- Khái niệm địa tô tư bản chủ nghĩa:

Địa tô tư bản chủ nghĩa là bộ phận lợi nhuận siêu ngạch ngoài lợi nhuận bình quân của tư bản đầu tư trong nông nghiệp do công nhân nông nghiệp tạo ra mà các nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp phải nộp cho địa chủ với tư cách là kẻ sở hữu ruộng đất.

- Lợi nhuận siêu ngạch trong nông nghiệp lại tồn tại lâu dài là vì:

+ Lợi nhuận siêu ngạch trong nông nghiệp tồn tại mang tính độc quyền. Trong sản xuất nông nghiệp thì ruộng đất là tư liệu sản xuất chủ yếu chứ không phải máy móc kĩ thuật như trong công nghiệp. Vì vậy không dễ dàng di chuyển TBBB, TBKB sang nông nghiệp để sản xuất.

+ Do tính độc quyền của kinh doanh ruộng đất, do đất đai là tư liệu sản xuất, đất đai không thể tăng lên, con người không thể tạo ra ruộng đất, khác với công nghiệp có thể xây dựng nhà máy để đáp ứng nhu cầu. Diện tích ruộng đất có giới hạn mà nhu cầu về lương thực, thực phẩm thì ngày càng tăng dẫn đến các nhà tư bản phải thuê ruộng đất tốt và xấu để kinh doanh khiến kinh doanh ruộng đất mang tính độc quyền mà có lợi nhuận cao -> nó tồn tại lâu dài

- Địa tô chệnh lệch I :

Là loại địa tô thu được trên nhưng ruộng đất điều kiện tư nhiên thuận lợi. Chẳng hạn, có độ màu mỡ tự nhiên thuận lợi ( TB và tốt) và có ví trí gần nơi tiêu thụ hay gần đường giao thông.

- Địa tô chêch lệch II:

Là loại địa tô thu được gắn liền với thâm canh tăng năng suất, là kết quả của tư bản đầu tư thêm trên cùng một đơn vị diện tích.

- Địa tô tuyệt đối:

Là loại địa tô mà các nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp tuyệt đối phải nộp cho địa chủ, dù ruộng đất đó tốt hay xấu, ở xa hay gần. Địa tô tuyệt đối là số lợi nhuận siêu ngạch dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân, hình thành lên bởi chênh lệch giữa giá trị nông sản và giá cả sản xuất chung của nông phẩm.

- Địa tô độc quyền:

Địa tô độc quyền là hình thức đặc biệt của địa tô tư bản chủ nghĩa. Địa tô độc quyền có thể tồn tại trong nông nghiệp, công nghiệp khai thác và ở các khu đất trong thành thị.

Trong nông nghiệp, địa tô độc quyền có ở các khu đất có tính chất đặc biệt, cho phép trồng các loại cây đặc sản hay sản xuất các sản phẩm đặc biệt. Trong công nghiệp khai thác, địa tô độc quyền có ở các vùng khai thác các kim loại, khoáng chất quý hiếm, hoặc những khoáng sản có nhu cầu vượt xa khả năng khai thác của chúng. Trong thành thị, địa tô độc quyền có ở các khu đất có vị trí thuận lợi cho phép xây dựng các khu trung tâm công nghiệp, thương mại, dịch vụ, nhà cho thuê có khả năng thu lợi nhuận cao.

Nguồn gốc của địa tô độc quyền cũng là lợi nhuận siêu ngạch do giá cả độc quyền của sản phẩm thu được trên đất đai ấy, mà nhà tư bản phải nộp cho địa chủ.

-Nhưng người được hưởng những lịa địa tô trên:

Địa tô chêch lệch I được xác định trong hợp đồng thuê đất giữa nhà tư bản và địa chủ. Trong thời hạn hợp đồng, lợi nhuận siêu ngạch do đầu tư thâm canh mang lại vẫn thuộc về nhà tư bản kinh doanh ruộng đất.

Địa tô tuyệt đối do người độc quyền về sở hữu ruộng đất đc hưởng

-Cơ sở lý luận của chính sách giao ruộng đất lâu dài cho người dân ở nước ta hiện nay:

Thâm canh ruộng đất là đầu tư thêm tư bản vào một đơn vị diện tích để nâng cao chất lượng canh tác, nhằm tăng độ màu mỡ trên mảnh ruộng đó; nâng cao sản lượng trên một đơn vị diện tích.

Là dựavào địa tô chênh lệch II gắn liền với hậu quả khác nhau của số tư bản đầu tư thêm trên cùng 1 đơn vị diện tích ruộng đất, tức là gắn liền với thâm canh trong nông nghiệp. Giao ruộng đất cho lâu dài cho nông dân đểnông dân không ngừng cải tạo đất, yên tâm sản xuất, năng suất tăng thì người nông có lợi, đất đai ngày càng tốt, màu mỡ do được chăm sóc, cải tạo trong suốt quá trình sản xuất của người nông dân. Đất đai tốt nên nhà nước cũng có lợi vì thu được nhiều nông phẩm.

Mặt khác, nếu chỉ giao tạm thời với thời gian ngắn theo hợp đồng cho TB thì chừng nào còn thời hạn hợp đồng thuê ruộng thì nhà tư bản kinh doanh bỏ túi số lợi nhuận siêu ngạch. Nhưng khi hết hạn hợp đồng, chủ ruộng sẽ tìm cách nâng cao mức địa tô để chiếm lấy số lợi nhuận siêu ngạch đó, tức là biến lợi nhuận siêu ngạch thành địa tô chênh lệch. Vì lẽ đó mà chủ ruộng đất chỉ muốn cho thuê trong một thời gian ngắn, còn nhà tư bản kinh doanh không muốn đầu tư vốn lớn để đầu tư cải tiến kĩ thuật, cải tạo đất đai, vì làm như vậy phải mất một thời gian lớn mới thu hồi được số vốn lớn đã bỏ ra, rốt cuộc chủ ruộng sẽ là người hưởng những lợi ích do việc đầu tư đó đem lại.

Vì vậy, trong thời hạn thuê ruộng, nhà tư bản kinh doanh tìm mọi cách tận dụng hết độ màu mỡ của đất đai để thu được lợi nhuận nhiều hơn, Đó là mục đích kinh doanh của họ. Điều này đã giúp chúng ta dễ dàng đi đến kết luận là trong điều kiện canh tác theo lối tư bản chủ nghĩa thì độ màu mỡ của đất đai ngày càng giảm sút

Chính vì thế, giao ruộng đất lâu dài cho nông dân có lợi cho việc đảm bảo đất đai có khả năng canh tác lâu dài.