Hoa hướng dương là loài hoa thuộc họ Cúc, có tên khoa học là Helianthus annuus. Cây có nguồn gốc từ Mexico. Đây là loài cây thảo, sống khoảng 1 năm, thân to thẳng, có lông cứng, thường có đốm, cao 1-3m. Lá to, thường mọc so le, có cuống dài, phiến lá hình trứng, đầu nhọn, phía dưới hình tim, mép có răng cưa, hai mặt đều có lông trắng. Cụm hoa đầu lớn, đường kính 7-20cm, bao chung hình trứng. Hoa hình lưỡi, ngoài màu vàng, các hoa lưỡng tính ở giữa màu tím hồng. Cây ra hoa vào mùa đông, xuân. Hướng dương luôn mang vẻ đẹp rạng rỡ, ấm áp và thuần khiết. Hướng dương tượng chưng cho niềm tin và hy vọng.
Hoa hướng dương quay theo hướng Mặt trời. Trong 1 nghiên cứu được công bố trên Science, các nhà nghiên cứu phát hiện đồng hồ sinh học và khả năng phát hiện ánh sáng của hoa hướng dương cùng hoạt động, kích hoạt các gen liên quan đến sự phát triển tại đúng thời điểm cho phép thân cây uốn theo hình cung của Mặt trời. Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, khi phát triển đầy đủ, trong 1 số trường hợp cao bằng người, các cây luôn hướng về phía đông cho 1 khởi đầu mới, để được sưởi ấm từ Mặt trời nhằm thu hút các côn trùng thụ phấn.
Stacey Harmer và Hagop Atamian, nhà sinh học thực vật tại Đại học Califorlia, cùng với Davis và các đồng nghiệp của họ đã nghiên cứu hoa hướng dương trên các cánh đồng, trong chậu và trong các nhà tăng trưởng. Họ nhận thấy, các cây phát triển chậm hơn so với các cây có ánh mặt trời chiếu vào. Việc đuổi theo Mặt trời đã thúc đẩy quá trình tăng trưởng của cây. Thực tế là hoa hướng dương chuyển hướng lại quay về phía đông vào ban đêm, chưa có nguyên nhân cụ thể, có thể do hoạt động của đồng hồ sinh học. Các nhà nghiên cứu đặt hoa hướng dương trong phòng có đèn chiếu giống như đường đi của ánh Mặt trời trong các chu trình sáng và tối khác nhau. Các cây hoạt động như mong đợi trong chu kỳ 24 giờ. Nhưng trong chu kỳ 30 giờ, chúng đã bị lẫn lộn. Và khi các cây đã hoạt động theo chu kì 24 giờ ngoài trời và được đặt trong nhà dưới ánh sáng cố định, chúng vẫn tiếp tục ấn từ đông sang tây trong 1 vài ngày theo chu kỳ của Mặt trời. Điều này có nghĩa rằng nhịp sinh học 24 giờ đã định hướng cho sự chuyển động của hoa hướng dương.
Thân của hướng dương non phát triển nhanh hơn vào ban đêm ở phía tây cho phép đầu của chúng ngả về phía đông. Ban ngày, mặt phía đông của thân phát triển và chúng ngả về phía tây theo hướng Mặt trời.Tiến sĩ Atamian đã thu thập các mẫu về các cạnh đối diện của thân từ hoa hướng dương một cách định kỳ, và tìm thấy những gen khác nhau, liên quan đến việc phát hiện ánh sáng và quá trình tăng trưởng, hoạt động của các mặt đối diện của thân cây. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện thấy các hoa trong chậu quay mặt hướng Đông được sưởi ấm và thu hút nhiều côn trùng thụ phấn hơn, ngược với những bông hoa bị buộc phải quay mặt phía tây vào lúc bình minh. Việc sưởi ấm những bông hoa quay mặt hướng tây cũng thu hút nhiều loài thụ phấn hơn. Các nhà nghiên cứu cho rằng, thực vật thường phát triển theo hướng đông khi còn non, và tiếp tục khi trưởng thành bởi vì hướng đó được sưởi ấm vào buổi sáng, khi đó các con bọ hoạt động tích cực hơn mang lợi thế phát triển cho cây.
Toàn bộ các bộ phận của cây hướng dương đều được dùng làm thuốc. Theo Ðông y và kinh nghiệm dân gian, thì hạt hướng dương có vị ngọt, tính bình, không độc. Tác dụng tư âm bổ hư, ninh tâm an thần, chỉ lỵ, thấu chẩn. Dùng chữa tinh thần uất ức, thần kinh suy nhược, chán ăn, đau đầu do suy nhược, đi lỵ ra máu, sởi không mọc được. Vỏ hạt có thể dùng để chữa tai ù. Hoa hướng dương có tác dụng trừ phong, sáng mắt. Dùng chữa đầu choáng váng, mặt sưng phù, còn dùng để thúc sinh cho phụ nữ. Khay hạt hướng dương (còn gọi là quỳ phòng, hướng nhật quỳ hoa thác, hướng nhật quỳ hoa bàn) có tác dụng chữa đầu đau, mắt hoa, răng đau, đau dạ dày và bụng, phụ nữ thống kinh, sưng đau lở loét. Lá có tác dụng tăng cường tiêu hóa và chữa cao huyết áp. Lõi thân cành (còn gọi là hướng nhật quỳ ngạnh tâm, hướng nhật quỳ kinh tâm, hướng nhật quỳ nhương) có tác dụng chữa tiểu tiện xuất huyết, tiểu dưỡng chấp, sỏi đường tiết niệu, tiểu tiện khó khăn. Rễ cây hướng dương có tác dụng chữa ngực, sườn và vùng thượng vị đau nhức, thông đại tiểu tiện, chữa đòn ngã chấn thương, mụn nhọt lở loét chảy nước vàng.
Hoa hướng dương thể hiện niềm tin và hy vọng trong tình yêu, luôn hướng về điều tươi sáng nhất.