1. Nazwa: Pochodzi od greckiego słowa "asthma" i oznacza po prostu duszność/zadyszkę.

2. Historia: Towarzyszy ludzkości od starożytności, a lekarstwo na nią próbowali wynaleźć już starożytni Egipcjanie, podając chorym specjalny rodzaj kadzideł noszący nazwę kyphi. Szczególne zainteresowanie astmą nastąpiło w starożytnej Grecji, gdzie po licznych badaniach Hipokrates (określany ojcem medycyny) doszedł do wniosku, że w pewnym stopniu objawy astmy wywoływane są przez emocje, a samą chorobę można rozpoznać po charakterystycznym dźwięku. Nad zagadką schorzenia w swoich traktatach główkowali również arabscy uczeni, jednak nikt nie znalazł skutecznego lekarstwa. Właściwie do tej pory nie umiemy skutecznie pozbyć się astmy, ale przynajmniej wiemy, jak ją łagodzić.

3. Co to jest? Przewlekłe zapalenie dróg oddechowych zaliczane do wielkiej siódemki chorób psychosomatycznych. Uważana również za chorobę alergiczną wyróżniającą się na tle innych alergii tym, że potrafi zabić. 

4. Przyczyna: Najczęściej jest efektem alergii (których mamy calutki wachlarz, ale pierwsze skrzypce gra tu uczulenie na kurz domowy, pyłki traw, roztocza i alergeny pokarmowe np. na mleko, zboża, orzechy, jajka oraz na sierść kotów), jednak 10% zachorowań nie da się jednoznacznie sklasyfikować. Astmę można także odziedziczyć po członkach rodziny.

5. Postacie:

- Astma alergiczna/zewnątrzpochodna/atopowa - 90% wszystkich astm, na które wpływ ma środowisko zewnętrzne.

- Astma niealergiczna/wewnątrzpochodna - 10% astm, które nie wiadomo, skąd się wzięły.

- Astma oskrzelowa - to ta właściwa astma, która pojawia się najczęściej.

- Astma sercowa - jest objawem niewydolności serca.

6. Objawy:

- Nawracający kaszel nasilający się pod wpływem wysiłku fizycznego, choroby, obecnego alergenu i zimnego powietrza. U dzieci pojawia się głównie w nocy.

- Występujący po wysiłku, płaczu lub karmieniu świszczący oddech.

- Duszność wydechowa pojawiająca się nocą lub po wysiłku fizycznym. W zależności od typu astmy duszność może być sezonowa lub występować przez cały rok.

- Napad duszności (to nie jest to samo co duszność, chociaż może wydawać się, że jednak jest) - rozpoczyna się suchym, męczącym kaszlem i przyspieszonym oddechem. Czasami dochodzi także do wciągnięcia międzyżebrzy (przestrzeń pomiędzy żebrami wciąga się do środka). Pod koniec napadu kaszel staje się mokry, a dziecko zaczyna wykrztuszać wydzielinę, której nie było na początku. Przez cały czas dziecko jest niespokojne, najczęściej siedzi, nie leży, może skarżyć się ucisk w klatce piersiowej. Należy uważnie obserwować dziecko w trakcie napadu duszności, ponieważ zaostrzenie astmy jest stanem zagrażającym życiu i może okazać się śmiertelne.

7. Kto jest narażony?

- Przed 10 rokiem życia choroba 2x pojawia się u chłopców, po okresie dojrzewania częściej występuje u dziewczynek.

- Osoby, u których w rodzinie wystąpiła astma.

- Alergicy.

- Ludzie, którzy przy porodzie mieli mniej niż poniżej 2,5 kg.

- Ludzie przebywający w otoczeniu palaczy.

- Osoby żyjące w środowisku pełnym smogu.

8. Rozpoznanie:

- Spirometria - badanie wykonuje się za pomocą przyrządu nazywanego spirometrem. Ma za zadanie zmierzyć pojemność i objętość płuc oraz ocenia jakość oddechu.

- odwracalność obturacji oskrzeli - polega na podaniu leku rozkurczającego oskrzela i ponownym wykonaniu spirometrii.

- próba prowokacyjna - podaje się wziewnie lek np. histaminę i ponownie z pomocą spirometra mierzy się reakcję dróg oddechowych.

- testy skórne - wykonuje się nakłucia w poszczególnych miejscach na skórze, wstrzykując niewielką ilość alergenu, aby sprawdzić, czy pojawi się na coś odczyn.

