Năm 1909, khi tiểu thuyết Con Hủi - tác phẩm đầu tay của Helena Mniszek, một nữ văn sĩ Ba Lan chưa được ai biết đến - ra mắt bạn đọc, các nhà phê bình văn học đương thời lạnh nhạt và hờ hững đón tiếp tác phẩm, hạ cố viết đôi lời bình luận công thức và sáo rỗng. Họ đều nghĩ rằng, sau một kiếp sống ngắn ngủi và thầm lặng, tác phẩm sẽ âm thầm và hổ thẹn chịu sự lãnh quên của đời, như vô vàn tiểu thuyết khác của " nữ phái " mà thôi. Không ai có thể ngờ được rằng " Con hủi " của Helena Mniszek lập tức trở thành một hiện tượng văn học làm náo động thị trường xuất bản, được tái bản liên tục hàng chục lần với số lượng kỷ luật hồi ấy, là tác phẩm văn học bán chạy nhất trong khoảng thời gian giữa hai cuộc chiến tranh thế giới, rồi sau đó được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài và đã hai lần được đưa lên màn ảnh.

Không những thế, Con hủi còn trở thành đề tài gây tranh cãi gay gắt giữa người đọc và một số nhà phê bình, khiêm tốn không ít giấy mực. Người đọc - đặc biệt là các thiếu nữ nói riêng và phụ nữ nói chung - hâm mộ tác phẩm đến mức cuồng nhiệt, nhiều thế hệ " phái đẹp" coi nó là một tác phẩm hay nhất, là sách gối đầu giường , là đỉnh cao của những niềm hy vọng và mơ ước.

Họ đóng bìa da, khảm bạc, truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác như một thứ của gia bảo. Còn giới phê bình thì trái lại. Từ chỗ phảy tay coi thường, một số nhà phê bình cay cú trước nhiệt tình sôi sục " đến không thể hiểu nổi "của người đọc, đã chuyển sang công kích tác phẩm, mở cả " một cuộc chiến trang thực sự " ( như lời nhận xét của báo chí Ba Lan đương thời) chống lại tác phẩm của cô gái trẻ chưa từng có tên tuổi trên văn đàn thuở ấy.

Helena Mniszek

Helena Mniszek tên thật là Ravich Rađô miska thuộc dòng họ Mniszek Tơkhugiơnhixki, sinh năm 1878 tại điền trang Kurơtrưxe tỉnh Vôlưnhe.

Năm 1899 bà lấy ông V. Khugiưnxki, chuyển đến sống ở Platerôvô ( Litva), được bốn năm thì chồng qua đời.

Năm 1910 bà tái giá, lấy ông A. Rađômiski, theo chồng về điền trang Rôgale, sau đó chuyển đến trang Kukharư ở tỉnh Puôxk (Ba Lan).

Năm 1931, bà lại góa chồng, ở với gia đình tại đó,

Mùa thu năm 1939, đại chiến thứ hai bùng nổ, bà bị quân Đức đuổi khỏi nhà, phải chuyển đến Xabnhi cùng Pôđlasie rồi mất tại đó năm 1943.

Trong 20 năm hoạt động văn học ( 1909 - 1930) bà để lại nhiều tác phẩm, đáng kể nhất là các tiểu thuyết:

Con hủi ( 1909) , Đại Công tử Mikhôrôvxki ( 1910), Những ngù lông xào xạc (1911), Cậu chủ (1912), Các quận công của rừng (1912), Gahenna ( 1914), Những kẻ thờ phụng quỷ sa tăng ( 1918), Ẩn sĩ ( 1919), Chàng Vecte ( 1921), Quyển của người ( 1922), Nhân sự ( 1922), Hoàng hậu Giezlla ( 1925), Ông bà chủ ( 1927), Từ mảnh đất của nước mắt và máu (1927), Hoa Mộc Lan (1928), Những người hậu chiến (1929), Nam châm của những con tim (1930)... và một số tập truyện ngắn khác nữa. Bà còn nhiệt tình tham gia nhiều hoạt động xã hội.

Con hủi là tác phẩm tiêu biểu và nổi tiếng nhất cùa H. Mniszek. Tác phẩm là một câu chuyện tình thơ mộng và đắm say, trong sáng và mãnh liệt, tươi đẹp nhưng thảm thê của đôi thanh niên tài sắc, cưỡng chống lại những ràng buộc của đẳng cấp quý tộc để bảo vệ hạnh phúc mà họ đã chọn.

Chàng - Đại công tước Valdermar Mikhôrôvxki - là một thanh niên quý tộc thuộc dòng họ quyền quý nhất nước, nhiều thế hệ từng đảm nhiệm những cương vị sao sang. Chàng có học thức, giàu có, quảng giao, nhiệt thành, can trường, mới mẻ trong tư duy cả quyết trong hành động, say sưa và nồng nhiệt trong tình yêu.

Nàng - Xtefchia Ruđexka - chỉ là đứa con gái một điền chủ nhỏ, thất vọng vì mối tình đầu đã rời gia đình đến làm gia sư cho cô ruột của chàng.

Cảm vì sắc, mến vì tài, lại mang trong tâm thức niềm khao khát của cuộc tình truyền kiếp bất hạnh từ đời trước ( ông nội của chàng và bà ngoại của nàng từng yêu nhau tha thiết, nhưng không lấy được nhau), đôi trẻ đã vượt qua những hiểu lầm đầu tiên, cảm nhận được giá trị đích thực của nhau và đến với nhau. Trải qua bao đấu tranh gay go, với gia đình, xã hội và với chính mình để bảo vệ tình yêu, tình yêu của họ đã thắng: họ được làm lễ đính ước và chuẩn bị cho ngày cưới.

Nhưng giới quý tộc không cam chịu thất bại, chúng đã hèn hạ dùng những thủ đoạn thâm hiểm để phá vỡ hạnh phúc đôi trẻ. Xtefchia gục ngã trước ngón đòn đê hèn ấy vào đúng ngày hôn lễ được ấn định, trong tấm áo cưới trắng tinh như tâm hồn trinh bạch và cao quý của nàng. Nàng đã chết để cho tình yêu thắng, như nhân ái vĩnh viễn chiến thắng cái ác trên cõi đời này.

Cái chết thảm thương của nàng và hạnh phúc dở dang ấy là lời phảng kháng quyết liệt, lên án những bất công đẳng cấp và thói hằn học ghê tởm với hạnh phúc của người khác vẫn tồn tại lẩn khuất trong một số kẻ mang danh con người, ngay trong những tầng lớp tự khoe là cao sang nhất.

Và vì thế, nhiều người coi con hủi là một thiên Roméo và Juliette mới, là bi kịch đối kháng giữa tình cảm chân chính với những định kiến xã hội hẹp hòi.

Nhưng trên hết, Con hủi là tác phẩm ca ngợi tình yêu - một tình yêu khó khăn và hoàn mỹ, một tình yêu đích thực và lý tưởng, có sức cuốn hút đến kỳ lạ, niềm khát vọng vĩnh viễn của con người.

Có phải vì thế mà mặc dù đã 90 năm trôi qua với bao biến đổi biển dâu về nhân tình thế thái, quan niệm xã hội và ngay chính bản thân tình yêu cũng đã đổi thay, nhưng Con Hủi vẫn có chỗ đứng trong trái tim người đọc, nhất là bạn đọc trẻ. Có phải vì thế mà mặc dù người đọc thời nay dễ dàng nhận ra những nét ngây thơ và lý tưởng hóa trong câu chuyện của đôi thanh niên thời đầu thế kỷ. Con Hủi vẫn đánh thức bao hoài vọng, bao khát khao cao quý, muốn được sống hết mình, được yêu hết mình, và khi cần - được hy sinh cho tình yêu ấy.

Nguyễn Hữu Dũng

--------------------------------------------------------------------------------

Phần I - Chương 1

Ngày đã rạng. Bình minh đang tỉnh thức.

Vùng sáng phương đông mỗi lúc thêm trải rộng mãi ra. Từ sắc hồng, nó ngả sang màu nhạt, mỗi lúc một sáng hơn, gần như trong suốt, thêu trên nền vải óng vàng.

Không khí mang đẫm hơi thở lạnh giá ban đêm háo hức hút thu ánh nắng mặt trời, làn sương mù ẩm ướt lắng dần, khí trời mỗi lúc một thêm tươi mới, trong lành. Chim chóc tỉnh giấc đua nhau cất lên muôn ngàn tiếng hót véo von. Cây cối nở xoè những chồi tơ tháng năm xôn xao chào đón bình minh - vị tiên nữ dẫn đường cho thần mặt trời. Toà lâu đài của điền trang Xuôđkôvxe lặng lẽ trong ánh hồng bình minh, nổi bật bởi sắc trắng tinh khôi của những bức tường và màu xanh tươi rói của những rặng cây gia được xén tỉa cẩn thận trồng thành một vòng cung trang điểm cho mặt tiền.

Từ phía sau vườn cây ăn quả và khuôn viên, tiếng chuông của điền trang chợt ngân vang gióng giả. Trong sự tĩnh mịch ban mai, tiếng chuông nổi lên lanh lảnh, lăn tròn, rắc tiếng vọng khắp các ngôi nhà của cư dân trang ấp. Bị thức giấc bởi tiếng chuông lảnh lói, gia nhân bật dậy, bắt tay vào công việc thường ngày. Những người chủ trong lâu đài không bị thứ tiếng động kia làm mất giấc ngủ.

Nhưng một lát sau, một chiếc cửa sổ kiểu Venêxi ở tầng một phía cánh trái lâu đài chợt mở ra. Hơi thở tươi mát của mùa xuân lùa vào những tấm rèm mỏng che mặt kính, mơn man mái tóc vàng mịn màng như lông điêu thử của cô gái Xtefchia Ruđexka đang háo hức nghiêng ra với không gian.

Cô vẫn đang mặc áo ngủ, tóc hơi rối. Hồi chuông và tiếng cu gáy trong vườn đã đánh thức cô. Buổi sớm mai mới trong lành làm sao, không khí làm cô tỉnh hẳn, cô say sưa hít sâu vào ngực. Những đài hoa lóng lánh sương và tiếng chim lảnh lót khiến hồn cô say mê mơ mộng. Đôi môi hồng hé cười tươi tắn như rạng đông, nhưng đôi mắt to màu hoa đồng thảo vẫn vương vấn nỗi u hoài - nỗi buồn không hợp chút nào với thân hình trẻ trung và giọng nói vui vẻ mà cô chợt thốt lên:

- Đời đẹp tuyệt vời ! Không ngủ nữa, ta vào rừng thôi !

Cô rời cửa sổ, thay quần áo. Bện lại tóc, cô búi thành một búi nặng sau gáy, tóc cô mềm, xoăn tự nhiên, che khuất đường cong mềm mại của đôi vành tai bé xinh và hai góc lượn của một vầng trán đẹp. Cô mặc chiếc áo dài giản dị bằng vải mỏng màu xám, đồ trang sức chỉ duy nhất mộy chuỗi hạt hồng mọng, long lanh như những quả phúc bồn tử lớn. Mặc áo xong, cô ngó sang phóng bên cạnh. Tối sẫm trong những rèm cửa buông kín, căn phòng vẫn như còn say ngủ. Xtefchia khẽ lẩm bẩm :

- Luxia vẫn ngủ say. Ta đi một mình vậy.

Cô nhón chân thật nhẹ nhàng đi ngang qua mấy phóng bài trí phong lưu và trang nhã. Đến gian sảnh thênh thang của lâu đài cô chợt dừng chân bất lực khi thấy các cửa ra vào lống kính vẫn đang khoá chặt.

Một gia nhân tay cầm bàn chải chạy vội xuống cầu thang gác giúp cô. Gã dương to đôi mắt ngái ngủ nhìn cô, vẻ ngạc nhiên, song vẫn xăm xắn mở khoá. Lát sau ; cô gái chạy ra vườn hoa. Đi dọc những lối nhỏ rải sỏi, cô hái đầy tay những đoá hoa thuỷ tiên thanh mảnh trắng ngần. Một chùm tử đinh hương tím sà trên cây xuống, đu đưa, toả hương man mác. Những đoá hoa thủy tiên trắng trong, thơm thơm, chứa đầy sương lạnh, những mắt hoa vàng sau hàng mi đỏ, nom như đẫm lệ.

Cô thiếu nữ nghiêng những đài hoa trắng ngần vào môi và uống những giọt lệ ấy, miệng nở một nụ cười tinh nghịch. Tuổi thanh xuân tươi trẻ và những ánh rạng đông đầu tiên của vầng thái dương hoà nhau thành một khúc nhạc hạnh phúc lớn lao, ùa vào lòng cô như cầu vồng muôn hồng nghìn tía. Cô nhảy lên rung những chùm tử đinh hương lớn nhất để những giọt nước trong thơm ngát từ hoa rơi xuống mái tóc óng mượt của cô. Trong ánh lê minh, mái tóc màu sáng của cô loáng ướt như phủ trong sương bạc.

Cầm bó hoa tươi thắm trong tay cô rời khuôn viên bước vào vườn cây ăn quả và nơi đây cô cũng thốt lên tiếng kêu đầy ngưỡng mộ. Những hàng cây đứng nghiêm trang, phủ đầy hoa, đẹp tuyệt vời. Những cây táo nở những chùm lá non hồng hào, trông sao trẻ trung như thể ve vuốt mắt nhìn. Những cây anh đào đầy hoa tráng trông hệt những nàng thanh nữ đang đội vòng hoa cưới.

Hương hoa ngào ngạt, muôn cành tuôn chảy suối hương. Mặt trời dát vàng các đoá hoa, gió mảng theo những cánh ong náo nức. Thỉnh thoảng, một cánh bướm trắng tinh rời cây bay vụt lên như một đoá hoa linh động. Say mùi hương, Xtefchia bẻ đôi cành anh đào nho nhỏ cài lên tóc, dắt vào thắt lưng và đầy hoa, cô bước mĩa theo con đường hẹp trong vườn, hai bên trồng những bụi phúc bồn tử. Con đường dẫn ấy dẫn tới một khu rừng nhỏ tiếp theo vườn cây ăn trái.

Xtefchia khẽ nghiêng cành cây sương đọng, phủ đầy những đoá hoa nho nhỏ như thể đã phai màu, trăm ngàn cánh hoa bằng bạc ấy đung đưa trên những chiếc lá thẫm màu, tạo nên một hoạ phẩm kì thú. Lần váy áo màu xám của cô đầy một lượt sương lóng lánh, sương bắn cả lên mặt lên tay cô nhưng chỉ khiến cô thêm thích thú. Cô chạy đến bên chiếc cổng rào nhỏ, mở ra và lội trong làn cỏ tươi tốt đẫm sương, cô băng qua dải đồng cỏ ngăn cách khu vườn cây ăn quả với rừng. Và cô cất tiếng hát giữa những cây thông cao vút và những cây lá bản tán xoè rộng.

Một chú sóc vút qua gần chân cô, nhảy tót lên cây. Lũ sẻ huyên thuyên ríu rít chuyện trò, chim gõ kiến mổ tốc tốc đều đều vào vỏ cây.

Một chú chim hoạ mi nào chợt cất giọng hót cao vút tuyệt vời trong khu rừng tống quá sủ (Nguyên văn : Olsza hay olcha - giống cây ( Alnus) thuộc họ bạch dương) cạnh đấy, từ trong rừng sâu vang tiếng chim gáy- các loài chim. Thế giới rừng sôi động sự sống, đầy ắp những tiếng hót, tiếng huýt, tiếng gọi nhau, tiếng cánh vỗ phành phạch , tiếng rì rào của những cành thông, tiếng ầm ào của rừng phỉ tử, lúc âm âm, xao xác, lúc lảnh lót vút cao.

Những tiếng vọng đánh thức lan xa, hoà vào nhau, nghe vui vui. Thiếu nữ tươi cười tắm nắng trời, đắm mình trong lá hoa xanh tốt.

Nhưng lát sau, vẻ rạng rỡ của cô chợt biến mất. Một vởn mây đen nào chợt đến làm u ám khuôn mặt trẻ trung của cô, khiến ánh mắt trong hàng mi rậm sẫm màu như mờ đi. Đôi lông mày xinh đẹp chau lại trên vầng trán, cô buông tay thả vạt áo váy dài chạm xuống làn rêu ẩm, thốt lên gượng gạo :

- Dẫo sao cũng có lý do để mà vui chứ !

Cô sực nhớ rằng thế là đã một tháng nay cô làm gia sư tại điền trang Xuôđkôvxe. Thời gian trôi đi mới chậm chạp làm sao !

Chưa bao giờ cô nghĩ đến chuyện phải kiếm việc làm, cô không cần phải kiếm sống. Ấy vậy mà mọi sự lại xảy ra theo cách khác.

Về vật chất, chẳng có gì buộc cô phải làm nghề giáo.

Cô là con gái một gia đình giàu có thuộc Vương quốc ( 1). Ngoài cô, trong nhà còn hai đứa trẻ nữa. Cô mới tròn mười chín tuổi. Lúc này, vừa tản bộ trong rừng, Xtefchia vừa nhớ lại những hoàn cảnh đã khiến cô phải lìa xa tổ ấm gia đình.

Nổi bật trên tất cả là hình dung đẹp đẽ của chàng trai trẻ Eđmun Prônnhixki và những tình cảm trẻ thơ của cô cho người ấy.

Khi chàng từ trường trung học Đublany trở về, vẻ đẹp trẻ trai của chàng ta đã thu hút ngay Xtefchia. Không kịp tìm hiểu bản chất con người, cô gái đã yêu say mê lần đầu tiên trong đời, yêu vội vàng, mù quáng, không một chút ái tình chân chính. Prônnhixki đã làm mê muội trí óc vốn mơ mộng và giàu xúc cảm của cô.

Sau khi kết thúc một khoá học bổng tại Vacsava, Xtefchia tham gia các khoá chuyên đề. Và khi ấy cô mới được làm quen chút ít với giới thanh niên học sinh.

Phần lớn họ là những chàng trai thanh cao, với những say mê lý tưởng. Xtefchia cũng chưa bao giờ hình dung họ khác thế. Lợi dụng sự cả tin của cô, lại say mê nhan sắc của cô, Prônnhixki muốn chiếm đoạt tình yêu của cô nhưng đã khéo léo che giấu bản chất của mình. Thậm chí chàng ta còn chiếm được cảm tình của ông bà Ruđexki thân sinh cô. Và cuộc tình kéo dài.

Nhưng thân sinh của Xtefchia không cho phép làm lễ đính hôn chính thức, mặc dầu đã biết đôi trẻ đã ngỏ lời với nhau. Ông linh cảm thấy chúng là hai con người có bản tính hoàn toàn khác biệt nhau.

Ông thân sinh của cô không tin những sắc màu xinh đẹp bên ngoài của Eđmun, ông biết rõ " Prônnhixki Cha ", kẻ có những quan hệ với những loại người cặn bã xa hội. Còn ở con gái,ông nhận thấy biết bao nhiệt tình lý tưởng, bao tình cảm phong phú - và ông e sợ chờ đợi sự kết thúc của cuộc tình kia. Ông không hề nghi ngờ là điều đó sẽ xảy ra, nhưng ông lo cho Xtefchia...

Linh cảm đã không đánh lừa ông.

Chiều theo ý định của con trai, " Prônnhixki Cha " bắt đầu khéo léo tìm cách dò hỏi ( thông qua một viên dự thẩm ) về món hồi môn của Xtefchia. Số tiền hơn chục nghìn đã khiến gã nổi cơn thịnh nộ.

Lão giải thích cho con nghe sự thiếu căn cứ của mối quan hệ ấy, bắt nó cắt đứt quách đi. Lão chứng minh cho con rằng với vẻ điển trai và tên tuổi của mình, nó phải cưới một người vợ có số tiền vài trăm nghìn là ít.

Cũng thời gian ấy, Xtefchia đã bắt đầu nghi ngờ ánh hào quang loá mắt của người yêu lý tưởng của cô. Cô thử thách, tìm những vết đen. Trí thông minh và sự nhạy cảm đã xui cô làm việc ấy. Và sự đảo ngược đã xảy ra.

Chính Prônnhixki Cha đã đưa cho cô chiếc kính đen để nhìn sự việc - bởi lão bắt đầu câu chuyện đính hôn bằng những cách hỏi cha cô xem cô được bao nhiêu tiền hồi môn.

Những lời ấy đã xoá sạch tất cả. Ông Ruđexki cương quyết từ chối, và lấy làm hài lòng vì đã sớm phát hiện được những ý đồ thật của gia đình Prônnhixki.

Nhưng muốn được kiểm tra lại một lần nữa lòng cao thượng của Eđmun, Xtefchia đã can đảm nhìn thẳng vào vầng hào quang tinh thần chứa đầy vẻ đẹp của người yêu đã từng hấp dẫn cô.

Và cô đã trông thấy hiện tượng nhật thực u ám trên cái đĩa tròn màu sáng của niềm mơ tưởng của chính mình.

Cô đã trông thấy những vết đen to tướng của tính ích kỷ và thói phù hoa giả dối, thay vì những tình cảm thanh cao, cô nhận thấy bản chất thô bạo chỉ hướng tới sự kiếm chác của bản thân.

Eđmun lộ mặt giống như loài hoa hút máu kia, chuyên dùng vẻ đẹp và mùi hương quyến rũ những loài côn trùng cả tin, để rồi khi chúng bị mê muội chịu vâng theo ma lực, nó liền khép chặt những cánh hoa và phô bày thực chất bên trong một cách vô liêm sỉ. Nó giết chết những con vật kia bằng độc tố si mê, hút máu chúng, sống bằng mạng sống của chúng.

Suýt nữa cô đã sa vào đoá hoa hình chén lừa lọc kia. May mà người ta đã cứu cô thoát chết.

Nghĩ đến chuyện cũ, Xtefchia ngồi xuống một gốc cây, hai tay ôm gối, cúi đầu buồn bã.

Sự thất vọng đầu tiên của cuộc đời để lại trong lòng cô biết bao cay đắng ! Niềm tin vô hạn kia vào con người đã bị suy yếu đi, nhiệt tình đối với những tình cảm sâu xa trở nên héo hắt.

Theo quan niệm riêng, cô gái cảm thấy không còn khả năng có những tình cảm nồng nàn, cô quên mình mới mười chín tuổi đầu lại có một nhiệt tâm phong phú.

Một lớp váng băng mỏng manh của sự bi quan đã phủ lên những ước mơ lý tưởng của cô, lớp băng ấy đang dày dần lên, ngay cả ở Xuôđkôvxe này.

Sau khi cắt đứt với Eđmun, Xtefchia quyết định rời xa gia đình. Cô thấy xấu hổ và hối hận, muốn trốn chạy càng xa càng tốt. Cô mơ tới những vùng trời rộng lớn, những khoảng không gian xa xôi, cô khao khát lên đường !...

Với bản tính sôi nổi, cô vẽ nên trong trí tuởng tượng những bức tranh nhiều màu sắc, đầy huyễn tưởng. Cô mơ màng trong những cảnh tượng chói loà và chọt cảm thấy chật chội gò bó trong những hoàn cảnh từ trước tới nay. Sau một cuộc đấu tranh ngắn ngủi, cô cùng với cha ra đi tìm chỗ dạy học. Mọi lời khuyên giải của song thân không mang lại kết quả. rốt cuộc ông bà đành nhượng bộ con, cho rằng đó chẳng qua chỉ là một ý muốn đỏng đảnh nhất thời nảy sinh do sự thất vọng đầu tiên trong đời, họ chỉ lo không chọn được chỗ làm thích hợp.

Chuyện tìm việc khá khó khăn. Cả Xtefchia lẫn ông Ruđexki đều cảm thấy khó chịu.

Một số bà chủ thấy Xtefchia hơi quá đẹp, nhất là khi bản thân họ đã mang sẵn định kiến hoặc họ có những cô con gái kém phần nhan sắc. Sau nhiều lần không thành, rốt cuộc hai cha con cũng đã tìm được việc làm. Nhan sắc của Xtefchia không làm mất lòng nữ nam tước Elzônôvxka, ngược lại - còn gây được thiện cảm của bà.

Song nam tước phu nhân lại hỏi cô xem liệu cô có cảm thấy buồn chán ở điền trang Xuôđkôvxe không, bởi nơi đây chỉ có bà, một cô con gái, người cha già cùng một người gia khách trú ngụ thường xuyên nữa - đó là thầy giáo cũ của anh bà. Nhưng đang khao khát được yên tĩnh nên Xtefchia thậm chí đồng ý chấp nhận ngay cả điều kiện nghỉ hè cũng không về nhà. Thực ra cô cũng hơi e ngại điền trang Xuôđkôvxe xa xăm kia, nhưng vẫn có cái gì thu hút cô đến đó.

Kể lại chuyện xảy ra trước khi cô gái xa gia đình, ông Ruđexki đã đề nghị phu nhân Elzônôvxka quan tâm chăm sóc Xtefchia và ông đã nhận được lời hứa hẹn, tuy được thốt ra bằng giọng khá kênh kiệu nhưng cũng hàm chứa chút nhiệt thành.

Gốc gác quý tộc của nam tước phu nhân khiến ông Ruđexki không thật yên tâm. Ông không muốn con mình phải dạy ở một gia đình quý tộc, bởi ông hiểu rằng ngay cả trong những gia đình bình thường, một nữ gia sư cũng có thể gặp phải cách đối xử khác nhau. Ông run sợ khi nghĩ rằng trong lâu đài đại quý tộc, người ta có thể xúc phạm đến cô con gái ông.

Nhưng bên cạnh đó, ông cũng biết rằng giới quý tộc này thường rất lịch sự, một ông chủ lớn thuộc dòng dõi lá ngọc cành vàng lâu đời bao giờ cũng tốt hơn nhiều so với một ông chủ mới phất.

Chính cái họ của nam tước phu nhân đã khiến ông Ruđexki yên tâm. Ông nhận thấy bà thuộc loại những bà lớn cứng nhắc song không phải không có những mặt đáng yêu.

Đến nơi làm việc, Xtefchia mới làm quen với cô học sinh của mình. Luxia đã mười sáu tuổi. Đó là một thiếu nữ khá mảnh mai, xinh đẹp, nhưng quá tinh tế, có mái tóc rất nhạt và đôi mắt xanh thẳm, khác hẳn mẹ cả bề ngoài lẫn tính tình. Cô gái hợp tính Xtefchia. Và chẳng mấy chốc giữa hai người đã nảy sinh một tình thân như bạn bè.

Xtefchia nhổm dậy, đi sâu vào rừng.

" Liệu minh có sống nổi ở đây đến cùng không nhỉ ? Ôi ! Mình không dám chắc đâu ! " - cô thì thầm tự nhủ.

Tình yêu của cô đối với Prônnhixki, chớp nhoáng và mảnh mai như một kiếp bướm chóng tàn đã lụi tắt. Giờ đây cô lo ngại bởi một chuyện khác. Mọi người ở đây đều tốt đối với cô, đặc biệt là người ông tuổi tác của Luxia - cụ Machay Mikhôrôvxki, một vị đại quý tộc điển hình, nhưng là một đại quý tộc đáng yêu. Cụ dành cho cô nhiều cảm tình thương mến, cụ gọi cô bằng cái tên âu yếm Xtenhia. Cụ bảo cái tên âu yếm đó gợi cho cụ thời trai trẻ tốt đẹp. Xtecfchia không rõ những hồi ức ấy ra sao, nhưng cô cảm thấy biết ơn cụ về tình thương mến và lòng nhân hậu như một người cha. Song cô không thích người cháu nội của cụ, chủ nhân của trang ấp Xuôđkôvxe - đại công tử ( 2 ) Valđêmar Mikhôrôvxki. Anh ta sống ở cách đấy hai dặm, tại điền trang Guenbôvitre và thường xuuyên lui tới tại điền trang Xuôđkêvxe. Anh ta không từ một dịp nào để khiêu khích cô một cách trắng trợn. Cứ mỗi lần anh ta đến, Xtefchia lại bực mình, cô im lặng hoặc tức giận đáp lại những lời lẽ khiêu khích ác ý của anh.

" Chắc người này đến buộc mình phải rời bỏ Xuôdkôvxe mất thôi ! " - Cô đau xót nghĩ thầm.

Và khi nghe người khác toàn khen anh ta, Xtefchia ngạc nhiên thầm nghĩ : " Thế ra chỉ với mình ông ta mới đối xử như vậy ?... Ông ta gợi nhớ Prônnhixki nhưng là sau khi bị lột mặt nạ ".

Anh ta không hề tỏ ra giữ ý, cũng chẳng giả vờ thanh cao, anh công khai thể hiện chất tàn nhẫn trong bản tính của mình.

nhưng biết cái nào tốt hơn đây : thế giới ảo vọng, thế giới mơ tưởng, hay thế giới thực tế ?...Tất cả hệt như một đoá hoa màu sắc tuyệt vời và mùi hương thần bí.

Sắc màu - ấy là mơ ước

Mùi hương - ấy là ảo vọng

Thực tại - ấy là thân cây giản dị và mảnh đất xám xịt nơi mà đoá hoa kia đã sinh thành. Chàng công tử Mikhôrôvxki chính là thực tại trần trụi thực, không chút tô vẽ.

Phấn khích bởi những ý nghĩ của chính mình, Xtefchia cất bước chạy trong rừng.

Mỗi cây thông, mỗi trảng trống, thậm chí những con sóc hoặc con chim cúc cu đều gợi cô nhớ đến trang Rutraiev và nỗi nhớ nhà mỗi lúc một lớn lên trong lòng cô... lần đầu tiên cô thoảng thốt tự hỏi : sao cô lại có thể chấp nhận điều kiện là nghỉ hè sẽ không về thăm gia đình ?

Tại một góc rừng bùn lầy cô tìm được rất nhiều hoa lưu ly, cúc bông, cây nụ vàng vùng đồng cỏ vàng rực, cô hái chúng đầy tay mà lệ ứa tràn khoé mắt. Cô hôn những đoá hoa lưu ly, bởi chúng khiến cô nhớ tới khu rừng tống quá sủ ở Rutraiev quê hương.

Mang theo bó hoa đẫm sương đêm cô quay trở lại vườn quả. Vầng dương đã lên cao, chiếu qua kẽ lá, rải chiếc lưới vàng xuống thảm cỏ tốt tươi.

Đúng lúc ấy, trên con đường giữa rừng, Xtefchia chợt trông thấy một chàng kỵ sĩ đang cưỡi ngựa đi thong thả.

Cô suýt rùng mình vì bực bội. Người đó chính là Valđemar Mikhôrôvxki. Anh ta cưỡi một con ngựa đẹp tuyệt, đen như mun. Lưng ngựa nổi bật bởi chiếc yên có khảm, tấm lót yên màu vàng và dây thắng.

Con ngựa nòi Ả Rập bước những bước nhún nhảy, chân đặt rất đều, chiếc cổ cong duyên dáng, mõm nhá hàm thiếc vẻ không yên.

Đại công tử ngồi chĩnh chệ, trên người là bộ quần áo dùng để cưỡi ngựa dạo chơi, chân dận đôi ủng ống cao. Trông chàng thật duyên dáng và gọn gàng.

Công tử cho ngựa đi nước kiệu nhỏ, hẳn đang trầm ngâm suy nghĩ điều gì, mắt nhìn thẳng trước mặt, gõ gõ chiếc roi ngựa vào mũi giày. Mặt trời loé sáng trên những chiếc cựa thúc ngựa sáng loáng.

Xtefchia vội thụt vào sau một thân cây, nhưng động tác đột ngột ấy của cô đã làm một con sẻ rừng giật mình bay khỏi cành cây, nó đập cánh, bật lên một tiếng kêu lảnh lót.

Mikhôrôvxki nhìn về phía cô. Máu trong người Xtefchia như dồn hết lên đầu. " Ông ta thấy mình rồi!... Lạy chúa tôi!...Sao lúc nào mình cũng gặp ông ta thế không biết !"

Cô quỳ xuống nhặt những bông hoa rơi tung toé, vờ như không nom thấy anh ta. Nhưng anh đã thúc ngựa tới gần, ngả mũ chào, cất tiếng bông đùa :

- Chào cô ! Cô làm gì ở đây sớm thế? Cô tìm đâu được nhiều hoa vậy ? Giữa những hàng cây rừng nom cô cứ như một tiên nữ ấy thôi !

- Cũng vì thế mà tôi gặp phải ma sói - thiếu nữ đáp lại không suy nghĩ, vẻ bực mình

Công tử nhướn mày, mỉm cười châm chọc đáp lại :

- Chính thế, tôi muốn được làm một con ma sói ở bên nàng tiên nữ là cô.

Xtefchia đỏ bừng mặt.

- Ông định đến Xuôđkôvxe ạ ? - cô hỏi lạnh nhạt.

- Vâng. Tôi có ý định đưa cô về.

- Tự tôi cũng tìm được đường về.

- Chưa chắc ! Mà trước hết cô không thể mang nổi đống hoa cỏ này. Nặng tới cả put. Tôi phải đỡ cô chứ.

Anh ta nhảy phắt xuống ngựa, cúi chào trang trọng, chờ cô đưa tay hôn.

Xtefchia ngần ngừ, nhưng rồi cô cũng bối rối đưa tay cho anh rồi thụt lại thật nhanh.

- Kìa, tôi đã kịp cầm những ngón tay cô đâu... Không ! Chắc chắn tôi sẽ là kẻ bị dịch hạch mất rồi ! - Chàng kêu lên, dang tay ra bằng một dáng điệu rất hề.

Cô chỉ muốn nện cho anh ta một cái.

Mikhôrôvxki nhìn cô, mỉm cười giễu cợt. Cô run cả người vì giận dưới ánh nhìn của đôi mắt xám kia.

Nhặt hết hoa, cô kênh kiệu gật đầu chào anh ta, vừa rời chân bước đi vừa bảo :

- Chào ông !

- Hừm, cô thật nhiều nghị lực, nhưng dẫu sao tôi cũng vẫn phải tới Xuôđkôvxe. Mà đâu còn đường nào khác.

Xtefchia rẽ vào rừng, đưa tay chỉ con đường màu trắng :

- Nào, xin mời ông đi.

- Thế còn cô ?

- Tôi băng rừng.

- Tôi không thể để cô một mình trong rừng. Hôm nay cô rất đang rất nóng, dễ lạc như chơi.

Anh cứ bước đi bên cạnh, tay dắt ngựa. Xtefchia cắn chặt môi. Cô cố đi nhanh, nín lặng. Còn anh vẫn nói liên hồi, giọng chứa đầy ác ý :

- Cô biết không? Xin cô hãy ngồi lên ngựa tôi đây, còn tôi sẽ đi bên cạnh như một tiểu đồng. Hay tốt hơn nữa ta hãy cùng nhau cuỡi ngựa. Với tiên nữ và ma sói thì thế là thích hợp nhất.

Xtefchia không đáp, bước gấp.

- Cô chạy trốn tôi như chạy trốn một thần rừng dữ tợn. Dẫu sao tôi cũng xinh trai đấy chứ, cô không thấy ư ?

Không một lời đáp.

- A ! Im lặng là dấu hiệu đồng tình. Hay quá, dẫu sao thì rốt cuộc cô cũng trả cho tôi chút công bình.

Chàng giễu cợt rồi cúi đầu với sự nhún nhường vờ vịt.

- Ông là người kém giáo dục - Xtefchia bùng ra.

- Thật sư ? Lần đầu tiên tôi mới nghe thấy thế ! Bao giờ tôi cũng được nghe người ta coi là mẫu mực về lịch thiệp.

- Ông mà lịch thiệp ? - Cô cười khẩy.

Cơn giận bùng nổ trong ánh mắt anh ta. Anh nhíu mày, giật cương ngựa, ánh mắt như xuyên thấu người cô. Nhưng điều đó chỉ kéo dài trong một thoáng. Anh đáp, giọng mỉa mai :

- Như vậy chúng ta có thể bắt tay nhau như bạn bè được đấy, bởi cô cũng chẳng lấy gì làm lịch thiệp cho lắm.

- Thưa đại công tử, hôm nay ông làm ơn miễn cho tôi sự tháp tùng của ông chứ ạ ?

- Ồ, xin vâng, thưa cô - nhưng đến Xuôđkôvxe .

" Lạy Chúa ! Sao Người lại hành hạ con thế ! " - Cô thì thầm tự nhủ. Đại công tử phá lên cười.

- Ông cười gì thế ? Có phải ông cười sự thiếu tế nhị của chính mình chăng ?

- Ồ, không, thưa cô, nhưng quả là lần đầu tiên tôi mới được gặp một tiểu thư trẻ trung sợ tôi đấy. Lạy Chúa lòng lành, đó quả thật là một hiện tượng mới mẻ đối với tôi.

- Bởi lần đầu tiên ông cư xử thiếu lịch sự đối với một thiếu nữ trẻ. Ông tự cho phép mình hơi nhiều đấy !

- Tôi thường tự cho phép mình nhiều hơn thế kia, nhưng tôi chưa làm một thiếu nữ nào phải hoản hồn cả.

- Tôi mà sợ ông ? Ông thật là cao ngạo ? Tôi chỉ...

- Tôi chỉ không chịu nổi ông thôi ! - Anh nói nốt.

- Đúng !

- Cảm ơn ! Ít nhất cô cũng thành thực ! Ngay cả khi xưng tội, không ai nói thật hơn cô ! Chắc cô sẵn lòng dìm chết tôi trong một thìa nước đấy nhỉ ! Ai ngờ nổi trong một sinh linh thanh mảnh dường này lại chứa đựng bấy nhiêu sự cáu kỉnh. Thật là bê bối ! Cô không thể chịu nổi tôi !...Ha, biết làm thế nào ! Ta có thể giết chết nhau trong khu rừng này, tôi đành phải đi đơn côi thôi vậy. Chứ nếu không nhỡ cô cào xước đôi mắt ngà ngọc kia, toàn giới phụ nữ sẽ nói những gì ? Trong các cửa hàng hẳn sẽ thiếu vải tang mất, số phụ nữ tự sát sẽ tăng vọt, vì cô mà những người phụ nữ sùng mộ xưa nay sẽ đưa tôi lên máy chém mất thôi !

Anh nhảy lên lưng ngựa, vung cao mũ qua đầu, kêu lên :

- Tạm biệt ! Tôi chuồn đây !

Anh quay ngựa trở ra đuờng, thúc cựa giục ngựa, phi nước đại, khiến khắp rừng vang tiếng vó lộp cộp.

Xtefchia trút một hơi thở dài. " Rối cuộc !... Thế là gã châm chọc đáng ghét ấy...cũng đã cuốn xéo ! Mình đã xúc phạm đến gã... Nhưng càng hay, gã sẽ không dám động đến mình nữa ". Cô vội vã bước về phía lâu đài.

Valđermar giật hàm thiếc ngựa, vung roi, thốt ra những lời cay độc qua hàm răng nghiến chặt :

- Một ả mơ mộng...muốn làm điệu bộ công chúa. Chờ đấy ! Ta sẽ hạ vương miện của ngươi cho coi !...Ta thích lũ quỷ cái hơn nữ tu sĩ, nhưng ta không sao chịu nổi ni cô đồng trinh thờ thần Vexta !

Chàng nhún vai.

- Cô ả giống một công chúa, còn ta là quỷ sa tăng. Trong trường hợp này ta là quỷ sa tăng...Nào ! Để xem !

Chàng thúc cựa giục ngựa phóng đi.

Chú thích:

(1) Tức Vương quốc Ba Lan, được hình thành năm 1815, từ lãnh thổ của Công quốc Vacsava, quan hệ với đế chế Nga bằng các hiệp ước liên minh. sau cuộc khởi nghĩa tháng Giêng năm 1864 thất bại, chế độ tự trị của Vương Quốc Ba Lan bị hủy bỏ, và từ 1874 bị đặt dưới sự thống trị của Toàn quyền Nga, được gọi là vùng đất Nađvislanxki ( Các chú thích của người dịch)

(2) Nguyên văn : Ordynat - người được thừa kế ( thường là con trai cả ) toàn bộ bất động sản của một gia đình quí tộc, tài sản đó không được phân chia và không được nhượng bán, chỉ truyền từ đời này sang đời khác. Tuỳ trường hợp tạm dịch là đại công tử hoặc là đại quan nhân .

--------------------------------------------------------------------------------

Trong gian đình tạ giữa vườn, tiểu thư Luxia Elzonovxka đang ngồi bên bàn cùng cô gia sư, chăm chú lắng nghe bài giảng văn học. Xtefchia giảng một cách sinh động về những thời kỳ huy hoàng nhất trong lịch sử văn học viết ở Ba Lan, cô đọc những trích đoạn hay nhất từ những kiệt tác của các thi sĩ trứ danh. Lời giảng nhiệt tình của cô đã cuốn hút tâm hồn cô học trò trẻ tuổi.

- Này, Luxia, hình như em chưa bao giờ học văn học của nước ta thì phải ? - Xtefchia hỏi, nhận thấy sự háo hức của cô bé.

- Có chứ, cũng có chút gì đó, nhưng ít lắm - Luxia đáp. - Cô giáo trước cô, cô Klara bảo rằng trong giới chúng ta cần biết nhiều ngoại ngữ, hiểu biết văn học nước ngoài, còn văn học Ba Lan thì cô ấy nói chẳng ích gì cho em cả.

- Cô Klara có phải người Ba Lan không ?

- Vâng, nhưng cô ấy là một nữ quý tộc cỡ lớn, thấm nhuần quan điểm của giới em.

- Thế những quan điểm ấy là thế nào ?

- Em không rõ có thể giải thích cho cô được không, nhưng em nghĩ rằng, có nhẽ chúng dựa trên... Nhưng thôi, em không biết nói thế nào.

- Để tôi giúp em nhé. Những quan điểm ấy dựa trên nguyên tắc phải tôn trọng tất cả những gì là của Pháp, của Đức - nói tóm lại : của ngoại, chứ không phải của chúng ta, của Ba Lan. Đúng không ?

