CHƯƠNG 8

cau 1.. Nguyên nhân ra đời CNTB độc quyền Nhà nước:

cau 2. Bản chất kinh tế và biểu hiện của CNTB độc quyền NN:

Cau 3. Cơ chế kinh tế của CNTB độ quyền NN. Vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế của NN tư sản hiện đại

cau 1.. Nguyên nhân ra đời CNTB độc quyền Nhà nước:

- Tích tụ tập trung TB phát triển đẻ ra cơ cấu kinh tế qui mô lớn đòi hỏi 1 sự điều tiết XH đối với sx và phân phối từ 1 trung tâm.

- Sự phát triển cao của lực lượng sx xuất hiện 1 số ngành mà các tổ chức độc quyền tư nhân ko thể hoặc ko muốn kinh doanh.

- Sự thống trị độc quyền làm sâu sắc them sự đối kháng giữa giai cấp tư sản và g/c vô sản. mâu thuẫn giữa TS - VS gia tăng đe dọa sự tồn tại của CNTB, nhà nước cần có biện pháp xoa dịu mâu thuẫn và bảo vệ sự thống trị của g/c TS

- Sự mở rộng các quan hệ kinh tế đối ngoại đòi hỏi NN phải đứng ra bảo hộ, tạo môi trường quốc tế hỗ trợ TB tư nhân.

- Do các xung đột lợi ích giữa các quốc gia, các đối thủ trên thị trường TG.

cau 2. Bản chất kinh tế và biểu hiện của CNTB độc quyền NN:

A CNTB độc quyền NN:

- CNTB độc quyền NN là sự kết hợp chặt chẽ của các tổ chức độc quyền tư nhân với sức mạnh của NN tư sản thành 1 thiết chế thống nhất nhằm phúc vụ lợi ích cho các tổ chức độc quyền và cứu nguy cho CNTB.

- CNTB độc quyền NN là hình thức phát triển cao của CNTB độc quyền, là nấc thang phát triển mới của CNTB độc quyền.

B Bản chất kinh tế của CNTB độc quyền NN:

- CNTB độc quyền NN là nấc thang phát triển mới của CNTB độc quyền. Nó là sự thống nhất của 3 quá trình gắn bó với nhau: tăng sức mạnh của các tổ chức độc quyền, tăng vai trò can thiệp của NN vào kinh tế và bộ máy NN phụ thuộc vào các tổ chức độc quyền. Như thế là quan hệ độc quyền từ lĩnh vực kinh tế chuyển sang thâu tóm cả quyền lực chính trị phục vụ lợi ích kinh tế của nhà TB. NN trở thành 1 tập thể TB khổng lồ phục vụ lợi ích kinh tế của g/c tư sản.

- CNTB độc quyền NN là 1 quan hệ kinh tế chính trị , XH chứ ko phải là 1 chính sách kinh tế trong giai đoạn độc quyền của CNTB. Khi CNTB độc quyền NN thống trị, các quá trình kinh tế diễn ra ko chỉ chịu những tác động của thị trường mà còn chịu điều tiết của NN tư sản nhằm phục vụ lợi ích của các tổ chức độc quyền và cứu nguy cho CNTB.

- Như vậy CNTB độc quyền NN ko phải là 1 giai đoạn mới của CNTB, càng ko phải là chế độ mới mà chỉ là hình thức vận động của quan hệ sản xuất TBCN, làm cho CNTB thích nghi với điều kiện lịch sử mới.

C Biểu hiện của CNTB độc quyền NN

- Sự kết hợp nhân sự giữa các tổ chức độc quyền và nhà nước. Diễn ra từ hai phía. Các tổ chức độc quyền xâm nhập vào chính phủ bằng cách cử người tranh cử các vị trí trong bộ máy nhà nước, mua chuộc quan chức nhà nước biến họ thành cổ đông của doanh nghiệp. Quan chức NN mua cổ phần khống chế tổ chức độc quyền... Sự kết hợp này đã tạo ra 1 chính phủ.. từ trung ương đến địa phương.

- Sự hình thành và phát triển sỡ hữu NN: Sỡ hữu NN là sở hữu tập thể của g/c TB độc quyền, có nhiệm vụ phục vụ và hỗ trợ sỡ hữu TB độc quyền nhằm duy trì sự tồn tại của CNTB. Sở hữu NN tăng lên nhưng ko làm giảm sỡ hữu TB tư nhân mà giúp sỡ hữu TB tư nhân phát triển.

