Người giảng: Tiến Sĩ - Bác sĩ Bành Tân

Địa điểm: Loan Sơn - Trung Quốc

Thời gian: Năm 2009

ĐẠO ĐỨC LÀ GỐC CỦA SỨC KHỎE

Thân tâm điều hòa bắt đầu từ nhân ái

Gia đình hòa thuận bắt đầu từ Hiếu, Đễ

Xã hội hài hòa bắt đầu từ Cẩn, Tín.

Diễn đàn giao lưu chia sẻ của các giới nhân sĩ và các công ty toàn quốc tại Loan Nam Đường Sơn năm 2009.

Kính chào quí vị lãnh đạo, quí thầy cô, quí vị khách quí cùng quí vị phụ huynh! Chào tất cả mọi người!

Đề tài hôm nay tôi muốn báo cáo với tất cả quí vị là quan hệ giữa nội tạng với Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín.

Chúng ta đều biết, làm một người thầy thuốc thì tâm nguyện lớn nhất của họ là làm sao để mọi người không bị bệnh, khỏe mạnh sống lâu. Mười ngày trước trước khi tôi đến đây, thầy Trần Đại Hội đã nói với tôi: "Bác Sĩ Bành! Mời bác đến đây nói chuyện một buổi nhé!". Khi tôi vừa nghe tin này thì việc chuẩn bị cũng chưa được tốt lắm vì lúc đó tôi đang chăm sóc cho vợ còn trong tháng. Sau đó qua mấy ngày lắng xuống, dần dần trong lòng tôi sáng sủa trở lại.

Trên thực tế, một người chỉ cần sau khi tâm chánh rồi thì khí liền chánh, sau khi khí chánh rồi thì hình liền chánh. Vì theo lý luận Đông y Trung Quốc cổ đại, con người được cấu thành bởi ba bộ phận là ba thể hợp nhất. Ba thể chính là hình, khí, thần. Hình là chỉ ngoại hình của chúng ta. Khí là chỉ kinh lạc, khí huyết của cơ thể chúng ta. Thần chính là chỉ tinh thần của chúng ta. Ứng với khoa học hiện đại, họ nhận thức mạng sống của con người, cũng được cấu thành bởi ba bộ phận là vật chất, năng lượng và thông tin. Vật chất thì ứng với ngoại hình cơ thể chúng ta, năng lượng thì ứng với một khái niệm gọi là khí trong lý luận Đông y, thông tin thì ứng với thần của chúng ta. Đông Tây y nhận thức về phương diện này là giống nhau. Dưới đây tôi sẽ báo cáo cùng quí vị, một số bệnh án trên lâm sàng tôi gặp phải, với những thể hội trên thực tế.

Tôi bắt đầu hành nghề y từ năm 2002. Vào lúc đó, tôi vừa học xong những tri thức cơ bản và lý luận của Đông y, thường dùng cách châm cứu và thảo dược để giải quyết vấn đề bệnh tật cho mọi người. Chúng ta đều biết, con người bị bệnh là do ba nguyên nhân: Nguyên nhân bên ngoài, nguyên nhân bên trong và không do bên ngoài hay bên trong.

Nguyên nhân bên ngoài là phong, hàn, thử, thấp, táo, hỏa, đây là nguyên nhân bên ngoài. Nguyên nhân bên trong là do thất tình, cũng chính là vui, giận, sầu, lo, buồn, khiếp, sợ, đây là thất tình. Không do bên trong bên ngoài là ăn uống và sinh hoạt thường ngày.

Biện pháp tôi dùng lúc đó là y học cổ truyền, đã giải quyết rất nhiều bệnh tật cho bệnh nhân. Nhưng tôi phát hiện có một vấn đề là sau khi giải quyết xong bệnh tật thì thường còn sót lại một chút mà không thể trị dứt, rất khó. Sau đó tôi cứ suy nghĩ mãi về vấn đề này, lúc đó tôi chưa tiếp xúc văn hóa truyền thống. Kết cấu tri thức của bản thân tôi chưa được hoàn bị như vậy vì lúc đó tôi chưa tiếp xúc được văn hóa truyền thống nền giáo dục "Đệ Tử Quy" này.