- Sao cô hiểu rõ thế ạ ?

- Tôi đoán được chứ. Nhưng mẹ em có nghĩ thế không ?

- Dĩ nhiên rồi ! Mẹ em chẳng đọc sách nào của Ba Lan cả, mẹ trò chuyện với em bằng tiếng Pháp, mẹ em chỉ tin tưởng ở ngoại quốc thôi.

- Còn ông em - Xtefchia hỏi.

- Ồ, ông em hoàn toàn ngược lại. Về chuyện ấy, bao giờ ông với mẹ em cũng mâu thuẫn nhau. Ông bảo quên dân tộc mình là một điều hổ thẹn, ai cũng cần phải hết sức yêu quý và tôn trọng hết thảy những gì của dân tộc mình. Nhưng những lý lẽ ấy không thuyêt phục nổi mẹ em.

- Ông em quả là một người đáng kính.

- Cô cũng yêu ông em chứ ?

- Tôi tôn kính ông và tin vào trí tuệ minh mẫn của ông.

- Ông cũng mến cô lắm. Nhưng... cả anh Valđy ( cách gọi âu yếm Valdemar ) cũng cùng quan điểm với ông, vậy sao cô không thích anh ấy ?

- Kìa, Luxia, ông Valđemar thì can hệ gì đến tôi ?

Luxia bật cười, đáp :

- Cô không biết chứ, mẹ em vớí anh Valđy ấy mà, suốt đời cãi nhau. Giờ lại thêm cô nữa. Tội nghiệp anh Valđy !

- Ta học nốt đã nào - Xtefchia cắt ngang - Em còn phải viết một bài luận nữa.

Luxia quàng tay quanh cổ cô giáo, âm yếm nằn nỉ :

- Để đến mai nhé, cô thân yêu của em ! Hôm nay em chẳng viết được đâu, em biết lắm ! Cô đã gợi lòng say mê văn học đến nỗi em chẳng thể nghĩ tới chuyện gì khác nữa. Cô phải đưa cho em đọc một tác phẩm gì của nước ta, cô nhé ! những bức thư của Đức với Pháp em nhét tận đáy tủ, cho bọn nhậy cắn !

- Luxia ! Đâu thể chuyển từ cực này sang cực khác thế. Ngay cả các nhà văn nước ngoài em cũng cần am hiểu tường tận hơn.

- Nhưng trước hết phải là các văn sĩ nước ta, phải không cô ? Hôm nay, em sẽ nói chuyện này với ông em và anh Valđy, chắc cả hai người sẽ vui lắm đấy. Anh Valđy lúc nào cũng gọi em là vẹt con... Hễ đặt chân tới là anh hỏi ngay : " Này, vẹt con, học được gì mới đấy ? " Mẹ em liền cau mặt, còn cô Klara thì mỉm cười ngọt ngào mà bảo,: " Vous plaisantez monsieur le comte (Tiếng Pháp: Ngài cứ nói đùa mãi thôi, ngài bá tước ). Chả là cô giáo thường gọi anh ấy là bá tước mà. Anh Valđy đáp, vẻ lịch thiệp nhưng bực bội : " Tôi không thích một comte nào hết, cô làm ơn nhớ hộ điều đó ! "

- Thế cô Klara bảo sao ?

- Cô ấy phật ý. Cô bảo em: " Votre cousin est détestable. Il n est pas sage ! " ( Ông anh họ của cô thật đáng ghét quá ! Thật chẳng biết điều chút nào ! ). Rồi suốt hàng mấy ngày liền cô ấy không thèm nhìn mặt anh Valđy. Nhưng rồi đâu lại vẫn đấy, lại vẫn monsieur le comte, để anh Valđy lại nhắc, cứ thế mãi !

- Có lẽ ông Mikhôrôvxki coi việc trêu chọc gia sư là một môn thể thao - Xtefchia thốt lên, vẻ chê trách.

- Làm gì có chuyện ấy ! Anh Valđy ghét cô Klara, nhưng cô ấy lại phải lòng anh ấy mới chết chứ ! Cô Klara là một gái già song cứ nghĩ mình cao giá. Hễ thấy anh Valđy đến là cô ấy lại chải tóc, đánh phấn, nhiều đến nỗi phấn rơi đầy váy áo. Anh Valđy cứ diễu cô ấy mãi. Một lần, đến lúc ăn trưa, cô ấy đánh phấn nhiều ơi là nhiều, rồi kể chuyện cùng em đi thăm quan cối xay bột chạy bằng tuabin. Hôm ấy, hình như đang bực chuyện gì, anh Valđy nói luôn không cần nghĩ :" Chuyện ấy cứ nhìn cô cũng thấy " - " Tại sao ? " - cô ấy hỏi - " Thì cả người cô đang đầy bột đấy thôi " Lần ấy cô giáo giận anh ấy suốt cả tuần.

Xtefchia nhún vai, giúp Luxia thu xếp sách vở, thầm nghĩ đến số kiếp đáng buồn của người nữ gia sư - lại là một cô gái nhỡ thì quá lứa. Cô đã nghe biết bao chuyện về cô Klara, ai cũng thoả sức giễu cợt cô ấy. Biết đâu, một ngày kia họ cũng lại sẽ giễu cợt cô, dẫu cô chưa già.

Luxia vẫn khoan thai nói tiếp, mái tóc sáng lắc lư :

- Cô biết không, em muốn đến một lúc nào thử yêu xem sao ! Ắt là phải thích lắm. Nhưng biết yêu ai ? Ở Xuôđkôvxe chẳng có ai để mà chọn. Trừ ông Kxavery. Ha ! Ha ! Ông ấy có cái đầu hói bóng và gọi em là " bé của bác ". Em chẳng thích thế chút nào. Ở trang Ogiarôvô có bá tước Trextka, nhưng em chẳng thể yêu ông ấy nổi, mặt ông ấy thộn lắm. Vả lại ông ấy đang muốn ve vãn tiểu thư Rita kia. Ôi ! Hẳn em sẻ phải lòng anh Valđy đến điên mất, nhưng anh ấy lại là con bác em. Anh ấy điển trai lại lịch sự, nhưng hơi nghiêm, nhiều khi chỉ tỏ vẻ thôi !

- Kìa Luxia, em chớ nghĩ đến chuyện đó - Xtefchia chen ngang - Em còn quá trẻ. Rồi sẽ đến lúc. Càng muộn càng hay.

- Cô nói vậy, bởi chính cô gặp bao buồn phiền vì chuyện ấy đấy thôi.

- Sao em biết ?

- Mẹ em bảo.

Xtefchia lắc đầu.

- Mẹ em nhiều khi chuyện gì cũng nói với em, đôi khi lại chẳng nói gì hết. Nhưng trong chuyện ấy có gì là xấu nào? Không phải bao giờ kết cục cũng đáng buồn như thế, mà thường người ta được đón nhận biết bao vui sướng.

- Thế ra em đã biết điều đó kia đấy ? - Xtefchia hỏi, cô chợt thấy thú vị

- Đọc biết bao tiểu thuyết Pháp, em hiểu tình yêu nghĩa là gì, nhưng chưa bao giờ em thử yêu. Có lần em hỏi anh Valđy khi yêu anh ấy thấy thế nào - bởi anh ấy thì chắc có kinh nghiệm rồi.

- Thế anh ấy bảo sao ?

Luxia phẩy tay

- Ôi, anh Valđy lúc nào cũng chỉ đùa. Anh ấy bảo em : " Yêu nhau giống y như làm bài tập số học ấy mà ! " - bởi anh ấy biết em ghét nhất môn tính. Cô cũng có thể nói cho em nghe nhưng chắc cô không nói. Em đành phải chờ thực tiễn cá nhân mang lại vậy.

- Có điều đừng bận tâm trong khi chờ đợi đấy. Tôi nhắc lại : hãy còn quá sớm !

Luxia như sực nhớ ra điều gì, và với vẻ mặt vui vẻ, cô gái thì thào :

- Em biết rồi ! Em sẽ yêu, mà chẳng lâu nữa đâu, một hai tuần nữa là cùng. Anh Valđy bảo sẽ có một anh chàng tới đây thực tập. Anh ấy có mấy người thực tập tại Guenbôvitre, con nhà khá giả. Anh chàng sẽ đến đây hình như cũng xuất thân từ gia đình tốt, họ chẳng trả tiền mà anh ấy cũng không. Chàng ta sẽ ở trong toà biệt trang, nhưng sẽ ăn cùng chúng ta. Bá tước S. cũng muốn đến đây nhưng hình như ông ta là một gã rất điệu đàng kênh kiệu nên anh Valđy từ chối.

- Anh chàng này biết đâu lại chẳng hợp ý em ? - Xtefchia nói, đấu óc nghĩ chuyện khác.

- Phải rồi ! Nhưng nếu anh ta xinh trai, thì em sẽ yêu !

Đúng lúc ấy, một gã hầu phòng trẻ tuổi bước vào đình tạ trang trọng cất tiếng :

- Bà mời vào bàn.

Rồi không đợi lệnh, gã ôm sách vở, mang về lâu đài với vẻ hết sức kính cẩn.

Mội người đã tề tựu đông đủ trong phòng ăn bài trí trang nhã, trần làm bằng gỗ hồng sắc. Phu nhân Elzônôvxka đang ngồi trên ghế đợi con gái.

Tay bà đang vò vò chiếc khăn ăn, vẻ mặt hơi cáu kỉnh. Môi bà mấp máy như nhăn, một bên lông mày chợt nhẫy lên, điều mà ở bà bao giờ cũng biểu thị sự không vừa ý. Ông Machây Mikhôrôvxki, một cụ già tám mươi tuổi, ngồi cạnh phu nhận. Người cụ gày gò và hơi còng, gây cho người ta ấn tượng dễ mến bởi nét mặt thông thái hơi tái,điểm hàng ria bạc và đôi mắt xám hiền từ. Vẻ mặt cụ nom từa tựa mặt hoàng đế Fhranchisk Juzef và gây cho mọi người một vẻ đáng tin kỳ lạ. Với nụ cười khoan hậu, cụ được lòng cảm mến của mọi người, dường như cụ muốn bảo : " Hãy kính trọng và yêu tôi ! "

Lúc này ngồi nghe cháu trai nói, cụ cân nhắc từng lời của anh. Cụ thấy nơi anh sự tái sinh của chính mình - tuổi trẻ.

Tựa vào lưng dựa rất cao của chiếc ghế, Valđemar đang cáu kỉnh, hàng lông mày chau lại, đang chứng minh điều gì đó, khiến phu nhân Elzôvovxka bực mình.

Người thứ tư bên bàn là ông Kxavery, một ông lão hưu trí hói trán, một người phàm ăn. Thấy đại công tử không ngồi ông đành đứng, vẻ mặt khổ sở. Câu chuyện giữa Valđemar và bà cô không khiến ông quan tâm, mắt ông như đang ngấu nghiến liễn xúp đặt trên chiếc bàn nhỏ cận kề đang toả lên mùi thơm của món xúp à la reine ( Nữ hoàng ). Ông lo ngại liếc mắt nhìn nam tước phu nhân rồi lại nhìn gã hầu bàn mặ áo frắc. Gã này cũng đang chờ lệnh bà chủ cho múc xúp ra đĩa. Rốt cuộc Xtefchia và Luxia cũng bước vào. Phu nhân Iđalia đưa mắt nhìn sang Valđemar, ra hiệu đã đến lúc chấm dứt trò chuyện. Nhưng tự đại công tử cũng đã im lặng. Anh nhanh nhẹn bước đến chỗ các tiểu thư, hôn Luxia, cúi chào Xtefchia với vẻ lịch thiệp lão luyện. Trên môi anh chợt hiện ngay một nụ cười mai mỉa.

- Sau một bài thơ đẹp như rừng hoa, chúng ta lại gặp mặt nhau trong một bữa trưa thiếu thi vị nhường này. Điều đó không làm cô phiền lòng sao ? - anh hỏi.

Xtefchia đỏ mặt. Những lời nói của anh ta ngay tức khắc đã làm tắt lụi niềm vui của cô.

- Tôi không nghĩ về chuyện đó - cô lạnh lùng đáp.

- Đáng tiếc ! Tôi đang ngờ không rõ có được gặp cô không. Ở trong rừng, một gã ma sói may mắn nào đó rất có thể bắt cô đi, nuốt chửng cô hoặc mang về hang ổ bờ bụi của gã. Tôi rất hân hoan khi thấy cô thoát thân.

- Anh Valđy, thế ra sáng nay anh cùng cô Xtefchia vào rừng đó sao ? - Luxia hỏi

Phu nhân ELzonovxka nheo mắt lại nhìn Xtefchia, rồi với cái bĩu môi thích ứng bà lại cúi nhìn xuống đĩa.

Thấy vẻ khó chịu trên mặt Xtefchia, Valđemar đưa mắt nhìn liếc nhanh Luxia rồi trả lời hết sức thoải mái :

- Khi đi ngang qua rừng, anh thấy cô Xtefchia đi dạo.

Xtefchia chợt cảm thấy biết ơn anh ta.

Một gia nhân mang liễn xúp đi quanh bàn múc ra đĩa. Mọi người im lặng dùng xúp. Nơi đây, những bữa trưa im lặng thế này thật hiếm hoi, nên chúng thường nặng nề như một đám mây giông chứa mưa đá.

Xtefchia nhận ra rằng đám mây ấy hôm nay cũng đang treo lơ lửng trên bàn ăn.

Ngồi yên không nói lời nào, phu nhân Iđalia nom như người đang nuốt phải gậy. Vẻ cứng nhắc và lạnh nhạt toát ra từ mặt bà cũng khiến cả cụ Machây như bị lạnh giá theo. Cụ muốn làm mọi người vui lên, thỉnh thoảng lại thốt ra vài câu, nhưng chuyện trò không ăn nhập vào nhau. Sự phật ý của bà chủ nhà khiến mọi người cảm thấy nặng nề. Đến ông Kvaxery cũng lo ngại nhìn nam tước phu nhân, tuy không chịu để mất sự ngon miệng.

Riêng đại công tử vẫn xử sự thoải mái, tuy cũng im lặng. Anh uống tới hai ly rượu mạnh. Sau món xúp, hầu bàn phải thường xuyên rót thêm rượu vang Bồ Đào Nha vào ly anh, đâm ngạc nhiên vì thấy công tử hôm nay có vẻ khác thường. Sau món thịt, Valđemar lại uống rất nhiều rượu vang Burgunddi. Nhưng nỗi ngạc nhiên của người gia nhân càng tăng thêm khi người ta mang món măng tây ra. Thường ngày đại công tử không ưu món này, nhưng hôm nay anh bảo lấy thêm đến hai lần.

Phu nhân Elzônôvxka nhìn anh với vẻ mặt của một sinh linh cao cấp hơn, không chọn được món ăn nào vừa miệng. Bà xem hành động của anh là không lịch sự, không thể chấp nhận nổi trong giới quý tộc. Nỗi bực bội của bà chợt tìm được lối thoát, bà không thể kìm nổi nữa. Không ngước mắt lên, bà thốt lên bằng tiếng Pháp, giọng hơi rin rít, kéo dài ra :

- Tôi không hiểu sao lại có thể lấy thức ăn hai lần liền từ cùng một đĩa. Người ta chỉ lấy một lần, với số lượng đủ để thoả mãn sự ngon miệng của bản thân thôi.

Cụ Machây nhìn con gái với vẻ chê trách. Cụ không thể hiểu được sự cáu kỉnh, có thể đẩy người ta tới chỗ thiếu lịch sự. Nhưng Valđemar không hề thấy xấu hổ, ngược lại, chuyện ấy hình như còn khiến anh thú vị. Anh liếc nhìn bà cô ruột vẻ ác ý, ngó Xtefchia vẻ láu lỉnh, rồi mỉm cười gọi người hầu bàn :

- Này Jaxenty ! Đưa tôi xin thêm ít măng tây nữa đây !

Phu nhân Iđalia nghẹn lời. Lần này cụ Machây lại nhìn cháu trai trách móc. Xtefchia và Luxia cố nhịn cuời, chỉ những rung động của khoé môi Xtefchia biểu lộ rằng cảnh tượng này khiến cô thấy buồn cười. Song Valđemar cũng nhận ra điều đó. Công tử nói chuyện vui với ông Kxavery :

- Tôi xin mời ông sang Guenbôvitre suốt mùa hè, được chứ ạ ? Ông sẽ có tất cả những gì ông thích. Ngày nào cũng món xúp à la reine, măng tây - tôi mê món măng tây này vô cùng, ngày nào cũng sẽ đánh cờ, cũng có hoạ báo. Thậm chí, theo ý ông, tôi sẽ bố trí cả đèn màu mà ông thích. Sao, ông đồng ý chứ ?

Ông Kxavery rút từ chiếc túi sâu thẳm của chiếc áo xurđut ra một chiếc khăn mùi xoa to, kỹ càng lau sạch chiếc trán hói, rồi mới đáp :

- Ngài thì cần gì đến tôi, thưa đại nhân ? Tôi cứ ở trang Xuôđkôvxe này thôi.

- Ở Xuôđkôvxe sẽ có người khác...trẻ hơn. Ông không biết cách giải trí cho các bà ! Ông không biết đấy thôi, đó là cả vấn đề năng lực đấy. Hai chúng ta, các món đồ của chủ nghĩa độc thân, hãy nương tựa vào nhau ở Guenbôvitre thôi. Còn ở đây cô tôi mong muốn có người vui vẻ hơn.

Phu nhân Iđalia nhún vai

- Làm ơn đừng để ý những ý thích nhất thời của cá nhân dính dáng đến tôi - bà nói chua ngoa.

Valđemar trân trọng cúi đầu.

- Cháu xin lĩnh ý, thưa cô thân mến.

Rồi anh nói với Xtefchia :

- Xin cô hãy phán quyết, xin cô hãy biểu quyết xem ông Kxavery nên ở lại Xuôđkôvxe hay tôi nên đưa ông ấy sang bên Guenbôvitre ?

- Ý kiến của tôi là thừa - Xtefchia hơi bực đáp.

Valđemar chĩa vào cô đôi mắt xám tinh anh, với vẻ quỷ quái anh lắc đầu, kêu lên với vẻ ta thán vờ vĩnh :

- Tuyệt vọng ! Tôi không có duyên với cô thật rồi ! Mỗi bước mỗi vấp ! Cô thật phũ phàng với tôi. Luxia ! Sao em không khuyên cô Xtefchia thương anh một chút ? Nhẽ ra em phải giúp anh mới phải chứ !

Cô bé liếc mẹ rồi cúi đầu. Hẳn cô định nói gì đó. nhưng vẻ nghiêm khắc của mẹ khiến em không dám. Lúc ấy, cụ Machây lên tiếng, muốn lái câu chuyện sang hướng khác :

- Anh sẽ ngủ lại đêm chứ, Valđy ?

- Lạy Chúa che chở ! Để làm gì ạ ? Cháu định dặn Klet mấy việc nữa rồi đi về.

Anh liếc nhìn Xtefchia rồi nói thêm :

- Trừ khi cô Xtefchia muốn cháu ở lại làm bạn đánh tenix thì không kể. Nếu thế, hôm nay cháu sẽ tạm quên trang Guenbôvitre và....

- Valđy, xin anh đừng đùa nữa - Cụ Machây ngắt lời, vẽ không hài lòng.

- Cháu đâu có đùa ! Tiểu thư Xtefchia có thể khiến cháu ở lại đây. Nào, xin được nghe... lời phán xét của cô !

Và anh cúi đầu mắt táo tợn ngó Xtefchia chăm chăm.

- Xin được nghe lời phán xét - Anh nhắc lại.

Máu phản kháng trong người Xtefchia như sôi hết cả lên. Cô muốn ném ngay chiếc khăn ăn hoặc chiếc đĩa này vào mặt nhà quý tộc kia biết bao ! Cô ngước đôi mắt đầy giận dữ lên nhìn anh ta, đáp :

- Tôi đã thưa với ông, tôi không hay chơi tennix và một lần nữa, tôi xin nhắc lại.

- Ôi ! Vậy tôi sẽ làm được thầy của cô. Xin cam đoan kết quả sẽ cực kỳ tốt đẹp.

- Cảm ơn ân huệ của ông ! - Cô giận dữ thốt ra.

Nhưng Valđemar vẫn nói tiếp :

- Chuỗi cườm thật hợp với khuôn mặt cô biết chừng nào ! Nom chúng mới ngon lành sao, cứ như những trái anh đào chín mọng ấy. Giá như làm con chim sẻ, tôi sẽ rỉa từng trái một, không để cô xua đuổi đâu. Còn bây giờ thì đành chịu nuốt nước bọt thèm thôi.

Xtefchia tái mặt, cắn chặt môi, và sau khi ném cho Valđemar một ánh mắt lạnh lẽo giá băng, cô cúi mặt xuống.

Bữa ăn kết thúc. Nam tước phu nhân đứng dậy, chẳng nhìn ai, bước nhanh ra khỏi phòng.

Ở trang Xuôđkôvxe này, khi ăn xong người ta không cảm ơn nhau. Đã quen thể rồi. Thói quen đó khiến Xtefchia thấy áy náy, bao giờ cô cũng cúi mình chào chung mọi người.

Phu nhân Iđalia thường không đáp lễ cái chào đó, còn cụ Machây bao giờ cũng đưa tay cho Xtefchia, điều đó khiến cô đâm khó xử trong quan hệ với phu nhân Iđalia.

Để chọc tức bà, đồng thời cũng vì thích thú riêng, đại công tử cũng chìa tay cho Xtefchia, anh biết rằng chuyện đó sẽ làm cô thêm bực mình. Nhưng hôm nay, muốn tránh phải cảm ơn, Xtefchia đứng lên trước cả nam tước phu nhân, rồi sau khi lễ phép gập đầu với cụ Machây, cô bước về phía cửa.

Valđemar nhanh nhẹn đứng chắn đường cô, anh chìa tay cho cô và bảo :

- Cảm ơn cô đã cho phép được hân hạnh vis- à - vis. ( Tiếng Pháp: được đối diện với cô )

Xtefchia bước lui và không thèm đưa tay cho anh ta, cô bước ngang qua, thậm chí không nhìn mặt anh. Chàng đại quý tộc trẻ tuổi nhìn Xtefchia kinh ngạc. Khi cô đã khuất sau cửa, anh liền giật giật hàng ria mép đẹp đẽ màu vàng sáng, không nói lời nào, bước sang phòng làm việc.

Ngồi xuống chiếc ghế bành đặt bên bàn giấy, anh rút trong túi ra hộp xì gà đắt tiền, lấy một điếu châm lửa với vẻ hết sức tập trung, trán nhăn lại. Đôi môi đầy đặn tươi màu, giàu vẻ nhục cảm hơi bĩu ra, bập bập từ điếu xì gà những làn khói xanh.

Công tử nhíu mày ngồi mãi, đôi mắt xám ánh lên vẻ tập trung suy tư. Lấp láy trong đó những ánh lửa dữ dội. Lát sau, công tử khẽ cử động, thọc cả hai tay vào túi, gác chân chữ ngũ, tựa người thoải mái ra ghế bành, rồi nói to thành tiếng mà không rút điếu xì gà ra khỏi miệng :

- Thế là vô tình chung cô ta quạng cho mình một đấm vào mõm.

Rồi như thích thú với những lời vừa thốt ra, công tử lại thì thầm : " Một cô gái cực kỳ đây ! Nóng nẩy quá chừng !... "

--------------------------------------------------------------------------------

Vài giờ sau, đại công tử rời khỏi bàn làm việc, chìa tay cho viên quản gia nói rất lịch thiệp :

- Ta xong việc rồi nhỉ. Nếu có gì bất thường, ông cư điện thoại cho tôi nhé, lúc nào tôi cũng sẽ có mặt ở nhà.

Quản gia Klet khom lưng chào đầy kính cẩn, rồi với vẻ thành kính ông ta chạm khẽ vào tay Mikhôrôvxki, ngạc nhiên hỏi :

- Chắc đại công tử lâu lâu mới lại ghé Xuôđkôvxe ?

-Ồ vâng ! Khoảng một tuần, có thể lâu hơn.

- Nếu vậy, xin phép phải làm phiền ngài một việc.

- Xin mời.

- Dạ thưa, tôi muốn hỏi : ngài định cấp bộ tứ mã nào riêng cho lâu đài này : bộ khoang, hạt dẻ hay bộ ngựa ô ?

- Sao ông lại hỏi chuyện đó ?

Bởi bộ ngựa ô toàn là những con vật ưa nhẹ. Phu nhân nam tước thường dùng để đi đến Sale, đến nhà ông bà bá tước Chvilexki. Những bốn dặm, mà đường lại xấu. Ngựa vốn quen với đường xá của ta, về được đến nhà gần kiệt sức. Nam tước phu nhân đi dữ lắm ạ. Tôi không thể trình bày với bà, nhưng tôi muốn ngài cắt riêng một bộ tứ mã cho việc đi lại, bởi như vậy không phải lo cho ngựa nữa.

Valđemar vừa nghe những lời vội vã của viên quản gia, vừa xếp đặt lại giấy tờ trên bàn làm việc. Chàng ngẩng đầu, ngạc nhiên nhìn Klet, nhưng vẫn nói bình thản :

- Trong những chuyến đi chơi thăm như thế. chính xà ích chứ đâu phải ông chịu trách nhiệm về ngựa.

Klet bối rối.

- Vâng, đúng vậy. Dẫu sao tôi cũng chịu trách nhiệm về việc đã cắt chúng đi.

Mikhôrôvxki đưa tay gạt trán, nhấn mạnh :

- Này ông, đối với cô tôi, đi cỗ ngựa nào chẳng thế ? Có phải không ?

Klet càng bối rối hơn.

- Thưa không, bao giờ nam tước phu nhân cũng tự mình cắt ngựa, và thường rất khác nhau, khi thì bộ ngựa ô, khi thì bộ hạt dẻ.

- Nếu vậy thì nên để nguyên như cũ.

Klet hiểu rằng ông đã không khéo léo khi động đến chuyện này, và bây giờ nên rút lui. Ông đưa mắt nhìn đại công tử : hàng lông mày chau lại trên trán và đôi môi bĩu ra khiến ông thấy khó chịu. Ông không nhìn thấy mắt công tử vì mắt chàng đang cúi nhìn xuống đám giấy tờ, nhưng đoán được rằng ánh mắt không phải là khuyến khích.

Bao giờ, ông klet cũng ngạc nhiên trước sự lịch thiệp của vị đại quý tộc này đối với người dưới quyền. Nhưng ông hiểu rằng cái nhíu mày, nét bĩu môi đặc thù và toàn bộ vẻ cẩu thả kiểu ông lớn toát ra từ chàng không phải là triệu chứng của sự vui vẻ. Ông bèn cúi chào thốt lên :

- Xin lỗi ngài là đã cả gan đề cập việc đó.

- Ồ, kìa ông ! - Mikhôrôvxki đáp lại bằng một giọng đặc biệt, vừa vẻ tha thứ lại vừa có vẻ bực mình về lời xin lỗi ấy. Chàng thốt ra mấy lời ấy lại vừa đại lượng cũng vừa chê trách. Vừa nói chàng vừa ngẩng đầu nhìn nhanh như chớp mặt Klet. Viên quản gia mong sao mình đừng có mặt trong phòng làm việc của chàng lúc này.

- Xin kính chào ngài. - ông ta vừa nói vừa cúi chào lần nữa.

- Tạm biệt ! - Đại công tử thốt ra gọn lỏn, gật đầu.

Hàng lông mày của chàng nẩy lên, nóng nẩy. Klet bước ra. Công tử thở phào.

- Bao giờ cũng kêu ca về bà cô ta. - chàng cáu kỉnh lẩm bẩm - Và bao giờ cũng chính là Klet. A, nhưng hôm nay chắc hẳn y đã hiểu ra. Mình không thích dạy những bài học thế này.

Chàng đi đi lại lại trong phòng, lắc đầu.

- Nhưng chính gã lại thích ! - chàng nói gần như thành tiếng.

Người chánh bộc Jaxenty xuất hiện.

- Lão quan nhân cho mời đại công tử đến gặp người.

- Được. Bảo thắng ngựa.

Cụ Machây đang đọc sách trong phòng làm việc riêng, người chìm sâu trong chiếc ghế bành kiểu cổ. Trông thấy cháu trai bước vào, cụ đặt sách lên bàn.

- Ông xin lỗi đã cho mời cháu. Ông muốn nói chuyện với cháu, Hay cháu đang bận ?

Valđemar mỉm cười.

- Dầu bận cũng không sao kia mà. Thưa ông, ông không nghĩ là ông có quyền hơn sao ?

Cụ già chìa tay cho chàng.

- Cháu thật tốt, tốt quá. Vì thế ông càng xót xa khi phải rầy la. Ngồi xuống đây, thằng bé khó bảo của ông.

Cụ trỏ cho chàng chiếc ghế đối diện.

Valđemar không ngồi. Chàng ngó qua cửa sổ ra vườn, nơi những con hoạ mi đang hót. Chàng hỏi, giọng pha chút đùa cợt :

- Thật ư ông ? Cháu phạm lỗi gì vậy ?

- Cháu của ông, cháu đừng nên làm cô Iđalia phật ý như thế.

- Ồ, vậy ra cô đã kịp tác động đến ông. Xin chúc mừng !

- Làm gì có chuyện đó, Valđy ! Có điều cháu thấy đấy, ông không thích chuyện căng thẳng nóng giận, mà cô ấy thì lại rất hay nóng. Nếu cháu khiêu khích cô ấy, chúng ta sẽ có những bữa ăn không vui vẻ gì như hôm nay.

- Vâng, được rồi. Nhưng nói cho cùng thì ý kiến của ông thế nào ạ ? - Valđemar hăng hái hỏi lại.

- Ông cương quyết đứng về phía cháu. Cái tay bá tước S. ấy là một gã tâm thần. Iđalia thì lại nghĩ khác. Cô cháu nói bao giờ chúng ta cũng phải giữ giới mình, nên giúp đỡ cưu mang lẫn nhau chứ không nên đi tìm các vị thần ngoại đạo. Cô ấy cũng có phần phải, nhưng trong trường hợp này....

Valđemar phá lên cười mỉa mai.

- Thật là một lý thuyết tuyệt vời ! Lòng vị tha của cô ấy khiến cháu mủi lòng ! Nhưng đó là thứ chủ nghĩa vị tha giả dối ! Cái lão bá tước ấy đã chinh phục được cô Iđalia, cứ như thể chính cô ấy cũng là tân quý tộc. Ngài bá tước S. lại là nhân viên thực tập ở Xuôđkôvxe - điều ấy đã làm cô ấy thích thú. Còn cháu là một kẻ ích kỷ cùng cực, cháu không thể nhận một con rối ẻo lả như thế làm người thực tập, phần nào đó là người giúp việc cho cháu được ! Cháu không tìm giới, mà tìm sự năng nổ, nghị lực - điều mà gã kia không biết mô tê gì hết. Chuyện một trong các nhân viên thực tập ở trang Guenbôvitre là bá tước không hề có nghĩa là cháu phải tìm một gã bá tước thứ hai, bất kể gã ấy là người thế nào. Bá tước kia ở Guenbôvitre cũng làm lụng như mọi người, trong khi bá tước S. chẳng thể làm gì hết. Có thể cô nghĩ rằng nhân viên thực tập ở đây đóng vai một cậu chủ đi tắm biển, sẽ suốt ngày chơi quần vợt, chơi bi - da và ông ổng đọc các tiểu thuyết Pháp. Hẳn rồi, những việc ấy thì bá tước S. có thừa khả năng, nhưng cháu lại đòi hỏi nhân viên thực tập loại khác. Và cháu nhất thiết phải tìm được đúng loại đó. Vả lại, cháu cũng đã có người rồi, cháu đâu thể huỷ bỏ hợp đồng vì... bệnh dị ứng của cô ấy.

Chàng nói nhanh, vừa vung tay làm điệu bộ vừa đi đi lại lại trong phòng, rồi dừng lại bên cửa sổ.

- Ông có biết cháu đã phải thực tập như thế nào ở gia đình công tước Uôzinxki sau khi tốt nghiệp trường đại học Halle không ? - chàng đột nhiên hỏi. - Nếu bá tước S. cũng có thể đủ khả năng thực tập như thế, thì xin mời ông ta tới đây để làm thoả mãn lòng tự ái của cô.

Cụ Machây xua tay.

- Thôi đi, ông hiểu quá rõ gã thộn đó. Một con búp bê sực nức nước hoa, ngoài hai mươi tuổi mà đã hói một mảng tướng. Riêng chuyện trang điểm cũng đã chiếm mất của gã tới nửa ngày. Gã ấy là vật cản chứ đâu phải giúp việc cho cháu.

Ấy, cháu cũng định chẳng quanh co vòng vèo gì đâu. Thưa ngài, nếu ngài không dậy sớm đúng năm giờ, thì xin ngài cứ việc tới Montê Carlô chơi trò đen đỏ. Cháu muốn những người thực tập ở chỗ cháu có thể tận dụng được thời gian nhiều nhất. Tại trang Guenbôvitre và Xuôđkôvxe họ có đầy đủ điều kiện để hoạt động. Song cháu không hề có ý định nhận ngay một thằng cha vớ va vớ vẩn nào đó vào làm. Gã S. chưa hề tốt nghiệp một trường nông nghiệp nào cả. Chả lẽ gã muốn cháu phải giảng nông học cho ga từ A đến Z, mà chỉ được giảng những khi gã có hứng hay đã chán đánh quần vợt sao ? Cháu đâu phải là một nhà từ thiện như thế trong giới chúng ta ! Xin cô Iđalia cứ việc mở tại đây một trường đào tạo dành riêng cho bọn Philixtanh, bọn chạy mánh, bọn ăn chơi, bọn chuyên đánh quần vợt, khi ấy cháu sẽ phái một cỗ xe lót đệm êm như ru đến đón chào ngài bá tước, để cho ngài khỏi bị vỡ dọc đường như một lọ nước hoa.

Cụ Machây bật cười.

- Chỉ còn thiếu nước anh nói câu đó với Iđalia.

- Cháu sẽ nói ! Nếu cô ấy bắt đầu cao giọng giảng cho cháu nghe tình yêu đối với giới hói đầu, cháu sẽ nói ! May mà cháu sống bên Guenbôvitre, cháu có thể bớt lui tới đây, nếu cháu làm cô Iđalia bực mình đến thế.

- Kìa cháu, đừng nghĩ thế ! Mà cháu biết không ? Cái anh chàng thực tập có thể cứ ở bên Guenbôvitre, thế là yên chuyện. Cháu nghĩ sao ?

- Nhưng bên Guenbôvitre cháu đã có tới ba người thực tập rồi, trong khi ở đây chưa có một ai. Vả lại, từ Guenbôvitre tới Xuôđkôvxe cùng lắm là hai dặm, không lẽ để gã đi ăn cơm và ngủ ? Vớ vẩn ! Không thể thế được !

- Vậy hay ta để gã ăn ở chỗ Klet chăng ?

Valđemar ngồi xuống, cúi người sang cụ Machây, cầm tay cụ, nói trang nghiêm :

- Ông ơi, xin ông hãy nói thật xem nào : ông muốn cái gã thực tập ấy đến đây với nhà ta là do tự ý ông hay do ảnh hưởng của cô ? Nếu chính ông muốn thế, nếu chuyện đó làm ông cảm thấy phiền lòng, xin ông cứ nói thẳng. Cháu sẽ rút lui hợp đồng với người ấy, thế là xong. Cháu không muốn làm ông phiền lòng chút nào, ông ạ.

Cụ Machây ôm đứa cháu, hôn chàng âu yếm rồi bảo :

- Cháu thật là một đứa trẻ đáng yêu, Valđy ạ. Cảm ơn cháu đã chăm lo đến ông. Ông cũng xin nói thật : người ấy không hề làm ông thấy khó chịu, ngược lại là khác, ông thích có thanh niên bạn bầu. Vả lại, ông tin rằng cháu không nhận những kẻ vô giáo dục, bởi ý thích riêng và cái gu rất tốt của cháu không cho phép cháu làm điều đó. Ông không có gì phản đối chuyện ấy, thậm chí ông cùng một ý với cháu nữa. Chúng ta cần phải văn minh hoá, phải đưa nòi giống tốt vào những giới ít nòi hơn, phải nâng cao văn hoá. Và một khi chúng ta có thiên chức và đủ năng lực để làm việc đó, chúng ta không thể né tránh, chúng ta có nghĩa vụ phải hướng dẫn xã hội. Bá tước S. sẽ không tận dụng đuợc những điều kiện của gia đình ta, còn người sinh viên thực tập kia có thể thu được nhiều nhân tố có giá trị nếu được sống trong gia đình ta, những nhân tố ấy sau này có thể có ích cho anh ta, có thể làm cuộc đời anh ta thêm đẹp, và vì thế anh ta sẽ hàm ơn chúng ta.

Valđemar biết rõ rằng, mặc dù rất tỉnh táo và mâu thuẫn, nhưng ông chàng là một người sùng tín đến mức mê cuồng giới quý tộc của cụ. Cụ hình dung rằng giới quý tộc là chiếc đũa nhạc trưởng trong tay Chúa, hướng dẫn những người thuộc tầng lớp dưới, chỉ đạo dàn hợp xướng của nhận thức con người, ra cho họ những lệnh thích hợp, bắt người ta phải trông vào mình, buộc họ phải làm theo những cử động của mình.

Cụ Machây tuy vậy vẫn không thể tha thứ cho một nhược điểm của chiếc đũa nhạc trưởng giả tưởng kia, đó là lòng ham muốn những sắc màu xa lạ, khiến nó trở nên một thứ loè loẹt trăm màu dùng trong hội hoá trang, che mất cái nền bản ngã.

Nghe cụ Machây nói rằng khi giao tiếp với giới của họ, người thuộc cái giới khác có thể có lợi nhiều bề, Valđemar vui vẻ thốt lên :

- Ồ vâng, có lợi chứ, anh ta sẽ biết ơn chúng ta nhiều. Thu thập các yếu tố li ti mà làm gì ? Anh ta có thể đón nhận luôn những cơn thần kinh và nhăn nhó của cô, cùng các điệu bộ lịch lãm trang nhã của cô là đủ. Anh ta sẽ học dùng xen tiếng ngoại quốc trong lời ăn tiếng nói, xem nước ngoài là chuẩn mực, anh ta sẽ hiểu ra rằng nếu tự trọng, mỗi người phải biết xem việc phát âm rõ chữ " r " là một di chứng mông muội trong bảng chữ cái và rốt cuộc chúng ta sẽ thuyết phục được anh ta tin rằng để đánh mất danh dự và lòng tôn trọng không cần chỉ phải làm chuyện đồi phong bại tục mà chỉ cần... lấy thức ăn hai lần từ cùng một đĩa là đủ ! Thật là những thành tựu tuyệt vời của văn minh hoá, in sunmo gradu (Latinh : Đến mức cao nhất ) !

Bị lây bởi giọng đùa cợt của cháu, cụ Machây cũng bật cười. Tất cả những điểm bị Valđemar đem ra diễu cợt đều khiến cụ không tán đồng với con gái cụ. Cụ chỉ đồng ý với con duy nhất ở lòng tôn trọng đến mê đắm đối với giới quý tộc, nhưng ngay cả điều này cụ cũng hiểu khác cô con gái.

- Cháu của ông - cụ cười nói - cháu chỉ nói đến cô Iđalia thôi, chứ ngay cả ông nữa, ông biết văn minh hoá kiều gì được?

- Ồ, ông lại buộc cháu phải ca ngợi rồi. Giá tất cả chúng ta đều được giống ông và bà Pođhorexha thì hẳn cháu sẽ nghĩ khác hẳn về giới chúng ta. Khi ấy rất có thể cháu sẽ trở thành một vị tư tế dâng lễ vật hiến lên bàn thờ của giới ta. Cháu sẽ hát những bản tụng ca về danh dự chúng ta, cháu sẽ là kẻ đi đầu tung hô những khẩu hiệu đáng kính, những nguyên tắc siêu nhân đạo, thứ đạo đức tuyệt hảo của chúng ta. Nhưng bởi lẽ ở những người khác cháu không hề nhận thấy những điều đó, vì thế cháu không thể hát cùng cô Iđalia những bản tụng ca ca ngợi ấy được.

Vầng trán cao vọi của người đại quý tộc già chau lại, cụ cúi đầu, thở dài nặng nề. Lời đứa cháu trai đã làm dậy lên trong lòng cụ một tiếng thì thầm không yên. Có gì đó trong lương tâm lại khẽ lên tiếng, một tế bào ký ức nhỏ nhoi nào đó dường như đã rêu phong lại chợt rung lên gây ra nỗi đau. Có thể lý giải cho giây phút đáng buồn kia của cuộc đời bằng tuổi trẻ - nhưng cụ Machây không thuộc những kẻ thường tìm kiếm nguyên nhân xoa dịu đi các lầm lỗi của bản thân, dùng chúng làm vật che chắn để có thể sống yên bình.

Cụ trầm tư, im lặng ngồi đó, khiến Valđemar phải để ý.

Đại công tử đứng bên, nhìn vào mắt ông, mỉm cười hỏi :

- Ông nghĩ chuyện gì vậy ? Cho cháu biết được không ? Tiếng chim họa mi kia quả cũng khiến người ta dễ mơ màng, cháu tuy không phải là người đa cảm nhưng cũng vẫn lắng nghe tiếng chim hót ấy và thấy dễ chịu trong lòng. Giá không nghĩ đến chuyện phải ăn tối với bà cô, cháu sẽ ở lại đêm, nhưng cứ nghĩ đến việc đó là cháu mất cả vui thú, mất cả ngon miệng.

- Ở lại đi cháu ! Iđalia thì có làm sao ! Cô cháu chúng mày rồi sẽ hoà thuận thôi.

- Không, cháu phải đi thôi ông ạ. Hôm nay, ai cũng hành hạ cháu, ngay cả cái con chim sẻ lanh, cô công chúa mặc giả mục đồng kia nữa chứ.