- Sỡ hữu NN gồm nhưng bất động sản và động sản của bộ máy NN và các doanh nghiệp NN, trong đó ngân sách NN là quan trọng nhất. Các doanh nghiệp NN hình thành trong các ngành nhiều rủi ro, vốn lớn, yêu cầu khoa học, thử nghiệm cao. NN mua lại các doanh nghiệp tư nhân có nguy cơ phá sản, cung cấp các hợp đồng béo bở cho độc quyền tư nhân.

- Sự điều tiết kinh tế của NN tư sản gồm bộ máy quản lý các hệ thống chính sách kinh tế, các công cụ kinh tế như: thuế, luật pháp, NSNN, chính sách tiền tệ, chính sách tài chính, chính sách kinh tế khác...

Cau 3. Cơ chế kinh tế của CNTB độ quyền NN. Vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế của NN tư sản hiện đại

1 Cơ chế kinh tế của CNTB độc quyền NN:

- Cơ chế kinh tế của CNTB độc quyền NN là sự dung hợp của 3 cơ chế: cơ chế thị trường, sự điều tiết của tổ chức độc quyền tư nhân, sự điều tiết của NN nhằm phát huy những mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực của từng cơ chế.

- Bản chất cơ chế kinh tế của CNTB độc quyền NN là cơ chế thị trường có sự điều tiết của NN nhằm phục vụ CNTB độc quyền. Sự kết hợp hữu cơ các quan hệ thị trường với sự điều tiết kinh tế của NN tạo thành 1 hệ thống thống nhất của sự điều tiết độc quyền NN.

- Trong cơ chế hỗn hợp đó, vai trò của 3 bộ phận là:

NN giữ vai trò điều tiết vĩ mô đối với quá trình sản xuất XH, định hướng các mục tiêu phát triển kinh tế - XH ở từng thời kì.

Tổ chức độc quyền tư nhân điều tiết sản xuất trong phạm vi của nó bằng các kế hoạch, chương trình, hợp đồng kinh tế.

Cơ chế thị trường vẫn là nhân tố cơ bản điều tiết nền kinh tế 1 cách tự phát thông qua các qui luật của kinh tế thị trường. tuy nhiên tính tự phát của cơ chế thị trường bị giới hạn bởi sự tác động mạnh mẽ của các tổ chức độc quyền tư nhân và nhà nước.

- Như vậy, cơ chế điều tiết kinh tế của CNTB độc quyền NN đã tạo ra 1. cách thức phối hợp và phương tiện điều tiết quản lý hơn so với cơ chế tự do cạnh tranh ở giai đoạn trước

- Những biểu hiện mới của cơ chế điều tiết kinh tế của CNTB độc quyền NN trong giai đoạn hiện nay là:

Hạn chế sự quan lieu hóa NN

Xác định lại trợ cấp của NN đối với 1 số ngành, xí nghiệp

Tư nhân hòa khu vực kinh tế NN

Nới lỏng sự điều tiết kinh tế của NN

Xác định lại thứ tự ưu tiên trong chính sách kinh tế, hướng vào tăng trưởng lâu dài, tiến bộ, khoa học công nghệ...

tăng cường phối hợp chính sách kinh tế giữa các nước

2 Vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế của NN tư sản hiện đại:

- Bất cứ nhà nước nào cũng có vai trò kinh tế nhất định đối với XH mà nó thống trị, song ở mỗi chế độ XH, vai trò kinh tế của NN có sự biến đổi thích hợp với trình độ phát triển của XH lúc đó.

-Trong gia đoạn tự do cạnh tranh, NN tư sản ở bên trên và bên ngoài quá trình kunh tế, vai trò của NN chỉ dừng lại ở việc điều tiết bằng thuế và pháp luật.

-Ngày nay vai trò của NN tư sản ko chỉ điều tiết nên kinh tế bằng pháp luật, thuế, chính sách kinh tế mà còn có vai trò tổ chức quản lý các doanh nghiệp thuộc sỡ hữu NN, điều tiết bằng các đòn bẩy kinh tế vào các khâu sx - phân phối - trao đổi - tiêu dung.

- Hệ thống điều tiết của NN là 1 tổng thể những thể chế và thiết chế kinh tế của NN. Sự điều tiết kinh tế của NN gồm các hình thức: hướng dẫn, kiểm soát, uốn nắn những lệch lạc bằng các công cụ kinh tế và công cụ hành chính - pháp lý, bằng cả ưu đãi và trừng phạt, bằng chiến lược dài hạn và giải pháp ngắn hạn.

- Mục tiêu của sự điều tiết của NN TB độc quyền là nhằm khắc phục những khuyết tật của kinh tế thị trường TBCN, định hướng cho sự phát triển kinh tế XH, nhằm tăng trưởng kinh tế, đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển.