2.1  ĐẶT VẤN ĐỀ

Ghi chép là một bước tích cực của việc tiếp nhận thông tin. Có hai phương thức:

-Ghi chép từ bài nói của một diễn giả.

-Ghi chép từ các tài liệu, các bài viết, sách tham khảo.

Đây là một công việc mang tính trí tuệ, thuộc về tinh thần, nhằm biên soạn một sản phẩm sẽ được sử dụng lại, xuất phát từ chất liệu (thông qua nói, viết, ý tưởng) ban đầu.

Chất lượng của bài ghi chép phụ thuộc vào việc sử dụng nó có phù hợp những gì mà ta mong muốn.

Ghi chú: Đây là một công việc trí óc và không phải là việc cơ bắp.

2.2  GHI CHÉP TỪ MỘT BÀI NÓI

Khó khăn

Các bước chuẩn bị.

Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng ghi chép

Biết cách khai thác các điều đã ghi

2.2.1  KHÓ KHĂN GHI CHÉP TỪ BÀI NÓI

*Thời gian cần để nói và cần để viết khác nhau.

-Nói: trung bình 125 – 150 từ/phút

-Viết: 27 – 30 từ/phút hay có thể nhanh hơn chút ít tuỳ theo phương pháp và tốc độ của mỗi người.

=> Khi ghi cần thực hiện một sự lựa chọn (các ý chính).

*Cần kết hợp nhiều hoạt động trí tuệ cùng một lúc

-Nghe - Hiểu - Phân tích - Chọn lựa - Ghi nhớ bằng việc ghi chép lại.

*Không tồn tại các thủ thuật chung

-Mỗi người có một cách ghi chép theo phương pháp riêng.

2.2.2  CÁC BƯỚC CHUẨN BỊ

Chuẩn bị phương tiện vật chất:

-Bàn tựa, bút viết, viết màu, bút chì, compa, giấy, tập…

Chuẩn bị tinh thần

-Đừng bao giờ nghĩ về điều gì khác - khi đó ý tưởng ghi chép sẽ rời rạc hay không sử dụng được.

-Phải có thái độ chăm chú lắng nghe - luôn chú ý và tập trung tư tưởng.

-Cần tham khảo trước tài liệu liên quan, nếu có được tài liệu trước thì sẽ dễ hiểu và theo dõi vấn đề thuận tiện hơn.

Tập luyện ghi chép

-Phương pháp ghi nhận bằng hình ảnh là phương thức tốt nhất

Lưu ý các yếu tố cho phép xác định cấu trúc hoặc bố cục của bài nói:

-Lời mở đầu.

-Các đoạn chuyển tiếp.

-Báo hiệu khối mở đầu và kết thúc một đoạn hay tiểu đoạn.

-Tổng hợp từng phần.

- Kết luận.

Ghi chép như thế nào để đạt hiệu quả nhất:

1) Ghi nhận tốt những gì không thể nhớ:

Dữ liệu bằng số, các công thức, tên riêng, quy tắc.

Ghi nhận những điều nghi ngờ và không hiểu.

Trong trường hợp bạn không theo kịp, cứ tiếp tục theo dõi và gạch dưới những gì bạn cảm thấy hiểu nhầm và đánh dấu hỏi các câu này bên lề trang giấy, sau đó sẽ giải quyết vấn đề bằng cách hỏi các người nghe khác.

2) Ghi chép tối đa các thông tin bằng chữ càng ít càng tốt.

Dùng các chữ viết tắt và loại bỏ các phần thừa chỉ giữ lại các từ ngữ có nghĩa. Bỏ cách ghi chép từng từ một.

Ta không thể ghi tất cả những gì mà diễn giả trình bày.

Cần có một thái độ chủ động ® tóm tắt và tổng hợp.

Cần có khả năng tóm tắt “nóng” những vấn đề được nghe, theo kiểu ghi chép tốc ký.

Muốn vậy cần một sự chú ý cao độ và phải có sự luyện tập tốt để ghi ngắn gọn và đủ ý.

3) Biết thích ứng với diễn giả khác nhau

Ghi chép dễ hay khó là còn tuỳ thuộc vào khả năng của diễn giả và những quan tâm của diễn giả trong việc nắm bắt thông tin của người nghe.

Những khả năng của diễn giả làm cho việc ghi chép được dễ dàng như:

-Giọng nói lớn và rõ, có chuyển giọng lên xuống. -Bài nói có dàn bài mạch lạc, sử dụng bảng biểu (nếu có) tốt. -Ngôn ngữ rõ ràng, các từ mới được giải thích có hệ thống.

Nếu diễn giả không có ba khả năng này thì phải:

-Lắng nghe một cách chăm chú nhiều hơn. -Cố hiểu cho được lôgic bài được trình bày.

