửdụngnợrấttồi . Chính vìvậy màhầuhết đều tr ánhnợ và  tiết kiệm

ti ền để nghỉ hưu. Đốivớihọ, tránhnợ  và tiết  kiệm  l à  thông minh  và  làmột  cách an toàn đểsống…vàvới

họ  đó  l àsựlựa  chọn  khôn  ngoan  ,  được  khuyênbởi  những  người  cósự  giáodục  tài  chính  ởmức  trung

bình..hay thiếu gi áodụcvề  tài  chính.

Nhữngdạng đònbẩy khác

Có  nhiềudạng đònbẩy,  chứ  không  chỉ  cónợ,  mà  Kim  và  tôi  đãsửdụng đểvềhưusớm.  Nhằm

xâydựngmột  công  tyvới   11văn  phòng,  tôi  đã  phảisửdụng  thời   giancủa  người   khác  (OPT-Other

Peopl e’s  Time)  để  xâydựngmộtlại  tài sản  khác,một  tàisản được biết  đến  là  công  ty.  Trong  vídụ  này,

đònbẩy l àsức l ao độngcủa con người, nhằm đểtạo ra tàisản nhanhhơn, l ớnhơn và gi á  trị hơn.

Lý  dohầuhếtmọi  người   không  giàu  nhanh  đơn  giản  vì  đó  l à  tiềncủahọ  (Tiền  tiết  kiệm  trong

ngân hàng  )  và thời   gian  và  công việccủahọ (một  công  việc  an  toàn) mà người   gi àu đang  dùng  nhưmột

đònbẩy  để  thu  thập  vàtạo  ra  tài sản  cho   người    giàu.    Tôi   đã   không    thể   kiếm  được   nhiều    tài  sản

trong một   thời    gian  ngắnnếu  như  t ôi  khôngsửdụng  hai  loại  đònbẩy  t ài  chính  là  thời  giancủa  người

khác  (OPT- Other People’s Time ) và  tiềncủa người  khác  (OPM- Other People’s Money)

Một tin vui là cór ất nhiềudạng đònbẩy, chứ không chỉ OPM và OPT,  màbạn có thể dùng để thu

thập  tài sản  cho  chínhbạn.Cũng  như  loài   người  5000năm  trước  đã  khai  thácsức  gió  cho  các  chiếc

thuyền,bạn có thể tìm cácdạng đònbẩy khác để giúpbạn. Có vôsốdạng đònbẩymột khi bạn hiểu công

thứccủa  đònbẩy  vàbắt  đầu  tìm  kiếm  nó.Cũng  nhưlời  người  cha  giàu  đã  nói với   tôi  nhiềunăm  trước

“Một   cáchtự  nhiên,  con  người  luôntạo  ra  cácdạng đònbẩymới”.  Ví dụ:Một  người  nông  dânvới 1000

mẫu  đất  có  nhiềusứcmạnh  đònbẩyhơnmột  nông  chỉ    có  100mẫu,  nhưng điều  đó  còn  phụ    thuộc  vào

khảnăng quản  lýcủa người nông  dân  ấy.  Hay một  chiếc  máy  vi  tính  là một  công cụ  đòn bẩyrất

đa năng, nhưngmộtl ầnnữa phụ thuộc vào chiếc máy  t ính đó dùng để  làm gì.

Tiếp  sau đây  tôikể  ramột  vàidạng  đònbẩy  khác.Sức  khoẻcủabạn,th ời  giancủabạn,sự  giáo

dụccủabạn  và cácmối   quanhệcủabạn  có thể gi úp đỡbạn  haycản  trởbạn trênmục  tiêuvềhưusớm và

giàu.

Sức khoẻ

Một  cách  rõ  ràng,sức  khoẻ  làmộtdạng đònbẩyrất  quan  trọng.Rất  nhiều  người  không đánh  giá

được gi á trị củasức  khoẻ cho đến  khi họ đánhmất  nó. Cólợilộc  gìnếubạnvềhưusớm  màlại  không có

sức khoẻtốt đểhưởng thụ?

Thời gi an

Thời  gi ancũngrất quan  trọng.Một  khi   con  ngườibắt  đầurơi lại  saulưngvềmặt  tài    chính, sẽ

rất    khó   khăn  để   tìm lại   thời    gian  để  tiến    lên    phía    trước. Nếu một  người đang  chơi tr òrượtbắt tài

chính,sẽrất  khó  để  được  chuẩnbị  đểnắmbắtcơhội  khi  nó  hiện  ra  trướcmắt.  Tôi  thường  nghe  nhiều

người nói  “Anh ta maymắn vì anh ta đã ở đó đúng lúc đúng chỗ”.  Tôi  nghĩnếu nói đúnghơn là:  “Anh ta

maymắn  vì  anh  ta được  giáodục,  có ki nh  nghiệm,sẵn  sàng  và  chuẩnbịnắmbắtcơhội   khi cơhội   hiện

ra” Thời  gian  tôihưởng  thụsự  nghỉhưusớm đã  giúp  tôităngsự  gi àu  cócủa tôi  l ên.  Bây  giờ  tôi  có  th ời

gian để nhìn và nhận  racơhội .

Giáodục

Sự  gi áodục  l àmộtdạng đònbẩy quan  trọng.Sự  khác  biệt  trong  thu  nhậpcủamột  ngườibỏhọc

vàmột người tốt nghiệp Đạihọc  có thể lên hàng triệu đô, khi so  sánhcả đời   người.  Nhưngmột  ngườitốt

nghiệp Đạihọc  mà có  ít  giáodụcvề  t ài chính thườngbỏrơi  phía  saumột người có  giáodục tài  chínhtốt,

cho  dù  có đến  trường  hay  không.   Tôi  đãgặp  nhiều  người   có  nhiềubằngcấp  nhưng  khi  ra  trườnglại  l ún

sâu  trongnợ  (  l à  tiền  vay  thời  đihọc).  Nhưngtệhơn  là  những  tiền  vay đi học  đó,   nhữngbằngcấp ấylại

khó khăn trong việc xin việc l àm vìvậyhọ càng lún sâuhơn trongnợ tiền muasắm. Đó l à cái  giácủa việc

giáodụctốt nhưng thiếu giáodụcvề tài chính.Một công việcl ương cao mà không có giáodụcvề ti ềnbạc

đồng nghĩavớimột  người  l ún  sâu  trongnợ nhanhhơnmột  ngườilương  thấp. Điều đó  không  thông  mi nh

tí nào.

Không  nhữngsự  gi áodục  t ài   chính  giúpbạnvềhưusớm  ,  nó  còn  giúpbạn  làm  cho  tài sản  si nh

sôinảynở.

Cácmối quanhệ

Đònbẩy có thể được tìm thấy trong cácmối quanhệ, giữa công ty hay  cá nhân. Sau đây là các ví

dụ:

• Tôi thấy  nhiều  người đau khổ  vìhọ làm  việc  chomột công  ty được đi ều  hànhbởimột  ông  chủ

bất tài. Tôicũng thấy  nhiều người  gi àu có vì cómối quanhệvới những người có  kiến thứcvề tiềnbạc

•Một  hiệphội  như  hiệphội  gi áo  viên  hay  phi  công  làmộtdạng  đònbẩy.Mộttổ  chức  chuyên

nghiệp  như  Hiệphội  yt ế  Hoa  Kì  có  thể  làmột dạng  đòn bẩy.   Các   hiệp hội   và   liên  đoàn    chuyên

nghiệp    là  những  người với  đònbẩy  chuyên  nghiệp  thường  trói  buộc  nhau  vàbảovệ  nhau  khỏi  những

người cósứcmạnh đònbẩy  tài chính

•  Nhiều  người  giàu vì  có nhữngcốvấn tài  chính  tuyệtvời .Cũng  có  nhiều  người  khốn đốnvề tài

chính  vì  có  nhữngcốvấnbất tài. Như  người  cha  giàu nói:   “Lý  do  nhiều  nhàcốvấn tài  chính đượcgọi   là

nhà môi giới vìhọ thường hay phásảnhơn con.  Vìvậy con phải cẩn thận  khi   nhân  lời   khuyên  từ một

ai  đó”.   Người   cha  già cũng  nói: “Nhữnglời khuyên đắt giá nhất thường miễn phí. Đó làl ời  khuyênvề

ti ềnbạc, đầutư hay ki nh doanh mà con có đượctừ những ngườibạn nghèo hay bà con”.

Hầu hết    chúng   ta  đều   nghe về sức mạnh của   hôn   nhân. Một   cuộc  hôn  nhânvữngmạnh

của  hai   ngườimạnhmẽsẽ  càngmạnhmẽhơn.  Chúng   ta cũng   thấy   nhiều cặp vợ    chồng   khó   khăn

về  tài  chính    vì  ngườibạn đờicủahọ  không còn yêu,  hoà  thuận  và phát đạt nữa. Tôi  không  thể gi àu  như

hôm nay mà không có Kim,  người bạntốt nhất vàcộngsựtốt nhất.

Khi   nói về  ngườibạn đời ,  t ôi từng  nghemột  người  nói:   “Bạngần  như  không  thể  giàunếu  người

bạn  đời củabạn  không  muốn  giàu”.  Tôi  không  biết  câu  đó  đúng  100%  hay  không  nhưng  tôi   chắc  chắn

rằng có phần nào đó đúng trong câu nói này.

Vìvậy  những  người  xung  quanhbạn  có  thể  l à  nguồn  đònbẩycủabạn,   có  thể  tíchcực  hay  ti êu

cực.Bạn  có  thểhỏi   chínhbạn  có  bao  nhi êu  người  xung  quanhbạncản  trởbạnvềmặt  tài  chính  và  bao

nhi êu người đang kéobạnvề phía trướcvềmặt t ài  chính. Khi nói đến tiềnbạc,  cácmối  giao thiệpcủabạn

có  thể  là  nguồnsưcmạnh  đòn bẩy.    Người   cha   giàu   thường    nói : “Để   giàu,   những   gì   con   biết

không   quan trọngbằng những người con quen”.

Côngcụ

Một  người  thợ  tìm đònbẩy  trong  các  đồ  nghề.Một   bácsĩ  dung  các  ycụ  để  phụcvụ  công  việc.

Một  chiếc  xe  làmộtdạng đònbẩycủa  chúng  ta.Một chiếc  máy  tính  cho  phép  chúng  ta  làm  việcvới  thế

giới thông qua Web, vì thế nó làmột côngcụ đònbẩy quan trọng

Thời gi an rãnhrỗi

Đònbẩy có  thể tìm th ấy ở thời gian  rãnhrỗi .  Tôi biết nhiều người   dành th ời   gi an để xem TV  hay

shopping.  Tôi đãgặp nhiều người   giàu  nhờ th ời   gi an  rãnhrỗi,   chứ  không nhờ công  việc làm.   Công  ty  HP

và Fordbắt đầu trong gara và Del lbắt đầu trong phòngnội trú.Một người bạncủa tôi là luậtsư trong các

ngày  làm  việc  và  là  nhà đầutưbất độngsản  vào  các  ngày  cuối  tuần.  Ngày  nay  anh  ta  làm  việc  miễn  phí

cho   cáctổ chứctừ  thiện và vui đùa cùng các con  trẻ hay chơi gôncả ngày. Anh ấyvừamới 39 tuổi.

Hãy   tìm  kiếm đònbẩy nào l àm  việc chobạn

Vìvậy tôi muốn nhấnmạnhrằng có nhiềudạng đònbẩy  màbạn có thể dùng để thu thập vàt ạo ra

tàisản đểbạn có thểvềhưusớm. Bạn không phải  dùng OPM hay OPT để làm giàunếubạn không muốn.

Nhưng,nếubạn muốnvềhưusớm và gi àu ,bạncần tìm ra loại đònbẩy nào l àm việctốt nhất chobạn.

Xinlặplạil ầnnữa vì đây là câu tómtắtcủa cuốn sách, người cha gi àucủa tôi nói:  “Những người

làm việccực nhọc có giới hạnvề đònbẩy.Nếu thân xác con làm việccực nhọc  mà không tiếnbộ gìvề tài

chính  thì  con  có  thể  l à  đònbẩycủamột  ai  đó.”  Ôngcũng  nói:   ‘Nếu  con  có  tiền  ở  ngân  hàng   trong  tài

khoản tiết kiệm hay nghỉhưu  thì có ai đó đang dùng ti ềncủa con làm đònbẩy”.

Trong các cuốn sách trướccủa tôi , tôi đã  viếtrằng có ba loại giáodục là:

1.   Giáodục phổ  thông

2.   Giáodục chuyên môn

3.   Giáodục  tài  chính

Người  cha nghèocủa  tôidừngl ại  ở  giáodụng  chuyên  môn và  không thích  thú  gìvề  giáodục tài

chính. Đi ều đó xác định điểmdừngcủa ôngvề tài chính.  Còn người cha giàucủa tôi không ngừnghọchỏi

về  tiềnbạc  và  điều  đó  xác  định  điểmdừngcủa  ông  làsự  giàu  có.  Người  nghèo  càng  nghèohơn  vìhọ

thường thiếu  kiến thứccơbảncủa 3 loại  giáodục trên.

Những  người rơilại  phía  sau  ngày  nay  baogồm  những  người  có  nhiều  đònbẩy  nhưng  thấtbại

trong việc tiếp thu nhiềuhơn các đònbẩy khác. Bạntốt nghiệp Đạihọc 19năm trước không có nghĩabạn

ngừng  tiếp thu các đònbẩy.   Như người cah gi àutừng nói:  “Bằng Đạihọc không  có nghĩ a con ngừnghọc

tập  haycải  thiện  các  đòn bẩy của   con”.   Ông   tiếp tục    “Có  1    triệu  đô   trong    ngân    hàng    không   có

nghĩa  là  con  ngừnghọchỏi.Sự  thật  là,nếu  con  ngừnghọc,  ti ềncủa  consẽ  chuyển  sang  người  không

ngừnghọchỏi.”

Tơng laicủa đònbẩy

Ngày nay,  chúng ta thấy nhữnghọc si nh trunghọc bán những công tycủa chúng hàng triệu đô và

nghỉhưu mà chưahề đi  xin  việc  l àm đơn giản  vì  chúng dùngdạng đònbẩy  khacvới   cái màbốmẹ  chúng

đã  dùng.Cũng  l úc  này,   chúng  t a  thấy  hàng  triệuhọc  sinh đến  trường để  sau  này  kiếm  việc  l àm.Sự  khác

biệt  tìm  thấy ở  chữ  đònbẩy.  Ngày  nay  ,  đối  thủcủabạn  khôngcần  phải  ở  cùng  thành  phố  hay  cùng đất

nướcvớibạn.  Người   chiến  thắng  l à  người  biết  làm  ra  nhiều  và  nhiềuvới  cái  ít  và  ít…chứ  không  phải

người muốn được trả nhiều và nhiềubằng cách l àm ít và ít.

Trong  các  trangkế tiếp,một  vài  consố có  thể  không xác thựcvới bạn. Thật  khó  khăn  để  nghĩ

đến   chuyện  kiếm một   triệu  đô một năm   mà   không    phải  làm  việc  trong  khi    hiện tại, bạn   có  thể

đang    làm   việc cực   nhọc  để   kiếm    $50000 mộtnăm.  Tôi  nhấnmạnh  ýtưởng  đònbẩy  l àm  nhiều  và

nhiều  vìbất  chấp bao  nhi êu  ti ềnbạn  kiếm được  hôm  nay,một  triệu đômộtnăm  mà  không phải làm  việc

làrất khả  thi,nếubạn  ti ếptục suy  nghĩvề  câu  làm  ra nhiều và  nhiềuvới   cái ít   và ít.Nếubạn  không nghĩ

nhưvậy,từ $50000 lên $1 triệumộtnăm có thể khó khăn đấy.

Điều  trớ  trêu  là,  những  người   không  chịu  nghĩrằng  làm  nhiều  và  nhiềuvới  cái  ít  và  ít  là  những

người thường làm việcrất nhiều và nhiều vì cái ít và ít. Ti nmừng là chừng nàobạn còn nghĩ  như thế,bạn

sẽ  kiếm được  nhiều  và nhiều mà  l àm viêc  thật   ít   và ít. Điềubạn phải  l àm  l à giữ ýtưởng này trong đầu và

nósẽdễ dànghơn chobạn đểvềhưusớm và giàu.

Đề nghị:Lấymộtmảnh giấy trắng vàbắt đầu  viếtcẩu  trảl ời  cho câuhỏi này:

“Tôi có thể  làm gì cho nhiều ngườivới cái  giátốthơn mà chỉ l àm việc thật ít ?”

Nếubạn không thể nghĩ  ra điều gì,cứ ti ếptục suy nghĩ. Đây làmột câuhỏirất quan trọng.  Chỉ  là

một câuhỏi ,nếu được trảlời và đưa vào hành động,  có thể l àmbạn thành triệu phú, có thểtỷ phú. Vìvậy

mà người  cha giàugọi đây l à “câuhỏimột triệu đô”

Trong chươngkế tiếp, tôi sẽ đi vàosứcmạnhcủa đònbẩycủa trí óc.  Khảnăng trảlời các câuhỏi

như trên chẳnghạn  làmộtvấn đềsống còn cho việcvềhưusớm và giàu.

Chơng 5:Sứcmạnh đònbẩycủa  trí óc

Tại  saomộtsố người có thể vàmộtsố thì không thể

Trong  Rich  dad’s  Guide  to  Investing, tôi  đã  nói vềmột bàihọcvới người cha  gi àu  mà  tôi  đã  nói

đi  nóil ại nhiềulần Bàihọcbắt đầuvới người   cha  giàu, con  trai   ông  và tôi  đibộ  trênmộtmảnh đất tuy ệt

đẹp trước bãi  biển Haiwai . Ôngdừnglại , chỉ  vào mà nói : “Tavừamới muamảnh đất này”.

Tôi rất ngạc nhi ênrằng ông có thể mua được miếng đất đắt đỏ này.Mặc dù tôi cònrất nhỏ,  nhưng

tôi biếtmột  miếng đất  trước  bãi  biển  Haiwai  làmắc  đếncỡ  nào.Từ  lúc  người  cha  giàucủa  tôi  còn  chưa

giàu, tôitựhỏi làm sao ông có khảnăng tham gi amộtvụ đầutư. Người cha gi àu đã chiasẻvới tôi  bímật

lớn  nhất  l àm  thế  nào ông  có  thể  đầutư  nhữngvụ  mà ông đủ  khảnăng. Đó  l àmột  trong  những  bímật đã

làm ông giàu.

Một thựctại khác

Nóimột  cách  đơn  giản,  người  cha  giàucủa  tôi  có  khảnăng  mua  miếng  đất  đắt   ti ền  ngaycả  khi

ông  không nhiều tiền lúc đó,  vì ông đã làm “cho  nó  có  thể”một phần thựct ạicủa ông  lúc đó. Còn  người

cha nghèo, mặc dù ông kiếm nhiều tiềnhơn lúc đó, ôngvẫn nói:  “Tôi không muanổi  nó”, vì ýtưởng mua

một miếng đất đắt đỏnằm ngoài  thựctại của ông.

Một bàihọc quan trọng nhất

Trong  nhiềunăm,  người  cha  gi àu  đãdạy  tôi  nhiều  bàihọc…những  bài học  đã  ảnhhưởng  hoàn

toàncục  diệncủa  cuộc  đời   tôi.   Bài họcvềsứcmạnh  thựctại củamột  người  làmột  bàihọc  quan  trọng

nhất.  Những  ai  đã  đọc  Ri ch  dad  poor  dad,  có  thể  nhớrằng  ôngcấm  con  ông  và  tôi   nói   câu  “Tôi   không

muanổi nó”.

Ông  hiểusứcmạnhcủa  thựctạicủamột  người .  Bàihọc  đó  l à:  “Những  gìbạn  nghĩ   l à  thậtsẽ  là

thựctại củabạn”

Làmột  người   có tín ngưỡng, người cha gi àu thường  tríchdẫn thông điệpcủa Ol d Testament, “và

lời  nói  trở  thànhsự  thật”.  Ông  còn  đặt  thông  điệp  đó  vàomỗi    khoá học  để   chúng   tôi    có   thể   hiểu

được.    Ông    không    ngừng  nói với    tôi    và Mike  ““Lời nói trở  thành  hiện thực”  nghĩa  làbấtcứ những  gì

con  nói   và nghĩ   là  thậtsẽ  thành  thựctại của  con”.   Khi  ông đến  miếng  đất đẹp  trước  biển đó,  ôngtừ  chối

nói : “Tôi không muanổi nó”, mặc dù lúc đó ông không có ti ền. Ông làm việccực nhọc và mang những gì

nằm ngoài thựctạicủa ông và làm nó  trở thànhmột phần thựctạicủa ông.   Không phải tiền l àm ông ngày

càng gi àu thêm.  Chính khảnăngmởrộng thựctạicủa ông đã làm ông ngày càng gi àuhơn.

Đầutư córủi ro không?

Mọi  người  thường  nói“Đầutưrấtrủi   ro”.Vớihọ,  ýt ưởng đó  l àsự  th ật,  vàbởi   vìhọ  nghĩ  nó  là

thật,rồi  nó  trở thành thựctạicủahọ,mặc dù đầutư chẳng có gìrủi  ro. Trong khi  luôn l uôn córủi  ro, cũng

nhưrủi   ro  khi băng qua đường hay lái  xe đạp,    nhưng hành độngcủahọ  khôngcần phải   li ềulĩ nh. Vìvậy

nhiều người nghĩ đầutư làrủi ro vì họ nghĩ các ýtưởng đó là thật.

Vài  tháng trước,một nhàcốvấn đầut ưcủamột ngân hàngnổi tiếng và tôi được phỏngvấn trong

một  chương  trình  rađio.   Nhàcốvấn ấy  cóvẻ  thách  th ức  t ôi với    những    ý tưởng   trong    Rich    dad   poor

dad.  Anh bắt  đầu:    “Robert    Kiyosaki    nói rằngmọi  người   nênbắt đầu  thànhlập  công ty của chínhhọ

nếuhọ  muốn  gi àu.  Nhưng  Kiyosaki   sai  ở  chỗ  làmọi  người  không  thểbắt  đầu  kinh  doanhbằng  chínhhọ

được.   Thànhlậpmột doanh  nghiệp thậtrủi ro.  Consố cho  thấy 9  trongsố 10  doanh nghiệp  thấtbại  trong

5năm đầu. Vìvậy ýtưởngcủa Kiyosaki  thậtrủi ro. Xinhỏi ông có thể nói gìvới  cácsự thật này”.

Nhà  bình  luậnhạnh  phúc  vì  có vàisự  tranh  luận  trong  chương  trình  này  vàhỏi    tôi bằng    giọng

bằng   giọng  hân  hoan:   “Ông  phải   nói   gì về sự  thật  này,   ông Kiyosaki?”

Nghe điều  này nhiềulần  trước đây, tôisẵn  sàng  tham  gi a cuộc  tranh  luận này.Dừngmột  l úc, tôi

lúc:   “Tôi  đã  nghe  và  th ấy  những  consố  này  trước  đây…vàtừ  kinh  nghị êmcủa  tôi,  tôi  muốn  nóirằng

những consố nàyrất chính xác.  Tôi đã thấy nhiều công ty đã th ấtbại  trướclầnkỷ niệm thứ 5củahọ”.

“Vìvậy sao ôngl ại khuyến khíchmọi  ngườibắt đầu chuyện kinh doanhcủahọ?”, nhàcốvấnhỏi

vớimột giọng nói  có chút giậndữ.

“Trước  ti ên”, tôi  trảl ời ,  “Tôi   không  khuyênmọi   ngườibắt  đầumột  công  ty,  tôi  nóirằngmọi

người  nên  nghĩ về  chuyện  kinh  doanhcủa  mình.  Khi  tôi  nói  ”nghĩvề  chuyện  kinh  doanh”,  tôi  có  ýmọi

người  nên  nghĩ vềl ợi  íchcủa  việc đầutư.  Không  nhất  thi ết  phảilập  công  ty,mặc  dùmột  công  tymạnh

thường làmột tàisảnsẽ làmbạnrất gi àu”.

“Thế thì  việcrủi     ro  thì  sao?”  nhà bình  luậnhỏivới vẻ vuisướng  sau  khi nhận ra  buổi  thảo  luận

không l eo thang trong trạng thái căng thẳng.

Trướchết,  trong  khi  9  trongsố  10  không  thành  công,  nhớr ằng  có  1  trongsố  10 đã  thành  công.

Một khi tôi nhận rarằng 9 trongsố 10 th ấtbại , tôi  biết tôicần phải  chuẩnbị thấtbại ít nhất  là 9lần”.

“Ông chuẩnbị thấtbại 9 trong 10lần?” nhàcốvấn tài chínhhỏivới giọngmỉ a mai.

“Vâng”, t ôi  trảlời. “Thậtsự tôi đãtừng làmột trongsố 9l ần thấtbại đó.  Tôi đã thành công trong

lầncốgắng thứ 3”

“Ôngcảm  thấy thế nào khi thấtbại?  Nó đáng gi á chứ?”,   nhàcốvấnhỏi,   anh  t a  l àmột  công nhân

củamột ngân hàng chứ không phải l à chủ doanh nghiệp.

“Tôicảm th ấyrất kinh khủng ởlần thấtbại thứ nhất vàtệ hơn ởlần thứ hai.  Nhưng vâng, nó thật

đáng gi á. Nếu không có 2lần th ấtbại đó, tôi đã khôngvềhưu  sớm  18năm  haytự  do   tài   chính  ngày

nay rồi .   Tôi    phải mất   thời    gian mới  dànhlại  được.Mặc  dùcảm  thấytồitệ,  nhưng  tôivẫn  chuẩnbị

ti nh  thần để  tiếptục  10lầnnữa,  hay  20lầnnếucần  thiết.  Tôi   không  muốn  thấtbại   nhiềulần,   nhưng  tôi

sẵn sàng”.

“Nghe cóvẻ quárủi  ro cho tôi  và chomọi người ”,  anh ta nói .

“Tôi đồng ý”,  tôi trảl ời . ”Nhưng nó đặt biệtrủi ronếubạn khôngsẵn sàng th ất bại  dù chỉmộtl ần

trước  khi bạn  thành  công.Sẽ  thậttệhơnnếubạn  nghĩrằng  thấtbại  l àxấu  xa.  Tôi  được  người  cha  gi àu

dạyrằng thấtbại làmột phầncủa chiến th ắng.Mặc dù tôi thành công trong quá khứ,   tôivẫn nhận rarằng

tỉ lệvẫn không  thay đổi. Mỗi khibắt đầumột công ty, tôi tiếptục xem xétrằng 9 trongsố 10 đã th ấtbại ”.

“Tại sao ônglại  nói  thế?”, nhà bình luậnhỏi .

“Vì tôi luôncần phải khiêmtốn và t ôn trọngtỷl ệ đó. Tôi đã thấy nhiều người xâydựngmột công

ty, làm ra thật nhiều ti ền, tự  mãn, vàbắt đầumột công ty khác mà nghĩ rằnghọ biếttấtcả. Trong khitỷlệ

củahọ  đượccải  thi ện  đôi  chút  vì  những  ki nh  nghiệm  và  thành  công  trong  quá  khứ,   chúng  t acần  phải

khi êmtốn để  biếtrằngtỷlệ 9/10 l uôn ápdụng chotấtcả công  ty”.

“Tôi  hiểu  được  chút  ítrồi”,   anh  t a  nói.  “Vì vậy  ngày  nay  khi bắt  đầumột  công  ty  ôngvẫn  phải

thận trọng. Ôngvẫn tôn trọngtỷlệ 1/10 có khảnăng thành công”.

“Vâng. Tôi có vài  ngườibạntự mãn đặt toànbộsố tiềntừ công ty cuối  cùng vàomột công tymới

vàmấttấtcả.Nếubạn  muốn  thành  công,bạncần  l uôn  luôn  tôn  trọngtỷlệ  đó,bất  chấpbạn  thành  công

như thế nào trong quá khứ. Bấtcứmột người chơi  bài xì lát nàocũng biếtrằnglần nàybạn có l á ách và lá

vua, không có nghĩal ần saucũngvậy”.

“Tôi xi n  ghi  nhớ.   Nhưngvẫn  nghỉ   nórủi    ro.    Ông    và    các   cuốn  sách của  ông  thật  nguy  hiểm.

Hầuhếtmọi  người   không  thể  l àm  những  gì  ông  làm.Hầuhếtmọi    người    không  được    chuẩn bị   để

điều  hành một  doanh  nghiệp.   Ông  đồng  ý chứ?”.

