方洞有半人高，四方形，打的非常粗糙，边上全是大概西瓜大小的碎石头，里面也有不少，显然有人曾经把这个洞堵上过，而方洞内黑漆漆一片，不知道通向哪里，有点像我们在南方经常看见的水库涵洞。

Cái hang vuông vức cao bằng nửa người, được đục đẽo rất thô ráp, xung quanh chất đầy đá vụn to bằng quả dưa hấu, bên trong cũng có không ít, rõ ràng đã từng có người bít cái hang này lại. Bên trong hang tối đen như mực, không biết dẫn tới đâu, hơi giống cái cống xả nước đập thủy điện mà chúng tôi thường thấy ở miền Nam.

在方洞一边的碎石头堆里，有一块比较平整的，上面很粗劣的刻了几个字，是非常仓促刻上去的，刻的非常浅，要不是那几个字是英文字母，在这种皇陵里面看着非常刺眼，顺子还不一定能发现。可惜刻的什么，根本无法拼出来。

Trong đống đá vụn một bên hang, có một tảng khá phẳng, trên đó khắc vài chữ rất sơ sài và vội vàng, nét khắc rất nông. Nếu không phải mấy chữ đó là chữ cái Latin, nhìn rất chói mắt trong một khu hoàng lăng thế này, thì Thuận Tử cũng chưa chắc đã phát hiện ra. Đáng tiếc, hoàn toàn không thể ghép ra được nội dung khắc là gì.

是三叔刻上去给我们认路的吗?我当时就这么想，但是三叔的洋文很不靠谱，他这种脑子怎么会想出来刻洋文当暗号，这实在不是他的风格。

Là Chú Ba khắc để chúng tôi nhận đường sao? Lúc đó tôi nghĩ vậy, nhưng tiếng Tây của Chú Ba rất không đáng tin cậy. Cái đầu như ông ấy làm sao nghĩ ra chuyện khắc chữ Tây làm mật hiệu được, đây hoàn toàn không phải phong cách của ông.

胖子好奇走近去看一看，突然就咦了一声，招手招呼我道："小吴，这几个扭曲曲的洋文，咱们好像在哪里见过。"

Bàn Tử tò mò đi đến xem, đột nhiên "Ý" một tiếng, rồi vẫy tay gọi tôi: "Tiểu Ngô, mấy cái chữ Tây méo mó này, hình như chúng ta đã thấy ở đâu rồi."

我也走过去，才看了一眼，心里就不由一跳。

Tôi cũng bước tới, chỉ vừa liếc mắt nhìn, tim đã đập thình thịch.

不是好像，这几个符号我们的确见过，这是我和胖子在海底墓穴之中，下到碑池之中的时候，胖子在池壁上看到的。看到这个符号之后，闷油瓶突然就冲下那个碑池，之后他就想起了海底墓穴中发生的事情。怎么突然又出现了在了这里?

Không phải là hình như, mấy ký hiệu này tụi tôi thật sự đã thấy qua rồi. Đây là lúc tôi và Bàn Tử ở trong ngôi mộ dưới đáy biển, khi chúng tôi xuống đến hồ bia, Bàn Tử đã thấy nó trên vách hồ. Sau khi thấy ký hiệu này, Muộn Du Bình đột nhiên lao xuống hồ bia đó, và sau đó hắn đã nhớ lại những chuyện xảy ra trong mộ huyệt dưới đáy biển. Sao bây giờ nó lại đột ngột xuất hiện ở đây?

当时，我一直以为这符号是当年三叔带文锦他们下来的时候，那几个人中的人刻上去的，但是突然又在这里出现，显然就不对了。

Lúc đó, tôi luôn nghĩ ký hiệu này là do một người nào đó trong nhóm Văn Cẩm do Chú Ba dẫn xuống khắc lên, nhưng giờ nó lại xuất hiện ở đây, rõ ràng là có vấn đề rồi.

看雕刻的痕迹，是用登山镐胡乱敲的，而且痕迹如此新，那要不就是三叔留下的，要不就是闷油瓶子或者阿宁留下的，因为这里也就这几个人能有登山镐，留这个符号的人，肯定也已经进到方洞里去了。

Xem dấu vết điêu khắc, là dùng cuốc chim đập lung tung, mà dấu vết lại mới như vậy, thì hoặc là Chú Ba để lại, hoặc là Muộn Du Bình hoặc A Ninh để lại, vì ở đây cũng chỉ có mấy người này có cuốc chim. Người để lại ký hiệu này, chắc chắn đã chui vào phương động rồi.

