Kỹ năng viết văn nghị luận trong đề HSG
Dưới đây là một số kiến thức và kỹ năng viết văn nghị luận mà mình học và rút ra kinh nghiệm từ khoảng thời gian làm bài tập và ôn luyện chuyên sâu về môn Ngữ Văn 8.
CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN TRONG
Phần I:cách làm bài nghị luận xã hội
-Nghị luận xã hội gồm 3 dạng đề cơ bản
+Nghị luận về tư tưởng đạo lí
+Nghị luận về hiện tượng đời sống
+Nghị luận về vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm
*Dạng đề:nghị luận về một tư tưởng đạo lí:thường mượn một câu danh ngôn,ca dao,tục ngữ,một nhận định hay đánh giá nào đó=> yêu cầu người viết trình bày suy nghĩ ,quan điểm của mình
-Đề bài thường sẽ có câu :Anh/chị hãy trình bày suy nghĩ/ ý kiến
Vd:Dân gian có câu "Gần mực thì đen/gần đèn thì sáng"
Anh /chị hãy trình bày suy nghĩ về ý kiến trên
*Dạng đề nghị luận về một hiện tượng đời sống:thường nêu lên một hiện tượng,một vấn đề có tính thời sự được dư luận xã hội quan tâm (bạo lực học đường,hút thuốc lá điện tử,nghiện game điện tử,bảo vệ môi trường,vứt rác bừa bãi,ô nhiễm không khí,....)
-Đề bài thường sẽ có câu:hãy viết một bài văn nghị luận bàn về vấn đề...
-Vấn đề được nhắc đến có thể là tiêu cực hoặc tích cực.
Vd:Em hãy viết bài văn nghị luận về hiện tượng bạo lực học đường ngày nay.
*Dạng đề nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong một tác phẩm văn học:kết hợp kiểm tra về năng lực đọc- hiểu tâc phẩm văn học cả về kiến thức xã hội (thường có trong đề thi HSG)
-Đề bài sẽ thường sẽ đưa ra một đoạn trích,một bài thơ,tác phẩm văn học,...và yêu cầu viết bài văn nói lên suy nghĩ của anh/chị về vấn đề đặt ra trong tác phẩm.
-có hai dạng vấn đề nghị luận có thể được cho trực tiếp trong đề bài hoặc bắt buộc học sinh tự rút ra rất khó và yêu cầu khả năng tóm tắt,xác định vấn đề chuẩn xác-nếu sai bước này là hết cứu:))
A.Nghị luận về một tư tưởng đạo lí
-Có hai dạng :
+Đề nổi:có sẵn trong đề bài
Vd:Từ tác phẩm "Người mẹ vườn cau" của Nguyễn Ngọc Tư anh chị hãy trình bày suy nghĩ của mình về đức hi sinh.
=>Vấn đề nghị luận là đức hi sinh
+Đè chìm:thường sẽ chỉ đưa ra tác phẩm ,một bài thơ và một đoạn trích sau đó yêu cầu anh/chị trình bày suy nghĩ với ý kiến trên
-như mình đã nói ở trên dạng này yêu cầu các bạn phải có khả năng xác định chuẩn xác luận đề nếu ko sẽ đi tong cả bài.
1.Dàn bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí- đề nổi
*MB:-Dẫn dắt giới thiệu tư tưởng,đạo lí
-Mờ ra hướng giải quyết vấn đề(có thể nêu lên quan điểm cá nhân)
*TB:
1.giải thích tư tưởng đạo lí cần bàn (khoảng 10 dòng-ngắn gọn)
Lưu ý:
-Bám sát tư tưởng đạo lí mà đề yếu cầu,tránh suy diễn chủ quan tùy tiện
-Chỉ giải thích hình ảnh ẩn dụ ko rõ ràng ,ẩn ý
-Đi từ các từ khóa quan trọng sau đó khái quát lại ý nghĩa chung của toàn bộ
Vd: "gần mực thì đen/gần đèn thì sáng"
-"mực":ý chỉ những điều xấu xa,không tốt đẹp
-"đèn":ý chỉ những điều tích cực,tốt đẹp
-"gần mực thì đen":tức muốn nói ta tiếp xúc với những thứ xấu xa cũng sẽ bị ảnh hưởng trở nên ngày một tiêu cực,không đứng đắn.