Sau đó, trong một cơ duyên thích hợp, tôi bắt đầu tiếp xúc văn hóa truyền thống. Quyển sách đầu tiên tôi đọc là "Liễu Phàm Tứ Huấn", quyển sách đầu tiên về phương diện văn hóa truyền thống là "Liễu Phàm Tứ Huấn". Học biết được một điều thế là tôi phản tỉnh ngay, trước tiên bắt đầu phản tỉnh từ ngay bản thân mình. Vì bạn chữa bệnh cho người khác, trong khi bản thân bạn vẫn còn có bệnh thì bạn không thể chữa trị tốt cho người khác được.Cũng chính là chỉ có sau khi chúng ta điều chỉnh hài hòa thân tâm của mình rồi thì bạn mới biết làm thế nào điều chỉnh hài hòa thân tâm của người khác.

Tôi lúc đầu thường quen cầu từ bên ngoài, ví dụ như bệnh của người này trị không khỏi thì cứ luôn nghĩ phải dùng bài thuốc gì, dùng công thức châm cứu gì, dùng cách gì để điều chỉnh khí huyết tốt hơn, điều chỉnh tạng phủ tốt hơn. Sau đó tôi mới phát hiện là phí công vô ích. Cuối cùng tôi nói với mọi người: Không phải bạn uống nhiều thuốc bổ, thậm chí tìm được thầy thuốc giỏi là có thể trị khỏi được bệnh. Nói cách khác, bạn không điều chỉnh tốt tâm thái của mình thì uống thuốc tấn cũng vô ích.

Vào lúc này tôi bắt đầu phản tỉnh mình, tôi mới phát hiện có một hiện tượng rất kỳ lạ là sau khi bạn hiểu rõ mình rồi thì bạn rất dễ dàng hiểu rõ người khác. Điều này trên thực tế như lời của cổ nhân gọi là: "Thôi kỷ cập nhân", là nếu trong nội tâm bản thân chúng ta có chướng ngại thì chướng ngại này sẽ làm trở ngại sự thông giao của chúng ta với người khác. Thầy thuốc sẽ bị trở ngại trong việc thông giao với người bệnh, cái đau khổ của bệnh nhân bạn không sao thể hội được, bạn cũng không biết làm sao giải quyết. Trong thời gian này, tôi đã đọc rất nhiều kinh điển Đông y và rất nhiều trước tác của các y gia cổ đại. Trong những trước tác của y gia cổ đại này, các Ngài đều nhắc đến một điểm là: Một người thầy thuốc, điều căn bản trước tiên quan trọng nhất không phải là những kỹ thuật chữa bệnh. Những kỹ thuật chữa bệnh đều là thứ yếu, mà "Đức vi y chi bổn", tức là một người thầy thuốc, điều quan trọng nhất là đức hạnh.

Vấn đề đức hạnh thì trong những buổi giảng trước, các vị thầy giáo đã chia sẻ rất rõ ràng với quí vị rồi. Đức hạnh có rất nhiều cách thể hiện, cách nói của cổ nhân là: "Tiến dữ bệnh mưu, thối dữ tâm mưu". Câu này có nghĩa gì vậy? Tức là tiến một bước suy nghĩ về bệnh nhân, làm sao giúp họ giải quyết vấn đề, lùi một bước phải quán sát bản thân mình, sau đó lắng tâm nghĩ cách điều trị bệnh, sau đó cầu ở chính mình, nội tâm mình.

