CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VÀ CÁC ĐẶC ĐIỂM TÂM SINH LÝ CỦA NCT

1. KHÁI NIỆM.

- Luật NCT: - là công dân VN từ 60 tuổi trở lên

                       - là nhuwngc người tuổi đã cao, đã già, sức khỏe giảmr sút

                       - có nhiều đóng góp cho gđ, XH

2. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM TÂM SINH LÝ CỦA NCT.

2.1. ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ.

- Mắt mờ, nghễnh ngãng, các bệnh về đường tiêu hóa, tim mạch, da nhăn, răng rụng.

2.1.1 QUÁ TRÌNH LÃO HÓA.

- Diện mạo thay đổi: tóc bạc, da mồi, có thêm nhiều nếp nhăn. Các mạch máu mỏng vỡ ra, tạo thành các chất xanh đen nhỏ dưới da.

- Bộ răng yếu làm cho người cao tuổi ngại dùng các thức ăn cứng, khô, dai dù thứcăn này giàu vitamin, đạm và chất khoáng. Người cao tuổi thường chọn các thức ăn mềm.

- Các cơ quan cảm giác kém hiệu quả.

- Khả năng tình dục giảm.

2.1.2. CÁC BỆNH THƯỜNG GẶP.

Các bệnh tim mạch và huyết áp: Cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, suy tim, loạn nhịp tim.... Phải thường xuyên ăn các chất xơ, trái cây, cá,....Nên dành thời gian tập thể dục.

- Các bệnh về xương khớp: Thoái hóa khớp, loãng xương, bệnh gút.... Hạn chế ăn các loại thịt giàu chất đạm, cay, nóng, đồ ăn nhanh, nhiều dầu, không dùng đồ có cồn, các hcaats kích thích. Nên ăn nhiều chất xơ, bổ xung nhiều thực phẩm giàu can xi, thường xuyên vận động thể dục cho xương chắc khỏe.

- Các bệnh về hô hấp: Cảm sốt, viêm họng – mũi, cúm, viêm phế quản, viêm phổi, ung thư phổi.... Nên mặc ấm vào mùa đông và mát vào mùa hè.

- Các bệnh răng miệng: Khô miệng, sâu răng, bệnh nha chu.... Nên ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng và hợp lý, hạn chế ăn quà vặt có nhiều chất đường, bột dính. Thường xuyên cho NCT đi khám răng định kỳ.

- Các bệnh về tiêu hóa và dinh dưỡng: Rối loạn tiêu hóa, suy dinh dưỡng.... Nên ăn chậm, nhai kỹ, tránh ăn các đồ cay, uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh và trái cây, thường xuyên vận động, ăn đúng bữa.

- Ngoài ra người cao tuổi còn hay mắc các bệnh về ung bướu, bệnh thần kinh và các bệnh về sức khỏe tâm thần...

2.2. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ.

2.2.1. HƯỚNG VỀ QUÁ KHỨ.

- Nuối tiếc tuổi trẻ và hoài cổ.

- Tự hào về kinh nghiệm sống.

- Nhạy bén với sự biến động của lịch sử.

2.2.2. CHUYỂN TỪ TRẠNG THÁI TÍCH CỰC SANG TIÊU CỰC.

- Chuyển từ trạng thái lao động bạn rộn với công việc, bạn bè sang trạng thái nghỉ ngơi.

- Chuyển từ trạng thái tích cực khẩn trương sang trạng thái tiêu cực xả hơi.

- Cảm thấy mất vị trí, quyền lực trong xã hội----> dễ gặp phải hội chứng về hưu.

- Buồn chán, mặc cảm, thiếu tự tin, dễ nổi giận, cáu gắt, sống cô đơn và cách ly với xã hội.

2.2.3. NHỮNG BIỂU HIỆN TÂM LÝ CỦA NCT.

Sự cô đơn và mong được quan tâm chăm sóc nhiều hơn : Con cháu thường bận rộn với cuộc sống. Điều này làm cho người cao tuổi cảm thấy mình bị lãng quên, bị bỏ rơi. Họ rất muốn tuổi già của mình vui vẻ bên con cháu, muốn được người khác coi mình11 không là người vô dụng. Họ rất muốn được nhiều người quan tâm, lo lắng cho mình và ngược lại. Họ sợ sự cô đơn, sợ phải ở nhà một mình.