此时我突然有了一个念头，心说会不会，海底墓穴中的那个洋文符号，是闷油瓶刻下的，所以他看到这个符号之后，才会知到道："这个地方我来过。"

Lúc này, tôi chợt nảy ra một ý nghĩ, thầm nghĩ, liệu ký hiệu chữ Tây ở hải mộ kia, có phải là do Muộn Du Bình khắc không? Nên sau khi hắn nhìn thấy ký hiệu này, mới biết được: "Cái nơi này tôi từng tới rồi."

还真是有这个可能，他再出现的时候，我得问问。

Quả thật rất có khả năng này, lúc hắn xuất hiện trở lại, tôi phải hỏi mới được.

潘子看我发呆，问我怎么回事情，我把我和胖子在海底看到符号的事情和他们一说，潘子也感觉到很新奇。不过他道："我跟三爷十年了，往少了说也倒了不下五十个墓，其中大的也有几个，没见过他留过暗号，而且三爷abcd都认不全，这肯定不是三爷留下的。"

Phan Tử thấy tôi ngẩn người, hỏi tôi có chuyện gì. Tôi kể lại cho họ nghe chuyện tôi và Bàn Tử nhìn thấy ký hiệu dưới đáy biển, Phan Tử cũng thấy rất lạ. Nhưng anh ấy nói: "Tôi đi với Tam Gia mười năm rồi, nói ít cũng đã đổ không dưới năm mươi cái mộ, trong đó cũng có mấy cái lớn, chưa từng thấy Tam Gia để lại ám hiệu. Hơn nữa, Tam Gia đến cả abcd còn chưa nhận ra hết, cái này chắc chắn không phải Tam Gia để lại."

我心说那就是阿宁或者闷油瓶了，转头对他们说："不管怎么说，看样子路没错，这洞已经有人进去过了，地宫的入口应该就在这下面，咱们是不是马上进去?"

Tôi thầm nghĩ, vậy thì là A Ninh hoặc Muộn Du Bình rồi. Tôi quay sang nói với họ: "Dù sao đi nữa, xem ra đường đi không sai, cái hang này đã có người đi vào rồi, lối vào địa cung hẳn là ở ngay dưới đây. Chúng ta có nên vào ngay không?"

"进!"胖子马上道："还等什么?几番人马都在我们前头，胖爷我向来都是打先锋的，碰上你们几个倒霉孩子才混的给人殿后，咱们就别磨蹭了，等会儿人家都办完事出来了，咱们都没脸跟他们抢。"

"Vào!" Bàn Tử lập tức nói: "Còn chờ gì nữa? Mấy đội người đều đã đi trước chúng ta rồi, Bàn tôi xưa nay luôn đánh tiên phong, gặp phải mấy đứa xúi quẩy như chú mày mới phải chịu đi chặn hậu. Chúng ta đừng lề mề nữa, lát nữa người ta làm xong việc đi ra, chúng ta lại không có mặt mũi mà tranh với họ."

潘子对我道："你别问我们，你身体行不行?"

Phan Tử nói với tôi: "Cạu đừng hỏi chúng tôi, sức khỏe cậu có ổn không?"

我点头表示没问题，"胖子说的对，咱们不能拖了。反正碰到粽子，我就是没受伤也是死，现在受伤了，也就死的快一点而已，不怕。"

Tôi gật đầu tỏ ý không sao, "Bàn Tử nói đúng, chúng ta không thể chậm trễ. Dù sao có gặp phải bánh tông, tôi không bị thương cũng chết, bây giờ bị thương, thì cũng chỉ chết nhanh hơn một chút thôi, không sợ."

胖子一边已经卸下自己的背包，听我这么说，'啧'了一声："你他娘的就不会说点吉利的事情?也不看看咱们现在要去什么地方?"

Bàn Tử một bên đã cởi ba lô xuống, nghe tôi nói vậy, "chậc" một tiếng: "Cậu không biết nói mấy lời may mắn một chút à? Cũng không nhìn xem chúng ta sắp đi tới đâu?"