Đời Thanh có vị y gia tên là Dụ Gia Ngôn. Dụ Gia Ngôn là vị danh y đương thời, hoàng đế đã từng cho mời ông vào cung rất nhiều lần nhưng ông cũng không đi. Y thuật của ông rất giỏi, có rất nhiều người theo học với ông. Trong trước tác "Ngụ Ý Thảo" của ông, ông đã nói trong lời tựa rằng: Rất nhiều người nói y thuật của tôi là biết được từ trong giấy, tức là học từ trong sách vở. Rất nhiều người cho rằng tôi học rộng nhớ giỏi, hiệu quả điều trị cũng rất tốt, nhưng trên thực tế không phải vậy. Ông nói, một người thầy thuốc đích thực là phải thế nào? Là khi bạn gặp bệnh nhân, bạn có thể lắng được tâm và thâm nhập thể hội được nỗi đau của người bệnh. Khi bạn thực sự đạt đến trạng thái này thì bạn có thể tìm ra phương pháp giải quyết vấn đề. Khi tôi mới bắt đầu phản tỉnh lại chính mình, vì mới bắt đầu nên không thể điều trị tốt cho nhiều bệnh nhân. Hơn nữa sau đó tôi lại gặp khó khăn. Vì sao vậy? Vì tôi chưa thâm nhập vào nội tâm đối phương, chưa thâm nhập vào nội tâm đối phương, chưa mở được cái khóa này thì bạn dùng bao nhiêu thuốc cũng đều vô ích. Đó là chuyện vào năm 2004, sau khi tôi đốn ngộ được điểm này, tôi liền bắt đầu áp dụng vào thực tiễn lâm sàng. Sau đây tôi sẽ lần lượt báo cáo với quí vị về một số kết quả thực tiễn của tôi.

Chúng ta đều biết: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín tổng cộng là năm phương diện. Năm phương diện này cổ nhân gọi đó là "ngũ thường" trong "Tam cương, ngũ thường". "Thường" có nghĩa là gì vậy? "Thường" là trạng thái tự nhiên, tức là bình thường. Hôm qua khi giảng cho chúng ta, thầy Thái cũng đã nhắc đến. Thầy nói: "Tri thường viết minh, bất tri thường vọng tác hung", tức là một người khi họ biết được trạng thái bình thường thì trí họ sáng, ngược lại không biết bình thường, không biết quy luật tự nhiên là như thế nào cả, tha hồ làm bậy, kết quả của nó là tai ương. Một biểu hiện của tai ương đó là bệnh tật, thậm chí sẽ sinh ra một số bệnh hiểm nghèo. Hôm nay trong bài giảng này, tôi sẽ chia sẻ cùng quí vị, thực tế có rất nhiều bệnh hiểm nghèo là do chính nội tâm chúng ta tạo ra.

NHÂN

Trong "ngũ thường", điều đầu tiên là Nhân. Nhân ứng vào ngũ hành là thuộc mộc, ứng vào trong bốn mùa là mùa xuân. Chúng ta đều biết mùa xuân là lúc cỏ hoa tươi tốt, cũng là lúc vạn vật tràn đầy sức sống, nó ứng vào trong trạng thái tâm lý của chúng ta là yêu thương người. Vì ý của chữ "nhân" này có nghĩa là yêu thương người, tức là từ bi, lương thiện, có thể thông cảm với người khác. Trời cao có đức hiếu sinh. Chữ "sinh" này cũng có nghĩa là thương yêu, cũng có nghĩa là nhân từ. Thế thì dưỡng sinh, suốt ngày cứ dưỡng sinh là dưỡng cái gì vậy? Quí vị phải chú ý, đó là dưỡng sinh, không phải dưỡng tử. Sinh chính là chỉ sức sống, sức sống là chỉ sức mạnh của sự sống, ứng vào trong tạng phủ là tạng nào vậy? Chính là tạng can. Xin quí vị chú ý, can ở đây không phải là lá gan của Tây y, không phải "liver", mà là chỉ bao gồm cả trạng thái và công năng của tạng phủ trong cơ thể. Chúng ta đều biết tạng phủ, kinh lạc và thất khiếu đều liên thông với nhau. Nếu như tạng can chúng ta có vấn đề thì nó sẽ biểu hiện ra bên ngoài. Can khai khiếu ở mắt, nên mắt sẽ có vấn đề.