“Câu  ấy    có   phần  đúng.  Hệ   thống   trường học của   chúng   t a  đào t ạo   con  người  để    thành

người   thợ   chứ   không    phải    ông   chủ    và   vì vậy mọi   người   không được  chuẩnbị  để  đi ều  hànhmột

công  ty. Vìvậy tôi đồng ývới  ông.”

Tôi  đangcốhếtsức để không  tranh  cãivới ngườicốvấn  nàymặc  dù tôi bị  khiêu khích.   Tiếptục

tôi  nói:   “Nhưng  t ôi   muốn  nhắc  anhrằng  cách  đây  chưatới  100năm,hầuhếtmọi   người  đều  là  những

doanh  gia  nhỏ bé độclập.Họ  là  những nhà buôn bán.  Con  người cách đây  100năm đủmạnhmẽ  để đi ều

hành  các  doanh  nghiệpcủahọmặc  dùrủi  ro.  Mãi  cho  đến  khi   những  người     như  Henry  Fordbắt  đầu

xây dựng  các  công  ty vĩ  đại    thì mới  có   nhiều  người    trở   thành  công  nhân. Nhưngmặc  dùsự phát

minh  các  công  tytầmcỡ  như  Ford  hay  General  El ectri c,   những  doanh  nghiệp  nhỏ  độclậpvẫn  tiếptục

phát đạt.

“Sự  thật  là,   các  doanh  nghiệp  nhỏ  có  trách  nhiệm  chohầuhết  các  công  ăn  việc  l àm  và  có  trách

nhiệm cho phầnlớn ti ền thuế thu được. Vìvậymặc dùrủi  ro, ngày  càng nhiều người  xâydựng các doanh

nghịêpcủahọ.Nếu  không  cóhọ,sự  thất  nghiệpsẽ  càngtăng lên.Nếu  không  có  những  cá nhân này chấp

nhậnrủi  ro,  đất nước    chúng   ta  đã tụt   lùi  về   tài    chính    và   không   thịnh vượng    như   ngày   nay.

Những người  chấp nhậnrủi  rosẽ phát đạt”.

Buổi phỏngvấn ti ếptục trong 10 phútnữa mà không cósự phân giải hay tranh biện nào.  Rõ ràng

chúng  t ôi   có những  th ựctại   khác  nhau,  lúc  này  tôi  nhớlời  người    cha   giàu:   “   Nhiều   cuộc   tranh   biện

trong  cuộc  sốngbắt  nguồn từ  thựctại khác nhau”

Tỷlệrủi ro-phần thởngnằm tuỳ thuộc vàobạn

Một  trong  những đi ều  tôi muốn  nóivới nhàcốvấn  này làtỷlệrủi   ro- phần  thưởng  tuỳ  thuộc  vào

tôi.   Nhưng nhất địnhcần phải   có lý  lo  để kiểm  tra  ai  đúng ai  sai .  Tôi  không  muốn  làm điều đó  trên  rađio

nhưng tôi  muốn giải thích chobạn…rằng cósựrủi ro t rong những gì tôi  làm nhưng không nhất thiết phải

chơi trò mayrủi.

Nhiều năm   trước,    người   cha    giàu   giải    thích   cho   t ôi   và   con    ông rằng t ầm  quan  trọngcủa

sự  hiểu  biết  cácrủi   ro,    các  phần  thưởng  và  cómột  phương  pháp  chiến  thắng…một  phương  pháp  chiến

thắng  có  kèm  th ấtbại .  Người   cha  giàu  tin  vàotỷlệ  9/ 10  thấtbạicủa  các  doanh  nghiệpvừamới bắt  đầu.

Ôngcũng  tinrằng  phần  thưởng  chỉ   cótỷlệ  1/10.  Ông  đã  giải   thích  chiến  thắng  biếtrằng  th ấtbại  làmột

phầncủa  thành  công.  Khi  tôi  còn  ở  Marine  Corp,  chúng  t ôi   luôn  luôn  có  nhữngkế  hoạchbất  ngờ,   là

nhữngkế  hoạch  khimọi  thứ  không đi đúng theo  mong đợi.Hầuhếtmọi   người  ngày  nay  không  có  những

kế   hoạch   nghỉ  hưu bất   ngờ. Họ   không    có kế    hoạchhưu  đính    kèm    khả năng  thị   trường  khủng

hoảng  sau  khivềhưu  hoặcsống  lâuhơn  mà  không  còn  đủ  các  quả  trứng  dành  cho  nghỉhưu.  Nói  cách

khác,   khi   nóivềkế  hoạch  nghỉhưu,hầuhếtmọi  người  có  chiếnl ượccủakẻ  thấtbại  vì  đó  là  chiếnlược

không có chỗ cho nhữngl ỗilầm.

Đánhmất 98% thời gi an

Trong tiếp thị   trực  tiếp,hầuhết  các nhà  ti ếp  thị biếtrằngcơhội là 98% cácbức thư màhọgửi đi

sẽ khôngdẫn đếnvụ mua bán. Vìvậy những nhà tiếp thị chuyên nghiệp chỉ tính vào 2%củasự phảnhồi ,

thậm chí thấphơn.Họ biếtrằng 2% phảnhồi là gi á trị  bao trùmcủa 98%     không  trảlời.Một  khi  các  nhà

ti ếp  thị biết  thư  phảnhồi  chỉ 2%,họ  chỉ  đơn  giảntăngsốlượng  th ưgửi  đi,họ  biếtrằngmất  đi  98%  th ời

gian.Họ biết cách l àm giàu mà chiến thắng chỉ 2% và thấtbại đến  98%.

Ngời thấtbại  nghĩrằng Thấtbại  làxấu.

Người  cha   giàu  nói   “Người   thất bại   là  những   người  nghĩ  rằng  thất bại  là xấu. Người  thất

bại không có khảnăng để th ấtbại  và thườngl ẩn tránh thấtbại  dùbấtcứ gi á nào.  Nhiều người thấtbại chỉ

đánh vào những điều chắc  chắn…những điều như  công việc ổn định,tănglương,bảo đảm  trợcấp và  ti ền

lời trong tài   khoản. Người  thấtbạicứ thất bại người   chiến  thắngcứ chiến thắng vì  người   chiến  thắng biết

rằng thấtbại l àmột phầncủa chiến thắng.”

Khi   còn  nhỏ,   người  cha    gi àu  thường nóivới  chúng tôi  “Con cósẵn  sàng th ấtbại 99 trong 100

lần không?”

Câu trảlời mà ông trông chờ l à “Nếu phần thưởng chosự chiến thắnglớnhơn cácrủi ro và trị giá

bằng thấtbại 99l ần”.  Để giải thích r õhơn chúng t ôi  xi n nói “Nếu chúng tôi biết chúng tôisẽ th ắng 1  triệu

đô,vàtỷl ệrủi  ro-phần thưởng là 1: 100 vàmỗi lần đặttối thiểu  là $1,  chúng t ôi  có $100 thì chiếnlượccủa

chúng  t ôi   là đặt $1 100lần.   Sau  khi    chúng tôi  chiến  thắng, chúng  tôisẽ  trởlạivớitỷlệcũ  vìtỷlệ  ít  khi

thay đổi. Chúng  t ôi   có thểt ăng tiền đặt lên, nhưng  chỉ  khi   chúng  t ôi   có  thểtồnlại sau khi thấtbại 99/100

lần”.

Đó làmột  cách đơn  giản để  huấn  luyện  chúng  t ôi   suy  nghĩ  trongsựrủi ro  và  chiến  thắng thay  vì

đúng hay  sai,rủi ro hay an toàn.  Người cha giàu đã khôngcờbạc hay khuyến khích chúng tôi cờbạc.

Tại  sao anh em nhà Wri ght đã đúng

Người   cha   gi àu kể   cho   tôi   và   con   ông về một dịp   ông  đến   Ki tty   Hawk,   North

Cal ifornia.  Ông  đã ở đó  khi rời   khỏi  quân đội   trong  chiến  tranh  thế  giới   2.  Ông  nói:   “Các  con,một  ngày

nào  đó  concần  phải  đến  Ki tt y  Hawk  và  thấyrằng  Orvi lle  và  Willbur  Wright  thông  minhmức  nào.  Anh

emhọ  đã  biết  córủi  ro  tronglần  bay  đầu   tiên   nhưng họ  đã   không   liều.”.    Ông  đã   giải    thích rằng

anh   em   nhà  Wri ght  chọnmột  bãi  đấtcỏrộng  và  thựctập  th ấtbại.   ÔNg  nói  “Những  chàng  trai  trẻ  này

biếthọsẽ té ngã vìvậyhọ tìmmột miếng đất an toàn để mà té.Họ không nhảy trêncầu hay trên đỉnh núi .

Họ thựctập trêndải đấtrộngvới giómạnh cho đến khihọ bay được”.

“Vìhọsẵn sàng  chấp nhậnrủi  romột  cách  khôn  ngoan, những  chàng  trai  này  đã  mãi    mãi  thay

đổi   thế  giới.  Một  ngày  nào  đó,   hai  con  nên  đến  và  xem miếng đất nàynơi  hai  con ngườidũngcảm

đã  chọn  và  thựctập  vìvậy  ngày  nay  chúng  t a  có  thể  bay.Hầuhếtmọi  ngườisẽ  khôngvượt  l ênvề  tài

chính  đơn  giản  vìhọ  chọn  cách  tránh  thấtbại.”  Tháng  8năm  2000,  t ôi   ngồi  trênmảnh  đấtrộng  này  và

thấy những gì mà người  cha giàu đã thấy cách đây 50năm. Tôi đã th ấymộtmảnh đất l àmộtnơi tuyệtvời

để té ngã  trước khicất cánh.

Tôi  xin truyềnl ại bàihọc của người cha giàuvề anh em nhà Wright.  Ông đãvẽtấm hình này cho

tôi và  con ông”

Giải thíchvềtấm hình ,  người cha giàu nói “Khimột người nói những điều như: 

1.   “Tôi không muanổi  nó”

2.   “Bạn không thể  làm được đi ều đó”

3.   “Tôi không thể  làmnổi”

4.  “Đi ều đóbất khả thi ”Họ thường nói  trong phạm vi thựctạicủahọ.

Ông  tiếp  “Khi  anh  em  Wri ght  tuyênbốrằnghọsẽ  l à  những  người  đầu  tiên  bay  được,    nhiều

người  đã  nói  “Con  người   không   bao  giờ  bay”. Sự  thật  là, một trong những người đã nói điều đó là

người Chaxứcủahọ,một người đáng tôn trọng ở nhà thờ  “

Vìvậy khi nhìn vàobức hoạ đơn giảncủa người  cha giàu,bạn có thể th ấyrằnghầuhếtmọi  người

nghĩrằng con người bay được là chuyệnnằm ngoại thựctại.

Lý do  nhiều  người nói “Con  ngườisẽ  không bao  giờ bay được” vì ýtưởng ấynằm  ngoài  thựctại

củahầuhếtmọi   người  lúc  đó.  Nhưng  ýtưởng  đó  khôngnằm  ngoàilĩnhvực  khả  thicủa  anh  em

Wright…vàhọ đã  dành  nhiềunăm để   làm nó  trở  thành  hiện  thực.  Khi  nói  đến  tiềnbạc,  đó  l à đi ềutương

tự  mà  người  cha  gi àu  còn  người  cha  nghèo  thì  không.  Ngày  nay,   có  câu  nói  phổ  biến  l à   “Sẵn  sàng  suy

nghĩ  bên  ngoài  cáihộp”.  Câuhỏi   là,bạn  có  thể  suy  nghĩ   ra  bên  ngoài  cáihộp  trong  nhiềunăm  không?

Nếu có thể,bạnsẽ trở nên giàu và càng giàu”.

Sau đó trong đời t ôi , tôi đã nóivới ngườicốvấn tài chínhrằng tôisẵn sàng th ấtbại  9 trong 10l ần

trong  kinh  doanhbởi vì phần thưởngl ơnhơn nhiều cácrủi  ro,   tôi nghĩ   anh ta đã  nghe tôi  nói. Anh  không

thậtsự nghe khi tôi nói “Tôibắt đầu kinh doanh biếtrằng tôi sẽ thấtbại. Tôi không nghĩ tôisẽ thành công

nhưng  t ôi   biết  tôi   phảibắt  đầu  thấtbại”.  Cách  suy  nghĩ   đódường  như  không  phải  là  cách  suy  nghĩ của

anh  ta.  Ở  đây  t ôi  không  nói  anh  đúng  ai  sai,  mà  điều  tôi  muốn  nói  ở  đây  là  thựctạicủa  chúng  tôi  khác

nhau.   Vàbởi vì  thựctại   khác nhau, chúng  tôi suy nghĩ  khác  nhau và  nhìn thế giới bằng những  cách khác

nhau.

Sứcmạnh đònbẩycủa trí  óc.

Tôi  không khuyến khích ai đó ra ngoàibắt đầu thấtbạimột cách ngẫu nhiên vàbắt đàu chơi xì lát

trong casi no. Thật l àdạinếu đặt việc nghỉ hưucủabạn trong cuộcxổsố.  Bài học này nói vềsự khác nhau

trong thựctại củamỗi cá nhân.

Bài học  này  l à  trí óccủa  chúng ta  làmột đònbẩymạnh nhất. Bấtcứ điều gì  chúng  t a  nghĩ   là  thật

sẽ  thànhsự  th ật,  tronghầuhết  các trườnghợp.Một người   nghĩ  đầutư  làrủi ro  thường tìm  th ấytấtcả  các

thựctại để chứng minh cho đi ều đó.  Người nàysẽmởtờ báo ra và đọcvề những ngườimất tiền trong đầu

tư. Nói cách khác, trí óc cósứcmạnh để thấytấtcả những gì nó nghĩ  là thật mà không thấy những thựctại

khác.   Như  những  người  nóivới   anh  em  Wright  “Con  người   không  bao  giờ  bay  được”.   Và  nói với

Col umbus “Bạn không thể nhìn thế  giới làmặt phẳng à?”Mỗi người  luôn có thựctạicủa chínhhọ.

Nhằmmục đíchvềhưusớm  và  giàu,một  trong  những điều  quan  trọng  làbạn  có  thểhọc để  làm

chủ thựctại của chí nhbạn. Nếubạn có thểhọc để làm đi ều đó, làm ra nhiều và nhiều ti ềnvới  ít và ít công

sứcsẽhơn nhiều.. Nếubạn không thể làm chủ và thay đổi  thựctại củabạn, thì làm giàusẽmất nhiều thời

gianhơn đấy.   Chính  khảnăng  thay đổi thựctại cuối   cùng đã  l àm  người cha gi àucủa tôi gi àuhơn. Không

phải  miếngbất độngsản  trước  bãi biển đã  làm  ông  giàu,  mà  khảnăng  thay đổi  thựctại. Sau khi ông  mua

miếng đất đó ông đãsớm  tìm  kiếmmột miếnglớnhơn để thử nghiệm thựctạicủa ông.