- PEF - szczytowy przepływ wydechowy. Określa, jaka jest największa prędkość powietrza podczas wydechu w ciągu minuty. Pomiar wykonuje się z pomocą peak flow meter. Jego obsługa jest bardzo prosta. Wskaźnik należy ustawić na 0, następnie wziąć głęboki wdech, włożyć ustnik do ust, szczelnie obejmując nim wargi, a potem wydmuchać najszybciej i najsilniej jak można powietrze. Badanie powtarza się trzykrotnie w pozycji stojącej. Gdy wynik regularnie się pomniejsza, może to świadczyć o zbliżającym się ataku.

9. Leczenie:

- odczulanie - w określonych odstępach czasu podaje się coraz większą dawkę alergenu przez okres 3-6 lat. Immunoterapia najskuteczniejsza jest w 5-35 roku życia pacjenta. Początkowo oczyszczone alergeny podaje się co 7-14 dni, następnie okres zwiększa się od 4 do 6 tygodni. Preparaty najczęściej podawane są jako zastrzyki podskórne.

- ćwiczenia oddechowe - wpływają na wentylację płuc. Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy zażyć leki i przeprowadzić rozgrzewkę, aby doprowadzić do rozszerzenia oskrzeli. Niektórzy wykorzystują przy tym aparat triflo, który uczy jak wziąć głęboki wdech, zwiększa pojemność płuc i przepływ powietrza, a także redukuje ból.

- drenaż ułożeniowy - to odpowiednie ułożenie chorego w celu ułatwienia ewakuacji wydzieliny z drzewa oskrzelowego.

- farmakoterapia - leków nie mogło zabraknąć w tym zestawieniu i jest ich cała gama. Dzielimy je na betadimimetyki szybko- (rozluźniają mięśnie gładkie oskrzeli) i długodziałające (znoszą duszność, ale nie nadają się podczas ataku, ponieważ zaczynają działać dopiero po 30 minutach), leki przeciwcholinergiczne (stosowane głównie w zaostrzeniach u niemowląt), metyloksantyny (stosowane, gdy nie działają betadimimetyki, jednak powoli odchodzi się od ich używania przez efekty uboczne), glikokortykosteroidy (mają działanie przeciwzapalne, zmniejszają wytworzony naciek). W niektórych przypadkach używa się także leków antyleukotrienowych, kromonów, leków przeciwhistaminowych, mukolitycznych i antybiotyków.

10. Powikłania: Duszność przy wykonywaniu codziennych czynności, częste infekcje, kaszel i świszczący oddech, który może doprowadzić do niewydolności oddechowej.

11. Rokowanie: Przy odpowiednim leczeniu można praktycznie nie zauważać astmy. Czasami jednak zdarzają się przypadki śmiertelne.

12. Kto chorował?

- Bill Clinton, John F. Kennedy, Teodor Roosevelt, Woodrow Wilson - prezydent USA. Wydaje się, że trzeba się liczyć z tym, że to stanowisko jest obciążone ryzykiem zachorowania astmę. Takie utrudnienie w tym ciekawym wyzwaniu.

- Ludwig van Beethoven - niemiecki kompozytor i pianista.

- Antonio Vivaldi - wenecki kompozytor, skrzypek i duchowny.

- Elizabeth Taylor, Sharon Stone, Christopher Reeve - aktorzy.

- Karol Dickens - pisarz.

13. W kulturze:

- Jeden z bohaterów "Muppetów", niejaki Daniel, jest astmatykiem.

- Główny bohater serialu "Teen Wolf" Scott McCall cierpiał na astmę, lecz jego problemy zniknęły po przemianie w wilkołaka.

- Na Wattpadzie też jest trochę książek, których akcja kręci się wokół astmy, ale nie wymienię ich ze względu na Waszą psychikę, ponieważ z niewiadomych przyczyn część wattpadowej społeczności uznała astmę za wyjątkowo romantyczne choróbsko. Jak do tego doszło? Nie wiem i chyba nie chcę wiedzieć.

- Ja sama nie mam bohaterów chorych na astmę. Usilnie rozważam, czy astmatykiem nie powinien być mój Blackwood Whitaker z "Bohaterów", ale mam dla niego przygotowaną tak drastyczną historię, że waham się, czy jeszcze tak go dodatkowo krzywdzić *głaszcze Blacky'ego po rudej czuprynie*