Khi tôi mới bắt đầu học văn hóa truyền thống thì đầu tiên tôi phản tỉnh mình, "Nhân giả ái nhân", bản thân mình có nhân từ hay không? Tôi phát hiện bản thân mình chưa nhân từ. Vì sao vậy? Vì tôi là con một, từ nhỏ cha mẹ tôi gửi gắm hy vọng ở nơi tôi rất lớn. Sau đó bản thân tôi lại rất muốn chơi trội. Trên thực tế chơi trội chính là bất khuất, điều này sẽ dẫn đến bệnh tật. Vì nếu khí của mộc phát sinh thái quá thì bệnh tật sẽ nảy sinh thôi. Bản thân tôi muốn chơi trội đến mức độ nào vậy? Là trong học tập thì phải đứng đầu, đứng thứ hai là tôi rất khổ não, và tâm phan duyên cũng rất nặng. Vả lại ở trong gia đình, về phương diện hiếu thuận với cha mẹ thì tôi làm rất tệ, vì lúc đó chuyện học hành là số một, những chuyện khác đều không quan trọng. Sau đó tôi mới dần dần ý thức được rằng trên thực tế, kiểu suy nghĩ này rất có hại đến người khác, kể cả chính bản thân mình. Tính cách này của tôi sẽ dẫn đến can khí ứ trệ.

Mọi người đều biết, can khí ứ trệ trong kinh can. Kinh lạc của kinh can đi từ dưới chân chạy thẳng lên hai bên cạnh sườn trong cơ thể, sau đó đến đầu, ở bên trong con mắt, ở mắt là biểu hiện bên ngoài. Cũng như cổ nhân đã nói: "Can khai khiếu ở mắt", cho nên từ khi tôi còn rất nhỏ thì đôi mắt này đã không tốt. Trên thực tế tôi thấy chính là mắt mình bị cận thị. Tôi thấy điều này có quan hệ với tính cách của tôi rất nhiều. Cho đến khi tôi thấy được điểm này, thì tôi tiến thêm một bước, đưa vào thực tế từ mình suy ra người. Rất nhiều người bệnh cũng có vấn đề như vậy, bệnh của họ cũng biểu hiện trên kinh lạc. Biểu hiện trên kinh lạc nào vậy? Chính là kinh can. Tôi xin kể cho quí vị nghe một bệnh án mà tôi gặp trên lâm sàng.

Bệnh nhân này họ Cao, là một bé gái, tìm đến tôi khám bệnh vào mùa hè năm nay. Bệnh của bé là u tuyến giáp trạng. Bé nói: "Chỗ này của con rất khó chịu". Chính là ở chỗ này, tuyến giáp trạng ở chỗ này. Sau đó tôi xem mạch của cháu thấy hai bên mạch đi rất Huyền. Tôi liền nói với bé rằng: "Bệnh của cháu như vậy, cháu có một đức tính cần phải sửa đổi, là quá bất khuất". Trong tính cách quá bất khuất, người quá bất khuất thì kinh can không thông. Người nam thì tán ra bên ngoài, còn người nữ thì thu vào bên trong. Người nữ thì thường thu về chỗ vùng yết hầu, ở nơi này chính là nơi kinh can đi qua. Kinh can sau khi đi qua yết hầu, ở nơi này một khi bị ứ trở thì trên dưới không thông sẽ sinh ra bệnh. Bé nói: "Đúng quá!". Tại sao vậy? Vì lúc đó, khi bé tìm đến tôi khám bệnh thì có cha mẹ ở bên cạnh. Ba của bé đứng cạnh tôi nói: "Bé từ nhỏ tính cách rất bất khuất". Bé hiện nay lái xe, bé tự mình lái xe, thấy xe của người khác vượt qua mình thì bé liền cố vượt lên trước, vượt qua họ và ép họ sang một bên. Chính là tính cách này. Tôi liền nói với bé rằng: "Tính cách này của cháu nếu như không sửa đổi thì uống thuốc gì, điều trị thế nào cũng không khỏi, vì cái khí này còn tồn tại".