- Sẻ lanh nào ? Mục đồng nào ?

- À, cô... tiểu thư Xtefchia...

Cụ Machây giật mình.

- Xtefchia ? Cháu nói gì thế, Valđemar

Đại công tử nhìn cụ ngạc nhiên

- Cháu muốn nói tới cô Xtefchia Ruđexka. Ông chẳng gọi cô ấy như vậy là gì ?

- À, con bé !... Phải, ông hay gọi nó thế, bởi thế hay hơn. Nhưng con bé có phiền gì đến cháu đâu ? Chính cháu trêu chọc nó thì có, hôm nay cũng thế.

Valđemar cười to.

- Ôi,! Cháu làm sao mà trêu chọc cô ấy được, đó là một ả mỏ nhọn !

- Cháu làm thế là quấy đấy, Valđy ạ ! Sao cháu cứ khiêu khích con bé. Đó là một đứa trẻ rất tốt bụng và đáng yêu. Là con nhà có gia tư mà chắc cháu cũng đã biết trong hoàn cảnh nào con bé phải đi làm giáo viên. Nó làm việc rất cẩn mẫn, dẫu đó không phải là nghề nghiệp của nó. Phải biết trọng điều đó. Sao cháu lại làm nó phiền lòng ?

- Chứ sao nữa hở ông ? - bởi một lẽ đặc điểm nữa của giới chúng ta là thế : coi những người thuộc giới khác lạc vào giới ta là đò chơi, lấy họ làm đối tượng đùa cợt, để mài dũa miệng lưỡi chính mình.

Cụ Machây nhìn cháu lo ngại.

- Ông e là cháu không nói chuyện nghiêm túc.

- Ngược lại, cháu nói hoàn toàn nghiêm túc đấy, thưa ông. Đó là một trong những viên ngọc quý trong kho báu chứa các vật gia bảo của giới chúng ta.

- Valđy, hôm nay cháu làm sao thế ?

- Hôm nay cháu nói thật khác thường.

- Không, cháu đang bực mình, vì vậy, thiếu công bằng ngay cả đối với chính bản thân. Cháu không đủ khả năng để chơi đùa như cháu vừa mới nói.

- Cũng có thể lắm. Vả lại, cháu thế nào cũng được.

- Thế tại sao cháu lại hành động như vậy ?

Valđemar giơ tay lên.

- Vì truyền thống, thưa ông.

- Ê ! Lúc nào cũng giễu cợt !

- Vậy cháu xin nói thật, cháu không thể chịu nổi cô ta !

- Ai ? Tiểu thư Xtefchia ư ?

- Vâng ! Chính cô ta !

- Sao ? Đó là một cô gái xinh đẹp, tốt bụng, thông minh.

Valđemar nhún vai.

- Hình như là vì chính những lý do đó mà cô ta không ưa cháu. Cháu đâu biết tại sao ? Thôi, nói chuyện đó thế thôi, ông ạ. Cháu phải đi đây, ngựa đã dắt ra từ lâu rồi. Tối cháu sẽ ở lại Guenbôvitre. Tuần sau cháu sẽ cùng nhân viên thực tập đến, trong sự hài lòng của cô cháu.

- Sao thế ? Chẳng nhẽ cháu sẽ không ghé lại đây ư ?

- Chắc vậy ? Cháu bận lắm.

Cụ Machây thân thiết ôm chặt đứa cháu trai

- Sao cháu lại đi một mình ? Sao chẳng bao giờ chịu mang giám mã theo ?

- Cháu không muốn kéo theo một thằng đần.

- Hay mang theo một đứa trông ngựa.

- Kìa, ông. Cháu đâu phải con trẻ mà sợ đi đêm.

Chàng ôm ông, ưỡn thẳng dáng người trai trẻ, cười to.

- Cháu đi tạm biệt cô đây. không hiểu cô ấy có quẳng cháu xuống thềm không ?

- Thôi đi nào, Iđalia ngủ rồi. Để ông tạm biệt hộ cho.

- Thế càng hay. Tạm biệt ông !

Valđemar bước ra khỏi phòng. Nhìn ra, cụ Machây thấy chàng nhẩy lên ngựa, phi nước kiệu, theo sau là con Panđur mà chàng rất yêu, con chó nòi, to lớn, xin đẹp. Đến cổng, Valđemar gặp Xtefchia và Luxia vừa đi dạo về. Luxia nói gì đó, còn Xtefchia chỉ khẽ gật đầu đáp lại cái chào của chàng rồi bước vào sân, chẳng thèm nhìn chàng. Chẳng mấy chốc Luxia cũng đuối kịp cô. Đứng ở cổng, Valđemar chằm chằm nhìn theo Xtefchia cho đến khi cô đi khuất. Rồi chàng quất roi vào mông ngựa, huýt sáo gọi chó, phóng đi như một cơn lốc.

Cụ Machây mỉm cười.

- " Nó bảo không chịu nổi con bé, vậy mà vẫn chú ý tới Xtefchia " - cụ thì thầm tự nhủ một mình.

--------------------------------------------------------------------------------

Ở trang Xuôđkôvxe, cuộc sống của Xtefchia bình lặng trôi đi. Giảng bài, trò chuyện với Luxia, âm nhạc, dạo chơi và đọc sách - những việc ấy chiếm hết thì giờ hàng ngày.

Thông thường, Xtefchia chỉ giáp mặt phu nhân Iđalia bên bàn ăn, những giờ khác trong ngày có thể bắt gặp bà trong phòng giấy. Ngả mình thoải mái trên tràng kỷ hoặc ghế xích đu, bà đọc và đọc suốt ngày. Trên bàn, trên giá, trên ghế chồng chất đầy những tác phẩm của Jắc Rutxô, Zôla, Đuyma, Buôcgiế, thậm chí cả Volte bên cạnh tác phẩm của Rôsơfucô và Satôbriăng. Đa số là sách Pháp, đôi khi có cả Đickenx, Oantơ Xcốt hoặc thấp thoáng bóng dáng tác phẩm Sêcxpia. Các tác phẩm của Đức rất hiếm gặp, còn của Ba Lan thì không hề có quyển nào. Phu nhân Elzônôvxka hoàn toàn có thể sống một mình. Bà giao việc coi sóc con gái cho Xtefchia, ít khi trò chuyện với con. Chỉ khi nào thật sự vui vẻ, phu nhân Iđalia mới tới thăm cha, chơi với ông vài ván cờ. Những khi ấy thậm chí bà cũng có thể chấp nhận sự hiện diện của ông Kxavary.

Cũng có những ngày, dưới tác động của những ấn tượng thu được từ văn học, phu nhân trở nên rất tình cảm với con gái, cha già, thậm chí với cả Xtefchia. Bà mỉm cười ngọt ngào hỏi cô xem cô có bị thiếu thốn gì chăng, và sau mỗi lần như thế, phu nhân hoàn toàn tin tưởng ở thiên thần trong tính cách của mình. Bà hay đi Sale, đến thăm cô em chồng là bá tước phu nhân Chvilexka, hoặc đến Obrôny thăm công tước phu nhân Pođhorexka, bà ngoại của Valđemar.

Trang Xuôđkôvxe không còn vị láng giềng nào khác mà phu nhân Iđalia có thể giao du, không trái với những nguyên tắc của bà. Một vài nhà dân thường thỉnh thoảng cũng tới thăm trang Xuôđkôvxe, coi việc đó như nghĩa vụ, mà cái chính cũng là thoả mãn lòng tự hào của họ. Cụ Machây chân thành đón tiếp họ, phu nhân Iđalia cũng tỏ ra lịch sự, nhưng chỉ mỗi mình Valđemar đến thăm đáp lễ họ mà thôi. Cụ Machây vì lý do tuổi tác, phu nhân Iđalia thì biện hộ bằng câu cách ngôn muôn thuở : pas pour moi ( không phải dành cho tôi ) mà mọi người đều hiểu hay cố ý hiểu rằng phu nhân thường hay bị đau thần kinh.

Trên đường đi Sale hoặc tới Obrôny, đôi khi bà cũng ghé thăm những người láng giềng ngoài diện giao tiếp, nhưng không bao giờ bà quên nhấn mạnh rằng đó chỉ là ghé qua - điều mà theo ngôn ngữ của bà là : par politesse ( vì lịch thiệp, lịch sự ).

Phu nhân có những nguyên nhân bất di bất dịch của riêng bà. Trang Xuôđkôvxe thường có nhiều khách khứa không thuộc diện được bà ưu ái, người thì đến thăm cụ Machây, kẻ thì vì vô công rỗi nghề, người khác đến vì hy vọng được gặp đại công tử.

Chàng đại quý tộc triệu phú trẻ này được cả vùng để mắt đến. Chàng là một trong những đám đáng mơ tưởng nhất trong cả nước mà đối với nhiều kẻ là quá cao xa. Chính vì lý do của mối tình sinh động dành cho cụ Machây cũng là nguyên nhân gây những cơn nóng giận và chứng đau nửa đầu khiến phu nhân Iđalia không thích tham dự đời sống thù tiếp.

Mặc dù bận việc, Xtefchia vẫn rất đỗi nhớ nhà. Những bức thư không còn đủ làm cô thoả mãn, cô thấy buồn.

Cùng với Luxia, cô thường vào thăm cụ Machây ở phòng làm việc của cụ. Cụ già là người có thể khiến cô vui lên một cách lạ lùng. Nụ cười của cụ mới đáng yêu làm sao.Trò chuyện với cụ, cô ngỡ như cụ hoàn toàn không phải là một đại quý tộc cùng giới với chủ nhân Iđalia. Ngay cả cách bài trí trong phòng cụ cũng khác cách bài trí chung của dinh thự.

Mọi thứ nơi đây đều kiểu cổ, nhưng sao vui tươi và không mang vẻ cứng nhắc hàm chứa trong những phòng khách sang trọng mang đầy kiểu cách.

Cụ Machây rất hay ngồi trong nhà hóng mát ngoài vườn, nghe Xtefchia đọc. Cụ thích nghe tiếng đàn của cô. vào những giờ tối, cô thường đàn cho cụ nghe nhạc Sôphanh và những khác aria mà cô yêu thích trong các vở Opêra. Xtefchia hợp với cụ, càng ngày càng gắn bó với cụ hơn. Nhưng những khi Valđemar lâu không đến, cụ Machây lại buồn. Cụ nhớ đứa cháu trai, bởi tính tình vui vẻ của chàng, dáng vẻ thanh xuân tràn đầy nhựa sống của chàng khiến cụ như trẻ lại. Cụ vui mừng khi nhìn thấy đưa cháu đích tôn duy nhất của dòng họ mình, tính theo ngành Guenbôvitre.

Sau một tuần không thấy đứa cháu yêu đến, cụ Machây bắt đầu thấy buồn bã. Đánh cờ, đọc sách, thậm chí âm nhạc của Xtefchia, cũng không còn khiến cụ khuây khoả nữa. Cụ lơ đãng nghe bản nốctuyếc của Sôpanh, ngồi không yên trên ghế, chốc chốc lại bảo Luxia ra cửa sổ xem Valđemar đã đến chưa. Nghe cô bảo chưa, cụ lẩm bẩm :

- Sao thế nhỉ ? Có nghĩ là thế nào ?....

Khi Xtefchia chơi xong bản nhạc, cụ cảm ơn cô rồi đi về phòng riêng.

- Hôm nay ông buồn quá. - Luxia thốt lên - cô biết tại sao không ? Vì anh Valđy chậm đến đấy. Ông yêu anh ấy ghê lắm.

- Mong sao ông ấy đến cho rồi - Xtefchia đáp.

Luxia đến chỗ mẹ, Xtefchia về phòng mình. Cô đứng trong khung cửa sổ mở rộng, khoan khoái đưa mắt đón nhìn những tia nắng mặt trời đan những sợi vàng ánh vào làn nước phun trào của đài phun nước. Những cơn sóng nước rơi xuống bể chứa bằng đá thành những tiếng rì rào, một đám mây màu hồng chen vàng ánh toé những giọt nước li ti lên những đoá hoa mọc gần đấy. Cô ngỡ như hoa đang vươn cao những mái đầu khao khát lên đón nước, những mái đầu ngàn sắc, ngát hương. Mặt trời lăn vành đĩa đỏ sang phía trời tây, rắc xuống trái đất những giọt bụi rực rỡ. Được ôm ấp trong làn hơi thở ấm áp ấy, những hàng cây nẩy lộc đâm chồi thật thích mắt và những thảm cỏ mịn mượt trông thật tuyệt vời..

Không gian tràn ngập ánh sáng, sự uể oải của buổi hoàng hôn đang buông và vẻ nặng nề ngái ngủ. Sự bình yên toát ra từ thiên nhiên trong trận lụt chan hoà của ánh sáng nóng ấm không chút hơi gió. Đột nhiên, một thứ tiếng khác bỗng chen vào cái yên lặng mênh mông chỉ bị khuấy động bởi tiếng chim hót và thì thầm của đài phun nước kia. Đầu tiên là tiếng bánh xe lăn lộc cộc, tiếng vó câu của nhiều chân ngựa, tiếp sau đó vang lên những giọng nói vui vẻ và từ sau những lùm cây rậm rạp mấy cỗ xe ngựa đi vào con đường trải sỏi dẫn tới toà dinh thự. Những chiếc xe đi trước thắng bốn ngựa trông trang trọng, những xe song mã đi sau người ngồi đầy lên thành nom vui nhộn hơn. Giọng nói tiếng cười vọng ra chủ yếu từ chiếc xe mui trần bốn bánh. Trên chiếc xe đó những chiếc mũ vải và áo váy của các tiểu thư chen lẫn quần áo màu sẫm của đàn ông.

Lùi sâu vào phòng mình, Xtefchia tò mò nhìn ra.

Những chiếc xe dừng bánh trước nhà cầu, chiếc xe bốn bánh không mui và mấy chiếc xe nhẹ đỗ thành hàng, mọi người nối nhau xuống xe ngay đối diện với cửa sổ của Xtefchia. Đúng lúc ấy họ đều ngó về phía lối vào lâu đài. Các tiểu thư vẫy vẫy ô kêu lên :

- Chậm rồi ! Chậm rồi ! Chúng tôi thắng ông rồi nhé !

Một cỗ tứ mã thắng những con ngựa ô đen bóng do chính tay đại công tử điều khiển đang phóng nước kiệu trên con đường trắng xoá nổi bật giữa những thảm cỏ xanh. Chàng ngồi trên chiếc ghế đánh xe của chiếc xe nhỏ xinh như đồ chơi, huơ mũ trên đầu vẫy lại họ. Người xà ích mặc bộ đồng phục đen pha đỏ ngồi bên ghế ghép.

Valđemar dừng ngựa lại bên cỗ xe không mui, mềm mại nhưng vẫn khiến chúng dừng lại ngay tại chỗ.

- Các vị vượt tôi thật đấy - chàng ném dây cương cho xa ích, kêu lên - nhưng xin nhớ rằng tôi vừa đi bốn dặm chứ không ít. Cũng khá đấy chứ ! Hơn nữa Brunôn đi chậm như rùa, tôi phải gạt hắn ra khỏi ghế xà ích thì mới bắt đầu đuổi kịp các vị. Các vị phải thừa nhận thế !

- Ngựa của ông thở nóng cả lưng tôi - một tiểu thư trẻ tuổi, vẻ mặt táo tợn và đôi mắt vui tươi, phục trang lịch sự, thốt lên - Tôi thử vuốt ve chúng, nhưng chỉ tổ bẩn cả găng tay. Ồ, xin ông nhìn xem này !

Cô ta chìa tay cho Valđemar xem một bàn tay đi chiếc găng trắng.

- Xin lỗi, đó đâu phải là vết bẩn, mồ hôi ngựa đấy thôi. Ngựa của tôi bao giờ cũng sạch bóng - Valđemar đáp.

- Ông yêu ngựa lắm nhỉ ?

- Vâng, đó là tình yêu duy nhất của tôi.

- Mà không được đền đáp - tiểu thư trẻ mỉm một nụ cười duyên dáng nói thêm

- Voyons, monsieur, vous de la chance ! ( ông quả là may mắn ) - một người khác trong đám các cô các bà kêu lên.

Valđemar cúi chào vẻ đùa nghịch.

- Tôi rất dễ mủi lòng, thưa quý bà. Chỉ có điều, không hiểu sao ta lại đứng đây nhỉ. Hội đồng nguyên lão đã ôm hôn cô tôi từ lâu rồi. Ta cũng vào thôi.

Cả đám khuất vào sau những cánh cửa rộng lớn cảu hàng hiên chính. Valđemar đi sau cùng, cố ý bước chậm. Khi đi ngang qua cửa sổ phòng Xtefchia chàng càng chậm bước và nấp sau những cây gia phóng ra ánh mắt tò mò, nhanh như chớp.

Nghĩ là mọi người đã đi hết, Xtefchia cũng nhìn ra, thế là mắt họ va nhau.

Cô nhận ra vẻ tò mò của đại công tử. Trông thấy cô, chàng liền nghiêm mặt, bỏ mũ và bước tiếp.

Xtefchia quyết định không xuất hiện. Không ai biết mặt cô, chí ít cô cũng tránh được những lời đùa cợt của Valđemar, có thể những lời chỉ trích của phu nhân Iđalia, bởi hôm nay bà không được vui.

Thích thú với ý mình, Xtefchia bắt đầu ngâm nga khe khẽ. Từ trên gác vọng xuống tiếng ồn ào đã lặng dịu bớt của những giọng nói đàn ông đàn bà. Thỉnh thoảng vang lên những tiếng đàn dương cầm ngắn ngủn, đứt đoạn, như thể có ai bước qua cạnh đàn nhấn chơi vài hoà âm. Đôi khi cất lên một giọng nói chủ đạo, rồi sau đó là những nhịp cười rộn rã. Hẳn trên đó người ta vui lắm.

Một giờ sau, Luxia thở hổn hển lao vào phòng Xtefchia, mặt đỏ ửng, nói sôi nổi khác thường :

- Cô biết không ? Mười sáu người đến, kể cả anh Valđy. Có cô Chvilexka cùng con gái Mikhala, anh Pôn không có nhà, cả công tước phu nhân Pođhorexka, bà ngoại của anh Valđy và vợ chồng công tước Pođhorexka trẻ, vợ chồng Giưgiemxki, cả bá tước Trexka và nhiều, rất nhiều khách nữa.

- Sao bỗng dưng lại có cuộc hội ngộ này ?

- Ngẫu nhiên thôi cô ạ. Từng nhà một định đến thăm nhà ta, dọc đường họ mới gặp nhau, nhập làm một đoàn. Đông nhất là những người từ trang Obrôny : một xe tứ mã và một xe không mui. Anh Valđy cũng đang trên đường đến nhà ta thì gặp mọi người. Anh ấy định vượt chiếc xe không mui nhưng bị thua. Bây giờ tiểu thư Rita đang diễu anh ấy đấy.

- Tiểu thư Rita là ai thế ?

- Sêligianka. Đó là một người em họ hay bà con xa nào đó của công tước phu nhân Pođhorexka, nhưng là trẻ mồ côi nên chị ấy thường ở luôn tại trang Obrôny. Chị ấy hay tới đây lắm, có điều mới đây chi ấy lưu lại thành Viên khá lâu nên cô chưa gặp đó thôi. Chị ấy dễ thương và vui tính lắm.

Xtefchia đoán rằng chắc chính là vị tiểu thư trang nhã đã chìa tay cho Valđemar chiếc găng bẩn.

- Tiểu thư ấy xinh lắm, đúng không ?

- Vâng, chị ấy đẹp. Anh Valđy không chịu thừa nhận điều ấy, nhưng anh ấy thì khó thuyết phục lắm. Hôm nay cô sẽ được làm quen với chị ấy.

- Tôi không ra đâu.

Luxia mở tròn mắt.

- Sao vậy ? Sao lại thế được ! Cô không ra ư ? Em vừa mới ca ngợi cô với tất cả mọi người...

- Kìa, Luxia !...

- Bởi em yêu cô lắm.

Xtefchia hôn cô bé.

- Cô rất vui vì điều đó. Nhưng hôm nay em hãy tiếp khách một mình vậy nhé. Cô thì hôm nào em chả gặp.

- Kìa,sao cô nói thế ! Cả ông em lẫn anh Valđy không bao giờ đồng ý để cô thui thủi một mình đâu !

Xtefchia bật cười. Việc Luxia cam đoan rằng Valđemar muốn gặp mặt khiến cô thấy buồn cười. Lại thế nữa ! Mà nói cho cùng, cũng có thể lắm chứ : Nếu cô không xuất hiện, anh ta sẽ chẳng còn đối tượng nào để trêu chọc nữa. Ý nghĩ ấy khiến cô thấy vui vui. Như một đứa trẻ nghịch ngợm, cô ôm ngang lưng Luxia, vừa đi một điệu vanx trong phòng, vừa hát say sưa.

Luxia nhảy say sưa. Cả hai như cao bằng nhau, vừa nhảy, vừa quay trong cơn xoáy lốc của điệu Vanx, cùng thay nhau hát. Chiếc bím tóc màu vàng sáng của Luxia bay theo họ, tấm áo bằng vải batyx của Xtefchia phấp phới. Mặt cô ửng đỏ, đôi mắt màu hoa đồng thảo long lanh sáng dưới hàng mi vàng thẫm, đôi môi hồng hé mở đón không khí, khiến cho điệu Vanx được hát thay nhạc thỉnh thoảng lại phải gián đoạn. Nhưng chuyện đó chẳng hề ảnh hưởng đến nhiệt tình của hai cô gái đang nhảy múa.

Mải vui, cả hai không nghe thấy tiếng gõ cửa vang lên hai lần, cũng chẳng nhận thấy là có ai đó vừa hé cửa ra. Mãi đến lúc lâu sau, khi nhảy quay lưng lại, Xtefchia mới kinh hoàng thảng thốt đứng đờ ra.

Valđemar đang đứng trong khung cửa. Chàng mỉm cười ngắm hai cô gái đang nhảy múa và nhìn những thay đổi trên mặt Xtefchia. Chàng ngắm đôi má cô ửng đỏ, đôi mắt sáng long lanh, làn tóc hơi xoã lơi trong khi nhảy và vẻ biến đổi kia khiến chàng ngạc nhiên.

Cho đến nay, chưa bao giờ chàng thấy cô vui vẻ thế. Chàng đã cố tình đứng yên để cô tự nhận ra sự có mặt của chàng. Chàng hình dung là cô sẽ thảng thốt, nỗi chờ đợi khiến chàng thấy vui vui. Bây giờ cô ta sẽ ra sao đây nhỉ ?

Chàng chẳng phải chờ đợi lâu. Trông thấy chàng, Xtefchia bàng hoàng. Một quầng lửa ửng đỏ trên mặt cô, mắt cô loé lửa giận, mỗi sợi dây thần kinh run lên trong cô vì cáu.

Valđemar thích thú tận hưởng những thay đổi trên nét mặt và những ánh chớp trong mắt cô. Chàng ngắm cô đầy ngưỡng mộ.

Luxia bật cười, khiến cho cảnh kịch câm không lời kia gián đoạn. Cô chạy lại bên Valđemar, kéo tay áo lôi chàng ra giữa phòng, kêu lên :

- Anh Valđy, anh tóm được chúng em trong lúc đang hành sự rồi. Hai cô cháu nhẩy say sưa như thể đang có dàn nhạc đệm ấy thôi ! Nhưng giá anh biết cô Xtefchia nhảy giỏi đến thế nào ! Chẳng khác một diễn viên ba lê.

Valđemar trang trọng cúi chào Xtefchia, chàng ngắt lời Luxia :

- Xin cô cho phép tôi giải thích việc xuất hiện trong chốn phòng khuê thiêng liêng này. Cho đến nay chưa lần nào tôi vinh hạnh gặp tiểu thư trong tư thất. Cũng có thể tôi vào không đúng lúc lắm, nhưng tôi rất lấy làm sung sướng : tôi đã được thấy tiểu thư hoàn toàn tự nhiên. Những khi tôi có mặt, bao giờ cô cũng lên giây để phát ra những thanh âm rú rít... mới rồi tôi đã được thấy một hoà âm... và vì thế tôi rất lấy làm mừng. Cô không chào hỏi tôi lời nào sau tuần vắng mặt ư ? - chàng hỏi với vẻ sốt ruột, ánh mắt nhìn cô như bạo chúa.

Xtefchia chìa tay cho chàng.

- Chắc ông đi tìm em Luxia.

- Ồ không, tôi đến đây chỉ duy nhất vì cô thôi, thậm chí để đón cô, bởi lẽ cô tôi mời cô dùng trà.

Luxia vỗ tay.

- Thấy chưa ! Em đã nói mà, mọi người chẳng để cô ở đây một mình đâu !... Em đã nói ngay thế mà !

Rồi cô bé quay sang Valđemar.

- Anh biết không, anh Valđy ? Cô Xtefchia bảo là sẽ không ra giáp mặt khách khứa, sẽ ở đây một mình đấy.

- Không lẽ cô có cái ý định tàn bạo như thế đối với chúng tôi sao ?

Xtefchia đáp, như vui vẻ :

- Cách hỏi của ông thật kỳ lạ. Quả thực tôi muốn ở đây.

- Tôi xin phản đối ! Nhân danh toàn thể mọi người đang khao khát được làm quen với cô.

Một lần nữa, Xtefchia lại ngẩn người ra. Cô những định cương quyết chối từ, nhưng chàng nhận ngay ra ý định ấy qua nét mặt cô và vội chặn trước ngay lời đáp :

- Nhân danh cô và ông tôi, xin mời cô dự tiệc trà. Còn về việc bà ngoại tôi và phu nhân b... a bá tước Chvilexka muốn làm quen với cô, xin cô cứ việc cảm ơn học sinh của mình.

- Vâng, em đã nói nhiều về cô với cô ruột em và công tước phu nhân - Luxia xác nhận.

- Xin mời các tiểu thư.

- Không, anh Valđy. Nếu anh muốn đi cùng chúng em, anh hãy đợi một lát bên phòng khách nhỏ. Chúng em phải sửa lại tóc tai một chút. Nom chúng em cứ như ma ấy !

- Em thì đúng thế, nhưng tiểu thư Xtefchia thì lại rất hợp, rất xinh.

- Ối ! Anh chỉ vớ vẩn ! - Luxia thốt lên, tay cầm áo kéo chàng ra ngoài cửa như lúc nãy vừa cầm tay áo kéo vào.

Xtefchia ngó theo chàng trai với vẻ ác cảm. Cứ mỗi bước anh ta lại làm cô phát bực. Anh cũng nhận ra điều đó và vươn tay lên trong một dáng điệu rất hề ; anh vừa bước ra cửa vừa nói lớn :

- Hanni bal an te portas (*) ! Đôi mắt của cô nói với tôi như thế...Tôi chuồn đây ! Không có mặt tôi ở đây nữa ! Chàng bước ra ngoài. Luxia đóng cửa sau lưng chàng.

Chú thích:

(*) Latinh : Hanniban ở trước cổng thành ! ( Hanniban là thủ lĩnh xứ Cartagin, một tướng tài thời cổ )

--------------------------------------------------------------------------------

Trong phòng khách nhỏ bài trí theo phong cách đế chế, có khoảng mươi người đang chơi đùa vui vẻ.

Gia nhân mang nước trà và bánh ngọt vào. Khách khứa, mỗi người cầm một cốc, ngồi xuống ở nơi tuỳ thích. Lực lượng chính của cả hội chiếm một chiếc bàn lớn, vây quanh bà chủ nhà và cụ Machây, phu nhân Elzonovxka đang rất đỗi vui vẻ, thích thú vì có khách tới thăm, trò chuyện chủ yếu với công tước phu nhân Pođhorexka và cô em họ là bá tước phu nhân. Nhưng đó là hai người hoàn toàn khác hẳn nhau.

Nhìn họ, ta có thể nghĩ họ xuất thân từ những hành tinh khác nhau. Công tước phu nhân, gầy và cao, vẻ mặt đặc thù của các mệnh phụ cao sang, mang trên người những dấu ấn hiển hiện của quý tộc nòi. Dấu ấn ấy nổi rõ ở mỗi đường nét, mỗi cử chỉ, ngay cả trong những nếp gấp ở chiếc áo dài nặng nề màu thẫm. Vẻ quý phái trang nhã như bao phủ quanh bà, tạo cho bà vẻ duyên dáng trang trọng và từ tốn. Làn tóc trắng được chải phẳng trên trán, được phủ tấm đăng ten màu huyền quý giá. Không một vật trang sức nào, ngoài những chiếc nhẫn, một chiếc đính một viên lam ngọc lớn, khắc gia huy dòng họ Pođhorexki. Bà đeo đồng hồ bằng một chiếc dây màu đen. Mặt bà nhỏ, tai tái, nước da mịnh màng, gần như chưa một vết nhăn, đường nét rõ ràng, đôi mắt to vẫn đen nhánh. Sắc đẹp tuy phôi pha vẫn còn rõ nét. Công tước phu nhân ít nói, giọng trong trẻo, bà có sức thu hút một người.

Bá tước phu nhân Chvilexka lại là kiểu người hoàn toàn khác. Người tầm thước, rất béo, bà mang trong người một chút gì đó của giới tư sản, hoàn toàn không có dáng quý tộc. Trang phục của bà cũng không đúng điệu, người đeo đầy kim cương và những dây chuyền vàng, chúng lóng lánh và leng keng ngay từ xa. Trò chuyện với công tước phu nhân, bà luôn luôn hoa chân múa tay, nói to, hấp tấp và nóng nẩy, nom hệt như một người theo phái cộng hoà, một nữ thường dân đang vung nắm tay đấm đe dọa những đại diện của giới quý tộc trong thời kỳ cách mạng. Bà không thích công tước phu nhân, thường mỉa mai gọi bà công tước là " nữ công dân Xpart " và lúc nào cũng muốn chứng tỏ sự hơn hẳn của mình, chắc hẳn là về số lượng ngọc ngà châu báu đeo trên người. Tuy trong lòng ác cảm nhưng bà vẫn tỏ ra rất mực nhã nhặn, đến mức gần như nịnh nọt lấy lòng công tước phu nhân.

Đám thanh niên, phân thành nhiều nhóm, vui đùa theo cách riêng. Tiểu thư Rita Sêligianka, mặc bộ áo váy dài đen bằng lụa mỏng với những họa tiết trang trí màu xanh theo phong cách ly khai, cổ áo bằng đăng ten màu kem, thường là người đầu trò trong câu chuyện và những lời đùa cợt. Tóc cô màu nâu sẫm, chải rất trang nhã, với một chiếc nơ bằng dải lụa thanh thiên cài cao ở bên trên. Mặc dù thứ đồ trang sức ấy nom có vẻ hơi kỳ dị, nhưng lại rất hợp với khuôn mặt tiểu thư Rita. Bao giờ cô cũng ăn mặc khác người, kiểu đầu tóc của cô cũng có thể khiến nhiều kẻ thấy chướng. Cử chỉ của cô thoải mái và duyên dáng. Những thứ đối với người khác là không thể thì với cô lại tỏ ra rất thích hợp. Cởi mở, vui nhộn, hài hước, lại dễ thương, cô thường mang lại cho mọi người niềm vui.

Công tước phu nhân rất mê cô, dẫu những cách cư xử khác đời của cô cháu nuôi nhiều khi khiến bà hoảng hốt. Tiểu thư Rita rất thích chơi thể thao. Tại Obrôny, điền trang của công tước phu nhân, cô có riêng một tàu ngựa, nơi cô thích la cà cả ngày. Cô có thể nói suốt buổi về ngựa, bây giờ cũng vậy - ngồi trong chiếc ghế bành nhỏ kiểu cách, với cốc trà trong tay, cô trò chuyện với một cậu chủ trẻ tuổi đeo kính.

Cô đang nhiệt thành chứng minh điều gì đó, rồi sau rốt, đặt mạnh chiếc tách lên bàn con, cô nói :

- Ê, ông không hiểu chút gì về ngựa, nếu ông dám bảo ngựa của tôi là không thuần chủng. Ngựa của tôi nhập khẩu thẳng từ Anh quốc đấy, thưa ông. Đó là giống hoàn toàn thuần chủng. Ông cứ hỏi đại công tử xem - ông ấy là người sành đầu nước.

- Lúc nào cũng đại công tử ! Lúc nào cô cũng bảo với tôi hỏi ông ấy. Phải chăng ông ấy là người phán quyết mọi chuyện?

- Về ngựa thì chắc chắn là thế.

- Có phái ông ấy có đủ chín thi thần và Apôlông ?

- Không, nhưng ông ấy là người hiểu biết thật sự và công tâm.

- Còn tôi, không nhẽ tiểu thư không thừa nhận những phẩm hạnh ấy sao ?

- Chỉ phần nào thôi. Ông quá lóa mắt vì những con ngựa kéo thô đại của mình và tất cả những gì tốt đẹp ông chỉ thấy trong tàu ngựa của mình mà thôi.

- Có nhẽ tiểu thư nên thừa nhận rằng tàu ngựa của tôi không phải xoàng.

Tiểu thư Rita nhăn mặt :

- Tôi không thích giống ngựa kéo.

- Tiểu thư không thích ? Ha ! Đó chỉ là chuyện ý thích đơn thuần thôi. Cũng như thế, tôi không thể chịu nổi ngựa nòi Anh

Tiểu thư Rita chĩa vào anh ta ánh mắt mỉa mai.

- Xin ông cứ việc nói thế còn hơn, việc gì lại phải kể ra những khuyết tật không hề tồn tại.

- Với tôi, chúng tồn tại hẳn hoi, chí ít cũng là trong việc cắt đuôi và xén bờm theo lối Anh mà tiểu thư đã tiến hành đến hết mức ở tàu ngựa của tiểu thư.

- Đó không phải là nhược điểm. Nếu ông chỉ thấy điều đó, tôi hoàn toàn yên tâm. Vả lại, giống ngựa này bao gời cũng phải xén đuôi và bờm.

- Nhưng ở đàn ngựa của tiểu thư thì trông lạ lắm !

- Kìa ! Ông nói gì vậy ! Tiếc là đại công tử đã biến mất đâu rồi, nếu không thì tôi phải nhờ ông ấy can thiệp.

- Công tử Mikhôrôpxki đi mời tiểu thư Luxia và cô giáo - Tiểu thư Mikhailina Chvilexka cất giợng khoan thai nói. Suốt thời gian tiểu thư Rita trò chuyện với công tước Trextka, cô ngồi im lặng, uống trà. Cô ăn mặc khá nhã - một bộ váy áo màu sáng, bởi mẹ cô muốn thế - nhưng chẳng thấy thích thú với bất cứ chuyện gì, thậm chí trò vui của những người khác cũng làm cô phát chán. Dung mạo cô thật khó gần. Sau khi buông ra vài lời ngắn ngủi báo nơi Valđemar đang có mặt, cô lại cúi xuống nhìn tách trà và im lặng như cũ, sửa lại kính kẹp mũi, mỉm cýời hằn học, thốt lên :

- Cái cô gia sư này chắc có đặc ân gì mới được đại công tử chăm lo đến thế.

- Làm gì có chuyện đó. Il l abhorre ( Ông ta không chịu nổi cô ấy ! ) - Tiểu thư Rita phản bác - Ít nhất thì đó cũng là theo lời Luxia. Có nghĩa là tình thế giống như đối với cô gia sư Klara.

- Có nhẽ thế.

- Thế trông cô ta có giống cô Klara không ?

- Tôi không quen cô ta, nhưng Luxia thì rất tán thưởng. Nếu cô ấy xinh thực, thì xin ông hãy cẩn thận đấy, bá tước ạ.

Trextka nhìn người đang nói chuyện với vẻ phật ý.

- Voilà une idée ( Một ý nghĩ kỳ quặc ! ) ! Đôi khi tiểu thư có những ý nghĩa thật lạ lùng. Tôi không bao giờ để mắt tới loại người đó.

- Tôi lại muốn ông phải lòng chính cô giáo ấy.

- Cùng lắm tôi chỉ có thể đánh giá cô ta theo kiểu thể thao và vạch những nhược điểm thôi.

- Kìa ông ! Không thể nói về phụ nữ theo kiểu ấy được...

- Về các cô gia sư thì được chứ.

- Vẫn không. Cấm tuyệt đối. Vả lại, tiểu thư Ruđexka là con một gia đình tốt.

- Chut ( Suỵt ) ! Họ đến kìa ! - Bá tước ngắt lời, sửa lại kính mũi, nhìn chằm chằm về phía cửa.

Xtefchia bước vào phòng cùng với Luxia và valđemar. Nàng thấy mắt như tối sầm. Bao nhiêu mái đầu quay lại nhìn nàng, bao nhiêu đôi mắt dò xét. Nàng đứng sững như một kẻ chịu tội.

Những tiếng trò chuyện lặng bặt. Mọi người bắt đầu đưa mắt dò xét nhìn cô gia sư trẻ. Phu nhân Elzonovxka nheo mắt ti hí nhìn cô, khoát tay một vòng giới thiệu sơ sài với cử toạ.

- Cô Ruđexka - bà nói cụt lủn.

Vài cái đầu khẽ gật. Bối rối, Xtefchia cúi chào mọi người, rồi không biết nên làm gì nữa. Lần đầu tiên nàng mới đau xót cảm thấy địa vị của mình. Nàng không thể tha thứ cho mình việc đặt chân vào đây.

" Khách không mời " - nàng thoáng nghĩ và giá như không tự chủ, chắc nàng đã oà lên khóc.

Nhưng đúng lúc ấy, Valđemar đã đến bên nàng. hình như đại công tử rất phẫn nộ, nhưng chàng vẫn tỏ ra bình thản, đưa tay cho nàng vịn và thốt lên với vẻ lịch thiệp đầy trang nhã :

- Xin tiểu thư cho phép tôi được giới thiệu tiểu thư với bà ngoại tôi.

Xtefchia máy móc để chàng đưa tới chiếc tràng kỷ phía xa. Khi ngước mắt lên, nàng đã trông thấy ngay khuôn mặt hiền từ của cụ Machây và hình dung trang trọng đầy dáng quý phái của công tước phu nhân.

Giọng nói chầm chậm của đại công tử lại vang lên.

- Kính thưa bà, cháu xin giới thiệu tiểu thư Xtefchia Ruđexka, người mà bà đã nghe em Luxia kể.

Công tước phu nhân đứng dậy, đưa tay cho Xtefchia, mỉm một nụ cười âu yếm với nàng :

- Rất hân hạnh được làm quen với tiểu thư. Cháu Luxia đã kể với tôi đôi điều về tiểu thư. Cháu hết sức ca ngợi người hướng dẫn việc học hành của cháu.

Xtefchia khéo kéo cúi người hôn tay cụ bà, nàng cảm thấy lòng đầy biết ơn và được khích lệ.

Mắt công tước phu nhân thoáng một nét ngỡ ngàng. Bà mỉm cười chạm môi vào làn tóc cô gái, rồi ngồi xuống, trỏ cho cô một chiếc ghế kề bên. Bà ân cần hỏi han gia đình cô, hỏi cô có hài lòng về Luxía chăng. Cụ Machây cũng tham gia câu chuyện.

Cách xử sự của đại công tử và việc cô gái chào hỏi công tước phu nhân đã gây ấn tượng mạnh cho mọi người. Họ đưa mắt ngạc nhiên nhìn nhau.

Công tước phu nhân đứng dậy chìa tay cho cô gia sư. Chuyện gì lạ lùng thế nhỉ ? Và sao trần nhà không sụp đổ xuống ? Nhất là bá tước Ttextka và bá týớc phu nhân Chvilexka thì không hiểu nổi chuyện ấy. Nhìn công tước phu nhân trò chuyện với một cô gái gia sư vớ vẩn nào đó, bá tước phu nhân chỉ còn biết nhún vai. Bà bực mình vì Valđemar đã bỏ qua bà, không thèm giới thiệu Xtefchia với bà. Không phải bà muốn làm quen với con người ấy nhưng bà xem việc chàng công tử bỏ qua mình là một điều xúc phạm. Việc đại công tử đưa tay cho cô gia sư vịn thật là điều quá xúc phạm đối với bá tước phu nhân. Bà ném cho Xtefchia vài ánh mắt thăm dò và khi thấy nàng đẹp, bà bắt đầu thì thầm với ông chồng đang ngồi bên cạnh như một cái xác ướp. Một nụ cười độc địa hiện trên đôi môi dày của bà. Vang đến tai phu nhân Iđalia chỉ có một từ : maitresse ( Cô gia sư, cô giáo, cũng có nghĩa : tình nhân ) song bà vờ như không nghe thấy. Hàng lông mày bà nhấp nháy vẻ nóng nẩy, và bà vội kết thúc câu chuyện với người ngồi bên cạnh.

Trong lúc đó bên chiếc bàn nhỏ, sau khi thuật lại cho Valđemar nghe cuộc tranh luận với Trextka, tiểu thư Rita đã được nghe chàng ca ngợi những con ngựa của cô. Bá tước bèn bắt chuyện với đại công tử, còn Rita đến gần công tước phu nhân nhiệt thành chìa tay cho Xtefchia, thốt lên với nụ cười vui sướng :

- Bởi chẳng có ai giới thiệu chúng mình với nhau, tôi đành tự đảm đương thứ lễ nghi này vậy. Margeryta Seliga là tôi, chắc tiểu thư chưa bao giờ được nghe nói đến tên tôi, bởi suốt thời gian dài tôi quấy phá ở Viên

Xtefchia đứng lên nắm tay cô tiểu thư trẻ.

- Không, Luxia đã kể cho tôi nghe về tiểu thư với bao mến mộ.

- Thế ư ? Thì ra Luxia là một cô phóng viên nhỏ trong vùng thông báo tin mới cho tất cả mọi người. Xin mời tiểu thư nhập bọn với hội chúng tôi. Cử tọa ở đây đáng kính hơn, nhưng có nhẽ đằng kia vui hơn. Cô và ông chắc không có gì phản đối chứ ạ ?