Trong l úc đó,  người cha nghèocủa tôi lạibấtlực trong việc thay đổi  thựctại của ông và ông phải

làm  việcnặng  nhọchơn  mà  không  tiếnbộ  gìvề  tài  chính. Ông  không ngừng  nói  “Tôi không  muanổi  nó”

và đã  nó đã  thành  thựctạicủa  ông. Người  cha  giàucủa tôi  l àmột  người rất thông  minh.   Ông  có  thể  mua

miếng  đấttươngtựnếu  ôngsẵn  sàng thay  đổi   thựctạicủa  ông,  nhưng  ông  không  biết  chính  thựctạicủa

ông  đã  làm  ông  nhưvậy.   Ông  thậtsự  nghĩ rằng  ông  không  thể  mua  miếng  đất  hàng  triệu  đô  trước  bãi

biển. Chính suy nghĩ cuủa ông l à thựctạicủa ông.

Tómlại,  đi ểm  khác  nhaucơbản  giữa  hai   ngườii  cha  gi àu  và  nghèo  làsự  khác  nhauvề  th ựct ại .

Một  người  chọn  cáchmởrộng  thựctạibằng  cách  nói   “Làm  sao để  mua  miếng  đất  ngay  trước  bãi biển?”

ngaycả  khi   ông  không  thể  mua  được  vào   thời  đi ểm  đó.    Người   kia    thì    nói    “Tôi    không   mua nổi

nó”.   Như   tôi  đã   nói  không   phải    miếng  đất   trước    bãi    biển    l àm một   người    thì    giàu    còn một

người  thì nghèo.mà làsựlựa chọn thựctạicủahọ.

Đònbẩysố 1

Đònbẩysố  1  là  đònbẩycủa  trí  óc  vì  nó  lànơi   thựctại củabạn được  hình  thành.   Kim  và  tôivề

hưusớm và giàu vì chúng tôi không ngừng l àm chủ,  thay đổi vàmởrộng thựctại của chúng t ôi . Ngày nay

tôi  nóivới  nhiều  người   “Bước đầu  tiên  để  đitừ  $50,000mộtnăm  l ên  $1  triệu  đômộtnămbắt  đầu  thay

đổi  thựctại  “

Thựctại  thay  đổi   không  nhất  thiết  phải lớnhơn  haytốthơn.Mộtsự  thay  đổi   thựctại   có  thể  chỉ

đơn  giản  là  thay  đổimột  quan điểm.  Vídụ,   thay  vì  nóirằng  điều  gì  đórấtrủi   ro,  như  các  nhà  đầut ư  cò

con  thường  nói ,  hãy  nói  “Tỷlệrủi  ro-  chiến   tháng    là   bao    nhi êu?”   Hay   “Tôi  sẽ   thất bại   bao    nhi êu

lần   trước  khi  chiến thắng?”.  Thay vì nói  ”Miếng đất đó quá đắt”, hãy đọcmột cuốn sáchvề ai đó có thể

mua  miếng  đất  đó,  hayhỏimột  người  đã  mua  đó  và  khám  phá  l àm  cách  nàohọ  mua  được.  Điều  quan

trọng không phải  là miếng đất mà  làsự thay đổi thựctạicủabạn.

Tại  saomột ngời cha thì càng giàu vàmột ngời  thì càng nghèo

Người  cha giàu  có  khảnăng  không ngừng  thay đổi ,  làm  chủ, vàmởrộng thựctại.   Vàbởi vì ông

có  thể  không  ngừngmởrộng  thựctại ,  ông đã  tr ở   nên  ngày  càng  gi àu  trong  khi   làm  việc  càng  ít.  Người

cha  nghèo,mặt khác, chọn  cáchsống trong thựct ại.   Ông đãsống trông thế  giớicủa những điều ông nghĩ

là  thật  và  đó  là  thựctại  duy  nhất  khải  thi  cho  ông.  Vìvậy  ông  làm  việc  ngày  càngnặng  và  nghỉ hưu

nghèo.  Ông  cómột  thựctại   duy  nhất  và  không bao  giờ  làm  chủ,  thay  đổi   haymởrộng  nó.  Thay  vì  thay

đổi   , ônglại  thường  nói   những câu như “ Tôi không  muanổi nó”,  “Tôi không bao  giờ  giàu”, “Tôi   không

thích  tiền”. “Khi tôi vềhưu, thu nhậpsẽ giảm xuống”.Lời nóicủa ông trở  thành  hiện thựccủa ông.

Nếubạn  muốnvềhưusớm và  giàu,bạn  có thểcần thay đổi   vàmởrộng  thựctại củabạntập  thói

quen  thay  đổi   vàmởrộng  thựctại.  Như  người  cha  gi àuvẫn  thường  nói   “Suy  nghĩ  vàlời  nóicủa  consẽ

thành hiện thực”

Sống ngoài  thựctại trong nhiềunăm

Ngồi  trên  đỉnh  núi  ở  Canada  vào  ngày  đầunăm  ấy,   t ôi  nhận  ra  tôicần  phải   thay đổi  suy  nghĩ  ở

ngoài   thựctại ,  và  ti ếptục  suy  nghĩ  như thế cho đến khi  những ýtưởng  này  khó  khảnăng  thành  hiện thực

của  chúng  t ôi .Cũng  như  anh  em  nhà  Wri ght  dành  nhiềunăm đểsống  ngoài  thựctạicủamọi   người.Sự

thật,  chúng  tôicũng  đã sống    ngoài    thực tại    trong   nhiều năm.    Chúng   tôi    thường   tranh    cãi  với

nhiều  người  và thườngbị   chỉ trích  l à nhữngkẻmơmộng,   khờ  khạo,  li ềul ĩnh hayhấptấp.   Kim, Larry và

tôi  đã  phảisốngvới  niềm  tinvới  ít  nhất  4năm  trước  khi  chúng  t ôi bắt  đầu  thấy  nhữngkết  quả  xác  th ật

trong  thựctại của  chúng  tôi.  Nói  cách   khác, mất   4  đến   8 năm  để  đưa    thực tại  đến   những    chiến

thắngcụ   thể  mà chúng t ôi  tìm thấy trongsự khả  thi.

Ngày nay khimọi  ngườihỏi tôi đi ều gì khiến tôi  giàu, tôi nói“Đó là khảnăngmởrộng hiện thực.

Nếubạn khôngsẵn  sàng thaymởrộng thựctại ,làm giàusẽmất nhiều thời  gi an”

Một đề  nghị: Một  cách  mà người   cha  giàudạy chúng tôi đểmởrộng thựctại đó  l à đọc các cuốn

sáchvề cuộc đờicủa những người đãsống theo cách mà chúng t ôi  mong muốn. Vídụ,  ông khuyên chúng

tôi  đọc  ti ểusửcủa  John  D.Rockefeller  và  Henry    Ford.  Gần  đây,   tôi  đã  đọc    những   cuốn    sách   viết

về  Bill   Gates,   Richard Branson, George Soros và những người khác.

Khi   tôi   nghe  người   ta  nói  “Tôi   quá  giàrồi”,  tôi  khuyênhọ  hãy  đọcvề  câu  chuyệncủa  Colonel

Sanders,một  người  đã  không  làm  giàu được  cho đến 60  tuổi.   Khi  tôi   nghemột  phụ  nói   “Tôi  không  làm

giàunổi  vì  đây  là  thế  giớicủa  đàn  ông”,  tôi   khuyên   cô  đọc về    Ani ta   Roddick,   nhà    sáng lập    Body

Shop,  hoặc  Muri el  Schiefer, người phụnữ đầu  tiên có ghế trong Thị trường.

Chứng  khoán  New  York.   Khi   có  người   nói họ  quá  trẻ,  tôibảohọ  đọc  sáchvề  Bi ll  Gates,   người

giàu  nhất  thế giới   khi   chưa đến 30  tuổi.Nếu  những câu chuyện này khôngmởrộng thựctại củahọ, nhất

địnhsẽ có những câu chuyện khác làm được điều đó.

Một  cuốn  sách  hay  khác  là  Body  for  Li fecủa  Bil l  Phillips.Một  ngườibạn đề  nghị  tôi  đọc  cuốn

sách  này  tôibụng  t ôi  đang  ngày  càngl ớn.  Tôivừamới  đọc  xong  và  tôi  đang  làm  theo  cácbước  trong

cuốn  sách.  Bi ll  Phillips  nói  nhiều  điều  giống  như  những  gì  người   cha  giàu đãdạy  tôi,   nhưng  chủ  đềcủa

anh ta l àsức khoẻ chocơ thể,còn chủ đềcủa người cha giàu  làdồi dàovề tài chính.

Cho  dù  là  chủ đề gì,  t ôi   thấy quá trìnhcũng  như  nhau. Vídụ, Bi ll Phil lips  viếtvề việc  hãy  tìm  lý

do  để  giảm  cân  trước  khibạnbắt  đầu  thực  hiện  việc  giảm  cân.   Người    cha   gi àu gọi  đó   là Tại   sao.

Bill   Phillips  cómột   chương r ất  hayvề những ướcmơ và đích đến vàtại saocả hai đều quan trọng.Sự

tương  quangần  nhất tôi  thấy ở đây  giữa  việc để  cósức  khoẻ  và  giàu  có  l à  hãy ănuống  vào  vàvượt  qua

thựctại .

Bill    Phillips    khuyên    con   người    hãy  ăn   nhiều,    không   phải   giảm bớt.    Anh  khuyênrằng  hãy

ăn  6bữamột  ngàynếubạn  muốn  giảm  cân,  cósức  khoẻ  vàl ấyl ạisức  khoẻ.   Anh  nóirằng  nhiều  người

muốn  giảm  cânbằng  cáchcố  nhị n  ăn  thì  chỉ  có  thể  nhị n  được đượcmột  th ời   gian  ngắn  thôi,   trong  thời

gian  đóhọ  chỉmấtsứclực,   khôngmập  lên  và  sau đóhọlại   trởlạivới  việc  ănuống  saysưa,  đi ều  đó đã

làmhọmậphơn. Họmậphơn khi  giờ đâyhọ có nhiều calo và không đủsứclực để chấmdứt việchấp thụ

calo. Tôi  biếtrất rõ công thức đó.

Người  cha  gi àu  nói   những  đi ềutươngtựvề  những  ngườicố  làm  giàubằng  cách tằn  tiện,   keo

kiệt,  không  chịu  chi  tiền,sốngdướimức    có    thể.  Hầu hếtmọi  người  khônglớnmạnhvề  tài  chínhvới

cáchcưxử  nhưvậy.Một  ngườicần  phải  chi  nhiều  ti ềnnếu  muốn  giàu  có…nhưnghọ  phải   biết  chi   như

thế  nào  và  chi  vào  việc  gì  để được  gi àu  có.   Người  cha  giàu  thường  nói    “Có  những  chi phítốt  và  những

chi  phíxấu”.  Vàhầuhết  chúng  ta đều  biết  có  những  thức  ăntốt   và  thức ănxấu.Cũng  nhưmột  ngườicố

gắng giảm  cânbằng  cách  nhịn ăn,một  người cốgắng  l àm  giàubằng cáchtằn  ti ện, chỉ  càngyếu ớt thêm

về tài  chính thôi, và sau đóbất ngờhọlại saysưa chi tiền.

Bill   Philli pscũng  đề  nghị rằng “Cảm  xúctối  đaxảy  ra  khibạnnắm được  th ấtbại”.   Tôi   tinrằng

Phi lli ps  đang  nóirằng  chỉ  sau  khibạn  không  thể  đi  xahơn,tại   thời  điểmbạn  thấtbại,bạnbắt  đầu  làm

lànhl ại   và phát   triểnlầnnữa.   Nói   cách  khác,  chỉ  sau  khibạn đặtbản  thânvượt xahơn  giớihạncủabạn,

và  thấtbại,  đó  l à  lúcbạn  trở  nên  khoẻhơn.   Tôi   thấy điều đótươngtự  như  việc  làm  giàu.  Tôi  thấy  nhiều

người  khong thành công  vìhọ tránh thấtbại vớimọi  giá.Cũng  như những  nhàcốvấn  khuyênbạn  không

thànhlập  doanh  nghiệp  vì  9  trongsố  10 đã  thấtbại,hầuhếtmọi   người   nghĩ  thấtbại   làxấu.  Người  cha

giàudạy chúng tôi thấtbại l àcựckỳ quan trọng trong quá trìnhhọchỏi và thành công.  Riêng cá nhân t ôi ,

tôi đãhọc  nhiều  sau  khi   th ấtbại   chứ  không phải   trước khi   thấtbại .Mặc dù điều đórất đau đớn, quá trình

hàngắnvết thương  sau khi thấtbại cuối  cùng đã cho tôi  nhiềucảm xúc vàsứcmạnh  tài  chính.

Tôi  đãgặp  nhiều  người  không  thành  công  vìhọ  đã  t hành  công  trong  việc  thấtbại .Họ  thấtbại

trong việcvượt qua thựct ại của chínhhọ,họ khôngvượt qua được những đi ều màhọ nghĩ   là khả thi . Khi

họ thấtbại trong việc đó, họcũng thấtbại  trong việc khám phá ra đi ều gì khả thi  trong đời họ. Như tôi đã

nói ,  khảnăng  không  ngừngmởrộng  và  thay đổi  thựctại  cuối cùng đã  làm  cho  người  cha giàu  ngày càng

giàu.Mộtsố người không nghĩrằngmột ngày nào đóhọsẽ giàu,  thì  làmhọ giàu  lên được.

Nếubạn thậtsự muốnvềhưusớm và giàu,mộtnơi đểbắt  đầu  là thựctại của chínhbạn.

Chơng 6:Bạn nghĩrằng điều gìrủi ro?

Có  hai  người  chamạnhmẽ  đã  cho  tôi cơhội để  xem  xét  các  thựctại  khác  nhau.Mặcdầu  l úc đó

tôirấtrối rắm  và mâu  thuẫn, phải lắng  nghe  hai   thựct ại   khác nhau đã có  ích  cho t ôirất nhiềuvề  sau. Tôi

nhận rarằngcả hai đều nghĩ họ đúng và chorằng người kia sai .