Quí vị chú ý, cái khí này trên thực tế chính là một dạng xu thế năng lượng. Tại sao nói như vậy? Vì chúng ta đều biết, cơ thể của chúng ta là do tế bào tạo nên. Tế bào là do phân tử tạo nên. Phân tử là do nguyên tử sắp xếp tổ hợp mà thành. Sở dĩ trước đây, chỗ này chúng ta không có sưng, không có u, tại sao sau đó lại có u vậy? Vì do phương thức sắp xếp của tế bào, cách sắp xếp của phân tử, nguyên tử khác nhau rồi. Cơ thể chúng ta trên thực tế là một thể tổ hợp của một khối nguyên tử, chúng sắp xếp thành hình dạng con người. Sắp xếp thành hình dạng người khỏe mạnh hay người có bệnh đều do khối nguyên tử này, chẳng qua là do cách sắp xếp khác nhau mà thôi. Nguyên tử nghe lời của ai? Là nghe theo năng lượng, tức là trường. Hiện nay ngành vật lý gọi trường là trường năng. Dạng khí này của bạn sẽ dẫn đến chỗ khối này có một loại trường năng. Cho dù sau khi bạn giải phẫu cắt bỏ hết vùng này, nhưng trường năng ở đây vẫn còn. Sau này, bạn ăn uống thì những phân tử này vẫn tụ tập trở lại ở đây. Sau khi tụ xong thì lớn thành u bướu, cắt bỏ vô ích.

Cho nên tôi bảo cháu trước tiên phải bắt đầu từ tính cách. Hơn nữa, cháu bé này còn có một đặc điểm đó là ưa đốp chát với cha mẹ. Chúng ta đều biết đây là đặc tính của mộc. Đặc tính của mộc rất dễ tổn thương vùng can, vì giận thì khí đi lên. Một người nổi giận, đốp chát với người khác thì cái khí này vọt lên liền. Cho nên tôi bảo cháu: "Nếu cháu muốn khỏi bệnh thì phải thay đổi tính cách cho tốt, phải sửa đổi từ đâu vậy? Là phải bắt đầu sửa đổi từ việc hiếu thuận với cha mẹ". Tại sao nói như vậy? Vì "Trăm điều thiện hiếu đứng đầu". Con người một khi hiếu thuận với cha mẹ rồi thì hỏa khí liền hạ xuống hết. Sau khi hỏa khí hạ xuống rồi thì kinh lạc lưu thông rất dễ dàng. Kinh lạc lưu thông rồi thì bệnh tự động khỏi thôi.

Cho nên tôi hỏi: "Có phải cháu ở nhà không phụ giúp việc nhà phải không?". Mẹ của cháu đứng bên cạnh gật đầu ngay. Bà nói; "Cháu nó đây đúng như vậy, được nuông chiều từ nhỏ nên chẳng phụ giúp việc nhà gì cả". Tôi liền nói với cháu: "Nếu cháu muốn khỏi bệnh thì bắt đầu từ hôm nay, về nhà tất cả những việc nhà cháu không nên để mẹ cháu làm nữa". Vì mẹ cháu lúc đó khi tìm đến tôi khám bệnh thì tuổi đã ngoài 50 rồi. Tôi nói: "Cháu là một người trẻ tuổi. Mẹ già ở nhà mỗi ngày quét nhà, mỗi ngày làm việc nhà, rửa chén. Mọi việc cháu đều không làm, cháu ở bên cạnh mà siêng ăn nhác làm để mẹ làm, hơn nữa còn đốp chát với cha mẹ. Cái khí này không đúng. Khí không đúng thì sẽ sinh bệnh có đúng không?".

