Câu 6: Phân tích mộ số phương pháp tiếp cận thân chủ trong tham vấn ( thuyết tiếp cận tâm động học, thuyết tiếp cận nhân văn hiện sinh, thuyết tiếp cận nhận thức hành vi)?

Trả lời:

1.Thuyết tiếp cận tâm động học (Freud)

- Nội dung: giải thích động cơ thúc đẩy bên trong của thân chủ, nhấn mạnh vai trò vô thức và ý thức ảnh hưởng đến hành vi cá nhân và ảnh hưởng đến quá khứ trong việc hình thành và quyết định nhân cách cá nhân. Ông cho răng con người cần được thỏa mãn nhu cầu bản năng(ở tuổi thơ ấu) nếu không sẽ bị rối nhiễu tâm lý ở tuổi trưởng thành.

- Mục đích của điều trị phân tâm: Làm cho cái vô thức thành cái ý thức

- Cấu trúc nhân cách theo Freud bao gồm 3 phần:

+ Bản năng xung đột( cái ấy, cái nó): là bẩm sinh, không bị kiềm chế và thuộc về vô thức. Bản năng hướng cơ thể tới việc đáp ứng nhu cầy mà không để ý đến những nguyên tắc và chuẩn mực xã hội.

VD: Một đứa trẻ đòi hỏi cha mẹ đáp ứng vô bờ bến những thứ mà hoàn cảnh gia đình không cho phép, một sự đòi hỏi không biết điều.

+ Bản ngã ( cái tôi) biểu hiện thực tế về thế giới mà trẻ phải đương đầu. Cái bị điều khiển bởi nguyên tắc thực hiện. “ cái tôi” xuất hiện với vai trò tìm kiếm những cách suy nghĩ, ứng xử thích hợp và an toàn để tạo nên sự cân bằng giữa các nhu cầu của bản năng và lương tâm siêu ngã, nhằm đáp ứng các đòi hỏi của xã hội, từ đó hình thành sự tự chủ ở trẻ. Hay nói cách khác cái tôi ở đây là ý thức.

+ Siêu ngã ( siêu tôi) bao gồm ý thức và nguyên tắc đạo đức của cá nhân. Nó là cái siêu phàm, siêu lý tưởng( ở tôi có mà người khác không có). Nó kiềm chế “cái nó” và cố gắng thay thế hành vi có lý trí của “cái tôi” bằng hành vi mang tính đạo đức.

-Các giai đoạn phát triển của tâm sinh dục (5 giai đoạn và phát triển mạnh ở lúc 5 tuổi)

+ Giai đoạn1: giai đoạn môi miệng (0-1,5 tuổi) vùng nhạy cảm tính dục của trẻ là môi, miệng, khoái cảm của trẻ được tiếp nhận là qua bú và ăn.

+ Giai đoạn 2: giai đoạn hậu môn (1-3 tuổi) khoái cảm được thể hiện ở sự biết đi và làm chủ việc đi vệ sinh, khả năng kiểm soát môi trường xung quanh.

+ Giai đoạn3: giai đoạn dương vật (3-5 tuổi) trẻ cảm nhận được sự khoái cảm thông qua cơ quan sinh dục, qua sự kích thích, động chạm đam mê với hoạt động thể xác.

+ Giai đoạn 4: giai đoạn ẩn tràng (5 tuổi- tuổi dậy thì) là giai đoạn chuẩn bị cho sự trưởng thành nên ít xảy ra sự phát triển với trẻ.

+ Giai đoạn 5: sinh dục( từ tuổi dậy thì trở lên): giai đoạn này trẻ đã phát triển với những biểu hiện làm người lớn với những hành vi vô thức và ý thức.

2. Tiếp cận nhân văn- hiện sinh

- Nội dung: nhiều người tìm kiếm trợ giúp vì họ cảm thấy bất an, không hài lòng, oán giận vô cớ, không hài lòng trong công việc.

- Nguyên nhân: do họ thiếu vắng mối quan hệ tình người có ý nghĩa hoặc thiếu vắng lý tưởng, mục tiêu quan trọng để phấn đấu. Đây là những thân chủ có xung đột bản thân và đang bọ khủng hoảng. Nhà tham vấn nhấn mạnh sự lựa chọn,sự tự do, tính trách nhiệm và tự giải quyết của thân chủ. Quan điểm này được thể hiện thông qua cách tiếp cận sau:

+ Tiếp cận thân chủ trọng tâm(Carl-Rogers)

-         Phương pháp tham vấn tập trung vào cá nhân từ đó khuyến khích thân chủ tự hiện thực hóa tiềm năng của mình để phát triển tâm lý lành mạnh.

-         Nhấn mạnh mqh thân chủ và nhà tham vấn.

-         Cần lắng nghe tích cực bằng tim, bằng các giác quan. Thái độ và nhân cách có ý nghĩa quan trọng tuy nhiên nó còn có hạn chế.

-         Đòi hỏi cao ở nhà tham vấn về nhân cách và kỹ năng.

-         Không coi trọng quá khứ của thân chủ.

+ Tiếp cận hiện sinh (Dugal Arbuckle; Vicktor Frankl; Rollo May; Trvin Yalam)

Tập trung giải quyết những vấn đề như nỗi cô đơn, cảm xúc chán ghét, sự vô nghĩa thất bại trong hôn nhân, thất bại trong công việc, giai đoạn về hưu, giai đoạn chuyển đổi tuổi tác. Tiếp cận hiện sinh tập trung giải quyết những vấn đề trọng tâm dựa vào những gì con người đang tồn tại.

+ Tiếp cận Gestalt (cấu trúc): theo quan điểm này các yếu tố như sinh lý, trí tuệ, cảm xúc luôn thống  nhất trong 1 chỉnh thể (có cấu trúc). Nhà tham vấn giúp thân chủ nhận thức về bản thân tốt hơn khi dựa trên sự thống nhất phần sinh lý, trí tuệ và cảm xúc. Kỹ thuật sử dụng tham vấn theo  phương pháp này:

-         Những bài tập nhận thức.

-         Bày tỏ cái tôi.

-         Cường điệu hóa.

-         Chiếc ghế trống.

-         Đóng vai phóng chiếu

-         Chuyển những câu hỏi vào sự bày tỏ bản thân.

3.Tiếp cận nhận thức- hành vi

- Con người không phải là sinh vật thụ động bị kiểm soát chặt chẽ bởi môi trường mà con ngừi là con người có ý thức. Nếu nhận thức dựa trên quan điểm hay niềm tin phi lý thì thường gây hỗn loạn cảm xúc, cách ứng xử không thích hợp.

- Nhận thức- cảm xúc- hành vi liên quan chặt chẽ với nahu vì vậy khi cảm xúc rối loạn là do nhận thức lệch lạc và do hành vi rối loạn vì thế muốn cải thiện rối loạn cảm xúc thì cần phải thay đổi suy nghĩ lệch lạc, tiêu cực.