Cha ruột tôi đã tiến lên không ngừng trênnấc thangcủa chính quyền ti ểu bang. Ông nhanh chóng

đi  l êntừmột  thầy  giáo  và  trở  thành  người   quản  lý  gi áodụccủa  ti ểu  bang  Hawai.  Nhìn  thấy  điều  này,

nhiều người đã nói thầm nhaurằng cha t ôimột ngày nào đósẽ tiến vào chính trị.

Vào  l úc  cha  tôi  đang  leo  lênnấc  thangcủa  chính  phủ,  người   cha  giàu  đã  l àm  việccực  nhọc  và

đưa  chính  ông  thoát  khỏicảnh  nghèo nàn  và  tiến lênsự  gi àu  có.  Trong lúc  tôi   và con ông vào  trunghọc,

ông  đã  gi àu  và  ngày  càng  giàuhơn.Kế  hoạch  mà  ông  đã  thực  hiện  trong  20năm  đã  làm  việc.  Thậtbất

ngờ  ,mọi  ngườibắt  đầu  chú  ý  đến  ông  và  những  việc  ông  làm.   Ông  không  còn  ở  trong  bóngtối   mà

chẳng   ai    biết  đến nữa. Mọi    người bắt  đầu tự hỏi    ông    là   ai   mà bất   ngờ   mua  nhiều  miếngbất

độngsản ở  Hawai.  Người   cha  giàu  làmột  ngườibắt  đầutừ  consố không,  cómộtkế  hoạch  dàihạn,  l àm

việc theokế hoạch và bây giờ là điểm chú ýcủa  giới  người giàu và quyềnl ực ở Hawai.

Trong  nhữngnămcủa  tuổi 40,  người cha gi àu đã chuyển chỗ ởtừmột  th ị   trấn  nhỏnơi  chúng tôi

đãsống  và đến  vui  đùa  tr ên  bãi   biển  Wai kiki.   Nhữngt ờ  báo đầy ắp  những bài  viếtvềmột  nhânvậtmới

trong thị trường kháchsạn này. Chẳng bao l âu ông l àm chủmột lô đất trước bãi biểncũng nhưmộtsốbất

độngsản  trên hòn đảo này.

Người cha giàu không còn l àmộtcậu bé nghèocủamột thị trấn nhỏnữa.  Ông đã đi đến trung tâm

thành phố vàmọi người  chú ý đến.

Trong  khi  hai   người  cha đang  cómộtbước  đột   phávềsự  nghiệp,   tôi  đang  ở  trường   Cao  đẳng

Quânsự   New   York.   Mi ke,  giờ  đây  l à   con  trai của một  người giàu, sống trongmộtcănhộ chungcư

lớn trên bãi  biển Waikiki trong khi anh t a đanghọc ở ĐẠihọc Hawai và đang được chuẩnbị để điều hành

đế chếcủa cha anh.   Nghe  th ật  ấntượngrằng  anhsống ở  chungcư,  nhưng thậtsự, Mike đã  làm điều hành

kháchsạn, chungcư khi  anh còn đang đihọc.

Trong  mùa   nghỉ    Giáng  si nh  ở  nhà,  Mike  và  tôi   ở  trong văn  phòng của  người  cha  giàu và

thảo  luậnvề  những  gì đãhọc ở trường  và  những  ngườibạnmới .  Đãgặp  nhiều  người đếntừ các quốc  gia

khác  nhau,  tôi  đã  nói với   người   cha  giàu  và  Mi ke:  “Cháu  để  ý  th ấyrằngmọi   người  nghĩvề  tiềnbạcrất

khác  nhau.  Cháu  đãgặp  những  đứa  trẻcủa  những  gia  đình  giàu  có  và  những  đứa  trẻtừ  gia  đình  nghèo

khổ.Mặc  dùhầuhết các đứa trẻ  đềurất  thông  minh  ở  trường,   nhưng những đứatừ    gi a  đình    nghèo  và

trunglưu  có  những  suy  nghĩrất   khác   so với  các  đứatừ những gia đình giàu”.

Người  cha  giàu  trảlờirằng.  “Chúng  không  nghĩ  khác  nhau.  Chúng  nghĩ  trái  ngược  nhau”.  Ngồi

trên bàn ,  ônglấytờ giấy và viết xuống:

Những suy nghĩ trái ngợc

Sau khi  viết xong, ông nhìn tôi và nói  “Thựctại của con được định nghĩabằng những gì con nghĩ

là thông mi nh và những gì con nghĩ làrủi  ro”.

Nhìn  vàotờ  giấy,  tôi hỏi   “Bác  chorằng  người   trunglưu  nghĩrằng  công  việc  ổn  định  là  thông

minh và xâydựngmột công ty l àrủi ro”. Tôi biết điều nàyrất rõ vì đó  là thựctạicủa người  cha nghèocủa

tôi.

“Đúng thế”, ông nói,”Còn điều gìnữa khi nói đến công việc ổn định”

Tôi   nghĩmột  lúc  và  nói   ”Cháu  không  biết  bác đang  nói  đến điều  gì.   Thậtsự  l àbố  cháu  và  nhiều

người khác nghĩ ràng cómột công việc ổn định l à  thông minh.”

“Con đã  quên  thựctạicủa  bácrồi.  Bác  nóivới  conrằng  người  trunglưu  và  người  nghèo  không

nghĩ khác, họ nghĩ hoàn toàn trái ngược. Vìvậy , thựctại  trái ngượccủa bác là gì?”

“Vậy  bác  nghĩrằng  xâydựngmột  công  ty  l à  thông  minh  vàmột  công  việc ổn  định  làrủi  ro.  Có

phải bác nghĩ  điều ngượclại không?”  Tôihỏi

Người cha giàu đãgật đầu

“Bác nghĩrằng bác không xâydựngmột công  ty làrủi ro?” t ôi hỏi

Người  cha  gi àulắc  đầu  và  nói:   “Không.Học  cách  xâydựngmột  công  tycũng  nhưhọcmọi  cái

khác.   Bác  nghĩ  bám  vàomột  công  việc  ổn định  suốt  đời  thì  nhiềurủi   rohơn  là  chấp  nhậnrủi  ro đểhọc

cách xâydựngmột công ty.Mộtrủi  ro thì  trongmột thời  gian ngắn, cònmộtrủi  ro thìcả đời  người”.

Đó là nhữngnăm cuối thập ni ên 60.  Chúng tôi  chỉ  biếtvề việc đến trường, rồi kiếm việc làm,   làm

việccả  đời,  đến  khi  nghỉhưu  thì  công  ty  hay  chính  phủsẽ  chăm  sóc  cho  việc  nghỉ hưucủabạn.Tấtcả

chúng  t ôi đều đượcdạy ở  nhà  và ở trường  là “Học  cho  giỏi vìvậy  bạn  có thể thànhmột  nhân vi ên giỏi”.

Điều đócũng  có ý  làbạn đến  trường để  trở  nêndễsử dụnghơn  làmột  việc  làm  thông  minh.  Ngày  nay

chúng  t a  biếtrằng  công  việc ổn  định  làmột   việc  làmcủa  quá  khứ,   nhưng  chẳng  ai tựhỏirằng  tìm  việc

làm ổn định có phải  làmột việc   làm thông mi nh không.

Tôi   nhìn  vàosự  so  sánhcủa  người   cha  giàuvề  việc  người   giàu  thì  tham  lam  và  người   giàu  thì

rộng rãi  và  tôi biết thựctạicủa t ôi  lúc đó l à gì. Trong giađình t ôi , người giàu được xem là những người có

trái  timbăng giá, những người tham lam, chỉ thích thú tiềnbạc và không lolắng gì đến người  nghèo.

Về đi ều này, người cha gi àu nói  “Con có hiểusự khác nhau trong cách suy nghĩ?”

“Sự  suy  nghĩ   ngược  nhau.  Không  chỉ sự  khác  nhau.  Đó  l à  lý  do  mà  khiến  con  người   tarất  khó

làm giàu.  Làm giàucần có nhiềuhơn l à chỉ nghĩ  khác đi”. Tôi nói

“Nếu  con  muốn  giàu,   con  phải học  cách  suy  nghĩ  trái  ngượcvới   những  gì  con  nghĩhị ên  nay”,

người cha giàu nói

“Chỉ  là cách suy nghĩ  thôi  sao?” tôi nói. “Khôngcần phải l àm những điều khác à?”

“Không  nhất  thiết”,   người   cha  gi àu  nói.   “Nếu  con  làm  việc  vì một  công việc ổn định,  con

sẽ  l àmcực  nhọccả đời  người .Nếu  con  làm  việc  xâydựngmột  công  ty,   con  có  thể  chỉ  l àmcực  nhọc  lúc

ban đầu vàvề sau consẽ l àm ítlại  và con có khảnăng kiếm ra ti ền nhiều 10,  100 hay 1000lần.  Vìvậy cái

nào thông minhhơn?”

“Còn đầutư  thì  sao?”  Tôi  nói.  “Bốmẹ  con  l uôn  nóirằng đầutư  làrủi  ro  và  tiết  kiệm  thì  thông

minh.  Bác không  làm những điều khác khi  bác đầutư à?’

Người  cha  giàucười  và  nói về  đi ều  đó:   “Tiết  kiệm  và  đầutư  ti ền  là  những  hoạt  động  hoàn  toàn

giống nhau.  Consẽ phải  làm những đi ềutươngtự…mặc dù con nghĩ hoàn  toàn khác nhau”.

“Giống nhau?”t ôi hỏi.”Nhưng nó khôngrủi  rohơn sao?”

“Không”,   người  cha  giàu nói làmộtl ầnnữal ạicười.“Để  bác  nói   cho  cháumột  bàihọcrất quan

trọng  trong  đời .”  Tôi  lúc  này  đãlớnhơn  và  ông  có  thể  đưa  nhiều  chi  tiết  vào  bàihọc  cho  tôi  và  Mike.

“Nhưng trước khi  bác cho cháu bàihọc này,  báchỏi cháu vài điều nhé?”

“Tất nhiên l à được, báchỏi cái gìcũng được”

“Bốmẹ cháu  làm gì để  tiết  kiệm tiền?” ônghỏi

“Họcố  làm thật nhiều  điều.”

“Kể cho bác nghemột điều. Điều gì màhọ dành dành thật nhiều thời  gian để làm”

“Vâng, mỗi   ngày   thứ  tư,    khi    siêu    thị    quảng   cáo    thức  ăn với    giá  đặt   biệt  trong  tuần,bố

mẹ cháu đọchếtt ờ giấy và l ênkế hoạch mua thức ăn trong tu ần.Họ nhìn những loại th ức ăn giảm giá. Đó

làmột  hoạt  độngmất  nhiều  thời  gi an  nhất.Sự  thật  là,  chế  độ  ănuốngcủa  nhà  cháu  phụ   thuộc  vàosự

giảm gi ácủa  siêu thị.” tôi kể

“Sau đóhọ  làm gì?”, ônghỏi tiếp

“Sau đóhọ  lái  xe  xuống  phố  đến  những  siêu  thị  khác  nhau  và  mua  những  món  mà  được  quảng

cáo là giảm giá. Họ nóirằnghọ  tiết  kiệmrất nhiều tiền vì muasắm lúc giảm giá”. Tôi nói

“Vàhọ có muasắm quần áo luc giảm gi á không?”

Tôi gật  đầu  ”Vâng,họ  làm  những  điềutươngtự  khi  đi  mua  xe,mới  haycũ.Họ  dành  nhiều  thời

gian đi muasắm để  tiết  kiệm tiền”.

“Vìvậyhọ nghĩ  tiết kiệm  là thông minh à?”,  ônghỏi

“Chính xác  là  thế”.   Thậtsự  , khihọ  thấy  món  gì đó đang giảm  giá,họ  mua thật nhiều  và đặt  vào

tủl ạnhlớn.Cũng  nhưmộtbữanọhọ th ấy  có giảm  giá  thị t  heo  vàhọ mua  thật   nhiều  , con  nghĩ  l à đủ  cho

mấy tháng.Họ  tiết  kiệm thật kinh khủng. Họ tiết kiệmtừng xu có thể. Bộ điều đó có gì sai à?”.

“Không”,   người  cha  giàu nói.“Đi ều đó chẳng  có gì sai. Bây  giờ  bácsẽdạy conmột  trong những

bàihọc quan  trọng nhất mà con chưatừnghọc”.

“Bàihọc là bác không làm giống nhưbốmẹ cháu đã làm?” t ôihỏi

“Không.  Bàihọc  là  bác  l àm  y  chang  những  gì  mà  bamẹ  cháu  làm.Sự  thật  l à  cháu  đã  th ấy  bác

làmrồi. ”

“Sao? Bác muasắm đầytủl ạnh à? Cháu không nghĩ  là cháutừng thấy bác  làm thế?”

“Không , cháu đã th ấy bác “muasắm” cácvụ đầutư đang giảm gi á đểlắp đầy danhmụcvốn đầu

tưcủa bác”.

Ông  nói  Tôi  ngồi   trong  imlặngmột  lúc  và  nói   “Bác  muasắm đểl ắp  đầy  danhmụcvốn đầutư

cònbốmẹ  cháu  thì  muasắm đểl ắp đầytủlạnh?  Ý bác  là  bác  có  những  hoạt  động    giống   nhau   nhưng

bác  mua  sắm  những  thứ  khác  nhau  để lấp  đầy những thứ khác nhau?”

Ônggật đầu. Ông muốn bài họccủa ông ngấm vào cái đầu 22 tuổicủa tôi.

“Bác  làm  những điềutươngtự  nhưngbốmẹ  cháu  càng  nghèo  còn  bác  càng  giàu.  Đó  là  bàihọc

à?” Tôi hỏi

Người cha giàugật đầu và nói :“Đó  làmột phầncủa bàihọc”.

“Vậy còn phần kháccủa bài học?” tôihỏi

“Hãy suy nghĩ”, ông nói. ”Chúng  ta đãtừng nóivề điều  gì?”

Tôi   suy  nghĩmột  lát  và  cuối  cùngmộtnửa cònlạicủa  bàihọc đã đếnvới   tôi“Ồ, Bác  và  chamẹ

cháu  làm những điềutươngtự nhau nhưng thựctại của bác thì khác”

“Cháubắt đầu hiểurồi đấy. Thế còn thông minh vàrủi  ro”

“Họ nghĩ  tiết  kiệm l à  thông minh và đầutư l àrủi ro.”