Sau khi quay đầu, bé gái này bắt đầu sửa đổi. Vào ngày thứ hai trước khi tôi đến, cha mẹ cháu dắt cháu đến khám lại lần nữa. Cô đưa tôi xem kết quả xét nghiệm của bệnh viện thì khối u đã nhỏ rất nhiều rồi. Lúc đó tôi cũng dùng Đông dược hỗ trợ điều trị cho cháu. Thực tế, nếu đơn thuần dùng thuốc Đông dược thì hiệu quả rất chậm. Quí vị đều biết, khối u tuyến giáp trạng không phải nhanh như vậy. Lúc đó khi cháu đến thăm tôi, cháu nói bệnh viện cũng rất kinh ngạc, không biết tại sao tiêu nhanh như vậy. Trên thực tế trong đây có một đạo lý rất sâu: Nếu tâm thái chúng ta điều chỉnh tốt thì bệnh khỏi rất nhanh.

Có người nói rằng: "Điều ông nói là đứng từ góc độ Đông y mà nói. Vậy từ góc độ khoa học hiện nay mà nói thì có căn cứ hay không?". Tôi xin báo cáo với quí vị là rất có căn cứ. Giáo sư Ngải Nhĩ Mã, nhà sinh lý học đại học Tư Thản Phúc - Hoa Kỳ đã từng làm một thí nghiệm rất nổi tiếng. Thí nghiệm này chính là thí nghiệm hơi nước. Ông thu thập hơi của những người giận dữ, buồn rầu, phiền não thở ra. Ông đem hơi này cho chạy qua một cái ống nhỏ và dẫn vào trong một cái bình chứa đầy nước thuốc. Màu của nước chứa trong bình này liền xảy ra thay đổi. Ông phát hiện, khi người giận dữ thì hơi của họ thở ra sẽ khiến cho nước biến thành màu tía, khi buồn rầu thì nước biến thành màu trắng xám. Và ông lại rút nước có màu tía chích vào trong cơ thể chuột bạch thì trong khoảng mấy phút sau chuột bạch co giật mà chết. Thí nghiệm này cho chúng ta thấy rất rõ ràng, khi chúng ta giận dữ thì trên thực tế là đang tiết ra độc tố.

Hơn nữa vị giáo sư này nghiên cứu thêm một bước và

ông nói: Khi con người giận dữ thì mức tiêu hao năng lượng bằng với mức tiêu hao năng lượng của một người chạy 3000m. Giận trong ba phút thì tiêu hao năng lượng tương đương với người chạy 3000m, cũng chính là nói một người giận dữ sôi sục thì lúc này năng lượng sống của bạn rất tiêu hao. Điều này đã minh chứng cho đạo lý của Đông y. Đông y nói: "Giận thì khí đi lên", vả lại khi khí này đi lên thì hỏa khí này sẽ làm tiêu tán hết tinh hoa của cơ thể.

Chúng ta không nói xa vời, vì đạo của trời đất tự nhiên phản ánh trực tiếp trên cơ thể chúng ta. Tại sao nói vậy? Hồi tưởng một chút, khi chúng ta giận dữ thì tay chân lạnh, sắc mặt tái xanh. Tại sao như vậy? Vì con người khi giận thì khí huyết bị ứ trở, khí huyết ứ trở thì biểu hiện nhanh nhất là tay chân lạnh. Cho nên khi giao tiếp với người khác, Đông y chúng ta có rất nhiều cách chẩn đoán, vọng, văn, vấn, thiết, trong đó thiết không phải chỉ là xem mạch. Khi nói chuyện với người khác, vừa tiếp xúc là chúng ta có thể biết khái quát. Cho nên khi bắt tay người khác, nếu như tay của đối phương rất lạnh và bạn nhìn sắc mặt của họ lại có màu xanh thì bạn sẽ phán đoán được người này can có vấn đề. Điều này trong y án cổ đại và trong y án hiện đại đều có giới thiệu. Điều này trên cơ thể chúng ta có thể tự thể hội được. Sắc mặt tại sao lại tái xanh vậy? Là vì con người nổi giận thì, như tôi vừa mới nói, thứ nhất là tiết ra độc khí màu tía rất nhiều, thứ hai là khiến cho thành phần trong máu xảy ra thay đổi, thứ ba là khiến cho tuần hoàn trong mao mạch không tốt.