我瞪了他一眼道："有你在脑门上贴两个门神都没用，你先管好你那手。

Tôi liếc anh ta một cái: "Có anh ở đây dán hai vị thần giữ cửa trên trán cũng vô dụng, anh lo cái tay của anh trước đi."

我们各自准备自己的装备，刚才我们是行军的打包方式，现在我们把风灯，燃料这些东西全部放进包里，然后把冷烟火，冷光棒，炸药全部拿出来，系在武装带上，胖子和潘子各自拉开枪栓，退下子弹匣子，把子弹带上的子弹退下来装枪，上满弹药后，猎刀匕首都归位。

Chúng tôi mỗi người tự chuẩn bị trang bị của mình. Lúc nãy chúng tôi đóng gói theo kiểu hành quân, bây giờ chúng tôi cho đèn bão, nhiên liệu vào hết trong túi, sau đó lấy pháo hoa lạnh, gậy phát sáng, thuốc nổ ra, buộc vào dây đai chiến đấu. Bàn Tử và Phan Tử mỗi người kéo chốt súng, tháo băng đạn, gỡ đạn trên đai đạn xuống lắp vào súng. Sau khi nạp đầy đạn, dao săn, dao găm đều được đặt về vị trí cũ.

五四枪太长，在方洞之中可能无法转身，于是胖子把枪给了顺子，自己拿出登山镐子，几个人测试了一下手电的光度，胖子拿出自己的摸金符，捏在手里朝天拜了拜。

Súng ngắn Type 54 quá dài, có thể không xoay xở được trong cửa động vuông, thế là Bàn Tử đưa súng cho Thuận Tử, còn anh ta lấy rìu leo núi ra. Mấy người kiểm tra độ sáng của đèn pin, Bàn Tử lấy Mô Kim Phù của mình ra, nắm trong tay vái lạy lên trời.

顺子也是用枪的行家，拿过枪，'咔嚓'几下熟悉了一下，大有怀念之感，然后对我们道："几位老板，我不懂你们这行，不过我要提醒一句，在长白山上钻洞，要小心雪毛子，如果看到苗头不对，先用棉花塞自己的耳朵，这东西现在这个季节脑壳还没硬，只能钻耳朵，等到了夏天，壳硬了之后，能直接从你皮里钻进去，就露出两根后须，你一扯后须就断，整只虫子就断在里面了，你得挖开伤口才能挖出来，还有，这东西也钻肛门，坐的时候千万小心。"

Thuận Tử cũng là người sành súng, nhận lấy khẩu súng, "cạch cạch" vài cái làm quen, có vẻ rất hoài niệm, sau đó nói với chúng tôi: "Mấy ông chủ, tôi không hiểu rõ nghề của mấy người, nhưng tôi phải nhắc nhở một câu. Khoan động trên núi Trường Bạch, phải cẩn thận tuyết mao tử. Nếu thấy có dấu hiệu không ổn, hãy dùng bông nhét vào tai trước. Mùa này cái thứ này đầu nó chưa cứng, chỉ có thể chui vào tai, đợi đến mùa hè, vỏ cứng rồi, nó có thể chui thẳng vào dưới da anh, chỉ để lộ hai cái râu sau. Anh mà giật râu sau thì râu sẽ đứt, cả con trùng sẽ đứt đoạn ở bên trong. Anh phải rạch vết thương ra mới có thể đào nó ra được. Hơn nữa, cái thứ này còn chui cả vào hậu môn, lúc ngồi xuống phải hết sức cẩn thận."

胖子厌恶的看了一眼顺子，下意思的勒紧了皮带，道："现在虫子也有这嗜好了?"

Bàn Tử nhìn Thuận Tử một cách ghê tởm, theo bản năng siết chặt thắt lưng, nói: "Bây giờ côn trùng cũng có sở thích này à?"

顺子道："我不和你们开玩笑，中招了自己想办法拉，别来问我。"

Thuận Tử nói: "Tôi không đùa với mấy người đâu, trúng chiêu rồi tự mình tìm cách lôi ra đi, đừng đến hỏi tôi."

