Phần Bảy:

Không Theo Quy Tắc Sau Này

Tức Là Tự Rước Lấy Thất Bại

Năm 1898 Joe Farley chết một cách bất ngờ, để lại vợ góa và con côi với Trăm đồng

bạc vốn.

Đứa lớn nhất tên Jim mười tuổi, phải giúp việc trong một lò gạch, đẩy xe cát, đổ cát

Vào khuôn, phơi gạch. Không có thì giờ học, nhưng có thiên tài trời Cho riêng dân Ái

Nhĩ Lan, là bẩm sinh đã biết nghệ thuật làm cho người Khác thương mình. Lớn lên ông

làm chính trị, tập nhớ tên họ và vẽ mặt Của người khác, mà lần lần trí nhớ đó trở nên kỳ

dị.

Không hề tòng học một trường đại học nào hết, mà chưa đầy bốn mươi Sáu tuổi, có

tới bốn trường đại học cấp bằng danh dự cho ông, lại Làm Hội Trưởng Ủy Ban Dân Chủ

Quốc Gia, và Tổng giám đốc sở Bưu điện.

Một lần được ông tiếp, tôi hỏi ông bí quyết của sự thành công đó. Ông đáp: "Nai

lưng ra mà làm việc". Tôi cãi: "Đừng nói chơi mà!".

Ông hỏi lại tôi: "Vậy theo ông, bí quyết đó ở đâu?" . Tôi đáp: "Người Ta nói rằng ông

có thể gọi tên được mười ngàn người".

Ông cãi:

- Xin lỗi ông, ông lầm. Tôi Có thể gọi tên năm chục ngàn người.

Nhờ trí nhớ kinh dị đó mà Jim Farley đi cổ động đắc lực cho ông Franklin D.

Roosevelt được quốc dân bầu làm Tổng Thống.

Phương pháp ông giản dị lắm. Mỗi lần ông mới làm quen với ai, ông hỏi Tên họ

người đó và cách viết ra sao. Ông tìm cách biết rõ về gia đình, Nghể nghiệp và màu sắc

chính trị người đó, ghi nhớ lấy rồi lần sau Gặp lại, dù là cách một năm đi nữa ông cũng

có thể vỗ vai người Đó mà hỏi thămvề vợ, con, cả đến những cây trồng trong vườn

người Đó nữa!

Vậy thì tới đâu ông cũng Có bạn thân, có gì là lạ.

Mấy tháng Trước cuộc bầu cử Tổng Thống Roosevelt, Jim Farley viết một ngày cả

Trăm bức thư cho dân miền Bắc và miền Tây. Rồi ông đi trong mười chín Ngày, khắp

hai chục xứ, trên ba chục ngàn cây số. Đi xe lửa, xe ngựa, Xe hơi, tàu thủy. Tới một

tỉnh, ông đãi các cư tri một bữa trưa hay bữa Tối, đem hết tâm can mà bày tỏ thiệt hơn

với họ, đoạn chạy biến qua Tỉnh khác.

Trở về nhà, ông viết ngay Thư cho một người ông quen nhất trong đám cử tri ông

mới đãi tiệc và Xin cho biết tên những người đã có mặt hôm ông cổ động.

Thành thử ông có một cuốn sổ ghi hàng ngàn tên những người ấy. Rồi Mỗi cử tri đó Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

33

đều ngạc nhiên nhận được của ông một bức thư đề "Bạn Bill thân mến". "Bạn Joe thân

mến"... và ký tên "Jim".

Jim Farley hiểu rằng hạng trung nhân đều thấy tên mình êm ái hơn hết Thảy những

tên khác. Nhớ được tên đó, đọc nó được một cách dễ dàng, Tức là khen người đó một

cách kín đáo và khôn khéo. Còn nếu quên Hoặc viết sai tên đó tức là làm cho người ta

khó chịu. Riêng tôi, tôi Cho rằng người ta vô lễ với tôi, nếu trên bao thư gởi cho tôi

người Ta đã biên sai tên tôi.

Những kỹ thuật Gia giúp việc ông Adrew Carnegie biết rõ dã kim thuật hơn ông

nhiều. Vậy tại sao ông vua thép đó thành công? Là vì ông biết dẫn đạo người. Ngay từ

hồi ít tuổi, ông đã có tài tổ chức, thấu tâm lý và thuật Chỉ huy. Mới mười tuổi ông đã thấy

rằng ai cũng cho tên họ của mình Là vô cùng quan trọng. Một hôm, ông bắt được một

con thỏ cái mới Sanh được một bầy thỏ con. Mà không có chi nuôi chúng hết. Ông bèn

Dụ tụi bạn nhỏ như vầy: "Nếu chúng bây chịu kiếm lá cây nuôi bầy Thỏ thì ta sẽ lấy tên

mỗi đứa đặt tên cho một con thỏ con". Kết quả Thần diệu. Và ông không bao giờ quên

chuyện đó hết.

Nhiều năm sau, ông lại dùng thuật đó. Ông lấy tên hội trưởng một Công ty xe lửa đã

đặt tên cho một xưởng lớn của ông và nhờ vậy mà Công ty xe lửa đó thành khách hàng

mua đường rầy của ông!

Khi George Pullman và Carnegie tranh nhau độc quyền chế tạo những toa xe Lửa

có giường ngủ cho công ty Hỏa xa nọ, hai bên chỉ trích lẫn nhau, Đua nhau hạ giá,

thành thử không lời. Nhưng Carnegie nhớ bài học con Thỏ. Một hôm gặp Pullman ông

chào: "Chào ông Pullman, ông có tin rằng Hai đứa mình đều điên hết không?" .

Ông kia hỏi lại: Ông muốn nói chi?

Carnegie bèn đề xướng với Pullman hợp hai công ty lại làm một, dùng Những lợi

chung của sự liên kết đó, Pullman chú ý nghe, nhưng chưa tin Hẳn. Sau cùng, ông hỏi:

"Công ty mới đó sẽ đặt tên chi?" . Carnegie tức Khắc trả lời: "Thì đặt là Công ty Pullman

tất nhiên rồi".

Hiệu quả tức thì. Nét mặt Pullman tươi hẳn lên, rồi ông mời: "Ông vô Phòng tôi.

Chúng ta sẽ bàn thêm..".

Cuộc thương lượng đó đưa tới một khế ước nó thay đổi cục diện kỹ nghệ Thiết lộ

đường sắt ở Mỹ.

Cái tài Nhớ được và kính trọng tên bạn và tên những người cộâng sự của ông, Là

một trong những bí quyết đã làm cho ông nổi danh, ông tự phụ rằng Nhớ được tên họ

một số đông thợ của ông, và khoe rằng ông còn đích Thân chỉ huy xí nghiệp của ông

ngày nào, thì không có những vụ làm Reo khuấy rối sự yên ổn cần mẫn trong các

xưởng ông ngày đó.

Còn ông Paderewsky, một nhạc sĩ dương cầm nổi danh, rất được lòng người Bếp

da đen hầu ông trong toa xe lửa riêng của ông. Mỗi lần ông đi biểu Diễn tài nghệ về,

người bếp đó luôn luôn đích thân dâng cho ông một Món ăn đêm mà y nấu riêng để ông

dùng. Tại sao y quý ông như vậy? Tại ông theo lễ phép châu Âu, với giọng trịnh trọng

gọi người đó bằng: "Ông Copper" chớ không kêu xách mé theo kiểu Mỹ. Và "ông Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

34

Copper" thích Được gọi như vậy lắm.

Loài người cho Tên mình là vinh dự lắm cho nên tìm đủ cách để truyền nó lại đời

sau.

Như ông Barum là người keo bẩn có tiếng, chỉ vì không con nối dõi, mà Dám bỏ ra

hai muôn rưỡi mỹ kim cho thằng cháu ngoại để y chịu theo họ ông.

Hai trăm năm trước, những người Giàu có thường biếu tiền cho các văn sĩ để được

thấy tên mình trên Chỗ đề tặng của tác giả.

Các thư Viện, viện bảo tàng sở dĩ sưu tập được nhiều sách báo, đồ quý là Nhờ các

phú gia biếu đồ hoặc quyên tiền để lưu danh lại sau này. Nhà Thờ, đền chùa cũng vậy:

những người bỏ những số tiền lớn ra đúc tượng, Tô chuông là những ai?

Sở dĩ chúng Ta quên tên người, phần nhiều là vì chúng ta không chịu mất công, mất

Thì giờ chép lại, lặp lại, cho nó in vào trong đầu óc chúng ta. Chúng Ta tự bào chữa

rằng như vậy quá lâu, mà công việc ta bề bộn quá.

Nhưng chắc không có ai bận việc bằng Tổng Thống Franklin D. Roosevelt. Vậy mà

ông có cách nhớ được cả những người thợ máy ông đã gặp.

Hãng Chrysler đóng một chiếc xe hơi riêng cho Tổng Thống F. D. Roosevelt, Rồi

cho kỹ sư W. F. Chamberlain với một người thợ máy lại Bạch Ốc giao Xe cho Tổng

Thống.

Ông Chamberlain tới, Được Tổng Thống tiếp đãi niềm nở, gọi tên và chào hỏi, tỏ

rằng được ông Chamberlain tới chỉ những bộ phận xe cho ông, ông hoan hỉ vô cùng.

Ông ngắm nghía từng bộ phận nhỏ một, từ nệm ngồi cho tới cái khóa Cửa, tới thùng xe,

nhất là những chi tiết nào do ông Chamberlain sáng Tạo cho tiện, thì ông cũng muốn ghi

nhớ và chỉ cho bà Tổng Thống, cho Nữ Bộ trưởng lao động Perkin và cô thư ký riêng

của ông... Rồi ông Khen không ngớt miệng: "Thật tuyệt, chỉ cần ấn cái nút là xe chạy

thẳng, Chẳng khó nhọc chút chi hết. Đẹp quá... tôi muốn có thì giờ tháo bộ Máy ra xem

xét nó chạy ra sao".

Khi ông Chamberlain đã chỉ cho ông rồi, Tổng Thống quay lại nói: "Ông

Chamberlain, Hội đồng Ngân hàng liên bang đang đợi tôi từ nửa giờ rồi; xin kiếu ông, tôi

phải đi mới được..".

Lúc ông Chamberlain tới, có giới thiệu cho Tổng Thống người thợ máy đi theo ông.

Anh này nhút nhát, đứng xa xa, không nói nửa lời, mà tên của Anh trước sau chỉ nhắt

có một lần, vậy mà trước khi từ giã, Tổng Thống Đưa mắt kiếm anh ta, bắt tay anh ta,

gọi tên anh ta và cám ơn đã mất Công tới. Những lời đó không phải thốt ra từ cái máy

đâu, mà trái Lại, có một giọng yêu mến thật thà.

Ít ngày sau, ông Chamberlain nhận được tấm hình với chữ ký của Tổng Thống gởi

biếu và mấy lời cảm ơn một lần nữa. Thật không sao hiểu Được ông kiếm đâu đủ thì giờ

để làm công việc gây cảm tình đó.

Franlin D. Roosevelt biết rằng một trong những cách chắc chắn dễ dàng Và công

hiệu nhất để làm cho một người vui lòng là nhớ tên họ người ấy và tỏ cho họ thấy rằng Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

35

họ quan trọng. Tổng Thống Roosevelt làm như Vậy, còn phần động chúng ta, ra sao?

Chúng ta khi được giới thiệu với Một người lạ, nói chuyện với họ một lát, rồi khi từ biệt

không nhớ Tên người ta để mà chào nữa.

Một Nhà chính trị trước nhất phải nhớ tên cử tri. Như vậy mới có danh và Quyền

được. Nếu không thì bị thiên hạ bỏ quên. Trong thương mại và xã Giao, sự nhớ tên

người cũng quan hệ không kém gì trong chính trị.

Hoàng Đế Nã Phá Luân đệ tam khoe rằng dù việc nước bề bộn mà ông Vẫn có thể

nhớ tên mỗi người ông đã gặp. Phương pháp ông giản dị Lắm. Không ông nghe không

rõ một tên nào, ông nói: "Xin lỗi, tôi chưa Nghe rõ". Nếu tên hơi lạ, ông bảo người ta

đánh vần cho ông nhớ, ông Tìm cách nói tên người đó vài ba lần và rán ghi trong trí nhớ

hình dáng, Vẻ mặt người đó để khi thấy người thì liên tưởng ngay tới tên được.

Nếu là một nhân vật rất quan trọng, ông viết ngay tên người đó trên Một miếng giấy,

ngó kỹ nó, tập trung tư tưởng vào nó, cho nó khắc Sâu trong óc. Như vậy, ông dùng cả

tai lẫn mắt để nhớ. Tất cả những Cái đó mất thì giờ lắm. Nhưng Emerson nói: "Muốn lễ

phép thì phải chịu Nhiều hy sinh nhỏ".