Công tước phu nhân lịch sự gật đầu, cụ Machây nói :

- Đâu có, chúng tôi biết cô vui tính lắm, vì vậy xin gửi gắm tiểu thư Xtefchia cho cô.

Lát sau Xtefchia đã ngồi bên chiếc bàn con, nơi lúc này có thêm nhiều người nhập bọn. Trong câu chuyện rôm rả, cô quen dần với mọi người. Nàng chỉ thấy khó chịu vì chiếc kính mũi của Trextka cứ chĩa mũi vào mình, và dáng vẻ lạnh lùng của bá tước tiểu thư Chvilexka khiến nàng tò mò đôi chút.

Tiểu thư Rita dễ dàng kéo nàng vào cuộc trò chuyện với mọi người, vì Xtefchia không phải là người kém vui nhộn. Nom bề ngoài nàng có vẻ khiêm nhường nhất nhưng lại rất xinh đẹp, trong bộ váy áo bằng vải mỏng màu xám nhạt viền dải tím than. Mặt nàng ửng đỏ, đôi mắt vui vẻ long lanh sau hàng mi dài cong vút, môi hồng thắm nở. Tiểu thư Rita thích thú ngắm nàng, những người khác nhìn nàng ít nhiều dửng dưng. Trextka tò mò ngắm Xtefchia như thể muốn tìm ra nhược điểm của nàng. Bá tước nghiên cứu kỹ từng đường nét, ánh mắt, cách nói năng, kiểu chải tóc và thầm thừa nhận trong bụng là nàng nhìn hoàn toàn có thể chấp nhận được.

" Pas mal, pas mal ( Không xoàng, không tệ lắm ) - bá tước thì thầm tự nhủ, coi đó đã là một lời khen ngợi rất cao.

Gã ngắm kiểu cắt váy áo và lắc đầu kinh ngạc, không hiểu sao một cô gia sư lại biết ăn vận trang nhã đến thế. Mải nhìn ngắm quá, bá tước quên bẵng là vừa thua cuộc trong trận tranh cãi về ngựa. Tiểu thư Rita nhắc cho gã nhớ bằng cách hỏi lại đại công tử :

- Ông Valđemar này, các thi thần và Apôlông của ông ra sao ?

- Tuyệt - đại công tử vừa đáp vừa ngồi xuống bên cạnh Xtefchia - Chúng nó có vẻ đẹp thật thiên giới, không hề thay đổi.

- Các thi thần nào vậy ? - Xtefchia hỏi.

- Những thần nữ đồng hành với thần Apôlông - bá tước Trextka chen lời - Tiểu thư không biết sao ?

- Tôi biết chứ, thưa bá tước, tôi rất thuộc thần thoại.

Nàng quay sang hỏiValđemar :

- Có phải ngựa của ông mang tên các thi thần không ?

- Vâng. Tiểu thư cũng đã biết chúng đấy thôi.

- Có phải những con sáng nay ông đưa đến ? Chưa bao giờ tôi phân biệt được chúng với nhau. Tất thảy đều đen tuyền như nhung Liông vậy.

Valđemar mỉm cười.

- Hôm nay kéo xe cho tôi là những con : Kliô, Melpômene, Urania và Terpxykhora.

- Nghe hay thật, phải không ? - Tiểu thư Rita thốt lên - Bộ tứ mã thứ hai là Talia, Kaliopa, Oterpe và Pôlihimmia, còn Erato là ngựa cưỡi của ông.

- Tôi chỉ biết mỗi con ấy thôi. - Xtefchia đáp - Ông hay cưỡi nó đến đây hơn cả.

- Tiểu thư cũng để ý đến nó sao ? Có đúng là nó xinh không ?

- Rất xinh.

- Chưa là gì đâu. Tiểu thư chưa được thấy con Apôlông đấy. Tôi phải lòng nó thật sự kia ! - tiểu thý Rita nồng nhiệt thốt lên.

Mọi người bật cười.

- Những tình cảm như thế chỉ có thể đến với một nhà nữ danh thủ thể thao mà thôi - ai đó trong nhóm người đang trò chuyện phía xa lên tiếng.

- Vậy thì tôi phải dẫn nó đến Xuôđkôvxe này mới được, bởi khi ấy chúng tôi sẽ được tiểu thư ghé thăm thường xuyên hơn - đại công tử đùa.

- Ông nên tặng chân dung nó cho tiểu thư Rita.

- Hoặc đúc tượng đồng.

- Không được ! Không đúng màu lông thì đâu được !

- Vậy thì tượng cẩm thạch đen.

- Xin các vị cứ cười đi, nhưng rồi mọi người đều phải thán phục nó cho xem.

- Trừ tôi - bá tước Trextka vừa nói vừa sửa lại kính mũi.

- Bởi ngài có thứ gu của người màu trắng, vì vậy ngài chỉ mê ngựa kéo giống Đức và giống Meklemburg xấu xí mà thôi. Giá có vào chuồng ngựa của ngài thì con Apôlông cũng giống nhý ngựa kéo mà thôi.

- Tôi cũng định nói như thế về những con ngựa giống Anh của tiểu thư đấy.

Tiểu thư Rita bắt đầu cãi nhau thật sự. Valđemar nhìn thẳng vào mắt Xtefchia, vui vẻ nói :

- Bây giờ nếu cả trang Xuôđkôvxe này có thể bay lên trời thì hai người vẫn không ngừng cãi nhau về tàu ngựa. Hai địch thủ ham mê thể thao này mà gặp nhau thì họ sẽ chẳng bao giờ nói đến gì khác, mà cãi nhau hoài, chẳng khác chi cô với tôi.

- Tôi đâu có cãi cọ với ông.

- Nhưng cô lại hay khủng bố tôi. Tôi phải tránh suốt cả tuần không dám ló mặt đến đây đấy.

- Ôi, ông nhát quá nhỉ !

- Biết làm sao được ? Tiểu thư đã tống cổ tôi ra khỏi rừng, đến bữa ăn trưa tôi lại bị đem ra hành hình, và sau đó tiểu thư không thèm chào tôi một tiếng. Chẳng nhẽ tất cả những chuyện đó không đủ làm cho người ta hoảng hồn sao ?... Nhưng dẫu thế tôi vẫn nhớ nhung bạo chúa của mình, và thế là tôi có mặt.

Xtefchia cắn môi. Nàng quyết định không thèm trả miếng những trò châm chọc, sợ rằng sẽ có người nghe thấy. Nhưng trong phòng khách người ta trò chuyện râm ran, tiểu thư Rita ngồi cạnh đang hăng hái khẩu chiến với Trextka, không quan tâm đến chuyện gì khác.

Valđemar nhận ra sự e ngại của Xtefchia, thấy nàng đang đưa mắt tìm Luxia, chàng thốt lên vẻ châm chọc :

- Tiểu thư muốn vũ trang bằng kẻ vô tội để chống tôi, như gã Tvarđôpxki trước mặt quỷ Mêfixtôfelex, nhưng tiếc thay Luxia đã quá lớn để có thể đóng được cái vai kịch mà tiểu thư muốn giao phó cho em nó lúc này.

Môi Xtefchia run run muốn cười. Valđemar nói tiếp :

- Tôi thì nhớ nhung kẻ khủng bố mình, còn tiểu thư hẳn đã bao phen khẩn cầu Chúa trời xin cho tôi thật lâu đừng vác mặt đến đây.

- Ngược lại, tôi muốn ông đến càng nhanh càng tốt kia !

Trên nét mặt Valđemar hiện vẻ tò mò.

- Thật ư ?... Lạy Chúa ! Sao tôi không biết điều đó nhỉ ?

Xtefchia nhìn thẳng vào mắt chàng.

- Tôi mong ông đến, bởi lẽ cụ thấy nhớ ông và đã bắt đầu phiền muộn.

- Thế ra tiểu thư khắc khoải ngóng trông tôi chỉ vì lo cho ông tôi chứ không phải vì bản thân tiểu thư ?

- Tôi e rằng " khắc khoải ngóng trông " là chữ dùng quá đáng. Tôi chỉ đơn giản là mong ông đến, vậy thôi...

- Thật thất vọng biết bao ! Vậy mà tôi đã tưởng mình được lên tới thiên đường, trong khi thực ra vẫn như xưa tôi đang phải ăn năn chuộc tội.

Xtefchia bật cười. Chàng nhìn nàng dò hỏi, đôi môi đầy đặn vẻ nhục cảm phảng phất nụ cười. Lát sau chàng hạ giọng nói :

- Hôm nay trông tiểu thư thật tuyệt vời. Tôi cảm thấy mình mất trí rồi !

- Kìa, đại công tử ! - Cô gái giận dữ kêu lên.

- Xin nghe lệnh tiểu thư ! Chàng đối ngay, mắt loé lên những tia nghịch ngợm.

Xtefchia nghẹn lời. Trước đây, hẳn nàng đã sẵn sàng đáp lại chàng bằng một cơn giận, nhưng lúc này nàng thấy dễ tính với chàng...Hơn nữa vẻ mặt chàng cũng khiến nàng thấy ngồ ngộ. Lông mày chàng dướn lên, lỗ mũi phập phồng, mỗi đường nét mặt đều biểu lộ một nụ cười cố nén. Nàng bèn đáp :

- Tôi bắt đầu thấy tiếc là đã cầu xin Chúa cho ông đến sớm. Chỉ vì lòng mến cụ Mikhôrovxki mà tôi tự làm hại mình....

- Bởi anh chàng Mikhôrôvxki như một thứ thuốc đắng - chàng tiếp lời.

- Ông đoán đúng đấy - nàng bật cười.

- Còn tôi, tôi tin chắc rằng tiểu thư mong đợi tôi không phải vì ông tôi buồn, mà vì nỗi nhớ nhung của chính tiểu thư. Có phải thế không ?

Chàng táo tợn nhìn thẳng vào mắt nàng.

- Tôi thấy khi trò chuyện với ông, tốt nhất tôi nên im lặng, bởi nếu không ông sẽ trở nên vui vẻ quá đáng.

- Còn tiểu thư thì ngay lập tức đã xoè móng ra, những bàn tay đẹp đẽ nhường kia mà sao sắc thế - chàng nhăn mặt đối đáp.

- Hai vị đang nói chuyện gì mà thân mật thế ? - Bá tước Trextka châm chọc hỏi chõ sang, chĩa cặp kính mũi vào mặt Xtefchia.

Valđemar thản nhiên đáp :

- Chúng tôi đang bàn đến một môn thể thao khác. Tôi đang mời tiểu thư Xtefchia đàn cho chúng ta một bản nhạc.

- Ồ, ra tiểu thư cũng chơi đàn ximban ( * ) sao ? - Trextlka hỏi với giọng diễu cợt.

- Không, thưa ngài, tôi không hề chơi đàn ximban - Xtefchia cũng đáp lại với giọng tương tự.

- Thật tiếc, đàn ấy hay lắm.

Valđemar nhíu mày. Người chàng sôi lên. Chàng nhìn Trextka từ trên xuống, thốt lên bàng giọng tương tự :

- Tôi cứ ngỡ ông có cái tai sành điệu và tinh tế hơn kia.

Trextka chợt hiểu. Gã tái người vì tức.

Tiểu thư Rita mỉm cười tươi tắn, nhìn thấy vẻ bối rối của gã bá tước, cô bảo Xtefchia :

- Tôi cũng ủng hộ đề nghị của ông Valđemar đấy. Mời tiểu thư cho chúng tôi được nghe một bài. Rất tiếc là tôi không hay chơi đàn, nhưng lại rất mê nhạc.

- Vâng, thưa tiểu, nhưng có lẽ để lát nữa.

- Phải đấy, ồn quá, mà nghe nhạc thì cần yên tĩnh.

- Khi ấy có thể dễ dàng tĩnh trí - Valđemar nói thêm.

Người chánh bộc thắp đèn lớn. Tiểu thư Rita đứng bên khung cửa sổ ngắm lưỡi liềm mặt trăng vàng sáng mảnh mai vừa mọc. Trên nền xám của bầu trời ban chiều nổi lên dải rừng xa đen sẫm với một mảnh vàng trang điểm cho đỉnh những ngọn cây, giống như tấm huy chưong lóng lánh gắn trên ngực một hiệp sĩ dang mang bộ giáp phục nặng nề.

Tiểu thư Rita hết lời ca ngợi. Xtefchia và vài người nữa bước lại bên cửa sổ. Nghe Luxia gọi, Valđemar bước sang phòng ăn, nơi phu nhân Elzônôvxka muốn gặp chàng.

Chú thích:

(*) Chơi chữ. Nguyên văn " Cymbal " vừa có nghĩa là loại đàn 4 dây, vừa có nghĩa là một người đần độn, ngu dốt.

--------------------------------------------------------------------------------

Chiếc bàn lớn phủ khăn bàn Hà Lan, ở giữa thêu nổi gia huy dòng họ Mikhôrôvxki, đã được bày biện sẵn sàng cho bữa tối. Gần mép bàn xếp hàng những chiếc đĩa sứ tuyệt mỹ có in những hình ảnh nho nhỏ, trông như những người lính mặc quân phục đại lễ. Cạnh đó, gác trên giá, đầy vênh vang là những dao bạc, nĩa bạc và dáng cong cong của những chiếc thìa dùng vào món tráng miệng. Phía bên kia là những khăn ăn hồ cứng xếp đựng nhọn hoắt như vọng gác của lính canh, bên trong là những lát bánh mì đen đen. Những lẵng hoa quả bằng pha lê, những cốc, những ly, những tách pha lê cùng vài bó hoa tuyệt đẹp tô điểm thêm cho bàn ăn. Bên mỗi bộ thìa đều đặt một vòng hoa. Hoa còn rải khắp bàn khiến bàn ăn thêm sắc xuân tháng năm.

Viên chưởng bộc Jaxety và những người hầu bàn trẻ mặc áo đuôi tôm đen, khuy vàng óng ánh, gilê hồng thắm, cùng người hầu của công tước phu nhân Pođhorexka mặc áo dấu màu vàng đang chạy đi chạy lại bày biện giữa bàn ăn chính, tủ bát đĩa và chiếc bàn phủ bày nước quả.

Trên tường những ngọn đèn hình cầu màu trắng đang toả sáng, ngay trên bàn chính treo một chiếc đèn chùm bằng đồng, rực rỡ ánh sáng của những búp đèn pha lê, chiếu xuống long lanh những ánh bạc và pha lê bên dưới. Trong chùm ánh sáng ấy hoa dường như có thêm sức sống, toả hương thơm sực nức.

Phu nhân Iđalia cùng đại công tử bước vào phòng, bà nói với chàng bằng tiếng Pháp :

- Công tước phu nhân sẽ ngồi vị trí đầu tiên với cha, người sẽ đưa bà vào bàn. Những người còn lại cứ để họ tuỳ ý chọ chỗ. Đây không phải là một bữa ăn có hẹn trước. Có thể để mọi người thoải mái. Nhưng anh Valđy, anh phải đưa tay cho bá tước phu nhân Chvilexka, còn chòng cô ấy sẽ đi với tôi.

Valđemar hết sức vui vẻ đáp :

- Thế có nghĩa cô chia cho cháu một mỏ kim cương phải không. Cháu chỉ muốn đổi lấy một viên ngọc quý...

- Chớ có đùa. Cô biết anh nói tới ai... Có điều cô ngạc nhiên là tại sao anh lại để ý đến con bé đó thế.

Hàng lông mày Valđemar chau lại.

- Ai khác nghe thì dễ nghi là cô đang nói tới một con hầu nào đó. Tiểu thư Xtefchia không thuộc hạng người có thể bờm xơm được đâu - chàng đáp, đã hơi chạm nọc.

- Nhưng sau cái cảnh hôm nay anh bày đặt, con bé có nhẽ tự cho mình là siêu việt lắm. Lời giới thiệu của cô là đủ. Chuyện bày đặt thêm thắt của anh là thừa.

- Về việc này cháu nghĩ khác. Vả chăng cũng có thể thấy ngay là người ta đang gặp loại người nào. Cô không nên nói về cô ấy như vậy, chí ít cũng vì nghĩ tới Luxia.

- Anh thật là giỏi lý sự, anh cháu thân mến - Phu nhân Iđalia than phiền - Cô báo trước cho anh biết, có thể nảy sinh những điều đàm tiếu này nọ đấy. Chính cô cũng đã nghe những suy đoán vớ vẩn của Lôra rồi.

- Ôi ! Bà "bá tước " có thể nói gì thì tuỳ thích. Bà ấy chẳng thể tìm được nhiều kẻ thích nghe đâu. Cô cứ bảo thẳng với bà ta chớ có dại đem chuyện suy diễn ấy ra nói với cháu, bởi khi ấy thì ngay chính cái điệu bộ bá tước tưởng tượng của bà ta cũng chẳng bịt nổi miệng của cháu đâu.

- Sao lại tưởng tượng ?

- Kìa, chẳng nhẽ cháu lại phải giảng cho cô về thực chất tước hiệu dòng họ Chvilexka ? Mọi người đều biết rõ, nhất là cỗ xe có mang gia huy và viên chưởng bộc của họ, kẻ ngạc nhiên đến sững sờ khi được người ta đóng cho bộ khuy đồng phục chín gậy ( Dấu hiệu của bá tước, theo quy định thời xưa ở Ba Lan ). Tất cả các sách gia huy phả hệ và biên niên đều hoàn toàn im lặng hững hờ không hề nói gì về tước hiệu ấy.

Phu nhân Iđalia nghẹn lời.

- Ta sang bên phòng khách, sắp mang thức ăn ra rồi.

Trong phòng khách, bá tước phu nhân Chvilexka bước đến gần Xtefchia, ngồi chễm chệ lên chiếc ghế bành nhỏ kiểu cách, từ trên cao nhìn xuống Xtefchia.

- Cô quê ở đâu ? - Bà hỏi giọng cứng nhắc.

- Từ Vương quốc, thưa bá tước phu nhân

- Cô làm nghề giáo học này đã lâu chưa ?

- Đây là chỗ làm đầu tiên và cuối cùng của tôi.

- Thế à ? Đầu tiên ? Thế mà chị tôi dám giao phó Luxia cho cô ? C est une absurdité ( Thật vô lý !)

Cô giáo trẻ đỏ mặt.

- Chắc là tôi khiến người ta tin - Cô mỉm cười đáp.

- Cô bao nhiêu tuổi ?

Xtefchia kinh ngạc nhìn bá tước phu nhân.

- Hai mươi lăm - Nàng đáp không cần suy nghĩ.

Bá tước phu nhân giơ kính tay gắn trên một chiếc cán dài bằng vàng lên ngó nàng.

- Phải ! - Bà nói vẻ tin tưởng - nom cô cũng vào tuổi ấy. Luxia bảo tôi là mới mười chín. Tôi biết ngay đó là chuyện lầm. Comment donc ( Chứ gì nữa ! ) ! Rất hay là cô đã không giấu tuổi thật. Nếu vậy, tiểu thư Mikhala nhà tôi cũng xấp xỉ tuổi cô, tuy mọi người ai cũng nghĩ nó trẻ hơn.

Môi Xtefchia múm mím cười, nhưng mắt lại phát ra những tia giận, nàng đưa mắt nhìn bá tước tiểu thư ngồi gần đấy - con người lúc nào cũng khó ưa, nghiêm nghị, nom cứ như một bà chị của phu nhân Elzônôvxka. Bá tước phu nhân nói tiếp :

- Hình như cô trở thành giáo viên, không phải vì yêu nghề ?

- Vâng, nhưng tôi đã bắt đầu yêu công việc của mình, chủ yếu có lẽ vì tôi có được một học sinh tốt.

Valđemar đến gần, theo sau chàng là bá tước Chvilexka. Bá tước phu nhân the thé gọi chồng :

- Te voilà ( Mình đây rồi ) ! Mình biết không, Auguste ? Tiểu thư Ruđexka đây đã hai lăm tuổi, không phải mười chín như Luxia nói đâu. Dẫu sao chúng ta vẫn tinh mắt lắm.

Bà ngó Xtefchia và nói tiếp :

- Cả tôi lẫn chồng tôi đều bảo rằng không thể như thế.

Valđemar hỏi ngay :

- Chuyện gì vậy ? Tôi không hiểu

- Về tuổi của tôi ấy mà. Tôi tự tăng thêm cho thêm đứng đắn - Xtefchia mỉm cười.

- Vậy xin cô nhớ ghi cuộc phỏng vấn này vào nhật ký. Chưa từng có ! - Valđemar thốt ra như vô tình, nhưng hàm ý mỉa mai rất rõ.

Bị chạm nọc, bá tước nhìn vợ vẻ không hài lòng, thong thả buông từng tiếng như thói quen :

- Mình nhầm đấy, Lôra. Tôi chưa bao giờ nói điều gì tương tự về tuổi của tiểu thư Ruđexka.

- Mais, mon cher (Nhưng ! Kìa mình ! ), mình quên đấy thôi !

Bá tước đưa mắt liếc nhanh chung quanh rồi bước tới phía phu nhân Iđalia. Xtefchia còn lại một mình. Nàng thấy dòng người từng đôi một đi sang phòng ăn, và đó lại là một giây phút khó chịu đối với nàng. Nàng tự trách mình đã không bước ra sớm hơn, khi ấy nàng khỏi phải ra mắt tất cả mọi người lần nữa.

Đúng lúc ấy, Luxia chạy lại, khoác tay Xtefchia, vừa cười vừa kêu lên :

- Các bà đều có hiệp sĩ hộ tống cả rồi, ta đi với nhau thôi cô ạ. Em đánh lừa ông Kaxavary đấy. Mẹ em bảo ông ấy đưa cô đi, nhưng em nói với ông ấy rằng cô đã đi với người khác rồi. Bởi chắc cô muốn đi với em chứ. Đúng không, cô Xtefchia ?

- Dĩ nhiên rồi ! Em làm thế hay lắm ! Vả lại ta vẫn có thể hình dung rằng tôi là một chàng trai trẻ chẳng hạn.

- Ô hô ! Cô không giống con trai chút nào, tiểu thư Rita có khi giống hơn, có điều phải bỏ chiếc nơ trên đầu và mặc quần áo cưỡi ngựa kia.

Cả hai bước sang phòng ăn.

Một lần nữa, có những ánh mắt lại quay nhìn Xtefchia tò mò. Ông Kxavary ngồi cuối bàn, hai bên là hai chỗ dành cho Xtefchia và Luxia.

Khi Xtefchia vừa ngồi xuống, phu nhân Elzônôvxka nheo mắt nhìn nàng, giọng nhấn mạnh :

- Tôi cứ nghĩ là cô không đến nữa !

Một làn máu nóng dâng trào trong người Xtefchia. nàng do dự không biết nên trả lời ra sao.

Lần này nữa, Valđemar cũng lại đỡ cho nàng. Chàng hỏi phu nhân Iđalia chuyện gì đó. Thiếu nữ được cứu thoát khỏi tình thế khó xử.

Tiếng trò chuyện ồn ào bên bàn ăn lại râm ran. Tiếng nói giọng cười, những lời đùa cợt mỗi lúc một thêm nhiều. Nhưng tâm trạng vui vẻ của Xtefchia không còn nữa. Nàng ngồi im lặng chỉ cầu xin Chúa cho bữa tối kết thúc thật nhanh.

Mọi người đều trò chuyện, chỉ có nàng và ông Kxavary là im lặng. Ông ta thì hút hồn bởi những khay những đĩa được bày ra và những thứ đã có trên đĩa của mình. Còn Xtefchia thì cứ day dứt bởi ý nghĩ mình là khách không mời, nàng cảm thấy mình thật cô đơn gữa những kẻ thù. Trong đầu óc nàng quay cuồng những cảnh tượng lộn xộn, cảnh quê hương Rutraiev, việc tới trang Xuôđkôvxe, những cuộc đụng độ với Valđemar, cuộc trò chuyện hôm nay với bá tước phu nhân.

Nếu không có Eđmun, nàng đã không làm quen với cái thế giới này, không bị đem ra làm mục tiêu đàm tiếu, những chuyện đàm tiếu châm chích nàng đến đớn đau. Mọi người nơi đây đều nhìn nàng như thể nhìn một sinh linh bị mất quyền làm người, không thuộc vào thế gian nữa. Họ như những loài thực vật cao quý nhìn nàng là một đoá thỉ xa cúc tầm thường bị lạc vào nhà kính.

Xtefchia nhìn vòng hoa đặt trước đĩa của nàng. Một sự ngẫu nhiên lạ lùng, vòng hoa toàn những loại hoa đồng nội : hoa cỏ gai nâu và những bông cúc trắng nhị vàng. Nàng cầm vòng hoa nhỏ lên tay, thầm nghĩ rằng đó chính là dấu hiệu của mình : những loài hoa cỏ đồng nội mảnh mai, bị ném vào giữa những thứ đồ bằng bạc và pha lê. Dẫu ánh sáng và sự sang giàu có làm chúng quáng mắt, chúng sẽ héo khô đi và với chúng, thế gian cũng chết. Nàng ngẩng đầu lên và bất giác rùng mình.

Có mấy đôi mắt chết đang trừng trừng nhìn nàng từ những chiếc khung chân dung chạm trổ trang điểm cho phòng tiệc. Nhưng đôi mắt của các bậc tổ tiên dòng họ Mikhôrôvxki, cũng màu xám như mắt Valđemar, cũng xuyên thấu, dữ tợn, dường như đang dán chặt vào mặt nàng xen tiếng hỏi : " Hỡi kẻ thường dân kia, ngươi từ đâu lạc loài vào đây, vào tổ ấm của các vị đại thần và thủ lĩnh lẫy lừng tên họ này ? Người muốn gì ở đây ? ". Một cơn rùng mình lan suốt toàn thân Xtefchia. Những ánh mắt hà khắc chiếu xói vào nàng từ mọi phía, khiến nàng thấy mệt mỏi...

Những ánh mắt xua đuổi, không chút thân thiện.

" Cái gì đã khiến ta cách xa họ - những hiệp sĩ tổ tiên hiển hách kia - đến thế ? - nàng tự nghĩ - Chiếc mũ bá tước chín gậy, huy chương tước công và danh hiệu quý tộc được truyền thống thành kính, bao giờ cũng được tuyên đọc oang oang trên chóp đỉnh của toà lâu đài xã hội đã ngăn cách ta với họ."

Dù cho cái đỉnh cao ấy có tắm nắng mặt trời hay khuất chìm trong mây mù ảm đảm, bao giờ nó cũng vẫn là đỉnh cao chói vói.

Họ đã quen đứng trên cao nhìn xuống những người ở các đẳng cấp dưới, dẫu cho những người kia cũng không kém quang vinh và nhiều khi còn giàu công trạng hơn họ. Họ xem những người bên dưới là chân đế để họ có thể đứng trên cao chiếu rọi ánh sáng đại quý tộc của họ, và treo lá cờ mang gia huy của họ. Còn những kẻ nhỏ bé kia thì cứ việc hát tụng ca ngợi ca vinh quang của họ mà thôi. "

Tuy thế, trong cái giòng giống được nhiều ân huệ này vẫn có một vẻ đẹp nào đó không sao nắm bắt nổi tác động đến những tâm hồn trang nhã. Xtefchia nghĩ rằng cội nguồn của điều đó có thể là uy thế của giới quý tộc lâu đời. Dẫu ở họ không thể nhìn thấy rõ những dấu ấn kỳ vĩ hay cảm hứng sáng tạo phong phú, nhưng vây quanh họ vẫn có một điều huyền diệu nào đó của vẻ đẹp bên ngoài, họ như những đồ trang sức quý giá trong xã hội. Một số người trong bọn họ, như cụ bà công tước phu nhân kia có sức thu hút không sao cưỡng nổi. Ở bà toát ra sự cao thượng của nòi giống, dòng họ, có thể nhận thấy bà là một vị đại quý tộc đến từng giọt máu, là cháu chắt của những đại gia được mang áo tía. Toàn thân bà là hình ảnh của một bậc mệnh phụ cao sang có ý thức rõ rệt về sứ mệnh của mình. Xtefchia đã được nghe danh tiếng về những hoạt động và tấm lòng rộng lớn ccủa bà. Cụ Machây, giống như công tước phu nhân, cũng có tâm hồn của một quý tộc tinh tế, nhưng cụ già hơn bà nhiều quá, đã hơi nặng nề.

Xtefchia nhìn sang Valđemar.

Còn người này ?... Đó là một ông lớn, một đại quý tộc dòng dõi áo tía. Chàng ta không làm hổ danh các bậc tiền bối nhân. Ngược lại, họ có thể được thêm phần vinh dự về chàng. Là một chủ nhân, một đại quý tộc, một triệu phú năng động, nhiệt thành, chân thực, chàng đã nghiêm chỉnh gánh vác trách nhiệm xã hội của mình. Cụ Machây, một người hay trò chuyện, đã kể cho Xtefchia nghe là cụ không ngờ Valđemar có thể thay đổi nhanh như thế. Trước kia, chàng sống khác hẳn. Sau khi tốt nghiệp đại học ở Bon và trường nông nghiệp Halle, chàng lao vào cơn xoáy lốc của đời, như điên cuồng. Chàng ở lỳ ở nước ngoài, chu du hết nơi này đến nơi khác, chàng thăm thú cả châu Âu. Chàng đã thăm cả Angiê và Ai Cập. Chàng đã từng đi săn thú ở Ấn Độ và trên những thảo nguyên Mỹ châu, đã từng leo lên những ngọn núi cao vút và chỉ còn mơ đến các bờ biển fio khúc khuỷu của Na Uy. Chàng đã đến thăm các bệnh viện, đã từng thảo luận với các nhà khoa học, đã thích thú ghé vào những phòng thí nghiệm hoá học lớn nhất, đã từng thực hành ở các trạm đài khí tượng, các nhà máy lớn thu hút chàng, chàng cũng đã từng lần mò đến các ngóc ngách của những xưởng đóng tàu ở Niu York, thâm nhập đời sống công nhân. Những mối quan hệ của chàng và tài sản nhiều triệu bạc đã mở rộng trước mắt chàng tất thảy các cơ quan nhà nước. Chàng có thể tự do ra vào các xí nghiệp ở Krup và Esxen, đã làm việc mấy ngày liền ở nhà máy đúc đại pháo, vì bị thúc đẩy bởi niềm ham muốn được biết, được làm quen với mọi thứ trên đời. Chàng đã từng tham gia thí nghiệm với chiếc búa máy nổi tiếng " Fryx ", chàng từng có khẩu súng bị nghiền thành bột trong một cỗ máy khổng lồ của các nhà máy thuộc hãng Esxen, cùng một chiếc nhẫn vàng có đính kim cương mà chiếc búa máy Fryx đã từng giáng xuống chạm đến nó nhưng không làm hư hại gì cả. Chàng đã từng lấy lửa ở núi lửa Vêzuvơ châm xì gà, đã đến thăm nhà của hoàng đế Napôlêông trên đảo Thánh Bà Hêlen, đã ngồi nhiều giờ trong các phòng tranh tượng của bảo tàng Luvrơ và Đrezđen để ngắm say sưa các tác phẩm nghệ thuật. Chàng vung phí bạc triệu, chàng gây biết bao cuộc ẩu đả và những chuyện bê bối lớn nhỏ, phần lớn là vì tình ái, chàng là đứa con yêu của những hội vui tao nhã nhất. Chàng quen thuộc với chốn cung đình ở Viên, chàng rất nổi danh trong giới quý tộc Hung - giới mà thông qua cụ bà của mình chàng có quan hệ họ hàng với vài ba gia đình có thế lực nhất. Chàng hao tiền vì phụ nữ, thậm chí chàng cũng có đáng bạc chút ít, nhưng không ham hố. Chàng đã từng mấy lần quyết đấu sống chết, kết thúc thắng lợi, nhờ lòng dũng cảm và việc thường xuyên luyện tập đấu gươm và bắn súng.

Có lần tại câu lạc bộ Jockey thành Viên, chàng đã gây sự với một trong các đại quận công xứ đó vì đã đã dám gọi Ba Lan là đất nước của những cái đầu cạo nhẵn và những cái lưỡi lắm lời. Chuyện lan đến triều đình và vị đại quận công kia phải cắn răng chịu nhún xin lỗi vị đại quý tộc Ba Lan.

Đàn bà say mê chàng, kẻ bị quáng mắt bởi ánh sáng lấp lánh của hàng triệu bạc và triển vọng lấy được người giàu có, còn người khác thì yêu chàng chân thành. Nhưng mặc dù biết rằng mình đưọc khắp nơi cầu cạnh, chàng vẫn không tìm được vợ. Sau năm năm chơi bời, chàng chợt thấy quá đủ, thấy chán những thắng lợi, những cuộc tình, chán cả những chuyến đi, chàng trở về sống luôn trong nước.

Cụ Machây kể cho Xtefchia biết rằng Valđemar có ba niềm say mê : ngựa, săn bắn và phụ nữ, dẫu phụ nữ đã phần nào trở nên kém phần hấp dẫn với chàng. Chàng đã tổ chức những hội săn tuyệt vời, ngay cả trong thời gian những chuyến du hành của chàng. Trong những dịp ấy, giới đại quý tộc từ khắp thế giới kéo về Guenbôvitre. Chàng cũng thường đến thăm bè bạn và tham dự các hội săn của họ, chàng lui tới hầu hết các gia đình quý phái, bao giờ cũng được người ta tiếp đón tiếp trọng thể. Chàng mê ngựa, nhưng không cho chúng tham dự các cuộc đua, chàng bảo rằng chính vì yêu chúng nên không thể giao chúng vào tay các giô kề và nhìn thấy chúng bị gãy chân.

Xtefchia biết tất cả những chuyện đó qua miệng cụ Machây, một ít qua ông Kaxavary và bản thân nàng cũng đã được chứng kiến vài chuyện chứng tỏ sự cao quý và lòng nhân hậu của đại công tử. Sự hai mặt trong tính cách của chàng biểu lộ rất rõ nét, chàng có trái tim tốt lành nhưng cũng chứa đựng nhiều ác ý.

Trong những cơn giận dữ chàng rất quyết liệt, hay chua chát mỉa mai, nhưng chàng lại có những sở thích dịu dàng và rất đỗi tinh tế. Song chàng chưa bao giờ ngần ngại trong việc khiêu khích nàng. Bên cạnh sự cao thượng, chàng hơi ích kỷ, chàng không cho phép bất cứ kẻ nào xúc phạm đến nàng bằng một lời đùa cợt vô lối, trong khi chính chàng lại thường xuyên khiến nàng bực bội và lại lấy đó làm điều thú vị. Xtefchia không thích đại công tử, nhưng nàng cũng vẫn nhận thấy chàng có giá trị hơn nhiều so với những người khác hơn hẳn phu nhân Iđalia. Nàng hiểu rằng chàng cao quý hơn nhiều so với gã Eđmun.

Gã đã thề thốt là yêu nàng, nhưng rồi lại bỏ rơi nàng rất đỗi dễ dàng, dường như không thèm biết rằng nàng cũng có một con tim biết cảm thấy đớn đau.

Valđemar không thích nàng, thậm chí anh ta có thể căm ghét nàng nữa, nhưng vẫn cứu nàng thoát khỏi phút đáng buồn ở phòng khách, mà chàng làm việc ở đó môt cách rất trang nhã và tự nhiên.

Xtefchia lại nhìn chàng lần nữa. Chàng đang trò chuyện với các bà cô, rất thoải mái, hơi lơ đãng, thậm chí đôi khi diễu cợt. Cử chỉ của chàng hơi buông thả, nhưng chính điều đó lại khiến chàng thêm phần có duyên. Trong vẻ buông thả của chàng vẫn nổi rõ một vẻ phong lưu và trang nhã nào đó rất đặc biệt, hoàn toàn của riêng chàng. Chàng không phải là người tuyệt hảo, nhưng trong con người chàng vẫn chứa đựng một điều gì đó khó diễn tả, gây ấn tượng cho mọi người. Dáng chàng dong dỏng và rất thon thả với những đường nét rõ ràng, làn da rám nắng, tóc nâu sẫm, rẽ duyên dáng sang hai bên. Gồ da nho nhỏ trên hàng lông mày uốn cong như thể tập trung nhiệt tình, sức mạnh, ý chí và năng lực. Mắt chàng màu xám, thấu suốt, biểu lộ sự cảm thông và tính cương quyết, lúc nào hình như cũng nhuốm vẻ mỉa mai, thường là láu lỉnh. Đôi môi rất đẹp, hơi bĩu, hồng hào, với hàng ria lịch sự, tốt vừa độ, màu vàng nâu, được tỉa chải chút ít ở hai đầu. Mặt chàng biểu lộ ý chí sâu xa liên kết với một chút chán chường. Trong mắt là sự mãnh liệt, đôi khi đầy tự tôn, hay long lanh những đốm sáng nghịch ngợm. Qua dáng nét đường môi có thể nhận ra chàng là người ham thú vui nhục cảm, còn nụ cười, nếu không phải mỉa mai thì thường chứa đựng vẻ hòa nhã dịu dàng.

Đang nhìn chàng, Xtefchia bất giác gặp ánh mắt chàng nhìn lại, nhưng nàng không lảng tránh. Chàng thoáng cười, nàng lại vờ nói điều gì đó với ông Kaxavary.

Thực ra nàng không có ai để trò chuyện. Luxia đang nói chuyện sôi nổi với người ngồi cạnh, ông Kaxavary chỉ nghĩ đến các món ăn, còn người ngồi cạnh nàng phía bên kia - một người đàn ông có khối mỡ khá đồ sộ - thì luôn mồm góp chuyện với cử tọa chung ngồi quanh bàn. Xtefchia nom thấy trước mắt nàng bàn tay trắng trẻo múp míp như làm bằng bông của ông ta, đang quay quay vòng hoa trong những ngón tay. Không ai để ý đến Xtefchia. Nàng ngồi tít tận cuối bàn và có thể hoàn toàn bị cách ly. Nàng thà nghe những người khác nói còn hơn.

Nàng hay đưa mắt ngắm khuôn mặt sôi nổi của phu nhân Iđalia và đôi mắt màu bia mở to của bà, đôi mắt thường ti hí mỗi khi nhìn nàng. Ánh mắt nàng lướt xuống chiếc áo màu lục và sợi dây chuyền vàng to sụ đeo đồng hò của bà. Rồi nàng nhìn sang tiểu thư Rita đang vui vẻ và ngon lành ăn món gà tây. Nàng thấy Trextka ngửa đầu, mắt kính lóa sáng, thấy dáng đồ sộ của công tước Franchisếc Pođhorexki bên vóc dáng nhỏ thó của bà vợ, thấy vẻ mặt u ám của bá tước Chvilexki thô lỗ. Mấy lần liền nàng nâng cốc theo mọi người, nhưng nàng không hề uống chút nào và chỉ ăn rất ít.

Trong lúc đi rót rượu cho mọi người, Valđemar đến gần nàng. Nàng ngước mắt lên nhìn đại công tử và đẩy chiếc ly ra xa. Trong ánh mắt Valđemar, nàng nhận ra rất rõ một cái nhìn nhân hậu, tai nàng nghe một lời thì thầm rất khẽ: "TộI nghiệp cô bé!".

Xtefchia bàng hoàng. Sao thế? Lẽ nào ông ta không cười diễu, không phê phán nàng? "Chắc nom mình thảm hại lắm, khiến ông ta mủi lòng," - nàng chua xót thầm nghĩ.

Sau món kem, phu nhân Elzônôvxka đứng lên. Cả phòng cũng bắt đầu nhộn nhịp.

Đôi đầu tiên rời bàn ăn là cụ Machây khoác tay công tước phu nhân, đôi thứ hai là Valđemar và bá tước phu nhân Chvilexka, tiếp theo là công tước Pođhoexki với tiểu thư Giưgiemxka. Bá tước Chvilexka và phu nhân Iđlia, Trextka và tiểu thư Rita, Xtefchia cầm tay Luxia bước đi ở cuối đoàn diễu hành đại gia quý phái ấy. Ông Kaxavary đi cuối cùng.

Những câu chuyện lại tiếp nối ở phòng khách, điểm xuyết những dịp cười vui vẻ. Rồi tiếp đó hội thanh niên bắt đầu trổ tài. Tiểu thư Rita và Valđemar đầu trò, họ kể chuyện vui, bày đủ trò tếu, khiến cử tọa cười lăn lóc.

Trextka cứ bám theo cạnh tiểu thư Rita khiến cô thấy bực. Ngược lại, Valđemar rất mực vui nhộn, chàng trêu Xtefchia, nói với nàng những lời tử tế, để rồi sau đó lại đấu khẩu với nhau. Nhưng hễ có ai bước lại gần là Valđemar lại đổi giọng và chuyển hướng câu chuyện một cách khéo léo, khiến Xtefchia không thể nhịn cười, nàng thấy thú vị nhưng cũng đầy hàm ơn cách xử sự của chàng. Lần thứ hai chàng đề nghị nàng chơi nhạc.

- Xin ông hãy miễn cho tôi nhờ, - nàng thì thầm.

- Xin tuân lệnh, - chàng đáp, cúi đầu vâng phục,- Nhưng để bù lại, rất mong một lúc nào đó cô hãy đàn riêng cho một mình tôi nghe. Được không nào?

- Vâng, - nàng đáp, cảm động vì sự nhượng bộ của công tử.

- Tôi rất mê Bethôven, mà tiểu thư thì hình như chơi nhạc của ông rất đỗi điệu nghệ. Ông tôi bảo vậy.

- Thế mà tôi thường hay chơi nhạc Sôpanh cho cụ nghe. Cụ thích nhất là các bản nốctuya của Sôpanh.

- Bởi lẽ ông tôi là người mơ mộng, còn tôi thì ngược lại, - Valđemar đáp.