“Tiếptục đi ”

“Vìhọ nghĩ đầut ư làrủi ro,họ  làm  việccực  nhọc để tiết kiệm  tiền…nhưng  trong thựctếhọ  làm

những điềutươngtự như bác.Nếuhọ thay đổi  thựctại củahọ vào đầutư và làm những điềutươngtự như

ti ết  kiệm tiền khihọ  mua thit,họsẽ  ngày càng  giàuhơn.  Bác làm những điềutươngtựvớihọ nhưng bác

muasắm các công ty,  cácvụ đầutưbất độngsản, chứng khoán và cáccơ hôi  ki nh doanh khác.”

“Vậyhọ  làm  những điềutươngtự  nhưngtừmột  thựctại  khác”.   Ông  nói. “Chính  thựctạicủahọ

là nguyên nhân  làmhọ nghèo hay  trunglưu…chứ không phải hành độngcủahọ”.

“Chính  thựctại   trong  trí  óchọ  làmhọ  nghèo”,  t ôi   nói   nhỏ.  “Chính  những  gì  chúng  ta  nghĩ   là

thông  minh  và  những  gìhọ    nghĩ làrủi ro đã xác định tình  trạng  kinhtế xãhội  cuahọ”. Tôisửdụngmột

từmới mà tôi đãhọc ở trường kinhtế.

Người   cha   giàu    tiếp tục   nói:   “Chúng    ta   làm   những  điều  tương tự   nhau  nhưng  chúng  ta

hoạt động  trong  những suy nghĩ   khác nhau. Bác  hoạt động  trong  suy  nghĩ  của  người    giàu    con bố mẹ

cháu   hoạt  động   trong   suy  nghĩ của  người trungl ưu”

“Đó  l à  lý  do  vài  sao  bác  nói  “Những  gìbạn  nghĩ   là  thậtsẽ  tr ở  thành  thựct ại củabạn””,  tôi  nói

nhỏ

Ônggật đầu và nói “ Vàbởi  vìhọ nghĩ đầttư l àrủi ro,họ tìm những ví dụvề những người đãmất

ti ền  haygầnmất tiền.   Thựctạicủahọ đã chemắthọ thấy những  thựctạicủa  người khác.Họ  thấy những

gìhọ nghĩ l à thật,mặc dù nó không có thật”.

“Vìvậymột  người nghĩ  công  việc  an  toàn  l à thông minhsẽ  tìm  những  ví dụ  vì sao công  việc ổn

định  là  thông  minh  và  tìm  vídụ  vì  sao  xâydựngmột   công  ty  làrủi   ro.Một  ngườisẽ  tìm  nhữngbằng

chứng cho thựctại màhọ  t intưởng vào”, Mike thêm vào.

“Chính xác”, người  cha gi àu nói . ”Bây giờ hiểu chưa? Con đã  tiếp  thu được bàihọc chưa?”

Tôi gật đầu.  Chỉ  vào dòng “căn  nhàlớn” và “căn nhà chungcư”  trênmảnh  giấy,   tôi nói “ Vìvậy

bốmẹ  cháu  l uôn  tìm  kiếmcăn  nhàlớnhơn  và  bác  luôn  tìm  kiếmcăn  chungcưlớnhơn.  Bác  làm  đi ều

tươngt ự  nhưng  bác  giàuhơn  trong  khibốmẹ  cháu  chỉ  có  những  món  vaylớnhơn.  Đó  là  vídụ  khácvề

sứcmạnhcủa suy nghĩ và thựctại , phải không bác?”

“Đúng”, ông nói. “Vàtại saobốmẹ cháu l uôn tìm  kiếmcăn nhàlớnhơn?”

“Vì  tiềnl ương  ông  càngtăng  vì  thế  mà  thuếcũngtăng.Kế  toáncủa  ôngbảo  ông  muamộtcăn

nhàlớnhơn vì ôngsẽ được  giảm thuế cho khoản vayl ớnhơn”. Tôi  trảlời

“Và ông nghĩ rằng như thế l à thông minh…phải  không?”, người  cha gi àu nói. “Ông chorằng như

thế  là thông minh vì ông tincăn nhà làmột  tài sản và ông được giảm thuếtừ chính phủ”.

Tôi gật đầu và thêm “Vàhọ nghĩrằng mua nhữngcănhộ chungcư làrủi ro”.

“Chúng ta đều được  giảm  thuế nhưng  cái giảmcủa bác gi úp bác  giàuhơn trong khi cái  giảmcủa

bốmẹ  cháu  càng làmhọgặprắcrối về tài  chính  vàhọ  phải làm  việccực  nhọchơn. Bác  cósự  giảm thuế

cho  nhữngnợtốt,   là  các  mónnợ  l àm bác gi àuhơn  cònbốmẹ cháu  thì  mang  những mónnợxấu.   Bây  giờ

cháu đã hiểu thế nào  l à thông minh vàrủi ro đã định nghĩa thựctạicủa con người chưa?”, người cha gi àu

hỏi .

Tôi  và Mikegật đầu, Mike nói “Con hiểu rõhơnrồi”.

“Thế còn câu cuối cùng?” Tôi chỉ  vào “người  gi àu thì tham  lam” và “người giàu thìrộng rãi”.

“Trước  ti ên,  không  nhất  thiết  người  giàu  hay  nghèo  là  tham  lam  hayrộng  rãi.  Thế  giới  có  đầy

những  người  nghèo  tham  lam  và  những  người  nghèorộng  rãi.  Và   như  bác  thường  nói với   cháu,   córất

nhiều cách để làm giàu.  Cháu có thể giàubằng cách hà tiện, nhưngvấn đề là cuối cùng cháu làmột người

hạ  tiện  ở  cuối  đời.  Cháu  có  thể  giàubằng  cáchcướimột  ai  đó  vì  tiền,  chẳnghạn  nhưmột  ngôi  sao  thể

thao, nhưng người t asẽ biết cháu là loại  người  gì. Cháu có thể gi àubằng cách gianlận,  nhưngtại  sao phải

chấp  nhậnrủi  ro  vào  tù    trong  khidễ  dàng  làm  giàu  mà  không   phải    vô   tù.    Hoặc   cháu   có   thể   giàu

nhờ  may mắn,  nhưng   cháu   phải   tính  toánvận may  thay vìsửdụng trí thông minh”

Tôi đã nghe qua điều này nhiềulần.  Nhưnglần này t ôi  thật sự muốn được chứng   minh  cho  thấy

làm   thế   nào  để    giàu bằng   cách rộng   rãi,   vì vậy    t ôi    nhấnmạnh “Thế  cònsự  khác biệt  giữa “người

giàu thì tham  lam” và “người gi àu thìrộng rãi”?”

“Vâng, làm nhiều và nhiềuvới cái ít và ít làmộtdạngcủasựrộng rãi. Thậtsự, cáchdễ dàng nhất

để l àm gi àu làrộng  rãi”, người cha giàu nói

“Ý bác  là làm giàubằng cách phụcvụ nhiều người ”,  tôi nói

“Đúng  thế.Bấtcứ  l úc  nào  bác  muốn  có  ti ền,  những  gì  bác  phải   làm  làtựhỏibản  thân  mình  làm

thế nào để phụcvụ nhiều người”.

Mike  quay  sang  nóivới  t ôi   “Bốt ớ  không  bao  giờ  nói  chuyện  này  trướcmặtcậu,   nhưngt ớ  nghĩ

cậusẵn sàng nghe bài họckế tiếprồi. Chúng ta đủlớn để hiểu  rõhơn”.

“Hiểu cái gì?” Tôihỏi.

Mike  nói   “Bố cậu  l uôn   luôn  nóirằng  người   giàu   thì   tham   lam,  đúng không?”

Tôi gật đầu nói “Nhiềulần như thế”.

“Lý  do ông  nói bậy  là  vì ông nghĩrằng  người   giàu nên trả  tiền  cho công  nhân  càng nhiều khihọ

làm việc càng nhiều. Ônggọi đó l àmsự  thâm niên. Đúng không?”

Tôi gật đầu.

“Nhưngcậu  có  hiểurằng,  tronghầuhết  trườnghợp,một  người  thường  l àmmộtsốl ượng  công

việc như nhau hoặcmột nghề nghiệp như nhau?”Mike nói nhỏ.

“Tớ  hiểu  điều  đó.   Nhưng bố  tớ  nhìn  theo  cách  khác.   Ông  ti n rằngtăngl ươngdựa trênsự

tậntụy và thâm ni ên”

“Vì  thế  màbốcậu  chorằng  người  gi àu  tham  lam  vìhọ  không  trả  chosựtận  tuỵ  và  thâm  niên.

Đúng không?”

“Đúng”, t ôi  trảlời.

“Bạn  có  nghĩ rằng  muốn được  nhiều  tiền  mà  làmmộtsốlượng  công  việc  nhất  định  là  tham  lam

không?” Mike nói.

“Nhưng đó cách mà những người   trong thế giới củabố cháu kiếm ti ền. Đó là thựctạicủahọ”,  tôi

nói .

“Đó  l àtừ  thựct ại .  Chúng  ta đếntừ những  thựctại   khác nhau. Trong  thế  giớicủa bác, để  có thêm

ti ền  mà  làmmột  công  việc  như  nhau  là  tham  lam.  Trong  giớicủa  bác,nếu  muốn  có  nhiều  tiền,  đi ều  đầu

ti êncần  làm  l à phải   làm  nhiều  và nhiềuvới    ít  và ít tiền,   vì  nhiều  và  nhiều  người,  thìsẽ giàu”. Người  cha

giàu nói.

“Đó  l à  vì  saobốtớbắt  chúng  ta  đọc  tiểusửcủa  Henry  Ford.  Henry  Ford  trở  thànhmột  trong

những  người  gi àu  nhất  thế  giới  vì  ông  cungcấp  xehơi  cho  thật  nhiều  ngườivới  giárất  thấp.  Theo  cách

nhìncủabốtớ thì Henry Ford làmột ngườirấtrộng rãi. Nhưng nhiều người khác nghĩrằng ông tham lam

vì theo thựctạicủahọ, ông bóclột công nhân.Sự xung độtxảy vì những thựctại  khác nhau”.

“Cháu   hiểu rồi.   Khi lớn   lên,    cháu   nhận   thấy sự   khác    nhau   giữa    những  người   muốn  làm

nhiều và nhiều vì ít và í t tiền và những người muốn l àm ít và ít  vì  nhiều   và  nhiều   ti ền.  Trong  giới của

bố    cháu,    giáo  sư  đại học   là  những   người được  trả nhiều  nhất mà  chỉ  l àm  việc thật  ít.Họgọi đó làsự

thâm ni ên và đó là quan điểmcủabố cháu.”

“Và  đó  l à   cáchhọgọi  là  thông  minh”,  người   cha  giàu  nói .  “Nhưng  đó không phải là cách

của bác”.

“Đó  l à  l ý  dobốcậu  cócăn  nhàlớnhơnbốtớ”,   Mi ke  nói .  “Bốtớmất  nhiềunăm   mua    và    xây

những căn hộ    vì vậy    ông   có   thể  phục vụ   nhiều    gia  đình với  những  giácả  màhọ  có  khảnăng  chi

trả.   Vìvậy ông càng xâydựng  nhiềucănhộ,  giá  cho  thuê càng  giảm.Nếu  không  có  những  người nhưbố

tớ,  những  gia đình  có  thu  nhập  thấpsẽ  trả  tiền  thuê  nhiềuhơn  vì  córất  ítcănhộ  cho  thuêvới  gi ácảhợp

lý.  Nhiềucănhộ  nghĩ a  là  ti ền  thuêsẽ  giảm.  Đó  là  quy  luật  ki nhtếcơbản  cung  vàcầu.Bốcậu  làm  việc

cực nhọc để mua nhà cho ông và gia đình  ông.  Ông chẳng cungcấp nhà cho aicả, vì vậy ông ti ếptục nghĩ

rằng người gi àu thì  tham l am. Đó  là thựctạicủabốcậu chứ không phảicủabốtớ”.

Tôi  ngồi đó imlặngcảm ơn Mike vàbốcậu đãrất  nhẹ nhàng khi nói với  tôivề chủ đề này.Họ đã

làm những gìtốt nhất để chỉ  rasự khác nhau giữa tham l am vàrộng rãi  cho t ôi. Ở tuổi 20, t ôi bắt đầu thay

đổi  thựctại của tôi. Tôi  biết tôi có thể chọn thựctại nào tôi muốn và tôi quyết định thựctại của người cha

giàu.  Và đó  l àhầuhết  người  gi àu  đềurộng  rãu.  Tôi  biếtrằngnếutừ  nay  tr ở  đi ,nếu  t ôi   muốn  giàuhơn,

điều đầu tiên tôicần  khám  phá là  làm  thế  nào đểrộng  rãihơn.  Tôi  đã biếtrằng tôi  có thể chọn  cách gi àu

bằng cách đòihỏi   nhiều  tiềnhơnbằng  cách  làm  việc  ít hơn,   nhưng tôicũng  biếtrằng tôi  có thể gi àuhơn

bằng cách l àm việc cho thật  nhiều  người.   Tôi  đã  chọn  thực tại   theo   cách  đó.   Như  người   cha  giàu

nói  :”Cách suy nghĩ  không khác nhau,  mà là trái  ngược nhau”. Ở tuổi 20, t ôi bắt đầu suy nghĩ theohướng

trái  ngượcvới cách suy nghĩcủa gia đình tôi. Đểvềhưusớm và giàu, tấtcả những điều tôi  làm  l à trở nên

rộng  rãihơn,  không  phải  là  tham  lamhơn.  Tôi bắt  đầu  cách  suy  nghĩcủa  gia  đình  tôi  là  cách  suy  nghĩ

tham  lam.

Trong  cuốn  Rich dad’s cashfl ow  quadrant, Tôi  viếtvề  các  loại  người  khác  nhau  trong kimtứ  đồ,

được minh hoạ như  sau:

Kimtứ  đồ  môtả  các  thựctại   khác  nhau.Một  người  muốn  chuyển  sang  góc  phầntư  khác  hoặc

muốnnằm  trong 2  hay  nhiềuhơn  kimtứ  đồ  đòi hỏi   phải  thay đổi   thựct ại .  Vídụ,từ  nhóm  E(employee),

nghĩa là người l àm việc lãnhl ương,  là nhóm nhìn thế giớitừ hiện thực là công  việc ổn định.