Vậy, muốn gây thiện Cảm, xin bạn để ý tới quy tắc thứ ba này:

"Phải nhớ rằng tên một người đối với người đó là một âm thanh quan Trọng và êm

tai hơn hết thảy những âm thanh khác". Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

36

Phần Tám:

Bạn Muốn Thành Một Người

Nói Chuyện Có Duyên Không? Dễ Lắm

Mới Rồi, sau một tiệc rượu, chủ nhà mời tôi đánh bài. Tôi không biết Chơi mà bà

ngồi bên cạnh tôi cũng vậy. Chúng tôi nói chuyện với nhau.

Bà ấy biết rằng hồi trước tôi có việc phải ở bên Âu năm năm.

Bà nói: "Ông Carnegie, tôi ước ao được ông tả cho nghe những thắng cảnh Bên

đó".

Chúng tôi lại ngồi trên Chiếc ghế dài, bà ta cho hay rằng mới ở châu Phi về với

chồng bà. Tôi nói: "Châu Phi có nhiều cái thú lắm. Tôi vẫn mong mỏi từ lâu Được dịp

qua đó, mà chỉ đi một lần tới Alger rồi trở về. Tôi ở Alger Được đúng hai mươi bốn giờ

đồng hồ... Ở bên đó, ông bà có săn thú Rừng không? ... Có ư? Ông bà thật may mắn,

tôi muốn được như ông bà Lắm. Xin bà kể cho tôi nghe".

Thế là Bà ta diễn thuyết trong bốn mươi lăm phút, không nhớ gì tới những cảnh Bên

Âu nữa. Bà chỉ muốn gặp được người chăm chú nghe để bà có cái Vui được dịp nói tới

bà và những kỷ niệm của bà.

Bà đó kỳ dị không? Thưa không! Vô số người cũng như bà. Tất cả chúng Ta đều

muốn diễn thuyết khi có người chăm chú nghe ta.

Trong một bữa cơm tối, tại nhà một người bạn làm nghề xuất bản, tôi Được gặp một

nhà thực vật học có danh. Đó là lần đầu tiên trong đời Tôi được gặp một nhà thực vật

học và ông ấy nói chuyện nghe muốn Mê. Tôi xích lại gần, nghe ông diễn giải về các

loài cây cỏ và những Chi tiết lạ lùng về một cây rất tầm thường là khoai tây... Ông

khuyên Tôi nhiều điều rất quý về cách giữ gìn khu vườn nhỏ của tôi.

Trong bữa tiệc đó, có mười hai ông khách nữa mà tôi như không biết Có ai hết: tôi

phạm hết thảy những điều thường thức về xã giao để Nghe trong mấy giờ đồng hồ nhà

thực vật học của tôi.

Tới nửa đêm tôi xin phép ra về. Sau này có người cho hay rằng, tôi Vừa ra khỏi

phòng, nhà thông thái đó quay lại với ông chủ nhà, khen Tôi thế này, thế khác và cho

rằng câu chuyện tôi rất hứng thú và Tôi là một người ăn nói có duyên.

Tôi mà nói chuyện có duyên ư? Nhưng hôm đó tôi có thốt ra nửa lời Nào đâu?

Giả thử tôi có nói, thì Câu chuyện đã xoay qua một vấn đề nào khác rồi, vì về khoa

thảo mộc Học, tôi hoàn toàn không biết chút chi hết. Tôi chỉ mê mẩn nghe thôi. Vì những

điều ông giảng giải kích thích tôi nhiều lắm. Ông ấy thấy Rõ như vậy và điều đó làm cho

ông vui là lẽ tự nhiên. Chăm chú nghe Một người nói, khác gì nhiệt liệt khen ngợi họ.

Một thi sĩ bảo "Say Mê nghe lời của một người, tức là tôn kính họ, mà rất ít người không

Cảm động trước sự tôn kính đó".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

37

Tôi Ngỏ ý muốn được tái ngộ ông và thật tình tôi bây giờ rất muốn được Gặp ông

lần nữa.

Đó, chỉ vì vậy mà ông khen tôi nói chuyện khéo, sự thật tôi chỉ là một thính giả kiều

Mẫu và biết cổ vũ ông nói thôi.

Làm sao cho khách hàng có thiện cảm với ta, vui vẻ nghe ta, tin ta và Theo ý ta?

Theo giáo sư C. W. Eliot thì không khó chi hết. Trước hết ta Phải đặc biệt chăm chú

nghe họ. Không có chi làm đẹp lòng họ bằng.

Điều đó dễ hiểu quá mà! Không cần phải theo học bốn năm tại Harvard Để tìm thấy

chân lý đó. Vậy mà tôi thấy và các bạn cũng thấy có Những nhà buôn không ngần ngại,

mướn những cửa hàng xa hoa, chú trọng Về sự buôn hàng với các giá hời nhất để có

thể bán rẻ mà vẫn lời, Cửa hàng họ chưng bày lộng lẫy, họ tiêu hàng trăm đồng vào

công cuộc Quảng cáo, mà rồi rốt cuộc, mướn những người làm công không biết Nghệ

thuật "nghe" ngắt lời khách hàng, cãi lại họ, làm mất lòng họ, Như vậy có khác gì đuổi

họ ra khỏi cửa hàng không?

Xin các bạn nghe chuyện ông J. C. Wooton, một người học trò của tôi. Ông ấy mua

một bộ đồ tại tiệm lớn nọ. Về nhà bận ít bữa ông bực Mình vì thấy màu áo thôi ra và làm

đen cổ áo sơ mi.

Ông đem bộ đồ lại tiệm, phàn nàn với người làm công đã bán bộ đồ Đó cho ông.

Cũng không phải để phàn nàn nữa, mà để giảng giải cho Người bán hàng nghe, nhưng

người này chưa nghe, đã ngắt ngay lời: "Chúng Tôi đã bán cả ngàn bộ đồ thứ đó, mà

chưa hề có ai kêu ca chi hết".

Lời thì như vậy, nhưng giọng còn tệ hơn nữa. Giọng hung hăng như muốn Bảo:

"Chú nói dối, chú ơi! Tôi đi guốc trong bụng chú rồi!".

Nghe thấy chúng tôi cãi cọ nhau, một người bán hàng khác chạy lại, Chêm vào: "Bộ

đồ màu đen nào, lúc mới đầu cũng hơi thôi ra như vậy, Không thể tránh được... Nhất là

những bộ đồ giá đó. Tại nước nhuộm Như vậy".

Tôi giận sôi lên, ông Wooton Nói, người bán hàng thứ nhất có ý cho tôi dối tra,

người thứ nhì muốn Chê tôi đã mua đồ xấu, rẻ tiền. Tôi nổi điên, muốn liệng bộ đồ vào

Đầu họ thì thình lình, người chủ gian hàng tới. Người này thật thạo Nghề, làm cho một

khách hàng đương thịnh nộ hóa ra hài lòng.

Ông ta làm ra sao?

Trước hết: ông Ta nghe câu chuyện của tôi từ đầu chí cuối, không nói nửa lời.

Sau: khi tôi ngừng nói, hai người bán hàng kia trình bày lý lẽ của họ Ra thì ông bênh

tôi mà bẻ lý lẽ của họ. Không những ông công nhận Rằng quả thật áo ngoài đã thôi va

làm đan cổ áo sơ mi tôi mà ông Còn nhắc lại rằng bất kỳ món nào bán ở tiệm đó, cũng

phải làm cho Khách hàng về nhà hoàn toàn vừa ý.

Sau hết: ông nhận rằng không biết tại sao nó lại thôi ra như vậy, và ông thẳng thắn

nói với tôi: "Xin ông cho biết chúng tôi phải làm sao, Và chúng tôi sẽ tuân lệnh ông".

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

38

Năm phút trước, chắc là tôi đã la lên: "Ông giữ lấy bộ đồ quý hóa Đó của ông". Nhưng

bây giờ tôi trả lời: Tôi chỉ muốn lại hỏi ý ông Thôi, tôi muốn biết sau này nó còn thôi nữa

không và làm sao cho nó Khỏi thôi.

Ông ta khuyên tôi mang về Bận thử một tuần nữa. Nếu lúc đó không vừa lòng thì sẽ

mang lại đổi. Và ông ta lấy làm ân hận vì sự đó lắm.

Tôi trở về, tươi tỉnh. Một tuần sau, áo đó quả nhiên hết thôi. Và Từ đó tôi hoàn toàn

tín nhiệm cửa hàng đó".

Người đó được làm chủ gian hàng, có chi lạ? Hai người bán hàng kia Sẽ làm phụ

suốt đời... Có lẽ còn nên đổi họ xuống gói hay khuân Đồ nữa là khác, để họ hết tiếp xúc

với khách hàng.

Nhiều khi muốn cho một người mắc bệnh càu nhàu kinh niên nguôi cơn giận Chỉ

cần có một kiên tâm hiểu họ, chịu làm thinh nghe họ, để họ mặc Tình phùng mang, trợn

mắt như con rắn hổ, phun ra ngoài cái nọc độc nó Làm cho họ đương nghẹt thở.

Vài năm Trước, công ty điện thoại Nữu Ước gặp một thân chủ gắt gỏng, khó Tính,

trần gian có một. Y làm đủ tình, đủ tội, dọa đập máy điện thoại, Không chịu trả tiền y

thiếu, cho rằng công ty tính lộn, kêu nài trên Mặt báo năm bảy phen, đầu đơn kiện ở tòa

và tại Ủy ban các công sở. Sau cùng muốn cho yên chuyện, công ty phái một sứ giả

khôn lanh nhất Lại thăm con "ác là" đó. Sứ giả bình tĩnh nghe ông tướng quạu đó, để

Mặc ông tuôn những lời cay đắng ra cho hả lòng, và chỉ gật đầu tán Thành và "mô

phật".

Nghe ông ta tuôn Ra trong ba giờ đồng hồ rồi về. Lần sau trở lại nghe ông ta tiếp tục

Cuộc diễn thuyết dông tố của ông. Bốn phen như vậy. Lần thứ tư, trước Khi về, nhà sứ

giả đã nghiễm nhiên thành một danh dự Hội viên trong "Hội bảo trợ những người dùng

điện thoại", mà ông đó mới sáng lập. Hội đó, cho mãi tới bây giờ cũng vẫn vỏn vẹn có

hai người đó làm Hội viên thôi.

Nhà sứ giả chỉ việc Chú ý nghe và kết quả là ông tướng quạu đó thành ra thuần

hậu, chịu Trả hết số tiền đã thiếu công ty và chịu rút đơn không kiện công ty Nữa. Thật

chưa từng thấy ông ta dễ dãi với ông công ty bao giờ.

Tại sao vậy? Là vì ông kêu nài, phản kháng để tỏ cái quan trọng của ông ra, khi

người thay mặt cho công ty chịu nhận thấy sự quan trọng đó, Thì những nổi bất bình

tưởng tưởng của ông tan như mây khói hết.

Nhiều năm trước, một khách hàng giận dữ bước vào văn phòng ông F. J. Detmer,

nhà sáng tạo xưởng dệt Detmer lớn nhất thế giới.

Người đó rõ ràng thiếu của xí nghiệp Detmer mười lăm Mỹ Kim, viết thư đòi Nhiều

lần mà không chịu trả, hôm đó đi xe lửa từ nhà lại hãng, nói Không những không trả số

tiền mà từ rày không thèm mua hàng ở hãng Nữa.

Ông Detmer saÜn sàng kiên tâm Nghe, khi người đó đã trút hết cơn lôi đình, bình

tĩnh lại rồi, cơ hội Thuận tiện, ông Detmer mới ôn tồn nói: "Tôi cám ơn ông đã lại tận

Đây để cho tôi hay những điều đó. Như vậy ông đã giúp tôi một việc Lớn lắm; vì nếu

phòng kế toán của chúng tôi đã làm cho ông bất bình Thì chắc có nhiều khách hàng dễ Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

39

dãi cũng bất bình nữa. Và điều đó Chúng tôi tất nhiên là muốn tránh. Xin ông tin tôi, ông

nóng lòng Lại phân trần với tôi một, thì tôi nóng muốn biết những nổi bất bình Của ông

tới hai kia".

Ông ta chắc là Tuyệt nhiên không ngờ tôi trả lời như vậy, ông Detmer kể lại. Tôi

Tưởng ông ta hơi cụt hứng vì ông ta từ xa lại cốt ý là để "xài" tôi Cho hả... Thế mà đáng

lẽ gây với ông ấy, tôi lại cám ơn ông! Tôi Hứa với ông xóa nó đi, vì "một người ngăn nắp

như ông, tính toán mỗi Một cuốn sổ tất là ít lẫn lộn hơn các viên kết toán của tôi phải

Tính toán sổ của cả ngàn khách hàng.