Gần hai giờ đêm, khách khứa mới bắt đầu chia tay ra về. Đêm sáng tỏ, ấm áp, tràn hương hoa và những làn gió mát lành. Gió không mạnh, không gian hoàn toàn yên ắng, huyền dịu và say sưa trong ánh sáng mờ mờ tỏa lan bao trùm lên vạn vật, như dệt đất trời thành một tấm vải bạc rải rác những hạt kim cương.

Sau những lời chào tạm biệt ồn ã, các cỗ xe có mui và không mui lăn bánh, sau cùng là chiếc xe ngựa loại nhẹ.

Lát sau, hình bóng đen thẫm của ngựa và xe khuất nhòa trong biển ánh sáng trong suốt đang trùm lên đồng ruộng và làn hơi mờ mò bao phủ những đồng cỏ.

Ở chỗ hàng hiên Xtefchia chúc phu nhân Iđalia cùng công tử Valđemar ngon giấc. Chàng xiết chặt bàn tay nàng và giữ hồi lâu trong lòng bàn tay nóng ấm của mình. Xtefchia nhìn công tử ngạc nhiên, nhưng khi thấy đôi mắt cháy rực của chàng nhìn mình như thiêu đốt, nàng rút vội tay về, rồi nàng còn đi chúc cụ Machây đang còn ngồi lại trong phòng khách. Valđemar nhận thấy trong ánh trăng huyền ảo nom nàng còn xinh đẹp gấp bội lúc thường và cực kỳ quyến rũ. Máu như dậy lên trong người chàng. Rời bước về phòng riêng, chàng nghiến răng bực bội, tự nhủ thầm:

- Ta phải chiếm bằng được nàng, phải chiếm bằng được! Nàng khiêu khích ta, nàng tác động đến ta như cần ta. Ta muốn say sưa cùng nàng!

Đêm ấy, chàng còn đi lại rất lâu trong phòng ngủ, xếp đặt những kế hoạch bao vây thiếu nữ.

--------------------------------------------------------------------------------

Sáng hôm sau, Xtefchia tỉnh giấc, thấy đầu đau và khó chịu lạ thường. Nàng buồn. Một sức nặng vô chừng đè dí nàng xuống, không cho nàng được tự do suy nghĩ.

Luxia bảo rằng người ta đã phái người đi đón người nhân viên thực tập đi tàu hỏa đến, cô đang tò mò không hiểu anh ta có đẹp trai không và có gia thế tử tế không.

Ở Xuodkovse bữa trưa thường ăn vào hai giơ chiều. Ngay sau khi giờ học kết thúc, một gia nhân bước vào lớp học mời cả hai đi dùng bữa.

- Đại công tử đã về chưa? - Luxia hỏi người ấy.

- Vâng, thưa tiểu thư, ngài đã về, cùng với một vị nữa vừa đi tàu hỏa tới, và sẽ ở lại đây.

- Người thực tập! - Luxia thốt lên, và sau khi người gia nhân vừa bước ra, cô gái liền đứng trước gương sửa lại đầu tóc và sống áo. - Ông ta đã đến, thật là hay! Em không biết mẹ em sẽ để ông ta ngồi chỗ nào bên bàn ăn. Ồ! Bây giờ ở Xuodkovse sẽ vui như những lần anh Valđy đến cho coi. Ta đi thôi nào cô giáo!...

Đến trước cửa phòng ăn, Xtefchia tự nhiên thấy lo sợ. Nàng bước nhanh vào, tiến ngay lại bàn. Đúng lúc ấy nàng chợt nhìn thấy Valdemar đang tiến đến chào nàng và tâm linh nàng chợt sững sờ vì thảng thốt.

Bên cạnh Valdemar chính là ... Edmun Proninsky!

Đầu óc Xtefchia ù đi, những bóng đen như đang nhảy múa trước mắt nàng, hệt như những bông tuyết màu đen đang bay tơi tả. Nàng có cảm tưởng như ai đó vừa dí vào nàng một vật nặng nung đỏ. Trong một thoáng, mặt nàng chợt trắng nhợt ra. Bất giác theo bản năng Xtefchia bước thụt lùi, như thể vừa trông thấy một con ruồi trâu đã từng đốt nàng đến tứa máu. Nàng nửa tỉnh nửa mê chìa tay cho Valdemar, thấy mắt chàng mở to kinh ngạc và nghe tiếng chàng:

- Xin phép được giới thiệu với cô ông Edmun Proninsky... Tiểu thư Xtefchia Rudeska, - chàng nói.

- Xin chào tiểu thư, - Proninsky kêu lên hoàn toàn thản nhiên, vung rộng tay chìa cho nàng. - Thật là một cuộc tái ngộ khác thường! - Y vui vẻ nói thêm.

- Các vị đã quen nhau? - phu nhân Iđalia hỏi.

- Quen lắm ạ! Chúng tôi là láng giềng với nhau. Có đúng không, tiểu thư Xtefchia?

- Vâng, - người bị hỏi đáp, lặng lẽ ngồi xuống ghế.

Nhưng ở nàng đã biểu lộ điều gì đó khiến phu nhân Iđalia không hỏi gì thêm nữa, bà đoán ra rằng giữa Xtefchia và chàng trai trẻ đến thực tập này trước kia hẳn đã có chuyện gì đó. Bà bắt đầu thận trọng quan sát hai người. Lạ lùng trước thái độ của cô gia sư, cụ Machây im lặng. Còn Luxia không thể nào ngồi yên vì tò mò. Riêng Valdemar đoán hiểu tất cả. Vẻ mặt biến đổi của Xtefchia, sức mạnh của ấn tượng mà nàng phải gánh chịu, và rốt cuộc là sự im lặng của nàng khẳng định cho chàng tin rằng gã trai trẻ mới đến thực tập kia chính là vị hôn phu hụt của nàng. Vẻ thoải mái trong cư xử của y khiến Valdemar không ưa. Mỗi mình Proninsky nói nhiều và vui vẻ, thỉnh thoảng y lại liếc Xtefchia với nụ cười thô bỉ, và nói chung y xử sự khá ồn ào. Hình như y không hiểu nổi rằng chỉ cần có sự tế nhị tối thiểu cũng không cho phép y xử sự thoải mái thế trong cuộc gặp mặt thế này.

Công tử Mikhorovsky lập tức có ngay những điều hình dung bất lợi về tác phong, thậm chí về tính cách của người nhân viên thực tập của chàng. Y được một người có nhiều thế lực giới thiệu đến đây. Valdemar chỉ quen biết Proninsky qua những bức thư, trong đó y tự giới thiệu khác hẳn con người y lúc này. Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa Xtefchia với Proninsky, tác phong thô lỗ của y và chút khinh khi phảng phất cùng nụ cười nửa miệng mỉa mai mà y ném cho cô gái khiến đại công tử bực bội.

"Sao hắn lại dám làm thế?" - chàng phẫn nộ nghĩ bụng, và cứ ngồi lỳ nín lặng, không thèm góp chuyện.

Cách phu nhân Iđalia quan sát Xtefchia khiến chàng cáu kỉnh, thậm chí chàng thấy bực cả Luxia đang nhìn chằm chằm với vẻ ngưỡng mộ vào bộ mặt xinh trai của người mới tới.

Valdemar tự trách mình không nói trước cho Xtefchia biết họ tên người nhân viên thực tập, bởi nếu chàng nhận thấy dù chỉ là một ấn tượng đặc biệt nhỏ nhất nào đó ở nàng, thì hẳn chàng đã tìm hiểu bằng được nguyên nhân và sẽ rút lui hợp đồng với y. Bây giơ đã quá muộn. Vẻ đau khổ của Xtefchia khiến chàng thấy hết sức xót xa.

Còn Xtefchia thì quả là đau khổ.

"Không biết là hắn có biết trước là mình đang có mặt ở Xuodkovse hay đây chỉ là chuyện ngẫu nhiên? Làm sao hắn biết nhỉ? Có thể qua những người láng giềng của ấp Rutraievo chăng? Và hắn cố tình cản đường mình. Nhằm mục đích gì?" - nàng căng óc nghĩ ngợi.

Nàng quá đỗi bàng hoàng. Sau nỗi thảng thốt ban đầu là sự tuyệt vọng. Biết đâu hắn cố tình theo đuổi nàng đến đây để thuyết phục nàng rời bỏ Xuodkovse? Biết đâu hắn đã cầu xin thân phụ nàng, còn bây giờ hắn sẽ đòi hỏi nàng phải hứa hôn với hắn...

Còn nàng? Nàng đâu còn có thể nhắc lại với hắn rằng nàng yêu hắn, nàng không thể đưa tay cho hắn nếu không làm điều giả trá. Nàng hiểu rất rõ bản thân mình, những tình cảm của mình, nàng biết mình đã nhầm lẫn một cách kinh khủng...

Vẻ tự nhiên trong cách hắn chào hỏi nàng khiến nàng suy nghĩ. Có lẽ hắn biết trước việc nàng đang có mặt tại Xuodkovse? Ý nghĩ ấy cứ bám chằng lấy đầu óc nàng.

Định thần lại, cô gái trẻ ngạc nhiên khi lắng nghe câu chuyện của Prônhiski. Con người này với nàng hình như đã hoàn toàn thay đổi, hắn vui vẻ một cách thiếu tự nhiên và xử sự quá ồn ào. Hắn huênh hoang khi nói về bản thân như một gã tự phụ chính hiệu, nhưng lại hết sức hạ mình trước phu nhân Iđalia, cha của bà và Valdemar. Điều đó khiến Xtefchia thảng thốt. Nàng không hiểu nổi đâu rồi những ưu điểm mà trước đây nàng từng thấy ở con người ấy.

Nhưng ngày ấy hắn tác động đến nàng bằng ma thuật, nàng vây bọc quanh con người hắn bằng muôn sắc cầu vồng mà thực ra hắn không hề có. Quả thật Xtefchia đang phải trải qua một cực hình. Giọng nói của Edmun khiến nàng sôi máu, nàng không thể hiểu nổi sự có mặt của hắn tại nơi này. Nàng mệt mỏi trước ánh mắt dò hỏi của phu nhân Iđalia và sự im lặng hoàn toàn của Valdemar.

"Ông ta đoán được hết, - nàng thầm nghĩ, - và bây giờ ông ta sẽ lại càng diễu cợt mình nhiều hơn, cay hơn... Mình nên rời bỏ chốn này. Mình sẽ thú thật hết với phu nhân Iđalia, bà sẽ hiểu được mình, sẽ cảm thông. Mình sẽ trở về với người thân, bình yên và hạnh phúc."

Nhưng không hiểu sao khi vừa nghĩ đến việc phải ra đi, Xtefchia lại cảm thấy lo lắng, trong nàng chợt thoảng qua một nỗi tiếc nuối bỗng dưng mà chính nàng cũng không hiểu tại sao.

"Trẻ con!" - nàng bực bội nghĩ thầm. Nàng chợt rùng mình kinh hãi khi chợt nghĩ rằng hắn đến đây có thể là vì nàng. Bây giờ đối với nàng, Proninsky không là gì cả!

Sau cái nhìn đầu tiên, nàng không hề nhìn Edmun thêm một lần nào, nàng ngồi im như hóa đá. Nhưng nỗi tò mò trong lòng nàng mỗi lúc một lớn lên. Cảm thấy sự thay đổi trong giọng nói của hắn, nàng muốn nhìn xem ngoại hình hắn có thay đổi không. Nàng ngước mắt lên. Hắn không có gi thay đổi: Vẫn là một gã rất đỗi xinh trai, nhưng trước kia nàng nhìn thấy trong những đường nét của hắn một vẻ khác hẳn, trong mắt hắn một tư duy khác hẳn. Bây giờ cũng những đường nét đó mà sao như bị kéo thuỗn ra trong một nụ cười nông cạn, đôi mắt ấy biểu lộ một bản tính tầm thường ... không một chút gì cao thượng, không một chút gì của con người lý tưởng xưa kia. Một con người khác hẳn! Xtefchia có cảm giác như nàng đang được nhìn rất gần một hòn đá cuội tầm thường, mà trước đây, trong ánh mặt trời rực rỡ nàng đã tưởng nhầm là một viên ngọc quý vô giá!

Edmun quay sang ngó nàng. Mắt hắn ánh lên một nét cười giễu cợt. Mặt nàng đỏ ửng, thần kinh nàng rung lên phẫn nộ. Đúng lúc ấy giọng hắn lại vang lên:

- Sao hôm nay tiểu thư im lặng thế, tiểu thư Xtefchia? Tôi khó lòng nhận ra tiểu thư đấy, và với tư cách một người quen biết, tôi có thể có quyền trách tiểu thư, bởi hình như tiểu thư không thật hài lòng với việc tôi có mặt ở đây thì phải. Có đúng thế không?

Những lời vô sỉ ấy khiến Xtefchia mất bình tĩnh. Bị xúc phạm, máu trong người nàng sôi lên, lòng tự ái bị tổn thương nhói lên như dùi đâm dao cứa.

Đáp trả Edmun một ánh mắt lạnh lùng, những lời lẽ của nàng vẫn bình tĩnh:

- Tôi không ngờ gặp ông tại đây, vậy thôi.

- Nhưng cuộc gặp mặt có lẽ cũng làm tiểu thư vui chứ. Tôi chẳng hạn, tôi hết sức vui sướng.

Nàng không đáp, chỉ cắn chặt môi. Giọng hắn toát lên sự mỉa mai rất rõ. Proninsky cúi người qua bàn, bướng bỉnh lặp lại lần nữa:

- Tôi thấy vô cùng sung sướng.

- Thì rõ, - nàng đáp, cáu kỉnh.

- Tại sao? Ha! Ha! Vậy thì hay lắm, tôi thích vui mà.

- Có phải lúc nào ông cũng có thái độ vui vẻ .... dễ chịu thế không? - Valdemar vừa hỏi vừa nóng nảy xê dịch trên ghế.

Chàng hỏi với sự châm biếm không giấu giếm, nhấn mạnh vào chữ "dễ chịu". Proninsky đưa mắt liếc chàng rất nhanh và chợt đờ người: mặt của nhà đại quý tộc trẻ lạnh như băng, miệng chàng biểu lộ rõ ràng vẻ khó chịu, hàng lông mày chau lại hàm chứa một nỗi đe dọa, một sự cảnh báo nào đó. Toàn bộ dáng vẻ của chàng như muốn nhắc: "Đừng quên ta đang có mặt ở đây!"

Gã trai hiểu rằng gã đang có mặt giữa những người mà "sự vui vẻ dễ chịu" của gã có phần khiến người ta khó chịu. Những lời Valdemar tác động mạnh đến gã, khiến gã tỉnh ngộ ngay lập tức. Không biết trả lời thế nào cho phải, gã nín lặng, nhưng Valdemar cũng không đợi gã trả lời. Cầm điếu xì gà trong tay, chàng quay lại phía phu nhân Iđalia và Xtefchia lịch sự hỏi:

- Cô và tiểu thư cho phép chứ?

Phu nhân Elzonovska gật đầu song nhìn chàng ngạc nhiên. Lúc dùng cà phê sau bữa ăn trưa, Valdemar thường hút xì gà, nhưng chàng đã được cho phép cứ tự nhiên hút kia mà. Lúc này, câu hỏi của Valdemar hình như chủ yếu là dành cho Xtefchia, bởi lẽ khi không để ý đến điều chàng xin phép, cô không làm một động tác nào biểu lộ sự tán đồng hay không, thì Valdemar lại hết lịch sự hỏi cô một lần nữa:

- Còn tiểu thư?

- Ồ, xin mời ông tự nhiên, - nàng mỉm cười đáp.

Proninsky cắn môi. Sự lịch sự của đại công tử đối với người phụ nữ gia sư là một bài học dành cho gã. Gã cảm thấy chàng cố tình dạy cho gã bài học ấy. Gã đã quá coi thường trong khi nói chuyên với Xtefchia, thế là chàng quý tộc kia đã rất khéo léo nhưng cũng rất thẳng thắn nhắc cho gã hiểu rằng gã đã hành động không đúng.

Edmun đưa mắt nhìn cụ Machây, phu nhân Iđalia và thấy họ cũng không thích thái độ của gã. Gã còn nghĩ rằng những người xa lạ kia còn đứng về phía Xtefchia, trong khi gã - kẻ đã từng si mê theo đuổi nàng - bây giờ lại không chút do dự tỏ ra khinh khi trong lúc nói với nàng. Gã không hiểu sao mình lại hành động như thế. Khi thấy nàng đỏ bừng mặt, tự dưng gã thấy bừng lên trong lòng một niềm khoái chí man dại, gã tin chắc rằng nàng vẫn còn yêu thương gã, và chính điều đó đã làm gã phởn chí. Mặc dù được một người láng giềng của trang Rutraiev cho biết nàng đang có mặt tại Xuodkovse, gã không hề nghĩ rằng cuộc gặp mặt có thể khiến nàng đau khổ. Gã chỉ thấy khoái chí và thế là đủ.

Gã sắp đặt một kế hoạch trả thù nàng, gã sẽ lại đánh thức tình yêu của nàng lần nữa, nếu nàng đã quên. Gã nghĩ nàng vẫn nặng lòng yêu gã, chắc hẳn Xtefchia sẽ nhẫn nhục chịu đựng những câu đùa của gã. Vậy mà mới mào đầu gã đã thất vọng.

Tuy nhận thấy ấn tượng mà gã đã gây cho tiểu thư Rudeska, nhưng ngay cả ấn tượng ấy cũng khác với điều mà gã mong đợi. Sự kinh hoàng ghê gớm của nàng khiến gã cũng ngạc nhiên. Khuôn mặt giá băng của Xtefchia hoàn toàn không hề biểu lộ chút hài lòng hoặc vui sướng nào khi gặp gã.

Để đáp lại những lời khiêu khích, nàng đã ném cho gã một ánh mắt mỉa mai đến độ bất giác gã rùng mình.

- Cô ta làm sao thế nhỉ? - gã cáu tiết tự nhủ. - Tại sao có cái vẻ khinh bỉ kia?

Đồng thời một tiếng nói nội tâm nào đó chợt lên tiếng nhắc cho gã nhớ hành vi của gã mấy tháng trước đây. Điều đó khiến gã càng cáu tiết, gã quyết định sẽ hành hạ nàng thêm nữa. Nhưng Valdemar đã không cho phép gã coi thường nàng. Proninsky hiểu rằng gã như con ngựa bị người ta nắm chắc hàm thiếc, và ở đây nàng có những người bảo vệ mà gã cần phải thận trọng. Sau phút bổi rối ban đầu, gã càng thêm điên giận. Gã quyết định sẽ trả thù cô gái bằng cách khác. Trong óc gã chợt lóe lên ý định "thiên tài", sánh ngang những nhà ngoại giao kỳ tài nhất.

Ngay từ đầu bữa gã đã để ý đôi mắt xanh của Luxia đang chằm chằm dán vào gã với niềm ngưỡng mộ không che đậy. Ánh mắt ấy làm cháy lên trong óc gã một dự tính đầy thi hứng, ngay lập tức dự tính ấy hứa hẹn sẽ mang lại những kết quả thực tuyệt vời, đến nỗi bất giác gã phải cúi đầu như tán thưởng tài nghệ của bản thân mình.

Bữa ăn kết thúc. Phu nhân Iđalia đứng lên rời khỏi bàn, Valdemar đưa người nhân viên thực tập sang phòng làm việc để giới thiệu cho gã những công việc cần làm.

--------------------------------------------------------------------------------

Vài tuần lễ trôi đi. Cuộc sống của tiểu thư Rudeska biến thành một cuộc vật lộn giằng co giữa những thứ tình cảm khác nhau, mâu thuẫn nhau. Việc Edmun có mặt khiến nàng lo ngại, đẩy nàng vào tâm trạng bất an.

Xtefchia thành thật giãi bày với phu nhân Elzonovska về Edmun, nàng nói thật với bà rằng việc gặp mặt gã khiến nàng rất khó chịu, nàng xin bà cho nàng thôi việc. Phu nhân Iđalia bày tỏ với nàng sự đồng cảm bằng tất cả chiến thuật khôn khéo của một bà lớn, nhưng không đồng ý để nàng ra đi. Vì lẽ Proninsky rất hợp ý bà, bà không nói lại nhưng lời đề nghị của Xtefchia với cha và Valdemar. Bà đoán được rằng cụ Machây sẽ tìm cách tránh cho Xtefchia khỏi bị đau khổ, và nếu chuyện này đến được tai Valdemar, anh chàng Edmun kia sẽ không thể tồn tại ở Xuodkovse được nữa.

Mà phu nhân Iđalia thì không muốn gã phải ra đi. Với bà, chàng thực tập sinh trẻ, xinh trai, vui tính là một người bạn dễ thương trong các bữa ăn trưa và tối. Gã biết cách khéo léo ca ngợi bà, mơn trớn lòng tự tôn của bà, ngoài ra, là kẻ khéo mồm và nhanh trí, gã biết cách làm cho mọi người vui vẻ. Gã luôn môm ca ngợi Luxia và cảm thấy phu nhân Iđalia là người bạn và đồng minh duy nhất của gã nơi đây.

Valdemar không thích gã và để lộ điều ấy quá rõ, cụ Machây cũng thế. Đối với Xtefchia, gã trở thành người dưng hoàn toàn. Gã nói năng lịch thiệp với Luxia, biết tỏng rằng bà mẹ cô thích thế. Còn chính bản thân Luxia thì thực ra gã không quan gi lắm. Gã không ngờ rằng những hành động nịnh hót của mình có thể gây ra ở cô bé một ấn tượng mà gã hoàn toàn không mong muốn.

Như đã có lần nói trước, Luxia mê gã ngay từ đầu. Vẻ đẹp quả là hoàn hảo của gã cuốn hút cô, phần còn lại là những lời tán tụng và lòng sùng mộ gã dành cho cô - những điều mà cô chưa từng biết. Cũng vì vậy, quan hệ giữa cô với Xtefchia bị thay đổi. Vẻ tự nhiên của cô gái biến mất. Cô luôn luôn nhớ rằng Xtefchia yêu Edmun. Cô cảm thấy oán Xtefchia và lo cô giáo sẽ nhận ra tình cảm của mình. Xtefchia đoán được tất cả.

Nàng lo cho sự yên ổn của Luxia, nhưng không thể nói thẳng với cô về điều đó, mà nói với phu nhân Iđalia thì nàng không dám. Chỉ còn lại mỗi cụ Machây, nhưng cô cũng không muốn cụ bị dày vò vì chuyện này.

Chiến thuật và tính gian ngoan của Edmun khiến nàng phẫn nộ. Tất cả những chuyện ấy hợp lại khiến cho cuộc sống của nàng đầy lo phiền. Những chuyến viếng thăm của Valdemar mang lại cho nàng chút dễ chịu. Nàng đón chàng với niềm thích thú, khác hẳn mối ác cảm trước kia. Trước kia chàng châm chọc nàng, còn giờ đây chàng lại là người bảo vệ cho nàng chống lại Proninsky.

Có mặt Valdemar, bầu không khí thật là thoải mái. Chàng đùa vui với tất cả mọi người trừ mỗi mình Edmun - kẻ mà trước mặt chàng đại công tử dường như bị thụt lưỡi, gã không còn dám ca ngợi Luxia, bởi biết rằng ông chủ trẻ không thích thế.

Proninsky thở dài khoan khoái khi Valdemar đi, Xtefchia khoan khoái thở ra khi chàng tới, bên chàng nàng cảm thấy tự do hơn, ít cay đắng hơn. Những cuộc tranh cãi của họ vẫn tiếp diễn, nhưng cũng đã đổi khác, mang giọng đùa cợt chung nhiều hơn, giàu chất hài hơn, thậm chí tiếu lâm nữa, nhưng không còn pha lẫn sự cay độc trước kia. Có mặt Edmun, họ không bao giờ tranh cãi, điều mà Xtefchia phải hàm ơn Valdemar. Họ thường trò chuyện rất nhiều và say sưa cùng nhau.

Trí thông minh và học thức của công tử khiến cô giáo trẻ thán phục. Nhưng để rồi sau mỗi lần chàng ra đi nàng lại phải chịu khổ gấp đôi. Edmun trả thù nàng bằng những lời đùa cợt khả ố để trả đũa lại việc nàng trò chuyện với Valdemar và việc hắn không được tham gia vào những câu chuyện đó, bởi họ thường đề cập đến những lĩnh vực và hắn ít hiểu biết. Vả lại, hễ có mặt đại công tử là gã thực tập sinh lại tịt mất khả năng đùa bỡn, đến nỗi phu nhân Iđalia cũng ít trò chuyện với hắn khi có mặt người cháu trai, mặc dù thường khi Valdemar cũng không được bà yêu mến lắm.

Một hôm, sau bữa ăn trưa, Xtefchia đang chơi đàn trong phòng khách Luxia ngồi lọt thỏm trong ghế bành đọc họa báo thì Valdemar đột nhiên bước vào, mang theo một gói lớn. Luxia reo lên, bật dậy trước tiên:

- Anh đến đấy à? ... Hay thật là hay ... Anh mang gì đến thế?

Đại công tử chào Xtefchia.

- Tôi mang đến cho cô nhưng quyển sách đã hứa. Cả Korynna và Đelphina của bà Đơ Xten (1), cả mấy tập thơ Bairơn nguyên bản, . Không rõ tiểu thý có vững tiếng Anh để đọc thõ không, chứ nói thì tiểu thý rất sõi ....

- Tôi cũng nghe hiểu đýợc hết. Quả thực chýa bao giờ tôi đýợc đọc nguyên bản, nhưng xin thử xem sao, - Xtefchia cảm ơn chàng và đáp.

- Lần khác tôi sẽ mang Hôraxy. Cô có muốn đọc tác giả nào thuộc nền văn học nước ta chăng?

- Vâng, xin ông cho mượn Lam và Môkhnaski, nếu có.

- Tất nhiên rồi, tôi sẽ mang đến cho tiểu thư cả Xkarga, Rei, cả Kôlôntai và bất cứ tác giả nào tiểu thư muốn đọc. Thư viện của tôi sẵn sàng tuân lệnh tiểu thư.

- Hẳn thư viện của ông lớn lắm?

- Tôi rất tự hào vì đó là một trong những thư viện lớn nhất trong nước. Nhưng xin lỗi, tôi làm dở dang bản nhạc của tiểu thư rồi.

Chàng đứng bên đàn, lật giở vài trang vở nhạc và dừng lại ở bản Xônát thứ mười hai cung la giáng trường của Bethôven.

- Xin tiểu thư làm ơn đàn bản này. Tiểu thư chơi xkeczô và hành khúc tang lễ tuyệt vời lắm.

- Sao ông biết?

- Tôi đã có lần được nghe, tuy tiểu thư không thấy tôi.

- Ồ! Vậy thì tôi phải cẩn thận mới được! - Xtefchia cười, ngồi vào đàn.

Valdemar đứng sau lưng nàng, nhưng đưa mắt nhìn sang bên cạnh và khi thấy Luxia đang mải mê đọc, chàng vỗ tay kêu lên:

- Hô la! Cô bé, đó chưa phải là sách để cho cô đọc đâu!

Luxia gập sách lại:

- Anh với cô Xtefchia chán lắm! Em đã đọc cả Zôla (2) từ lâu rồi, thế mà bây giờ lại chẳng được đọc gì cả.

Valdemar bật cười.

- Cô học trò của tiểu thư đòi giải phóng đấy, phải không? - chàng nói với Xtefchia. - Hẳn rồi, sau khi đọc Zôla thì Miskiêvich (3) nhợt nhạt hẳn, chẳng khác chi một màn rối dạy luân lý sau khi đã xem một vở operet màu mè.

- Anh nói thật đáng ghét! - Luxia phụng phịu đáp.

- Kìa, Luxia, khẽ nào! Công tử chỉ đùa thôi mà!

Valdemar hôn cô em họ. Cô bé giật tay chàng ra, chạy khỏi phòng.

Xtefchia bắt đầu chơi đàn theo trí nhớ. Đại công tử ngồi xuống ghế. Chàng nhìn người thiếu nữ đang đàn hồi lâu, rồi tỳ trán vào lòng bàn tay, người thụt sâu vào chiếc ghế bành, bất động.

Khúc andante mở đầu Xtefchia chơi không thật tập trung. Sự có mặt của Valdemar khiến nàng e ngại. Hai chân chàng đang gác chéo nhau. Nàng nhìn thấy đôi giày lịch sự có đeo cựa gót thúc ngựa của chàng bao bọc quanh đôi bàn chân thật sự quý phái, và không hiểu sao những thứ đó khiến nàng thấy khó chịu. Nàng chơi khúc biến tấu thứ nhất rất kém.

Valdemar cựa người, bỏ tay khỏi trán, những ngón tay lướt nhẹ hàng ria theo cách rất đặc thù của chàng, môi hếch lên, nhìn nàng như dò hỏi.

Cô gái trông thấy cử chỉ của chàng, cảm thấy ánh mắt của chàng và hiểu rằng chàng đã nhận thấy sự lơ đễnh của mình. Khúc biến tấu tiếp theo nàng chơi tốt, khúc thứ ba và thứ tư nàng chơi say mê với kỹ thuật điêu luyện, khúc thứ năm được biểu diễn với phong cách hết sức nghệ sĩ, chan chứa tình cảm, dường như nàng vừa đánh vừa nói lên thành lời... Tựa trán vào lòng bàn tay, Valdemar nghe mê mải.

Xtefchia biến điệu khúc thứ năm, dường như nàng dùng những phím đàn thêu dệt những ngà ngọc gấm vóc. Những nốt nhạc dịu dàng êm ái như tuôn chảy với niềm nhung nhớ, đắm say, âu yếm vuốt ve nâng người lên chốn thảm xanh. Những hoà âm cuối cùng rên rỉ tuyệt vọng rồi đột ngột oà ra mau mắn như những hạt mưa vang bản xkeczô

Tất cả các nốt trên bàn phím đều nhảy múa lên, như tiếng đập muôn cánh chim, như rào rạt những hạt mưa rắc bạc, tuôn ào ạt để chuyển thành khúc trio yên ả hơn. Những nốt nhạc lóng lánh cuối cùng ngân vang, rồi dần tắt. Một giây yên lặng rối bắt đầu cất lên bản nhạc tang lễ bi thương nhưng trang trọng.

Vẻ trang nghiêm, sự đe doạ và sự hùng mạnh toả ra từ những phím đàn đang rung ngân. Mặt Xtefchia đỏ bừng, mắt nàng long lanh sáng, đặt vào từng nốt nhạc sức mạnh và năng lượng tinh thần, cùng toàn bộ năng lực bi thương của mình. Bản hành khúc tang lễ thôi thúc, khuấy động thần kinh. Và khi ở phần thứ hai nghe tiếng trống vang lên, sự đe doạ ghê gớm càng tăng, khiến máu dường như chảy trong huyết mạch. Mạch máu ở thái dương Xtefchia đạp như trống, nàng vừa đánh đàn vừa thở gấp gáp, xúc động đến tận đáy lòng.

Valdemar đứng dậy, bước lên một bước, tựa người vào bện lò sưởi, huyết mạch chàng như rung động bừng bừng, ánh mắt chàng như thiêu đốt Xtefchia.

- Nhiệt tình lớn lao sao, khí chất bừng bừng sao! - chàng nghĩ thầm khi nhìn cử động của những ngón tay nàng và màu đỏ hiện trên mặt nàng.

Một thứ sức mạnh lớn lao của niềm si mê mà từ lâu nay chàng không còn biết đến chợt đẩy chàng lại phía nàng. Chàng cảm thấy thèm muốn người thiếu nữ này, cảm thấy nàng đang thiêu cạn máu chàng, làm rung chuyển toàn bộ thần kinh của chàng.

- Lửa, lửa! - chàng thì thào qua hàm răng nghiến chặt. Cơn co giật của một làn sóng mê đắm điên cuồng khiến hàng lông mày của chàng nhíu lại, đôi cánh mũi phập phồng, môi run rẩy. Nom chàng hệt như một con đại bàng đang sẵn sàng lao xuống, chàng điên cuồng thì thào thành tiếng:

- Nàng phải là của ta... Một người đàn bà có thể khiến đàn ông kích động nhường kia nhất định sẽ phải vâng chịu. Ta đã từng chinh phục nhiều phụ nữ ít hấp dẫn, ít gợi hứng hơn, nhất định ta sẽ chiếm được nàng... Đây quả là ngọn lửa!. Là núi lửa... Nhưng hai ngọn lửa đâu thể bỏng vì nhau... Và biết bao khoái lạc!...

Một sức mạnh đột ngột đẩy chàng bước lên.

Xtefchia cúi xuống bàn phím gõ những hoà âm cuối cùng của bản hành khúc. Đại công tử lòng bừng bừng dục tình đã đứng ngay sau lưng nàng, đang cúi xuống. Bằng chút sức mạnh ý chí cuối cùng chàng đang cố kìm mình để không ôm choàng lấy nàng. Chàng cảm thấy rất rõ niềm lạc thú cận kề, nhưng cũng lại cảm thấy tính bất khả thi của hành động ấy. Quỷ vương của niềm say đắm thôi thúc chàng, nhưng vị thiên thần trắng trong lại đang vẫy vẫy một bức màn trong che chở cho Xtefchia, bức màn mà con quỷ của chàng cũng không dám xé rách.

Valdemar giằng co... Lửa bừng cháy rực trên mặt chàng, đôi mắt chàng hừng hực hoả ngục khát khao. Chàng không thể nào đứng yên mãi, đầu chàng cúi xuống mỗi lúc một thấp, hơi thở nóng bỏng thiêu đốt bởi ngọn lửa nội tâm làm nóng rực cả cổ Xtefchia, đôi cánh tay chàng chỉ còn cách bờ vai nàng một khe hở mảnh mai như sợi tóc nữa thôi. Thiếu nữ rùng mình, quay phắt đầu lại, đôi mắt mở to đắm đuối của nàng nhìn Valdemar kinh ngạc. Họ nhìn nhau. Xtefchia tái mặt, rùng mình hoảng hốt, đứng bật dậy.

Những chàng đã giữ nàng ngồi xuống.

- Xin tiểu thư chơi nữa đi... Tôi van tiểu thư đấy!...

Bị chế ngự bởi sức mạnh của giọng chàng, nàng lại ngồi xuống ghế. Chàng đưa tay gạt trán, bước lui.

Xtefchia đàn khúc biến tấu thứ năm rất nhẹ nhàng, khẽ hơn cả tiếng cánh bướm chạm vào nụ hoa. Như bàng hoàng, nàng chỉ chơi khúc biến tấu ấy đến dở chừng, rồi nhanh nhẹ đứng lên đóng nắp dàn dương cầm, chạy mau ra cửa.

Đại công tử đang đứng bên cửa sổ như choàng tỉnh, lịch thiệp cúi mình cảm ơn nàng.

- Tiểu thư kết thúc thật tuyệt vời. Toàn bộ bản nhạc thật hoàn hảo. Cảm ơn tiểu thư.

Cô gái chạy vụt ra ngoài.

Valdemar nhìn theo nàng, nói to thành tiếng:

- Ngọn lửa chứa trong một đài hoa huệ trắng.

Bữa chiều được dọn ngoài hiên. Đã bình tĩnh lại, Valdemar rất vui vẻ ca ngợi tài đàn của Xtefchia, đùa với Luxia, thậm chí với cả Proninsky chàng cũng ân cần trò chuyện hơn thường lệ. Chính chàng đề nghị mọi người đi thuyền dạo một vòng hồ.

Xtefchia thấy vui hơn. Cả bốn người xuống thuyền. Valdemar chèo, Proninsky bất giác cầm lái, Xtefchia và Luxia ngồi xuống ghế giữa lòng thuyền, hướng về phía Valdemar. Nhưng Luxia xê dịch để có thể nhìn thẳng mặt Edmun.

Thuyền rời bờ. Hoàng hôn tháng sáu rải những tia lửa ấm xuống làn nước xanh thẳm, những con thiên nha dang rộng cánh bơi theo sau thuyền. Xtefchia té nước vào chúng, thích thú nhìn lũ chim bị trêu tức. Valdemar ngó theo tay nàng, những bàn tay nhúng vào nước mang sắc ngọc trai, chàng lắng nghe tiếng nàng cười và thầm nghĩ:

"Khuấy động tất cả những điều kia thật dễ biết bao... Chỉ cần bế thốc nàng lên tay xiết chặt, hay gọi quỷ sa tăng hiện hình và gắn chặt môi ta vào môi nàng, khi ấy sự thanh thản kia, nụ cười trong sáng kia sẽ tắt, sẽ héo úa như cánh thu hải đường gặp tiết giá băng... Cô gái này là ai?... Nàng không phải là tiên nữ mà sao trong trắng như thiên thần... Không phải quỷ sứ mà sao có nhiệt tình và ngọn lửa của quỷ vương. Thật là kỳ diệu! Phải chăng để có thể chiếm được nàng ta phải hoá thành thiên sứ?... Không, ta không thể làm việc ấy. Vả chăng ta đâu có khao khát thiên sứ của nàng. Ngược lại, ta muốn nàng dâng hiến cho ta tất cả những gì là quỷ dữ trong nàng, còn phần thiên thần hãy dành lại cho người chồng mai hậu".

Bất giác chàng đưa mắt ngó Proninsky.

"Thế nếu như kẻ này sẽ là chồng nàng?... Không, thật là một sự ghép đôi quái đản".

Chàng nhìn Xtefchia trầm ngâm.

"Nàng được tạo ra cho ai? Kẻ nào có được nàng? Thật là một cô gái tuyệt diệu, xứng đáng được hưởng một số phận huy hoàng! Không rõ việc ngả vào vòng tay ta đã đủ cho nàng chưa?... Nàng quá trong trắng để có thể làm thế! Ta đã từng vặt cánh những đoá hoa phong lan khả ái nhất, nhưng đối với một cánh lưu ly bao giờ ta cũng tôn trọng. Nàng là một cánh hoa lưu lu và xứng đáng để ta phải nhọc công. Phải nhẫn nại, và rồi nhất định ta sẽ có được nàng!"

Xtefchia cảm thấy ánh mắt chàng đang nhìn mình, nhưng nàng vẫn thản nhiên té nước nghịch với lũ thiên nga. Rốt cuộc, muốn xua tan sự im lặng, nàng cất tiếng:

- Ông đã du hành trên biển khá nhiều. Xin ông hãy kể cho nghe những ấn tượng của riêng ông.Chắc đó phải là những ấn tượng kì diệu lắm nhỉ!

- Thế tiểu thư chưa biết biển sao?

- Có ạ, tôi cũng biết biển Ban tích chút đỉnh, nhưng chưa bao giờ đuợc đi những chuyến biển xa.

- Đối với tôi, dễ chịu nhất là nước biển Ađriatic và nước Đại Tây Dương, hai thái cực tương phản nhau, giống như một vũ nữ ba lệ mặc voan xanh thắm bên cạnh chàng lực sĩ vậy. Trên biển Ađriatic tôi thường thích đi thuyền buồm một mình hoặc chỉ mang theo người cầm lái. Còn ngoài đại dương, tôi lại muốn được trang bị bởi một chiếc tàu cực khoẻ, có thể khinh thường những làn sóng gớm ghê. Đó chẳng phải chỉ xuất phát từ tính thận trọng bắt nguồn từ nỗi nhát sợ, mà còn do nhiều ham muốn dược dùng sức mạnh tri thức của con người chinh phục gã khổng lồ kia. Tôi đã trải qua hai trận bão biển và một cơn cuồng phong khủng khiếp giữa đại dương, thậm chí đã có lần tôi phải xuống xuồng cứu sinh giữa tiếng gầm gớm ghê của những ngọn sóng bạc đầu.

- Chắc chuyện đó phải để lại những ấn tượng kinh hoàng lắm, - Xtefchia nói chen lời chàng.

- Những ấn tượng hào hùng! Đó là loại ấn tượng độc nhất vô nhị... Như thể con người đanh đánh vật với đại dương xem ai sẽ thắng ai. Nỗi sợ chết nhường chỗ không phải cho sự rã chí rời tay mà là cho sự cay cú. Trong cuộc đấu với thần Tytan khổng lồ, chính con người vụt thành khổng lồ. Ngó ra khoảng trời nước mênh mông những làn sóng điên cuồng, trông thấy những núi nước nghe tiếng gào rống cuồng nộ mà người sống trên đất liền không sao tưởng tượng nổi, con người tự nhiên cảm thấy kính phục chính mình, bởi lẽ vẫn sống được trong những cơn trời rung đất chuyển ấy, thậm chí còn biết suy nghĩ sâu xa về sự điên cuồng vô vọng của đại dương. Đó thật là một cảm giác hết sức lạ lùng và đầy phấn khích.

Xtefchia nhìn chàng kinh ngạc.

- Không phải ai cũng được trải qua những cảm giác ấy - nàng lắc đầu thốt lên. - Cần phải mang trong mình ý chí sắt đá và biết quên mình mới có được những ấn tượng như thế.

Valdemar mỉm cười.

- Vâng, sắt đá thì tôi không thiếu, còn tiếc ham cuộc sống cũng chẳng ích gì. Vào lúc ấy thứ triết lý đơn giản này mạnh hơn cả: "Chết thì chết!" - đồng thời nghị lực và sự cay cú thì thầm vào tai người ta: "Ta sẽ chết, nếu ta cam chịu thua". Đôi khi đại dương thắng cuộc, vùi thây hàng ngàn sinh mạng, nhưng bao giờ nó cũng để cho sống sót, chí ít là một người, dường như để sỉ nhục người ấy, và tự ca tụng sức mạnh lớn lao cường bạo của mình. Không gì có thể lớn lao hơn niềm tự hào khải hoàn của những người đã bảo vệ con tàu, không để cho bão tố đánh đắm. Không muốn làm kẻ ăn không ngồi rồi trong cơn bão tố, tôi đã cùng làm việc với thủy thủ, sát cánh với họ bên những sợi dây chão, bên la bàn, hoặc cùng với thuyền trưởng chỉ huy việc sửa chữa những chỗ bị hư hại.

- Ông không mệt sao?