-Hãy chú ý vào tất cả các yếu tố có khả năng giúp ta hiểu rõ bài nói của diễn giả (thông báo đề tài, các đoạn chuyển mạch…). -Ghi những từ không biết, với các dấu chấm hỏi ở lề và cố làm rõ những điều không hiểu sau khi kết thúc bằng cách tham khảo từ bạn bè hay những sách vở, tài liệu liên quan.

2.2.3  CÁC YẾU TỐ GIÚP CHO VIỆC GHI CHÉP

*Cấu trúc của bài nói *Các hình thức ngôn từ  *Các chữ then chốt và các từ hữu ích: -Danh sách chỉ dẫn các cụm từ -Đoạn chuyển mạch (chuyển tiếp)

*Cấu trúc của bài nói:

*Cần nhận thấy những phần khác nhau trong khi ghi chép. Điều này càng dễ khi diễn giả báo trước dàn bài và viết nó lên bảng *Tầm quan trọng: -Trong khi ghi chép người ghi có phong cách tích cực (phản xạ thuận lợi cho việc ghi nhớ) -Lúc đọc lại, bài ghi thể hiện được sự rõ ràng của nó.

Các hình thức ngôn từ

-Người trình bày có khuynh hướng nhờ đến một số kỹ thuật để nhấn mạnh các thông điệp của mình như: Lặp đi lặp lại, nói một cách dông dài chứng tỏ rằng những điều muốn nói là quan trọng (nhấn mạnh). Người ghi cần gạch dưới hay làm dấu ký hiệu.

-Những ví dụ cụ thể, các minh họa, các giai thoại: người viết nên ghi như là tham khảo. -Các từ ngữ nhằm thu hút sự chú ý như: cần lưu ý rằng, cần xác định chính xác là v.v… Nó chỉ ra rằng những điều tiếp theo là quan trọng, người viết cần ghi nhớ.

Các chữ then chốt và các từ hữu ích

-Các chữ then chốt truyền đạt hay diễn tả những ý tưởng hay những thông tin quan trọng. -Những từ hữu ích là các chuẩn, nó làm căn cứ cho các suy luận và là sườn của bài văn: nhập đề, chuyển mạch, nhắc lại, kết thúc.

Danh sách chỉ dẫn các cụm từ

Đoạn mở đầu: Các công thức vào đề: “chúng ta bắt đầu bởi”, “trước hết”, “điểm khởi đầu là” v.v. *Từ đầu tiên trong một liệt kê: đầu tiên, một mặt, một bên là, điều nên biết đầu tiên là v.v… *Chuẩn bị cho một phản biện: nó có thể là, tuy nhiên, thật rằng, nếu như v.v… *Đưa ra minh chứng: ví dụ, chẳng hạn v.v… *Báo trước điều gì: biết rằng, còn một điều là, tôi xin nói rõ rằng là v.v… *Đoạn chuyển mạch (chuyển tiếp) chỉ ra mối liên hệ giữa những gì đã nói trước đây và những gì sắp đề cập đến: -Khi cần phải thêm vào, ta nói: và, kế đến, cũng vậy,  thứ hai là, tiếp đến, mặt khác v.v… -Khi cần nhấn mạnh: ngay cả, càng, hơn nữa, không  chỉ … mà còn … -Khi cần nói về nguyên nhân (lý do): bởi vì, thật vậy. -Khi cần nói về hệ quả: vì thế mà, do đó v.v… -Khi cần nói về sự nghịch lý: nhưng, trong khi mà, tuy nhiên, ngược lại. --Hoặc khi khẳng định cùng với sự thay đổi quan điểm: mặt khác, cũng như, vả lại

*Đoạn nhắc lại: nó nêu lên những gì đã được trình bày trước đây mà ta không muốn nhắc lại nhưng ta khẳng định và ta có thể nói: như thế, từ đó, do đó, đó chỉ là một khởi điểm v.v…

*Đoạn kết thúc: biểu thị kết thúc của một sự triển khai, chấm dứt của một liệt kê, kết luận: sau cùng, tóm lại, để kết luận, thật ra v.v…

2.2.4  Biết cách khai thác các điều đã ghi chép:

-Ngay buổi đầu tiên cần phải xem lại các điều đã ghi chép để hồi tưởng chúng, làm sáng tỏ chúng, bổ sung đầy đủ chúng, làm rõ các điểm chủ yếu. -Bài nghe còn mới trong trí nhớ giúp ta bổ sung khiếm khuyết, những thiếu sót và tạo ra các liên hệ logic. -Nếu không làm thế thì các điều ghi chép có nguy cơ không đọc được và không hiểu khi ta bắt đầu cần đến nó.