Tôi lại thêm rằng, tôi hiểu lòng ông ấy lắm và ở địa vị ông ta, có Lẽ cũng hành động

như ông. Rồi tôi lại giới thiệu với ông ấy vài Nhà bán len khác vì ông ấy không muốn

mua giúp tôi nữa.

Hồi trước, mỗi lần ông ấy ra tỉnh, tôi thường mời ông dùng bữa trưa Với tôi. Lần này

tôi cũng mời ông, ông ta bất đắc dĩ nhận lời... Nhưng tới chiều, khi cùng với tôi trở lại

phòng giấy của tôi, ông Đặt mua cho tôi một số hàng lớn nhất từ trước tới giờ. Ông về

nhà Bình tĩnh hơn và muốn tỏ ra công bằng với chúng tôi, cũng như chúng Tôi đã công

bằng với ông, ông lục giấy tờ của ông ra, kiếm thấy Toa hàng đã thất lạc và gởi trả

chúng tôi mười lăm Mỹ Kim với vài lời xin Lỗi.

"Sau này, khi con trai ông ta sanh, ông lấy tên Detmer của tôi đặt tên đệm cho con

ông và ông còn là Bạn thân và kháh hàng của chúng tôi cho tới khi ông từ trần hai năm

Sau".

Đã lâu rồi, một cậu bé Hòa Lan tới di trú nước Mỹ. Cha mẹ cậu nghèo lắm. Tan giờ

học, cậu phải Kiếm tiền bằng cách lau cửa kính một tiệm bánh mì và lượm những cục

Than vụng mà các xe chở than để rớt trên đường. Tên cậu là Edward Bok. Suốt thiếu

thời, cậu đi học cả thảy có sáu năm. Vậy mà sau trở thành Một trong những nhà xuất

bản tạp chí lớn nhất ở châu Mỹ. Chuyện đời Cậu dài lắm. Nhưng sở dĩ có kết quả đó là

vì cậu thi hành đúng các Quy tắc dạy trong chương này.

Cậu thôi Học từ hồi mười ba tuổi, phải làm bồi cho một công ty nọ. Nhưng vẫn

Quyết chí học, học một mình. Cậu nhịn ăn bữa trưa và để dành tiền đi Xe điện cho tới

khi mua được một cuốn tự điển tả công nghiệp các danh Nhân nước Mỹ. Và cậu nảy ra

một ý rất mới. Sau khi đọc tiểu sử các Danh nhân hiện đại, cậu viết thư cho nhiều vị yêu

cầu họ cho biết thêm Những chi tiết thuộc hồi thơ ấu mà tự điển không ghi chép. Vì cậu

tỏ Ra "biết nghe" cho nên được các danh nhân đó kể chuyện mình cho cậu. Hồi đại

tướng J.A.Garfield ứng cử Tổng Thống, cậu viết thư hỏi có phải Hồi thiếu thời đại tướng

đã làm nghề kéo ghe trên kinh để độ nhật Không? Và Garfield trả lời cậu... Cậu lại viết

thư hỏi đại tướng Grant Xin cho biết những chi tiết trong một trận mà đại tướng cầm

quân. Grant Vẽ cho cậu một bản đồ rồi mời cậu lúc đó mới mười bốn tuổi rưỡi Lại nhà

dùng bữa và nói chuyện.

Nhờ Khéo kích thích những người đó, tả lại những thành công của ho, một Vấn đề

mà bất cứ danh nhân hay thường nhân ai cũng ưa nói tới mà không Chán, cho nên cậu

bé xuất thân hèn hạ đó không bao lâu được giao thiệp Với một số danh nhân nước Mỹ

và được nhiều vị tiếp đãi như khách quý. Sự giao thiệp đó nung đúc cho cậu một đức

tính quý báu, một hoài bão Và một hy vọng cao xa, xoay chuyển hẳn cả cuộc đời cậu.

Và tôi nhắc Lại, được vậy chỉ nhờ cậu thi hành đúng những quy tắc mà chúng ta nêu Ra

đây. Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

40

Isaac Marcosson, nhà quán quân Về môn phỏng vấn các danh nhân, nói rằng phần

đông phỏng vấn viên Không thành công chỉ vì quá chăm chú nghe những câu vấn thành

ra không Chú ý nghe những câu đáp... Nhiều danh nhân nói với Marcosson rằng họ ưa

gặp một người biết nghe hơn là một người biết nói chuyện. Tai hại Thay! Khả năng biết

nghe đó hình như lại là khả năng hiếm thấy nhất.

Không phải chỉ các danh nhân mới thích được người ta nghe mình nói đâu, Về

phương diện đó, thường nhân cũng như họ. Một văn sĩ đã nói: "Nhiều Người mời bác sĩ

tới chỉ để kể lể tâm sự thôi".

Trong những ngày đen tối nhất của cuộc Nam Bắc chiến tranh, Lincoln viết Thư mời

một ông bạn cũ ở xứ Illinois tới Washington để bàn về vài Vấn đề. Ông bạn tới Bạch Ốc

và Lincoln nói với ông trong mấy tiếng Đồng hồ về tờ bố cáo ông tính công bố để thủ

tiêu chế độ nô lệ. Lincoln ôn lại tất cả những lý lẻ bênh vực đạo luật đó và những Lý lẻ

chống đạo luật đó, ông đọc lại hết cả những bức thư và bài Báo nói về vấn đề đó, trong

đó có nhiều bài thống trách ông sao chưa Phế trừ chế độ nô lệ, lại có nhiều bài khác chỉ

trích ông vì ông Muốn hủy bỏ chế độ đó.

Sau khi diễn Thuyết một hồi lâu. Lincoln bắt tay ôn bạn già, chúc ông ta bình an Và

mời ông ta trở về Illinois, chẳng hỏi ý kiến ông ta một chút chi Hết. Lincoln đã nói để trút

những nổi suy nghĩ nó đè nặng trong lòng ông, như vậy để cho óc ông được sáng suốt.

Ông bạn già kể lại: "Khi ông Lincoln nói xong rồi, ông ấy bình tĩnh hơn".

Lincoln không cần một người khuyên bảo, ông chỉ muốn có một bạn thân Nghe ông

nói và hiểu ông để ông trút tâm sự của ông thôi. Hết thảy Chúng ta chẳng như vậy ư?

Và ông khách hàng bực tức, người làm công Bất bình, ông bạn mất lòng... đều cần kiếm

người để than thở.

Nếu các bạn muốn người ta trốn bạn, chế giễu lén bạn hay khinh ghét Bạn thì bạn

làm như vậy: Đừng bao giờ nghe người khác nói hết, bạn Cứ nói hoài về bạn thôi.

Trong khi người khác nói, bạn nẩy ra một ý gì chăng, thì đừng đợi người ta nói hết câu.

Đợi mà làm gì? Câu Chuyện người ta kể đâu có thú vị hay ho bằn gcâu chuyện bạn sắp

kể Ra? Tại sao mất thì giờ nghe chuyện con cà con kê đó? Mạnh bạo đi, cắt Ngang câu

người ta nói đi.

Bạn có quen Ai hành động như vậy không? Riêng tôi. Tôi đã thấy... Thực tai

hại.Chịu Không nổi họ! Họ đầy tự phụ, say mê về cái quan trọng của họ! Nực Cười nhất

là một số trong những kẻ đó lại được mọi người coi là giới Thượng lưu! Kẻ nào chỉ nói

về mình thì chỉ nghĩ tới mình thôi. Và kẻ Chỉ nghĩ tới mình thôi, nhất định là một kẻ thiếu

giáo dục. Ông Nicholas Murray Putler, hội trưởng trường Đại học Columbia nói như vầy:

"Dù kẻ Đó học hành tới bực nào nữa thì cũng vẫn là thiếu giáo dục".

Vậy nếu bạn muốn người ta coi là nói chuyện có duyên thì bạn phải Biết cách nghe.

Nên nghe lời khuyên tài tình này của một người đàn Bà: "Muốn được người chú ý tới,

trước hết phải biết chú ý tới người". Bạn nên đặt những câu vấn mà ai cũng say mê

đáp: tức như những câu Hỏi về đời tư hay đời công của họ, những thành công của họ.

Nên nhớ rằng người nói chuyện với ta quan tâm tới những thị dục, những Vấn đề

của họ trăm phần thì chỉ quan tâm đến ta, đến nỗi thắc mắc Của ta một phần thôi. Bệnh

nhức răng dày vò người đó hơn là cảnh Đói kém làm chết cả triệu dân Trung Quốc. Một Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

41

cái nhọt tại cổ người Đó làm cho người đó lo lắng hơn bốn chục nạn động đất ở châu

Phi. Lần sau, có nói chuyện với ai, xin bạn nhớ tới điều đó.

Vậy muốn cho người mến, bạn theo quy tắc thứ tư sau này:

Biết chăm chú nghe và khuyến khích người khác nói tới họ. Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

42

Phần Chín:

Làm Sao Gây Được Thiện Cảm

Những Ai đã gặp Tổng Thống Théodore Roosevelt đều ngạc nhiên về sự biết nhiều,

Hiểu rộng của ông. Bất kỳ một người chăn bò hay kỵ binh, một nhà chính Trị, hay một

nhà ngoại giao lại thăm. Ông đều biết cách hỏi chuyện Người đó. Bí quyết của ông ư?

Giản dị lắm. Khi Roosevelt phải tiếp một Người khách, thì cả buổi tối hôm trước ông

nghiên cứu vấn đề mà ông Biết khách ưa nói tới hơn hết.

Cũng Như hết thảy những người dẫn đạo quần chúng, ông biết rằng cách thần Diệu

nhất để chiếm lòng người là bàn tới vấn đề mà người đó thường ấp ủ trong lòng.

Một thiên tài, William Lyon Phelps, trước làm giáo sư văn chương ở Đại học đường

Yale, đã hiểu Chân lý đó từ hồi còn nhỏ. Trong một bài luận về "Nhân tánh" ông Kể:

Hồi tám tuổi, tôi về nghỉ hè ở nhà cô tôi. Một buổi tối, một ông khách lại chơi. Sau

khi chào hỏi Cô tôi, ông hết sức chú ý tới tôi. Hồi đó tôi mê chơi tàu lắm và ông nói về

tàu một cách làm cho tôi thích đặt biệt. Khi ông về rồi, Tôi nhiệt liệt khen ông. Đáng phụ

là dường nào! Ông ấy yêu tàu làm Sao? Và biết rõ nó lắm? Nhưng cô tôi bảo ông ấy

làm luật sư ở Nữu Ước và chẳng bao giờ để ý tới tàu hết. Tôi la lên: "Thế thì tại sao ông

chỉ nói tới tàu cho cháu nghe?" .

Cô tôi trả lời: "Tại ông là người có giáo dục, ông thấy cháu mê Về tàu thì ông nói về

tàu. Ông rán sức gây thiện cảm với cháu".

Và William Lyon Phelps nói thêm: "Không bao giờ tôi quên lời nhận xét Đó của cô

tôi".

Hiện tôi còn giữ Một bức thư của ông Edward L. Chalif, một người hoạt động nhiều

cho các Hội hướng đạo.

Ông viết: Một hôm Hay tin có một đoàn hướng đạo sắp qua châu Âu họp đại hội các

hướng Đạo sinh toàn cầu, tôi muốn cho một hướng đạo sinh của tôi dự cuộc Đó. Tôi

bèn lại thăm ông hội trưởng một xí nghiệp vào hàng lớn nhất ở Mỹ xin ông cấp cho tôi

phí tổn du lịch.

Trước khi tới thăm ông, tôi tình cờ hay rằng ông mới ký một tấm chi Phiếu một triệu

Mỹ kim, rồi sau khi hủy bỏ đi, vì không cần xài tới, ông đem đóng khung lại, giữ làm kỷ

niệm một vật hiếm có. Gặp mặt ông, tôi liền xin ông cho coi vật quý đó. Một chi phiếu

một triệu Mỹ Kim! Tôi nói với ông rằng tôi chưa từng biết người nào ký một chi Phiếu

khổng lồ như vậy và tôi muốn kể lại cho các hướng đạo sinh của Tôi rằng chính mắt tôi

đã thấy một chi phiếu một triệu đồng! Ông vui Vẻ đưa tôi coi. Tôi ngắm nghía, tán

thưởng và xin ông kể cho nghe vì Những đại sự gì mà ông đã phát nó ra.

Các bạn nhận thấy rằng ông Chalif khi bắt đầu câu chuyện không hề Nói tới hướng

đạo sinh, tới cuộc du lịch hoặc tới mục đích của ông. Ông chỉ nói tới vấn đề mà ông kia

ưa nhất. Và sự khéo léo của ông Được thưởng như sau này:

Một lúc sau, ông hội trưởng hỏi tôi: "À! Ông lại thăm tôi có chuyện chi?" . Tôi Bày tỏ Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

43

lời tôi yêu cầu. Và ngạc nhiên làm sao, ông ưng liền, lại Còn cho tôi nhiều hơn số tôi

muốn nữa. Tôi chỉ xin phí tổn cho một hướng Đạo sinh, mà ông chịu phí tổn cho tới năm

người và cả cho tôi nữa, ông lại còn cho tôi một tờ tín dụng để tới châu Âu lãnh một

ngàn Mỹ kim. Ông lại khuyên tôi nên ở châu Âu 7 tuần lễ. Ông còn đưa cho Nhiều bức

thư giới thiệu tôi với các nhà đại lý của ông. Khi chúng Tôi tới Paris, lúc ấy ông có mặt

tại đó, ông tiếp đón chúng tôi Và tự lái xe đưa chúng tôi đi coi châu thành nữa.

Từ hồi đó, ông đã kiếm việc cho nhiều hướng đạo sinh của chúng tôi Mà cha mẹ

nghèo. Và cho tới nay, ông vẫn còn sốt sắng giúp đỡ đoàn Của chúng tôi.

Tôi biết chắc rằng Nếu trước kia tôi không kiếm được sở thích của ông và làm cho

ông Vui lòng ngay từ lúc đầu, thì ông không cho tôi được một phần mười những Cái ông

đã cho tôi".

Phương pháp đó Có nên thi hành trong sự giao thiệp về thương mại không? Thì

đây, ta Hãy xét trường hợp của ông Henry G. Duvernoy, một trong những nhà làm Bánh

mì lớn nhất ở Nữu Ước.

Đã 4 Năm rồi, ông ta kiếm cách bán bánh cho một khách sạn nọ ở Nữu Ước. Mỗi

tuần lại thăm ông chủ khách sạn một lần, mỗi khi ông này dự Cuộc công ích nào thì ông

Duvernoy cũng có mặt tại đó, tới đỗi ông Còn mướn phòng ở ngay trong khách sạn đó

để "thuyết" ông kia. Công Dã tràng.

Sau khi theo học lớp giảng Của chúng tôi, ông Duvernoy thay đổi chiến lược. Ông

kiếm cách dò biết Thị hiếu ông giám đốc khách sạn.

Tôi Hay rằng, lời ông Duvernoy nói, ông ấy nhờ hăng hái hoạt động cho một Liên

đoàn các chủ nhân khách sạn mà mục đích là phô trương "sự tiếp Đãi niềm nở của

châu Mỹ", nên được làm hội trưởng hội đó. Liên đoàn Đó sau được các chủ nhân khách

sạn vạn quốc gia nhập và trở nên một Hội quốc tế mà chính ông được làm hội trưởng.

Hội nghị của những hội Đó họp ở đâu thì dầu phải lội suối trèo đèo, vượt đại dương,

qua sa Mạc, ông cũng tới dự.

Cho nên lần Sau gặp ông, tôi nói ngay tới liên đoàn của ông.

Và, các bạn ơi! Nồng nàn làm sao! Ông hùng hồn diễn thuyết trong nửa Giờ đồng

hồ về tổ chức đó. Và tôi thấy rõ ràng những hội đó là Cái "nghiện" của ông, là lẽ sống

của đời ông. Trước khi từ giã ông, Thì ông đã bán cho tôi một tấm thẻ hội viên.

Tôi không hề nói tới bánh của tôi. Nhưng vài hôm sau, người quản lý Khách sạn kêu

điện thoại bảo tôi mang mẫu bánh lại để tính giá cả.

Người đó bảo tôi: "Không biết ông đã làm gì mà chủ tôi thích ông Tới nỗi ngồi đâu

cũng chỉ nói tới ông thôi".

Các bạn thử tưởng tượng: Theo đuổi ông ấy bốn năm trời mà chẳng kết Quả chi

hết. Nếu tôi không biết cách kiếm những thị hiếu và những Cái ông ấy mê nhất thì bây

giờ chắc vẫn còn phải năn nỉ ông ấy mua Giúp cho nữa.

Vậy muốn gây thiện cảm Với ai, xin bạn:

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

44

... Nói với người ấy về cái sở thích, hoài bão của họ.

Đó là quy tắc thứ năm. Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

45

Phần Mười:

Làm Sao Cho Người Ta Ưa Mình Liền

Hôm Nọ tôi lại sở Bưu điện. Khi đợi tới lượt tôi để thư bảo đảm, tôi Để ý tới bộ mặt

chán chường của thầy thư ký. Một cuộc đời ngày ngày Cân thư, bán cò, biên chép như

vậy tất nhiên là không thú gì hết. Tôi tự nhủ: "Rán làm vui anh chàng này một chút, làm

cho y nở một Nụ cười... Muốn vậy, phải khen y cái gì mới được. Thử kiếm xem y có Cái

gì thật đáng khen không?" . Không phải dễ, vì mình không quen người Ta. Nhưng

trường hợp hôm đó rất dễ thầy thư ký ấy có bộ tóc rất đẹp.

Vậy, trong khi thầy cân thư của tôi, tôi nói: "Tôi ước ao có được bộ Tóc như thầy!".

Thầy ấy ngửng đầu Lên hơi ngạc nhiên, nét mặt tươi cười và nhũn nhặn trả lời:

"Bây giờ Nó đã kém trước rồi". Tôi nói rằng trước ra sao không biết, chứ bây Giờ tóc

thầy còn đẹp lắm. Thầy rất hoan hỉ. Chúng tôi nói chuyện vui Vẻ một lúc. Khi tôi ra về,

thầy ấy nói thêm: "Thưa ông, quả đã có Nhiều người khen tóc tôi".

Tôi dám Cuộc với bạn rằng bữa đó thầy về nhà, vui như sáo, kể chuyện cho vợ

Nghe và buổi tối, khi rửa mặt ngắm bộ tóc trong gương, tự nhủ "Kể ra Tóc mình đẹp

thật".

Khi tôi kể lại Chuyện đó, một người học trò tôi hỏi: "Nhưng ôn muốn cầu người đó

Điều chi?" .

Tôi muốn cầu người đó Điều chi ư? Trời cao đất dầy! Nếu chúng ta ích kỷ một cách

ti tiện đến Nỗi không phân phát được một chút hạnh phúc cho người chung quanh, đến

Nỗi hễ khen ai là cũng để hy vọng rút của người ta các lợi gì, nếu Tim ta không lớn hơn

trái ổi rừng, thì chúng ta có thất bại cũng là Đáng kiếp.

Nhưng quả tôi có cầu anh Chàng đó cho tôi một vật vô cùng quý báu: là sự hài lòng

cao thượng Vì đã có một hành vi hoàn toàn không vị lợi, một hành vi nhân từ mà Ta sẽ

vui vẻ nhớ tới hoài.

Có một Định luật quan trọng nhất mà chúng ta phải theo khi giao thiệp. Theo nó Thì

việc gì cũng hóa dễ, trở ngại gì cũng thắng được, ta sẽ có vô Số người thương, sẽ

thành công và vui sướng.

Nếu làm trái luật đó tức thì những nỗi khó khăn sẽ hiện ra. Luật Đó là: "Luôn luôn

phải làm cho người cảm thấy sự quan trọng của họ". Như trên kia tôi đã nói, giáo sư

John Dewey cho rằng thị dục huyễn ngã Là thị dục mạnh nhất của loài người. Chính thị

dục đó làm cho người Khác loài vật.

Trong mấy chục thế Kỷ, các triết nhân tìm kiếm các định luật chi phối sự giao thiệp

giữa Người với người và tất cả những sự tìm tòi đó đều đưa đến mỗi một Quy tắc

không mới mẻ gì, một quy tắc đã có từ hồi nhân loại mới có Sử. Ba ngàn năm trước,

Zoroastre đã dạy quy tắc đó cho dân Ba Tư thờ Thần lửa. Hai mươi bốn thế kỷ trước,

Khổng Tử đã giảng tới nó. Lão Tử cũng đã đem ra dạy học trò.

Năm Thế kỷ trước Thiên chúa giáng sinh, Đức Thích Ca đã tuyên bố nó trên Bờ Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

46

sông Hằng Hà, mà quy tắc đó đã được chép trong sách đạo Bà La Môn, 1.000 năm

trước khi Đức Thích Ca ra đời.

Sau này, Đức Ki Tô đem nó ra giảng trên những đồi đá ở xứ Judée. Tư Tưởng đó

tóm tắc trong một câu này, có lẽ là định luật quan trọng Nhất trong thế giới:

"Con muốn được Người ta cư xử với con ra sao thì con cư xử với người ta như

vậy".

Bạn muốn những người bạn gặp gỡ đồng ý với bạn. Bạn muốn người ta Thừa nhận

tài năng của bạn. Tự thấy mình quan trọng trong khu vực của Bạn, bạn thấy thích. Bạn

ghét những lời tán dương giả dối thô lỗ, Nhưng bạn cũng thèm khát những lời khen

thành thật. Bạn muốn bạn thân Giao và bạn đồng nghiệp cực lực tán thành, không tiếc

lời ca tụng Bạn. Hết thảy chúng ta ai cũng muốn như vậy.

Vậy chúng ta hãy tuân lời Thánh kinh: "Muốn nhận của người ta cái gì Thì cho

người ta cái đó".

Ta cần phải Xử sự như vậy khi nào? Bằng cách nào? ... Ở đâu? ... Xin đáp: Bất kỳ

Lúc nào và bất kỳ ở đâu.

Một hôm, Tới một sở Thông tin, tôi hỏi một thầy ký chuyên môn tiếp khách, Chỉ cho

tôi phòng làm việc của bạn tôi, ông Henri Souvaine. Bận một Chế phục sạch sẽ, thầy ta

có vẻ tự đắc giữ việc chỉ dẫn đó lắm. Thầy trả lời tôi rõ ràng từng tiếng một: "Henri

Souvaine lầu 18. Phòng 1816".

Tôi sắp chạy lại thang máy. Nhưng tôi ngừng lại và quay lại nói: "Tôi khen thầy.

Thầy đã chỉ đường Cho tôi một cách rõ ràng, thông minh lắm. Thầy có giọng nói của

một Tài tử. Cái đó hiếm lắm".

Tươi như Hoa, thầy giảng cho tôi nghe tại sao mỗi lần thầy ngừng lại và nói Rõ ràng

từng tiếng.

Những lời tôi Khen làm cho thầy cao lên được vài phân. Và trong khi bay lên tầng

lầu Thứ 8, tôi cảm thấy rằng chiều hôm đó tôi đã làm tăng được đôi chút Cái tổng lượng

hạnh phúc của nhân loại.

Đừng bảo phải là một vương quốc trên ngai vàng hay là một đại sứ của Mỹ ở Pháp

mới cần thi hành triết lý đó. Bạn có thể dùng thuật đó Mỗi ngày.

Chẳng hạn, bạn đòi món Khoai tây chiên mà chị bồi đưa lên món khoai tâu nghiền,

bạn chỉ cần Nói ngọt ngào: "Tôi ân hận vì làm phiền chị, nhưng tôi thích món khoai Tây

chiên hơn", thì chị đó vui vẻ trả lời ngay: "Không sao, thưa ông, Để tôi đổi hầu ông", và

chị ấy cảm động khi thấy được bạn kính trọng.

Những câu ngăn ngắn như: "Xin lỗi đã làm phiền ông... xin ông có lòng Tốt... ông

làm ơn..." và sau cùng không quên hai chữ "cám ơn" là một Thứ dầu làm trơn tru bộ

máy sinh hoạt hằng ngày của ta mà lại là dấu Hiệu của một sự giáo dục tốt nữa.

Xin bạn nghe chuyện nhà viết tiểu thuyết Hall Caine. Ông thân ông làm Thợ rèn và

hồi nhỏ ông học ít lắm. Vậy mà khi qua đời, ông là một Nhà văn giàu nhất thế giới. Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

47

Chuyện đời ông như vầy: Ông thích thơ của Dante Gabriel Rossetti lắm. Ông Diễn

thuyết ca tụng tác phẩm của thi nhân đó, rồi chép bài diễn văn Gởi biếu thi nhân. Ông

này thích lắm và chắc tự nghĩ: "Người này trẻ Tuổi mà biết trọng tài ta như vậy, tất phải

là người thông minh". Rồi Rossetti mời người con một anh thợ rèn đó lại làm thư ký cho

ông. Nhờ Địa vị mối đó, Caine gặp được nhiều đàn anh trong văn đàn, được họ khuyên

Bảo khuyến khích, bắt đầu viết văn và sau nổi danh tới nỗi lâu đài ông ở tại cù lao Man

đã trở nên nơi chiêm bái của các nhà du lịch, Và ông để lại một gia tài là hai triệu năm

trăm ngàn đồng. Nếu ông không Viết bài khen ông Rossetti thì biết đâu ông đã chẳng

chết trong nghèo Nàn và không một ai biết tới.