Nhóm  S  (Small   business, hay  Self  empl oyed),   là  nhóm  nhìn thế giới từ  nhóm  người làm  việc độc

lập,   trong  t âm  trí  l uôn  có  quan  đi ểmtự  mình  l àmhếtmọi  việc  .  Khi  so  sánh  nhóm  S  và  nhóm  B(

Business),  nhóm  chủ  công  ty,bạnsẽ  thấysự  khác  nhauvề  việcsửdụng  đònbẩy.Một  điểm  khác  nhau

chính  giữa  các  chủ  doanh  nghiệp  nhỏ  và  các  công  tylớn  là ởsốl ượng  người  mà  người   chủ  đó phụcvụ.

Một  người  chủ  công  tylớn  làmtấtcả  để  xâydựngmộthệ  thống  phụcvụ  nhiều  người  nhất  có  thể  được.

Một  người  chủ  doanh  nghiệp  nhỏ  phụ  t huộc  khảnăngcủa  cá  nhân để  phụcvụ  nhiều  người .Vấn đềcủa

nhóm S là chủ doanh nghiệp nhỏmất nhiều thời  gian mà không thể phụcvụ nhiều người  nhiều người  như

chủ  công  tyl ớn.  Vìvậysự  khác  biệt  là  chủ  doanh  nghiệp  nhỏ  phụcvụmọi  ngườibằng  khảnăng   của

mình,  còn chủ công ty dùngmộthệ thống để phụcvụ càng nhiều người càngtốt.

Nhóm  I (I nvestor),  nhóm đầut ư,   là  sân  chơicủa người  giàu. Các  nhà đầutư  l àm ra  ti ềnbằng ti ền.

Họ không phải  làm  việc vì tiềncủahọ phải l àm việc chohọ.

Để vềhưu sớm   và  gi àu  ,   tôi đã  phải  chối bỏ  quan  đi ểmcủa gi a đình  t ôi  trước khi tôitừbỏ

và  tìm  kiếm  thựctạicủa  chính  tôi .  Để  Kim và  tôi vềhưusớm  và gi àu,   chúng   tôi    phải    tìm   cách   phục

vụ  càng   nhiều  người, hơn  l à  phục vụ   ít   và mong được trả nhiều.

Chơng  7: Làm thế nào để l àm  việc ít mà kiếm nhiều tiền

“Nếu con muốn giàu”, người cha giàu nói,“đừng đòihỏi sựtănglương. Thay vìvậy, hãytựhỏi làm thế

nào phụcvụ nhiều người.Nếu con thậtsự muốn gi àu, consẽ không muốnsựtăngl ương.Nếu con được

tăngl ương  thì con đang làm việc cho loại  tiền không đúngrồi”.

Trong chương trước, tôi  nói rằng tôi vềhưusớmbằng cáchtăngnợhơn l à  tránhnợ, nhưhầuhếtmọi

người đều l àm. Điều l ogic ở đây là có nhữngnợtốt vànợxấu vàhầuhếtmọi người đều mang nhữngnợ

xấu. Đi ềutươngtựcũng đúngvới  thu nhập.Hầuhếtmọi  người không để ý là có những thu nhậptốt và

thu nhậpxấu…vàmọi người không gi àu được là vìhọ làm việccực nhọc vì thu nhậpxấu..và khibạn yêu

cầusựtănglương, bạn đã yêucầu chomộtsựtăng thu nhậpxấu.Nếubạn muốnvềhưusớm và gi àu, bạn

cần phải l àm  việccực nhọc cho loại  thu nhập đúng đắn.

Trong các cuốn sách trước ,  tôi đã thảo luậnvề 3 loại thu nhập, đó  là: 1. Thu nhập kiếm được: Thu nhập

kiếm được  là  thu nhậpbạn l àm việc vì ti ền. Đó l à loại  t hu nhậpdưới dạng được trảlương. Đócũng là loại

màbạn đòihỏi đượctăng thêm,  thưởng,  làm ngoài giờ, huêhồng…

2. Thu nhậpl ợitức: Thu nhậplợitức nói chung  là  thu nhậptừ  tàisảndướidạng giấytờ nhưcổ phiếu,

giấynợ, quỹ đầutư chứng khoán đadạng.  Phầnlớn các tài  khoảnvềhưudựa trên thu nhậplợitức trong

tương lai.

3. Thu nhập thụ động: Thu nhập thụ động nói chung thường đếntừbất độngsản. Đócũng l à thu nhậptừ

bản quyền sáng chế haysửdụng các tàisản trí tuệ như âm nhạc,  sách, và những món khác có gi á  trị về trí

óc.

Tại  sao người  cha giàu không thích  thu nhập kiếm được

Trong quan điểmcủa người  cha giàu, loại  thu nhậptệ nhất là thu nhập  kiếm được, Với ông, đó  là loại  thu

nhậptệ nhất vì  4 l ý do sau:

1. Đó là thu nhậpbị  đánh  thuế cao nhất và là thu nhập  ít được l àm chủ nhất, bao nhiêubạn phải  trả và khi

nàobạn trả  thuế?

2. Cá nhânbạn  phải  làm việc vì nó và nól ấyhết thời gian quý  báucủabạn

3. Córất  ít  đònbẩy  trong  thu nhập kiếm được.  Cách duy nhấtmọi ngườităng thu nhập  kiếm được l à l àm

việc nhiềuhơn

4. Thường thì không códư. Nói cách khác, bạn l àm việc, được trảl ương,  và sau đó quaylại làm việc và

được  trả tiếp.Mộtlầnnữa, theo người  cha giàu, córất  ítsứcmạnh đònbẩy khi  làm việc vì loại  thu nhập

này.

Khi lớn lên  , tôi  luôn l uôn thấy thúvịrằng người cha giàu không thích  thu nhập kiếm được.  Ông thường

nói : “Lời khuyêntệ nhất mà con khuyênmột đứa trẻ là hãy đến trường vìvậymới có thể  kiếm được công

việcl ương cao”. Lý do  ông nóivậy không phải ông chốnglại trườnghọc…ông chỉ  chốngl ại cáchdạy

đứa trẻ dànhhết đời  người l àm việc vì thu nhập  kiếm được. Hầuhếtmọi người  tôi biết đềumơ ước có

công  việclương caovới  thật nhiều thu nhập  kiếm được. Người  cha giàu nói: “Dạymọi người  dànhcả đời

người làm việc cho  thu nhập kiếm được  giống nhưdạy ai đócả đời làmmột nôlệ cho việclương cao”

Tại  sao người  cha giàu thích thu nhập thụ  động

Mặc dù ông cócả 3 loại  thu nhập,nếu cósự chọnlựa trong 3 loại đó, ôngsẽ chọn thu nhập thụ  động. Vì

sao? Vì đó  là loại  thu nhập mà ông l àm việc  ít nhất, cũng là thu nhập ít thuế nhất và manglại  thu nhập

nhiều nhất cho ông  trong thờikỳ l âu dài . Nói cách khác, ông làm việc vì  thu nhập thụ động vì, trong thời

gian dài, ông  làm  việc càng  ít,  phụcvụ càng nhiều người  và  kiếm được cang nhiều  tiền khi ông càng già.

Trong cuộc hành  trìnhvềhưusớm và gi àu , tôi phải  biết làm việccực nhọc cho loại thu nhập nào. Kim và

tôi có thểvềhưusớm vìkế hoạchcủa chúng tôi  là làm việc cho thu nhập thụ động,  không phải  thu nhập

kiếm được,  nhưhầuhếtmọi  người.Một điều khácnữa là chúng tôi lênkế hoạch nghỉhưuvới thu nhập

thụ động chứ không phải thu nhậplợitức, nhưhầuhếtmọi người đều l ênkế hoạch nghỉhưu. Trong khi

mọi người nghỉhưubằng  thu nhậpl ợi tức, đó không phải l à loại  thu nhậptốt nhất vì đó là loại thu nhậpbị

đánh  thuế cao thứ 2 trong  3 loại  thu nhập…Và thuế l à khoản chi phílớn nhấtcủamột đời  người. Tôisẽ

giải  thích đi ều này sau.

Người cha giàucủa tôi cócả 3 loại thu nhập. Lý do ông cócả 3 vìmỗi loại có những  thuậnlợi vàbấtlợi

khác nhau. Người  cha nghèocủa t ôi  chỉ làm việccực nhọc chomột loại thu nhập. Sự khác nhau đó  giữa

hai người đãt ạo rasự khác  biệtlớn khi xétcảmột đời  làm việc.

Hai  người cha l àm việccực nhọc cho những loại  tiền khác nhau

Hai  người chacủa tôi không làm việc cho cùngmột loại  thu nhập. Người  cha nghèo thường nói :“Đến

trường  thìmới có công  việclương cao”.  Người cha giàu  thì: “Không phải con l àm  ra bao nhiêu ti ền mà

con giữ được  bao nhiêu”. Ông ti ếptục: “Thu nhập kiếm được l à  thu nhập mà con làm việccực nhọc nhất

và cho phép con giữlại  ít nhất”.

Tiền 50%

Người cha giàu thườnggọi thu nhập kiếm được,  thu nhâp màbạn nhận đượctừ việc trảlương, l à “ti ền

50%”. Lý do ônggọi nó là 50% vì khôngcần  biếtbạn  kiếm bao nhiêu tiền, chính phủ luônlấy ít nhất  là

50% hoặc nhiềuhơnbằng cách khác. Nếubạn làm ra $50,000mộtnăm, thì ít nhất $25, 000 có thể đã  đi

vào chính phủ trước khi bạn chạm tay vào. Ngaycả khibạn nhận được $25,000, thuếvẫn ti ếptục. Và như

hầuhếtmọi người đều biết,bạnbị đánh thuế khi bạn làm ra tiền, chi phí,  tiết  kiệm, đầutư và khibạn chết.

Sự thật  là ti ền thuế khibạn chết có thểsẽrất cao khibạn không chuẩnbị chosự kiện đó. Như người cha

giàu nói: “Nếu con không chuẩnbịmộtkế hoạchvề  tiềnbạccủa con sau khi con chết, thì chính phủsẽ

làm điều đó”.

Theo quan điểmcủa người cha giàu,  thật l à kém  thông minh khi  làm  việccực nhọc và để chính phủlấy  ít

nhất 50%số tiền.  (Nhiềunăm trước,  tiền thuế còn caohơn 50%. Trong khi  consố ấy có giảm trong

nhữngnămgần đây, nhiềul ỗhổngvề  thuế đã  được bù đắplại vìsự giảm thuế.Sự thật l à,  khi người  cha

giàu còn trong nhữngnăm làm viêc  kiếm tiền, ông thườnggọi là tiền 80% vì đó l à consố mà chính phủ

đãl ấytừ những người có  thu nhập cao).

Tiền 20%

Hầuhếtmọi người ngày naycốgắngvềhưubằng cáchtậndụng loại  tiền mà người  cha giàugọi l à tiền

20%, tức  là tiềntừsựtănglợi nhuận haytăng giácổ phiếu và đôi khi  làbất độngsản.Mức này còn cao

hơn nhiềunăm  trước, nghĩa là ngày nay làm việc vìtănglợi nhuận thông minhhơn. Khi các chính trị gi a

nói rằng “Tôi  phản đốimộtsự giảm  thuế cho người giàu”,họ thường ám chỉ đếnmộtsố loại đầutư được

giảm  thuế. Nhiều người  thông minhhơnvề tài  chính và không làm việccực nhọc cho thu nhập  kiếm

được.  Nhiều người yêucầusự chọnlựacổ phiếutức là ti ền 20%,nếu công  ty thành công.Sự chọnl ựa

chứng khoán có thể không có gi á trị  gìnếu công  tycải  thiện giá trị  trên thị  trường.

Điểm chú ý ở đây nhiều người bám  theo những thuậnlợi về thuế và cáccấpbậc đònbẩy khác nhaucủa

các loại thu nhập khác nhau. Khoảng cách cànglớn giữa những người có và những người  không có là vì

hầuhếtmọi người không quan tâm có nhiều loại thu nhập khác nhau…vàhọ  làm việccực nhọc cho loại

thu nhập không đúng.

Tiền 0%

Một trong những  lý do Kim và tôi vềhưusớm vì chúng tôi đãsửdụng loại  tiền trì hoãn thuế và nhiềulần

người cha giàugọi đó là ti ền 0%. Tiền trì hoãn thuế là loại  tiềntừl ợi nhuận mà khôngbị đánh thuế ngay

lậptức…và được  trì hoãn cho đến khi  chúng tôi muốn đóng các  tiền  thuế này. Vídụ: Chúng tôi đặt  xuống

$5,000 và muacăn nhà  $50, 000. Hainăm  sau chúng tôi  bán đivới gi á $100,000.Kết quả chúng tôi cólợi

nhuận l à $50, 000 nhưng chúng t ôi  chọn cách không  trả 20%lợi nhuận,  khoảng $10,000. Thay vì  trả thuế

chosốl ợi  nhuận đó, (consốtươngtự  trong chứng khoán hay quỹ chung), chúng  tôi trì hoãnl ợi nhuận và

đặt $55,000, gồm $50,000lợi nhuận và $5,000 ti ền đặt mua ban đầu,  vàovụ đầutưkế tiếp. Nói  cách khác

, chúng tôi có 1000%  tiềnlời sau 2năm và không  trả thuế ngayl ậptức. Chúng  tôi trì hoãn thuếmột cách

hợp pháp vàsửdụng tiềncủa chính phủmột cách nghi êm túc như l à  tiền đặt xuống chomộtcănhộlớn

hơnvới  giá $330, 000.  Sau đó chúng tôi dùng tiền ngân hàng và tiền chưa trảcủa người  bán đểcấpvốn

giúp chúng  tôisố  tiền $275,000 mà chúng tôi không có.  Không những chúng tôisửdụng OPM  (ti ềncủa

người khác), chúng tôi đãsửdụng ti ềncủa chính phủ để gi úp chúng  tôivềhưusớm và gi àu. Giữanăm

1988 và 1994, chúng  tôi đã dung cách đầutư và chiếnlược thuế này nhiềulần. ỞMỹ,một trong những

thuậnlợicủa đầutưbất độngsảnhơnhẳn  tàisảndướidạng giấytờ làkẽhởhợp phápvề mã thuế. Lý do

chính phủ cho phépkẽhở thuế này vìhọ muốn các nhà đầutư  giữ tiềncủahọ để đầutư vàobất độngsản

để cungcấp nhà cho những người  không mua nhà hoặc không đủ khảnăng mua nhà.Sự giảm thuế giúp

các nhà đầutư như Kim và tôi  cungcấpmột cách phong phú nhà cho thuê và do đó giá thuê nhàcũng

giảm xuống. Sự khuyến khíchvề thuế nàycũng  giữ cho ngànhbất  độngsản sôi nổi , và gi úpnền kinhtế

quốc gi amạnhmẽ,kểtừ l úcbất độngsản  làmộtlĩ nhvựcl ớncủa kinhtếMỹ. Nếu ngànhbất độngsảnbị

tổn thương,cả quốc giacũngvậy.