我们感到下半身发凉，都点了点头，胖子当下一马当先，探身爬进了方洞之中，我们进跟其后，鱼贯进入，向着地下终极的未知世界开始前进。

Chúng tôi cảm thấy nửa thân dưới lạnh toát, đều gật đầu. Bàn Tử lập tức đi đầu, cúi người bò vào trong cửa động vuông, chúng tôi nối gót theo sau, tuần tự đi vào, bắt đầu tiến về thế giới vô định dưới lòng đất.

方洞之中必须猫着腰走，洞是平行挖掘的没，边走边看四周的情况。因为高度太低，走的很慢，这里的岩底非常结实，看敲凿的痕迹，这条坑道，显然用了最原始的办法挖掘。我猜想修这么大规模的皇陵用了多少时间?怎么样也要二十多年吧，很多皇帝在登基的时候就开始着手修坟墓了，二十多年，挖掘这条坑道也是十分的勉强，看样子当年外逃的人应该是很大规模的一批人。

Trong cửa động vuông phải khom lưng đi, cái động được đào song song. Vừa đi vừa quan sát tình hình xung quanh. Vì độ cao quá thấp nên đi rất chậm, nền đá ở đây rất chắc chắn. Nhìn dấu vết đục đẽo, rõ ràng là con đường hầm này được đào bằng phương pháp nguyên thủy nhất. Tôi đoán, xây dựng một lăng tẩm quy mô lớn như vậy mất bao nhiêu thời gian? Ít nhất cũng phải hơn hai mươi năm, nhiều hoàng đế bắt đầu xây lăng mộ ngay khi lên ngôi. Hơn hai mươi năm, việc đào con đường hầm này cũng là rất khó khăn. Xem ra, nhóm người bỏ trốn năm đó phải là một nhóm rất đông.

越往里走，越看到很多人到过的痕迹，登山鞋子的鞋印就不止一处，没有出现雪毛子，不过，我却发现在坑道的顶上，有一些奇怪的岔洞。

Càng đi vào sâu, càng thấy nhiều dấu vết người đi qua. Dấu giày leo núi không chỉ có một chỗ, không xuất hiện tuyết mao tử, nhưng tôi lại phát hiện trên đỉnh đường hầm, có một số nhánh động kỳ lạ.

这些洞都不大，只能够容纳一个人，而且洞是180度弯曲的，笔直向上一段后，就会向下大转弯，形成犹如数字'9'形状的弯曲管道。这样的洞，每隔十米，大概就有一个。

Những cái động này đều không lớn, chỉ đủ cho một người chui lọt, hơn nữa cái động bị uốn cong 180 độ, đi thẳng lên một đoạn rồi lại uốn cong lớn xuống dưới, tạo thành đường ống cong hình chữ "9". Cứ khoảng mười mét lại có một cái động như vậy.

自从涉足这一行以来，爬洞不知道爬了几次，还从来没见过这样的结构，从建筑核算学的角度来说，打这些洞的工程量几乎和打整条坑道一样多，那这些洞必然有不得不打的绝对理由，不然就是不经济的，可是又实在看不出这些洞有什么存在的价值。

Kể từ khi bước chân vào nghề này, tôi đã chui qua không biết bao nhiêu cái động, nhưng chưa bao giờ thấy kết cấu như thế này. Xét từ góc độ tính toán kiến trúc, khối lượng công trình để đào những cái động này gần như bằng khối lượng đào cả con đường hầm. Vậy thì những cái động này nhất định phải có lý do tuyệt đối không thể không đào, nếu không thì thật không kinh tế, nhưng lại thực sự không nhìn ra giá trị tồn tại của những cái động này.

潘子在后面对我说："小三爷，你有没有发现，这条坑道有点眼熟?"

Phan Tử phía sau nói với tôi: "Tiểu Tam Gia, cậu có thấy con đường hầm này hơi quen mắt không?"

"眼熟?"我顿了顿，转头问他为什么这么问?

"Quen mắt?" Tôi khựng lại, quay đầu hỏi anh ấy vì sao lại hỏi như vậy?

潘子道："咱们在山东瓜子庙的时候，过的那尸洞，进洞的隧道，不是也是这个德性的，那老头子不就是躲到上面的洞里来害咱们几个?"