Đó Cái mãnh lực phi thường của lời khen là như vậy, khi nó tự đáy lòng Phát ra.

Thi nhân Rossetti tự cho là Một nhân vật quan trọng. Cái đó có chi lạ? Ai trong

chúng ta mà không Tự cho là quan trọng, tối quan trọng?

Dân tộc cũng không khác chi cá nhân hết.

Bạn tự thấy mình hơn người Nhật ư? Sự thật thì người Nhật tự cho họ Hơn bạn vô

cùng. Một người trong phái cổ chẳng hạn, tức giận lắm khi Thấy một người đàn bà Nhật

khiêu vũ với một người da trắng.

Bạn có tự cho rằng mình hơn người Ấn Độ không? Đó là quyền của bạn. Nhưng có

tới một triệu người Ấn Độ khinh bạn tới nỗi không chịu mó Tới thức ăn mà bóng nhơ

nhớp của bạn đã phớt qua, vì sợ lây nhơ nhớp.

Bạn tự cho là hơn những thổ dân miền Bắc cực nhiều lần ư? Bạn được Hoàn toàn

tự do nghĩ như vậy. Nhưng sự thật thổ dân đó khinh bạn vô Cùng. Bạn muốn biết lòng

khinh đó tới bực nào? Thì đây: Trong bọn họ, Có kẻ khốn nạn nào đần độn đến nỗi

không làm nổi một việc chi hết Thì họ gọi là "Đồ da trắng".

Đó là Lời chửi thậm tệ nhất của họ.

Dân Tộc nào cũng tự cho mình hơn các dân tộc khác. Do đó mà có lòng ái Quốc, và

chiến tranh!

Chúng ta can đảm Nhận kỹ chân lý này: Mỗi người mà chúng ta gặp đều coi có một

hỗ Nào hơn ta.

Nếu bạn muốn được lòng Người đó, hãy khéo léo tỏ cho họ thấy rằng ta thành thật

nhận sự Quan trọng của họ, trọng địa vị của họ.

Xin bạn nhớ lời này của Emerson: "Mỗi người đều có chỗ hơn tôi; cho Nên ở gần

họ, tôi học họ được".

Điều đau lòng là nhiều khi những kẻ không có chút chi đáng tự kiêu Hết lại khoe

khoang rầm rộ để che lấp những thiếu sót của họ, khoe Khoang tới nỗi chướng tai gai

mắt người khác.

Như Shakespeare đã nói: "Người đời! Ôi người đời kêu căng khoác được Chút uy

quyền, người đó liền diễn trước Hóa công những hài kịch lố Lăng tới nỗi các vị thiên

thần phải sa lệ". Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

48

Và bây giờ, tôi xin kể ba thí dụ mà sự áp dụng những phương pháp trên Kia đã

mang lại những kết quả rất khả quan.

Thí dụ thứ nhất: Một ông đại tụng mà ta gọi là R... vì ông ta muốn Giấu tên. Ít lâu

sau khi bắt đầu theo lớp giảng của tôi, ông với vợ Đi xe hơi về quê bà để thăm họ hàng.

Bà mắc đi thăm những nơi khác, Cho nên một mình ông hầu chuyện một bà cô bên nhà

vợ. Ông quyết thực Hành ngay những lý thuyết đã học được và kiếm chung quanh ông

xem có Cái gì có thể chân thàn khen được không.

Ông hỏi bà cô:

Thưa cô, nhà cô cất Năm 1890?

Phải, chính năm đó.

Ông R. tiếp:

Coi nhà này cháu nhớ Lại những nơi cháu sanh trưởng.

Nhà Đẹp quá!... rộng... kiểu rất khéo... Bây giờ người ta không biết xây Nhà đẹp

như vậy nữa.

Bà già nói:

Cháu nói có lý. Thanh niên bây giờ không biết thế nào là một ngôi Nhà đẹp. Họ chỉ

muốn có một căn phố nhỏ, một máy lạnh, rồi lái xe Hơi, đi chơi phiếm.

Bằng một giọng cảm động, bà ôn lại những kỷ niệm êm đềm hồi xưa:

"Nhà này là kết tinh của biết bao nhiêu năm mơ tưởng. Dượng và cô Đã âu yếm mà

xây dựng nó, sau khi đã ấp ủ nó trong lòng gần nửa Đời người. Chính dượng và cô là

kiến trúc sư đó..".

Rồi bà dắt ông R. đi thăm các phòng, chỉ cho coi từng bảo vật bà đã Góp nhặt được

trong các cuộc du lịch và đã nâng niu suốt đời: Khăn Quàng bằng hàng Cachemire, đồ

sứ cổ, giường ghế đóng ở Pháp, bức tranh Của họa sĩ Ý Đại Lợi và những tấm màn

bằng tơ, di tích của một lâu Đài bên Pháp... Nhất nhất ông R. đều tán thưởng.

Sau khi coi hết các phòng rồi, bà đưa tôi đi coi nhà để xe. Tại đó, Có kê một chiếc

xe hơi hiệu Packard, gần như mới nguyên.

Bằng một giọng êm đềm bà nói: Dượng cháu mua chiếc xe này được ít Lâu thì mất,

từ hồi đó cô chưa đi nó lần nào hết...

Cháu sành và có óc thẩm mỹ... Cô muốn cho cháu chiếc xe đấy.

Tôi ngạc nhiên đáp:

Thưa cô, cô thương Cháu quá. Cô rộng rãi quá, cháu cảm động lắm, nhưng thật tình

cháu Không thể nào nhận được. Cháu là cháu rể xa. Vả lại cô còn nhiều Cháu ruột, cô Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

49

để cho các anh ấy các anh ấy sẽ mừng lắm.

Bà la lên: "Cháu ruột! Phải, cái thứ cháu nó chỉ mong già này chết Để chiếm xe hơi

của già! Không khi nào cô để xe Packard này về tay chúng Nó đâu!".

Vậy thì có thể đem bán cho Hãng xe được.

Bà lớn tiếng: "Bán ư? Cháu tưởng cô bán xe này sao? Chịu thấy những người lạ

ngự trong chiếc Xe này sao? Một chiếc xe dượng cháu mua cho cô, mà đem bán nó?

Không Khi nào! Cô cho cháu đấy, vì cháu biết yêu những đồ đẹp".

Từ chối thì sợ phật ý bà cô, cho nên ông R. phải nhận.

Bà già đó sống một mình trong dinh cơ rộng như vậy giữa đống khăn quàng, Đồ cổ

và kỷ niệm, nên khát khao chút tình âu yếm. Hồi xưa bà trẻ Đẹp, được nhiều người tâng

bốc. Bà cất ngôi nhà ấy, yêu mến trang Hoàng nó bằng tất cả những bảo vật thu thập

được ở châu Âu và bây Giờ trong cảnh về già buồn tẻ cô độc, bà khát khao chút lòng

thương, Chút ấm áp trong lòng và ít lời thán phục mà không có kẻ nào biết Lam vừa

lòng bà hết. Khi gặp được những cái ao ước từ lâu đó, khác Nào đi giữa sa mạc mà gặp

dòng suối, bà tất nhiên cảm tấm lòng người Cháu rể lắm và cho ngay một chiếc xe hơi

lộng lẫy.

Một người học trò khác của tôi, vẽ vườn cho một ông trưởng tòa có Danh, thấy bầy

chó của ông này đẹp, khen: "Thưa ông, bầy chó của ông Ngộ lắm, chắc ông được nhiều

giải thưởng trong các cuộc thi chó đẹp".

Ông trưởng tòa vui lòng lắm, dắt họa sĩ đi coi bầy chó ông nuôi và Những giải

thưởng chúng đã kiếm được, nói chuyện rất lâu về giòng Giống các con chó đó và sau

cùng hỏi:

Ông có em trai nhỏ không?

Thưa, tôi Có một cháu trai.

Chắc nó thích một Con chó nhỏ?

Nói chi nữa, chắc nó Mê đi.

Được! Để tôi cho cháu một con.

Rồi ông trưởng tòa chỉ cho họa sĩ cách nuôi chó, lại cẩn thận đánh Máy lên giấy, sợ

ông này không nhớ.

Thành thử ông trưởng tòa đó cho họa sĩ một con chó đáng một trăm Mỹ Kim Và bỏ

ra một giờ quý báu của ông chỉ vì họa sĩ đã thành thật khen Tài nuôi chó va bầy chó của

ông.

George Eastman vua phim Kodak, đã chế ra thứ phim trong suốt để chiếu bóng

Được và kiếm được cả 100 triệu mỹ kim, nổi tiếng khắp hoàn cầu. Mặc Dầu vậy, ông ấy

cũng như bạn và tôi, cảm động trước những lời khen Tầm thường nhất.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

50

Hồi đó, ông Eastman Xây một trường âm nhạc và một nhà hát để báo hiếu cho mẹ.

Ông Adamson, Giám đốc một hãng đóng ghế quan trọng, muốn được ông Eastman

mua ghế Giúp để bày trong hai ngôi nhà đó. Ông Adamson bèn dùng điện thoại Gọi viên

kiến trúc sư của ông Eastman để xin được hầu chuyện ông Eastman.

Khi ông Adamson tới, viên kiến trúc sư dặn: "Ông Eastman bận việc lắm. Ông có muốn

nói gì thì nói mau đi rồi ra. Nếu ngồi lâu quá năm phút thì Đừng hy vọng gì thành công

hết".

Viên Kiến trúc sư dắt ông Adamson vô phòng ông Eastman, ông này đương cặm

Cụi trên bàn giấy, một hồi lâu mới ngửng đầu lên, tiến lại gần hai ông kia, nói: "Chào hai

ông, các ông có việc chi?" .

Viên kiến trúc sư giới thiệu ông Adamson rồi ông này nói:

Thưa ông Eatman, trong khi đứng đợi, tôi ngắm phòng giấy ông. Làm việc Trong

một phòng như phòng này thực là một cái thú. Hãng tôi cũng có Làm những ván lót

tường. Nhưng tôi chưa thấy phòng làm việc nào lót Ván đẹp bằng phòng này.

Ông Eatman:

"Ông làm tôi nhớ lại một điều mà cơ hồ tôi quên mất. Phải, phòng Này đẹp thật. Hồi

mới đầu tôi thích nó lắm. Nhưng bây giờ tôi quen Rồi; với lại bận việc nhiều quá, có khi

hàng tuần không để ý tới Những trang hoàng đó".

Adamson đi thẳng Lại những tấm ván, lấy tay sờ.

Thứ Này bằng cây sồi mọc bên Anh, phải không ông? Hơi khác thứ sồi mọc Bên Ý.

Đúng vậy, ông Eatman trả lời. Tôi chở nó từ bên Anh về. Một ông bạn sành về các

loài danh mộc Đã lựa giùm tôi.

Rồi ông Eatman chỉ Cho ông Adamson tất cả những đồ trang hoàng trong phòng,

chính do ông Chỉ bảo, sắp đặt. Hai người lại đứng trước cửa sổ, ông Eatman nhũn

Nhặn và kín đáo như thường lệ, lấy tay chỉ những công cuộc ông đã gầy Dựng để cứu

giúp nhân loại. Ông Adamson nhiệt liệt khen ông đã biết Dùng tiền. Một lúc sau, ông

Eatman mở một tủ kính, lấy ra một máy chụp Hình cái máy thứ nhất của ông, do một

người Anh bán cho ông.

Ông Adamson hỏi ông về những nỗi khó khăn buổi đầu và ông cảm động, Kể lể về

cảnh nghèo khổ của ông hồi nhỏ: bà mẹ góa, nấu cơm cho Khách trọ, còn ông thì làm

thư ký, sao khế ước cho một sở bảo hiểm Để kiếm mỗi ngày năm cắc. Cảnh nghèo khổ

ám ảnh ông ngày đêm, làm ông lo sợ lắm và nhất quyết kiếm sao cho đủ số tiền để bà

cụ khỏi Cảnh vất vả không kể chết đó.