-"gần đèn thì sáng":tức muốn nói ta tiếp xúc với những điều tốt đẹp sẽ trở nên tích cực,đứng đắn hơn.
-Khái quát lại: Như vậy,ý kiến trên bàn về việc mối trường sống xung quanh có ảnh hưởng đến nhân cách con người.
- Mình có một mẹo thế này nếu mà bạn gặp phải câu quá bí và không thể giải thích thì bạn nên nghĩ đến một câu tương tự có cùng nghĩa
Vd:"có công mài sắt có ngày nên kim" sẽ tương đồng với "có chí thì nên" ,...
*TB:bàn luận trọng tâm (1,5-2 mặt giấy thi)
-Việc đầu tiên và dễ dàng nhất khi làm phần bàn luận là các bạn nên đặt câu hỏi- trong lúc làm dạng này mình thấy việc đặt câu hỏi thật sự rất dễ để phát triển ý và cực kỳ dễ để nghĩ ra nhiều ý hơn nữa là nó còn giúp trong đầu mình tự xác định được vấn đề không bị mơ hồ tránh mất nhiều thời gian thi
*Khi bàn luận cần lưu ý: trước hết nêu quan điểm của mình (đồng tình/không đồng tình-đặc biệt cần có)
-Phân tích,chia tách tư tưởng đạo lí thành các khía cạnh đề xem xét và đánh giá
Việc này sẽ giúp bài văn của các bạn được rõ ràng chặt chẽ và không bị thiếu ý ,đảm bảo bàn luận một cách sâu sắc hơn(theo mình thấy thì các gv chấm sẽ cực kỳ thích cách này vì khi chấm sẽ dễ dàng nhận ra các ý , luận điểm của các bạn tránh bị loãng khi đọc)
Vd:bàn về đức hi sinh (thông thường sẽ chia theo chủ quan và khách quan/ bản thân và xã hội)
+Bản thân: đặt câu hỏi và trả lời đức hi sinh có ý nghĩa,lợi ích gì cho bản thân
+Xã hội :đặt câu hỏi và trả lời nếu mỗi người có đức hi sinh thì xã hội sẽ ra sao?
-Dùng lí lẽ ,lập luận và dẫn chứng để chứng minh tính đúng đắn,đồng thời bác bỏ những biểu hiện sai lệch
-cách đưa dẫn chứng:
C1: là bàn xong sau đó đưa dẫn chứng
C2:vừa lập luận vừa kết hợp dẫn chứng(yêu cầu có vốn hiểu biết sâu,chọn lựa dẫn chứng phù hợp)
-cách phản đề,mở rộng vấn đề
C1:-Lật ngược vấn đề tìm vấn đề trái ngược sau đó phê phán,lên án
C2: Đặt ra câu hỏi liệu vấn đề trên có hoàn toàn đúng ở mọi khía cạnh?
C3:Bổ sung thêm ý kiến cho vấn đè được nhắc đến
*KB: Rút ra bài học nhận thức và hành động
-Nhận thức:khẳng định lại vấn đề nghị luận là đúng hay sai
-Bài học hành động:Đặt câu hỏi cần làm gì để phát huy hoặc ngăn chặn?
Nếu bạn muốn sâu sắc hơn có thể kết hợp câu nhận định,ca dao,tục ngữ tương đồng.
1.2 Dạng đề tư tưởng đạo lí -đề chìm
*MB:-Dẫn dắt vấn đề,giới thiệu tên tác phẩm tác giả
-Nêu vấn dêd cần nghị luận:
Vd:Tác phẩm truyện "Người mẹ vườn cau" của Nguyễn Ngọc Tư là một bài ca tuyệt đẹp về tấm gương những người mẹ anh hùng vĩ đại với tấm lòng nhân hậu,yêu thương con người.Nhưng nổi bật hơn hết là đức hi sinh cao cả của người mẹ tựa như một nốt nhạc ngân vàng mãi trong lòng người đọc.Từ đó,để lại trong tôi nhiều trăn trở,suy tư về ý nghĩa của đức hi sinh trong cuộc sống.