- Việc đó khiến tôi hài lòng. Tôi cũng xoay trần ra cùng thuỷ thủ đoàn đánh vật với con quái vật. Trên đường hàng hải xuyên Đại Tây Dương mọi người đều biết rõ điểm yếu của tôi. Tôi thích có mặt trên boong tàu khi cơn bão tố ắng đi, khi đại dương ngầu bọt trắng thở những hơi cuồng nộ rơi rớt lại, như thể buồng phổi mênh mông của nó bị hụt hơi. Khi ấy, con tàu căng buồm, toả ra một cột khói chiến thắng, chân vịt cào cào tấm thân đang sủi bọt của đại dương, đẩy về phía trước, con tàu tiến lên đầy tự hào như đang ca khúc khải hoàn. Nếu chuyện đó lại xảy ra đúng vào lúc mặt trời mọc thì ấn tượng được vẻ đẹp của những dòng điện lan tỏa trong thần kinh ta, như những cơn rùng mình đầy khoái cảm. Dường như trời cao cũng là bạn hiền của những người vừa thoát nạn, là kẻ thù của tên kẻ cướp vừa bị chinh phục kia. Tôi coi bão biển là một trong những cảnh tượng huy hoàng nhất.

- Ông thích những hiểm nguy sao?

- Nguy hiểm khiến tôi phấn khích. Trên tàu thủy, khó chịu nhất là phụ nữ: chỉ cần một cơn lốc là đã ngất xỉu, khóc lóc, lên cơn. Tôi không hiểu tiểu thư sẽ xử sự ra sao trong những trường hợp ấy?

Valdemar mỉm cười nhìn nàng.

- Xin ai lý giải cho tôi, tại sao phụ nữ lại hay hoảng sợ hơn so với đàn ông, ấy thế mà trong những trường hợp khác họ lại tỏ ra can đảm hơn chúng tôi nhiều...

- Thí dụ trong trường hợp nào?

- Trường hợp nào?... Trong cuộc đấu tranh với chúng tôi chẳng hạn. Phụ nữ các cô là những kẻ khủng bố giới đàn ông, là đại diện của nỗi hiểm nguy gớm ghê, tuy kín đáo... những chiếc vuốt sắc nhọn ẩn trong găng tay êm dịu bằng nhung.

- Chẳng lẽ ông lại e sợ những chiếc vuốt ấy sao?

- Tiểu thư nghi ngờ ư?

- Hơi nghi.

- Tiểu thư nói phải, - Valdemar bật cười. Chàng rút mái chèo khỏi giá cọc, đặt ngang đầu gối.

Thuyền họ trôi lặng lẽ trên mặt nước tĩnh, những con sóng nhỏ đuổi theo nhau lấp lánh như mica, thuyền trôi như một chiếc lá súng, không một tiếng động.

Edmun trò chuyện với Luxia về các điệu nhảy, hắn nói rất to và táo tợn. Valdemar lại nghiêng người sang phía Xtefchia, cất tiếng:

- Thế nghĩa là tiểu thư tiên cảm rằng tôi sẽ không biết sợ ngay cả trong trường hợp ấy? Tôi không chối! Mặc dù trận chiến với một người phụ nữ nhiều khi là một sự bất cẩn hơn cả việc kéo tai sư tử nữa, bởi không bao giờ có thể biết trước sẽ nảy sinh điều bất ngờ gì. Nhà cách tân Nitsơ đã từng nói: "Đàn ông chân chính khao khát hai thứ: hiểm nguy và trò chơi, vì vậy mà anh ta đòi hỏi đàn bà, như một trò chơi nguy hiểm nhất".

- Thật là một lý thuyết hay ho! Thế ra các ông coi phụ nữ chỉ là một thứ đồ chơi ít nhiều xinh đẹp hoặc như một con vật đã thuần nhưng có thể biết cắn người?

- À, đôi khi phải bắt đầu tính đến chuyện thuần dưỡng loài thú đó. Chính đó là điều nguy hiểm của sự nghiệp này. Những con thú đã được hưởng ân huệ thường đễ đưa chân cho người ta hơn.

- Ông là một kẻ đa nghi vô sỉ!

- Ôi! Ôi! Thật là một cái tát ra tát! Xin lỗi tiểu thư nếu tôi xúc phạm đến cô, nhưng thực ra tôi chỉ bổ xung thêm cho sự so sánh do chính cô đưa ra đấy thôi. Chúng ta có thể thảo luận vấn đề này một cách thẳng thừng hơn. Vậy phụ nữ là đối tượng mà đàn ông phải chiến đấu, phụ nữ càng nhiều móng vuốt, càng đòi hỏi cuộc chiến phải gay go hơn. Không phải mọi cuộc chiến đấu đều dẫn tới kết quả mong muốn, nhưng gần như cuộc nào đàn ông cũng thắng nếu quyết chí, dĩ nhiên nếu anh ta biết quyết chí. Đó là một khả năng đặc biệt. Chính Nitsơ cũng từng nói: "Khi đến gần đàn bà, đừng quên mang theo roi". Câu đó có ý nghĩa hết sức sâu sắc, nó chứng mình rằng chỉ ngọn roi biểu tượng của năng lực và ý chí mạnh mẽ mới có thể biến phụ nữ thành một con chiên ngoan ngoãn. Mọi sự nhún nhường cầu xin đều là những chiếc cầu trải xuống dưới chân đàn bà để họ tàn nhẫn đạp lên mà thôi.

- Nhưng ông nói đến loại đàn bà nào đã chứ?

- Đối với tiểu thư tôi đâu thể nói tới loại nào khác ngoài loại cao nhất.

- Ông nói khó hiểu lắm.

- Không, thưa tiểu thư. Tôi chỉ nói nguyên tắc của tôi trong việc này thôi. Tôi có thể đến với một người đàn bà ở thang phẩm hạnh cao nhất, đưa tay cho người đó mà dắt đến những bước tiếp theo, nhưng bao giờ tôi cũng phải nhìn ngang thẳng vào mắt người ấy hoặc hơi nhìn từ trên xuống, chứ không bao giờ chịu ngước mắt lên, không bao giờ chịu quỳ gối cả. Cuộc đời chưa dạy tôi làm như thế. Tiểu thư có muốn ý trung nhân của mình tiến thẳng tới mục đích với ngọn roi của Nitsơ, hay muốn anh ta quỳ gối và ngước mắt lên cầu xin ân huệ của tiểu thư?

- Tôi muốn cách đầu tiên hơn, nhưng với điều kiện người đó không dùng sức như dùng rìu, người đó phải đối xử với tôi như một người ngang hàng với mình. Lòng tự trọng của tôi đòi hỏi một ánh mắt nhìn thẳng, chứ không nhìn xuống.

- Tiểu thư nói điều đó thực táo gan, - đại công tử thốt lên, hàng lông mày nhíu lại giãn.

- Táo gan?... Theo nghĩa nào vậy?

- Tiểu thư còn quá ít kinh nghiệm sống để cả quyết khẳng định điều ấy.

- Tuy thế tôi vẫn vững tin rằng cuộc đời không làm thay đổi khẳng định của tôi.

- Áy, xin tiểu thư chớ vội cam đoan!

- Ông cho là tôi thuộc loại đạo đức không cao ư?

Valdemar hơi bực.

- Tôi không nghĩ thế, nhưng tôi không hiểu liệu đạo đức ấy có đứng vững được trên cái chân đế mà lòng tự tôn của tiểu thư đã dựng nên chăng.

- Điều gì có thể khiến nó chao đảo? - nàng hỏi táo tợn.

Chàng nhìn xoáy vào mắt nàng giây lâu rồi dằn giọng:

- Nhiệt huyết, tính nhạy cảm, tuổi thanh xuân của tiểu thư cộng với một sức mạnh hùng hậu nào đó của người đàn ông. Đó là những con át chủ bài không những chỉ đủ sức làm chao đảo mà thậm chí còn lật nhào tiểu thư khỏi chân đế, một khi chúng át được cái điều mà tiểu thư coi là quyết định.

Xtefchia nhìn thấy trong đôi đồng tử của người đang nói một sức mạnh dã man và một sự táo tợn, chàng đã áp đảo được nàng. Nàng khỏa những ngón tay xuống nước, nghịch ngợm vung cho bắn tung những giọt nước li ti lên, rồi thong thả nói như tự nhủ với chính mình:

- Quá nhiều lòng tin vào sức mạnh đàn ông, mà lại quá ít niềm tin vào sức mạnh của chúng tôi.

- Đó chẳng qua là kinh nghiệm mách bảo mà thôi, kinh nghiệm cho thấy rằng một bộ giáp phục dù vững chắc nhất cũng không thể đứng vững được trước một người khao khát chiến đấu và biết cách tìm được ở ngay cả bộ giáp phục kín vững nhất cái gót chân của Asin.

- Thế nếu như cái chỗ yếu kia hoàn toàn không tồn tại?

- Với ý chí và năng lực thì bao giờ nó cũng tồn tại, chỉ có điều nó thay đổi tuỳ theo trí thông minh của người phụ nữ. Tìm cho đúng điểm yếu là điều khó khăn hơn cả. Điều đó tuỳ thuộc vào sự tinh nhạy của đàn ông.

Xtefchia trầm ngâm.

- Không hiểu tôi có thuyết phục được tiểu thư chưa? - chàng mỉm cười hỏi.

- Ông đã soi sáng cho tôi rõ giả đề của ông, tôi không phản đối, nhưng...

- Xin tiểu thư nói nốt đi, tôi xin đấy!

- Nhưng ông nói ra điều đó chủ yếu trên cơ sở những thắng lợi của chính mình, những thắng lợi mà cả tôi cũng được nghe. Những lời ông nói toát lên sự vững tin ở mình. Có điều không hiểu ý kiến của riêng ông có thể đại diện cho cái chung không?

- Cái chung của phụ nữ thì chắc chắn là được, bởi tôi đã được tiếp xúc với rất nhiều người phụ nữ khác nhau, còn những người đàn ông giống tôi chắc là không ít. Có điều có những phụ nữ được bọc trong những thứ giáp phục kì lạ quá khiến người ta khó thấy rõ, họ được bao bọc trong một vầng hào quang rực rỡ, chính điều đó kìm hãm kẻ muốn tấn công, đồng thời lại mê hoặc nữa. Có thể chiến thắng họ, nhưng với họ sự tàn bạo không thể sử dụng được, mà đó lại là yếu tố tạo nên sức mạnh của những kẻ tấn công.

- Thế nghĩa là ông vẫn tìm được trường hợp ngoại lệ! - Xtefchia kêu lên.

- Hiếm lắm. Đó chỉ là những đoá hoa ít ỏi bị héo tàn trong dòng thác những đoá hoa khác. Vả lại, tôi xin nói một lần nữa: ngay cả những người phụ nữ đó vẫn bị đàn ông chinh phục, chỉ có điều bằng cách khác mà thôi.

Xtefchia không đáp. Nàng nhìn mặt nước và những đài hoa súng trắng ngần đang nghiêng đầu ló ra khỏi những chiếc lá dày hình đĩa. Nàng với một bông, nhưng nó lại trôi ra xa. Valdemar im lặng lấy mái chèo ngoặc lại, đầy nó vào tay nàng. Nàng hái hoa, mỉm cười cảm ơn chàng.

Công tử nhìn nàng, ngắm đôi má hồng, ngắm bóng râm mà hàng lông mi dài mượt mà rải lên mặt nàng, thầm nghĩ:

"Có phải em là đoá hoa bọc hào quang giữa muôn loài hoa khác? Sự tàn bạo của ta chết rụm trước ma lực đôi mắt nhung của em... Nhưng nhất định ra sẽ chiến đấu với lần áo giáp của em và ta sẽ xuyên thủng nó."

Chàng trông thấy một khóm hoa súng và hướng thuyền tới đó. Chàng dùng chèo kéo lại, Xtefchia ngắt hoa, ném cho Luxia. Nhưng cô bé đang mải chuyện trò với Proninsky. Hắn đang kể cho cô nghe một tiểu thuyết vừa mới đọc. Nghe loáng thoáng đôi câu, Xtefchia ý tứ ngó Valdemar.

- Ta về thôi, - nàng khẽ nói.

- Sao thế? Bây giờ, sau khi mặt trời lặn, mới là lúc dễ chịu nhất.

- Nhưng trời gần tối hẳn rồi.

- Một tí nữa thôi...

Đột nhiên một lời nó hơi to của Edmun khiến chàng để ý.

Chàng đưa mắt nhìn Luxia, rồi lại nhìn Xtefchia. Nàng thì thầm:

- Ta về thôi.

Công tử gật đầu, bắt đầu quay thuyền lại, nhưng Proninsky vẫn giữ nguyên lái.

- Thưa đại công tử, chúng ta về ạ?

- Về thôi!

- Về ngay bây giờ sao?

- Phải.

Xtefchia mỉm cười vì giọng nói của hai người.

- Buổi chiều đẹp dường này mà, - Luxia phản đối.

- Muộn rồi, - Xtefchia lên tiếng, - mẹ em sẽ cho cho em đấy.

- Chính cô muốn về thì có! Ta có thể bơi thêm lúc nữa.

- Tiểu thư Xtefchia có quyền quyết định, - Valdemar nói khô khốc.

Luxia nín lặng, nhưng Proninsky thốt lên đầy mỉa mai:

- Chắc tiểu thư Xtefchia thấy lạnh. Thật tiếc tiểu thư không mang theo khăn ấm.

Valdemar chằm chằm nhìn gã, môi chàng run run giận dữ, nhưng Xtefchia đưa mắt van xin chàng. Vì thế chàng chỉ thốt lên:

- Thay vì nhận xét, tốt hơn hết ông nên lái thuyền đi, thuyền bị lệch hướng hoài kia kìa.

Proninsky đỏ mặt. Họ im lặng bơi thuyền vào bờ, nơi phu nhân Iđalia và ông Kxavery đang đứng đợi.

Vầng trăng chiếu sáng những góc vườn sâu, rải trên mặt nước một tấm lưới bạc linh động và thay đổi. Những đoá hồng ngát hương, những con đom đóm lập loè trong đám cỏ lùm cây. Hoàng hôn tràn ngập làn sóng ấm áp khiến người ta dễ mơ màng.

Dàn đồng ca của lũ ếch nhái bắt đầu cất lên trên mặt hồ. Những đoá huệ trắng vươn cao trên thảm cỏ, những đoá diên vĩ vàng nom như các cô gái mặc áo tunica của La Mã đang dạo gót giữa những khóm trắc bá và những cây trắc bách diệp nom từa tựa như trắc bá trong bóng chiều đang đổ. Toà dinh thự sáng đèn hấp háy những khung cửa sổ ánh phản quang rọi trên những phiến nền hiên thành vệt đỏ, dát bạc những đoá hồng nở xoè, rung rinh lay động trên lá kim ngân, rắc những chùm tia lửa vào sâu trong những đường cây tối thẫm, như gọi mời những người đang đi trở về. Những vệt sáng lóng lánh phủ lên chiếc áo dài màu sáng của Xtefchia, những sợi vàng đùa nghịch trên tóc nàng.

Valdemar đi sau cùng, bóp trong tay một đoá hồng vàng, nhìn mãi hình dáng sáng mờ của cô gái ẩn chứa câu đố bí ẩn trong tâm linh bướng bỉnh của cô.

- Sao cô gái ấy lại khiến lòng ta xao động thế? Đó chính là ngọn lửa ẩn giấu trong một đoá huệ trắng, - chàng thầm nhắc lại trong óc sự so sánh vừa nãy.

Sau bữa tối, mọi người đã tản đi, Valdemar đi dạo trong vườn có lũ chó vây quanh, chúng vừa cố xán lại gần chàng vừa vui vẻ cất tiếng sủa. Đại công tử đi một vòng qua các vườn cây, lạc bước đến hồ, rồi quay trở về lâu đài, chăm chăm nhìn vào ánh đèn bên trong cửa sổ phòng Xtefchia đã bị rèm cửa khiến cho bớt sáng.

"Nàng đang làm gì nhỉ? - chàng nghĩ, - có phải đang kiểm điểm trước lương tâm, đang cầu xin chúa giữ cho nàng phẩm tiết ... hay đang ngẫm nghĩ lại cuộc trò chuyện với ta hồi nãy. Và nói chung không hiểu nàng có cảm thấy mối nguy hiểm đang đe dọa? Nàng có linh cảm nỗi khao khát của ta chăng?..."

Đại công tử nhún vai bước tiếp. Khói xì gà vây bọc chàng trong một đám mây mỏng manh. Trong ánh trăng, hình dáng thanh thoát của Valdemar thấp thoáng trên nền những thảm cỏ thành một cái bóng rất mảnh mai và dài. Sỏi dưới chân chàng sào sạo, thỉnh thoảng đại công tử lại tặc lưỡi gọi chó hoặc vuốt ve một đôi con. Đến tòa biệt trang trong vườn, chàng dừng bước khi thấy một khung cửa đang mở rộng, tỏa ra ngoài làn ánh sáng rực rỡ và thoảng có tiếng trò chuyện thì thầm. Chàng nhìn qua đầu những bụi cây râu dê vào phòng. Proninsky đang ngồi với viên quản gia Klet bên một chiếc bàn nhỏ. Họ đang chơi bài. Proninsky không mặc áo xurddut, gilê phanh cúc, ngồi dựa ngửa trên ghế bành, đang nói gì đó rất hùng hồn. Nom hắn giống một sinh viên. Valdemar bước tiếp lẩm bẩm:

- Đồ khốn! Hắn làm ta bực mình! Cả những quân bài kia nữa! Hắn mang một phong tục mới đến nhà này!

Trước mặt công tử, Proninsky thường kém vui. Hắn đoán được là cả hai ông cháu Mikhorovsky không ưa hắn, hắn không thể khoác lác gì nhiều, không thể nói gì nhiều bởi cảm thấy điều đó làm họ bực mình. Hắn đánh bạn với quản gia Klet, bởi hắn hiểu rằng ông ta phục mình. Điều đó khiến hắn khoái chí.

Một hôm, vào cuối tháng sáu, Proninsky và Klet đang ở trên đồng cỏ, nơi công nhân đang cắt cỏ. Hai gã ngồi trên chiếc xe độc mã ở cạnh rừng trò chuyện với nhau, thỉnh thoảng lại phá lên cười. Edmun hút thuốc, thọc hai tay vào túi, hướng về phía gã Klet nói với vẻ hăng hái, mặt nhăn nhó làm điệu bộ. Hắn nói về Xtefchia:

- Đúng thế ông ạ! Trên đời khối đàn bà, nhưng phải biết chọn cho được những ả vừa có mùi vị thơm tho lại vừa có đủ dấm ớt. Đó là cái chính! Xtefchia khá thơm ngon, tôi không phản đối, bây giờ tuy có hơi phai màu chút đỉnh, nhưng đó quả là một cô ả hấp dẫn! ... Nhưng được cái gì nào? Cô ả chỉ vọc vạch mỗi hai chục thiên. Thứ đó mà dành cho tôi ư? Lạy chúa lòng lành! Chỉ đủ vỏn vẹn cho tôi tiêu hai chuyến đi nước ngoài.

- Thế nếu cô ấy có chừng một trăm nghìn thì sao? Ha! Chắc ông không bỏ cô ấy chứ? - Klet cười thô lỗ.

Edmun bĩu môi khinh thường.

- Phải, dĩ nhiên rồi, nhưng tôi cũng xin nói thực với ông nhé, cô ả hơi kinh, phẩm hạnh lắm đấy. Suốt mấy tháng liền tôi gần như là đã đính hôn, vậy mà chưa lần nào được hôn thử mặc dầu tôi cũng biết cách đòi hỏi lắm chứ. Không và không ... Cô ả không có máu nóng.

- Tôi lại nghĩ khác. Tiểu thư Xtefchia có vẻ mặt rất sinh động, nom cô ấy có vẻ máu lắm đấy. Có thể ông chưa biết cách tấn công đấy thôi, với đàn bà ấy mà, ông ạ, cũng như với loại ngựa chứng ấy, phải biết cách kia.

Hai gã phá lên cười.

- Thì cô ả cuồng lên là vì tôi mà lị, - gã thực tập sinh nói tiếp. - Tôi biết cách nhen lửa chứ, chuyên môn của tôi mà. Rồi ông xem, cô ả sẽ chẳng lấy chông sớm được đâu, nếu giả dụ có lấy chồng. Trừ phi có một ông thánh nào đó chịu lấy cô ả, hay một anh chàng mà số tiền hồi môn của ả được coi là đáng giá. Mặc dù xinh thật đấy, nhưng cô ả không biết làm cho người ta bốc lửa đâu. Nói thật với ông chứ cô ả phẩm hạnh đến kinh. Mà đó là khuyết tật đáng kể ở người đàn bà. Chẳng ai có thể đạt nổi sự gì ở cô ả đâu.

Klet mỉm cười tinh quái.

- Ê! Không đến nỗi thế đâu. Ông không thành công nhưng đại công tử của chúng ta sẽ may mắn hơn đấy...

Proninsky mở tròn mắt.

- Sao? Ông nghĩ thế thật à? Công tử sẽ cưới cô ấy á? Làm gì có chuyện!

Klet bật cười.

- Cưới!... Ông nghĩ vớ vẩn gì thế? Đại công tử lại lấy cô gia sư! Vớ vẩn! Ông ta là người mà ngay cả vị công chúa cũng phải muốn vời ... Nhưng tán tỉnh chút đỉnh thì ông ấy cũng có thể biết chứ. Với ông ấy thì cô ta không chống đỡ nổi đâu, dù ông có bảo là cô ấy lạnh lùng chăng nữa.

Gã thực tập sinh trầm ngâm.

- Này, ông biết không? - lát sau gã nói, - Tôi cũng đã chú ý đến chuyện đó. Không hiểu sao ông ấy lại quá tử tế với cô ả, lúc nào cũng bênh vực cho cô ả.

- Bênh vực?...

- Chứ sao. Đôi khi tôi cũng nói đùa với cô ta chút đỉnh. Đã mấy lần công tử bênh cô ta, thậm chí khá chỏng lỏn, không tế nhị chút nào.

Klet nhìn Edmun lẩm bẩm:

"Chắc ông ấy dạy cho mày một bài học chứ gì..."

- Ông bảo gì?

- À không. Tôi bảo ông ấy có thể làm được chuyện đó đấy.

Proninsky lắc đầu.

- Nào! Nếu cái cô Xtefchia đức hạnh và khiêm tốn kia mà trở thành tình nhân của ngài công tử, thì tôi sẽ dám...

- Ông sẽ mừng chứ?

- Sẽ mừng thật sự. Thậm chí tôi sẽ không lấy làm tiếc là không được hưởng niềm ân huệ ấy.

"Thằng đốn mạt!" - Người quản gia lẩm bẩm.

Một tiếng tương tự cũng được thốt ra qua đôi môi giận dữ của Valdemar trên một lối mòn nhỏ hẹp trong rừng.

Chàng dừng ngựa tại đó lắng nghe câu chuyện đã vài phút. Đang đi trên con đường rừng phủ cát giữa những bụi phỉ tử rậm rạp và những cây thông non, chàng chợt nghe tiếng cười hô hố. Qua đám cây cành chàng trông thấy đường viền của chiếc xe ngựa và đầu con ngựa đang gặm cỏ. Đột nhiên vang tới tai chàng cái tên của Xtefchia mà Proninsky vừa cười vừa thốt ra cùng một tiếng đệm bỉ báng nào đó nữa. Chàng bèn dừng ngựa, và vì chung quanh hoàn toàn yên tĩnh, những tiếng ồn ào ngoài đồng cỏ vọng vào đây rất mơ hồ, nên mỗi lời nói của gã thực tập sinh, lọc qua lá cây, trong vòm cộng âm của rừng vang lên rất rõ. Đại công tử đứng nghe mà răng nghiến chặt, tay bóp mạnh chiếc roi ngựa như thể muôn vụt đến gãy vụn trên đầu Proninsky. Khi Edmun nói về những điều hắn đã cố thử nhưng không đạt được với Xtefchia, Valdemar đã giục ngựa đinh cắt ngang câu chuyện, nhưng chợt nghe hắn nhắc đến tên mình nên chàng dừng lại.

Nom chàng lúc này thật dữ tợn với đôi lông mày nhíu lại, mắt lạnh như thép. Hai cánh mũi chàng phồng ra giận dữ. Những lời cuối cùng của Edmun khiến chang hết sức phẫn nộ. Thúc ngựa vào hông, chàng quyết định sẽ trị cho Proninsky và Klet tại chỗ về những lời lẽ hằn học của chúng, nhưng chàng chợt sững lại. Một giọng nói bên trong nào đó giữ chàng lại: "Chúng nói đúng, ngươi đang định làm gì thế..."

Công tử kéo hàm thiếc đến nỗi con Apôlông phải khuỵu chân sau, chồm cả hai chân trước lên trời. Chàng quay ngựa tại chỗ rồi thong thả bỏ vào rừng sâu, người giận run lên, miệng thốt ra những câu nguyền rủa. Chàng không thể dứt bỏ ý nghĩ là Klet đã đoán được dự định của chàng. Điều đó khiến chàng điên giận. Lòng tự hào đại quý tộc làm máu chàng sôi sục. Chính gã quản lý của chàng hiểu chàng rất rõ, đã cả quyết rằng Xtefchia sẽ không cưỡng lại chàng... Người thiếu nữ tươi tắn và trong sạch như nước nguồn... Chàng không bỏ qua dịp này, chàng muốn tận hưởng nhan sắc của Xtefchia chăng?...

Đại công tử cắn môi.

"Hắn đoán đúng. Đúng là ta muốn có nàng. Proninsky đã nói không đúng về việc nàng không có nhiệt tình. Thiếu nữ nồng nàn như một tia lửa, nàng lại hấp dẫn biết bao! Quả thực nàng giàu tự hào và tự tôn, nhưng điều đó không làm giảm bớt vẻ hấp dẫn của nàng, ngược lại, nó làm tăng gấp đôi..."

Mặc dù đang cơn tức giận, nhưng Valdemar cảm thấy vui khi nghe Edmun bảo Xtefchia là người đức hạnh đến "kinh".

Nếu khác, hẳn Proninsky đã không giấu giếm gì, ngược lại, hắn sẽ khoe khoang khoác lác ngay.

"Nàng không thật sự yêu hắn - Valdemar thầm nghĩ - nếu không...nàng quả là một thiếu nữ tinh khiết, chuyện ấy thì Proninsky nói đúng... Nhưng nếu ta có nhiều cơ hội hơn?... "

Chàng chợt rùng mình. Điều đó thì chính mồm Klet đã nói ra.

"Mình là đồ tồi " - Valdemar tự nhủ, chàng giục ngựa đi nước đại.

Rừng đã hết, giữa những thân cây thông sáng lên sắc đồng cỏ. Đây đó những cây thông rải rác mọc giữa những lùm đỗ tùng, nhưng rồi rốt cuộc cả thông cũng hết. Trước mặt đại công tử trải ra một thảm cỏ ẩm ướt và tươi tốt. Từ phía xa nổi bật một hàng người cắt cỏ mặc áo trắng, những lưỡi hái vung lên vàng chói trong ánh mặt trời. Con ngựa chậm bước cúi đầu muốn dứt những cuộng cỏ mọng nước, nhưng chiếc hàm thiếc giữ nó lại, buộc phải duy trì tư thế của một con ngựa hay. Valdemar trầm ngâm.

Đột nhiên chàng dướn lông mày, vụt roi ngựa vào ống ủng, tươi cười hẳn lên, trong óc chàng bắt đầu những lời độc thoại:

"Mình có quyền có những ý định này khác mà mình thích đối với nàng. Nàng làm sao có thể bó buộc ta được. Trên đường đời ta vừa gặp thêm một người nữa, người cũng đáng cho ta chinh phục, thế thôi! Còn chuyện ta có thành công hay không...đó mới là vấn đề! Tất cả đều tuỳ thuộc vào mức nhiệt tình của nàng. Ta là một kẻ lông bông... Ừ, thì ta là đồ đểu, nhưng Proninsky mới là thằng khốn nạn cỡ lớn. Hắn lại sung sướng khi thấy người khác tán tỉnh con người mà hắn đã từng yêu - đó thật là một sự khốn nạn, một sự đốn mạt đến cùng cực, một điều chỉ xứng với loại người đểu cáng như Proninsky mà thôi! Thôi, dẫu sao ta cũng phải từ giã hắn thôi. Hắn làm máu ta sôi sùng sục cả lên...Lại còn đánh bạn đánh bè với lão Klet nữa chứ... "

"Nhưng nếu Xtefchia vẫn còn yêu thương hắn thì sao? " - một tiếng nói nào chợt thì thầm vào tai chàng.

Valdemar nhún vai.

"Nếu vậy cứ để cho cô nàng điên lên cũng được. Can chi đến ta? Điều đó chỉ chứng minh rằng nàng không đáng để ta phải nhọc công".

Chàng thúc cựa gót vào bụng ngựa, phóng đi như cơn lốc băng qua đồng cỏ, như một con chim hùng mạnh đang lao theo mồi. Chàng vòng quanh khu rừng nhỏ, muốn gặp mặt Klet và Edmun.

Chàng thấy lòng vui vui. Chàng tin chắc là khi có chàng, Proninsky sẽ biến khỏi mắt Xtefchia, chàng tin mình đã gây cho nàng ấn tượng tốt, và ví thế chàng đang có nàng trong tay, hàng nghìn viễn cảnh mà gã kia không có được.

Chàng vượt qua chỗ quanh của khu rừng nhỏ và trông thấy cỗ xe đọc mã trước mặt. Chàng quay mặt đi vờ như không trông thấy ai, phi một nước kiệu nhanh thẳng tới chỗ những người công nhân.

"Bọn chúng còn chuyện trò những gì nữa? Ta muốn biết quá - chàng cáu kỉnh thầm nghĩ - Biết đâu con lừa ngu ngốc ấy chẳng nghĩ lại và thấy rằng nên giữ Xtefchia lai cho hắn. Ha! Ta sẽ không thèm tranh giành với thằng ngu xuẩn ấy. Chuyện đó còn tệ hơn một chuyện nực cười".

Đến gần chỗ những người công nhân, chàng kìm ngựa chậm lại và nhìn chiếc xe độc mã đang phóng từ bìa rừng ra với tốc độ gần như nước đại, chàng thấy lòng vui như một chú học trò.

"Bọn chúng sẽ biện bạch là đang ở phía bên kia rừng " - chàng mỉa mai lẩm bẩm và vui sướng tưởng tượng ra vẻ mặt đần độn của hai gã khi chàng bảo cho chúng biết là chàng vừa ở bên rừng quay lại đây.

Chú thích:

- (1) Bà Đô Xten - văn sĩ trữ tình Pháp - Baiơn ( 1788- 1824) - thi hào Anh. Horaxy ( 65-8 t.c.n)- nhà thơ trữ tình La Mã . Jan Lam ( 1838 - 1886) - văn sĩ, ngừời sáng tác thể tiểu thuyết hoạt kê Ba Lan. Moryxy Mokhnaxki ( 1803 - 1884) - nhà phê bình văn học và âm nhạc, nhà hoạt động chính trị Ba Lan ... Piotr Xkarga ( 1536 - 1612) - nhà văn và nhà thần học Ba Lan Mikooai Rei ( 1505 - 1569) - văn hào kiệt xuất đầu tiên của Ba Lan. thừờng đựợc gọi là cha đẻ của văn học viết Ba Lan. Hugô Kôlôntai ( 1750 - 1812) - triết gia , nhà văn, chính trị gia Ba Lan.

- (2) Emil Zôla ( 1804 - 1902) - nhà văn Pháp.

- (3) Ađam Mixkiêvich ( 1798 - 1855 - thi hào nổi tiếng Ba Lan

--------------------------------------------------------------------------------

Hoàng hôn tháng bảy buông xuống, lặng lẽ và ngái ngủ. Những đám mây màu đỏ rực cuối cùng đã thẳm lại, choàng phủ thiên nhiên trong làn voan xám của hoàng hôn, những hàng cây trong vườn chìm vào bóng tối, chỉ riêng ngọn cây vẫn còn vàng rực ánh chiều, ngỡ như vầng dương đang gửi lời giã từ mặt đất.

Những thảm hoa rực rỡ chìm khuất, đường nét các bãi cỏ chỉ còn hiện lên mờ mờ, riêng bóng đen sẫm của những cây vân sam trồng trên các ô vườn và những bức tượng màu trắng là vẫn còn nổi lên rõ nét. Nhưng bóng tối buồn thảm chẳng kéo dài lâu, những ánh mờ bạc chợt run rẩy trên lá cây, những pho tượng như sinh động hẳn lên, những ngọn trắc bách diệp và hình kim tự tháp nhọn hoắt của những cây vân sam như càng vươn cao khoẻ khoắn.

Bóng tối vừa chế ngự nơi đây, bị ánh sáng xua đuổi, tụ lại thành từng cụm, tạo thành những hõm, những vết đen đây đó, còn ở những chỗ khác lại hiện lên thành những bức họa tinh tế giống như những đường đăng ten tuyệt mỹ. Khu vườn mờ ảo, tôi tối đứng lặng lẽ trong chiếc áo dài dát bạc của ánh đèn, sáng lên lóng lánh những chiếc lá bạch dương, giống những ngọn đèn lập loè chiếu sáng. Thế gian như được phép phù thuỷ nào đó đánh thức trở dậy, sống cuộc sống huyền diệu, đầy mộng ảo.

Rồi vầng trăng - bạn đồng minh muôn thưở của các ý thơ, kẻ chứng kiến sự giãi bày những tình cảm sâu kín nhất,người bạn tâm tình của các thi sĩ và kẻ mộng du - dần nhô lên. Trên nền trời màu tím than, giữa những đường vân muôn vẻ của các đám mây nom hệt như cuộn khói, vầng trăng nhẹ trôi như một chiếc đèn lồng gắn bóng điện khổng lồ, có điều trăm lần sáng hơn, rực rỡ hơn và trên tất cả là không sao với tới. Vàng trăng thắp lửa những vì sao trên con đường nó đi, làm dải ngân hà bừng sáng, như có hàng hà sa số những ánh mắt kim cương nhấp nhánh nhìn xuống trái đất, soi rọi đến tận hang cũng ngõ hẻm, tìm ra những điều bí ẩn mới mẻ hay đã từng quen.

Xtefchia ngồi bên cửa sổ, tựa đầu vào lòng bàn tay, dán mắt vào màn trời bàng bạc,trầm ngâm và luyến nhớ. Ngày hôm ấy đã trôi qua không mấy vui vẻ. Nàng thấy Luxia đang ngây ngất ; điều đó khiến nàng bị dày vò. Trong cư xử của Proninsky nàng nhận ra nhiều điều - với hắn thật đáng chê, còn với Luxia quả là tai hại...

Cô gái trẻ đang chịu tác động bởi ma lực của hắn, mỗi ánh mắt hắn nhìn, mỗi lời hắn nói đều có ảnh hưởng nguy hiểm đến cô. Xtefchia không tin Edmun, nàng linh cảm hắn chẳng yêu thương gì Luxia, hắn chỉ quan tâm đến chuyện chiếm được món của hồi môn của cô tiểu thư giàu có ấy thôi. Nàng không nhận ra một nửa cái nhiệt tình từng có ở hắn ngày trước, khi hắn tấn công nàng. Và nàng lo lắng, bởi nói cho cùng nàng vẫn thương hại Edmun, khi biết rằng hắn sẽ bị vỡ mộng. Niềm kiêu hãnh của phu nhân Iđalia không cho phép nàng ảo mộng.

Đôi khi, Xtefchia thấy thương cho Luxia. Cô gái sẽ phải nhận hai điều vỡ mộng: từ phía bà mẹ và đau đớn hơn, từ phía Edmun.

"Xin Chúa hãy khiến cho đó chỉ là một cơn cuồng si nhất thời, một ảo tưởng sẽ trôi qua, chỉ để lại một chút đắng cay, chứ không gây dấu ấn gì sâu sắc - thiếu nữ nhân hậu thầm mong - Trời ơi, giá như mình có thể biết chắc như vậy!" - Nàng lo lắng lẩm bẩm thành tiếng.

Trong những điều suy tưởng của nàng xen lẫn cả những mơ ước không sao nắm bắt nổi. Lòng nàng ngổn ngang những tình cảm kỳ lạ. Nàng cảm nhận được vẻ yên tĩnh và sự phong phú đầy đủ cùng chất thơ của một đêm huyền diệu, nhưng tâm linh nàng đang bay lượn đâu đó bên trên kia. Nàng lang thang trong đám mây những ý tưởng mông lung để rồi lại nóng nảy giằng giật khi bị rơi xuống thực tại xám ngắt. Nàng tưởng thấy mình có đôi cánh bay nhưng chúng lại bị đóng đinh vào một vật chướng ngại nào đó, vật đó giữ chặt nàng lại, không sao gỡ nổi. Xtefchia muốn bay lượn trong không trung nhưng cảm thấy mình đang yếu đi, không còn đủ sức. Những chiếc đinh lớn đóng chặt vào đôi cánh níu giữ nàng lại, kìm hãm không cho nàng bay. Nàng mơ màng, trong khi vầng trăng chiếu sáng, khuôn mặt nhợt nhạt của nàng, vuốt ve mái tóc nàng, dường như âm yếm, dường như hướng tất cả ánh sáng vào mỗi mình nàng, như đang tập trung ánh mắt huyền diệu vào mỗi mình nàng mà thôi. Lão trăng già lừa lọc! Lúc này đây lão đang ngắm nhìn bao nhiêu khung cửa sổ với những mái đầu thiếu nữ mộng mơ, đang vuốt ve bao nhiêu khuôn mặt, đang mân mê biết bao mái tóc khác nhau? Và trên mỗi mái đầu lão rải biết bao ánh lửa, trút xuống bao tầng tầng lớp lớp những tình cảm ánh sáng kia!

Trăng chứa đựng kho tình khôn cạn, bởi trăng đã sống tự ngàn đời.

Đang chìm trong nỗi suy tư, Xtefchia đột nhiên rùng mình sợ sệt nhìn quanh. Cửa ra vào khẽ kẹt, trên ngưỡng cửa hiện ra cô bé Luxia mặc váy ngủ, tóc buông xoã. Mắt cô gái mở to, mặt đầy vẻ lo lắng.

Trước khi cô giáo trẻ kịp hỏi tại sao cô không ngủ, cô gái đã nhanh nhẹn chạy đến bên Xtefchia, quàng tay quanh cổ nàng, áp khuôn mặt nóng bừng vào má nàng, cất tiếng thì thào:

- Em linh cảm là cô không ngủ, nên em mới đến, bởi lẽ em không tài nào chợp mắt nổi...có gì đó cứ dày vò em... Không hiểu sao em thấy buồn quá...

Cô buông tay khỏi cổ Xtefchia, khua khua vài cái ngang với chiều cao của mặt, kêu lên kinh hãi:

- Ôi, có gì đó cứ sừng sững trước mặt em!

Rồi cô lại nép sát vào người nàng khẽ hỏi:

- Cô Xtefchia ơi, sao cô không ngủ? Sao cô cứ ngồi mãi ngắm trăng? Hay cả cô cũng thế?... Vẫn còn thế?...

Xtefchia giật mình, nỗi thương cảm ánh lên trong mắt nàng.

- Em muốn nói gì kia, Luxia?

- Có phải cô vẫn còn yêu ông Edmun? - cô bé thốt ra một hơi.

- Ông Proninsky!... Sao em lại hỏi thế?

- Cô thốt ra cái họ đó với biết bao tức giận.

- Em không chịu trả lời câu hỏi của tôi, Luxia.

- Bởi trước hết em muốn biết, cô có còn yêu ông ấy không. Cô Xtefchia, cô nói đi, em van cô đấy.

Cô gái nhìn vào mắt nàng khẩn khoản. Tim Xtefchia thắt lại.

- Tôi không yêu - nàng đáp nhanh.

Cô gái nín thở, mắt em toát lên vẻ không tin. Em hỏi lần nữa với vẻ gay gắt hơn:

- Cô không yêu? Thật không? Nhưng cô đã từng yêu, em biết!

- Tôi đã sai lầm - Xtefchia trả lời thành thực.

Luxia tựa đầu vào vai nàng...

- Nhưng em không nhầm...

- Em ư, Luxia?

- Vâng, em yêu ông Edmun.

Im lặng, Luxia giấu mặt vào ngực cô giáo, nín thở, như thể muốn lắng nghe nàng đang nghĩ gì. Trong trí óc thiếu nữ kia, giây phút này đầy bi kịch. Tất cả những ấn tượng mà cô thu được từ các tiểu thuyết Pháp công khai hay lén lút kết tinh lại trong cô ý tưởng rằng giây phút này là giây phút vô cùng tuyệt vọng, có thể làm thế gian sụp đổ.

Lòng run sợ, cô đợi điều Xtefchia sẽ nói. Biết đâu bây giờ, khi đã biết tất cả cô ấy lại chẳng thú thật rằng vẫn còn yêu Edmun, rằng chàng vẫn thuộc về cô ấy.

Cô gái nhỏ tuyệt vọng nghĩ thầm: "Mình chết mất!".

Xtefchia cố gắng làm cô bình tĩnh lại, nàng thương xót nghĩ thầm rằng chính kẻ vài tháng trước đây đã từng thôi miên nàng, nay lại tìm được một nạn nhân mới. Có thể điều đó chỉ kéo dài cho tới khi người ta nhận ra rằng toàn bộ giá trị của hắn chỉ là vẻ xinh xắn bề ngoài mà thôi.

--------------------------------------------------------------------------------

Hôm ấy là chủ nhật. Sau bữa sáng phu nhân Elzonovska trở về phòng riêng. Cụ Machây đưa Luxia đi cùng, thỉnh thoảng cụ thích trò chuyện với cô cháu ngoại hoặc đọc cho cháu nghe đôi điều trong những quyển sách cổ.

Xtefchia ngồi vào đàn.Mỗi mình trong phòng khách, nàng đàn thoải mái. Tính đa dạng của các tình cảm thể hiện rất rõ qua âm nhạc.

Nhưng cửa đột ngột mở tung ra, Proninsky bước vào phòng, Hắn đứng lại, nhìn quanh, ngạc nhiên hỏi:

- Tiểu thư Luxia đâu rồi?

Thấy Xtefchia không trả lời, hắn hỏi lại lần nữa, câu hỏi lần này hướng thẳng vào nàng:

- Tiểu thư Luxia đâu?

- Chỗ ông cụ - người bị hỏi lạnh lùng đáp.

Proninsky búng tay tanh tách như đang ở quán rượu thốt lên:

- Có xúi quẩy không cơ chứ!

Những lời của hắn khiến Xtefchia chú ý, nàng ngạc nhiên nhìn hắn. Nhận thấy ánh mắt đó, hắn thọc tay vào túi, như thể vô tình nói thêm:

- Tôi có hẹn gặp Luxia...hừm...gặp tiểu thư Luxia ở đây. Thế mà cái ông lão kia lại...thật là tệ hại!

Tiểu thư Xtefchia đứng phắt dậy, giọng nghiêm khắc.

- Yêu cầu đừng lôi Luxia vào những... ý định của ông và bỏ chữ " chúng tôi " ấy đi. Tôi yêu cầu ông đấy.

Proninsky đứng sững lại.

- Sao lại có giọng hùng biện thế nhỉ? - hắn mỉa mai kêu lên - Tiểu thư định dạy bảo tôi chăng?

- Xin nhắc lại, tôi không cho phép ông nói đến Luxia theo kiểu đó, với cương vị giáo viên của cô ấy.

- Hay chưa!... Nào tôi có nói gì quá đáng đâu? Rằng chúng tôi hẹn gặp nhau ở đây ư?... Nửa năm trước cô dễ tính hơn nhiều khi người được hẹn gặp là cô.

Chân Xtefchia run lên. Suýt nữa thì nàng ngã. Nhưng cố gượng, nàng kiêu hãnh ngẩng cao đầu, dằn từng tiếng.

- Ông còn dám nói điều đó với tôi ư? Chính ông?...

Những lời nàng thốt ra nghiêm khắc và đầy cả quyết khiến Proninsky bối rối. Tận dụng điều đó, nàng nói tiếp:

- Tôi đoán được ông có thể làm như thế nhưng đó lại thêm một bằng chứng nữa chứng tỏ tôi có quyền cấm ông nói năng cách đó về Luxia.

- Cô chẳng có quyền gì cấm tôi cả! - hắn nóng nảy kêu lên.

- Có đấy, dựa trên kinh nghiệm của bản thân tôi - nàng thốt lên, bề ngoài vẫn bình tĩnh nhưng trong lòng đã sôi lên.

- Không thể nói chuyện kinh nghiệm ra để so sánh ở đây, trước là khác, bây giờ khác hẳn.

- Này ông Proninsky - Xtefchia nghiêm trang nói - ta hãy thẳng thắn với nhau. Ông quan tâm đến Luxia... nhưng liệu ông có tính trước hậu quả chưa?

- Cái đó chẳng liên quan đến cô!

- Liên quan chứ! Luxia được giao cho tôi dẫn dắt, chính tôi là người chịu trách nhiệm về sự yên ổn của nó. Vả lại tôi không nghĩ đó chỉ là bổn phận, tôi lo lắng cho Luxia vì tình gắn bó giữa chúng tôi.

- Nhưng tôi có ăn thịt cô ấy đâu - Proninsky lầu bầu.

- Ông ăn nói quá...phàm tục. Nhưng thôi, không cần quan tâm đến cách ăn nói. Tôi không muốn ông quấy rầy sự yên ỏn của Luxia, làm rối trí học sinh của tôi.

- Cô diễn đạt mới hào hoa làm sao! - hắn phá lên cười.

Nàng cắn môi, mặt nàng đỏ rần.

- Xin ông hãy trả lời tôi một điều nữa thôi. Ông đã nói với Luxia chưa?...

- Về chuyện gì?

- Về tình cảm của ông với cô ấy.

Edmun bật ra một tiếng cười gằn thô lỗ, thể hiện toàn bộ vẻ mỉa mai trong tâm địa hắn. Nhưng chính tiếng cười ấy khiến hắn chợt tỉnh ngộ, bối rối quay đi. Hắn cảm thấy mình đã lộ mặt, hắn đâm bực Xtefchia, trong bụng thầm nguyền rủa cả cô lẫn chính mình.

Xtefchia tái mặt. Trong tiếng cười của hắn bộc lộ rõ sự mỉa mai, sự vô sỉ đến mức không thể còn ảo tưởng nào nữa. Sự im lặng đột ngột kia chứng tỏ hắn cũng đã nhận ra là để lộ mình quá rõ.

"Ôi! Thật là một kẻ thấp hèn!" - nàng nghĩ

Proninsky bước đến bên nàng, gần đến nỗi nàng bất giác lùi lại. Hắn nói, giọng ngạt đi:

- Tôi sẽ không thổ lộ với cô đâu. Xin đừng hành hạ tôi bằng những câu cật vấn nữa.

- Tôi cũng chẳng cần biết thêm điều gì nữa. Ông lui ra.

- Nếu cô muốn xen vào giữa tôi và tiểu thư Luxia, - hắn nóng nảy thốt lên, chắn đường nàng - thì chính tôi cũng biết cách trả đũa...

- Thật a'?!... Thế mà tôi không biết đấy...

- Thì rồi cô sẽ được biết! - hắn bùng ra.

Máu dồn hết lên đầu nàng. Chĩa vào mặt hắn ánh mắt đầy cương nghị và cả quyết, nàng đáp lạnh lùng:

- Nào! Xin cứ việc! Mong ông không quên điều đó!

- Tôi có yêu tiểu thư Luxia hay không, chuyện đó chẳng dính dáng đến ai hết. Nói trước cho mà biết!

- Tôi không quan tâm đến ông, chỉ lo cho Luxia thôi.

- Để ngăn cho tiểu thư yêu tôi chứ gì? Việc gì cô phải ngăn cản việc đó?

- Ông lại còn a'?...

Proninsky chăm chú nhìn Xtefchia. Trong cơn giận, nom nàng thật tuyệt vời xinh đẹp. Hắn xán đến gần, cố nắm lấy tay nàng.

- Lòng ghen tuông của em thốt ra thành tiếng đấy - hắn thì thào - em vẫn còn yêu anh.

Xtefchia vội bước thụt lùi. Nàng cảm thấy máu như đông cứng lại. Cơn tức giận và nỗi kinh tởm khiến ngực nàng muốn bật tung ra. Nàng ghê tởm bật ra thành lời:

- Ôi, thật là ngu xuẩn!... Ngu xuẩn vô liêm sỉ!

- Sao cô dám nói thế?... Cô dám nói thế hả! - hắn kêu lên, mặt đỏ gay giận dữ.

- Mời ông bước đi ngay cho... Mời ông! - Xtefchia cao giọng trỏ tay ra cửa.

Ngòai cửa sổ chợt vang lên tiếng máy ô tô, Proninsky nhìn ra. Chiếc ô tô của trang Guenbôvitre bóng nhoáng lớp sơn hồng đang đứng lại trước nhà cầu, Valdemar xuống xe, đưa tay quay cho người tài xế.

- Mời ông ra ngay cho! - Xtefchia vẫn nóng nảy nhắc lại, nàng không nghe thấy gì khác.

Êdmun bước vội về phía cửa ra vào, sẵn sàng chuồn khỏi phòng. Đến ngưỡng cửa hắn dừng lại, mỉm cười, rít lên cay độc:

- Tôi đi, tôi đi ngay đây! Người bảo vệ đã đến...Khuyên cô hãy đón tiếp người ta cho lịch thiệp hơn... Chúc cô thành công!...

Hắn bước ra, sập mạnh cửa

Xtefchia kiệt sức ngồi phịch xuống ghế, thở hổn hển. Cô đưa hai tay bịt chặt thái dương, oà lên khóc. Những giọt lệ không kìm nổi tuôn rơi như mưa.

Đợt nhiên cô bật dậy, chạy ra khỏi phòng khách, hướng về buồng riêng.

Bởi cô nghe tiếng đại công tử ngoài hành lang.

--------------------------------------------------------------------------------

Bữa trưa ảm đạm đang trôi qua.

Khuôn mặt đỏ bừng và những quầng đen dưới mắt chứng tỏ Xtefchia vừa mới khóc.

Luxia ngó về phía bà mẹ, im lặng một cách bướng bỉnh. Cụ Machây lo lắng không yên. Valdemar đầy đe doạ. Riêng phu nhân Iđalia ít cứng nhắc hơn thường lệ là vẫn trò chuyện với Proninsky về một điều gì đó có vẻ vui vẻ, nhưng chẳng khiến được một ai - không ngoại trừ chính bà - cảm thấy vui lên.

Edmun làm ra vẻ vui, hắn cố kể chuyện gây cười, nhưng khi nhận thấy không khí chung, hắn cũng ngồi im như thủ phạm bị tóm cổ. Ngay cả gia nhân phục dịch cũng cảm nhận được tâm trạng u ám của chủ, viên chánh bộc phục vụ không phát ra một tiếng động nhỏ, đi lại như thể nhón từng bước chân, còn người hầu bàn trẻ tuổi chỉ dám hé cửa khi bưng liễn thức ăn vào.

Mọi người đều thở phào nhẹ nhõm khi rời khỏi bàn ăn.Phu nhân Elzonôvxka và Luxia đi đến Sale. Xtefchia không bao giờ tới đó, nàng cảm thấy bá tước phu nhân Chvilexka không thích nàng.

Valdemar cưỡi ngựa đi xem xét điền trang, cũng ra đi cùng với hai mẹ con phu nhân. Lâu đài Xuodkovse trở lại yên tĩnh. Những chú chim bồ câu gù gù trên mái nhà lợp tôn, tiếng những con cu gáy đôi hồi vọng các từ các vườn hoa, những con công đang dạo chơi trên thảm cỏ cất lên những tiếng kêu lảnh lói đặc thù.

Đang giam mình trong buồng riêng, Xtefchia đột nhiên nghe thấy những tiếng gõ cửa khe khẽ.

- Mời vào.

Viên chánh bộc Janxenty bước vào.

- Cụ mời tiểu thư tới gian đình tạ trồng hoa hồng, nếu tiểu thư không lấy thế làm phiền.

Xtefchia chợt thấy một cảm giác dễ chiu.

- Nhờ ông báo giùm với cụ ông, tôi sẽ đến ngay.

Cô khoan khoái nghĩ đến việc sẽ được trò chuyện với cụ ông trong một buổi chiều ngán ngẩm này.

Cụ Machây ngồi trên chiếc ghế dài ở nhà đình tạ, chân phủ một tấm da hổ. Cụ trầm ngâm và u ẩn. Nhưng khi trông thấy Xtefchia, mặt cụ rạng hẳn ra. Chỉ cho nàng chiếc ghế bên cạnh, cụ nói với nụ cười hiền lành:

- Ngồi xuống đây, cháu của ông. Xin lỗi đã gọi cháu như thế. Có thể cháu không thích?... Ông là một lão già đáng ngán - phải không nào?

Cụ Machây xưng hô với mọi người đều bằng tên (1), với Xtefchia bao giờ cụ cũng xưng hô như thế.

- Kìa, sao ông lại dạy thế, cháu rất thích được nghe, - cô gái đáp, ngồi xuống ghế.

Cụ già ngước đôi mắt phai màu lên nhìn đăm đăm vào những chiếc lá hồng đan cài thành một tấm lưới trên nền trời thanh thiên.

Những ký ức nào đó từ những năm xa xưa chợt tràn về trong lòng, khiến đôi mắt già chợt sinh động hẳn lên và thoáng bóng mây buồn. Cụ ngồi yên giây lâu, như thể đang phiêu du về một khoảng thời gian nào khác, rồi cụ lên tiếng, giọng bình tĩnh, thỉnh thoảng lại đứt đoạn:

- Thế gian chẳng hề thay đổi gì cả. Lúc nào trẻ trung và tràn đầy sức sống...Chỉ con người sống trên thế gian là héo tàn, biến thành tro bụi, thay vào chỗ của họ là những người mới, trẻ trung, để rồi với thời gian cũng sẽ hoá thành bụi đất. Và cháu biết không, điều lạ lùng là chính chúng ta đây, những người già nua tuổi tác đã mệt mỏi với cuộc đời, chỉ muốn được yên nghỉ - không hề kêu ca gì về thế gian này cả. Chính những người trẻ tuổi kêu ca. Một triệu chứng xấu!... Không rõ đó là ảnh hưởng của chứng nóng ruột chung, là sự sùng một lý trí cao hơn, hay ngược lại, đó là sự teo tóp dần đi của não bộ? Thanh niên khinh thường tất cả những gì đang vây quanh chúng, chỉ hướng tới một thứ gì đó siêu phàm. Nhưng có lẽ chính là ảnh hưởng của năng lực phân tích. Có nghĩa là tiến bộ. Chúng ta đã không hiểu biết cái đó đến mức khiến cho cuộc đời trở thành đáng chán. Chúng ta từng có một đức tin sống động, còn bây giờ ngay cả đức tin cũng phôi pha. Bây giờ có nhiều nhà triết học phân tích sự tồn tại của Chúa, có nhiều kẻ vô thần hơn những người có đức tin sâu sắc. Đó là chuyện rất dở ! Đó chính là mảnh đất làm nảy nở ngần kia niềm bất hạnh của thế nhân.

Cụ Machây im lặng trầm ngâm đưa mắt nhìn thẳng phía trước mặt, tìm trong ký ức những tháng năm tuổi trẻ đầy nhiệt huyết, lòng tin, thật khác xa thói đời khinh bạc ngày nay. Ngắm nhìn cụ, Xtefchia đoán thầm những ý nghĩ của cụ và nàng tò mò hỏi không biết cuộc đời của cụ ra sao?...

Cụ lại cất tiếng nói tiếp:

- Thế giới đã thay đổi biết bao. Chúng ta không còn là loài người mong muội, ăn lông ở lỗ nữa. Con người đã lớn vượt cao lên hơn hẳn so với thời cổ xưa, buộc phải cảnh giác hơn so với chung quanh! Bất cứ cái gì cũng có thể khiến họ nghi ngờ, họ không thấy thoả mãn với bản chất của sự việc, họ muốn tìm ra nguyên tử - họ đã tìm và thất vọng. Họ muốn sống cuộc đời vĩnh hằng trường sinh bất tử, nhưng thế giới lại dựa trên sự sinh và diệt. Đoá hoa nào rồi cũng phải héo tàn, biết làm sao! - miễn là khi sống, hoa khiến cho một giây phút của đời ta được thêm phần tươi đẹp - song con người bây giờ lại không chịu thoả mãn với điều đó, họ muốn phân tích, muốn lý giải ngay chính niềm hạnh phúc kia. Nhưng cũng như đoá hoa kia, nếu bị phanh nhỏ ra thành muôn mảnh, sẽ chỉ là một búi rác mà thôi. Khi hiểu ra điều đó, thất vọng, họ muốn ghép lại hoa như cũ, nhưng kết quả thảm thương thay, và thường họ đành vứt hoa đi... Với mọi chuyện trên đời cũng thế.

Cụ già thở dài não ruột, lắc lắc đầu.

- Cũng thế thôi, ngay cả với tôn giáo thời nay. Nach Canossa geneh wir nich! Cả một dòng nước kinh hoàng chứa đầy sự kiện đắp bồi lên, nhưng thật chết người!...

Cụ Machây im lặng, đầu cúi gục xuống ngực. Cô gái ngồi trầm ngâm. Lát sau, cô ngước mắt nhìn cụ. và cất tiếng hỏi giọng pha chút oán trách:

- Sao ông nói những điều buồn vậy và sao ông mô tả thế hệ trẻ trong cái khung xấu xí nhường kia?

- Không phải xấu đâu cháu ạ, mà là mới mẻ.

- Thế nó phải tràn trề hy vọng chứ!

- Nếu chúng không bị méo mó đi...

- Nhưng tại sao?... Vì Cái gì? Vả lại chắc không thể là tất cả - Xtefchia hỏi càng hăng.

Cụ Machây mỉm cười nhân hậu nhìn nàng.

- Những đoá hoa tươi tốt như cháu không nhiều, cháu ạ, không có nhiều những linh hồn trong sáng như cháu. Ông cũng đã gặp một linh hồn như thế, nhưng đã lâu lắm rồi...Có thể những gì ông nói khiến cháu không vui. Nhưng ngay cả cháu nữa. cháu cũng không tránh khỏi những nỗi đắng cay của đời, cái bóng tối của bệnh dịch chung kia... cái bệnh dịch phân tích ấy, cũng ám ảnh cả cháu. Cháu cứ đem cái toàn thể ra phân tích ở từng chi tiết và cháu đau khổ thấy mình thất vọng. Mà đó đâu phải là một đoá hoa, phải không?...Chỉ là một cái cuộng, một cái cuộng rỗng đơn sơ...với chút ít rác rưởi nữa. Với hoa thì có thể tách bạch được từng thứ. Nhưng đáng buồn hơn là khi sự phân tích đến không đúng thời. Giá số phận giúp mọi sự bao giờ cũng đến đúng lúc, chắc hẳn trên trái đất này sẽ ít bất hạnh hơn.

- Ông nói đến chuyện gì đấy ạ? - Xtefchia thì thào, run lên vì hoảng sợ.

Cụ già bị hỏi nhìn nàng vẻ thăm dò.- " Nó không thành thật hay ngu ngốc nhỉ? " - cụ thầm nghĩ.

- Cháu ạ, ông nhắc lại, rất có thể ông nói cháu những chuyện này thật không cần thiết. Ông thấy là cháu không hiểu ý ông.

- Ồ không, cháu hiểu chứ, nhưng...

- Có điều gì sao?

- Cháu sợ... Không biết ông có hiểu cháu không.

Nụ cười nở trên môi cụ già.

- Xin lỗi ông - cô gái khẽ thốt lên, không muốn làm cụ phật ý.

- Không sao, cháu ạ, nhưng cháu phải giải thích cho ông rõ nhé. Cháu thấy đấy, ông già rồi, nhưng mắt ông vẫn còn tinh và ông vẫn nhạy cảm lắm. Nhất là đối với những người ông yêu mến, bao giờ ông cũng cảm nhận được từnh nỗi bất hạnh hay niềm vui sướng của họ. Ông thấy ở cháu đang diễn ra một sự thay đổi lớn...chắc cháu cũng đoán được. Ông thấy cháu bị chuyện đó dày vò, thậm chí nó ảnh hưởng có hại cho sức khoẻ của cháu. Cháu cũng thất vọng trong khi phân tích. Cháu nhận ra rằng người ấy không xứng với ý nghĩ của cháu, đó không phải kim cương mà chỉ là một hòn sỏi tầm thường được tô vẽ, có đúng thế không?

- Vâng ạ, thưa ông - nàng xúc động đáp - nhưng nguyên do của điều đó không phải không phải là sự phân tích của bản thân cháu, mà là của hoàn cảnh. Hồi ấy cháu đưa tay cầm lấy, tin chắc rằng đó là kim cương.

- Hồi nào?- cụ già hỏi, cao giọng.

- Hồi cháu phải lòng người ấy. Đó là một cơn điên cuồng của tuổi ấu thơ.

- Bây giờ nó đã qua đi?

- Bây giờ đối với cháu người đó chỉ là dửng dưng.

- Cháu có nói thật với ông không đấy, cháu ta?

Giọng cụ Machây thể hiện nỗi nghi ngờ.

- Với thân phụ cháu, cháu cũng không thể thành thật hơn.

Cụ cầm tay cô gái, kéo lại gần, và khi nàng kính cẩn ngả đầu vào vai cụ, cụ hôn nhẹ lên mái tóc nàng. Trân trọng hàm ơn biểu hiện nhân hậu ấy, Xtefchia nồng nàn hôn tay cụ. Bây giờ cụ mới vui vẻ kêu ca:

- Nào, đã thấy chưa! Cô bé này lại khiến một lão già như ta phải lầm, ta cứ ngỡ cái thời xưa mà cháu nói ấy vẫn còn đến tận bây giờ, ông tưởng cháu hiểu người đó hơn và buồn phiền khi thấy hình mẫu lý tưởng phôi pha, tầm thường. Trong khi cháu lại lạnh lùng với người đó. Nhưng tại sao cháu lại thay đổi, lại lo lắng, suýt nữa ông định nói là nom cháu như đang e sợ điều gì vậy.

Bị hỏi dồn một cách thẳng thắn như thế, nàng ngần ngừ, không biết có nên nói về Luxia không. Muốn giúp nàng, cụ già lại nói tiếp:

- Nhất là mấy ngày gần đây, cháu không bình thường. Còn hôm nay thì cháu khóc. Luxia cũng có vẻ thế nào ấy... Điều đó khiến ông suy nghĩ. Thế cháu không biết nguyên do sao? Cứ nói thật ông nghe nào.

Xtefchia quyết định nói thật tất cả.

- Vâng, cháu biết chắc điều gì đang khiến Luxia tuyệt vọng. Cháu được nghe chính Luxia nói ra, em nó đã thú thật với cháu...Nhẽ ra, cháu không nên lộ chuyện này...

- Với ông thì cháu có thể và cần phải nói thật. Luxia vẫn còn trẻ con, cần phải hiểu rõ nó nghĩ gì, nhất là điều gì đang dày vò nó. Nào?

- Luxia đang chịu ảnh hưởng của Proninsky.

Nói thẳng là nó đang phải lòng gã - cụ Machây chữa lại - ông cũng đoán thế. Không tốt, nó còn quá trẻ... và đối tượng lại quá tầm thường... Ông nói thế có làm cháu phiền lòng không? - cụ hỏi khi thấy vẻ nhợt nhạt của Xtefchia.

- Cháu phiền lòng vì lo cho Luxia thôi. Em nó lại gặp điều cháu đã từng gặp phải.

Cụ Machây ngẫm nghĩ hồi lâu.

- Phải, ông cũng hiểu điều đó qua Luxia, khi nó đến gặp ông hôm nay. Tội nghiệp con bé! Thế hệ bây giờ là thế, lệch lạc ngay từ bé, mười sáu tuổi đầu đã thấy đời đầy cay đắng. Hình như Luxia cũng đoán được nhiều điều. Vẻ dằn vặt của nó quá lộ rõ điều đó. Còn gã kia, cháu không biết điều gì sao? Hắn theo đuổi con bé quá rõ. Nhưng cháu làm sao thế?...

Xtefchia nhìn xuống. Một nỗi khó chịu hiện rõ trên mặt nàng, không qua khỏi con mắt cụ Machây.

- Cháu có biết gì không? - cụ hỏi dồn lần nữa.

- Hình như có ạ.

- Vậy, ý định của gã đối với Luxia.

- Không có gì khác so với những ý định từng nuôi đối với cháu trước kia.

- Dĩ nhiên rồi! - cụ già thốt lên, phẩy tay.- Hắn chỉ mơ đến của hồi môn thôi.

Cụ cúi đầu, mắt nhắm nghiền. Trong bộ óc già nua của cụ cố tìm cách che chở cho đứa cháu gái khỏi bị phí hoài mất những tình cảm thanh xuân đầu tiên.

- Cháu xin kể ông nghe câu chuyện giữa cháu và Proninsky, Xtefchia nóng nảy thốt lên. - Để ông tự phân tích. Có thể cháu hiểu sai cũng nên.

Cụ Machây ngẩng đầu lên.

- Cháu đã nói chuyện với gã về điều ấy sao?

- Cũng tình cờ thôi ạ!

Nàng thuật lại toàn bộ câu chuyện với Proninsky cho đến khi đại công tử đến. Trong lúc kể, mặt nàng lúc tái lúc đỏ, mắt nhìn lúc nhoà lệ, lúc lại loé lên những tia phẫn nộ. Cụ Machây chăm chú lắng nghe.

"Nó mới giống người ấy làm sao... - đôi lần cụ thì thầm tự nhủ ". Khi nàng kể hết, cụ nói thành tiếng:

- Cháu hiểu đúng đắn đấy, cháu của ông. Vô tình mà hắn đã để lộ rõ ý định. Nhưng câu chuyện giữa cháu và hắn kết thúc ra sao? Chắc hắn phải nói thêm điều gì nữa ngoài những điều cháu vừa kể lại. Đúng thế không?

- Ông ấy đâu phải người tế nhị - nàng đáp qua loa.

- Ông cũng đoán được. Chắc hắn trước khi bước ra đã nói với cháu điều gì đó rất khó chịu, khi trông thấy Valdemar qua cửa sổ. Đúng không?

Sự im lặng đầy hàm ý của cô gái là lời khẳng định cho ý nghĩ của cụ Machây.

- Đồ láo xược! - cụ lẩm bẩm vẻ phẩn nộ.

Có tiếng sỏi lạo sạo trong vườn. Valdemar, mặc quần áo đi ngựa, bước vào nhà hóng mát. Hơi ngạc nhiên khi trông thấy ông nội cùng ngồi xuống với Xtefchia, chàng bỏ mũ, vui vẻ kêu lên:

- Hony soit qui mal y pense!

Sau khi nói đôi lời với đại công tử đang vui vẻ, Xtefchia từ biệt hai ông cháu, trở về phòng riêng. Nàng muốn được bình tâm trở lại. Cụ Machây ngồi lại nhà hóng mát cùng với Valdemar.

--------------------------------------------------------------------------------

Mặt trời đã lặn về tây, cụ Machây mới được Valdemar dìu trở về nhà. Hai con người ấy nom thật có phong cách. Ở họ toát lên cùng một thứ phong tư, nhưng với những chi tiết và hình thức khác nhau.

Người ông nom giống một con đại bàng tuổi tác, bậc trưởng lãocủa giòng họ, đã mệt mỏi vì cuộc đời, đôi cánh đã gấp lại, có thể đã từng bị gãy. Đó là kiểu quý tộc của thời xa xưa, được giữ gìn theo đúng truyền thống và rất được tôn kính. Còn người cháu trai lại là con đại bàng non tơ, kẻ được thừa kế quyền trượng của dòng tộc lâu đời, tràn đầy sức sống và sinh lực, đôi cánh dang rộng và dáng bay hào phóng trẻ trung. Là hậu duệ theo truyền thống của dòng họ, một trang quý tộc nòi dường như vừa được ra khỏi những tấm giấy da cửu cổ kính ghi tiểu sử của cha ông hay bước xuống từ những bức chân dung họa lại dáng hình trang nhã của họ, đã được gội rửa lớp rêu phong của sự tiến bộ. Cũng kiểu người giống như ông nội nhưng trẻ trung hơn, cũng loại đại bàng của rặng núi đá này, nhưng với đôi mắt tinh tường hơn, bao quát những chân trời rộng lớn hơn. Trong dòng máu quý tộc ngàn đời của chàng có những giọt hồng thắm trẻ trung, sản phẩm những trào lưu biến đổi của thời đại mói, chàng có hệ thần kinh yếu hơn những thế hệ trước kia và sắc màu nguyên tắc thay đổi hơn do ảnh hưởng của bầu không khí mới mẻ. Chàng trội vượt hơn tổ tiên ở sự nhanh nhạy của trí óc, sự giàu có đến phong phú của bản tính và sự nhạy cảm. Riêng tính cả quyết mãnh liệt , hoi phong kiến và sức mạnh của bầu máu nóng ở chàng là vẫn không thay đổi mảy may.

Ở đây, nguyên do là sự thay đổi cái phông nền - thay cho giấy da cừu của những thế kỷ xa xưa, phòng của thời hiện đại là thứ giấy vêlanh trắng mịn trang nhã.

Nhìn chàng đang dìu ông nội, trong rõ là đang bực bội, đến mức nổi khùng, trước hết người ta nhận ra ngay chàng thuộc dòng họ Mikhorovxki, dòng họ của người khi không hài lòng thì rút ngay kiếm khỏi bao, khi nóng giận thì lưỡi kiếm bao giờ cũng vấy máu.

Sau khi trò chuyện với ông, Valdemar phải kìm lắm mới không để cơn giận bùng ra. Giá có thể mặc sức, chàng đã gieo bão trong khắp lâu đài. Nhưng chàng cố nén. Chàng bước những bước chân nóng nảy, chốc chốc lại dừng để cho bằng những bước chân khoan thai của ông cụ Machây, chiếc roi ngựa vụt gấp gáp vào ống ủng. Trong mắt chàng tia lửa giận hòa trộn với vẻ mỉa mai lạnh lùng, miệng chàng nhăn vẻ châm biếm độc địa, hàng lông mày nhíu lại đầy vẻ cả quyết.

Cụ Machây đâm lo.

- Hãy nhớ, Valdy, điều cháu hứa với ông... , - cụ nhìn vào mắt cháu trai dặn. - Làm gấp quá e có hại tới Xtefchia. Prônnhixki chẳng làm phiền được con bé đâu, nhưng uy tín của nó có thể bị ảnh hưởng. Hắn sẽ nghĩ là con bé than phiền với cháu và có thể nghĩ đến những chuyện vớ vẫn khác nữa.

- Sẽ chẳng có việc gì đâu, ông ạ,- Valdemar phản đối. - Dẫu sao cháu vẫn biết tự chủ chứ. Tốt hơn cả là cháu nên bỏ đi ngay bây giờ thì hơn.

- Cách ấy lại là càng dở nhất.

- Nhưng có lẽ phải làm thế. Cháu đang bực đến mức một chuyện nhỏ nhặt nhất cũng có thể làm cháu mất thăng bằng. nếu ... con lừa ngu xuẩn ấy dám thốt ra một lời bất nhã đối với Xtefchia hoặc bắt đầu nhấm nháy đầu mày cuối mắt với Luxia trong bữa tối ... thì cháu không dám đảm bảo sẽ không bùng nổ. Hôm nay tốt nhất là cháu không trông thấy mặt hắn.

- Hôm nay cô Idalia chẳng về đâu.

- Càng hay! - Chàng cáu kỉnh thốt thốt ra.

Chàng vụt roi ngựa lên cành cây, khiến một cơn mưa lá trút xuống chân chàng, miệng chàng lẩm bẩm một lời nguyền rủa nào đó.

- Anh định làm gì? - Cụ Machây hỏi.

- Chờ dịp thuận lợi đuổi cổ thằng khốn ấy đi.

- Không được tế nhị lắm. Giá như hắn là người làm công, lấy tiền, anh có thể trả lương cả năm cho hắn là xong, chứ thế này...

- Cháu sẽ đề nghị hắn chuyển sang bên Guenbôvitre, nhưng sẽ nói theo cách để tự ý hắn hiểu cháu muốn gì.

- Thế nếu hắn đồng ý?

- Chuyện đó thì không lo! Vả lại cháu thấy không có cách nào khác để khỏi ảnh hưởng đến nàng... đến Xtefchia...

Cụ Machây kín đáo nhìn cháu. "Nó gọi con bé mới lạ chứ!" - Cụ thầm nghĩ.

Đặt chân vào lâu đài, Valdemar ra lệnh đánh xe đến, rồi chàng bước xuống phòng khách tầng trệt, cạnh phòng Xtefchia. Bóng chiều buông nhanh, phòng khách chìm trong những màu sắc xam xám của hoàng hôn, đôi chỗ ánh lên màu khung mạ vàng và những chiếc đèn chùm pha lê. Đại công tử nhìn đồng hồ và rung chuông. Một người hầu phòng trẻ chạy vào.

- Bảo Jaxenty vào đây gặp tôi - Valdemar nói.

- Châm đèn và buông rèm cửa! - chàng ra lệnh ngắn gọn cho viên chưởng bộc.

Jaxenty thực hiện lệnh xong định đi.

- Khoan hẵng! - công tử bảo - Đến phòng tiểu thư Xtefchia thưa rằng tôi muốn chào tạm biệt tiểu thư.

Lão Jaxenty bước ra.

Đại công tử đi đi lại lại trong phòng khách. Lát sau Xtefchia bước vào. Mặt nàng đỏ bừng.

Valdemar vội bước lại bên nàng.

- Tôi muốn được chào tạm biệt tiểu thư. Tôi phải đi ngay bây giờ.

- Sao lại thế ạ? Ông không chờ xong bữa tối đã sao?

- Không, thưa cô, tôi vội về bên nhà.

- Ông vừa được tin đi không lành ư?

- Sao tiểu thư lại hỏi thế?

- Bởi tôi thấy ông đang có vẻ nóng nảy.

- À ra thế! Tiểu thư cũng nhận thấy điều đó? Thậm chí tôi đang rất đỗi bực mình, nhưng không phải vì tin tức từ bên Guenbôvitre. Tôi vừa nói chuyện với ông tôi, cụ đã kể hết cho tôi nghe tất cả...

Một làn sương che mắt cô gái. Vẻ khổ tâm biểu lộ rất rõ trên khuôn mặt nàng. Một phút bao trùm nỗi im lặng đầy khó xử.

- Thế là ông không ở lại? vậy thì xin tạm biệt ông - Xtefchia nói, chìa tay ra.

Valdemar cầm lấy tay cô gái trong lòng bàn tay mình, không chịu rời ra, chàng nói dịu dàng một cách lạ lùng:

- Xin tiểu thư đừng lo. Tôi đã đoán trước khá nhiều điều, bây giờ thì tôi đã rõ hết mọi chuyện và tôi sẽ hết sức cố gắng để tiểu thư không phải chịu dày vò nữa...

- Cảm ơn ông. Tôi chỉ lo cho em Luxia.

- Đáng lo nhất là tiểu thư kia. Luxia còn bé, rồi sẽ qua, không có hậu quả gì nghiêm trọng. Xin tiểu thư đừng quá bi quan. Tôi sẽ hết sức cố gắng để ở Xuodkovse này có lại sự thoải mái như xưa.

Những lời ấy khiến Xtefchia hoảng sợ.

- Nhưng tôi không muốn vì tôi mà lại có chuyện hiểu lầm... Tôi không muốn ông ấy... Tôi không muốn gây hại cho ai cả...

Xtefchia rất đỗi bối rối, bởi Valdemar vẫn không chịu buông tay nàng. Nàng định rút tay ra nhưng càng càng nắm chặt hơn.

- Xin cô cứ tin tưởng ở tôi - chàng đáp vẻ cương quyết - Tôi sẽ hành động theo cách tế nhị nhất. Nhưng việc ông ấy ra đi sẽ khiến cho mọi người vui vẻ, kể cả Luxia đang lầm lạc, không kể bản thân tôi.

Chàng vui vẻ nhìn thẳng vào mắt nàng và nói:

- Đến lúc phải đi rồi! Xin tiểu thư chớ buồn phiền về bất cứ điều gì, tôi xin tiểu thư đấy!

Chàng cúi chào rồi bước ra.

"Nàng thật cao thượng và thật tuyệt vời!" - ra đến hành lang chàng thì thầm khẽ nói.

Xtefchia trở về phòng riêng. Nàng cầm quyển sách đang nằm trên bàn con mở ra định đọc nhưng đầu óc cứ để đâu đâu, không thể hiểu nổi chữ nào. Tai nàng vẫn vang vang giọng trầm trầm của Valdemar, tay nàng vẫn còn hơi ấm tay chàng. Nàng ngồi yên, sợ làm động đến sự yên tĩnh ngọt ngào ấy.

Có tiếng máy ô tô nổ ròn, tiếng người nói ở trước nhà rồi lại yên lặng.

- Ông ấy đi rồi - Xtefchia khẽ thì thầm - Nhưng hai người thật khác nhau một trời một vực - hắn ta và ông ấy!

--------------------------------------------------------------------------------

Proninsky bước vào tàu ngựa, mặt đầy vẻ thắng thế. Hắn vừa gặp Luxia từ nhà kính trở về, đã trông thấy cô gái đỏ mặt và chỉ qua vài lời ngắn ngủi của cô hắn cũng đoán chắc được tình cảm bên trong. Hắn đã tranh thủ nắm tay cô và buông đôi lời tình cảm.

"Mình đi đúng hướng rồi đấy, hắn lẩm bẩm lặp đi lặp lại - Con bé rõ ràng là đã phải lòng mình "

Hắn vuốt ria mép với vẻ mặt một người đang tự hài lòng và vững tin vào tương lai.

- Bênêđykt! Thắng ngựa cho tôi!

- Ngựa hạt dẻ hay ngựa khoang ạ? - Bênêđykt hỏi lại.

- Thắng bộ tứ ngựa ô giống Ả Rập vào cổ xe vàng kiểu Mỹ.

Người xà ích tròn mắt ngó hắn.

Bộ ngựa ô Ả Rập ạ?!

Gã Klet từ chỗ tắm cho ngựa bước sang.

- Ông định đi đâu? - gã hỏi Edmun bằng tiếng Đức

- Lên thành phố. Tôi phải đến kho vật tư nông nghiệp hỏi về chiếc máy gặt.

- Máy gặt chữa rồi. Ông không việc gì phải đi nữa.

- Chính đại công tử giao việc đó cho tôi mà.

- Có thể thế, nhưng lâu rồi. Bây giờ chỉ cần phái xe đi chở về.

- Tôi nhất định phải đi - Pronninsky khăng khăng.

- Hà, thì ông cứ việc đi, nhưng tôi khuyên ông không nên dùng bộ ngựa ô.

- Nhưng tại sao chứ?

- Thế thôi... tôi khuyên ông đừng nên lấy bộ ấy... Đường xa lắm...

- Đến Sale còn xa hơn, mà bao giờ nam tước phu nhân chẳng dùng bộ ấy để đi.

Klet đưa mắt nhìn hắn đầy ngụ ý.

- Khác nhiều chứ! - gã nói cụt lủn.

- Tôi chẳng thấy gì khác cả! - Proninsky to tiếng.

Hắn hiểu điều Klet định nói, nhưng quyết không lùi.

- Sao mày chưa thắng ngựa? - hắn quát Bênêđykt.

- Này ông, chỗ bạn bè tôi khuyên ông không nên dùng bốn con ngựa ấy. - Klet bảo - Đấy là những con ngựa yêu của công tử. Nếu chúng gặp chuyện gì không lành thì phiền đấy. Phỉ phui! Xin ông hãy đi bằng bộ tứ hạt dẻ, êm lắm. Hay ông cứ lấy bộ khoang cũng được. Hình như hôm nay nam tước phu nhân định đến Obrôny. Nếu bà ra lệnh thắng bộ ngựa ô thì tôi biết làm thế nào?

- Thì cứ việc thắng bộ khoang cho bà ấy - Proninsky phát bẳn, thốt lên.

Hắn lại ngoảnh sang Bênêđykt:

- Thắng ngựa mau! Mày hiểu chứ!

Chàng xà ích nhún vai, bỏ đi thực hiện mệnh lệnh, mồm lẩm bẩm cầu những chuyện chẳng lành cho gã thực tập sinh. Klet phẩy tay.

"Rắn đấy! .... Quỷ tha ma bắt hắn đi!" - gã tự nhủ.

Vài phút sau Edmun đã chễm chệ trên cỗ xe ngựa kiểu Mỹ kéo cương bộ tứ mã. Rồi không đợi cho người giám mã ngồi lên, mỉm một nụ cười châm chọc y vung roi chào tạm biệt Klet, thúc lũ ngựa phi ngay một nước kiệu gấp, biến mất khỏi khúc quanh của con đường. Viên quản gia và xà ích nhìn nhau.

- Mong sao đừng xảy ra chuyện gì không lành - Klet lẩm bẩm.

Còn Bênêđykt vừa nói vừa dang hai tay:

- Nếu ông thực tập sinh có làm hỏng ngựa thì tôi không chịu trách nhiệm trước đại công tử đâu đấy nhé. Khi ông quản gia cho phép thì tôi đâu có lỗi gì?

- Ông Proninsky biết cách điều khiển ngựa chứ, Bênêđykt nói gì lạ thế! - Klet đáp, nhưng chính gã cũng đâm lo.

Việc vắng mặt Proninsky trong bữa trưa khiến phu nhân Iđalia ngạc nhiên và Luxia buồn. Cô gái không hiểu tại sao hôm nay hắn lại đi ra phố, sau cuộc gặp tay đôi ngọt ngào là thế. Nỗi buồn của cô càng tăng thêm khi phu nhân tuyên bố là ăn trưa xong hai mẹ con sẽ đến trang Obrôny thăm công tước phu nhân Pođhrexka. Khi chỉ còn lại Luxia, cô bé quàng tay qua cổ nàng, thì thào với vẻ đỏng đảnh:

- Em muốn ở nhà quá cơ! Chẳng muốn đi chút nào!...

- Trước kia em thích đến Obrôny lắm kia mà - Xtefchia mỉm cười.

- Ôi! Trước kia!...khác chứ.

Trong mắt cô gái ánh lên niềm mộng mơ, hoàn toàn không thích hợp với thân hình thơ trẻ chút nào, như hương hoa hồng ngọt ngào chẳng hợp với một đoá lưu ly.

Sau khi trang điểm xong phu nhân Iđalia ra lệnh thắng ngựa vào cỗ xe kiểu Ianđo mui lật. Vài phút sau ông lão Jaxenty gõ cửa phòng phu nhân.

- Thưa phu nhân, xà ích báo rằng chỉ có thể đi bằng bộ tứ mã khoang hoặc hạt dẻ thôi ạ.

- Nhưng ta bảo thắng bộ ngựa ô kia mà - phu nhân Iđalia dằn giọng đáp.

- Xà ích bảo không có ngựa ô nữa ạ.

- Thế chúng đi đằng nào.?

- Ngài thực tập sinh lấy đi vào thành phố.

Phu nhân Iđalia quay ngoắt người trên ghế về phía ông Jaxenty nheo mắt chăm chú nhìn ông lão.

- Ông Proninsky...đi bộ tứ mã huyền...vào phố?

- Thưa, xà ích báo như thế ạ.

- Quản gia biết rõ từ sáng sớm là hôm nay ta đi kia mà. Sao ông ta lại cho phép dùng bộ tứ mã đó.