Thấy ông Adamson chăm chú nghe, ông hăng hái tả những đêm thí nghiệm các

Tấm kính chụp hình, sau khi đã vất vả ngày ở phòng giấy, chỉ chợp mắt Được một chút

trong khi đợi các chất hóa học ngấm. Thành thử có lần Luôn hai mươi bảy giờ đồng hồ,

ông không có dịp thay quần áo.

Sau cùng ông nói: Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

51

"Lần du lịch cuối Cùng qua Nhật Bản, tôi có mua về một bộ ghế bày trong hành lang

nhà Tôi. Nhưng nắng giọi làm lở sơn, nên chính tay tôi phải sơn lại. Ông Có muốn biết

tài sơn ghế của tôi không? Trưa nay ông lại dùng bữa Với tôi, tôi chỉ cho ông coi".

Sau bữa ăn, ông Eatman dắt khách đi xem ghế. Ghế xấu chỉ đáng một đồng một

Ghế, nhưng ông Eatman là người đã kiếm được cả trăm triệu bạc, vinh Hạnh khoe

những chiếc ghế đó lắm, vì chính tay ông đã sơn nó.

Rốt cuộc, cái com măng ghế chín vạn mỹ kim đó ai được lãnh, chắc bạn Đã hiểu. Và

từ đó hai người thành cặp tri kỷ cho tới ông Eastman mất.

Cái ảo thuật của lời khen đó có nên dùng trong gia đình không? Tôi Tưởng không có

nơi nào người ta cần dùng nó mà cũng xao nhãng nó bằng Trong gia đình.

Bà ở nhà chắc có ít Nhiều tánh tốt, ít nhất hồi xưa ông cũng chỉ như vậy, nếu không,

sao ông cười bà? Nhưng đã bao lâu rồi ông chưa hề khen bà một lời? Từ Hồi nào ư?

Bà Dorothy Dix, nổi danh Về những câu chuyện hằng ngày, nói:

Chưa học nghệ thuật khen thì xin ông đừng lập gia đình. Trước khi cưới Bà, ông

làm vui bà là một sự lịch thiệp, sau khi cưới rồi, nó là một Sự cần thiết và một bảo đảm

cho hạnh phúc trong gia đình. Tình vợ chồng Không cần lòng thẳng thắn bằng sự khôn

khéo ngoại giao.

Nếu ông muốn mỗi bữa ăn thường là một bữa tiệc thì xin ông đừng bao Giờ chê bà

nhà là nấu nướng vụng, đừng bao giờ bực mình mà so sánh Những món của bà làm

với những món của cụ bà làm hồi xưa. Trái lại, Cứ khen không ngớt tài quản gia của bà,

cứ khen thẳng ngay rằng bà Hoàn toàn, đã duyên dáng mặn mà, đủ công ngôn dung

hạnh lại còn là Một nội trợ kiểu mẫu nữa. Cả những khi cơm khê, canh mặn, ông cũng

Không nên phàn nàn. Chỉ nên nói rằng bữa cơm lần đó không được nhận Lời khen đó,

bà sẽ chẳng quản công trong việc bếp nước. Phải khéo Léo, đừng khen bất ngờ quá

cho bà khỏi nghi.

Nhưng chiều nay hay chiều mai, ông nên mau ít bông về biếu bà. Đừng nói Suông:

"Phải, việc đó nên làm", rồi để đó. Phải làm ngay đi. Và xin ông nhớ kèm thêm một nụ

cười với vài lời âu yếm. Nếu người chồng Nào cũng đối đãi với vợ cách đó thì đâu có

nhiều vụ ly dị như vậy?.

Bạn có muốn biết làm sao cho một người đàn bà mê bạn không? Cái đó Mới tài!

Không phải bí quyết của tôi đâu, mà của bà Dorothy Dix. Một Lần bà phỏng vấn một anh

chàng nổi tiếng có nhiều vợ, đã chiếm được Trái tim và cả vốn liếng nữa của hai mươi

ba người đàn bà. Tôi phải nói rằng Bà phỏng vấn anh chàng ấy ở trong khám. Khi bà

hỏi anh ta làm sao mà Dụ dỗ được nhiều đàn bà như vậy thì anh ta đáp: "Thằng khờ

nào mà Chẳng làm được... Thì cứ khen họ cho họ nghe".

Thuật đó dùng đối với đàn ông cũng có kết quả mỹ mãn. Disareli, một Trong những

nhà chính trị khôn khéo nhất đã nắm vận mạng cả đế quốc Anh, có lần nói: "Gặp một

người cứ nói với họ về chính thân họ, họ Sẽ nghe bạn hằng giờ".

Vậy muốn được Thiện cảm của người khác, xin bạn theo quy tắc thứ sáu: Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

52

Làm sao cho họ thấy cái quan trọng của họ.

Các bạn đọc tới đây đã nhiều rồi. Xin gấp sách lại. Gạt tàn thuốc Trong ống điếu đi.

Và ngay từ bây giờ người đầu tiên lại gần bạn cũng Đem thí nghiệm vào họ thuật khen

đó đi. Bạn sẽ thấy thật là thần hiệu.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

53

Phần Mười Một:

Trong Một Cuộc Tranh Biện

Không Có Người Thắng Kẻ Bại

Trong Một bữa tiệc, ông khách ngồi bên tay mặt tôi quả quyết rằng câu "Có Một vị

thần nắm vận mạng của ta, ta cưỡng lại không được" ở trong Thánh Kinh. Ông ta lầm.

Tôi biết vậy. Tôi chắc chắn vậy, không ngờ vực gì Nữa. Cho nên, để tỏ sự hơn người

của tôi, sự quan trọng của tôi, tôi Tự nhận việc cải chính. Mà có ai cầu tôi cải chính đâu!

Tôi bảo ông Ta rằng câu đó của thi hào Shakespeare. Ôn ta không chịu nhận mình lầm,

Cãi! "Sao? Câu đó mà của Shakespear sao? Không thể được, thật vô lý! Rõ ràng trong

Thánh kinh mà! Tôi biết". Ngồi bên trái tôi là ông Grammond, Bạn cũ của tôi, ông này đã

nhiều năm nghiên cứu Shakespear. Cho nên Chúng tôi quay lại cùng xin ông

Grammond phân giải xem ai phải ai trái. Ông Grammond đá mạnh vào chân tôi ở dưới

bàn làm hiệu rồi tuyên bố: "Anh Dale anh lầm rồi: ông nói đúng. Câu đó ở trong Thánh

kinh".

Khi đi về cùng với ông Grammond, tôi nói:

"Anh biết câu đó của Shakespear mà!"

Ông Grammond trả lời: "Dĩ nhiên. Nó ở trong kịch Hamlet, hồi V, màn II. Nhưng, này

anh, chúng ta là khách trong một cuộc hội họp vui vẻ, tại Sao muốn chứng minh rằng

ông ấy lầm? Có phải làm như vậy mà người Ta có thiện cảm với mình đâu? Sao không

để ông ta giữ thể diện một Chút? Ông ta không hỏi ý kiến của anh mà. Tại sao quả

quyết tranh biện Với ông ấy? Đừng gây với ai hết".

"Đừng gây với ai hết". Ông bạn già của tôi nói câu ấy, nay đã khuất, Nhưng lời

khuyên đó, bây giờ vẫn còn giúp cho tôi nhiều.

Mà hồi ấy tôi cần có bài học đó vô cùng. Thuở thiếu thời, tôi ham Mê tranh biện với

anh tôi. Ở trường, không có cuộc tranh biện nào mà Tôi không có mặt. Tôi học phép

luận lý, phép lập luận, sau này tôi Dạy môn biện chứng pháp và tôi phải thú rằng: Ôi!

Mắc cỡ thay! Có Lần tôi tính viết một cuốn sách về môn đó nữa. Tôi đã có mặt trong

Hàng ngàn cuộc tranh biện và có khi dự cuộc bàn cãi nữa. Và sau vô Số kinh nghiệm,

tôi nhận thấy rằng cách hay nhất để thắng một cuộc Tranh biện là tránh hẳn nó đi. Hãy

trốn nó như trốn rắn hổ, hoặc trốn Động đất vậy.

Mười lần thì có tới Chín lần các đối thủ, sau cuộc tranh biện, vẫn tin chắc rằng mình

có Lý.

Trong các cuộc tranh biện không Ai thắng hết. Thực vậy, vì nếu bạn thua... thì là

thua rồi. Và nếu bạn Thắng thì... bạn cũng thua nữa. Tại sao ư? Thì đây! Ví dụ bạn

thắng đối Thủ của bạn một cách rực rỡ và tỏ cho người đó thấy rằng y là một Thằng

ngu. Phải, rồi sao nữa? Bạn đã làm thương tổn lòng tự ái, lòng Kiêu căng của người ta.

Người ta tức giận lắm vì đã thua bạn. Rồi thì:

Kẻ nào bắt buộc nghe ai, luôn luôn vẫn giữ ý sai của mình.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

54

Bạn biết điều đó chứ?

Trong một công Ty lớn bảo hiểm, tất cả nhân viên phải theo lệnh này: "Không bao

giờ Được tranh biện". Không phải tranh biện mà làm cho người ta tin được. Hai sự đó

không có chút liên lạc gì với nhau hết. Muốn dẫn dụ người, Không phải tranh biện mà

được.

Chẳng Hạn, đã lâu rồi, tôi có một người học trò hiếu thắng lắm, trung hậu Giản dị,

nhưng trời! Thích cãi nhau làm sao! Anh ta làm đại lý cho một Hãng bán cam nhông,

nhưng không thành công, chỉ vì anh thích cãi lại những Người anh mời mua xe và làm

cho họ phát giận. Anh tranh biện, la ó, không Tự chủ được nữa. Có khách nào dám chỉ

trích xe của anh ư, anh đỏ mặt Tía tai lên, chỉ muốn nhào vào bóp cổ người ta. Cái thời

đó, bao giờ Anh cũng thắng trong các cuộc tranh biện. Nhưng về sau, anh thú với tôi:

Than ôi! Biết bao lần ở nhà một khách hàng ra, tôi khoan khoái tự nhủ: "Ta đã làm cho

thằng cha đó phải ngậm câm"... Tôi làm cho họ ngậm câm, Phải, nhưng tôi chẳng bán

cho họ được chút chi hết.

Công việc thứ nhất của tôi không phải là dạy anh ta ăn nói, mà dạy Anh ta giữ mồm

miệng. Và bây giờ anh ta là một người bán hàng quan Trọng nhất trong công ty Bạch xa

ở Nữu Ước. Bây giờ anh làm sao? Xin Nghe anh ta nói:

Bây giờ, khi tôi lại Nhà một khách hàng và nếu người đó bảo tôi: "Cái gì? Xe cam

nhông Hãng Bạch xa? Tôi xin chịu. Xe đó dở quá. Cho không tôi, tôi cũng không Nhận.

Tôi, tôi mua xe cam nhông hãng X", thì tôi ngọt ngào trả lời người ấy rằng:

"Thưa ông, xe hãng X tốt lắm. Nếu ông mua xe hãng đó, ông không lầm đâu. Hãng

đó tin cậy được và Chế tạo đồ thật tốt".

Như vậy ông Ta hết nói gì nữa, không còn lý lẽ gì để tranh biện được nữa. Ông ấy

bảo xe hãng X cừ lắm. Tôi đáp: "Chắc chắn vậy". Thì ông phải im Liền. Ông ấy không

thể lặp đi lặp lại suốt cả buổi chiều câu: "Xe Hãng X rất tốt". Thế là chúng tôi bỏ câu

chuyện đó và chúng tôi Bắt đầu tả những cái tốt, khéo của xe cam nhông Bạch xa của

tôi.

Có một hồi mà một mối hàng chỉ trích hãng tôi như trên kia thì tôi Đã phát điên rồi.

Tôi đã đập nhiều vố vào hãng X của ông ấy rồi Và càng đập thì ông ấy lại càng binh vực

nó. Càng binh vực thì ông ấy lại càng tin chắc rằng xe hãng X tốt hơn các xe khác.

Nghĩ tới quá khứ của tôi, tôi tự hỏi, với tính tình như vậy, làm sao Tôi có thể bán

được món hàng gì chứ. Đã phí nhiều năm để tranh biện, Gây lộn, và tạo ra sự phản

kháng lại mình. Bây giờ tôi quyết làm Thinh. Như vậy lợi hơn nhiều".

Ông Franklin Đã là khôn khéo, ông nói:

"Mình tranh Biện và cái lẽ, có thể làm cho người khác ngượng được, nhưng thẳng

Như vậy có ích gì đâu, vì không khi nào làm cho người ta thành thật đồng ý với mình

hết".

Vậy xin bạn tự ý Lựa lấy: Một đàng thì rực rỡ thắng người ta, nhưng về phương

diện lý Luận, một đàng thì được người ta thành thật đồng ý với mình. Xin lựa Lấy một vì

được cả hai là điều hiếm thấy lắm. Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

55

Một tờ báo ở Boston chép lại mộ chí ngộ nghĩnh sau này:

Đây là nơi an nghĩ ngàn thu của William Joy.

Y suốt đời hăng hái bênh vực ý kiến của y.

Y có lý trong đời y.

Nhưng có lý hay Vô lý.

Y cũng vẫn chết không hơn, Chẳng kém".

Phải, bạn có lý lắm, Ngàn lần có lý trong khi bạn hăng hái chứng minh đề nghị của

bạn. Nhưng Bạn luống công vô ích vì không thể thay đổi ý kiến người khác. Vậy Bạn có

lý hay vô lý rốt cuộc cũng vậy!

Sau nhiều năm hoạt động chính trị, William Mc. Adoo, tổng trưởng thời Tổng Thống

Wilson tuyên bố: "Lý luận không thể nào thắng được một người Ngu hết".

"Một người ngu!" Ông nhũn Nhặn quá, ông Mc. Adoo.

Nhiều năm kinh Nghiệm đã dạy cho tôi rằng không thể nào làm đổi ý kiến của bất Kỳ

một người nào, dù người đó thông minh học thứ tới đâu đi nữa! Xin các bạn nghe

chuyện ông F. Parsons, một nhà buôn, tới phòng giấy Một viên chức thu thuế để kêu nài

về một sự tính lộn trong số thuế Của ông. Nguyên do là người ta đã đánh thuế vào một

số tiền chín ngàn Đồng mà ông chưa thâu được và cũng bao giờ thâu được vì con nợ

không Trả nổi. Viên thu thuế lạnh lùng đáp: "Cái đó tôi không biết. Đã Khai số tiền đó thì

phải đóng thuế".

Hai bên cãi lý trong một giờ đồng hồ: Viên thu thuế thì lạnh lùng, Ngạo nghễ và cố

chấp. Ông Parsons dẫn chứng ra cũng vô ích. Càng tranh Biện thì viên thu thuế càng lỳ.

Sau cùng, ông Parsons thay đổi chiến Thuật và kiếm cách thỏa lòng tự ái của viên thu

thuế, ông nói: "Tất Nhiên tôi cũng cho rằng việc của tôi không quan trọng bằng những

việc Khác, gai góc hơn nhiều mà ông thường phải giải quyết. Chính tôi cũng Đã học

chút ít về thuế má, quốc khố. Tôi thích môn đó lắm... Nhưng Tất nhiên là tôi chỉ học

trong sách, còn ông, ông học một cách trực Tiếp, họ bằng kinh nghiệm. Có lúc tôi muốn

làm nghề của ông. Tôi Sẽ học thêm được biết bao nhiêu điều".

Xin các bạn nhớ rằng ông Parsons thực tình nghĩ như vậy.

Viên thu thuế tức thời thẳng người lên, dựa lưng vào ghế, kể cho ông Parsons nghe

những chuyện về nghề của ông, những vụ gian lận xảo quyệt Mà ông đã khám phá

được. Lần lần lời lẽ, cử chỉ hóa ra thân mật, Rồi ông ta kể chuyện về con cái ông ta. Khi

ông Parsons ra về, ông ấy Nói để xét lại yêu cầu và sẽ cho hay kết quả ra sao. Ba ngày

sau, ông Cho ông Parsons hay là ông miễn cho số thuế đó, như lời ông Parsons xin.

Câu chuyện đó chứng tỏ rõ ràng cái nhược điểm thông thường nhất của Loài người

là muốn tỏ sự quan trọng của mình ra. Mới đầu viên thu thuế Tỏ uy quyền của ông một

cách ồn ào. Nhưng khi uy quyền đó đã được ông Parsons công nhận rồi khi ông này

không tranh biện nữa thì ông ta Tươi tỉnh ra, hóa ra nhân từ, dễ cảm và tốt bụng như Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

56

những người khác.

Constant, người bồi phòng thân cận nhất của Hoàng Đế Nã Phá Luân thường Hầu

bi da Hoàng Hậu Joséphine. Trong cuốn ký ức về đời tư của Nã Phá Luân, ông viết:

"Tuy tôi chơi bi da rất giỏi nhưng tôi cũng cố ý nhường Cho Hoàng Hậu thắng tôi, mà

được vậy, Hoàng Hậu rất vui lòng".

Ta nên luôn luôn nhớ bài học đó:

Ta hãy để cho khách hàng, bè bạn, người yêu và bạn trăm năm của ta Thắng ta

trong những cuộc tranh biện nho nhỏ mà không tránh được.

Đức Thích Ca nói "Oán không bao giờ diệt được oán, chỉ có tình thương Mới diệt nó

được thôi" Tranh biện không phá tan được sự hiểu lầm. Phải thiệp thế, biết khéo léo, có

lòng hòa giải và khoan hồng, tự Đặt mình vào địa vị đối thủ của ta mới có thể thu phục

họ được.

Một lần Lincoln khiển trách một sĩ quan nhỏ tuổi đã tranh biện với bạn. Ông nói

"Người nào đã muốn tu thân tự tiến thì không phí thì giờ cãi Vã nhau. Những cuộc gây

lộn đó làm cho tính tình hóa ra khó chịu và Làm mất sự tự chủ đi. Thỉnh thoảng phải biết

nhịn người. Thà nhường Lối cho một con chó còn hơn là tranh nhau với nó để nó cắn

cho. Vì dù Có giết được nó thì vết cắn cũng không lành ngay được".

Vậy muốn dẫn dụ người khác cho họ nghĩ như mình, bạn phải theo quy tắc Thứ

nhất này:

Cách hay hơn hết để Thắng một cuộc tranh biện là tránh hẳn nó đi.

Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

57

Phần Mười Hai:

Một Cách Chắc Chắn Để Gây Oán Thù Tránh Nó Cách

Nào?

Hồi ông Thoedore Roosevelt còn làm Tổng Thống, ông thú rằng trong trăm lần ông

chỉ chắc xét đoán đúng được bảy mươi lăm lần là nhiều, khả năng Của ông không thể

hơn được nữa.

Một Trong những vị có tài danh nhất của thế kỷ hai mươi mà kỷ lục tối cao chỉ Được

có bấy nhiêu, thì bọn dung phàm như bạn và tôi, còn hy vọng gì Nữa?

Nếu bạn chắc chắn rằng trăm Lần bạn chỉ lầm lỡ bốn mươi lăm lần thôi, thì bạn còn

đợi gì mà không Lại đóng đô ở Wall Street, kiếm hằng triệu bạc mỗi ngày, sắm một

chiếc Du thuyền và cưới một ngôi sao hát bóng? Nhưng nếu bạn lầm lỡ nhiều Hơn thì

tại sao lại tự cho cái quyền chê người khác là lầm lỡ?

Bạn có nhiều cách cho người ta hiểu rằng người ta lầm: ví dụ một vẻ Nhìn, một

giọng nói, một cử chỉ những cái đó cũng hùng hồn như lời Nói vậy. Nhưng người ta có

đồng ý với bạn không? Người ta có vui lòng Chịu nhận người ta lầm không? Không! Vì

bạn đã đập một vố ngay vào Trí khôn, vào óc xét đoán, lòng tự ái của người ta. Như vậy

là bạn Xúi người ta phản kháng lại, chớ không phải giúp người ta đổi ý kiến. Bạn đã xúc

phạm người ta, thì dù có đem cả khoa lý luận của Platon Hay Emmanuel Kant đổ lên

đầu người ta bạn cũng chẳng thế nào thay đổi ý kiến của người ta được.

Đừng bao Giờ mở đầu câu chuyện như vầy: Tôi sẽ chứng minh cho ông điều đó...

Tôi sẽ chứng rõ rằng... Như vậy tức là nói: "Tôi khôn hơn ông. Tôi Sẽ làm cho ông đổi

ý".

Bạn đã thách Đố người ta. Bạn gây ra sức phản kháng và xúi giục người ta tranh

đấu Với bạn trước khi bạn bày tỏ quan niệm của bạn.

Trong những trường hợp thuận tiện nhất, cũng đã khó mà sửa được ý Kiến của

người khác. Vậy thì tại sao lại còn dựng thêm trở ngại nữa? Tại sao lại mua lấy cái bất

lợi cho mình?

Muốn chứng minh điều gì, phải lập luận một cách kín đáo, đừng cho người Nhận

thấy chủ ý của ta. Phải khéo léo lắm, tế nhị lắm, đừng cho ai Đoán được bạn muốn đưa

người ta đến đâu.

Bạn nên theo lời khuyên sau này của một thi nhân:

Dạy bảo mà đừng có vẻ dạy bảo.

"Giảng Một mới mà như nhắc lại một điều đã quên rồi".

Lord Chesterfiel nói với con:

"Con nên Khôn hơn những trẻ khác, nếu có thể được nhưng đừng cho chúng biết Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

58

Con hơn chúng".

Bây giờ tôi gần như Không tin một chút nào những điều mà hai mươi năm trước tôi

tin, trừ bảng Cửu chương ra. Mà chưa chắc. Khi đọc những thuyết của Einstein, tôi sinh

Ngờ cả bảng cửu chương là không đúng nữa. Trong hai mươi năm nữa, có Lẽ tôi không

còn tin tới nửa lời tôi đã nói trong cuốn sách này. Ý kiến của tôi không còn vững vàng

như hồi trước nữa. Socrate xưa thường Nhắc đi nhắc lại cho đệ tử ở Athènes: "Thầy chỉ

biết chắc có một điều Này là thầy không biết chi hết".

Làm Sao bây giờ? Tôi không dám khoe rằng tôi giỏi hơn Socrate, cho nên tôi Đã

chừa, không dám chê ai là lầm nữa. Và như vậy tôi thấy lợi vô Cùng.

Nếu một người cho một điều là Đúng trong khi bạn cho nó là sai, dù bạn có biết

chắc rằng nó sai đi Nữa, thì bạn cứ nói như vầy:

Tôi không Đồng ý với ông, nhưng tôi có thể lầm được. Tôi vẫn thường lầm... Nếu

Tôi lầm, tôi sẽ đổi ý kiến... Vậy chúng ta cùng xét lại xem sao nhé?. Như vậy chẳng hơn

ư?

Những câu như Vầy thật là thần diệu:

"Tôi có thể Lầm được... Chúng ta cùng xét lại xem..". Không có một người nào nghe

Những lời đó mà giận dữ được!

Xét Lại sự kiện, là một phương pháp khoa học. Tôi đã có một lần phỏng Vấn

Stefanson, nhà thám hiểm mười một năm ở gần địa cực, trong sáu năm ăn toàn Thịt bò

và uống nước lạnh. Ông ấy tả cho tôi nghe một cuộc thí nghiệm Mà ông đã làm. Tôi hỏi

thí nghiệm như vậy để chứng minh điều chi. Không Khi nào tôi quên được câu trả lời

này của ông: "Một nhà khoa học Không bao giờ dám chứng minh một điều chi hết. Chỉ

gắng sức tìm kiếm Những sự kiện đã xảy ra thôi".

Ai Cấm các bạn bắt chước các nhà thông thái? Nếu bạn saÜn sàng nhận Rằng bạn

có thể lầm được thì khỏi lo gì hết. Vì tuyên bố như vậy là Tránh trước được các cuộc

tranh biện, và làm cho đối phương nảy lòng Công bằng, vô tư, rộng rãi cũng như bạn,

nghĩa là tự nhận rằng cũng Có thể lầm lỡ như bạn được.

Nếu bạn Biết chắc rằng người ta lầm mà bạn nói thẳng ngay ra, thì sẽ ra sao? Đây,

thí dụ dưới này cho bạn thấy.

Ông S, một luật sư còn nhỏ tuổi ở Nữu Ước, mới cãi tại tòa Thượng Thẩm Nữu

Ước trong một vụ kiện lớn. Trong phiên nhóm, một thẩm phán Hỏi ông S.: "Trong luật

hàng hải, thời hạn tiêu diệt thẩm quyền là Sáu năm phải không?" .

Ông S. đương Cãi, ngừng lại, ngó trân trân vị thẩm phán rồi buột miệng: "Kính Ngài,

Trong luật hàng hải không có thời hạn tiêu diệt thẩm quyền".

Sau ông S. kể lại: "Lúc đó, trong phòng im lặng như tờ, không khí lạnh Ngắt như

băng. Ông thẩm phán lầm. Tôi đã chứng tỏ rằng ông ấy lầm. Như vậy đâu phải cách lấy

lòng ông và làm cho ông nghe theo lý luận Của tôi. Tôi chắc chắn cứ đúng luật thì tôi

phải thắng trong vụ kiện Đó và lần đó tôi cãi hùng hồn hơn bao giờ hết. Vậy mà tôi thua.

Tôi Đã mắc phải một lỗi không sao tha thứ được là đã chỉ cho một vị rất Có danh và học Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

59

rất rộng rằng ông ta lầm".

Rất ít người xét đoán một cách hoàn toàn khách quan và sáng suốt. Phần đông

chúng ta đầy thành kiến và thiên vị. Phần đông chúng ta bị Lòng ghen tuông, nghi ngờ,

sợ sệt, ghanh ghét va kiêu căng làm mù quáng. Lại thêm người ta phần nhiều không

muốn thay đổi ý kiến, dù là ý Kiến về tôn giáo, về chính trị hay về một hiệu xe, một tài tử

hát Bóng. Cho nên trong khi nói chuyện, nếu bạn có tánh hay nhắc đi nhắc Lại cho một

người nghe rằng họ lầm, thì xin bạn mỗi buổi sáng, quỳ Gối tụng đoạn sau này, rồi hãy

điểm tâm. Đoạn đó trích trong cuốn "Luyện Tinh thần" của giáo sư James Harvey

Robinson:

Chúng ta thường tự nhiên thay đổi ý kiến dễ dàng mà không cảm động Chút chi hết.

Nhưng nếu ai chỉ trích rằng ý kiến ta lầm, thì chúng ta Sẽ thấy bẽ và phản kháng lại liền.

Thật chúng ta nhẹ dạ vô cùng Khi tin chắc một điều gì, nhưng có ai tỏ ý muốn bắt ta rời

bỏ điều Tin tưởng đó đi, là ta binh vực nó một cách giận dữ, tàn bạo. Tất Nhiên là ta

hành động như vậy, không phải vì quý báu gì những ý tưởng Đó đâu, mà chỉ vì lòng tự

ái của ta bị đe dọa. Hai tiếng "của tôi" Trong công việc sinh nhai của loài người, là

những tiếng quan trọng nhất, Và khi biết suy tính đến hai tiếng đó, là biết khôn vậy. Dù

là bữa ăn "của tôi", con chó "của tôi" hay nhà "của tôi", cha "của tôi", nước "của tôi".

Trời "của tôi", cái "của tôi" nào cũng có mãnh lực như Nhau hết.

Chúng ta giận khi người ta Bảo đồng hồ của chúng ta chậm, xe chúng ta cổ, điều đó

đã đành, mà Chúng ta còn giận khi người ta cho rằng những quan niệm của ta về ngôi

Hỏa tinh, về công dụng của một vị thuốc, hoặc về văn minh Ai Cập là Sai nữa... Chúng

ta thích sống trong những tin tưởng mà chúng ta đã quen Nhận là đúng rồi. Có ai chỉ

trích những quan niệm đó, tức thì ta phản Động lại, kiếm đủ lý lẽ để bênh vực chúng.

Tóm lại, gọi là lý luận, Chứ kỳ thực chúng ta chỉ tưởng tượng ra những lý lẽ để giúp ta

cố Giữ những thành kiến cũ của ta thôi.

Tôi nhớ có lần đặt làm những tấm màn ren để trang hoàng trong nhà. Làm rồi, ít lâu

sau mới tính tiền, tôi phải trả một giá cứa cổ.

Sau đó vài bữa, một bà bạn lại chơi, tôi chỉ những tấm màn, vô tình Nói giá nữa. Bà

ta lên giọng đắc thắng: "Giá đó sao? Họ lừa ông rồi. Gì mà dữ tợn vậy?" .

Quả có vậy. Nhưng Sự thực đó tôi không thích nghe chút nào cả. Tôi rán tự bào

chữa. Tôi bảo bà bạn tôi rằng đồ tốt không bao giờ đắt hết, và muốn có Những đồ

thượng hạng, có mỹ thuật mà trả giá như giá "bán sôn" thì Được đâu, vân vân...

Hôm sau, một bà Khác lại coi những tấm màn đó, ngắm nghía, tấm tắc khen và tiếc

không Có tiền sắm nổi. Tức thì sự phản động của tôi trái ngược lại hẳn, Chắc các bạn

đoán được. Tôi đáp: "Nói thật ra tôi cũng vậy, không Đủ tiền dùng thứ xa xỉ phẩm đó, nó

đắt quá. Đáng lẽ không nên mua Thì phải".

Khi ta có lỗi, ta có thể Nhận lỗi riêng với ta. Chúng ta có thể nhận lỗi với người khác

nữa, Nếu họ biết ngọt ngào khôn khéo nghe ta nói. Tại sao vậy? Tại ta được Tự đắc

rằng đã thành thật và can đảm tự thú. Nhưng nếu người ta bắt Chúng ta nuốt cay mà

nhận lỗi thì lại khác hẳn.

Horace Greely, một nhà xuất bản có danh trong thời Nam Bắc chiến tranh, Phản

kháng kịch liệt chính sách của Lincoln. Ông dùng đủ cách chỉ trích, Dọa dẫm, trào Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

60

phúng, hằng tháng, hằng năm như vậy, hy vọng ông Lincoln Sẽ phải đổi chính sách...

Nhưng đã phí công công kích và đã hoàn toàn Thất bại. Những lời phúng thích, chửi

mắng không làm cho người khác Đổi ý họ mà theo ý mình bao giờ.

Nếu Bạn muốn tu thân, tập tự chủ và làm cho người khác tin theo mình thì Hãy đọc

cuốn tự thuật của Benjamin Franklin, một cuốn sách đọc rất Mê và được liệt vào những

tác phẩm cổ điển bực nhất của Mỹ. Trong Cuốn đó, Franklin kể chuyện ông thắng được

tính khả ố thích chỉ trích Tranh biện chuyện của ông ra sao, để thành một nhà ngoại

giao dịu dàng Nhất, hoàn toàn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Hồi ông Franklin còn nhỏ, thô lỗ và vụng về, một ông bạn già dạy Cho ông những

chân lý nghiêm khắc này:

"Ben mầy thiệt khó chịu. Ai không đồng ý với mày thì mày có giọng cứng Cỏi với ta.

Mầy phản đối người ta như tát nước vào mặt người ta vậy. Cho nên người ta trốn mầy

hết; không ai chỉ bảo chi cho mầy hết, vì vô ích. Vậy thì làm sao kiến thức hẹp hòi của

mày có cơ hội mở mang được".

Tuy bị mắng như tát nước vào mặt, nhưng ông Franklin óc đã già giặn Và khôn, hiểu

rằng như vậy là đáng, và ông nghe lời, tự sửa tính ngay Để tránh những thất bại tai hại

sau này.

Ông nhất định từ đó không chống lại ý kiến ngưòi nữa. Không dùng Cả những chữ

có ý nghĩa quá quyết như "chắc chắn", "không ngờ gì cả", V.v.. mà dùng những chữ

mềm mỏng hơn như "tôi thấy" "tôi tưởng", "tôi Hiểu rằng"... Có ai xét đoán lầm lộn trước

mặt ông thì ông tự kìm chế, Để đừng hăng hái chỉ trích người đó nữa, và ông bắt đầu

nói với người Đó rằng trong những trường hợp khác thì ý kiến người đó đúng, trong

Trường hợp này theo ông, có lẽ hơi khác v.v...

Ông thấy liền những lợi của thái độ như vậy: nói chuyện với người Khác thấy vui

hơn, ý kiến của ông được người khác công nhận ngay, và Khi ông lầm lỗi thì không ân

hận nhiều nữa, đối thủ của ông chịu bỏ Quan niệm của họ để theo quan niệm của ông.

Phương pháp đó mới đầu trái hẳn với bẩm tính của ông, vậy mà tập Luyện lâu thành

thói quen. Nhờ nó và cũng nhờ sự thanh liêm, nghiêm Chính của ông mà ông được

quốc dân ủng hộ, khi ông đề nghị đặt những Chế độ mới, thay thế chế độ cu, lại được

uy tín lớn trong cuộc hội Họp trước công chúng, tuy ông diễn thuyết rất dở, lúng túng,

không Hùng hồn chút nào. Rốt cuộc người ta tin theo ông hết.

Trong những sự giao thiệp về thương mại, phương pháp của Benjamin Franklin Có

kết quả tốt không? Đọc chuyện sau này bạn sẽ biết:

Ông S. cậy ông Mahoniey chế tạo một kiểu máy mới, dùng trong kỹ nghệ Dầu lửa.

Ông Mahoniey vẽ bản đồ án, đưa ông S. coi, ông này bằng lòng. Ông Mahoniey bèn

cho thợ khởi công. Nhưng rầy rà thay, ông S. lại đưa Đồ án đó cho bạn bè coi. Họ chê

bai đủ thứ: cái này rộng quá cái Kia ngắn quá... quá thế này, quá thế khác. Họ giày vò

ông S, tới nỗi ông này hoảng lên, gọi điện thoại bảo ông Mahoniey rằng không chịu

Nhận kiểu máy đó đâu.

Ông Mahoniey Xem xét lại kỹ lưỡng kiểu máy, tin chắc rằng nó hoàn toàn, và ông S,

cùng bạn bè ông ta chẳng biết chút gì hết, chỉ trích bậy. Nhưng ông Mahoniey không nói Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

61

ra vậy, sợ mất lòng, mà lại thăm ông S.

Mới trông thấy tôi, ông Mahoniey nói, ông S nhảy chồm chồm lên, vừa Chạy lại tôi

vừa giơ quả đám vừa la, mạt sát máy của tôi rồi kết Luận:

"Bây giờ ông tính ra sao đây?"

Tôi rất bình tĩnh đáp rằng ông ấy muốn ra sao thì tôi sẽ làm như vậy. "Ông trả công

tôi, vậy tự nhiên tôi phải làm vừa ý ông. Nhưng phải Có người chịu trách nhiệm trong vụ

này chứ? Nếu ý của ông hay thì xin ông vẽ bản đồ án khác đi, tuy tôi đã bỏ ra hai ngàn

đồng để bắt đầu Làm máy của tôi rồi, tôi bằng lòng bỏ số tiền đó đi, làm lại máy Khác

cho ông, để được vừa ý ông. Nhưng tôi xin nhắc lại, nếu ông nhất Định đòi thay đổi thì

ông phải chịu trách nhiệm trong sự rủi ro, máy Hư chạy không được. Còn như tôi, tôi

vẫn nghĩ rằng kiểu tôi tốt, nếu ông để cho tôi làm theo kiểu đó, thì tất nhiên tôi phải gánh

lấy hết Cả trách nhiệm".

Trong khi tôi nói ông S. bình tĩnh lại lần lần và khi tôi ngưng, ông bảo tôi "Được. Thôi

Cứ theo ý ông. Nhưng nếu hư hỏng thì mặc ông!".

Chẳng những máy không hư hỏng chút chi hết mà lại còn tốt lắm... và ông S. hứa

mùa sau sẽ đặt làm hai cái máy như vậy nữa.

Khi ông ta chạy lại cự tôi, đưa quả đấm trước mặt tôi bảo rằng tôi Chẳng biết chút

chi về máy hết, tôi dằn lòng lắm mới khỏi gây lộn Với ông và tự bênh vực. Nhưng sự

nén lòng đó đã có kết quả tốt. Nếu không như vậy chúng tôi sẽ kiện nhau, tôi sẽ mất tiền

và làm Cho một khách hàng tốt hóa ra kẻ thù của tôi. Tôi quả quyết rằng Không khi nào

được bảo người khác lầm hết. Phương pháp đó nguy hiểm Lắm.

Lời khuyên đó không mới mẻ gì. Mười chín thế kỷ trước, Đức Ki Tô nói: "Con hãy

mau mau theo ý kiến Đối thủ của con đi".

Nghĩa là: Đừng Tranh biện với người khác, dù người đó là khách hàng, hay là bạn

trăm Năm, là kẻ thù của mình. Đừng chỉ cho người ta thấy rằng người ta lầm Lẫn, đừng

làm cho người khác tức giận, trái lại phải biết khôn khéo.

Hai năm trước Thiên Chúa giáng sinh, một ông vua Ai Cập nói nhỏ với Con ông như

vầy "Phải khôn khéo, biết ngoại giao, con như vậy đạt được Mục đích dễ dàng hơn".

Chúng ta bây Giờ cần lời khuyên đó lắm.

Vậy muốn Cho người khác theo ý mình, xin bạn nhớ quy tắc thứ hai sau này:

Phải trọng ý kiến của người khác

Đừng bao giờ chê ai là lầm hết. Đắc Nhân Tâm Nguyễn Hiến Lê dịch

http://ebook.vinagrid.com

62