Tiền miến thuế

Có nhiều cách để  kiếm tiền  miễn thuế.Một cách là đầutư vào công  phiếu miễn thuế. Ví dụmột người đặt

$1,000 vào công phiếu miễn thuế ở lãi  suất 5%. Nghĩa làmỗinăm người  nàysẽ nhận $50 miễn  thuế.

Trong khi nghe chẳng có gì  thúvị , nhưng có những l úc tiềnl ời sẽrấtlớn.

Tiền miễn thuếtừ tiền 0%

Một cách khác để trì hoãn thuế l àtạo rasựsụt gi átừ việccải  tiến tàisảncủabạn.  Vídụ, tôi  muacăn nhà

cho thuê giá $100,000. Miếng đất  trị  giá $20,000 vàcăn nhà  trị  giá $80,000. Chính phủ cho phép  tôi giảm

giácăn nhà và không  trả thuế  trênsố tiền giảm đó.  Giảsử chính phủ cho phép t ôi  giảm gi ácăn nhà  trong

thời kì 20nămvớisố  tiềncải tiến $80,000. Bằng nhiều cách,  tiền bù  $4,000của thu nhập phụ mà tôi

không phải  trả thuế  trongnăm đó.  Trong khi  $4, 000 không phải l àsố tiềnlớn, khivốncủabạn l ên hàng

triệu đô, số  tiềnsụt  giảm đó, khi cộngvớisố tiềnmất màbạn không thậtsựmất, sẽrất kinh ngạc.Một

phương pháp người  gi àusửdụng để nhân được tiền  miễn thuếmột cáchhợp pháp l àhọ đơn giản  trì hoãn

lợi nhuậntừbất độngsản và sau đó,  cuối đời, họ chuyển cácbất  độngsản thành cáctổ chứctừ thiện. Khi

họ  làm thế,họ có thể không bao giờ phải trả thuế chotấtcả cácl ợi  nhuận hoặcsụt giá,họ trì  hoãn và

dùngsố ti ền đó cho cuộcsốngbản thân. Đó  là vìkẽhởhợp pháp mà nhiều người  giàutặng các  biệt thự

củahọ hoặcmột phần vào cuối đời. Gia đìnhhọ thườngrất giàu có nhờsự  trì hoãn thuếdựa trên những

tàisảnhọ đãtặng, vàhọ khôngcần các tài sản đó để làmhọ giàu thêm.Họ đã l àm đủ tiền để kiếm các tài

sản khác.Mộtl ầnnữa, điều đó được trả cho những ngườirộng rãi.

Lời  khuyêntốt

Lời  khuyêntốt nhất lúc này là hãy tìm kiếm nhữnglời khuyêntốt. Tôi không phải l à luậtsư thuế, kế toán

thuếvụ, hay luậtsưbất  độngsản. Có những đặc  biệt và phứctạpcủa luật pháp màbạn có thể tìm thấyl ờ

khuyêntốt nhất, đăc biệt khibạn l à người gi àu hoặc cókế hoạch  làm giàu. Như người cha giàu thường

nói : “Lời khuyên đắt nhất con có thể nhận được  làlời khuyên miễn phí. Đó làl ời  khuyêntừbạn bè,họ

hàng  là những người không gi àu hoặc không cókế hoạch l àm giàu”.

Lời  khuyênxấu

Không nhữngbạn có thể nhậnlời khuyênxấutừbạn bè hay gia đình, bạn có thể nhậnlời khuyênxấutừ

các nhàcốvấn  tài  chính chuyên nghiệp.  Nhiều người được khuyênrằngcăn nhàcủahọ là khoản khấu trừ

thuếl ớn nhất.  Theo tôi,lời khuyên đótệ nhất trong cáclời khuyênxấu. ỞMỹ,mỗi đôlabạn trả trong  lãi

suất, chính phủ cho phépbạn khấu trừ thuế khoảng 30%.Nếu điều đóhợp  lý đốivớibạn,  hãy đưa cho tôi

1 đôla và  tôisẽgửilại  chobạn 50cents.Một điểm nhỏ màhầuhết các nhàcốvấn không nói chobạn  biết

là sau khi bạnvượt quá  $125,000 thu nhập kiếm được,bạnbắt đầumấtsự khấu trừ thuếcăn nhàcủabạn.

Đó  làmột lý do khác không làm việc vì  thu nhập kiếm được và muacăn nhàlớnhơn đẻ có các  thuậnlợi

về thuế.

Kẽhở thuếtốt nhất

Trong các chương trước, t ôi  viếtvềsự khác nhau giữa những gìmộtsố người nghĩ là thông minh và

người khác nghĩ l àrủi ro. Trong vídụ đầu ti ên, tôi  nóirằng người cha nghèo nghĩrằng công việc ổn định

là thông mi nh và xâydựngmột công ty làrủi ro. Người cha giàu thì hoàn toàn ngượclại.  Ông nói: “Nếu

con là việc vìmột công  việc an toàn, consẽ  kiếm được ít và  ít khi con làm  việc nhiều và nhiều.Với  tôi, cá

giá để chomột  chút an toàn  là quá cao”.  Ngày nay,cũng như khi còn nhỏ, cáchtốt nhất để kiếm nhiều mà

làm ít làsởhữumột công  ty. Đi ều này được giải  thíchbằngkẽhởtốt nhất trên thế giới. Một l ý do đểbắt

đầumột công tycủa chínhbạn l à:

Một người l àm  việc lãnhl ương  tiêu xàimọi thứbằng đồng ti ền sau thuế. Vídụ,hầuhết công nhân chi trả

ti ền xecộvới  các đồng đôla sau thuế. Người chủ công ty thì được phép trả  tiền mua xebằng tiền  trước

thuếnếu nó được dùng cho công ty và các cuộcgặpmặtcần  thiết. Khibạn  làm việc cho loại tiền 50%,

chiếc xecủabạn có thể đắthơn nhiều  sovới  chiếc xe ông chủbạn,mặc dù chiếc xecủabạn giá thấphơn.

Những thứ như vé bóng đá,  tiền du ngoạn,  cácbữatối,  ti ền giữ trẻ và nhiều món khác thường có thể được

muabằng những đồng tiền trước thuế. Các chủ công ty có thể trả cho những thứ nàybằng tiền trước thuế

trong khi  giới  làm công  trảbằng ti ền sau thuế.  (Những món tiền này phải được liệt kê như chi  phí chính

đáng cho công ty). Vìvậy không nhữnghầuhếtmọi người ởMỹ làm việc cho loại  tiền 50%, mà còn  trả

ti ền cho nhữngvậtdụng cuộcsốngvới đồng ti ền đãbị  giảm đimộtnửa. Khi tôihọcsự khác nhauvới

người cha giàu, tôi nhanh chóng nhận ra cái gi ácủamột công việc ổn định thật đắt.

Mộtl ời cảnh báo

Cuốn sách này không phải l à cuốn sáchvề luật pháp. Cuốn sách được viếtvớimục đích giúpbạn nhận ra

sự khác nhaucủa các loại  thu nhập. Tôi xi nbạn chú ýrằng: có cách giảm thuếhợp  pháp chừng nàobạn

còn dùng những chiếnlược  thuế nhằmmục đích làm ra nhiều tiềnhơn.Nếubạn dùng những chiếnl ược

thuế chỉ để  giảm thiểu thuế,  thìbạn vi phạm luật pháp. Đây l à điểmrất quan trọng và  lý do tôi khuyênbạn

tìm nhữngl ời khuyênvề thuếtốt nhẩt.  Tôi đãgặp nhiều người  làm những điều chỉvớimục đích tiết kiệm

thuế vàhọ đãbị  chính phủ trừng phạt.Mộtl ầnnữa, sựhỗ trợ chuyên nghiệptốt nhất  trongl ĩnhvực luật

pháp thường vô giá.

Nếubạn muốn nhiều thông  tinvề  thuế, liên đoàn và những chiếnlược giảm thuếhợp pháp, b ạn có thể

truycập trang ri chdad.com và tìm kiếm thư việcbăng catset và sáchcủa các tác giả làcốvấncủa Ri ch

Dad. Các cuốn catset chỉ phỏngvấn các nhàcốvấnvề các chủ đề riêng biệt, trong khi các cuốn sách được

viếtbởi  các nhàcốnvấnvề chuyên môn. Nhớrằng đây chỉ  là nhữngsản phầm gi áodục. Tôi khuyênbạn

nênhỏi  ý kiến các nhàcốvấn chuyên nghiệp trước cómột hành độngcụ thể nào.

Ítkẽhở thuế

Khi bạnhọc và  hiểu Kimtứ đồbạnsẽsớmbắt đầu nhận rarằng luật  thuếtệ nhất cho những người l àm

công.  Thậtsự đó  là những người l àm công được trảl ương thấp mà phải trả thuế cao nhất  - để chính phủ

có thểbảovệtầnglớp lao động.  Ngaycả nhóm S có nhiềukẻhởhơn nhóm E. Nhómtốt nhất  là nhóm B

đơn giản vì nhóm B cho phépbạnlấytấtcả nhữnglợi thếtừ các nhóm khác. Vídụ,  làmột người nhóm B,

tôi có thể dùng cácl ợi  thếcủa nhóm E, nhóm S và nhóm I.  Nói  cách khác,nếubạn  là người  làm công

hoặc  làmtư như luậtsư hay bácsĩ ,bạn không được phép dùng cáckẽhở như nhóm B được. Mộtlầnnữa,

nhữngl ời  khuyênvề tài  chính và thuế đúng đắnrất quan trọngnếubạn muốn dùng luật pháp  sao cho có

lợi.

Bạn đang làm việccực nhọc vì loại  tiền nào?

Câuhỏi là:Bạn đang  làm  việccực nhọc vì loại tiền nào?Nếubạn  làm  việc cho tiền 50%,bạnsẽ phải  làm

vấtvảhơn người  làm  việc cho loại tiềnrẻhơn, và loại  tiền đắt nhất được tìm thấy trong nhóm E.Nếubạn

hỏi bấtcư người nào cóbằng CPA,họsẽ nóivớibạnrằnghọsẽ chẳng gi úp gì chobạn nhiều nêubạn là

người nhóm E. Chính phủ đã khóatấtcả cáckẽhở cho nhóm này. Những người nhóm E, nhóm người

làm công, lợi thếtốt nhấtvề thuế l à 401k. Tôicũng có.Bất chấpbạn  lênkế hoạch để được an toàn,  thuận

lợi hay gi àu,mọi người  nênmởrộngtối đa cácl ợi  thếcủa 401k.  Nó  làmộtkẽhở duy nhất được dành cho

người nhóm E

Mộtvấn đềcủa 401k

Mặc dù tôi khuyênmọi người  nên có vàtăngtối đasự đóng góp cho 401k,nếuhọ cómột khoản 401k. tôi

thấyvẫn cómộtvếtnứt.Vếtnứt ở đây làmặc dùbạn tiết kiệm ti ền trong nó và hivọngsẽtăng 20%, và

khi bạn muốn rút ra khivềhưu,bạnsẽbị đánh thuế 50% như loại thu nhập kiếm được.Mặc dùbạn tin

rằngbạn đang đầutư vào chứng khoán (hay  tiền 20%), nhưng khibạnbỏ ti ền vào, bạnvẫnbị  đánh  thuế ở

mức như loại thu nhập kiếm được. Nói cách khác, mặc dùbạn đầutư vào tiền trì hoãn thuế 20%,bạnbị

đánh  thuế ởmức 50% khi bạncần ti ền. Đi ều đó nghĩ a  làbạn làm việc suốt đời cho loại  tiền 50%, và khi

vềhưubạnvẫnbị  đánh  thuế ởmức 50%. (Dĩ nhi ên, nếu chủcủabạnkếtkợpsự đóng gópcủabạn vào

401k,  điều nàyhợp  lý khităngtối đasự  đóng gópcủabạn).

Vấn đề thứ haicủa 401k l à nó chỉ làm việc cho những người  cókế hoạch trở nên nghèo. Nếu  thu nhập

củabạn giữ ởmức cao khibạnvềhưu, bạn tiếptục trả thuế caohơnvớisố  tiềnhưu vì thu nhậpcủabạn

tăng l ên chứ không  giảm xuống. Khi tôi  thảo luận 3bậccủakế hoạch tài chính,một l à an toàn vàbảo

đảm,một là thoải  mái  vàmột là gi àu, nên nhớrằng đó là những phương  tiện đầutư khác nhau chomỗi

loại kế hoạch.Kế hoạch 401k và tiết kiệm là nhữngkế hoạchcủa tôi để được an toàn, bảo đảm và thoải

mái . Đó không  phải kế hoạchcủa tôi để  làm gi àu.

Vấn đề  phúcl ợi  xãhội

Vấn đềcủa  phúcl ợi  xãhội l à nó chỉ  làm việc cho những ai  muốn nghèo.Nếu sau khibạnvềhưu vàbạn

thấy phúclợi xãhội  không đủ chobạn si nhsống, vàbạn  tiếptục làm việc kiếm thu nhập,  chính phủsẽbắt

đầu giảm  tiền phúclợi chobạn. Nói  cách khác, tronghầuhết trườnghợp, cách duy nhất để nhận toànbộ

số tiền là hãy chọn con đường nghèo.

Vấn đềcủa  tiết  kiệm

Với những người  tinrằng giữ  toànbộsố ti ền trong ngân hàng, nghĩrằng  tiết  kiệm l à thông minh,  tiềncủa

họ đang l àm việc cho loại ti ền 50%.  Tôi cũng có ti ền trong ngân hàng, nhưng tôi không nghĩ  tiết kiệm là

thông minh như nhiều ngườivẫn nghĩ. Tôi có  tiền  trong khoản ti ết  kiệm nhưmột phầncủakế hoạch an

toàn vàbảo đảmvề  tài chính, không phảikế hoạch làm giàu. Đây l àsự thậtmặc dù tôi không nghĩrằngsẽ