Phan Tử nói: "Lúc chúng ta ở Miếu Qua Tử Sơn Đông, cái thi động mà chúng ta đi qua, đường hầm vào động, không phải cũng có cái kiểu này sao? Lão gia tử đó không phải đã trốn lên cái động phía trên để hại mấy anh em chúng ta sao?"

他这么说，我又仔细看了看洞的顶上，在山东的那时候，我慌都慌死了，并没有太过注意那尸洞水盗洞的头顶，现在也无法比较。不过潘子既然这么说，那就应该不会有错，也心生奇怪，问他道："你确定?"

Anh ấy nói như vậy, tôi lại nhìn kỹ đỉnh động. Hồi ở Sơn Đông, tôi hoảng sợ đến chết rồi, không chú ý lắm đến đỉnh cái thủy đạo động ở thi động đó, bây giờ cũng không thể so sánh được. Nhưng Phan Tử đã nói như vậy, chắc sẽ không sai. Tôi cũng thấy kỳ lạ, hỏi anh ấy: "Anh chắc chắn chứ?"

潘子倒也不确定，说："我们也是听了那老头的话才知道上面有洞，自己过的时候一片漆黑，并没有发觉。"

Phan Tử cũng không chắc chắn, nói: "Chúng ta cũng nghe lời lão già đó mới biết phía trên có động, lúc tôi tự mình đi qua thì tối om, không hề phát hiện ra."

我停了下来，仔细看了看这些岔洞，马上就明白了它的作用，道："当时那个尸洞也是个水盗洞吧?"

Tôi dừng lại, nhìn kỹ những nhánh động này, lập tức hiểu ra tác dụng của chúng, nói: "Cái thi động lúc đó cũng là một thủy đạo động đúng không?"

潘子点头说是，我道："这些岔洞其实是用来呼吸的，你看，水灌入这条排道的时候，因为岔洞的弯曲结构，会在岔洞中留有空气，这样只要游一段，然后头探入岔洞中呼吸一口，再继续前进就可以了。"

Phan Tử gật đầu nói phải. Tôi nói: "Những nhánh động này thực ra là dùng để thở. Anh xem, khi nước tràn vào đường xả nước này, do kết cấu cong của nhánh động, không khí sẽ được giữ lại trong nhánh động. Cứ bơi một đoạn, sau đó thò đầu vào nhánh động hít thở một hơi, rồi tiếp tục tiến lên là được."

潘子一下惊讶道："这么巧妙的办法，这么说，当年这一条排道，的确是在水下的?"

Phan Tử kinh ngạc nói: "Phương pháp tinh xảo như vậy, nói như thế, con đường xả nước này năm đó quả thực nằm dưới nước sao?"

我道："差不离吧，看样子，瓜子庙的那一道水盗洞，说不定也是汪藏海的人挖的。"想想又不对，那条盗洞之古老，三叔推断是在战国时期，可能是鲁殇王进山修陵的时候挖的，难道是汪藏海去了之后看到，借鉴了古人的技术?倒也十分有可能。

Tôi nói: "Gần như vậy. Xem ra, cái thủy đạo động ở Miếu Qua Tử, không chừng cũng là do người của Uông Tàng Hải đào." Tôi nghĩ lại thấy không đúng, đạo động đó quá cổ xưa, Chú Ba suy đoán là vào thời Chiến Quốc, có thể là do Lỗ Thương Vương đào khi vào núi xây lăng, lẽ nào Uông Tàng Hải sau khi đến thấy được, đã học hỏi kỹ thuật của người xưa? Điều đó cũng rất có thể.

走了很长时间，也不知道走了多少距离了，排道逐渐变宽，终于看到了出口。我们爬了出去，面前竟然是一跳极深的河渠，大概十几米深，五六米宽，河渠中已经没有了水。

Đi rất lâu, cũng không biết đã đi được bao xa, đường xả nước dần dần rộng ra, cuối cùng cũng thấy lối ra. Chúng tôi bò ra, trước mặt là một con mương dẫn nước cực sâu, sâu khoảng hơn mười mét, rộng năm sáu mét, trong mương không còn nước.

我看了看河渠修凿的情况，道："这是引水渠，护城河的水从这里引出去，保持水是活水，不会发臭，而且防止了水位的倒灌。"

Tôi nhìn tình trạng xây dựng của mương dẫn nước, nói: "Đây là mương dẫn nước, nước hộ thành hà được dẫn ra từ đây, giữ cho nước là nước sống, không bị bốc mùi, hơn nữa còn ngăn ngừa nước bị trào ngược."