Cho nên quí vị đang ngồi đây ai cũng đều có thể nghiệm rằng con người sau khi giận, theo sau căng thẳng là mệt mỏi, sau khi mệt xong thì có thể tay chân dễ bị tê. Tại sao như vậy? Vì mệt mỏi tức là đã tiêu hao tinh lực, tay chân tê chính là tuần hoàn ngọn chi không tốt. Tại sao tôi lại đem điều này nói rõ ràng như vậy? Vì tôi đã từng giận, hơn nữa tôi cũng biết, khi vấn đề của mình thường hay xảy ra thì cũng tương thông với những vấn đề của người khác, ngược lại vấn đề của người khác bạn cũng có thể tìm được đáp án trên chính bản thân mình. Cho nên về phương diện này thì lý giải của Đông Tây y là giống nhau, cũng đã được chứng minh bằng khoa học hiện đại. Đây là điều thứ nhất, là Nhân.

Nhân từ thì sẽ tốt cho can. Người nhân từ thì can huyết thông suốt, khí mạch sẽ tốt, đương nhiên là trường thọ. Cho nên nói, cái cần dưỡng trong dưỡng sinh là dưỡng cho can khí tươi mới không dừng. Chúng ta đều biết Lão Tử có một câu nói là: "Nhân chi sanh dã nhu nhược, kỳ tử dã kiên cường", sau khi chúng ta giận còn có một biểu hiện nữa là tứ chi cứng đờ. Chúng ta quan sát trẻ con, quan sát hiện tượng tự nhiên thì sẽ phát hiện: Khi con người càng khỏe mạnh, càng trẻ tuổi thì gân cốt đều rất mềm mại. Tuổi càng cao thì gân cốt sẽ trở nên cứng, tức là căng, căng thẳng. Cho nên trong Đông y có một câu danh ngôn là: "Cân trường nhất thốn, thọ diên thập niên", là ý gì vậy? Tức là gân cốt có thể vươn dài, giãn ra rất mềm mại, đặc biệt duỗi dài, có tính co giãn, đó gọi là trường nhất thốn, thì thọ mạng của người này sẽ có thể sống thêm mười năm. Ngược lại, nếu như gân ngắn một thốn thì sẽ giảm thọ mười năm.

Chúng ta phản tỉnh một chút, nếu một người thường hay giận dữ thì kinh lạc của họ sẽ bị ứ trở, sẽ thu ngắn lại, thời gian dài thì sẽ tổn giảm thọ mạng của họ. Cách tổn giảm thế nào? Là sẽ dẫn đến các loại bệnh hiểm nghèo. Cho nên có rất nhiều cách thức gây ra bệnh hiểm nghèo. Trong Đông y điều đáng sợ nhất là ngũ hành sinh khắc. Cái gì khắc mộc? Là kim khắc mộc.

Dưới đây cũng có một bệnh án, là một người giới tính nữ. Cô bị chứng xơ gan, trên thực tế là do khí của kim quá thịnh gây nên. Đây là điều nhân từ thứ nhất, ứng với ngũ tạng là thuộc can, tâm thái tương ứng là nhân từ bác ái. Ngược lại nếu một người thường hay giận dữ cũng sẽ dẫn đến bệnh như vậy.