- Ông thực tập sinh có nói là phu nhân đi bằng bộ ngựa khoang cũng được.

- Không thể như thế được! - nam tước phu nhân bực bội hét lên - Bảo Bênêđykt vào gặp ta.

Lão Jaxenty bước ra. Phu nhân Iđalia đứng lên, tức giận dứt dứt đôi găng tay.

- Thật là bê bối! - bà lẩm bẩm - Ta bảo thắng ngựa mà gia nhân lại dám trả lời là không có. Hắn ta lộng hành quá thể rồi. Tại Valđy nuông hắn quá đấy mà. Thật là một chuyện kỳ quặc! Voilà qui il est ridicule! ( Thật là không ra gì ? )

Nỗi bực bội của bà mỗi lúc một tăng thêm.

Trong khi đó trước buồng ngựa mọi người đang tụ tập. Lão Jaxenty, Bênêđykt và mấy người trông ngựa, vẻ mặt lo lắng. Họ đi tìm viên quản gia, nhưng Klet đã bỏ ra đồng. Không còn cách nào khác, đành phải vào thôi.

Khi Bênêđykt cùng lão Jaxenty bước vào khoảng sân trong, gã xà ích chợt sững người kinh hoàng. Một người hầu đang dắt con ngựa ô mà ông chủ trang Guenbôvitre thường cưỡi đi vòng qua thảm cỏ. Đại công tử vừa đến...

- Chà! - Bênêđykt thốt lên - Công tử bao giờ cũng đến bất ngờ, nhưng hôm nay thì quả ngài đến vừa đúng lúc.

Valdemar gặp bà cô đang rất tức giận. Cố nén lắm bà mới chào hỏi chàng.

- Có chuyện gì xảy ra thế ạ? - chàng ngạc nhiên hỏi.

- Tôi thấy là người được anh đỡ đầu có quyền hơn tôi ở cái nhà này rồi đấy! À! Tôi không ngờ lại thế!

Valdemar bình thản nghe, đi đi lại lại trong phòng. Khi bà nói xong, anh mới bật cười.

- Người cháu đỡ đầu! Cô buồn cười thật! không biết từ trước đến nay ai đỡ đầu anh ta nhiều hơn. Chắc chắn không phải là cháu.

- Bây giờ mà anh vẫn còn cười được. Chuyện đó không làm anh động lòng chứ nào!

- Ngược lại cháu hết sức tán thưởng việc này.

- Voyons!( Kìa) Thật là lịch thiệp!

- Kìa cô! Cô và ông ta đã giúp cháu một việc rất lớn: cô thì hôm nay muốn đi, còn ông kia thì lại đi đúng vào hôm nay.

- Tôi không hiểu ý anh!

- Cô ạ, không nghi ngờ gì nữa, ông ta đã có được một ít quyền hành, nhưng đó chính là lỗi của cô chứ không phải của cháu.

- Tôi nhắc lại: tôi không hiểu ý của anh - phu nhân Iđalia nhún vai ngắt lời chàng.

- Cô có nhận thấy chuyện ông ta xoắn xở chung quanh Luxia chứ? Có hay không nào?

- Anh lạc đề rồi.

- Cháu đang nhập đề đấy. Xin cô hãy trả lời cho cháu đã.

- Ừ thì ông ta hay đi với Luxia. Nhưng chuyện đó thì có sao?

- Cô thấy mà vẫn cho phép.

Phu nhân Iđalia bật dậy khỏi ghế.

- Kìa! Cứ cho là chúng nó ve vãn nhau, tôi chẳng thấy điều gì xấu cả. Chuyện đó thì có hại gì?

- Cháu lại nghĩ rằng đối với Luxia chuyện tình tự ấy là không nên - Valdemar lạnh lùng đáp.

- Ngược lại thì có. Luxia đã mười sáu tuổi, cứ để nó thử cho quen. Đối với con gái vào tuổi nó, thậm chí lại còn cần thiết nữa.

- Thế có cần thiết không? nếu nó phải lòng người ta?...

- Thì cũng được! Thậm chí nó có thể yêu Proninsky.

Valdemar nhìn cô.

- Chữ " thậm chí " và nói chung " cả Proninsky " nghĩa là thế nào ạ?

- Tôi nghĩ chắc anh thừa hiểu.

- Rất tiếc, cháu không hiểu.

Phu nhân Iđalia bùng ra:

- Giá như Proninsky là người thuộc giới chúng ta nhưng không đủ môn đăng hộ đối, tôi sẽ nhìn việc này khác đi, chứ còn thế này...

- Còn thế này thì chúng có thể tự do yêu nhau phải không? Hay chúng cũng có thể tự do lấy nhau nữa? - chàng mỉa mai hỏi.

- Anh lại chọc tức tôi rồi đấy!

- Cháu chỉ hỏi thôi. Thế ra anh ta thì được quyền ve vãn, còn Luxia thì được quyền yêu. Cô cho phép thế, anh ta hiểu thế. Vậy thì xin cô chớ bực mình làm gì! Đó là nguyên do cốt lõi của việc anh ta lấy ngựa đi hôm nay. Lòng đầy phấn chấn, anh ta dùng bộ tứ mã gồm những con ô, và quyết định là cô sẽ đi bằng bộ khoang, bởi anh ta cho rằng nhạc mẫu tương lai sẵn lòng nhường nhịn cho anh ta trong những chuyện nhỏ nhặt như vậy.

- Valđy! Anh nói gì thế?

- Không có gì khác hơn, toàn sự thật.

- Nhưng mà... Có phải là?... phu nhân Iđalia sững sờ nhưng vẫn phân vân.

- Vâng, vâng, đúng thế! - đoán được ý cô, Valdemar thốt lên, trong khi phu nhân đột nhiên tái mặt.

- Hắn dám tơ tưởng đến Luxia thật ư?

- Ồ! Sao lại không? Anh ta rất dũng cảm.

- Không thể được!... Không. Không! Đó quả thật là đỉnh cao của sự táo tợn! - phu nhân phẫn nộ thốt lên.

- Thưa cô! Hắn đã có người che chở, cần gì hơn nữa? Hắn có thể cứ can đảm mà tuyên bố: veni vidi vici (Latinh: Ta đến, ta thấy, ta thắng - câu nói nổi tiếng của J. Xezar) - Valdemar diễu cợt.

Bà cô nhìn chàng.

- Valđy, sao anh biết? - bà nghi ngại hỏi.

- Thông qua ông, ông là nhà nghiên cứu giỏi hơn cô nhiều. Vả lại chính cháu cũng thấy được khối chuyện.

Phu nhân Elzonovska cựa quậy không yên trên chiếc ghế. Valdemar đi đi lại lại trong phòng. Những ý nghĩ quay vần trong óc chàng. Chàng nghĩ đến việc dù Proninsky có là một người khác hẳn và thật sự yêu Luxia, người ta cũng không gả cô em họ chàng cho hắn, bởi hắn thuộc về giai cấp xã hội " thấp hơn".

"Thật là một thứ quan hệ man rợ!" - chàng thầm tự nhủ - Vậy nghĩa là tiểu thư Elzonovska không thể trở thành vợ Proninsky chỉ vì hắn không mang họ quý tộc. Thật là kỳ quái!...Mà chính ta cũng hỗ trợ chuyện ấy một phần. Thì cứ cho là vì nhiều nguyên đo đi. Không một lý lẽ nào bênh vực cho Proninsky là một con người khác thì Xtefchia dã không có mặt tại Xuodkovse... Mà đây cũng là một môi trường khác... Thật đáng nguyền rủa! "

Nam tước phu nhân chợt tỉnh cơn bàng hoàng.

- Valđy, nói cho cô biết, sao lúc nãy anh bảo là cô và cái gã Proninsky ấy đã giúp anh một việc lớn? - bà hỏi.

Valdemar đưa tay gạt trán như muốn xua đi những ý nghĩ dày vò.

- Cháu đang chờ cơ hội để có thể tự giải thoát khỏi y.

- A! Tôi hiểu! Và anh đã tìm được. Vậy thì hay lắm!

- Có lẽ cô không nghĩ rằng lý do chính là chuyến đi chơi hôm nay của y.

- Chứ còn gì nữa?

- Sao lại còn gì? Chẳng lẽ cô muốn y tiếp tục ở lại đây?

- Với những điều cô vừa được biết thì lạy Chúa che chở! Nhưng anh đâu thể thẳng thừng đuổi hắn ra cửa.

- Cháu sẽ làm cho y hiểu theo cách tế nhị nhất rằng sự có mặt của y ở đây là thừa.

Lão Jaxenty bước vào báo là Bênêđykt đang chờ lệnh. Phu nhân Iđalia nói với Valdemar bằng tiếng Pháp:

- Cô bảo hắn vào đây để giải thích việc hắn làm. Nhưng bây giờ thì cô giao hắn cho anh giải quyết.

- Hắn có lỗi gì đâu, việc quản gia phải chịu trách nhiệm. Cháu đề nghị cô cứ việc đi, để chuyện ngựa lại đấy đã. Cháu phải biết ơn chuyện này, nhưng không có lý do gì để mà làm căng thẳng cả. Vậy cô đi chứ ạ?

Không đợi bà trả lời chàng quay lại bảo lão Jaxenty:

- Bảo Bênêđykt thắng bộ ngựa hạt dẻ.

Khi người chưởng bộc đã ra, Valdemar hỏi:

- Chỉ mình em Luxia đi với cô thôi ạ?

- Rudeska cùng đi với chúng tôi.

Nét giận run run trên môi Valdemar.

- Hay lắm. Có điều cô nên gọi cô giáo bằng cách khác ít vẻ hành chính hơn.

Nam tước phu nhân ném cho chàng một ánh nhìn trách móc. Bà định đáp lại điều gì, nhưng Valdemar nhanh nhẹn cúi chào, nói tiếp:

- Xin cô hãy chuẩn bị sẵn sàng. Đã đến giờ đi rồi.

Chàng bước ra, bực tức lẩm bẩm:

- Cô lại muốn đãi ta xơi món đẳng cấp đấy!

--------------------------------------------------------------------------------

Mặt hồ xanh long lanh chuyển sang sắc tản bạch, thắp sáng hằng hà sa số những đốm sáng, tuôn chảy những dải nhiều màu rực rỡ. Thỉnh thoảng một màu thanh thiên tối hoặc một cầu vồng xanh lam lại trùm phủ, hồ lại nằm yên bất động, không sản sinh ra trăm sắc ngàn màu, chỉ phản chiếu những rẻo mây tơi tả. Những đường zích zắc lan trên mặt sóng, trông như hàng ngàn đốm lửa bừng lên, loé sáng, để lai đằng sau hàng ngàn đốm lửa bừng lên, loé sáng, để lại đằng sau những dải bọt. Từ một phía bờ, gương nước long lanh cũng như nhuộm thẫm lại bởi đường viền đều đặn của hàng cây tươi tốt trong khuôn viên. Những tán liễu khổng lồ, những rặng tống quá sủ thanh tao, những cây trăn, cây thích, những làn tóc buông lơi rung rinh của bạch dương xoã dài xuống mặt nước trong như pha lê nằm ngay sát gốc. Trên ven bờ những đám lau mọng nước và những khóm cây xoè hoa. Những chiếc cuộng dài màu sẫm của thảm thực vật hồ ao, đôi chỗ chợt cao vọt lên trên những khúc cây cúng xác. Những dải bọt trắng xoá run rẩy dưới chân cây lau sậy, đó là nước đập mạnh vào đám rễ chằng chịt của chúng phát ra những tiếng oàm oạp, những tiếng lách cách dường như khô khan và trào bọt như giận dữ.

Trên vệt nước giữa hồ cũng thấp thoáng một bóng trắng, giống hình một rẻo mây sà xuống nước vì bị hấp dẫn bởi con sóng nhấp nhoáng lửa... Rồi bóng thứ hai, thứ ba,... cả đàn sà xuống những sắc vàng đang trôi nổi để rồi lại bay lên không, mang theo trên sắc trắng tinh khiết của mình vài tia lửa sáng. Đó không phải là những rẻo mây - mà là đàn hải âu, lông óng mượt, cất tiếng kêu lảnh lói. Sung sướng vì tiết trời ấm áp và tràn ngập nắng vầng dương, chúng cất lên khúc tụng ca hân hoan, dìm những bộ lông trắng toát vào làn nước đang lấp lánh sắc cầu vồng. Sát mặt nước xập xoà những cánh chuồn chuồn thanh mảnh, thường được gọi là chuồn chuồn tiểu thư, và những đám mây muỗi ồn ào chao lượn trong màu xanh trong vắt của không khí.

Những hơi gió mát lành chao động lá cây, gợi lên tiếng rì rào, cuộc trò chuyện bí ẩn của thiên nhiên. Chỉ đôi khi vút lên tiếng kêu lảnh lót của con hải âu, ồm ộp vài tiếng ễnh ương hay tiếng cá quẩy mạnh, để lại trên mặt hồ những vòng tròn lan rộng. Còn nói chung trên mặt hồ là tĩnh mịch, trong lúc khuôn viên chao chát một giọng chim. Tiếng những con sẻ lanh loét quét, tiếng vàng oanh ngân dài, tiếng chim hét huýt vang, tiếng cu gù ấm áp. Bên dưới, trên các cành cây, từng đàn từng lũ, cả một cộng đồng chim sẻ, những gã binh nhì của đội quân chim - đang cãi cọ ầm ĩ.

Valdemar Mikhorovsky dừng chân ở chỗ đường ngoặt ngay sát bờ hồ. Đột ngột, qua tàn lá xanh, bừng lên một tia mặt trời nóng ấm, nhảy nhót quanh chàng, rung rinh trong đôi đồng tử màu thép xám và đọng thành một giọt lóng lánh hồng ngọc trên viên ngọc của chiếc kim chàng cài cavát, khiến Valdemar ngước nhìn lên.

"Thật là một tia nắng đặc biệt! Nó châm ta như kim. Giá ta mê tín nhỉ... Ôi! Thật là vớ vẩn!..."

Chàng bước tiếp, ngạc nhiên khi nhận ra mình không tài nào tập trung suy nghĩ, những ý nghĩ cứ đứt đoạn nhường chỗ cho những câu hỏi nối nhau hiện ra.

"Tại sao ta đâm ra nhạy cảm thế? Triệu chứng này là thế nào vậy? Có tia sáng nào chợt rọi vào lòng ta, như tia nắng mặt trời chiếu vào người ta khi nãy... Tia sáng! Phải chăng nàng là tia sáng ấy? Là tia nắng mặt trời, liệu nàng có nồng ấm thế chăng? "

Chàng mỉm cười chua chát.

"Có thể, nhưng đã nguội lạnh mất rồi, bị kiệt sức vì chót sưởi ấm cho kẻ khác. "

Trong trí chàng thoáng qua hình ảnh Xtefchia và Proninsky. Chàng nhún vai, bật cười nói to thành tiếng:

"Mình thật là đại ngốc! Tia sáng nào? Trong khi đang có vầng dương thì hẵng biết sưởi nắng đã. Mơ mộng vô mục đích ấy làm gì?

Chàng ngó ra mặt hồ.

"Cứ như những con hải âu kia - chàng nghĩ - chúng bay lượn tắm trong ánh nắng, mang trên đôi cánh hằng hà sa số cầu vồng. Chúng mới thông minh làm sao!... Không bỏ qua tia sáng nào, chúng lấy của mỗi tia một chút cầu vồng, không thương tiếc - đó chính là nghệ thuật tận dụng ở đời. Để quan sát mọi thứ, để nghiên cứu các chi tiết - chỉ tổ uổng phí thời giờ chẳng được ích lợi gì, không thu kết quả gì, bởi đối tượng quá tầm thường tình, không khiến ai quan tâm cả.

- " Đó là chân lý hay nghịch lý? - chàng ngẫm nghĩ - Ta muốn đó là chân lý. Ta có thể cho phép. "

Bên kia hồ, trên con đường được viền bởi bức tường ngũ cốc, chàng trông thấy những chiếc đầu và cổ ngựa đang lao nhanh, cùng phần bên trên của chiếc xe tứ mã kiểu Mỹ vàng. Trong xe có hai hình người, nổi bật trên nền ruộng lúa mì vàng rực. Valdemar nhìn hồi lâu, rồi bật cười.

- Ồ! Ánh sáng đang đi kia kìa! - chàng vui vẻ thốt lên và quay vào lâu đài.

Mọi người lặng lẽ dùng bữa tối, cụ Machây có vẻ khó chịu, Valdemar lạnh lùng, Proninsky lo lắng.

Edmun không ngờ phải gặp đại công tử. Hắn luống cuống bội phần khi nghe nói phu nhân và các tiểu thư đã đi. Thường thường, khi có mặt phu nhân Elzonovska và Luxia hắn cảm thấy thoải mái hơn. Bước chân vào phòng ăn, hắn đã nhận thấy vẻ cứng nhắc của hai ông cháu, và quyết định làm bộ vui vẻ. Hắn hào hứng kể lại việc đã có mặt ở kho vật tư nông nghiệp. Hắn dí dỏm phê phán công ty và những người mà hắn đã gặp tại đó. Nhưng khi thấy câu chuyện không hề gây ấn tượng gì đến cả hai ông cháu nhà Mikhorovsky, hắn bắt đầu quay sang trò chuyện chủ yếu với ông Kxavery. Hắn hạ giọng hỏi ông lão:

- Hôm nay bà và các cô không về ư?

- Có là không - ông Kxavery đáp - Họ tới Obrôny thường bao giờ cũng ngủ tại đấy.

- Đáng tiếc.

- Sao ông lại than phiền? Ông có chuyện riêng tư gì với bà và các cô đâu kia chứ?

- Có đấy, mà lại rất khẩn.

- Hay thật. Tôi rất muốn biết là việc gì - Ông Kxavery nói, nhìn gã thực tập sinh vẻ hóm hỉnh.

Edmun thoáng cảm nhận được chút diễu cợt trong giọng ông lão, hắn nghĩ bụng:

"Hôm nay lão có chuyện gì thế không biết? "

- Kìa ông, thế chuyện gì vậy? - Ông Kxavery nhắc lại câu hỏi. Đã chén khá nhiều, ông lão đang lúc phấn chấn. Proninsky lắc đầu.

- Ồ, chuyện ấy tôi không thể ngỏ với bất kỳ ai.

- Thế kia! Hô, hô! Vậy chí ít tôi có thể hỏi xem ông quan tâm đến ai trong số các bà và cô đó chứ?

- Tôi có chuyện riêng với một người - hắn đáp với nụ cười đầy ẩn ý.

- Không hiểu tôi có tò mò quá không nếu tôi muốn kể cho nàng nghe nỗi nhớ nhung của mình và muốn ngắm sắc hồng của đôi môi người ấy.

Valdemar vô tình nghe rõ tất cả. Phẫn nộ, chàng muốn đứng phắt lên tống cổ Proninsky ra khỏi cửa. Nhưng chàng cố nén lòng, có thể là do tác dụng của ánh mắt van vỉ của cụ Machây.

- Ông có vẻ tin chắc vào sắc hồng ấy quá nhỉ! - ông lão Kxavery nhận xét. - Thế nếu ông không thể làm dậy lên màu hồng ấy thì sao?

- Ông không tin à? Các tiểu thư bao giờ cũng háo lời ngọt ngào và mặt ửng hồng khi nghe gọi. Nhất là Xtefchia thì chúa hay đỏ mặt. Tôi biết cô ấy quá rõ đi chứ...

Nói đến đây, Edmun nhận thấy là mình đã hơi đi quá xa liền nín bặt. Nhưng đại công tử không kìm chế lâu hơn được nữa. Bóp vụn điếu xì gà trong tay rải lên mặt bàn, chàng đột ngột đứng phắt lên, xin lỗi cụ Machây rồi bước ngay ra khỏi phòng ăn.

Cụ Machây chúc hai người còn lại ngủ ngon, nói vài câu gì nữa với họ rồi cũng ra nốt. Bị chạm nọc, Proninsky mất vui, còn ông lão gia khách thì nghĩ bụng khi chìa tay cho hắn: "Này anh chàng kỵ sĩ trẻ trai, chàng có phóng nhanh quá không đấy? "

Valdemar lồng lộn đi đi lại lại trong phòng làm việc cố làm cho lòng nguôi giận. Một tiếng đồng hồ sau chàng sai ông lão Jaxenty mời Edmun. Đại công tử ngồi bên bàn làm việc, vẻ mặt bình thản và dửng dưng, khiến gã thực tập sinh lấy lại vẻ thoải mái khi không nhận thấy sự không hài lòng trên mặt chàng.

- Có việc gì thế ạ? - Hắn vừa hỏi vừa mềm mại bước đến bên bàn.

Valdemar trỏ cho hắn chiếc ghế.

- Mời ông ngồi. Tôi muốn nói chuyện với ông.

Gã trai bối rối, im lặng ngồi xuống.

- Thực ra, tôi muốn bày tỏ với ông một dự định mà tôi đã có từ một lúc nào đó, dự định có liên quan đến ông - Valdemar nói.

- Đến tôi?

- Phải. Tôi định đề nghị ông chuyển hẳn sang bên Guenbôvitre. Tôi chắc với ông chuyện đó không có gì phiền, thậm chí phạm vi hoạt động bên ấy còn có phần rộng hơn... - Chàng nói bằng giọng tự nhiên và lịch sự nhưng với vẻ lạnh nhạt giá băng.

Proninsky tưởng như sét vừa giáng trúng đầu. Hắn đề phòng mọi chuyện, trừ việc chuyển sang Guenbôvitre. Hắn không biết nên nghĩ thế nào về việc ấy. Hắn chỉ lắp bắp thốt ra:

- Thưa... thưa đại công tử, tại sao... lại đột ngột thế?... Tôi... tôi chưa chuẩn bị.

- Chuyện vặt ấy mà, chỉ vài dặm đường, đâu phải di chuyển xa.

Edmun còn định chống đỡ.

- Hay ngài không hài lòng vì công việc đồng áng của tôi ở Xuodkovse? - Hắn hỏi với ý hạ mình, điều ấy khiến Valdemar càng không ưa.

- Công việc đồng áng ư? không. Có điều nói chung ông sang bên Guenbôvitre hợp hơn.

- Hợp hơn ạ?... Tại sao? Về phương diện nào ạ?... Mikhorovsky mất hết kiên nhẫn.

- Ồ, thưa ông, về nhiều phương diện khác nhau - chàng thốt lên, vẩy tàn thuốc vào gạt tàn.

Proninsky hiểu ngay. Người ta không muốn hắn ở đây. Nhưng nguyên nhân chính là gì? Hắn nhất thiết muốn biết. Sau một thoáng im lặng, hắn lại lên tiếng:

- Thưa công tử, nếu chuyến đi hôm nay khiến ngài không hài lòng, tôi hết sức xin ngài thứ lỗi. Quả thực, tôi đã phạm sai lầm.

Valdemar ngẩng đầu.

- Tôi có chê trách gì đâu mà ông phải xin lỗi? - Chàng hỏi. - Ông đã hành động không đúng, nhưng đó chỉ là việc vặt.

- Tôi không được biết trước rằng nam tước phu nhân hôm nay định đi - Proninsky biện bạch.

Đại công tử bĩu môi khó chịu. Chàng không thích thói quanh co.

- À,chuyện đó thì ông biết rõ, bởi thậm chí ông còn ra lệnh dành bộ tứ mã khoang cho cô tôi kia mà. Nhưng tôi xin nhắc lại, đó chỉ là chuyện vặt. Cái chính là ông không thích hợp với môi trường tại Xuodkovse. Ông hiểu chứ?... Ông không thích hợp với những quy định cần thiết, quá coi thường chúng, điều đó không thuận với một chuẩn mực theo quan niệm chúng tôi.

Tận lúc này mắt Edmun mới chợt sáng ra. Người ta đã nhận ra những dự tính của hắn và tống cổ hắn đi nơi khác. Việc đề nghị hẳn chuyển sang Guenbôvitre chỉ là cách thức nhẹ nhàng chỉ cho hắn đường rút lui. Kế hoạch của hắn đã bị bàn tay đại công tử cương quyết gách chéo. Proninsky thấy buồn, hắn bị thua hoàn toàn, không phương chống đỡ. Hắn nhìn đại công tử. Vừa hút thuốc, Valdemar vừa nhìn chăm chú vào lọ mực bằng cẩm thạch, vẻ mặt như muốn bảo: "Sao ngươi còn chưa bước đi? Ta nói xong rồi đấy! "

Edmun cảm thấy nên đi, nhưng hắn còn ngập ngừng chưa rõ đây là việc mời hắn nghỉ hẳn, hay chỉ là đổi chỗ. Vẻ ngập ngừng ấy làm Valdemar cáu. Chàng bực mình đứng lên, chìa tay cho hắn, nói cụt lủn:

- Thế thôi, chúc ông ngon giấc.

Gã thực tập sinh bật dậy, trả lời với vẻ tự nhiên cố nặn:

- Tôi xin cố gắng làm hài lòng đại công tử.

- Cảm ơn. Như vậy sẽ có lợi cho cả hai phía hơn.

Hai người cúi chào nhau. Proninsky bước ra, đầu ngẩng cao, nhưng ra đến cửa hắn lại cúi đầu buồn bã.

- Mẹ kiếp! Mình bị tống cổ rồi - Hắn cáu tiết lẩm bẩm, - tống cổ khỏi chỗ làm tư, không phải cách chức như chính quyền. Nhưng cách thức của ông ta mới tế nhị làm sao, theo kiểu quý tộc đại gia! Thật là quý phái! - hắn thốt ra với vẻ mỉa mai độc địa.

Ra đến tiền phòng, một gia nhân định khoác áo choàng cho hắn, Edmun cáu kỉnh gạt ra.

- Cút cha mày đi!

- Ô hô! - người gia nhân thốt lên khi khép cửa lại sau lưng hắn.

Valdemar bước vào phòng ngủ của cụ Machây. Cụ đang nằm trên giường đọc báo. Thấy cháu, cụ đẩy chiếc đèn sang một bên.

- Sao mãi cháu không tới?

- Cháu vừa nói chuyện với Proninsky. Xong rồi - Valdemar nói, ngồi xuống cạnh giường.

- Cháu không nhận ra hắn nữa a'?

- Về căn bản là thế. Cháu đề nghị hắn chuyển sang Guenbôvitre.

- Hắn đồng ý?

- Đó là điều hắn không muốn, nhưng hắn hiểu người ta muốn gì ở hắn.

- Hãy nói thật ông nghe: có phải đó là do câu chuyện bên bàn ăn tối nay không?

- Chuyện đó chỉ đẩy nhanh sự việc mà thôi.

- Thế nguyên do chính là từ đâu?

- Ông còn hỏi thế ư? Cháu không thể nào chịu nổi những chuyện tiếu lâm của hắn, nhất là...

Chàng đứng dậy, đi đi lại lại trong phòng.

Cụ Machây im lặng. Ánh đèn soi nghiêng rọi sáng mái tóc bạc như cước và những nếp nhăn hằn sâu trên vầng trán, trên mặt, mắt cụ hơi nheo lại, đôi môi đã héo tàn đọng lại nỗi đớn đau. Cụ ngồi lặng rất lâu chìm sâu vào nỗi trầm tư, đôi vai còng xuống như đang bị đè trĩu bởi một gánh nặng quá mức.

Chiếc bóng già nua của cụ nổi rõ trên nền thảm, những ký ức từ quá khứ, đầy dằn vặt, trút xuống hình dáng ấy, dưới sức nặng của chúng, mái đầu cụ cúi gục mỗi lúc một thấp hơn. Đột nhiên, cụ ngẩng vầng trán nhăn nheo, nhìn cháu trai, dằn giọng hỏi:

- Valdemar này, hãy nói thật với ông! Chủ yếu là vì cô gái ấy phải không?

Từ một góc sâu trong căn phòng tối cất lên một giọng trầm, mượt mà cố nén lại:

- Vâng!

- Lạy Chúa, xin Người đừng chối từ lòng thương! - đôi môi run rẩy của cụ già khẽ thì thào.

Cụ đưa tay lên bưng lấy mặt, cầu nguyện khe khẽ, nhắc đi nhắc lại với nỗi kinh hoàng:

- Vì tội lỗi của con xin Người chớ trừng phạt cháu nó, lạy Chúa, lạy Chúa! Hãy tha thứ cho con... Xin Người đừng báo thù.

--------------------------------------------------------------------------------

Chiếc xe ngựa màu đỏ rời đường cái rẽ xuống một đường nhỏ hai bên trồng dương. Bộ tứ mã màu huyền phi nước kiệu đại, phô những chi tiết bằng đồng của dây thắng lấp lánh trong ánh mặt trời, nhạc ngựa loong coong khua, lũ ngựa hất đầu thở những tiếng rừ rừ. Buổi rạng đông tươi mát, tràn ngập những hơi gió lành và đẫm sương sau trận mưa đêm.

...

Mọi người đều trò chuyện, bá tước tiểu thư với nam tước, tiểu thư Rita Trestka, Luxia cùng Vilus hát những bài dân ca vùng Kracốp, rồi phá lên cười vui vẻ. Trên ghế đánh xe, Valdemar bảo Xtefchia:

- Tiểu thư có trông thấy hai chiếc cột trắng ở bên đường kia không? Đó là cột biên. Chúng ta đang đi trên đất của điền trang Guenbôvitre rồi đó. Chưa bao giờ tôi cảm thấy đầy diễm phúc có được vùng đất này, cảm giác đó chính là vì tiểu thư đấy.

- Vì tôi? Tại sao kia chứ? - Xtefchia kinh ngạc hỏi.

Valdemar mỉm cười.

- À, dẫu chỉ là vì tôi có thể chỉ cho tiểu thư thấy những nội cỏ đầy hoa của mình, dẫu chỉ là vì tôi đang đánh xe đưa tiểu thư về nhà mình. Chỉ nguyên những điều đó thôi chẳng nhẽ không đủ cho người ta vui sướng rồi sao?

Nàng nhìn thẳng vào mắt chàng.

- Điều ông vừa nói chẳng hợp chút nào với ông - nàng nói nghiêm trang.

Chàng nhìn nàng thú vị.

- Vậy nó hợp với ai? - chàng hỏi.

- Có thể là với ông Seliga chẳng hạn, vả lại... tôi cũng không rõ nữa.

- Xin tiểu thư hãy làm ơn giải thích cho tôi.

- Để làm gì, khi mà chính ông hiểu rất rõ.

- Xin thú thực với tiểu thư, tôi không thật hiểu.

- Không hợp với ông, bởi điều đó sáo rỗng quá.

- Ồ!...

- Vả lại ông không thành thực khi nói thế.

- Lạy Chúa lòng lành, thật là tệ hại! Tại sao tôi lại không thành thực kia chứ? Anh chàng Vilus tha hồ ví tiểu thư nào với pha lê, nào với sắc thanh thiên, nào với màu vàng óng, còn tôi lại không có quyền nói lên những điều tôi cảm thụ hay sao? Tại sao Vilus được phép?

- Bởi đó là Vilus! - Xtefchia vui vẻ bật cười, môi chúm lại nom thật xinh.

- Còn tôi là Valđy...

- Còn ông lại là đại công tử Valdemar Mikhorovsky.

Chàng bực mình.

- Đại công tử thừa kế trang Guenbôvitre, chủ nhân trang Xuodkovse, Grabonô, Biauô- Trekax và nhiều điền trang khác cùng các ấp phụ thuộc, xin tiểu thư cứ thêm vào cho đủ - chàng nhại theo nàng, giọng cáu kỉnh.

- Vâng, đại công tử, đại quý tộc, đại trang chủ - Xtefchia nhắc theo, giọng vui vẻ.

Valdemar nhún vai. Rồi chàng bắt đầu nói chậm rãi, mắt không nhìn Xtefchia:

- Tiểu thư khiêu khích tôi quá lắm! Nhưng tôi hiểu, tôi xin nói với tiểu thư điều này. Tiểu thư tin thì tốt, không tin - cũng đành chịu, tôi sẽ nói thành thật. Tất cả các danh hiệu và phẩm hàm mà tiểu thư vừa nêu kia - tôi đều có. Song bởi những danh hiệu và phẩm hàm đó chỉ quanh quẩn trong một bầu không khí chật chội ngạt thở, nên thường khi tôi thấy thiếu khí trời. Bao giờ tôi cũng thích những cánh đồng mênh mông, tôi muốn lao ra với chúng, phá vỡ những chiếc khung đẳng cấp được dùng để vây bọc chúng tôi từ thưở thiếu thời. Chúng tôi là những kẻ chuộng lạ, chúng tôi yêu hoa trà mi, chúng tôi trang trì bằng hoa huệ. mà không hề biết rằng trên đồng ruộng chúng tôi vẫn thường nở rộ những đoá hoa cúc lam rất đẹp. Chúng tôi biết loài hoa ấy tồn tại đâu đó, nhưng nó bị cách biệt rất xa bởi một tín hiệu: bàn chân quý tộc đại gia của chúng tôi không bao giờ chịu nhọc công tìm kiếm loài hoa ấy, vì một lẽ đơn giản là chúng không làm chúng tôi quan tâm. Đôi khi số mệnh khiến cho một đoá hoa cúc lam lạc vào nhà ấm của chúng tôi, và khi ấy chúng tôi chợt nhận ra bao cảm giác: kinh ngạc, tò mò, một mùi hương thân thuộc, đánh thức trong chúng tôi giọt máu của quê hương bản quán đã bị dày xéo thảm thương vì những thứ của ngoại bang. Chúng tôi chợt cảm thấy mình là con cháu của đất nước này, và kẻ luôn thấy hào hứng yêu chuộng những cánh đồng mênh mông chợt cảm nhận một niềm khao khát. Đối với kẻ đó, những cánh đồng của tổ quốc trở thành quý báu xiết bao.

Chàng im lặng giây lâu rồi nói tiếp:

- Đối với bản thân tôi, tiểu thư chính là cánh hoa xa cúc lam đó. Ở trong môi trường chúng tôi, tiểu thư cũng như đại diện điển hình của đất nước quê hương. Bởi mặc dù chúng tôi có thể đòi cái quyền đại diện kia một cách bình đẳng và không kém phần hợp lý, song chúng tôi đã quá " quốc tế hoá " để có thể đảm đương cái trọng trách lớn lao kia. Tiểu thư chính là biểu tượng cho những cánh đồng vàng óng của chúng ta. Vilus nói đúng khi ví tiểu thư với tự nhiên, anh ấy nhận ra điều đó cũng nhanh như tôi. Với tôi, thoạt tiên tiểu thư gây cho tôi ấn tượng một bông hoa mọc trên những cánh đồng phì nhiêu. Đồng thời tiểu thư còn là loài hoa trinh nữ.

Chàng ngẩng đầu nhìn Xtefchia.

- Tôi đã nói một cách cởi mở những gì tôi nghĩ về tiểu thư. Và xin nhắc lại: tôi cảm thấy xiết bao hạn phúc khi được sở hữu những vùng đất như thế này trên đất nước chúng ta, hạnh phúc không phải là đất đai này là thứ sinh lợi cho túi tiền của tôi, mà vì tôi cảm thấy mình là con của đất, và đất đai với tôi thân thiết biết bao. Tôi yêu đất từ ngày thơ ấu, tôi chăm chút cho đất, nhưng tình cảm ấy đến bây giờ mới vụt lớn lên nhờ có tiểu thư. Vì thế, tôi vô cùng biết ơn tiểu thư.

Chàng chân thành đưa tay cho nàng và xiết chặt. Có lúc chàng những định nâng tay nàng lên môi hôn nhưng rồi cố kìm lại. Mặt Xtefchia biểu lộ niềm xúc động, môi nàng run run. Nàng ngước mắt lên nhìn chàng và cũng gặp đôi đồng tử màu xám rừng rực ngọn lửa, chan chứa niềm tự hào thanh cao tuyệt vời mà sao êm dịu đến lạ lùng trong ánh nhìn đang vây bọc lấy nàng.

- Chẳng lẽ bây giờ tiểu thư cũng vẫn bảo là tôi không thành thực? - chàng khẽ hỏi.

- Ồ không! Bây giờ ông nói khác hẳn, đất đai của ông có thể tự hào về một người con như ông. Ông thật xứng đáng là một người con thuộc họ Mikhorovsky - nàng sôi nổi đáp.

Chàng cười mỉa mai.

- Xin khoan hẵng khen ngợi tôi, rất có thể tôi không xứng với lời khen ngợi. Bởi lẽ người ta không tin vào tình yêu mà tôi dành cho đất nước. Dòng họ chúng tôi có mang cái họ Đờ Mikhorovsky ( Dòng họ quý tộc thýờng có chữ DE ( Đờ ) trýớc cái họ ) quá lâu nên tôi không thể trở thành Mikhorovsky ngay được, không có đệm thêm một chữ nước ngoài. Ai dám tin rằng niềm tin đang sống trong lòng tôi quả thực bám sâu rễ trong tâm hồn, chứ không phải bò trườn trên bề mặt vì những động cơ ít phần xã hội nhiều hơn cá nhân?

- Xin ông chớ đem sự phân tích làm hỏng mất ấn tượng, đó là hệ thống tồi tệ nhất - Xtefchia ngắt lời chàng- Chỉ cần ông tin chắc là đủ, chỉ cần ông cảm nhận điều ấy một cách vẹn toàn. Chỉ riêng điều đó cũng là quá nhiều đối với ngài Mikhorovsky.

Cả hai cùng bật cười.

- Tiểu thư nói phải, ta không nên coi mình xấu hơn thực chất, và ta hãy biết sướng vui với những giờ phút như lúc này.

Chàng ghé sát đầu nàng vừa mỉm cười vừa hỏi:

- Tiểu thư cũng vui sướng chứ?

Mắt Xtefchia bừng lên vui tươi.

- Tôi vui lắm - nàng đáp.

- Và tiểu thư thích ngồi trên chiếc ghế đánh xe này?

- Rất tuyệt!

- Nghĩa là sau những lời của anh chàng Vilus tôi cũng không đến nỗi là một lão già đáng ngán? Đúng không?

- Sao lại thế?

- Là đại quý tộc, là ông lớn, là dòng dõi đại gia - chàng nói với vẻ khiêu khích đùa.

- Những danh hiệu ấy thì bao giờ ông chả mang.

- Hay lắm, hay lắm! Tôi chỉ không muốn mang chúng lúc này. Vào giây phút này tôi chỉ là chàng Mikhorovsky, tôi yêu hoa cúc lam và đang đưa một cánh hoa quý giá ấy đến với những cánh đồng ruộng của mình. Điều đó khiến tôi sung sướng. Sao tiểu thư lại sầm mặt thế?- chàng hỏi đột ngột, chăm chú nhìn nàng.

- Tôi ư?... Đâu có - nàng đáp lạnh lùng.

- Tiểu thư giống như loài hoa xấu hổ, chỉ khẽ chạm vào là cụp hết lá cành. Tôi biết tiểu thư nghĩ gì rồi: Tiểu thư nghĩ rằng tôi là một đại quý tộc, chỉ vì một thoáng bốc đồng mà từ bỏ áo tía của đại quý tộc để khoác áo lam của hoa xạ cúc. Và vì tôi đã gọi tiểu thư bằng loài hoa ấy nên tiểu thư không hài lòng. Có đúng thế không?

- Giả sử nếu tôi có là xạ cúc lam, thì chắc chắn cùng không phải là thứ hoa để người ta đem trang điểm.

- Đặc biệt cho nhà quý tộc đại gia. Đúng không?

- Không cho ai cả!

...

Họ đến chiếc cầu đá bắc ngang qua dòng sông chảy xiết. Bên kia cầu, trên đồi cao, giữa những lùm cây xanh tươi nổi bật lên những bức tường thành vững chãi của toà lâu đài, với những vọng lâu và tháp canh nhấp nhô. Trên ngọn tháp chính xây theo phong cách cổ xưa phấp phới một ngọn cờ mang gia huy giòng họ Mikhorovsky...

Valdemar cho xe lăn bánh chậm rãi. Cảm thấy điền sản của chàng bỗng trào dâng cả niềm tự hào lẫn ưu tư. Chàng tự nhủ:

"Nhưng những thứ này đem lại gì cho ta kia chứ? "

Và đột nhiên, chàng cảm thấy buồn man mác...Lần đầu tiên, chàng nhận ra rằng giữa chốn xa hoa trang trọng này, trong toà dinh thự tuyệt với này, chàng vẫn vò vỏ một mình một bóng. Rồi chàng chợt mỉm cười:

"Chí ít lúc này ta không cô đơn" - Chàng kín đáo liếc Xtefchia.

Nàng ngồi lặng, như đang bị đè bẹp bởi vẻ uy nghi của những hàng thông cổ thụ đang rủ bóng xuống đầu nàng. Mặt nàng hơi nhợt nhạt, lòng nàng chợt lạnh đi, một nỗi lo lắng vẩn vơ trào lên trong tâm linh.

"Ta làm gì nơi đây?... Bên cạnh vị đại quý tộc kia... Ta lạc lối rồi... Một cánh hoa cúc lam lạc vào nhà ấm... "

Và cũng như Valdemar lúc nãy, đến lượt nàng chợt nghĩ rằng giữa chốn xa hoa sang trọng này, trong toà dinh thự tuyệt vời này, nàng hoàn toàn cô đơn, cô đơn quá! Nàng chợt rùng mình. Valdemar nhận thấy thế. Chàng xúc động nói:

- Tôi rất sung sướng đã đưa tiểu thư - biểu tượng của những cánh đồng và thảo nguyện - đến với tổ ấm này, không phải đến với đẳng cấp và những định kiến, không phải tới chốn bồng lai tiên cảnh, mà đến với tổ tiên dòng họ Mikhorovsky, nơi cánh hoa xa cúc lam sẽ cảm thấy tự do và vui vẻ.

Giọng chàng âm vang bao chân thành nồng hậu. Xtefchia nhìn vào mắt chàng, lòng đầy biết ơn...

--------------------------------------------------------------------------------