河渠两边都有供一人行走的河埂，上头还架着一座石桥。我们小心翼翼的走过去，来到河的另一岸，胖子问现在怎么走?

Hai bên mương dẫn nước đều có lối đi nhỏ đủ cho một người, trên đó còn bắc một cây cầu đá. Chúng tôi cẩn thận đi qua, đến bờ bên kia, Bàn Tử hỏi bây giờ đi đường nào?

我道："这条渠和外面的渠是相通的，应该算一条渠，我们跟着水走。"

Tôi nói: "Cái mương này thông với mương bên ngoài, có lẽ coi là một mương. Chúng ta đi theo hướng nước chảy."

潘子蹲下去看了看水流向的痕迹，指了指一边，"那里。"

Phan Tử ngồi xổm xuống xem dấu vết nước chảy, chỉ tay sang một bên, "Đằng kia."

我们继续往前，不多久，前方的河埂边上的石壁上，出现了一个四方形非常规则的方洞。

Chúng tôi tiếp tục đi về phía trước, không lâu sau, trên vách đá bên bờ mương phía trước, xuất hiện một cửa động vuông vức, rất quy tắc.

胖子打起冷烟火，丢了出去，照出了方洞外面地面上黑色的石板，显然这是地宫的封墙石。胖子钻了出去，连续打起很多冷烟火扔到四周，接着给我们打招呼，我们才从坑道中爬了出来。

Bàn Tử đốt pháo hoa lạnh, ném ra ngoài, chiếu sáng những phiến đá đen trên mặt đất bên ngoài cửa động vuông, rõ ràng đây là đá phong bít địa cung. Bàn Tử chui ra ngoài, liên tục đốt nhiều pháo hoa lạnh ném ra xung quanh, sau đó vẫy tay gọi chúng tôi, chúng tôi mới từ đường hầm bò ra.

出来的地方是一间黑色岩石修建的墓室，不高，人勉强能站直，但是很宽阔，墓室的四周整齐的摆放着很多的瓦罐，可能是用来殉葬的酒罐，每一只都有半人高。粗略估计有一千多罐，看样子万奴皇帝可能是个酒鬼。

Nơi đi ra là một mộ thất xây bằng đá đen, không cao, người miễn cưỡng đứng thẳng được, nhưng rất rộng rãi. Xung quanh mộ thất xếp ngay ngắn rất nhiều vò sành, có lẽ là vò rượu dùng để tuẫn táng, mỗi vò đều cao nửa người. Ước tính sơ bộ có hơn một nghìn vò, xem ra Vạn Nô Hoàng đế có lẽ là một kẻ nghiện rượu.

四面黑色的墙上，有一些简单的浮雕，雕刻着皇帝设宴时候的情形，浮雕保存的并不好，可能和这里于外界相通有关系，这里的火山气体虽然没潘子说的那么致命，但是腐蚀性肯定比一般的空气强，这里的壁画能保存下来，已经是一个奇迹了。可惜保存下来的那些画面只能看一个大概。

Trên bốn bức tường đen có một số phù điêu đơn giản, khắc cảnh Hoàng đế thiết yến. Phù điêu không được bảo quản tốt, có thể liên quan đến việc nơi đây thông với bên ngoài. Khí núi lửa ở đây tuy không đến mức chết người như Phan Tử nói, nhưng tính ăn mòn chắc chắn mạnh hơn không khí bình thường. Việc bích họa ở đây có thể được bảo tồn đã là một kỳ tích. Đáng tiếc là những hình ảnh còn lại chỉ có thể nhìn thấy đại khái.

在墓室的左右两面墙上，各有一道石头闸，后面是黑漆漆的甬道。一股阴冷的风从里面吹出来，胖子捡起两只冷烟火，一边扔进去一只，都没看到头。

Trên hai bức tường trái và phải của mộ thất, mỗi bên có một cổng đá, phía sau là dũng đạo tối om. Một luồng gió lạnh buốt thổi ra từ bên trong. Bàn Tử nhặt hai cái pháo hoa lạnh, ném mỗi bên một cái, đều không thấy được tận cùng.