*TB:
-b1:Phân tích tóm tắt nội dung câu chuyện để rút ra ý nghĩa vấn đề
Vd: Tác phẩm "người mẹ vườn cau" kể về một người mẹ anh hùng với gia cảnh nghèo khó,kiếm sồng bằng nghề bán ve chai và hồi trẻ bà từng nhận nhiệm vụ giao thư liên lạc,các con của bà đều đã lần lượt nằm xuống trong những cuộc chiến tranh khốc liệt.Tuy nhiên,dẫu cho số phận nghiệt ngã về sau bà vẫn giữ cho mình một tấm lòng nhân hậu ,bà yêu thương và coi các đồng đội của con như con ruột,đặc biệt hơn hết bà còn là người có đức hi sinh cao cả.Chính vì lẽ đó,mà câu chuyện đã để lại trong tôi nhiều suy nghĩ về ý nghĩa to lớn của đức hi sinh trong cuộc sống.
*B2: Bàn về nội dung của thông điệp vừa rút ra
-Giải thích vấn đề
-Phân tích,chứng minh:
+Làm rõ các biểu hiện của tư tưởng đạo lý ở những phương diện khác nhau trong cuộc sống
Đặt câu hỏi :Như thế nào?Ở đâu? Để xác định.
Xác định đó là vấn đề tích cực hay tiêu cực
-Bình luận:chỉ ra tầm quan trọng của vấn đề
Nêu vai trò ý nghĩa của vấn đề
Phân chia,tách ra thành nhiều phương diện :bản thân và xã hội
Đưa dẫn chứng
-Đánh giá:Quan niệm,tư tưởng ấy đúng đắn ,sâu sắc như thế nào?Hiện tượng ấy có ảnh hưởng ra sao?
-Mở rộng:Phản đề
+Xem xét vấn đề ở nhiều khía cạnh khác nhau...
*KB:
Rút ra bài học nhận thức và hành động
khẳng định vấn đề
Liên hệ mở rộng
B.Dạng đề nghị luận về một hiện tượng xã hội
*MB:-Dẫn dắt giới thiệu vấn đề
-Nêu suy nghĩ chung
*TB:
1.Giải thích?
Các bạn nên đọc nhiều các khái niệm trong sách GDCD- vì hầu hết các hiện tượng xã hội sẽ là các bài nằm trong chương trình GDCD
Hoặc nếu bí quá thì hãy cố gắng tìm các từ đồng nghĩ để giải thích
* Nếu bàn về vấn dêd như ô nhiễm môi trường,bạo lực các vấn đề xã hội mang tính thời sự
-Thực trạng:hiện nay vấn dêd đó diễn ra như thế nào ? Thường xuyên hay không?
->đưa ra các số liệu dẫn chứng
-Nguyên nhân: đặt câu hỏi vì sao hiện tượng trên lại diễn ra? Nguyên nhân do đâu?Do ai?
Nên chia ra làm 2 khía cạnh: Chủ quan và khách quan
3.Ý nghĩa vai trò hoặc Hậu quả/Tác Hại
-Phân tích và chia nhỏ ra thành nhìu khía cạnh
Vd:Bản thân,xã hội / người bị,người gây ra,...
-Đặt câu hỏi hậu quả sẽ ra sao ,...
-Nên đưa lí lẽ và dẫn chứng song song ->bài văn sẽ chặt chẽ sâu sắc hơn
4.Biện pháp khắc phục
-tương tự chia tách ra làm 2 phương diện
+Bản thân
+Xã hội
-Đưa ra các biện pháp thiết thực và có khả năng thực hiện trong thực tế tránh đưa biện pháp vượt quá khả năng
*KB: khẳnng định lại vấn đề
-Đưa ra bài học nhận thực và hành động.
Đây là kỹ năng và lý thuyết chung của phần nghị luận xã hội
Các bạn có thể đọc ,tiếp thu và góp ý những chỗ chưa hợp lí đồng thời kết hợp với kỹ năng ,trải nghiệm sự sáng tạo riêng cá nhân để phát triển bài văn của mình thêm hay và sâu sắc hơn.
Cảm ơn các bạn nhìu nè
Mong là những chia sẻ của mình sẽ có hữu ích với các bạn !
Bạn đang đọc truyện trên: AzTruyen.Top