- Cảm nhận thấy bất lực và tủi thân: Đa số người cao tuổi nếu còn sức khỏe vẫn còn có thể giúp con cháu một vài việc vặt trong nhà, tự đi lại phục vụ mình, hoặc có thể tham gia được các sinh hoạt giải trí, cộng đồng. Nhưng cũng có một số người cao tuổi do tuổi tác đã cao, sức khỏe giảm sút nên sinh hoạt phần lớn phụ thuộc vào con cháu. Do vậy dễ nảy sinh tâm trạng chản nản, buồn phiền, hay tự dằn vặt mình. Người cao tuổi mà tuổi càng cao thì sức khỏe lại càng giảm sút, đi lại chậm chạp, không còn khả năng lao động, quan niệm sống khác với thế hệ sau... nên chỉ một thái độ hay một câu nói thiếu tế nhị có thể làm cho họ tự ái, tủi thân cho rằng mình già rồi nên bị con cháu coi thường.

- Nói nhiều hoặc trầm cảm: Vì muốn truyền đạt kinh nghiệm sống cho con cháu, muốn con cháu sống theo khuôn phép đạo đức thế hệ mình nên họ hay bắt lỗi, nói nhiều và có khi còn làm cho người khác khó chịu. Với một bộ phận người cao tuổi bảo thủ và khó thích ứng với sự thay đổi, cộng với sự giảm sút của sức khỏe, khả năng thực hiện công việc hạn chế, nếu thời trẻ có những ước mơ không thực hiện được, hoặc không thỏa đáng, không hài lòng... có thể xuất hiện triệu chứng của bệnh trầm cảm. Họ trở thành những người trái tính, hay ghen tỵ, can thiệp sâu vào cuộc sống riêng tư của con cháu vì họ cho rằng mình có quyền đó.

- Sợ phải đối mặt với cái chết: Sinh – tử là quy luật của tự nhiên, dù vậy người cao tuổi vẫn sợ phải đối mặt với cái chết. Cũng có những trường hợp các cụ bàn việc hậu sự cho mình, viết di chúc cho con cháu... có những cụ không chấp nhận, lảng tránh điều đó và sợ chết.

* VAI TRÒ CỦA NVXH:

- thường xuyên lắng nghe, chia sẻ quan tâm đối với NCT.

- Xin lời khuyên của các cụ.

- tạo không gian riêng.

- Thường xuyên trò chuyện, hỏi thăm.

- Tạo việc làm cho các cụ.

- Không để các cụ sống một mình. đưa các cụ đi gặp bạn bè hoặc tham gia vào các CLB.

3. VAI TRÒ CỦA NCT.

Theo Luật người cao tuổi Việt Nam năm 2006, người cao tuổi Việt Nam có những vai trò sau:

- Giáo dục truyền thống đoàn kết, yêu nước, yêu con người và thiên nhiên cho con cháu.

- Xây dựng đời sống văn hoá; bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc ở cơ sở và cộng đồng; tham gia các phong trào khuyến học, khuyến tài, hỗ trợ giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng người có đức, có tài và các cuộc vận động khác tại cộng đồng;

- Truyền thụ kỹ năng, kinh nghiệm, kiến thức kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, công nghệ và nghề truyền thống cho thế hệ trẻ;

- Nghiên cứu, giáo dục, đào tạo, ứng dụng khoa học và công nghệ; tư vấn chuyên môn, kỹ thuật;

- Phát triển kinh tế, giảm nghèo, làm giàu hợp pháp;

- Giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; hoà giải mâu thuẫn, tranh chấp tại cộng đồng;

- Thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở; thực hành tiết kiệm chống lãng phí; phòng, chống tham nhũng, quan liêu; phòng, chống HIV/AIDS và tệ nạn xã hội;

- Đóng góp ý kiến xây dựng chính sách, pháp luật và tham gia giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật;

- VH gđ là thể hiện sinh động, cụ thể một phần của đời sống VH XH và góp phần hình thành bản sắc VH dân tộc.

- gđ là nơi lưu giữ và chuyển giao các giá trị VH từ thế hệ này sang thế hệ khác như một cầu nối giữa cá nhân và xã hội.

- NCT là tấm gương sáng tyrong LĐ, học tập, cống hiến và nghệ thuật ứng xử.

- NCT là tấm gương chăm lo giáo dục, truyền thụ VH cho các thế hệ.

- NCT có vai trò rất lớn trong hình thành những giá trị VH mới, chọn lọc, phát triển và truyền lại những giá trị VH tốt đẹp cho các thế hệ sau.

_____________Hết chương 1________________